Che Bien Dau
Transcript of Che Bien Dau
-
8/2/2019 Che Bien Dau
1/53
1
MC LC
mc Trang
MC LC ................................................................................................................................... 1
GII THIU V MUN ............................................................................................................ 3CC HNH THC HC TP CHNH TRONG MUN .............................................................. 4YU CU NH GI HON THNH MUN ........................................................................... 5BI 1. VAI TR CA QU TRNH CRACKING XC TC.......................................................... 6M bi: HD E1 ............................................................................................................................ 61.1. Nhu cu v s lng v cht lng ca xng nhin liu ..................................................... 61.1.1. Nhu cu tng s lng ..................................................................................................... 61.1.2. Yu cu tng cht lng v cc cng ngh sn xut xng ............................................... 81.2.Cc phn on nng t du th, S cn thit phi c qu trnh Cracking ............................ 91.2.1. Cc phn on nng t du th........................................................................................ 9
1.2.2.S cn thit phi c qu trnh Cracking ........................................................................... 101.2.3. Sn xut xng t v xng my bay ............................................................................... 111.3. Cu hi .............................................................................................................................. 12BI 2. BN CHT HA HC CA CRACKING XC TC ....................................................... 13M bi:HD E2 ........................................................................................................................... 132.1. C s ha hc ca Cracking ............................................................................................. 132.2. C ch phn ng cracking ................................................................................................. 132.3. Cracking hydrocacbon parafin, naphten, aromat ................................................................ 152.4. Cc phn ng ph km theo phn ng cracking xc tc ................................................... 172.5. Vai tr ca phn ng cracking xc tc ............................................................................... 182.6. Cu hi .............................................................................................................................. 18
BI 3. LCH S PHT TRIN CA XC TC ZEOLIT ............................................................ 19M bi: HD E3 .......................................................................................................................... 193.1. Lch s pht trin xc tc ................................................................................................... 193.2. Xc tc zeolit v xc tc cha zeolit .................................................................................. 203.3. Phng php iu ch xc tc zeolit ................................................................................. 223.4. Xc nh cc c trng ca xc tc zeolit .......................................................................... 223.5. Phn thc hnh ................................................................................................................. 233.6. Cu hi .............................................................................................................................. 23BI 4. NGUYN LIU V SN PHM THU ............................................................................. 25M bi: HD E4 .......................................................................................................................... 25
4.1. Cc ngun nguyn liu v tnh cht ca mi loi ............................................................... 254.2. Cc loi sn phm thu c t qu trnh cracking xc tc ................................................ 264.3. c im cc sn phm kh v lng thu c t qu trnh cracking xc tc ...................... 274.3.1. Kh hydroccbon ............................................................................................................. 274.3.2. Phn on xng.............................................................................................................. 284.3.3. Cc phn on 200350oC ............................................................................................. 284.4. Phn thc hnh ................................................................................................................. 284.5. Cu hi .............................................................................................................................. 29
-
8/2/2019 Che Bien Dau
2/53
2
BI 5. CC LOI CNG NGH CRACKING XC TC ........................................................... 30M bi: HD E5 .......................................................................................................................... 305.1. Cracking vi lp xc tc c nh ........................................................................................ 305.2. Cracking vi lp xc tc tng si ....................................................................................... 305.3. Cng ngh FCC ngy nay.................................................................................................. 32
5.3.1. Qu trnh ca hng UOP................................................................................................. 335.3.2. Qu trnh ca Kellog ....................................................................................................... 345.3.3. Qu trnh ca hng SHELL ............................................................................................. 355.3.4. Qu trnh IFP Total v Stone & Webster ...................................................................... 365.3.5. Qu trnh Exxon .............................................................................................................. 375.4. So snh cc loi cng ngh ............................................................................................... 385.5. Cu hi .............................................................................................................................. 40BI 6. VN HNH CNG NGH CRACKING .......................................................................... 41M bi: HD E6 .......................................................................................................................... 416.1. c im ca s cng ngh FCC ................................................................................. 416.1.1. chuyn ha................................................................................................................ 416.1.2. Tc np liu ............................................................................................................... 426.1.3. T l xc tc/Nguyn liu ................................................................................................ 426.1.4. Nhit .......................................................................................................................... 426.1.5. p sut ........................................................................................................................... 426.2. Ti sinh xc tc cracking .................................................................................................... 426.3. Vn hnh s cng ngh cracking .................................................................................. 436.3.1. L phn ng ................................................................................................................... 436.3.2. L ti sinh ....................................................................................................................... 446.3.3. B phn phn on sn phm ........................................................................................ 446.4. Phn thc hnh ................................................................................................................. 44
6.5. Cu hi .............................................................................................................................. 44BI 7. C IM CA XNG CRACKING XC TC .............................................................. 46M bi: HD E7 .......................................................................................................................... 467.1. c im v thnh phn ha hc....................................................................................... 467.2. c im v tr s c tan.................................................................................................... 467.3. ng dng ca xng cracking xc tc ................................................................................. 477.4. Phn thc hnh ................................................................................................................. 477.5. Cu hi .............................................................................................................................. 48TM TT NI DUNG MODUN ................................................................................................. 49Mc ch ca qu trnh cracking xc tc ................................................................................... 49Cc phn ng ha hc sy ra trong qu trnh cracking xc tc ................................................. 49Cc sn phm ca qu trnh cracking xc tc........................................................................... 49C ch ca qu trnh cracking xc tc ...................................................................................... 49Cht xc tc ca qu trnh cracking .......................................................................................... 49
c trng quan trng ca cht xc tc ..................................................................................... 50Quy trnh vn hnh ca thit b cracking xc tc cng nghip ................................................... 50KIM TRA, NH GI HON THNH MN HC ................................................................... 50CC THUT NG CHUYN MN ........................................................................................... 52
-
8/2/2019 Che Bien Dau
3/53
3
GII THIU V MUN
V tr, ngha, vai tr mun
Cracking xc tc l mt qu trnh cng ngh c bit quan trng trong cng
nghip ch bin du m. Thc hin cng ngh cracking nhm tng t l khilng cc sn phmnh nh, xng t, du ha, nhin liu Diezen...c bit l
cho xng t t cht lngthng phm. Cng qua qu trnh crc kinh xc tc
cn cho ta nhng lfin nh lm nguyn liu c bn cho ha du nh Etylen,
Propylen.
Mc tiu ca mun
Hc mn ny hc sinh cn phi:
1. Hiu bit v nm vng bn cht ha hc v vai tr xc tc trong qu trnh
cracking
2. iu ch c xc tc zeolit v xc tc cha zeolit.
3. Thc hin phn ng cracking xc tc trong PTN
4. Xc nh cc ch tiu ca xng cracking xc tc thu c.
Mc tiu thc hin ca mun
Hc xong mun ny hc vin c kh nng:
1. M t c bn cht ha hc v xc tc ca cracking xc tc.
2. iu ch c xc tc cracking: Xc tc zeolit.
3. Xc nh cc c trng ca xc tc iu ch
4. Thc hin phn ng cracking xc tc trn s PTN
5. Xc nh c ch tiu ca sn phm xng cracking xc tc
6. Thc hin cc th nghimlm trong PTN chuyn ha du.
Ni dung chnh/cc bi ca mun
1. Vai tr ca qu trnh cracking xc tc trong lc ha du.
2. Bn cht ha hc ca cracking xc tc.
3. Lch s pht trin xc tc.4. Xc tc zeolit
5. Nguyn liu v sn phm thu
6. Cc loicng ngh cracking xc tc
7. Vn hnh s cng ngh cracking
8. c im ca xng cracking xc tc.
-
8/2/2019 Che Bien Dau
4/53
4
CC HNH THC HC TP CHNH TRONG MUN
1. Hc trn lp vcc ni dung chnh ca mun
2. Thm quan phng cng ngh lc ha du v phng nghin cu xc tc ti
Trung tm Nghin cu & Pht trin Ch bin du kh(tm hiu s cracking hi nc, xem thit b nh gi xc tc cracking MAT)
3. Thm quan h thng chng ct du m, xem mu du m, cc phn on
chng ct c tdum vtm hiu nguyn liu cho qu trnh cracking
xc tc, cc thit b phn tch cht lng cc sn phm (Xng t)
4. Thc hnh cng ngh cracking (s trong phng th nghim)
5. Thc hnh phn tch cc ch tiu cht lng ca xng (ch tiu ha l) .
Thc hnh phn tch thnh phn hydrocacbon trong sn phm cracking
bng phng php xc k.6. Nghe chuyn gia nghnh du kh ni v cng ngh cracking xc tc cn
du (RFCC) ca nh my lc du Dung qutQung ngi.
-
8/2/2019 Che Bien Dau
5/53
5
YU CU NH GI HON THNH MUN
V kin thc
- Hiu bit v nm vng bn cht ha hc v vai tr xc tc trong qu
trnh cracking trong cng nghip ch bin du m.
- Vai tr, v tr ca cracking xc tc trong cng nghip ch bin du m
- Sn phm ca qu trnh cracking xc tc.
V k nng
- Bit phn tch mt s ch tiu cht lng sn phm xng trong phng
th nghim
- Nm c cch thc hin quy trnh cracking xc tc quy m thit b
phng th nghim.- Bit xc nh mt s c trnng ca xc tc zeolit
V thi
- Hc trn lp nghim tc
- Chun b chu o cho cc hat ng tham quan, nghe ngai kha
- Lin h, chun b chu o chocc bui thc hnh th nghim (vt t,
ha phm, cc iu kin hat ng ca thitb phn tch)
- Nhc nh thc an ton lao ng trong phng th nghim, vn
phng nga v chng chy,n trong PTN.Phng php nh gi mdun
TT Phng php nh gi S ln nh gi Trng s(%)
1 Kim tra gia k 2 20
2 Thc hnh th nghim 2 30
3 Thi cui k 1 50
-
8/2/2019 Che Bien Dau
6/53
6
BI 1. VAI TR CA QU TRNH CRACKING XC TC
M bi: HD E1
Giithiu
Yu cu v s lng v cht lng cc sn phm nh, nguyn liu cho
cc ngnh cng nghip ho hc l rt ln, nu ch chng ct trc tip t du
th th khng th p ng nhu cu. Do cracking xc tc ng vai tr quan
trng chuyn ho cc phn nng ca du thnh cc sn phm nh v to
nguyn liu cho ho du.
Mc tiu thc hin
Hc song bi ny hc sinh c kh nng:
- M t nhu cu v s lng v cht lng ca xng nhin liu- M t qu trnh sn xut xng.
