Autor: Justyna Kubacka Warszawa, marzec 2018...

1

Raport końcowy zawierający pełne informacje o ptakach wędrownych,

lęgowych i zimujących zebrane w trakcie liczeń prowadzonych od marca

2017 r. do końca lutego 2018 r.

Autor: Justyna Kubacka

Warszawa, marzec 2018 r.

2

Spis treści Metody .............................................................................................................................................................. 3

Terminy kontroli ................................................................................................................................................ 3

Wyniki ................................................................................................................................................................ 4

Sezon lęgowy marzec-maj 2017 .................................................................................................................... 4

Mewy i rybitwy .......................................................................................................................................... 4

Pozostałe ptaki siewkowe.......................................................................................................................... 5

Krzyżówka Anas platyrhynchos ................................................................................................................. 5

Nurogęś Mergus merganser ...................................................................................................................... 5

Zimorodek Alcedo atthis ............................................................................................................................ 6

Brzegówka Riparia riparia ......................................................................................................................... 6

Derkacz Crex crex ....................................................................................................................................... 6

Pozostałe lęgowe gatunki ptaków ............................................................................................................. 6

Zmiany liczebności lęgowej wybranych gatunków ptaków Wisły warszawskiej w latach 2012-2017 ...... 9

Sezon migracji jesiennej (lipiec – listopad 2017) ......................................................................................... 10

Blaszkodziobe Anseriformes .................................................................................................................... 11

Perkozowe Podicipediformes .................................................................................................................. 15

Żurawiowe Gruiformes ............................................................................................................................ 15

Siewkowe Charadriiformes ...................................................................................................................... 15

Pełnopłetwe Pelecaniformes ................................................................................................................... 26

Szponiaste Accipitriformes ...................................................................................................................... 30

Kraskowe Coraciiformes .......................................................................................................................... 32

Sokołowe Falconiformes .......................................................................................................................... 33

Zmiany liczebności wybranych gatunków ptaków w okresie migracji jesiennej w latach 2012-2017 .... 34

Sezon zimowy (grudzień 2017 – luty 2018) ................................................................................................. 37

Blaszkodziobe Anseriformes .................................................................................................................... 37

Perkozy Podicipediformes ........................................................................................................................ 42

Żurawiowe Gruiformes ............................................................................................................................ 42

Siewkowe Charadriiformes ...................................................................................................................... 43

Nury Gaviiformes ..................................................................................................................................... 46

Pelikanowe Pelecaniformes ..................................................................................................................... 46

Głuptakowe Suliformes ............................................................................................................................ 47

Szponiaste Accipitriformes ...................................................................................................................... 48

Sokołowe Falconiformes .......................................................................................................................... 50

Kraskowe Coraciiformes .......................................................................................................................... 50

Pozostałe gatunki ptaków stwierdzone podczas okresu zimowego ....................................................... 50

Zmiany liczebności wybranych gatunków ptaków w okresie zimowania w sezonach 2011/12-2017/18 ................................................................................................................................................................. 51

3

Prace zostały wykonane jako kontynuacja monitoringu na podstawie założeń projektu LIFE+ "Ochrona

siedlisk kluczowych gatunków ptaków Doliny Środkowej Wisły w warunkach intensywnej presji aglomeracji

warszawskiej" (WislaWarszawska.pl), realizowanego przez Miasto Stołeczne Warszawa i Stowarzyszenie

Stołeczne Towarzystwo Ochrony Ptaków. Projekt otrzymał dofinansowanie z Instrumentu Finansowego

LIFE+ Wspólnoty Europejskiej oraz ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki

Wodnej.

Metody Monitoring został przeprowadzony zgodnie z „Metodyką monitoringu ptaków realizowanego w ramach

projektu LIFE09 NAT/PL/000264 Ochrona siedlisk kluczowych gatunków ptaków doliny środkowej Wisły w

warunkach intensywnej presji aglomeracji warszawskiej”, przekazaną przez Stołeczne Towarzystwo

Ochrony Ptaków.

Terminy kontroli Na odcinku 488-538 km Wisły wykonano łącznie 40 kontroli pieszych, które odbyły się w terminach:

l.p. termin

1 15.03.2017

2 21.03.2017

3 26.03.2017

4 1.04.2017

5 7.04.2017

6 19.04.2017

7 24.04.2017

8 9.05.2017

9 14.05.2017

10 23.05.2017

11 27.05.2017

12 18.07.2017

13 31.07.2017

14 13.08.2017

15 21.08.2017

16 30.08.2017

17 7.09.2017

18 18.09.2017

19 29.09.2017

20 9.10.2017

21 23.10.2017

22 31.10.2017

23 13.11.2017

24 21.11.2017

25 30.11.2017

26 15.12.2017

27 15.01.2018

28 16.02.2018

4

Wykonano także jedno liczenie na wyspie na 500 km (kolonia śmieszek) w terminie 26.04 oraz dwa spływy

na całym badanym odcinku, w terminach 26.05 i 15.06. Do zebranych danych włączono obserwacje

przekazane przez M.St. Warszawa (Łukasza Poławskiego), zebrane na terenie Ławic Kiełpińskich (31.05),

Portu Żerańskiego (maj-czerwiec), wyspy na km 516 obok Mostu Gdańskiego (20.06), oraz Rez. Wyspy

Zawadowskie (czerwiec).

W pracach terenowych udział wzięli (w kolejności alfabetycznej):

Tomasz Chodkiewicz, Fatima Hayatli, Beata Kojtek, Artur Koliński, Justyna Kubacka, Jan Rapczyński, Andrzej

Różycki, Dawid Sikora, Jarosław Synowiecki, Łukasz Wardecki, Andrzej Węgrzynowicz, Bartek Woźniak,

Magdalena Zadrąg

Wyniki

Sezon lęgowy marzec-maj 2017

Oszacowanie liczebności lęgowej kluczowych gatunków ptaków na podstawie kontroli pieszych i spływów

przedstawiono poniżej. Lokalizacje lęgowe wraz z liczebnością lęgową wybranych gatunków zostały

przekazane w plikach .kml wraz z Raportem uproszczonym nr 2.

Mewy i rybitwy Liczebność lęgową mew i rybitw przedstawia Tabela 1. Większość lęgów zaobserwowano w rezerwatach

Wyspy Świderskie i Wyspy Zawadowskie, a także na wyspie na 499-500 km.

Stwierdzono dużą kolonię lęgową śmieszki na 500 km rzeki, zajętą także m.in. przez rybitwy rzeczne i

rybitwy białoczelne. Ze względu na silne wezbranie wody, które rozpoczęło się w ostatnim tygodniu

kwietnia i trwało do końca pierwszej dekady maja, większość lęgów śmieszek została utracona.

Inne ważniejsze lokalizacje lęgowe:

1) 489-491 km – lęgi mew siwych, rybitw rzecznych i rybitw białoczelnych na wyspie i łachach

piaszczystych w Rez. Wyspy Świderskie;

2) 495 km – lęgi rybitw rzecznych i białoczelnych na łasze piaszczystej w Rez. Wyspy Zawadowskie;

3) 497 km – lęgi śmieszek, rybitw rzecznych i mew siwych na piaszczystej ławicy;

4) 520-521 km – lęgi rybitw rzecznych, mew siwych i śmieszek w Porcie Żerańskim i basenie zimowym

RZGW (w tym na sztucznej platformie);

5) 537 km – lęgi rybitwy rzecznej, mewy siwej i rybitwy białoczelnej na piaszczystej ławicy.

Nie stwierdzono pewnego gniazdowania mewy czarnogłowej, srebrzystej, białogłowej ani romańskiej.

Ponieważ przed wezbraniem spenetrowano tylko wyspę na 500 km biegu rzeki, oszacowanie lokalizacji oraz

liczebności kolonii śmieszki przed wezbraniem może być niepełne. Kontrole piesze z brzegu, które odbyły

się przed wezbraniem, wykazały jednak tylko jedną dodatkową lokalizację z potencjalnymi lęgami śmieszki –

na 528 km, gdzie w pobliżu dużej wyspy 1.04 obserwowano stado 6 osobników i przypisano im kategorię

lęgowości B. Zatem najprawdopodobniej oszacowana liczebność śmieszki oddaje liczebność rzeczywistą.

5

Tabela 1. Liczebność lęgowych mew i rybitw stwierdzonych na odcinku Wisły warszawskiej 488-538 km w

2017 r. (kategoria lęgowości C – gniazdowanie pewne, na podstawie stwierdzonych aktywnych gniazd).

1 – przed wezbraniem, 2 – po wezbraniu

Pozostałe ptaki siewkowe Zanotowano 3 pewne lęgi (kat. C) oraz 28 par lęgowych (kat. B) sieweczki rzecznej Charadrius dubius.

