/ 311

Atatürk Üniversitesi Tıp FakültesiDönem 1

AileAile

Yaşam DöngüsüYaşam Döngüsü

Doç. Dr. Zekeriya Aktürkzekeriya.akturk@gmail.com

http://aile.atauni.edu.tr

/ 312

Hedefler

• Bu oturum sonunda katılımcıların;

– “Aile” nin tanımını tartışabilmeleri

– Türk halkının evlilikle ilgili demografik yapısını başka ülkelerle

karşılaştırabilmeleri

– ailenin yaşam aşamalarını tanımlayabilmeleri

– farklı aile aşamalarındaki kritik görevleri tartışabilmeleri

hedeflenmektedir.

/ 313

Tanımlar• Aile:

– Evlilik ve kan bağına dayanan, karı, koca, çocuklar, kardeşler arasındaki ilişkilerin oluşturduğu toplum içindeki en küçük birlik: "Birbirlerine nasıl tutkun, yangın bir aile olduklarını sayıp döktü."- L. Tekin.

– Aynı soydan gelen veya aralarında akrabalık ilişkileri bulunan kimselerin tümü: "Kendilerinin hangi asil aileye mensup olduklarını bilmiyorum."- N. Hikmet.

– Birlikte oturan hısım ve yakınların tümü. – halk ağzında  Eş, karı. – Aynı gaye üzerinde anlaşan ve birlikte çalışan kimselerin bütünü. – Temel niteliği bir olan dil, hayvan veya bitki topluluğu, familya.

• عائلة

http://www.tdk.org.tr/TR/Genel/SozBul.aspx?F6E10F8892433CFFAAF6AA849816B2EF4376734BED947CDE&KELIME=aile

/ 314

1. Semptomların oluşması ve devamında ailenin katkısı olabilir

– Kesin tanı ve hastayı anlamak için hekimin aile yapısını incelemesi gerekebilir

– Örn:• Depresyon• Şişmanlık ve kilo kaybı• Kalp hastalıkları

2. Ailenin farklı aşamalarında sağlık üzerinde farklı etkiler oluşur

Aile sağlığa ve hastalığa etki eder

/ 315

Birey Yaşam Döngüsü

/ 316

Aile Yaşam Döngüsünün Aşamaları

/ 317

Aile Yaşam Döngüsü

Duval 1977

1 23

4

5

6

7

8

2 yıl2,5 yıl

3,5 yıl

7 yıl

7 yıl

8 yıl

15 ± yıl

10-15 ± yıl

1. Evli çift(çocuk yok)

2. Çocuk doğuran aile (en büyük çocuk 30 aylık)

3. Okul öncesi çocuğu olan aile (en büyük çocuk 30 ay – 6 yaşında)

4. Okul çağında çocukları olan aile (en büyük çocuk 6 – 13 yaşında)

5. Ergen çocukları olan aile (en büyük çocuk 13 – 20 yaşında)

6. Genç erişkinler yetiştiren aile (ilk çocuğun evi terk etmesinden sonuncuya kadar)

7. Orta yaşta anne – baba (yuvanın boşalmasından emekliliğe kadar)

8. Yaşlı aile üyeleri(her iki eşin emekliliğinden ölümüne kadar)

Evlenme Yaşı

/ 318TUİK, 2008

Nikah Türü

/ 319

Resmi Dini Resmi + dini Nikahı yok

Türkiye 9,7 3,7 85,9 0,6

Kent 11,1 2,9 85,4 0,7

Kır 7,5 5,1 86,9 0,5

/ 3110

ABD

/ 3111

/ 3112

Kümülatif evlilik yaşı KSA

Anne-babaların gençler ile yaşadığı sorunlar,% Arkadaş seçiminde 30,5Choice of friendsHarcama ve tüketim alışkanlığında 28,1Consumption, expenditure habits Kılık- kıyafet tarzında 26,1Dressing styleYemek ve ev düzeni alışkanlığında 19,6Nutrition and tidynessEğlence tarzında 18,9Entertainment styleAile içi ilişkilerde 16,4Family relationshipsOkul ve meslek seçiminde 15,9School, and job choicesEvlilik ve aile hayatına bakışta 14,6Opinions about marriage and family lifeGeleneklere bağlılıkta 14,3Faith in traditionsAkrabalık ilişkilerinde 13,8Relationships with relativesDini tutumlarda / davranışlarda 12,2Religious attitudes /behaviorSiyasi görüşlerde 7,2Political opinions  

/ 3113

Eş ile sorun yaşanan konular (%)