Ni dung
1.1. Nhu cu v s lng vcht lng ca xng nhin liu
1.1.1. Nhu cu tng s lng
Nhin liu sn xut t du m gm c:
- Nhin liu kh (FG)
- Xng t, xng my bay
- Nhin liu phn lc vdu ha dn dng (Jet/Kero)- Nhin liu Diezen (DO)
- Nhin liu cho cc l t cg nghip (FO)
Nhin liu cho giao thng vn ti c 2 loi chnh l xng t v nhin liu
iezen. S pht trin khng ngng ca nn kinh t th gii, nhin liu s
dng cho giao thng vn ti cng tng lin tc do yu cu v s lng
xng nhin liu cng tng ln dn n tng nhu cu du m. Trong bng.1.1.
cho thy nhu cu du m th gii t 19702020.
Bng 1.1. Tiu th du th gii 19902020 (International Energy Outlook)
Khu
vc
Nm D boTng TB
nm,%
1990 1995 1996 2000 2005 2010 215 2020
Cc nc cng nghip pht trin
Bc M 1050,6 1094,3 1128,3 1216,2 1305,9 1419,5 1491,5 1551,7 1,4
Ty u 664,4 724,4 733,4 733,8 744,8 766,3 781,8 739,7 0,3
Chu 319,3 359,7 364,1 395,1 413,2 442,3 473,2 505,2 1,4
Tng 2034,2 2178,2 2225,8 2340,0 2489,3 2628,1 2741,3 2850,8 1,1ng u v Lin x (c)
-
8/2/2019 Che Bien Dau
7/53
7
Khu
vc
Nm D boTng TB
nm,%
1990 1995 1996 2000 2005 2010 215 2020
515,0 303,1 292,3 302,8 341,8 401,2 462,9 520,7 2,2
Cc ncang phttrinChu 391,4 580,5 610,3 682,5 851,9 1023,5 1224,1 1474,4 3,8
Tr.
ng175,1 210,6 215,4 225,8 255,1 288,0 324,0 366,0 2,2
Chu
Phi108,2 118,2 123,1 159,1 188,7 210,9 236,6 262,9 3,2
Trung
NamM175,1 200,4 205,1 266,8 316,3 175,4 437,2 505,2 3,8
Tng 849,8 1109,7 1153,9 1334,2 1611,9 1897,8 2221,8 2806,5 3,5
Tngth gii
3399 3591 3672 3977 4443 4927 4526 5980 2,1
C cu nhin liu c sn xut t du mc th hin ttrong bng 1.2.
Bng 1.2. C cu sn phm nhin liu t du mc s dng Vit Nam
(19901998)
STT Loisn phmt l
% khi lng
Nhin liu
1 Nhin liu kh (F.G),LPG 8102 Xng t, xng my bay 2225
3Nhin liu phn lc vdu ha dn dng
(Jet/Kero)1115
4 Nhin liu Diezen (D.O) 4045
5 Nhin liu cho cc l t cg nghip(F.O) 1520
Phi nhin liu
6 Du nhn 23Bng 1.3. Tnh hnh tiu thsn phm du Vit Nam (19901998)
Tiu th sn
phm du,tn1990 1995 1996 1997 1998
LPG 1.000 55.000 76.000 249.000 177.000
Xng 700.800 1.378.100 1.310.000 1.376.000 1.564.000
Du ha 229.000 260.000 324.000 269.000 300.000
Nhin liu Phn
lc 120.000 229.000 237.000 391.000 300.000
-
8/2/2019 Che Bien Dau
8/53
8
Nhin liu iezen 1.353.000 2.724.000 3.103.000 3.347.000 3.642.000
Nhin liu t l 568.000 891.000 1.072.000 961.000 1.321.000
Du nhn 65.210 122.000 142.000 155.000 167.000
Nha ng 36.000 104.000 163.000 142.000 155.000
Tng cc sn
phm du3.072.000 5.763.000 6.427.000 6.890.000 7.626..000
Ngun: Statistic General Department, B Thng Mi,Tng cc Hi quan,
Kinh t Vit nam v Th gii(9899)
Vi nhng s liu c th nu trong bng 1.2, v 1.3.cho thy s gia tng
nhu cu v s lng cc sn phm du ni chung v xng t ni ring .
Vit nam nm 1990 mi ch s dng c 700.000 tn xng nhng n nm
1998 tiu th ti 1.564.000 tn.1.1.2.Yu cu tng cht lng v cc cng nghsn xut xng
Do s tin b ca cng nghip ch to t, tng cng sut ng c
ngi ta ch to cc ng c c t s nn ngy cng cao, cc loi xe i
c trc (1980) xe thng c t s nn t 78.Nhng ngy nay cc xe i
mi c sn xut c t s nn 910.Do s tng cht lng cc loi xe t
nn cng i hi cht lng xng nhin liu phi thay i cho ph hp.Nhng
loixe i c c t s nn thp ch cn s dng loixng c trs ctan RON
8385. Cc loixe i mi yu cu xng c trs ctan RON 90, RON 92,RON 95 v RON 98.
Xng chng ct trc tip t du m t v khi lng li cn km v
cht lng. Nhiu gii php cng ngh ra i nhm lm tng tr s cctan
RON nh cng ngh crackking, reforming, isome ha, alkyl ha.Ngoi ra cn
tm cc loiph gia cho thm vo xng tng tr s ctan nh Tetra Etyl Ch,
MtylTerbutylEter(MTBE), vv..
Mt s qu trnh cng ngh nng cao c tr s c tan nhng cc
cht lm tng trs ctan nh cc hp cht thmc bit l Benzen rt c hi
cho sc khe con ngi.
Tiu chun cho php hm lng Benzen trong xng trc cho php ti
5% th tch, nhng nay yu cu phi < 1% th tch. Cc loi ph gia cho
vo xng tng trs ctan nh Tetra Etyl Ch, MBTE th hin nay cng
cm s dng nh xng ch, v MBTE cng ch s dng mt cch gii hn.
Cc cht gy nhim khng kh nh lu hynh cng yu cu phi gim
nhiu ch cho php lu hynh trong xng < 10 phn triu.
-
8/2/2019 Che Bien Dau
9/53
9
Nh vy cng ngh ch bin du m phi khng ngng pht trin gia
tng tha mn yu cu c vs lng v cht lng i vi xng nhin liu
p ng yu cu ca k thut i vi ng c v yu cu kht khe bo v
mi trng.
1.2.Cc phn on nng t du th, S cn thit phi c qu trnh
Cracking
1.2.1. Cc phn onnng t du th
Cc phn onnngc nhit si trn 360oC c trong phn cn cn li
ca chng ct kh quyn thng chim t l cao, trung bnh t 3070% ty
theo tng loidu nh, du nng khc nhau. Xem bng 1.4.
- Trong bng 1.4.cho thy 02 loidu:
- Du nh c t trng 35o
API, du nng 25o
API v thnh phn t nhinca du cho sn phm tng ng l kh, xng, cc phn on trung
bnh (diezen) v cc phn onnng. Tng ng c cu nhu cu sn
phm thc t yu cu th trng
Ta thy loi du nh c ti 68% cho xng v cc phn ct trung bnh
(diezen), ch c ~30% thuc phn onnng.Trong khi loidu nng th ch c
29% cho xng v cc phn ct trung bnh (diezen) v ti 70% thuc cc phn
ondu nng.
Bng 1.4.Thnh phn t nhin chng ct trc tip t du m
Phn onsn phmDu nh
(35o API)
Du nng
(25oAPI)
Yu cu sn
phm ca th
trng
Nhin liu kh,% 02 01 510
Xng nhin liu,% 30 19 2530
Phn onchng ct trung
bnh(diezen),%38 10 40
Phn ondu nng,% 30 70 1520
Ngun: The fuels Quality Training Seminar on 2527 October 2003 Sydney,
Australia.
Bng1.5..Cc phn ont du th Bch Hv i hngca Vit nam
Phn onsn phm Du th Bch h Du thi
hng
Cc phn on Napta sn xut
xng nhin liu;
-
8/2/2019 Che Bien Dau
10/53
10
3570oC,%Khi lng
70140oC,%Khi lng
35190oC,%Khi lng
2,81
8,21
18,57
1,05
6,54
13,08
Cc phnon sn xut du ha v
nhin liu phn lc:
190230oC,%Khi lng
140260oC,%Khi lng
7,55
19,78
5,60
17,30
Cc phn on trung bnh sn xut
nhin liu diezen:
230360oC,%Khi lng 26,98 22,42
Cc phn onnng:
360540o
C,%Khi lng>540oC,%Khi lng
32,1516,35
31,7820,76
Ngun:International Symposium on Technology Transfer and Project
Implementation for Refining and Petrochemical Industries in Vitnam
1.2.2.S cn thit phi c qu trnh Cracking
- Nhu cu cc phn onnh v trung bnh sn xut xng, du ha,
nhin liu phn lc v iezen nhiu hn s lng hin c nu ch
chng ct trctip t du th.
- Do nhu cu v nguyn liu cho ha du nh etylen, propylen, benzen,toluen, xylen...
- Do yu cu cht lng xng phi c ch s c tan cao.
Nhng yu cu trn i hi phi c qu trnh cracking. Qu trnh cracking
bin i cc phn onnng thnh cc phn onnhgip ta tng hiu sut
v s lng cc sn phm nh, tng tr s ctan ca xng v to ngun
nguyn liu cho ha du.
T ban u, khi m ngi ta bit chng ct du m vi mc tiu l ly
du ha thp sng. Phn nh trong dum cha bit dng vo vic g.
Nhng khi c ng c t trong ra i, phn nh t du m c s dng
lm nhin liu v t loixng nhin liu c ra i. S lng, chng loi
cc ng c t trong lin tc tng khng ngng cho ti ngy nay. Cc loi
ng c t trong s dng xnglm nhin liu chim t lch yu l cc loi
xe t trong vn chuyn, c bit l cc loixe hi c nhn.T l xng cho
ng c my bay th lin tc gim v khi ng c phn lc ra i, do c nhiu
u im nn ngnh hng khng chuyn sang s dng mybay phn lcv dng phn ondu ha sn xut nhin liu phnlc.
-
8/2/2019 Che Bien Dau
11/53
11
Phn nh chng ct trc tip t du th thng ch c khong t
1520% khi lng. Nhng nhu cu v xng t chim t 2530%. Vi s
tng lin tc cc loixe s dng xng, mc d sn lng khai thc du th
cng tng ln nhanh chng nhng nu ch c cng ngh chng ct trc tip
du th th khng th p ng nhu cu v xng.
Cc phn onnh t du th c s dng sn xut xng, du ha,
nhin liu phn lc v nhin liu diezen. Cc phn on ny c nhit si
ti 350360oC. Trong cng nghip c thc hin chng ct iukin p
sut khquyn gi l(chng kh quyn).