Obserwacje sieweczek rzecznych miały miejsce na odcinku 486-502 km oraz 528-537 km, przede wszystkim

w rezerwatach Ławice Kiełpińskie, Wyspy Zawadowskie i Wyspy Świderskie. Stwierdzono także 1 pewny lęg

(kat. C, 497 km) i jedną parę lęgową (kat. B, 536 km) sieweczki obrożnej Charadrius hiaticula.

Zaobserwowano łącznie 34-35 pary lęgowe brodźca piskliwego Actitis hypoleucos (jedna obserwacja w kat.

C, pozostałe w kat B.), w tym jedną przed wezbraniem. Lęgi brodźców piskliwych stwierdzano na łachach i

plażach piaszczystych, przede wszystkim na południowym i północnym krańcu monitorowanego odcinka

rzeki: 489-504 km (w tym rezerwaty Wyspy Zawadowskie i Wyspy Świderskie) i 529-533 km (Rez. Ławice

Kiełpińskie). 4-5 par zanotowano na miejskim odcinku Wisły: 514 km – Port Praski, 516 km – prawy brzeg

rzeki obok wyspy przy Moście Gdańskim, 520 km – Port Żerański oraz 524 km.

Krzyżówka Anas platyrhynchos Liczebność lęgową krzyżówki oszacowano posługując się dwoma metodami, stosowanymi podczas

monitoringu w zeszłych latach:

1) Metody zaproponowanej przez Kellera i in. (1987) - liczebność minimalna. Ponieważ na terenie badań

przebywają jednocześnie ptaki zmujące, przelotne i lęgowe, jako liczbę kaczorów przyjmowana jest ich

minimalna liczba obserwowana w sezonie lęgowym, co stwierdzono 9.05 – 30 osobników. Udział

samców na początku sezonu lęgowego (26.03) wynosił 55% (145/116), a więc na 55 samców przypada

45 samic. Zatem minimalna liczebność populacji lęgowej to 25 samic.

2) Różnicy liczebności samic między okresem poprzedzającym składanie jaj a okresem wysiadywania -

liczebność maksymalna. Stadka rodzinne zaobserwowano pierwszy raz 14 maja, jednak część lęgów

mogła zostać utracona podczas wezbrania na przełomie kwietnia i maja. Dlatego przyjęto, że okres

rozpoczęcia inkubacji przypadał na początku kwietnia. 26.03 marca zaobserwowano łącznie 101 samic.

Ich liczba spadała aż do 9.05, kiedy stwierdzono łącznie 16 samic. Zatem maksymalna liczba samic to 85.

Nurogęś Mergus merganser Aby ocenić liczebność populacji lęgowej nurogęsia, posłużono się metodą przyjmowaną w poprzednich

latach monitoringu.

liczba par lęgowych RAZEM

489-491 km

495 km 497 km 500 km 520-521 km

537 km inne lokalizacje

śmieszka Chroicocephalus ridibundus

0 0 2052 35221

302 12 0 0 35221

2362

mewa siwa Larus canus

13 0 3 1 3 1 6 27

rybitwa rzeczna Sterna hirundo

26 11 60 36 7-8 7 0 147-148

rybitwa białoczelna Sternula albifrons

12 8 0 9 0 1 0 30

6

Minimalną liczebność lęgową obliczono na podstawie liczby stadek rodzinnych. Samice wodzące młode

stwierdzono po raz pierwszy 24.04 (1 stadko, 504 km). Łącznie zanotowano 4 stadka rodzinne (pozostałe:

14.05 508 km, 23.05 i 27.05 520-521 km, 15.06 505 km). Jedno stadko rodzinne zostało stwierdzone w

Porcie Żerańskim.

Za maksymalną liczebność lęgową przyjęto różnicę między najwyższą liczbą stacjonarnych samic przed

rozpoczęciem inkubacji (koniec marca), a najniższą liczbą samic w terminie pierwszych wylęgów (koniec

kwietnia). Najwięcej samic zaobserwowano 21.03 – 46 osobników. 24.04 zanotowano najmniej samic – 5

osobników. Zatem maksymalna liczebność lęgowa to 41 par.

Maksymalna liczebność nurogęsia jest najwyższa od kilku lat i wykazuje trend rosnący.

Zimorodek Alcedo atthis Lęgowe zimorodki (kategoria lęgowości B i C) obserwowano przede wszystkim w rezerwatach Wyspy

Świderskie, Wyspy Zawadowskie i Ławice Kiełpińskie. Łącznie zanotowano 6 par lęgowych.

Brzegówka Riparia riparia Największe kolonie lęgowe brzegówek stwierdzono w południowej i północnej części monitorowanego

terenu, głównie w rezerwatach Wyspy Świderskie, Wyspy Zawadowskie i Ławice Kiełpińskie.

Na odcinku 486-496 km łącznie zanotowano 751 par lęgowych, w tym dwie duże kolonie: 460 par na 490

km i 137 par na 496 km.

Na odcinku 524-538 łącznie zaobserwowano 499-509 par lęgowych, w tym trzy duże kolonie: 130 i 92 par

na 535 km oraz 115 par na 537 km.

Dodatkowo stwierdzono niewielką kolonię liczącą 6-25 par na 515 km na lewym brzegu Wisły przy Moście

Śląsko-Dąbrowskim.

Derkacz Crex crex Derkacza nie stwierdzono, jednak metodyka liczeń nie jest dostosowana do monitoringu tego gatunku.

Pozostałe lęgowe gatunki ptaków

Pozostałe lęgowe gatunki ptaków podlegające monitoringowi, a także inne wybrane zebrano w Tabeli 2.

7

Tabela 2. Pozostałe gatunki lęgowe ptaków (tylko kategoria B lub C, za wyjątkiem słowików) stwierdzone na odcinku 488-538 km Wisły w okresie marzec-maj 2017 r.

rząd/gatunek liczba par, kat. lęg. lokalizacja (km, strona rzeki patrząc na północ) i uwagi

Blaszkodziobe Anseriformes

Łabędź niemy Cygnus olor 4 (B) 497-498 (koryto, 26.03 i 24.04), 521-522 (P, Port Żerański, 7.04 i 24.04), 528 (1.04), 537 (P, 21.03)

Gęgawa Anser anser 1 (B) 532 (14.05, para ptaków, L)

Płaskonos Anas clypeata 3 (B) 507, 510 (19.04, para ptaków, P)

Cyraneczka Anas crecca 3 (B) 497 (para w siedlisku lęgowym, 24.04), 518 (dwa samce w siedlisku lęgowym, 24.04)

Mandarynka Aix galericulata 1 (B) 510 (P)

Dzięciołowe Piciformes

Dzięcioł duży Dendrocopos major 6 (B) 489, 496, 498, 517, 520, 538

Dzięcioł średni Dendrocopos medius 1 (B) 536 (L)

Dzięcioł zielony Picus viridis 3 (B) 502, 505, 533 (L)

Dzięciołek Dendrocopos minor 1 (B) 517 (L)

Krętogłów Jynx torquilla 2 (B) 496, 498 (L)

Szponiaste Accipitriformes

Bielik Haliaeetus alibicilla 1 (B) 501 (krążąca para)

Jastrząb Accipiter gentilis 1 (B) 537 (L, Bnp - zaniepokojony ptak w pobliżu ukończonego gniazda)

Myszołów Buteo buteo 1 (B) 499 (P)

Sokołowe Falconiformes

Pustułka Falco tinnunculus 2 (B) 520 (P)

Siewkowe Charadriiformes

Czajka Vanellus vanellus 1 (B) 535 (tokujący osobnik)

Samotnik Tringa ochropus 1 (B) 533 (1 os 7.04, L)

Wróblowe Passeriformes

Kruk Corvus corax 5 (B/C) 489 (19.04, para ptaków, B), 492 (21.03, para ptaków, B), 499 (26.03, para ptaków, B), 528 (zajęte gniazdo na słupie wys. napięcia stwierdzone 26.03 i 24.04, w gnieździe obserwowano ok. 2 piskląt 23.05), 530 (14.05, para ptaków, L)

Wrona siwa Corvus corone 59 (B/C) w rozproszeniu na całym odcinku, wyższe zagęszczenie na odcinku miejskim (498-523 km, 61% wszystkich par lęgowych)

Oknówka Delichon urbica 140 (C) 505 (L, 75 gniazd) i 508 (Most Siekierkowski, 65 gniazd)

Dziwonia Carpodacus erythrinus 4 (B) 27.05 3 obserwacje samców: 496, 497, 498 (wyspa), 14.05: 501 (L)

Jarzębatka Sylvia nisoria 1 (B) 509 (P)

Kląskawka Saxicola torquata 1 (B) 490 (L)

8

rząd/gatunek liczba par, kat. lęg. lokalizacja (km, strona rzeki patrząc na północ) i uwagi

Słowik rdzawy Luscinia megarhynchos 15 (A) 502 (L), 514 (P), 516 (P), 520, 521 (P), 528 (L), 532 (L), 534, 536, 537 (L)

Słowik szary Luscinia luscinia 89 (A) w rozproszeniu na całym odcinku

9

Zmiany liczebności lęgowej wybranych gatunków ptaków Wisły warszawskiej w latach 2012-2017

Liczebności lęgowe ważniejszych gatunków ptaków w latach 2012-2017 przedstawia Tabela 3.

Liczebność śmieszki w badanym okresie podlegała znacznym wahaniom jednak wydaje się rosnąć. W roku

2017 była najwyższa w całym okresie monitoringu, dzięki obecności dużej kolonii na wyspie na 500 km

rzeki. Wezbranie na przełomie kwietnia i maja niestety spowodowało stratę lęgów. To czwarta z rzędu

obecność kolonii lęgowej na tej wyspie, a więc miejsce to, ze względu na trwałość wykorzystywania i

wielkość kolonii wydaje się kluczowe dla gniazdowania śmieszek na Wiśle warszawskiej. Jeśli śmieszki będą

wykorzystywać wyspę w kolejnych latach, kolonii zagrażać będzie bliskość budowy Mostu Południowego.

Populacja lęgowa mewy siwej, po wyraźnym spadku po 2014 r. od trzech lat wydaje się stabilna, choć

bardzo niska. Trend liczebności rybitwy rzecznej jest trudny do oceny ze względu na duże różnice w

oszacowaniu minimalnej i maksymalnej liczebności w 2013 i 2014. Wydaje się, że po 2014 liczebność

populacji spadła, a od trzech lat jest stabilna.

Pozostałe ważniejsze gatunki ptaków wykazują zróżnicowane trendy. Populacja lęgowa krzyżówki w 2017 r.

była znacznie niższa niż w latach 2013-2016, kiedy wydawała się stabilna, choć znacznie niższa niż w po

2012 r. Tegoroczna niska liczebność może wynikać z wezbrania na przełomie kwietnia i maja i zniszczenia

części lęgów lub wykorzystywania przez ptaki lokalizacji lęgowych poza rzeką. Liczebność nurogęsia w

badanym okresie utrzymywała się na podobnym poziomie. Także liczebność sieweczki rzecznej wydaje się

stabilna. Zauważalny jest silny spadek liczebności lęgowej sieweczki obrożnej. Trudno określić jego

przyczynę – oba gatunki sieweczek ograniczone są przez podobne zagrożenia. Spadek ten wpisuje się w

negatywny trend liczebności tego gatunku w UE1, a więc może wynikać z przyczyn innych niż zagrożenia w

siedlisku lęgowym na badanym terenie. Liczebność brodźca piskliwego wahała się i w 2017 r. była najniższa

w sześcioletnim okresie monitoringu. Być może również wynikało to z wezbrania na przełomie kwietnia i

maja.

Tabela 3. Liczebności populacji lęgowych mew i rybitw na odcinku Wisły 488-538 km w latach 2012-2017.

Gatunek 2012 2013 2014 2015 2016 2017

śmieszka 359 1080-1133 425-536 2585 2815 3522*

mewa siwa 56 77-95 81 24-29 27 27

mewa czarnogłowa 0 1-2 1 3 1-2 0

rybitwa rzeczna 187 142-410 149-201 137-146 141-161 147-148

rybitwa białoczelna 39 44-79 21-43 22-34 37-47 30

krzyżówka 122-164 85-134 79-139 80-140 74-105 25-85

nurogęś 17-22 11-20 8-21 7-17 14-28 4-41

sieweczka rzeczna 26-31 28-41 24-29 31-33 34-38 31

sieweczka obrożna 11-18 9-11 4 5-6 3 2

brodziec piskliwy 40-45 61-62 45-67 64-68 60-73 34-35

* liczebność przed wezbraniem (koniec kwietnia)

1 BirdLife International. 2016. Charadrius hiaticula. The IUCN Red List of Threatened Species 2016.

10

Sezon migracji jesiennej (lipiec – listopad 2017)

Zestawienie liczebności ptaków stwierdzonych podczas wędrówki jesiennej przedstawia Tabela 4.

Tabela 4. Liczba stwierdzeń ptaków wędrownych na odcinku 488-538 km Wisły od lipca do listopada 2017 r.

Rząd/gatunek Liczba stwierdzeń

Liczba stwierdzeń - ptaki stacjonarne


Krzyżówka Anas platyrhynchos 10562 9002

Nurogęś Mergus merganser 669 568

Cyraneczka Anas crecca 177 152

Gągoł Bucephala clangula 96 55

Gęś białoczelna Anser albifrons 87 0

Łabędź niemy Cygnus olor 73 49

Gęgawa Anser anser 61 26

Czernica Aythya fuligula 11 3

Cyranka Anas querquedula 9 9

Płaskonos Anas clypeata 8 2

Ohar Tadorna tadorna 4 3

Głowienka Aythya ferina 3 3

Krakwa Anas strepera 3 3

Świstun Anas penelope 1 1

Mandarynka Aix galericulata 1 1

Perkozy Podicipediformes

Perkozek Tachybaptus ruficollis 2 2

Perkoz dwuczuby Podiceps cristatus 1 1

Żurawiowe Grus grus

Żuraw Grus grus 23 0

Łyska Fulica atra 17 17


Śmieszka Chroicocephalus ridibundus 15867 13702

Mewy z grupy mew srebrzystych Larus argentatus sensu lato 3707 2869

Mewa siwa Larus canus 1446 918

Rybitwa rzeczna Sterna hirundo 766 723

Czajka Vanellus vanellus 624 609

Brodziec piskliwy Actitis hypoleucos 610 584

Kwokacz Tringa nebularia 199 171

Łęczak Tringa glareola 94 94

Rybitwa białoczelna Sternula albifrons 82 78

Biegus zmienny Calidris alpina 69 58

Batalion Philomachus pugnax 67 67

Sieweczka rzeczna Charadrius dubius 59 59

Samotnik Tringa ochropus 39 39

Mewa mała Hydrocoloeus minutus 37 35

Rybitwa czarna Chlidonias niger 31 24

Sieweczka obrożna Charadrius hiaticula 24 24

Krwawodziób Tringa totanus 16 15

Kszyk Gallinago gallinago 13 13

Mewa siodłata Larus marinus 13 11

Ostrygojad Haematopus ostralegus 9 9

Biegus mały Calidris temminckii 7 7

Biegus malutki Calidris minuta 7 7

11



Brodziec śniady Tringa erythropus 6 6

Biegus krzywodzioby Calidris ferruginea 5 5

Siewnica Pluvialis squatarola 2 1

Kulik wielki Numenius arquata 2 2

Bekasik Lymnocryptes minimus 2 2

Mewa żółtonoga Larus fuscus 2 2

Kulik mniejszy Numenius phaeopus 1 1

Słonka Scolopax rusticola 1 0

Rybitwa wielkodzioba Hydroprogne caspia 1 0

Pełnopłetwe Pelecaniformes

Kormoran Phalacrocorax carbo 6842 5056

Czapla siwa Ardea cinerea 770 712

Bocian biały Ciconia ciconia 202 2

Czapla biała Casmerodius albus 163 144

Bocian czarny Ciconia nigra 20 12

Bączek Ixobrychus minutus 1 1


Myszołów Buteo buteo 79 14

Bielik Haliaeetus albicilla 40 22

Krogulec Accipiter nisus 36 15

Jastrząb Accipiter gentilis 11 6

Trzmielojad Pernis apivorus 6 1

Rybołów Pandion haliaaetus 5 5

Błotniak stawowy Circus aeruginosus 5 1

Błotniak zbożowy Circus cyaneus 1 -

Błotniak łąkowy Circus pygargus 1 -

Orlik krzykliwy Aquila pomarina 1 0

Kraskowe Coraciiformes

Zimorodek Alcedo atthis 59 45


Pustułka Falco tinnunculus 28 12

Kobuz Falco subbuteo 3 1

Drzemlik Falco columbarius 2 2

Sokół wędrowny Falco peregrinus 1 1

Kobczyk Falco vespertinus 1 -


Łabędź niemy Cygnus olor

Obserwowany nielicznie, głównie w północnej i południowej części badanego obszaru (495-504 i 520-535

km). Obserwowany od końca lipca, najczęściej pod koniec września i w listopadzie. Najwięcej ptaków (za

każdym razem 10 os.) stwierdzono 29.09 (492, 526 i 533 km), 13.11 (488, 502, 512, 518 i 522 km) i 30.11

(500, 502, 504 i 521 km).

Gęgawa Anser anser

Obserwowana 18.07 (3 os., 492 km), 29.09 (stado 32 os. w wysokim przelocie, 523 km), 23.10 (536 km,

odpoczywające stado 23 os.) i 13.11 (490 km, 1 os.).

Gęś białoczelna Anser albifrons

12

Dwukrotnie obserwowano stado migrujących ptaków: 29.09 70 os. na 490 km i 9.10 17 os. na 498 km.