Qu trnh cracking c thc hin i vi cc phn onnng cnhit
si trong khong 350540oC. Qu trnh cracking quyen thuc l crking xc
tac gisi FCC. Trng hp du th c t tp cht, loidu parafinc ch scc Conradson thp c th tin hnh cracking xc tc trc tip cn chng ct
kh quyn m khng cn qua chng ct chn khng c cc phn on
nng lm nguyn liu cho qu trnh cracking.
1.2.3. Sn xut xng t v xng my bay
Xng t v xng my bay u l nhin liu cho ng c t trong (c
bugi nh la). Ngoi t du lch, xng cn c dng cho cc xe ti, tu
thuyn. Xng my bay l loikhc vi xng t.Thnh phn v c tnh ca
hai loi ny c khc nhau. Loixng my bay tiu th ngy cng t v chuynsang dng loing c phn lc dng loinhin liu l du ha phn lc.
c trng th hin cht lng quan trng i vi xng cc loi l: bc hi,
ng cong chng ct tiuchun, tr s ctan v n nh ha hc.
bc hi c o p sut bo ha (phng php Reid), v ng
cong chng ct tiu chun(ASTM D86).Trs ctan th hin tnh chng kch
nca nhin liu i vi ng cc o bng loing c tiu chun l
my o tr s ctan. Thnh phn ca xng l hn hp cc loihydrocacbon t
C4n C10, C11 v c khongnhit t 40180oC.Xngc sn xut qua
pha trn t nhiucu t ca cc qu trnh cng ngh khc nhau nh:
- Phn on chng ct trc tip t du
- Qu trnh cracking nhit, cracking xc tc
- Qu trnh reforming xc tc,
- Qu trnh alkyl ha, Izome ha,
- Qu trnh hydrocracking
- Butan.
-
8/2/2019 Che Bien Dau
12/53
12
Xng t c cc loi khc nhau ty theo loing c, cc quy nh theo
tiu chun ca tng quc gia, tng khu vc lin quan n cc vn an ton
cho sc khe, mi trng v iu kin a l catng khu vc.ng c my
bay hat ng trong iu kinkhc nghit hn so vi t do cht lng
xng my bay cn c s m bo nghim ngt.ng c my bay khi lm vic
c 2 qu trnh: Qu trnhh ct cnh s dng cng sut ti a, lng xng
trong hn hp ha kh cng tng ti a (hn hp giu). Trong khi bay ng c
c khi gim cng sut lng xng trong hn hp ha kh cng gim theo(hn
hp ngho).
Ch s ctan ca xng my bay bng hoc ln hn 100. Trng hp tr
s c tan trong hn hp giu cn gi l trs ctan phm . Ngi ta biu th
tr s ctan ca xng my bay bng phn s, trong t s l tr s ctan cnmu s l trs phm .
Xng my bay c khong nhit chng ct 30170oC, khng cha
butan nhtrong xng t v butan c bc hi cao, d to cc nt hi trong
ng dn nhin liu gy tc xng. Trong xng my bay thnh phn
hydrocacbon nParafin v lfin v Benzen (Benzen c nhit ng c l
6oC),cn c gii hn thp trong thnh phn. Nparafin c kh nng kt tinh,
lfin d to keo, benzen d ng c lm tc ng dn, v phin lc xng
khi my bay bay cao nhit xung rt thp.Tiu chun i vi xng mybay quy nh im kt tinh, ng c phi thp hn 60oC.
Nh vy xng t v xng my bay hin nay thc cht c sn xut
qua qu trnh pha trn cc cu t ca cc qu trnh cng ngh khc nhau theo
yu cu tiu chun c quy nh c th.
1.3. Cu hi
1. Nhng phn onchng ct c bn t du m sn xut cc loi nhin
liu l phn on no?, khongnnhit si ca cc phn on?
2. Cho bit t l cc loinhin liu c s dng trong thc t?, Xng cho
ng c t trong?, nhin liu cho ng c diezen?.
3. Tnh hnh tiu th nhin liu Vitnam hin nay th no?.
4. Ti sao trong cng ngh lc du phi tin hnh qu trnh cracking?
5. Xng t v xng my bay c g khc nhau?.
-
8/2/2019 Che Bien Dau
13/53
13
BI 2. BN CHT HA HC CA CRACKING XC TC
M bi:HD E2
Giithiu
Bit c vai tr ca qu trnh cracking xc tc, hc sinh phi bit r bn
cht ho hc ca qu trnh cracking.
Mc tiu thc hin
Hc bi ny hc sinh bit:
- M tc s ho hc ca qu trnh cracking
- M t c ch cracking i vi cc loi hydrocacbon.
Ni dung
2.1. C s ha hc ca CrackingQu trnh cracking xc tc c tin hnh iu kin:
- Nhit : 470550oC,
- p sut: 23MPa
- Tc khng gian th tch: t 1120m3/m3.h (ty theo dy chuyn
cng ngh.
Nhiu phn ng ha hcs sy ra trong qu trnh v cc phn ng ny
s quyt nh cht lng v hiu sut ca qu trnh, l:
- Phn ng phn hyct mch (b gy), phn ng cracking- Phn ngng phn ha,
- Phn ng chuyn v tr ca hydro, phn ng ngng t, polyme ha v
phn ng to cc.
Cc phn ng phn hy l phn ng thu nhit mnh, phn ng ng
phn ha, chuyn v hydro, polyme ha v phn ng ngng t l cc phn
ng ta nhit yu.
2.2. C ch phn ng cracking
C ch phn ng cracking xc tc l c ch ion cacboni.Cc tm hat
tnh l ion ccboni c to ra khi cc phn t hydrocacbon ca nguyn liu
tc dng vi tm axt ca xc tc.
- Tm axt xc tc c 2 loi: Loi Bronsted (H+) v Lewis (L).
- Tm Bronsted l khi tham gia phn ng c kh nng cho proton hat
ng (H+) cn tm Lewis th thiu electron nn c xu hng nhn
thm in t.
Phn ng cracking xc tc sy ra theo cc giai on sau:Giai on 1: to ion cacboni
-
8/2/2019 Che Bien Dau
14/53
14
V d:trong trng hp i vi cc hydrocacbon mch thng (alkan):
CnH2n+2 + L(H+) +CnH 2n+1 + LH
Trng hpphn hy izopropylbenzen:
- Trn tm axt kiu xc tc Lewis:
C3H7C6H5 + L H:L + C3H6 + [C6H+
5]
[C6H5] + H:L C6H6 + L
- Trn tm axt kiu xc tc Bronsted:
C3H7C6H5 + HB [C3H+7] + C6H6 + B[C3H
+7] + B
C3H6 + HB
Giai on 2:.Cc phn ng ca ion cacboni to cc sn phm
Khi cc ion cacboni c tao ra s lp tc tham gia vo cc phn ng
bin i khc nh
- Phn ng ng phn ha
[RCH2CH2CH2+] [RCH2CH
+CH3]
Phn ng ct mch theo quy tc (ct mch v tr so vi ccbon
mang in tch)
CH3C+H2
2H CH3CH3 + H+
Cc ion tip tc tham gia cc phn ng ng phn ha, ct mch
tip,alkyl ha hay ngng t. Bin i cc ion cacboni tip din cho n khi c
cu trc bn vng nht.
bn ca cc ion cacboni c th xp xp theoth t:
ion ccboni bc 3 > ion ccboni bc 2 > ion ccboni bc 1
-
8/2/2019 Che Bien Dau
15/53
15
bn ca cacboni s quyt nh mc tham gia cc phn ng tip
theo ca chng.Cht lng sn phm c quyt nh bi cc phn ng ca
cc ion cacboni, c bit l phn ng phn hy, ng phn ha v chuyn v
hydro.
Giai on 3: giai ondng phn ng
Khi cc ion cacboni kt hp vi nhau, nhng hay nhn nguyn t hydro
ca xc tc to thnh phn t trung ha v chngchnh l cu t ca sn
phm cracking xc tc.
2.3. Cracking hydrocacbon parafin, naphten, aromat
Cracking hydrocacbon parafin
Parafin l thnh phn quan trong ca cc phn ongasoil. Nng lng
hat ha ca phn ng cracking parafin gim dn theo chiudi ca mchparafin tng. V vy khi cracking mch hydrocacbon parafin cng di th cng
d b gy.
S phn nhnh v s lng nhnh ca parafin l rt quan trng trong
qu trnh cracking, chng lin quan n s to thnh ion cacboni v do
quyt nh n tc to thnh sn phm.
V d trng hp chuyn ha parafin nC6 (nhecxan) khi cracking trn
xc tc aluminosilicat:
CCCCCC Chuyn ha 14%
Chuyn ha 25%
Chuyn ha 25%
Chuyn ha 32%
Chuyn ha 10%
Phn ng chnh to sn phm ph thuc vo s tng quan gia phn
ng cracking theo quy tc v phn ng chuyn hydro ca ion cacboni.
-
8/2/2019 Che Bien Dau
16/53
16
Cracking hydrocacbon Naphten
Trong qu trnh cracking xc tc naphten chuyn ha thnh olefin C3 v
C4.Cc naphten c mch bn di hn thng b ct nhnh to thnh
cyclohexan v olefin. Vng naphten tip tc c th b kh hydro to thnh
hydrocacbon thm.R
R
+L
+H
R - C + - R
ion cacboni b ng phn v cracking to thnh izoparafin.(L l tm
axit Lewis v H l tm axit Bronsted).
Cracking cyclohexan:
Nh vy qua cracking c th thu c sn phm l vng nh hn hoc
vng i v cho nhiu sn phm lng hn.Do vy ngi ta cho rng naphten
l thnh phn u im nht i vi nguyn liu cracking xc tc.
Cracking hydrocacbon thm (aromat)
Do cc hp cht alkyl thm c vng thm rt bn nn khi cracking, qu
trnh s ct nhnh alkyl trc. Toluen c bn rt ln v khng th tch
nhm metyl hay etyl trong iu kin cracking.Mch alkyl cng di th cng d
b b gy v nu mch alkyl li c nhnh th tc ct nhnh cng ln.
V d khi cracking xc tc propylbenzen, phn ng nh sau:
C6H5CH2CH2CH3 C6H6 + CH3CH=CH2
- Phn ng ng phn ha i vi hydroccbon thm:
ParaXylen MetaXylen OrtoXylen
- Phn ng khp vng to ra hydrocacbon thm a vng v v cui
cng hydrocacbon thm a vng tham gia phn ng ngng t to cc.