Gągoł Bucephala clangula

Pierwsza obserwacja miała miejsce 30.08, potem stwierdzany był od końca października do końca listopada.

Najwyższą liczebność stwierdzono w drugiej połowie listopada. Ptaki gromadziły się głównie na 504 i 516-

517 km. Maksymalną liczebność obserwowano 21.11 (łącznie 43 os.: 491 – 5 os., 504 – 12 os., 517 – 11 os.,

524 – 2 os., 527 – 5 os., 530 – 4 os., 536-537 – 4 os.).

Nurogęś Mergus merganser

Liczebność nurogęsia rosła niemal stale z kontroli na kontrolę. Szczyt liczebności przypadał na listopad (Ryc.

1). Nurogęsie obserwowano na całym badanym odcinku, a szczególnie licznie w środkowej jego części (516-

517, 512, 506 km, Ryc. 2). Średnia liczebność na kontrolę z obserwacją gatunku wyniosła 47,8 os., zatem

zanotowano jedną z najniższych liczebności nurogęsia w badanym okresie od 2012 r. Zaobserwowano także

jedno stadko rodzinne, 31.07 na 497 km rzeki.

Ryc. 1. Liczebność nurogęsia w kolejnych kontrolach w okresie lipiec-listopad 2017 r.

13

Ryc. 2. Rozmieszczenie nurogęsi w okresie lipiec-listopad 2017 r.

Krzyżówka Anas platyrhynchos

Liczebność w kolejnych kontrolach była zbliżona, wyższa tylko 13.08 i 7.09 (Ryc. 3). Krzyżówka najliczniej obserwowana była w środkowej części badanego obszaru: 504-530 km, szczególnie na 527 km (Ryc. 4). Stwierdzono także 5 stadek rodzinnych (18.07 – po jednym na 493 i 531 km oraz 13.08 - dwa na 526 km i jedno na 502 km). Średnia liczebność na kontrolę z obserwacją gatunku wyniosła 754,4 os., co stanowi jedną z najniższych liczebności krzyżówki w badanym okresie od 2012 r.

Ryc. 3. Liczebność krzyżówki w kolejnych kontrolach w okresie lipiec-listopad 2017 r.

14

Ryc. 4. Rozmieszczenie krzyżówki w okresie lipiec-listopad 2017 r.

Głowienka Aythya ferina

31.07 obserwowano 3 żerujące osobniki na 527 km.

Czernica Aythya fuligula

23.10 obserwowano lecące stado 8 os. na 492 km i 1 odpoczywającego os. na 521 km, 31.10 obserwowano

1 odpoczywającego os. na 531 km.

Płaskonos Anas clypeata

Obserwowany trzy razy, 13.08 (1 os., 527 km), 30.08 (1 os., 498 km) i 23.10 (stado 6 przelatujących ptaków,

488 km).

Krakwa Anas strepera

Obserwowano 3 żerujące osobniki 21.08 (493 km).

Świstun Anas penelope

Jeden odpoczywający osobnik 23.10 (527 km).

Cyraneczka Anas crecca

Najliczniej obserwowana we wrześniu. Średnia liczebność na kontrolę z obserwacją gatunku wyniosła 16,1

os., co stanowi jedną z najniższych liczebności cyraneczki w badanym okresie od 2012 r. Ptaki stwierdzano

przede wszystkim na 493-495, 504 i 527 km. Maksymalną liczebność cyraneczki obserwowano 7.09 (łącznie

47 os.: 487 km – 12 os., 493 km – 19 os., 516-517 km – 5 os., 519 km – 3 os., 527 km – 6 os., 529 km – 2 os.).

Cyranka Anas querquedula

Obserwowana kilka razy, 31.07 (1 os., 497 km), 13.08 (1 os., 527 km), 23.10 (5 os., 502 km) i 31.10 (2 os.,

517 km).

15

Ohar Tadorna tadorna

Pojedyncze osobniki stwierdzono 21.08 (1 os., wysoki przelot), 18.09 (1 os., 493 km) i 7.10 (2 os., 517 km)

Mandarynka Aix galericulata

Obserwowana raz, 7.09 (1 odpoczywający os., 513 km).

Perkozowe Podicipediformes

Perkoz dwuczuby Podiceps cristatus

Stwierdzono jednego osobnika 23.10 (501 km).

Perkozek Tachybaptus ruficollis

Stwierdzono 2 os. (23.10, 517 km).

Żurawiowe Gruiformes Żuraw Grus grus

Obserwowano ptaki podczas migracji, 30.08 (stado 21 os., 505 km) i 9.10 (2 os., 494 km).

Łyska Fulica atra

Obserwowana tylko na 521 km biegu rzeki, w sierpniu (21.08, stado 13 os. i 30.08, 2 os.) i wrześniu (29.09, 2

os.).

Siewkowe Charadriiformes Siewnica Pluvialis squatarola

Stwierdzona dwukrotnie (13.08, 1 os. - 528 km i 9.10, 1 os. - 489 km).

Sieweczka obrożna Charadrius hiaticula

Obserwowana nielicznie od końca lipca do początku października, najczęściej 30.08 i 7.09 (Ryc. 5). Średnia

liczebność na kontrolę z obserwacją gatunku wyniosła 4.0 os. Jest to jedna z niższych liczebności

zanotowanych od 2012 r. Ptaki stwierdzano na południowym krańcu badanego obszaru, przede wszystkim

na 493 km (Ryc. 6).

16

Ryc. 5. Liczebność sieweczki obrożnej w kolejnych kontrolach w okresie lipiec-listopad 2017 r.

Ryc. 6. Rozmieszczenie sieweczki obrożnej w okresie lipiec-listopad 2017 r.

17

Sieweczka rzeczna Charadrius dubius

Stwierdzana od lipca do początku września, najliczniej od końca lipca do końca sierpnia (Ryc. 7).

Obserwowana głównie na południowym odcinku badanego terenu (490-499 km) oraz na 516 km (Ryc. 8).

Liczebność na kontrolę z obserwacją gatunku wyniosła 9,8 os. i była jedną z wyższych obserwowanych od

2012 r.

Ryc. 7. Liczebność sieweczki rzecznej w kolejnych kontrolach w okresie lipiec-listopad 2017 r.

Ryc. 8. Rozmieszczenie sieweczki rzecznej w okresie lipiec-listopad 2017 r.

18

Czajka Vanellus vanellus

Czajkę obserwowano od końca lipca do końca września, ze szczytem liczebności w drugiej połowie

września. Największe stado stwierdzono 29.09 (300 odpoczywających os., 489 km). Czajki gromadziły się

przede wszystkim na plażach i łachach na 488-489 km, a także na 497-498 km.

Batalion Calidris pugnax

Bataliony obserwowano od połowy lipca do końca września, najliczniej w końcu lipca. Najwięcej osobników

stwierdzono 31.07 (łącznie 26 os.: 493 km – 6 os., 497-498 – 8 os., 528 km – 12 os.). Ptaki stwierdzano na

południowym i północnym krańcu badanego obszaru (488-498 km oraz mniej licznie 527-538 km).

Biegus mały Calidris temminckii

Pojedyncze stwierdzenia żerujących ptaków od końca lipca do początku września: 31.07 (493 km, 1 os.),

13.08 (527 km, 2 os.), 21.08 (496 km, 1 os.), 30.08 (493 km, 1 os.) i 7.09 (493 km, 2 os.).

Biegus zmienny Calidris alpina

Obserwowany od końca lipca do drugiej dekady września. Najwięcej osobników zanotowano 31.07 (21 os.).

Ptaki stwierdzano na 493 i 536 km rzeki.

Biegus malutki Calidris minuta

Stwierdzany 31.07 (1 os.) i 30.08 (łącznie 4 os.), na 493 i 488 km.

Biegus krzywodzioby Calidris ferruginea

Obserwowany dwukrotnie: 31.07 (4 os.) i 30.08 (1 os.), wyłącznie na 493 km.

Kszyk Gallinago gallinago

Od jednego do kilku osobników obserwowano od połowy sierpnia do drugiej dekady września, w

południowej i północnej części badanego terenu. Najwięcej osobników (5) zanotowano 21.08.

Brodziec piskliwy Actitis hypoleucos

Ptaki obserwowano od połowy lipca do pierwszej dekady września, ze szczytem liczebności w połowie

sierpnia (Ryc. 9). Liczebność na kontrolę z obserwacją gatunku wyniosła 67,7 os., a zatem była jedną z

wyższych obserwowanych od 2012 r. Brodźce piskliwe wykorzystywały dość równomiernie cały

monitorowany odcinek rzeki, z wyraźnie większą liczebnością na jego południowym krańcu (488-499 km)

(Ryc. 10).

19

Ryc. 9. Liczebność brodźca piskliwego w kolejnych kontrolach w okresie lipiec-listopad 2017 r.