Tm tt qu trnh cracking xc tc i vi hydrocacbon ring l nh sau:
-
8/2/2019 Che Bien Dau
17/53
17
Hydrocacbon Sn phm qu trnh cracking xc tc
Parafin
- Olefin v parafin
- Olefin v hydro
- izoparafin
- Cc hp cht olefin c trng lng phn t
thp
Olefin
- Parafin v ien
- Parafin, naphten v hydrocacbon thm
- Polyme, cc
Naphten
- Olefin
- Xyclohexan v olefin
- Hydrocacbon thm
Hydrocacbon thm
(alkyl thm)
- Parafin v alkyl c mch bn ngn
- ng phn ha, chuyn v nhm alkyl
- Sn phm ngng t v cc.
Phn ng bc 2:
Naphten + Olefin
- Hydrocacbon thm
- Parafin
Hydrocacbon thm +Olefin - Sn phm ngng t v cc
2.4. Cc phn ngph km theo phn ng cracking xc tc
- Vi nguyn liu l parafin ngoi phn ng chnh l ct mch cn kmtheo phn ng dehydho ha
V d:
C4H10tcxcCt
o, CH4 + C3H6
C4H10tcxcCt
o,
C2H6 + C2H4
C4H10tcxcCt
o,
C4H8 + H2
- Vi nguyn liu l olefin th ngoi phn ng cracking cn c phn ngtrng hp
2CH3CH2CH=CH2 CH3(CH2)5CH=CH2
- Phn ng ng phn ha
- Phn ng kt hp hydro to parafinRCH=CH2 2
H
RCH2CH3
-
8/2/2019 Che Bien Dau
18/53
18
- Phn ng khp vng sau c th b kh H2 thnh cc Aren
CH2=CH-CH2-CH2-CH2-CH3 -3H2
CH2-CH2-CH2-CH3
CH2- CH2 -CH2 -CH3
toC, xuc tac
+ 5H2
- Ngoi ra cn sy ra phn ng ngng t v to cc
Trong qu trnh cracking xc tc, phn ng to cc cn tm gii php hn
ch v chng lm gim hat tnh ca cht xc tc.
Phn ng to kh (C1, C2) cng cn gii hn, v mc tiu chnh ca cracking
xc tc l sn xut xng t c ch s ctan cao.
2.5. Vai tr ca phn ng cracking xc tc
Phn ng cracking xc tc nhm tng khi lng xng c sn xut
nhm p ng nhu cu tiu th xng cho t du lch v vn ti ngy cng cao,
trong khi xng c th thu c trc tip t chng ct du ch chim t l thp,
khng p ng yu cu v khi lng v cht lng . Phn ng ccracking xc
tc cn to ra cc olefin (etylen, propylen) l nguyn liu c bn rt quan
trng cho cng nghip ha du.
2.6. Cu hi1. Cho bit c ch phn ng cracking?
2. Cc phn ng ha hc no sy ra trong qu trnh cracking? Vai tr ca
mi phn ng i vi qu trnh?
3. Cracking i vi mi nhm hydrocacbon? (parafin, naphten, aromat?)
-
8/2/2019 Che Bien Dau
19/53
19
BI 3. LCH S PHT TRIN CA XC TC ZEOLIT
M bi: HD E3
Giithiu
Qu trnh xc tc cracking c p dng t lu v hin nay t
c nhng tin b rt quan trng c bit l cht xc tc. Chng ta c ng
cn phi bit nhng mc quan trng ca s pht trin khoa hc trong lnh vc
cracking xc tc.
Mc tiu
Truyn t hc sinh bit v lch s pht trin ca xc tc, nhng mc
quan trng ca s pht trin.
Bit xc nh c trng ca xc tc geolit.Ni dung
3.1. Lch s pht trin xc tc
Trong qu trnh cracking, tc dng xc tc ca cc halogen cua hp cht
vi kim loi nh nhm clorua, km clorua., cc khong st hc cc cht tng
hp tng t trong thnh phn c cha silic, nhm, oxy(alumino silicat).
Tc dng xc tc cu nhm clorua khi cracking phn onca du m, c
N.D.Zelinski pht hin nm 1918 trong khi nghin cu sn xut xng my bay
cho lc lng hng qun trong chin tranh v quc.Rt nhiu nghin cunhm gim bt lng nhm clorua nhng khng t kt qu tt.
Nm 1911, Ubbelhode v Voronin pht hin tc dngxc tc ca
khong st. Nhiu nghin cu tip theo c thc hin do Gurvici v
S.V.Lebedev theo hng lm gim s to cc trn b mt xc tc nhng
khng t kt qu mong mun.
Qu trnh cng ngh cracking c thc hin quy m cng nghip nm
1936 do k s ngi Php l Houdry v gii php loib lp cc trn xc tc
bng qu trnh ti sinh xc tc trong khongthi gian ngn(1015 pht). Qu
trnh Houdry c thc hin trn lp xc tc c nh. Nguyn tc ca qu
trnh cracking xc tc l loi xc tc aluminosilicat v ti sinh xc tc trong
khongthi gian ngnqua s t chy cc bao ph trn xc tc.
Nhiu cng trnh nghin cu trong nhng nm tip theo, tp trung vo
cu trc ca khong st, cu trc ca aluminosilicat tng hp v l bn cht
t nhin ca cc tm axit. S nghin cu ny khng nhng ch quan trng v
l thuyt m cn lin quan cht tr n c ch tc dng ca cht xc tc vvn hat ha cht xc tc.
-
8/2/2019 Che Bien Dau
20/53
20
c trng axt ca khong st t nhin c V.I.Vernadski pht hin
t 1891. Tc dng xc tc tng t nh axt sunfuric, axit phosphoric v
nhm clorua c A.V.Frost v B.A.Cazanski chng minh. Ngy nay hu
ht nghin cu u tp trung gii thch v tc dng xc tc ca khong st,
aluminosilicat tng hp v c trng axit ca chng.
Thomas thy phn chtxc tc vi t l Al/Si thay i trong dung dch
nc, cn etylic hn hp etyl ortosilicat vi etyl hoc nhm izopropylat v
thy rng: hat tnh xc tc ti a khi t s A l/Si =1.Khi tng ngvi s
lin kt ti a Al O Si.Thomas a ra s gii thch mt cch tha mn
s tn ti cc tm axit trn mng tinh th nhng li khng ph hp vi nhiu
nghin cu sau , nht l i vi khong st t nhin nh st montmorilonit.
Chng c th biu th di dng: Al2.4SiO2. H2O+nH2O.Nh vy xc tc cracking c dng rn, xp, ban u l cc khong st t
nhin hay tng hp.
Xc tc cracking ban u l khong st thin nhin c tnh axit
(montmorillonit) sau c thay bng aluminosilicat c hat tnh v chn
lc cao hn. Cui thp nin ca th k 20 chuyn sang dng xc tc cha
zeolit. Zeolit l hp cht aluminosilic, l tinh th c cu trc c bit. Xc tc
cha zeolit c hat tnh cao, chn lc tt.
3.2. Xc tc zeolit v xc tc cha zeolitCc cht zeolit c cng ch to cng vi xc tc aluminosilicat hay vi
khong st thin nhin ri sau s l bng cc phng php c bit
thnh xc tc zeolit.
V thnh phn ha hc ca zeolt c biu din bng cng thc:
M2/nO.AL2O3xSiO2yH2O
y: x> 2 v nl ha tr ca cation kim loi M
Zeolit c to thnh t cc n v cu trc(hnh 1.1)
Hnh 1.1.n v cu trcc bn ca zeolit
-
8/2/2019 Che Bien Dau
21/53
21
Hnh 1.2.Cu trc c bn ca Aluminosilicat
Khi cc n v cu trc c bn ni vi nhau theo cc mt 4 cnh ta cloizeolit A, nu ni vi nhau theo cc mt 6 cnh ta c loizeolit X hoc Y
c cu trc tng t.(Hnh 1.3)
Zeolit A Zeolit X, Y
Hnh 1.3. Cu trc ca zeolit A v X, Y
Ngy nay ngi ta ch c nhiu loizeolit c kch thcca s
khc nhau.
Khi ch to xc tc cracking lng Na cn gim ti mc cc tiu v khi nhit cao, c mt ca hi nc Na s lm gim hat tnh v chn lc
ca xc tc. Tnh cht hp ph ca zeolt xut hin sau khi chng c tch
m (bng cch sy kh 300350oC) v trong qu trnh tng hp cc l rng
ca tinh th b cht y cc phn t nc. Mng tinh th sau khi sy vn
c bo ton v c dung lng hp ph rt ln.
Qu trnh cracking xc tc thng dng loi zeolit X, Y c ch cc
nguyn ttrong t himhay dng trao i ionv c s l bng cc
phng php c bit kt hp vi cc hp phn lm tng bn c, bn
-
8/2/2019 Che Bien Dau
22/53
22
nhit,hay iu chnh kch thc l xp. Zeolit c hat tnhcao nn ngi ta
thng dng n dng hn hp vi xc tc v nh hnh hay aluminosilicat
tinh th v c gi lxc tc cha zeolit.
3.3. Phng php iu ch xc tc zeolit
Trong cng nghip xc tc zeolit c ch to di hai dng chnh l
dng cu v dng bt.
Ngoi yu cu v hat tnh cao, xc tc cracking cn phi p ng cc
yu cu khc nh bn nht, bn c, khng gy n mn hay mi mn thit
b v m bo d khuch tn nguyn liu ti cc tm hat tnh v sn phm t
bmt ra bn ngoi. m bo s khuch tn ca xy ti b mt xc tc d
t chy cc khi ti sinh, v m bo gi thnh sn xut xc tc c th chp
nhn c.Xut pht t cc yucu trn m ngi ta phi chn cc hp phn thch
hp chto xc tc.
Trong zeolit c 2 loikch thc l xp: kch thc ca s v kch thc
l ln.Khi a chng trn vi aluminosilicat ta s iu chnh c cu trc l
ca chng trong gii hn thch hp. V d nh xc tc cha zeolit A c kch
thc l trong khong 45Ao
Xc tc zeolit loiX v Y c kch thc l 810Aoc dng cracking
nguyn liu c thnh phn phn on rng. Khi cc phn t ln canguyn liu c th d dng tib mt ca xc tc v cc phn t nh hn th
c th tip xc vi cc tm hat tnh b mt trong ca xc tc. Cn cc l
loicao phn t nn chng bm mt ngoi ca xc tc s thun li trong
qu trnh t chy khi ti sinh xc tc.