Ryc. 10. Rozmieszczenie brodźca piskliwego w okresie lipiec-listopad 2017 r.

20

Samotnik Tringa ochropus

Stwierdzany podczas kontroli od 31.07 do 18.09, ze szczytem w połowie sierpnia. Samotniki wykorzystywały

w rozproszeniu i nierównomiernie cały badany odcinek, najliczniej na 493, 518, 527 i 530 km. Najwięcej

osobników obserwowano 13 i 21.08 (odpowiednio 16 i 14 os.), najwięcej na 518 km – 7 os. 13.08 i 527 km –

6 os 21.08.

Kwokacz Tringa nebularia

Obserwowany w kontrolach od 18.07 do 23.10. Szczyt wędrówki przypadał na drugą połowę sierpnia.

Kwokacza stwierdzano w południowej i północnej części badanego obszaru (488-500, szczególnie łacha na

493 km, oraz mniej licznie 526-530 i 534-538 km). Maksymalną liczebność zanotowano 21.08 (łącznie 63

os., największe stado – ptaki w locie na 538 km liczyło 11 os.) Liczebność na kontrolę ze stwierdzeniem

gatunku wyniosła 19,9 os., zatem jest jedną z wyższych obserwowanych w latach poprzednich.

Łęczak Tringa glareola

Stwierdzany od 18.07 do 21.08, najliczniej w drugiej połowie sierpnia. Łęczaki obserwowane były przede

wszystkim na odcinku 490-499 km, a także na 517 km. Liczebność na kontrolę ze stwierdzeniem gatunku

wyniosła 23,5 os. i była jedną z wyższych od 2012 r. Maksymalna liczebność obserwowana była 13.08

(łącznie 36 os., największe stado obserwowano na 517 km – 15 os.)

Brodziec śniady Tringa erythropus

Zaobserwowano pojedyncze żerujące osobniki w kontrolach od 31.07 do końca sierpnia, po 1-2 osobniki na

kontrolę (496-497 – 3 os., 527 2 os. i 536 km – 1 os.).

Krwawodziób Tringa totanus

Stwierdzony 31.07 (491 km, 1 os.) i 13.08 (517 km, dwa stada po 7 os. i 528 km – 1 os.).

Kulik mniejszy Numenius phaeopus

Jedna obserwacja: 30.08, 504 km (1 os.).

Kulik wielki Numenius arquata

Stwierdzono dwukrotnie odpoczywające ptaki, 31.07 (517 km – 1 os.) i 21.08 (490 km – 1 os.).

Słonka Scolopax rusticola

Widziana 13.08 (1 os, 518 km).

Bekasik Lymnocryptes minimus

Dwukrotnie stwierdzono jednego osobnika, 18.09 (żerujący, 512 km) i 23.10 (odpoczywający, 515 km).

Ostrygojad Haematopus ostralegus

Stwierdzony podczas trzech kontroli, od połowy sierpnia do połowy września: 13.08 (494 km – 3 os.), 30.08

(491 km – 4 os., 495 – 1 os.) i 18.09 (490 km – 1 os.).

Śmieszka Chroicocephalus ridibundus

Obserwowana we wszystkich kontrolach, najczęstszy gatunek mewy. Najliczniejsza od końca lipca do

początku września (Ryc. 11). Największe skupiska śmieszek stwierdzano na 516-517 km, mniejsze na 527-

528 km i 520 km (Ryc. 12). Liczebność na kontrolę z obserwacją gatunku wyniosła 1133,4 os. i była zbliżona

do średniej z ostatnich pięciu lat.

21

Ryc. 11. Liczebność śmieszki w kolejnych kontrolach w okresie lipiec-listopad 2017 r.

Ryc. 12. Rozmieszczenie śmieszki w okresie lipiec-listopad 2017 r.

Mewa mała Hydrocoloeus minutus

Stwierdzana nielicznie w kontrolach od połowy sierpnia do pierwszej dekady września, najliczniej 13.08 (26

os.), w rozproszeniu na prawie całym badanym odcinku.

22

Mewa siwa Larus canus

Stwierdzana we wszystkich kontrolach, najliczniej od końca lipca do końca sierpnia oraz – bardziej

nieregularnie – od końca października do końca listopada (Ryc. 13). Mewy siwe obserwowano na całym

odcinku rzeki, z wyraźnie większymi skupiskami w południowej i środkowej części badanego odcinka, w

szczególności na 495, 512 i 517 km (Ryc. 14). Liczebność na kontrolę wyniosła 103,3 os. i była najwyższa od

2012 r.

Ryc. 13. Liczebność mewy siwej w kolejnych kontrolach w okresie lipiec-listopad 2017 r.

Ryc. 14. Rozmieszczenie mewy siwej w okresie lipiec-listopad 2017 r.

23

Mewy z grupy mew srebrzystych Larus argentatus sensu lato

Druga najliczniejsza grupa mew, stwierdzana w każdej kontroli. Ich liczebność była najwyższa 18.07, nieco

niższa od końca lipca do drugiej dekady września i najniższa od końca września do końca listopada (Ryc. 15).

Mewy te obserwowano wyraźnie częściej na odcinku 497-500 i 506 km, a także 512 i 517 km (Ryc. 16).

Średnia liczebność na kontrolę wyniosła 264,8 os. Spośród mew oznaczonych do gatunku (1581 os.)

zanotowano 155 stwierdzeń mewy srebrzystej L.a. argentatus (86 os. stacjonarnych), 1422 os. mewy

białogłowej L. a. cachinnans (1237 stacjonarnych) oraz 4 os. mewy romańskiej L. a. michahellis (wszystkie

stacjonarne).

Ryc. 15. Liczebność mew L. a. sensu lato w kolejnych kontrolach w okresie lipiec-listopad 2017 r.

Ryc. 16. Rozmieszczenie mew L. a. sensu lato w okresie lipiec-listopad 2017 r.

24

Mewa siodłata Larus marinus

Po jednym lub kilka osobników stwierdzano w każdej kontroli od 31.10 do 30.11, najwięcej (7 os.) 31.10

(512 km – 3 os., 514 km – 2 os., 520 km – 2 os.). Obserwowana na 500, 512, 514-515 i 520 km.

Mewa żółtonoga Larus fuscus

Stwierdzona 18.09, po jednym odpoczywającym osobniku na 488 i 512 km.

Rybitwa rzeczna Sterna hirundo

Rybitwy rzeczne obserwowano najliczniej w lipcu, znacznie rzadziej w sierpniu, a ostatnia obserwacja miała

miejsce 7.09 (Ryc. 17). Najwięcej osobników stwierdzano na 516-517 km, poza tym ptaki występowały

przede wszystkim na południowym odcinku badanego terenu (488-499 km), oraz mniej licznie i

nierównomiernie na północnym odcinku (521-538 km) (Ryc. 18). Średnia liczebność na kontrolę z

obserwacją gatunku wyniosła 127,7 os., co jest jedną z wyższych liczebności notowanych od 2012 r.

Ryc. 17. Liczebność rybitwy rzecznej w kolejnych kontrolach w okresie lipiec-listopad 2017 r.

25

Ryc. 18. Rozmieszczenie rybitwy rzecznej w okresie lipiec-listopad 2017 r.

Rybitwa białoczelna Sternula albifrons

Rybitwy białoczelne stwierdzano najliczniej w lipcu (Ryc. 19). Ptaki obserwowano przede wszystkim w

południowej i północnej części badanego odcinka rzeki, a szczególnie wysokie liczebności obserwowano na

527 i 498 km (Ryc. 20). Średnia liczebność na kontrolę wyniosła 16,4 os., co stanowi jedną z niższych

liczebności stwierdzanych w ostatnich pięciu latach monitoringu.

Ryc. 19. Liczebność rybitwy białoczelnej w kolejnych kontrolach w okresie lipiec-listopad 2017 r.

26

Ryc. 20. Rozmieszczenie rybitwy białoczelnej w okresie lipiec-listopad 2017 r.

Rybitwa czarna Chlidonias niger

Obserwowana przede wszystkim 18.07 i 31.07 (maksymalna liczebność, 20 os.), jednego osobnika widziano

także 18.09. Stwierdzana w dużym rozproszeniu na niemal całym badanym odcinku.

Rybitwa wielkodzioba Hydroprogne caspia

Zaobserwowano jednego migrującego osobnika 13.08 (535 km).

Pełnopłetwe Pelecaniformes Bocian czarny Ciconia nigra

Od końca lipca do końca września obserwowano od jednego do kilku osobników (Ryc. 21), w dużym

rozproszeniu na całym badanym odcinku, szczególnie na 516 i 531 km (Ryc. 22). Ptaki stacjonarne

obserwowane były podczas żerowania lub odpoczynku. Najwięcej osobników stwierdzono 21.08 (493 km –

1 os., 516 km – 1 os. i 530-531 km – 3 os.), a także 13.08 (489 km – 2 os., 506 – 1 os. i 518 km – 1 os.), 7.09

(500 – 1 os., 515-516 – 2 os. i 533 km – 1 os.) oraz 29.09 (grupa 4 os. podczas migracji obserwowana na 526

km).