3.4. Xc nh cc c trng ca xc tc zeolit
3.4.1. hat tnh ca xc tc cracking
Cc phng php u da vo thit b tiu chun v nguyn liu mu
cng cc iu kin cng ngh ca phng th nghim, xc nh hiu sut
sn phm.(xng, phn ct, kh v cc).V mc ch chnh ca qu trnh
cracking l sn xut xng nn phng php dng hiu sut xng thu c
nh gi hat ng ca xc tcl n gin hn.Nh vy hat tnh ca
xc tc thng biu din qua ch s hat tnh, l hiu sut xng(%kl) khi
cracking nguyn liu mu trong iu kin phng th nghim.Hat tnh ca xc
tc ph thuc vo cc tnh cht l, ha ca xc tc, vo thnh phn ha hc
ca xc tc v cng ngh ca qu trnh.3.4.2. chn lc ca xc tc
-
8/2/2019 Che Bien Dau
23/53
23
Kh nng lm tng tc cc phn ng c li v ng thi lm gim tc
cc phn ng khng mong i chnh l chn lc ca xc tc. Trong
qu trnh cracking xc tc, chn lc ca xc tc quyt nh n s to
thnh xngvi cc cu t c tr s octan cao. chn lc ca xc tc c
nh gi qua t l gia hiu sut xng v cc (hay kh) cng mc bin
i.
3.4.3. S thay i tnh cht ca xc tc khi s dng
Khi lm vic hat tnh v chn lc ca xc tc cracking b gim i
n khi ht tc dng (tr ha) do cc nguyn nhn:
- Nhit qu cao,
- Thi gian tip xc qu di,
- Nguyn liu xu.S tr ha ca xc tc qua 2 qu trnh l tr ha do cc cht lm ng c
xc tc v tc dng lm thay i tnh cht l, ha ca xc tc.
S tr ha do cc nguyn nhn trc tip l:
- Tc dng ca cc c t nh NH3, CO2, cc hp cht lu hynh c
bit l H2S khi nhit cao.
- S tch t cc kim loi nng di dng cc oxyt lm thay i chc
nng ca xc tc.
- S tc ng ca nhit cao v hi nc.Cc hp cht c kim, cc hp cht cha nit trong nguyn liu l cc
cht lm gi nhanh xc tc. Sc mt ca nit trong nguyn liu lm gim
hiu xut xng v cc sn phm trng.
Cc kim loinng lm ng c xc tc nhanh, lm gim hat tnh, gim
su cracking, gim hiu sut xng v tng nhanh qu trnh to cc. Trong
cc phn nng ca du m c nhiu lu hynh thng c nhiu nha,
asphalten th cng c nhiu kim loinng nh vanadi, niken.
3.5. Phn thc hnh
Hc sinh thc hin xc nh mt s c trng ca xc tc geolit ti phng
th nghim xc tc ca Trung tm nghin cu v pht trin ch bin du kh
(RDCPP), Thi gian thc hnh 08 gi, do cn b ca phng th nghim cung
cp quy trnh v hng dn th hnh.
3.6. Cu hi
1. im qua cc mc quan trng trong lch s pht trin ca xc tc
crackinng?2. Ngi ta iu ch xc tc nh th no?
-
8/2/2019 Che Bien Dau
24/53
24
3. chn lc caxc tc l g?, lm th no nh gi c chn lc?
4. Cch xc nh hat tnh ca xc tc?
5. Xc tc b mt hat tnh do nguyn nhn no?.
-
8/2/2019 Che Bien Dau
25/53
25
BI 4. NGUYN LIU V SN PHM THU
M bi: HD E4
Giithiu
Bi ny gii thiu v cc ngun nguyn liu cho qu trnh cracking xc
tc v nhng sn phm thu c t qu trnh.
Mc tiu
Phn l thuyt hc sinh phi bit c cc ngun nguyn liu v tnh cht
ca nguyn liu ca qu trnh cracking xc tc.
Phn thc hnh: Phn tch mt s ch tiu ca xng cracking nh: Thnh
phn ct phn on, psut hi bo ho, t trng...
Ni dungGing bi trn lp:
4.1. Cc ngun nguyn liu v tnh cht ca mi loi
Nguyn liu cho qu trnh cracking xc tc truyn thng c khongnhit
si t 300550oC v nhit si trung bnh l 400oC.
Cc phn onthng c t cc ngun:
- Cc phn ct chn khng (380550oC)
- Mt s phn ct t chng ct kh quyn.
- Cn chng ct kh quyn (>360oC) trong trng hp t kim loi, c chs ccConradson thp
- Cc phn ct t qu trnh cc ha
- Cc phn ct t qu trnh Visbrackinh
- Nhng phn cn chn khng kh asphalten(>550oC)
Qua cc cng trnh nghin cu ch ra:
- Nguyn liu l nhng phn ct nhs cho sn phmc hiu sut C3,
C4 tng cn H
2 v cc gim. Nhng phn on nh (200 360oC)
nhn c t chng ct trc tip l nguyn liu tt nht sn xut
xng t v xng my bay.
- Nguyn liu t cc phn on nng (cc gasoil) chn khng l ph
bin nht trong qu trnh cracking xc tc. Nhm ny cho sn phm l
xng v cc phn onsn phm trng, qua chng ct chn khng
lm gim nhng cu t v hp cht c hi cho qu trnh cracking.
Thc t l thnh phn nhng kim loi nng lm nhim c xc tc
nh vanadi, niken thng c trong cc hp cht c kim, trong thnhphn ca nha, asphalten l nhng phn t ln, c nhit si cao,
-
8/2/2019 Che Bien Dau
26/53
26
khi chng ct chn khng nhng cht ny s li phn cn ca
chng ct chn khng, chnh v vy m cc phn ct c lm
sch, c loiv c gim cc cht gy nhim c xc tc. Cng
chnh cc hp cht nha, asphalten khng nhngcha cc kim loi
nng mchng cn l ngun chuyn thnh cc nhiu nht, lm gim
hat tnh ca xc tc.
Thnh phn ha hc ca nguyn liu nh hng rt ln n hiu sut
ca qu trnh. Vi nhm hydrocacbon parafin s cho hiu qu chuyn ha cao
nht.Nhm hydrocacbon thm cho hiu sut xng km hn v li tng mc
chuyn ha to cc. Nhng cht phi hydrocacbon l c hi cho qu trnh
cracking xc tc, chng gy ng c cho xc tc v cn chuyn vo sn phm
lm gim cht lng sn phm nh cc hp cht lu hynh.Trong thc t vi s tin b ca cng ngh, qu trnh cracking xc tc c
th sdng cn chng ct kh quyn lm nguyn liu trc tip cho qu trnh
m khng phi qua chng ct chn khng. Qu trnh ny gi l qu trnh
cracking xc tc cn (RFCC).Nhng loidu th parafin, t lu hynh thng
c t cc cht gy nhim c xc tc v ch s cc Conradson thp rt thun
li cho vic dng thng cn chng ct kh quyn lm nguyn liu cho qu
trnh RFCC.
tng ngun nguyn liu, ngay c cn chng ct chn khng cngc lm nguyn liu cho qu trnh cracking xc tc sau khi kh nha v
asphalten.
4.2. Cc loisn phm thu c t qu trnh cracking xc tc
Cht lng ca sn phm cracking xc tc thay i trong phm vi rt
rng phthuc vo rt nhiu yu t nh nguyn liu, loi xc tc v cc thng
s cng ngh ca qu trnh.Hn hp sn phm ca qu trnh cracking c
chuyn tip n thitb chng ct phn ra cc phn onsn phm:
- Sn phm kh,
- Cc phn onxng, du ha,
- Cc phn ongasoil nh vnng.
- Phn oncn dng lm nhin liu t l... Trong bng 4.1. th hin
hiu sut v cht lng ca sn phm cracking ph thuc vo tnh
cht ca nguyn liu:
Bng 4.1.nh hng ca nguyn liu i vi cht lng v s phn b sn
phm
-
8/2/2019 Che Bien Dau
27/53
27
c trng
loinguyn liu
Parafin Naphten Aromat
C
nhiu
lu
hynh
C nhiu
Nit
Nguyn liu:
- Hng s c trng KUOP
- Giihn chng ct, oC
12,2
280540
11,9
250466
11,3
220462
12,0
245570
11,5
218471
Thnh phn nhm hydrocacbon:
- Parafin,% th tch
-Aromat+olefin,% th tch
- Naphten,% th tch
- S,% trng lng- N,% trng lng
60
14
26
0,17-
49
28
23
--
24
40
36
--
-
-
-
2,140,07
-
-
-
0,70,25
Hiu sut:
- H2S, % trng lng
- H2 , % trng lng
- CH4 , % trng lng
- C2H4 , % trng lng
- C2H6 , % trng lng
- C3H6 , % trng lng- C3H8, % trng lng
- i-C4H10 , % th tch
- n-C4H10 , % th tch
- C4H8 , % th tch
-
0,05
0,7
0,6
0,6
3,81,6
7,2
1,7
6,9
-
0,02
0,7
0,6
0,6
3,61,9
8,5
1,9
5,7
-
0,03
0,6
0,6
0,5
3,01,3
7,7
1,1
5,0
0,9
0,05
0,8
0,4
0,8
2,62,4
7,1
1,8
3,6
0,3
0,1
1,2
0,5
1,0
1,91,8
5,3
1,7
3,6
- Xng(C5+), %th tch
- Gasoil nh, %th tch
- Cc, %trng lng
- Tr s octan ca xng(RON)
39,3
45,0
3,1
93
36,7
45,0
4,3
94,5
41,4
45,0
3,8
97,2
39,3
45,0
6,5
89,8
38,7
45,0
8,0
97,0
4.3.c im cc sn phm kh v lng thu c t qu trnh cracking
xc tc
4.3.1. Kh hydroccbon
Hiu sut kh c th t 1025% nguyn liu ph thuc vo nguyn liu v
iu kin cracking.
Trong iu kin nhit cao, tc nguyn liu nh, bi s tun hon
xc tc ln th hiu sut sn phm kh s ln v ngc li th hiu sut kh
nh.Nguyn liu c hm lng lu hynh cao th sn phm kh c nhiu khH2S v khi nguyn liu c nhiu nit th sn phm kh cracking c nhiu NH3.
-
8/2/2019 Che Bien Dau
28/53
28
Thnh phn kh cracking cn ph thuc bi loixc tc c s dng.(v d
nh trong bng 4.2).
Bng 4.2. Thnh phn kh cracking ph thuc bi loixc tc c s dng.
Cu t hydrocacbon Xc tc cha zeolit Xc tc cha aluminosilicat
H2S
H2
CH4
C2H4
C2H6
C3H6
C3H8
nC4H8iC4H8
nC4H10
iC4H10
4,9
0,1
1,6
2,7
1,8
23,1
7,9
16,65,7
6,4
28,1
3,6
3,1
8,0
6,9
2,8
25,6
5,7
16,010,1
3,0
15,2
Sn phm kh, kh kh c dng lm nhin liu kh, etylen v propylen
l nguyn liu cho sn xut nha polyetylen (PE) v polypropylen (PP),
Propanpropen lm nguyn liu cho qu trnh polyme ha v sn sut cc
cht hat ng b mt v lm nhin liu t (LPG).