27

Ryc. 21. Liczebność bociana czarnego w kolejnych kontrolach w okresie lipiec-listopad 2017 r.

Ryc. 22. Rozmieszczenie bociana czarnego w okresie lipiec-listopad 2017 r.

Bocian biały Ciconia ciconia

Wykorzystywał rzekę przede wszystkim jako korytarz przelotowy: 13.08 obserwowano dwa żerujące

osobniki (489 km), 21.08 stado 200 migrujących ptaków.

28

Czapla siwa Ardea cinerea

Obserwowana w każdej kontroli. Zanotowano dwa szczyty przelotu - od połowy sierpnia do drugiej dekady

września oraz od połowy października do końca listopada (Ryc. 23). Czaple siwe stwierdzano w

rozproszeniu na całym badanym odcinku, szczególnie licznie na 517, 520 i 530 km (Ryc. 24). Średnia

liczebność na kontrolę z obserwacją gatunku wyniosła 55,0 os. i była jedną z wyższych od 2012 r.

Ryc. 23. Liczebność czapli siwej w kolejnych kontrolach w okresie lipiec-listopad 2017 r.

Ryc. 24. Rozmieszczenie czapli siwej w okresie lipiec-listopad 2017 r.

29

Czapla biała Casmerodius albus

Obserwowana od końca lipca do końca listopada, najliczniej 13.08 (28 os.) i 18.09 (37 os. – najwięcej

osobników stwierdzono na 489-490 km – 14 os., w tym stado 11 os. na 489 km; na 494 km obserwowano 3

os., na 496 – 4 os., 499 – 6 os., 501 – 1 os., 528 – 4 os., 530 km – 3 os., 537 – 2 os.). Czaple białe najchętniej

wykorzystywały południowy i północny odcinek badanego terenu (szczególnie 528, 489 i 531 km).

Kormoran Phalacrocorax carbo

Obserwowany w każdej kontroli, ze szczytem liczebności między połową września a drugą dekadą

października (Ryc. 25). Kormorany były obecne na całym badanym odcinku, a szczególnie chętnie

wykorzystywały 517, 530 i 497 km biegu rzeki (Ryc. 26). Średnia liczebność na kontrolę z obserwacją

gatunku wyniosła 488,7 os., a więc była zbliżona do lat poprzednich.

Ryc. 25. Liczebność kormorana w kolejnych kontrolach w okresie lipiec-listopad 2017 r.

30

Ryc. 26. Rozmieszczenie kormorana w okresie lipiec-listopad 2017 r.

Bączek Ixobrychus minutus

Bączka stwierdzono 7.09 na 521 km (1 os.).


Rybołów Pandion haliaaetus

Pojedyncze osobniki obserwowano 30.08, 7.09 i 18.09, na 496, 488 i 498-499 km.

Błotniak zbożowy Circus cyaneus

Jeden dorosły osobnik obserwowany 9.10 (498 km).

Błotniak stawowy Circus aeruginosus

Stwierdzony 31.07 (496 km – 1 os.), 7.09 (521 km – 2 os. w wysokim przelocie) i 18.09 (521 km – 1 os. w

wysokim przelocie).

Błotniak łąkowy Circus pygargus

Jeden lecący osobnik 21.08 (537 km).

Krogulec Accipiter nisus

Od jednego do kilku osobników obserwowano w prawie każdej kontroli, najwięcej (7) 31.10. Krogulce

stwierdzano najczęściej na 518 km, a poza tym głównie w południowej i północnej części badanego odcinka

(488-498, 528-533 km).

Jastrząb Accipiter gentilis

Pojedyncze obserwacje w większości kontroli, wyłącznie na południowym i północnym krańcu badanego

odcinka.

31

Bielik Haliaeetus albicilla

Obserwowany w prawie wszystkich kontrolach, najczęściej od września do końca listopada (Ryc. 27). Bieliki

wykorzystywały południową i północną część badanego odcinka (489-499 i 519-533 km), szczególnie 520,

497 i 489 km (Ryc. 28).

Ryc. 27. Liczebność bielika w kolejnych kontrolach w okresie lipiec-listopad 2017 r.

Ryc. 28. Rozmieszczenie bielika w okresie lipiec-listopad 2017 r.

Myszołów Buteo buteo

Obserwowany prawie w każdej kontroli, najliczniej 29.09 (15 os.) i 31.10 (25 os.), na południowym i

północnym krańcu badanego odcinka.

32

Orlik krzykliwy Aquila pomarina

Jeden dorosły osobnik w wysokim przelocie 29.09 (518 km).

Trzmielojad Pernis apivorus

Stwierdzony głównie w wysokim przelocie, 13.08 (1 os.), 7.09 (4 os., w tym dwa odpoczywające na 491 km)

i 29.09 (1 os.).

Kraskowe Coraciiformes Zimorodek Alcedo atthis

Stwierdzany w każdej kontroli, najliczniej 18.07 (10 os., Ryc. 29), dość równomiernie na całym badanym

odcinku i znacznie częściej na 495 km (Ryc. 30). 18.07, 31.07 i 21.08 obserwowano ptaka w kat. lęgowości C

(494-495 km) – z pokarmem dla młodych lub odchodami.

Ryc. 29. Liczebność zimorodka w kolejnych kontrolach w okresie lipiec-listopad 2017 r.

33

Ryc. 30. Rozmieszczenie zimorodka w okresie lipiec-listopad 2017 r.

Sokołowe Falconiformes Pustułka Falco tinnunculus

Od jednego do kilku osobników obserwowano w prawie każdej kontroli, najwięcej (4-5 os.) 18.09 i 29.09.

Pustułki stwierdzano w dużym rozproszeniu na całym badanym odcinku.

Kobuz Falco subbuteo

Po jednym stwierdzeniu 21.08 (517 km), 18.09 (513 km) i 29.09 (518 km), prawdopodobnie 1-2 osobników.

Sokół wędrowny Falco peregrinus

Jeden dorosły polujący osobnik 31.07 (493 km).

Kobczyk Falco vespertinus

Obserwowano jednego migrującego osobnika 18.09 (519 km).

Drzemlik Falco columbarius

Młody osobnik stwierdzony dwukrotnie w tej samej lokalizacji (499 km, 29.09 i 23.10).

34

Zmiany liczebności wybranych gatunków ptaków w okresie migracji jesiennej w latach 2012-2017

Zmiany liczebności wybranych gatunków ptaków podczas migracji jesiennej przedstawia Rys. 31.

W roku 2017 zaobserwowano jedną z niższych liczebności krzyżówki i zauważalny jest trend spadkowy tego

gatunku podczas migracji jesiennej. Liczebność nurogęsia podlega dużym wahaniom jednak nie zaznacza się

wyrażny trend. Liczebność cyraneczki podczas migracji jesiennej pozostaje niska i wydaje się spadać.

Wzrost, choć niekiedy ze znacznymi wahaniami, wykazują śmieszka, mewa siwa i rybitwa rzeczna. Podczas

ostatnich trzech lat śmieszki i rybitwy wykazywały wyraźnie wyższe liczebności, podobnie mewa siwa w

2017 r. Liczebność rybitwy białoczelnej także podlega wahaniom; w ciągu ostatnich trzech lat była stabilna,

jednak niższa niż w pierwszych latach monitoringu. Liczebność pozostałych ptaków siewkowych podlega

dużym wahaniom. Zauważalny jest pozytywny trend populacji wędrownej czajki i sieweczki rzecznej od

2015 r. Podobny trend wykazują czapla siwa i kormoran.

35

Rys. 31. Zmiany liczebności wybranych gatunków ptaków podczas migracji jesiennej (lipiec-listopad) na odcinku 488-538 km Wisły w latach 2012-2017.

36

Rys. 31 ciąg dalszy.

37

Sezon zimowy (grudzień 2017 – luty 2018)

Zestawienie liczebności ptaków zimujących przedstawia Tabela 5.

Tabela 5. Liczba stwierdzeń ptaków zimujących na odcinku 488-538 km Wisły od grudnia 2017 r. do lutego

2018 r.




Krzyżówka Anas platyrhynchos 4543 4483

Gągoł Bucephala clangula 743 717

Nurogęś Mergus merganser 659 632

Cyraneczka Anas crecca 179 179

Gęś zbożowa Anser fabalis 34 0

Łabędź niemy Cygnus olor 21 14

Bielaczek Mergellus albellus 19 17

Czernica Aythya fuligula 6 6

Krakwa Anas strepera 6 6

Mandarynka Aix galericulata 6 6

Głowienka Aythya ferina 4 4

Świstun Anas penelope 4 4

Rożeniec Anas acuta 1 1


Perkoz dwuczuby Podiceps cristatus 1 1

Żurawiowe Gruiformes

Łyska Fulica atra 5 5


Śmieszka Chroicocephalus ridibundus 4864 4237

Mewa siwa Larus canus 1997 1691

Mewy z grupy mew srebrzystych Larus argentatus sensu lato 1148 885

Mewa siodłata Larus marinus 13 11

Samotnik Tringa ochropus 1 1

Nury Gaviiformes

Nur rdzawoszyi Gavia stellata 1 1

Pelikanowe Pelecaniformes

Czapla siwa Ardea cinerea 73 66

Czapla biała Casmerodius albus 8 6

Głuptakowe Suliformes

Kormoran Phalacrocorax carbo 1260 1045


Bielik Haliaeetus albicilla 29 16

Myszołów Buteo buteo 16 10

Krogulec Accipiter nisus 4 1

Jastrząb Accipiter gentilis 3 2


Pustułka Falco tinnunculus 6 5


Zimorodek Alcedo atthis 10 6


Krzyżówka Anas platyrhynchos

38

Obserwowana licznie w każdej kontroli, liczniej w styczniu i lutym (odpowiednio 1685 i 1584 os., Ryc. 32).

Średnia liczebność na kontrolę wyniosła 1514,3 os. Krzyżówki szczególnie chętnie wykorzystywały kilka

lokalizacji: najczęściej 528 km, a następnie 504-505, 516 i 488 km (Ryc. 33). Największe stada ptaków

stwierdzono na 505 km – okolice Elektrociepłowni Siekierki (15.12, 420 os.) i 528 km – kolektor „Czajka”

(15.01 - 400 os., 15.02 – 580 os.). Rozmieszczenie krzyżówki w sezonie 2017/18 pokrywało się z

rozmieszczeniem w poprzednich latach.

Ryc. 32. Liczebność krzyżówki w kolejnych kontrolach w okresie grudzień 2017 – luty 2018 r.

Ryc. 33. Rozmieszczenie krzyżówki w okresie grudzień 2017 – luty 2018 r.

39

Gągoł Bucephala clangula

Obserwowany w każdej z trzech kontroli, najliczniej 15.01 (523 os., Ryc. 34; największe stada: 120 os. na

522 km, 117 os. na 524 km). Ptaki najczęściej stwierdzano w północnej części badanego odcinka, na

obszarze 517-526 km, najliczniej na 522, 524 i 518 km (Ryc. 35). Rozmieszczenie gągoła było podobne jak w

latach poprzednich. Średnia liczebność na kontrolę wyniosła 247,7 os.

Ryc. 34. Liczebność gągoła w kolejnych kontrolach w okresie grudzień 2017 – luty 2018 r.

Ryc. 35. Rozmieszczenie gągoła w okresie grudzień 2017 – luty 2018 r.

40

Nurogęś Mergus merganser

Nurogęś obserwowano we wszystkich kontrolach, najliczniej w styczniu (297 os., Ryc. 36). Występował na

całym badanym obszarze, a najczęściej obserwowany był na odcinku miejskim (szczególnie 510-514 km,

Ryc. 37). Największe stada stwierdzono na 512 km (15.12, 32 os.), 514 km (16.02, 23 os.) i 510-513 km

(15.01, kilka stad po 15-20 os. każde). Średnia liczebność na kontrolę wyniosła 219,7 os.

Ryc. 36. Liczebność nurogęsia w kolejnych kontrolach w okresie grudzień 2017 – luty 2018 r.

Ryc. 37. Rozmieszczenie nurogęsia w okresie grudzień 2017 – luty 2018 r.

41

Cyraneczka Anas crecca

Obserwowana wyjątkowo licznie w porównaniu z poprzednimi sezonami zimowymi, najliczniej w grudniu

(154 os., Ryc. 38). Średnia liczebność na kontrolę wyniosła 59,7 os. Ptaki koncentrowały się szczególnie na

505 km, w okolicy kolektora „Czajka” (Ryc. 39). Największe stado (120 os.) stwierdzono w tej lokalizacji

podczas kontroli grudniowej.

Ryc. 38. Liczebność cyraneczki w kolejnych kontrolach w okresie grudzień 2017 – luty 2018 r.

Ryc. 39. Rozmieszczenie cyraneczki w okresie grudzień 2017 – luty 2018 r.

42

Gęś zbożowa Anser fabalis

Obserwowano stado 34 migrujących osobników 15.01 (535 km).

Łabędź niemy Cygnus olor

Stwierdzano od 5 do 10 os. na kontrolę. Łącznie zaobserwowano 21 osobników (14 os. stacjonarnych),

najwięcej (10) 15.01, najwięcej na 521 km: 4 w Porcie Żerańskim (także poza obszarem Natura 2000) oraz 2

w jego okolicy.

Bielaczek Mergellus albellus

Obserwowany w styczniu (najliczniej – 15 os.) i lutym (4 os.), w środkowej i północnej części

monitorowanego obszaru.

Czernica Aythya fuligula

Stwierdzona podczas dwóch kontroli, 15.01 (526 km – 3 os., 528 km – 2 os.) i 16.02 (516 km – 1 os.).

Krakwa Anas strepera

Stwierdzana podczas dwóch kontroli, 15.12 (504 km – 2 os.) i 16.02 (488 km – 1 os., 504 km – 2 os. i 528 km

– 1 os.).

Mandarynka Aix galericulata

Obserwowana w dwóch kontrolach, 15.01 (para i dwa samce, odpowiednio na 516 i 527 km) oraz 16.02

(para na 516 km).

Głowienka Aythya ferina

Stwierdzona podczas dwóch kontroli, 15.01 (528 km – 2 os., 535 km – 1 os.) i 16.02 (503 km – 1 os.).

Świstun Anas penelope

Stwierdzana podczas dwóch kontroli, 15.01 (527 km – 1 os., 531 km – 2 os.) i 16.02 (504 km – 1 os.).

Rożeniec Anas acuta

Stwierdzony raz, 16.02 (1 os., 488 km).


Perkoz dwuczuby Podiceps cristatus

Obserwowany raz, 15.01 (1 os.).

Żurawiowe Gruiformes

Łyska Fulica atra

Pojedyncze ptaki stwierdzano w każdej kontroli, wyłącznie na 521 km (odpowiednio 1, 2 i 2 os.) – w Basenie

RZGW Portu Żerańskiego (poza obszarem Natura 2000).

43


Śmieszka Chroicocephalus ridibundus

Notowana najliczniej podczas kontroli styczniowej (2150 os., Ryc. 40, największe stada: 500 os na 512 km i

300 os na 515 km). Najczęściej śmieszki obserwowane były w środkowym odcinku badanego obszaru (510-

521 km, szczególnie licznie na 515 km, Ryc. 41). Średnia liczebność na kontrolę wyniosła 1621,3 os. i była

zbliżona do liczebności obserwowanych w zeszłych sezonach zimowych.

Ryc. 40. Liczebność śmieszki w kolejnych kontrolach w okresie grudzień 2017 – luty 2018 r.

Ryc. 41. Rozmieszczenie śmieszki w okresie grudzień 2017 – luty 2018 r.

44

Mewa siwa Larus canus

Szczyt stwierdzeń mew siwych zanotowano 15.01 (1327 os., Ryc. 42), a średnia liczebność na kontrolę

wyniosła 665,7 os. Był to jeden z sezonów o największej liczebności zimowej tego gatunku na badanym

obszarze w ciągu ostatnich kilku lat. Ptaki najczęściej obserwowano na 516-517 i 521 km, rzadziej na

odcinku 512-515 km (Ryc. 43). Najliczniejsze stada zanotowano 15.01, na 517 km (380 os.), 516 km (250

os.) i 521 km (200 os.).

Ryc. 42. Liczebność mewy siwej w kolejnych kontrolach w okresie grudzień 2017 – luty 2018 r.

Ryc. 43. Rozmieszczenie mewy siwej w okresie grudzień 2017 – luty 2018 r.

45

Mewy z grupy mew srebrzystych Larus argentatus sensu lato

Liczba stwierdzeń mew z tej grupy była najwyższa 16.02 (647 os., Ryc. 44; największe stado, 200 os., na 520

km). Stwierdzono średnio 382,7 os. na kontrolę, co wydaje się wysoką liczebnością zimową na badanym

obsarze, w porównaniu z latami poprzednimi. Podobnie jak w poprzednich latach, ptaki gromadziły się w

środkowym odcinku badanego obszaru (szczególnie 512 i 520-521 km), mniej licznie w kilku lokalizacjach na

południu (Ryc. 45). Spośród mew oznaczonych do gatunku stwierdzono mewy białogłowe L. cachinnans

(283 os., w tym 224 stacjonarne) i srebrzyste L. argentatus (100 os., w tym 77 stacjonarnych).

Ryc. 44. Liczebność mew L. a. sensu lato w kolejnych kontrolach w okresie grudzień 2017 – luty 2018 r.