Propanpropen, butanbuten cn lm nguyn liu cho qu trnh alkyl ha nhn cu t ctrs octan cao pha vo xng, vlm nguyn liu cho cc
qu trnh tng hp ha du.
4.3.2. Phn onxng
Phn onxng thng c nhit 40200oC, phn onny l cu t
c bn pha trn vi nhng cu t khc t cc qu trnh Reforming,
alkylha, v cc phn on naphta t qu trnh chng ct trc tip sn
xut cc loixng t, xng my bay.
Phn onxng t qu trnh cracking xc tc khc vi cc phn on c
cng khongnhit si t qu trnh chng ct trc tip l c tr s ctan cao
hn v cc bit l c thm thnh phn hydrocacbon olefin.
4.3.3. Cc phn on 200350oC
Phn on 200280oC dng lm du ha v phn on 200350oC c
dng pha trn v sn xut nhin liu diezen
Cc phn on > 350oC c dng lm nhin liu t l FO hay c
dng lm nguyn liu cho qu trnh cc ha.4.4. Phn thc hnh
-
8/2/2019 Che Bien Dau
29/53
29
Phn thc hnh trong phng th nghim ca Trung tm nghin cu v
pht trin ch bin du kh (RDCPP), Thi gian thc hnh 08 gi, do cn b
ca phng th nghim cung cp quy trnh v hng dn thc hnh. S thc
hnh xc nh thnh phn chng ct theo tiu chun ASTM D86, xc nh t
trng v o p sut hi bo ho.
4.5. Cu hi
1. Cho bit cc ngun nguyn liu cho qu trnh cracking xc tc?.
2. Cc loisn phm chnh thu c t qu trnh cracking xc tc?
3. Tnh cht ca nguyn liu nh hng nh th no n hiu sut v cht
lng cc sn phm thu c t qu trnh cracking?
-
8/2/2019 Che Bien Dau
30/53
30
BI 5. CC LOICNG NGH CRACKING XC TC
M bi: HD E5
Giithiu
Trong cng nghip lc du v angp dng nhiu cng ngh cracking
khc nhau theo bn quyn ca cc hng. Chng ta cn bit nhng nt c bn
khc nhau ca mi loai cng ngh ny.
Mc tiu
Khi hc song hc sinh phi:
- M t c bn cht ca cc loi cngg ngh cracking
- So snh u, nhc im ca cc loi cng ngh.
Ni dung5.1. Cracking vi lp xc tc c nh
Dy truyn cracking xc tc u tin do Houdry,mt k s ngi Php
thit k c a vo cng nghip ch bin dut nm 1936.Cng ngh ny
hat ng theo kiu gin onvi lp xc tc c nh. Nhc im ca cng
ngh ny l hat ng gin onv vy rt phc tp trong vn hnh. Hai chu
k l phn ng xc tc cho sn phm v chu k ti sinh xc tc trong cng
mt thit b. Dy truyn ny nhanh chng c ci tin v ch nm nm sau,
nm 1941 xut hin qu trnh cracking vi lp xc tc chuyn ng.5.2. Cracking vi lp xc tc tng si
Qu trnh cracking c lp xc tc chuyn ng thay th qu trnh
Houdry. Qu trnh phn ng xc tc v ti sinh xc tc c thc hin cc
thit b ring bit: thit b phn ng(l phn ng) v thit b ti sinh xc tc.(l
ti sinh). Xc tc lm vic c cha cc chy t l phn ng vo l ti sinh
v sau khi ti sinh li ngc v l phn ng (hoc bng t chy hoc bng
cng bc) to thnhmt chu trnh lin tc. Nm 1942 quy trnh cracking xc
tc gi si(FCC) u tin c a vo hat ng c tn l Up Flow (model
I) hnh 5.1
Nm 1944 ngi ta tng ng knh ca l phn ng v l ti sinh, tch
hi sn phm c thc hin ngay trong l phn ng v ti sinh xc tc
dng tng si v qu trnh thi cho xc tc chuyn ng t pha di v ly ra
ngoi y l. Dy truyn hat ng nh vy c tn l Dow Flow (Model II)
hnh 5.2. Ngi ta lin tc ci tin thit b v c hng dng ca xc tc.
Hnh dng xc tc ph bin l dng vin hnh cu nhm lm gim s mt mtxc tc v gim s mi mn thit b v nng cao hiu qu tch ca xyclon.
-
8/2/2019 Che Bien Dau
31/53
31
Hnh 5.1. S FCC Model I
Model I, t l xc tc/nguyn liu ch t ti a l 3 nhng model II c th
tng ti a l 10. Hng M.B.Kellog thit k loicn bng p sut Model III
nm 1946, hnh 5.3.
Hnh 5.2. S FCC Model II
Hng StandardOil (New Jersey) thit k loi FCC mi (Model IV)
hnh 5.4. t ci tin ca Model II v a vo hat ng t 1952.
-
8/2/2019 Che Bien Dau
32/53
32
Cng ngh FCC ngy cng c ci tin nhm t hiu sut v cht
lng xng cao hn, vi cht lng nguyn liu ngy cng xu hn.
Hnh 5.3. S FCC Model III
1.Kh, 2. Hi nc, 3. L ti sinh, 4.Kh, khi, 5.Nguyn liu, 6. L phn ng,
7. Ct chng ct phn on, 8.Xng v kh, 9.Hi lu nh, 10.Hi lu,
11. ct bay hi ph, 12.Gasoil nh, 13. Gasoil nng, 14.Cn
Hnh 5.4. S cng ngh FCC Model IV
5.3. Cng ngh FCC ngy nay
Qu trnh FCC ca mt shng cng nghip ni ting gm c:
-
8/2/2019 Che Bien Dau
33/53
33
5.3.1. Qu trnh ca hng UOP
Qua cc bc ci tin lin tc, hin nay cng ngh FCC ca UOP cng
p dngg cracking nhm chuyn ha cn du nng. Qu trnh ca UPOP
c cng ty Ashland OilCo pht trin. Chnh hng UOP thit k 2 loi
FCC:
- Loil ti sinh t chy hon ton 1 cp (hnh 5.5)
- Loiti sinh hai cp.(hnh 5.6)
Hnh 5.5. S RCC ti sinh 1 cp ca hng UOP
-
8/2/2019 Che Bien Dau
34/53
34
Hnh 5.6. S RCC loi ti sinh 2 cp ca hng UOP
5.3.2. Qu trnh ca Kellog
S vn chuyn xc tc c thc hin theo phng thng ng rt
thun liv c th dng van chn iu khin qu trnh tun hon ca xc
tc. Qu trnh cracking c thc hin hon ton trong l phn ng dng ng
ng.(l ng ng). H thng xyclon c t ngay ca ra ca ng ng.
Trong l ti sinh xc tc v khng kh tip xc ngc chiu nhau. Kiu RFCC
c trnh by trong hnh 5.7.c im chnh ca model ny l vi phun
nguyn liu c ci tin nhm tng cng s tip xc gia xc tc v
nguyn liu, b phn lm ngui c thay i bng cch t t pha cthay cho pha lang trong l ti sinh trnh n mn, mi mn trang thit b do
-
8/2/2019 Che Bien Dau
35/53
35
xc tc v nhm lm tng tc truyn nhit. Hnh dng b phn lm ngui
xc tc do Kellog thit k cng tng t ca UOP ch khc l cch b tr cc
ng trao i nhit t ngc chiu.
Hnh 5.7. S RFCC ca hng Kellog
5.3.3. Qu trnh ca hng SHELL
Shell c nhiu ng gp trong vic pht trin cracking xc tc phn cn
nng (RFCC). Qu trnh Shell LRFCC(Long Residue FCC) cracking xc tc
cn nng v rng, c b phn lm ngui xc tc trnh s t chy qu
nhit. Thit b trnh by trong hnh 5.8.
-
8/2/2019 Che Bien Dau
36/53
36
Hnh 5.8. S RFCC ca hng Sheell5.3.4. Qu trnh IFP Total v Stone & Webster
Hai hng cng nghip ny hp tc tht k qu trnh RFCC vi ti sinh
xc tc 2 cp. Qu trnh nhm cracking xc tc cn nng v c tn lR.2.R
Process. Qu trnh cng c trang b b phn lm ngui xc tc, h thng kim
tra v iu khin nhit ca khi l phn ng.
c im ca cng ngh R.2.R l l ng, ti sinh 2 cp, c s ci tin
thit b phun nguyn liu trc tip vo dng xc tc mng. (hnh 5.9).
-
8/2/2019 Che Bien Dau
37/53
37
Hnh 5.9. Qu trnh R.2.R ca IFP
5.3.5. Qu trnh Exxon
Hnh 5.10. Qu trnh RFCC ca hng Exxon
-
8/2/2019 Che Bien Dau
38/53
38
Exxon lin tc nghin cu ci tin cng ngh FCC,t khi a ra model IV
v n nay a ra loi model IIIR, cracking c c tnh linh hat.C th s
dng nguyn liu khc nhau t cc phn ct chn khng n cc loi cn
nng (hnh 5.10).
5.4. So snh cc loicng ngh
Trong nphn m t cng ngh chung nu c im chnh ca tng
loi. Qua m t ny ta c th so snh s ging nhau v cc c trng khc
nhau gia cc cng ngh. Mi loicng ngh c nhng u im v s hn
ch. Ty theo mc tiu ca nh u t, mc ch s dng nguyn liu g
c th quyt nh chn cng ngh no?
Thc t tnh ti nm 1994, nhng bn quyn cng ngh c cc
nh u t chn v c xy dng.(bng 5.1)*Bng 5.1.Bn quyn cng ngh c nh u t chn
Ngun: Idemisu Kosan.Co.LTD. 1994
Nh bn quynScng ngh c chn, trin
khai trong cc nh my trn th gii
UOP 7
KELLOG 6
STONE&WEBSTER 16
IFP/TOTAL 6SHELL 5
Sau y l c thnhng ni mua bn quyn cng ngh ca cc hng,
ni xy dngv thi gian a vo vn hnh.
Bng 5.2.Cc n v mua bn quyn cng ngh v a im xy d
Khch hng mua bn
quyn
Ni xy dngNm a vo
hotngICng ngh RFCC ca UOP
1.Ashland Oil
2.Statoil
3.Kyushu Oil
4.Pertamina
5.Undesclosed
6.Yukong
7.Kuyng In Energy
Catlettsburg,Kentuka, USA
Mongstat, Nauy
Ohita, Nht bn
Bologan, Indonesia
Chu u
Hn quc
Hn quc
1983
1989
1991
1994
thit k(1994)
1996
1996
-
8/2/2019 Che Bien Dau
39/53
39
Khch hng mua bn
quynNi xy dng
Nm a vo
hotng
IICng ngh RFCC ca KELLOG
1.Phillip Petroleum
2.Phillip Petroleum
3.Valero Refining Co.