Ryc. 45. Rozmieszczenie mew L. a. sensu lato w okresie grudzień 2017 – luty 2018 r.

46

Mewa siodłata Larus marinus

Po kilka osobników obserwowano podczas każdej kontroli, na odcinku miejskim oraz w okolicach piaskarni

na Tarchominie: 15.12 – 3 os., 512 km; 15.01 – 8 os., 512, 515 i 526 km; 15.02 – 4 os., 512 i 515 km.

Największe stado zanotowano 15.01 (5 os. na 512 km).

Samotnik Tringa ochropus

Jednego dorosłego żerującego ptaka zaobserwowano 15.02 na 496 km.

Nury Gaviiformes

Nur rdzawoszyi Gavia stellata

15.01 stwierdzono 1 dorosłego żerującego osobnika na 488 km.

Pelikanowe Pelecaniformes

Czapla siwa Ardea cinerea

Najliczniejsza podczas kontroli styczniowej (36 os., Ryc. 46). Średnia liczebność na kontrolę wyniosła 24,7

os. Czaple siwe obserwowano w rozproszeniu prawie na całym badanym odcinku, najczęściej na 510 km,

gdzie 15.01 przebywała grupa 9 osobników (Ryc. 47).

Ryc. 46. Liczebność czapli siwej w kolejnych kontrolach w okresie grudzień 2017 – luty 2018 r.

47

Ryc. 47. Rozmieszczenie czapli siwej w okresie grudzień 2017 – luty 2018 r.

Czapla biała Casmerodius albus

Zanotowano po jednym osobniku w grudniu (532 km) i styczniu (529 km), oraz 6 osobników podczas

kontroli lutowej (502, 508, 521, 530 i 534 km). Największą liczbę osobników (2) stwierdzono 16.02 na 508

km.

Głuptakowe Suliformes Kormoran Phalacrocorax carbo

Kormorana obserwowano najliczniej w styczniu (572 os., Ryc. 48; maksymalna liczebność – 100 os. na 512

km i 102 os. na 510 km). Średnia liczebność na kontrolę wyniosła 420,0 os. Ptaki najchętniej przebywały w

środkowej części monitorowanego obszaru, podobnie jak w sezonie 2015/16 - 512 i 510 km (Ryc. 49).

Największe stada stwierdzono na 510 (kilka stad, w tym 102 os. – 15.01), 512 (47 os. 15.12, 100 os. 15.01,

120 os. 16.02) i 517 km (65 os. 15.12). Obserwowane liczebności należą do najwyższych od kilku lat.

48

Ryc. 48. Liczebność kormorana w kolejnych kontrolach w okresie grudzień 2017 – luty 2018 r.

Ryc. 49. Rozmieszczenie kormorana w okresie grudzień 2017 – luty 2018 r.


Bielik Haliaeetus albicilla

Obserwowano od kilku do kilkunastu osobników podczas każdej kontroli, podobnie jak w ostatnich trzech

latach monitoringu, najwięcej w lutym (Rys. 50; najwięcej osobników, 5, na 535 km), kiedy zaobserwowano

stado 5 os. lecących w górę rzeki. Inaczej niż w poprzednich latach, bieliki preferowały kilka lokalizacji,

głównie w południowej i północnej części badanego obszaru, szczególnie 534-538 km (Rys. 51). 16.02

obserwowano parę w kategorii lęgowości C na 501 km (Zawady), na lewym brzegu rzeki.

49

Rys. 50. Liczebność bielika w kolejnych kontrolach w okresie grudzień 2017 – luty 2018 r.

Rys. 51. Rozmieszczenie bielika w okresie grudzień 2017 – luty 2018 r.

Myszołów Buteo buteo

Obserwowany w styczniu i lutym, po 8 os. w każdej kontroli. Stwierdzano pojedyncze ptaki, stacjonarne lub

w locie, w rozproszeniu na całym badanym odcinku.

50

Krogulec Accipiter nisus

Notowany w styczniu i lutym, po 2 os. w każdej kontroli w różnych miejscach rzeki.

Jastrząb Accipiter gentilis

Stwierdzony tylko 15.12, po jednym osobniku na 494, 528 i 530 km.


Pustułka Falco tinnunculus

Polujące osobniki stwierdzono 15.01 (4 os., 515 i 518 km) i 16.02 (2 os., 494 i 513 km).


Zimorodek Alcedo atthis

W każdej kontroli stwierdzano od jednego do kilku osobników, najwięcej 6 os. (15.12). Ptaki obserwowano

na 490, 495-496, 498, 507, 513-514 i 525 km.

Pozostałe gatunki ptaków stwierdzone podczas okresu zimowego

Pozostałe lęgowe gatunki ptaków podlegające monitoringowi zebrano w Tabeli 6.

51

Tabela 6. Pozostałe gatunki ptaków stwierdzone na odcinku 488-538 km Wisły w okresie 12. 2017 – 02. 2018.

rząd/gatunek liczba stwierdzonych osobników (km) uwagi

15.12 15.01 16.02

Czarnogłówka Poecile montanus 0 5 (526, 537) 2 (494, 497)

Czeczotka Carduelis flammea 290 (502, 511, 527, 530)

85 (516, 529, 530, 534)

0

Dzięcioł białoszyi Dendrocopos syriacus

1 (512) 0 0

Dzięcioł czarny Dryocopus martius

1 (534) 3 (505, 506, 536) 4 (497, 503, 520, 531)

Dzięcioł duży Dendrocopos major 1 (529) 6 (503, 518, 526, 529, 536)

16 (na całym badanym odcinku)

Dzięcioł średni Dendrocopos medius

0 2 (507, 529) 5 (488, 500, 530, 535)

Dzięcioł zielony Picus viridis 1 (490) 1 (518) 2 (493, 516)

Dzięciołek Dendrocopos minor 0 0 3 (499, 516, 530)

Kruk Corvus corax 12 (488, 490, 494, 498, 530, 531, 533, 535)

20 (488, 492, 506, 528, 533, 535, 537)

27 (488, 490, 498, 500, 506, 526, 527, 528, 529, 538)

para lęg. (B) na 506 km 15.01

Srokosz Lanius collurio 1 (535) 1 (534) 0

Wrona siwa Corvus corone 756 1158 832 skupiona na 510-521 km, wyjątkowo liczna na 517 km

Zmiany liczebności wybranych gatunków ptaków w okresie zimowania w sezonach 2011/12-

2017/18

Liczebności wybranych gatunków ptaków podczas sezonu zimowego (grudzień-luty) w sezonach 2011/12 –

2017/18 przedstawia Rys. 52.

Wyraźny trend zaobserwować można w przypadku krzyżówki, kórej liczebność spadła niemal o połowę po

zamknięciu kolektora młocińskiego (po zimie 2011/12), a następnie wykazywała wahania i nieznaczny trend

spadkowy. Zwraca też uwagę ciągły niewielki wzrost liczebności czapli siwej, co być może ma związek z

ciepłymi zimami i coraz częstszym pozostawaniem czapli siwych na zimę. Liczebność zimowa nurogęsi jest

zmienna, ale wydaje się oscylować wokół stałej wartości, podobnie jak liczebność gągoła. Liczebność

bielaczka wykazuje tendencję spadkową, co także najprawdopodobniej wynika z coraz cieplejszych zim.

Analiza trendów liczebności zimującej populacji tego gatunku na obszarze Europy wykazała, że zimowanie

bielaczka przesunęło się na północ i wschód, a coraz mniejsza część populacji przemieszcza się na zimę do

środkowej i południowej Europy, co spowodowane jest najprawdopodobniej ocieplaniem się klimatu2.

Warto też zauważyć, że w sezonie 2017/18 zaobserwowano wyjątkowo dużą liczbę zimujących cyraneczek,

do czego przyczyniła się przede wszystkim obserwacja stada 120 os. 15.12 na 505 km. Jednak gdyby

2 Pavón‐Jordán et al. 2015. Climate‐driven changes in winter abundance of a migratory waterbird in relation to EU protected areas. Diversity and Distributions 21: 571-582.

52

wyączyć to stado, średnia liczba zimujących cyraneczek na kontrolę byłaby i tak zbliżona do najwyższych

liczebności tego gatunku – w latach 2011/12-2012/13. Przyczyną może być wysoki poziom wód, ze względu

na obfite opady jesienią, a także ciepła zima, co mogło zatrzymać niektóre gatunki ptaków (także np.

żurawie) w naszym rejonie Europy.

53

Ryc. 52. Zmiany liczebności zimowej (grudzień-luty) wybranych gatunków ptaków na odcinku 488-538 km Wisły w okresie grudzień 2011 – luty 2018. Nad słupkami

podano średnią liczbę osobników (liczebność na kontrolę).

Autor: Justyna Kubacka Warszawa, marzec 2018...

Documents

Transcript of Autor: Justyna Kubacka Warszawa, marzec 2018...