4.Chinese Petroleum Corp.
5.Misubishi Oil
6.Kyokuto Petroleum Ind.
Borger, Texas, USA
Sweeny, Texas, USA
Corpus Chiristi,Texas, USA
Ta lin Pu,i loan
Sen dai, Nht bn
Chiba, Nht bn
1961
1981
1983
1991
1992
1995
IIICng ngh RFCC ca S&W
1.Total Petroleum
2.Total Petroleum3.Petro Canada
4.Shel Canada
5.BPAustralia
6.SINOPEC
7.SINOPEC
8.SINOPEC
9.SINOPEC
10.SINOPEC11.Chevron USA.Inc.
12.Nipon Petrpoleum
13.Honam Oil
14.Pacific Refining
15.Singapore.Refining
16.Star Petroeum Refinery
Arkansas,Kansas,USA
Ardmore,Oklahoma, USAMontreal, Canada
Montreal, Canada
Kwinana,Australia
Wuhan. Trung Quc
Changling,Trung Quc
Guangzhou,Trung Quc
Zhenhai,Trung Quc
Nanjing,Trung QucPortAthur,Texas,USA
Negishi,Nht bn
Yeochum, Hn quc
Sanfrancisco,USA
Singapore
Thi lan
1881(nng cp)
19821985
1987
1987
1987(nng cp)
1989
1990
1990(nng cp)
19911991(nng cp)
1992
1994
1994
1996
1996
IVCng ngh R.2.R.ca IFP/TOTAL
1.Idemisu Kosan
2.Pertamina
3.Sang Yong Oil
4.Idemisu Cosan
5.Ancap
6.Ecopetrol
Aichi,Nht bn
Musi,Indonesia
Ulsan, Hn quc
Hokkaido, Nht bn
Montenvideo, Urugoay
Barrancebermeyja, Columbia
1987
1993
1993
1994
1994(nng cp)
1995(nng cp)
VCng ngh LRFCC ca Shell
1.Shell UK Stanlow, Anh quc 1989
-
8/2/2019 Che Bien Dau
40/53
40
Khch hng mua bn
quynNi xy dng
Nm a vo
hotng
2.Shell Singapore
3.Shell Australia
4.Shell Oil
5.Showa Yokkaichi Sekiyu
Pulau Bukom, Singapore
Geelong, Australia
Norco, Lousiana
Yokkaichi, Nht bn
1990
1992
1992
1995
Bng 5.3.So snh cng ngh
Nh bn
quynIFP SW UOP KELLOG SHELL
Tn cng
ngh
R.2.R S&W
FCC
RCC Kellog&MobilFCC ShellLR
FCCPhun
nguyn liu
Vi p
sut
cao
Vi p
sut cao
Vi p
sut thp
Vi p sut thp Vi p sut
thp
Xyclon Bn
ngoi
Bn
ngoi
Bn trong Bn trong Bn trong
H thng
ti sinh
Hai cp Hai cp 1
cp/2cp
1 cp 1 cp
Lm ngui
xc tcKhng c c c c
Hat ng
ca h
thng
Xyclon
H
thng
m
H thng
m
H thng
ng
H thng ng h thng
m
5.5. Cu hi
1. M t, trnh by v nguyn l hat ng ca 1 loicng ngh cracking xctc gi si?
2. Cng ngh FCC ngy nay, nu nhng c im khc nhau ca cng ngh
FCC gia cc hng?
-
8/2/2019 Che Bien Dau
41/53
41
BI 6. VN HNH CNG NGH CRACKING
M bi: HD E6
Giithiu
Nm c nguyn lvn hnh s cng ngh cracking l vic phi bit
i vi hc sinh. Mi cng ngh khc nhau c nhng im ging v khc
nhau, hc sinh cng cn phi bit.
Mc tiu
- Hc sinh cn phi nm c c im ca s cngg ngh FCC.
- Bit c nhng vn quan trng trong ti sinh xc tc
- c thchnh thit b nh gi hot tnh xc tc trn thit b MAT.
Ni dung6.1.c im ca s cng ngh FCC
c im cng ngh FCC l qu trnh cracking xc tc lp si (gi si),
qu trnh thc hin trn dng xc tc chuyn ng lin tc trong l phn ng
cng nguyn liu v sang l ti sinh thc hin vic t cc cng vi oxy
khng kh trn xc tc tham gia phn ngri li sang l phn ng, c th
xc tc lin tc chuyn ng.
Cng ngh FCC hat ng vi nhng thng s quan trng sau::
- chuyn ha.- Tc np liu,
- T l xc tc/Nguyn liu
- Nhit
- p sut
6.1.1. chuyn ha
chuyn haC c tnh bng:
C = Tng hiu sut (kh +Xng +Cc)
C = 100 y(100z)
y: l% th tch ca sn phm cnhit si cui cao hn im si
cui ca xng
z: l% th tch xng c trong nguyn liu
-
8/2/2019 Che Bien Dau
42/53
42
6.1.2. Tc np liu
L t s gia lng nguyn liu c np trong mt n v thi gian trn
lng xc tc trong l phn ng.v c k hiu bng M/H/M
Khi tng tc np liu s lm gim chuyn ho v ngc li v tc np liu l i lng ngc vi thi gian phn ng. Khi s dng xc tc c
hat tnh cao ta c th tng tc np liu khi y s tng nng sut ca
thit b.
6.1.3. T l xc tc/Nguyn liu
T l xc tc zeolit/nguyn liu,cn gi l bi s tun hon xc tc
(X/RH). Vi loi xc tc zeolt th X/RH=10/1 cn xc tc v nh hnh
X/RH=20/1. Khi thay i t l X/RH s lm thay i thi gian lu ca xc tc
trong l phn ng v l ti sinh v thay i c lng cc bm trn xc tc.
ch n nh t l X/RH tng s lm tng chuyn ha v gim hm lng
cc bm trn xc tc,khi thi gian tip xc gia xc tc v nguyn liu
gim nhng hat tnh trung bnh ca xctc li tng ln.
6.1.4. Nhit
Nhit trong l phn ng khi vn hnh trong khong 470540oC. Khi
nhit tng ln th tc phn ng phn hy nhanh hn nhng cng thc
y cc phn bc 2 nh kh hydro tng ln dn n tng hiu suthydrocacbon thm v olefin. Khi C1C3trong kh tng, C4gim, t trng v
tr s octan ca xng tng ln.
Khi nhit cao hiu sut xng gim, hiu sut kh tng v cc khng
tng.
6.1.5. p sut
Khi p sut tng th hiu sut xng tng ln, hiu sut C1C3gim, hm
lng olefin v hydrocacbon thm gim dn ti tr s octan ca xng gim.
6.2. Ti sinh xc tc cracking
-
8/2/2019 Che Bien Dau
43/53
43
s dng xc tc c lu, trong cng ngh phi thc hin vic ti
sinh xc tc. Nguyn nhn chnh lm mt hat tnh ca xc tc l do cc
to thnh bm kn b mt hat tnh ca xc tc.
ti sinh xc tc ngi ta tin hnh t cc bng khng kh nng
trong l ti sinh.
Khi t cc s to thnh CO, CO2, cc phn ng kh cc hp cht lu
hynh.
C + O2 CO2
C + O2 CO
CO + O2 CO2
H2 + O2 H2O
S + O2
SO2SO2 + O2 SO3
MeO + SO3 MeSO4
MeSO4 + 4H2 MeO + H2S + 3H2O
Nhit lng ta ra c dng cp nhit cho xc tc mang vo l phn
ng.
6.3. Vn hnh s cng ngh cracking
Sau y trnh by s vn hnh ca mt dy truyn cng ngh FCC thng
dng (hnh 6.1)t cc b phn chnh:6.3.1. L phn ng
Nguyn liu mi t b cha (1), i qua cc thit b trao i nhit ng
chm, nguyn liu mi c th c trn vi phn tun hon (HCO)(2) v cn
y (3), sau cho qua l t nng nguyn liu cracking.Nguyn liu cracking
(5)c tip xc vi xc tc nng ti sinh (6 ) y ca l ng, lc ny
nguyn liu c bay hi, v hn hp vi hi nng cng xc tc i ln pha
trn ti nh ca ng ng, trong qu trnh i ln trong ng th hu ht cc
phn ng cracking xc tc sy ra, cn phn l pha trn lm nhim v tch
xc tc v hi hydroccbon.Mt b phn c thit k b tr gn van chn,
dng hi nc thi xc tc v du nhm hn ch ti a hin tng quay
tr li ca xc tc v hi kh lm vic. Hi sn phm nng (7) c chuyn
ti ct phn on. Xc tc lm vic (8) cho qua vng tch hi bng cch
thi hi nc.B phn lm sch khng nhng ch lm nhim v ui ht
hydrocacbon hp ph trn xc tc m cn lm ticc ht xc tc trc khi
sang l ti sinh.Vic thi hi nc c b iu chnh tc hi mt cch thchhp, kim tra cht ch thi gian lu ca xc tc trong b phn ra nhm trnh
-
8/2/2019 Che Bien Dau
44/53
44
phi dng qu nhiu khng kh trong l ti sinh.p sut trong l phn n g
c bng b phn iu chnh p sut ca ct phn on.
6.3.2. L ti sinh
Xc tc lm vic b bm cc(8) c chuyn qua van iu khin v b
khng ch bi b kim tra mc xc tc trong l phn ng sau i vo l ti
sinh. Theo hung tip tuyn vi thnh l. Vic t cc trn xc tc trong l
ti sinh bng oxy khng kh to thnh CO v CO2 v xc tc c ti sinh.
Khng kh t sau khi nn uc cho vo l ti sinh qua li phn phi
trn khng kh v xc tc.S chy ca cc c thc hintrong lp si, mun
t iu ny tc cca khng kh phi ln hn 1m/s.Xc tc ti sinh
c chuyn vo ng ng sau khi i sch kh nh mt van t
ng ca l ti sinh ri sau xc tc c trn vi nguyn liu cracking vhon thnh mt chu trnh. Ngi ta tho xc tc bn gi ha ra, b sung
xc tc mi m bo hat tnh ca xc tc n nh trong thi gian
lm vic.Kh to thnh qua s chy cc cng cc ht xc tc b cun theo ln
nh l ti sinhsqua hai cp xyclon gi li cc ht x tc, Kh v khi
c qua bung lng tch tip bi xc tcri qua b phn tn dng nhit
(12), tip tc c lm sch bng lc in ri i ra ngoi theo ng khi.
6.3.3. B phn phn onsn phm
Hi sn phm (7) c np vo ct phn on chia thnh cc snphm khc nhaunh: xng v phn nh hn c di qua b phn ngng t
ri vo b phn tch kh.Sau khi tch kh nhn c phn on C1, C2 s
(16). Phn onny c dng lmkh nhin liu.
Phn on C3, C4 cha nhiu propylen v buten (17) c dng lm
nguyn liu cho qu trnh alkyl ha v tip l phn onxng kh butan
(18). T ct phn on chnh cn nhn c cc phn on Naphta nng
(19), LCO (20), HCO(21). Phn HCO c th cho tun hon li ng ng ca l
phn ng qua ng (22) v cui cng l du cn c lm sch (24).
6.4. Phn thc hnh
Phn thc hnh trong phng th nghim ca Trung tm nghin cu v
pht trin ch bin du kh (RDCPP), Thi gian thc hnh 08 gi, do cn b
ca phng th nghim cung cp quy trnh v hng dn thc hnh. S thc
hnh trn thit b nh gi hot tnh ca xc tc trn thit b MAT
6.5. Cu hi
1. Nhng thng s k thut quan trng ca qu trnh cng ngh cracking xctc khi vn hnh?nh hng ca tng thng s i vi qu trnh?
-
8/2/2019 Che Bien Dau
45/53
45
2. Mc chuyn ha c tnh nh th no?
3. Ti sinh xc tc trong cng nghip nh th no? sn phm to thnh trong
qu trnh ti sinh?
4. M t, trnh by qutrnh vn hnh 1 s cng ngh FCC thng (hnh
6.1).
-
8/2/2019 Che Bien Dau
46/53
46
BI 7.C IM CA XNG CRACKING XC TC
M bi: HD E7
Giithiu
Qu trnh cracking xc tc cho sn phm xng c cht lng khc nhau
tu theo loi nguyn liu v c im ca tng loi cng ngh vi cc bn
quyn khc nhau.
Mc tiu
Sau khi hc bi ny hcsinh phi:
- Giithiuc c im ca xng cracking
- Xc nh cthnh phn ca xng cracking.
Ni dung7.1. c im v thnh phn ha hc
Xng cracking xc tc l sn phm chnh ca qu trnh cracking xc tc.
Ty theo loinguyn liu s dng v cc ch khi thc hin cng ngh (xc
tc, nhit , p xut...) dn n thnh phn ha hc ca xng thu c cng
thay i.Hiu sut xng t qu trnh cracking xc tc thng khong 3035%
lng nguyn liu.
Thnh phn ha hc ca xng cracking:
- Hydrocacbon thm: 2540%- Olefin: 1530%
- Naphten: 210%
- Parafin: 3560%
- Hm lng lu hynh: 0,010,02%khi lng
Hiu sut v cht lng ca xng ph thuc vo cht lng nguyn
liu,xc tc v ch cng ngh.
Nguyn liu c nhiu naphten th xng c cht lng cao, nguyn liu c
nhiu parafin th xng thu c c tr s ctan thp hn.
Xng cracking c t trng trong khong 0,720,77.
Xng cracking c dng pha ch sn xut xng t v xng my bay.
Xng cracking xc tc c lng olefin cao, dn ti tnh n nh ca xng km,
trong tncha v s dng d b to nha, gy tc kim phun nhin liu,nh
hng ti cht lng xng.
7.2. c im v tr s c tan
-
8/2/2019 Che Bien Dau
47/53
-
8/2/2019 Che Bien Dau
48/53
48
ca phng th nghim cung cp quy trnh v hng dn thc hnh xc nh
thnh phn nhm hydrocacbon
7.5. Cu hi
1. c im, thnh phnha hc ca xng cracking xc tc
2. ng dng caxng cracking xc tc, Xng cracking xc tc c nhng u
im, nhc im g khi pha trn v sn sut xng thng phm.
-
8/2/2019 Che Bien Dau
49/53
49
TM TT NI DUNG MODUN
Ni dung trng tm ca modun ny
Mc chca qu trnh cracking xc tc
- S ra i cng ngh cracking xc tc nhm p ng yu cu sn
phm nh t du ngy cng cao nht l xng cho t m nu ch
chng ct du th th khng tha mn nhu cu.
- Qu trnh cracking xc tc cn cho cc olefin nh lm nguyn liu cho
ha du.
- Cracking thng thc hin i vi phn cn chng ct kh quyn (si
trn 350oC), thng c gi tr thp hn duth, nn cn cracking (ch
bin su) thu cc sn phm nh c gi tr cao v qua lm tnghiu qu kinh t ca nh my lc du.
Cc phn ng ha hc sy ra trong qu trnh cracking xc tc
- Phn ng phn hy ct mh CC (phn ng cracking)
- Phn ng ng phn ha
- Phn ng chuyn v hydro
- Phn ng ngng t
- Phn ng polyme ha
- Phn ng to cc.Cc sn phm ca qu trnh cracking xc tc
- Snphm kh: Sn phm kh quan trng l cc olefin nh nh etylen,
propylen, butadien...l nguyn liu c bn cho cng nghip ha du,
- Sn phm lng: c xng cracking, du ha, gasoil, trong quan
trng nht l xng cracking.
C chca qu trnh cracking xc tc
C ch ca qu trnh cracking xc tc l c ch ion cacboni. C s l
thuyt ny da vo cc tm hat tnh l cc ion cacboni, chng c to ra
khi cc phn t hydrocacbon ca nguyn liu tc dng vi cc tm axt ca
cht xc tc loi Bronsted(H+) hay Lewis (L).
Cht xc tc ca qu trnh cracking
- Zeolit v xc tc cha zeolit.Zeolit l hp cht ca aluminosilic dng
tinh th c cu trc c bit, c cc l rng, rnh nh thng vi nhau
- Cc cht zeolit c ch to cng vi cc xc tc aluminosilicat hay
vi t st thin nhinri sau c s l bng cc phng phpc bit to thnh xc tc cha zeolit.
-
8/2/2019 Che Bien Dau
50/53
50
c trng quan trng ca cht xc tc
- hat tnh ca xc tc: thng c biu din thng qua ch s
hat tnh, l gi tr ca hiu sut xng (% khi lng ) khi cracking
nguyn liu mu trong iu kin phng th nghim
- chn lcca xc tc: l kh nng lm tng tc cc phn ng c
li v ng thi lm gim tc cc phn ng khng c li, qua
lm tng hiu sut v cht lng ca sn phm thu c.
- bnca xc tc: Trong qu trnh tham gia phn ng,hat tnh ca
cht xc tc b gim i v sht tc dng do bcc bm kn b mt, b
nhim c bi cc c t nh NH3, CO2, H2S,v s tcht cc kim loi
nng di dng oxit lm thay i chc nng ca xc tc. Ngi ta
nghin cu nhiu phng php tng bn tng thi gian s dngca xc tc. Bin php quan trng nht v ch yu trong cng nghip
l phi ti sinh xc tc.
- Qu trnh cng nghip cracking xc tc l qu trnh tham gia phn ng
v ti sinh lin tc theo chu trnh khp kn.
Quy trnh vn hnh ca thit b cracking xc tc cng nghip
Ty theo cng ngh ca cc hng khc nhau c cch vn hnh kh c
nhau nhng u qua chu trnh.
a nguyn liu v cht xc tc ti sinh vo l phn ng vi c mth thng iukhin phc tp. Xc tc v nguyn liu qua l phn ng s cho
sn phm dng hi c tch v thatkhi l ti h thng phn tch sn
phm v xc tc tham gia phn ng i sang l ti sinh ri li i tr li l
phn ng cng vi dng nguyn liu mi. Qu trnh nh vy din ra lin tc
di s iu khin t ng ca h thng m bo cc iu kin phn ng
nh p sut,nhit ,cc ch ti sinh, phn tch sn phm....
KIM TRA, NH GI HON THNH MN HC
Kim tra gia k 02 ln mi ln 30 pht, gio vin chn bt k bi no
trong s cc bi ging. Chm theo thang im 10. (trng s im l 20%)
bi kim tracui k 01 ln, bt buc i vi hc vin. bi gio vin s
t la chn, mc ch l kim tra s tip thu caa hc sinh i vi nhng vn
rt c bn ca modun ny. Bi kim tra cui k rt quan trng, cng chm
theo thang im 10, v trng s trong ton modun l 50%.
im thc hnh trong phng th nghim s do ngi hng dn trong
phng th nghim, kt hp vi gio vin cho im khi thc hin th nghim(ch
-
8/2/2019 Che Bien Dau
51/53
51
v k nng v tinh thn, thi ca hc sinh). Mi ln c thc hnh, gio
vin cho im theo thang im 10, trong s ca thc hnh l 30%.
Sau y l mt s th d thi kim tra cui k:
Cu hi 1
1. Ti sao trong cng ngh lc du phi tin hnh qu trnh cracking?
2. Cc phn ng sy ra trong qu trnh cracking phn ng c ch cn tng
cng? Phn ng khng c li cn hn ch?
3. Cc thng s quan trng ca cng ngh cracking xc tc, ngha ca
cc thng s ny?
Cu hi 2
1. C ch phn ng ca qu trnh cracking xc tc?
2. Gii thiu mt s cng ngh ca cchng ln v nhng khc bit giacc cng ngh :
nh gi kt qu kim tra theo sch hng dn gio vin
-
8/2/2019 Che Bien Dau
52/53
52
CC THUT NG CHUYN MN
Cracking: S phn hy ct mch cu to CC trong phn t hydrocacon
F.G: nhin liu kh
Jet/kero: nhin liu phn lc v du ha
D.O: nhin liu cho ng ciezen
F.O: Nhin liu cho l t cng nghip
Gasoil: phn onchng ct t du th c nhit si (280 540oC)
PE: Polyetylen (nha PE)
PP: Polypropylen(Nha PP)
MTBE: Metylter butyleter
-
8/2/2019 Che Bien Dau
53/53
TI LIU THAM KHO
[1]. PGS.TS. inh Th Ng, Ha hc du m & kh. Nh xut bn khoa hc
v k thut,H ni,2001
[2]. PGS.TS. L Vn Hiu, Cng ngh ch bin du m, Nh xut bn khoa
hc v k thut,H ni,2000
[3]. Ch.Marchilly, Catalytic cracking, ENSPMFormation Industrie 1991
[4]. Dr.Docent. ing.Rdulescu.G.A. Fabricarea Produselor Petroliere, Editura
Tehnical.
[5]. Prof.ing.S.D.Raseev. Procese Distructive de Prelucrare a Titeiului.Editura
Tehnic
[6]. 6.Statistic General Department, B Thng Mi,Tng cc Hi quan, Kinht Vit nam vTh gii (9899)