Problems with spouse,%    Hiç yaşamayız Yaşarız

Never ExperiencedExperienced

Kumar alışkanlığı 98,3 1,7Gambling habitAlkol alışkanlığı 95,3 4,7Alcohol habitSigara alışkanlığı 81,6 18,4Smoking habitEv ve çocuklar ile ilgili sorumluluklar 65,2 34,8Responsibilities about home and childrenGelirin yeterli olmaması 68,4 31,6Insufficient incomeHarcamalar konusunda 68,8 31,2ExpendituresKıskançlık konusunda 78,1 21,9Jealousyİş ile ilgili sorunların eve taşınması nedeniyle 87,6 12,4For carrying problems at work to homeGiyim tarzı konusunda 87,3 12,7Dressing styleGörüşülen kişiler konusunda 89,0 11,0Persons to contactKadının/erkeğin ailesi ile ilişkiler konusunda 89,2 10,8Relationships with the families of women/menDini görüşlerinizin farklılığı nedeniyle 95,9 4,1Difference in religious attitudes    

/ 3114

Cinsiyete göre çocukla ilgili düşünceler,%Child related values,%    

Erkek KadınMale Female

Çocuk babanın sosyal/eğitim/iş hayatını olumsuz etkiler 21,9 21,2Children negatively affect social/educational/work life of the father Erkek çocuk annenin itibarını artırır - 32,6 31,3Sons increase the prestige of the motherÇocuk sahibi olan kadın olmayana göre daha itibarlıdır 33,8 33,6A mother has more prestige than a womanSoyun devamını erkek çocuk sağlar 44,6 36,4Son keeps the race upÇocuk annenin sosyal/eğitim/iş hayatını olumsuz etkiler 47,7 44,0Children negatively affect social/educational/work life of the motherÇocuk, büyüdüğünde anne-babasına maddi katkı sağlar 75,8 77,4Children provide financial support to family when they are grown upÇocuk eşleri birbirine yakınlaştırır 87,0 81,4Children bring the spouse togetherHer aile ekonomik durumuna göre çocuk yapmalı 84,0 85,9All families should have children according to their economic conditionsÇocuk, yaşlılıklarında anne-babasına bakmalıdır 89,3 87,4Children should look after their parents when they get old    

Kaynak: Aile Yapısı Araştırması, 2006

Source: Family Structure

Survey, 2006

/ 3115

/ 3116

Yaşa ve cinsiyete göre evlilik öncesi birlikte yaşama durumu (ABD)

Yaş  Erkek Kadın

18-29 %48 %44

30-39 %45 %51

40-49 %34 %27

50-59 %10  %8

60-69 %10  %6

70+ %17  %5

Toplam %30 %28

Akraba evliliği (TR 2006)

Kent-Kır ayrımına göre akraba evliliği yapanların oranı (%)

Türkiye 20,9

Kent 18,8

Kır 24,6

/ 3117http://www.tuik.gov.tr/aileyapi/AileRapor.do

/ 3118

Akraba Evliliği KSA

Saudi Arabia Family Health Survey, 1996

Evlilik Sayısı

Bireylerin evlilik sayısı,%Number of Marriges of individuals,%  

1 kez evlenen 95,7Married Once

2 kez evlenen 4,0Married Twice

3 kez ve daha fazla sayıda evlenen

0,3

Married 3 times or more Kaynak: Aile Yapısı Araştırması, 2006

Source: Family Structure Survey, 2006 / 3119

/ 3120

Çok eşlilik - Bahreyn

/ 3121

Çok eşlilik- KSA

Boşanma Hızı

/ 3122TUİK, 2008

(Kaba boşanma hızı : Bin kişilik nüfusta bir yılda boşananların sayısı.)

/ 3123

Boşanma - Bahreyn

/ 3124

Boşanma - KSA

/ 3125

Albania 10.9

Armenia 6

Austria 43.4

Azerbaijan 10.3

Belgium 44

Bosnia and H. 5

Bulgaria 21.1

Canada 37

Croatia 15.5

Czech Rep 43.3

Denmark 44.5

Estonia 46.7

Finland 51.2

France 38.3

Georgia 6.6

Germany 39.4

Greece 15.7

Hungary 37.5

Iceland 39.5

Italy 10

Japan 1.9

Latvia 34.4

Lithuania 38.9

Luxembourg 47.4

Macedonia 5

Moldova 28.1

Netherlands 38.3

Norway 40.4

Poland 17.3

Portugal 26.2

Romania 19.1

Russia 43.3

Slovakia 26.9

Slovenia 20.7

Spain 15.2

Sweden 54.9

Switzerland 25.5

Turkey 6

Ukraine 40

United K. 42.6

United States 54.8

Yugoslavia 12

Dünya boşanma oranları (%)

/ 3126

Aile Aşamalarında Bireylerin Görevleri

• Sıklıkla aile bireylerinin görevleri arasında çatışmalar çıkar. Ailedeki gerilimlerin bir çoğu bu gerilimlerden kaynaklanmaktadır.– Ergenler: bağımsız olma ihtiyacı

– Anne-Baba: rehberlik yapmak ister

– Her iki eş de çalışıyorsa görev dağılımında sorunlar çıkabilir

/ 3127

Aile Yaşam Döngüsündeki Kritik Görevler

Aşama Ailedeki görevler

1 Evli çift • Karşılıklı mutluluk olan bir evlilik oluşturma

• Gebelik ve ebeveynliğe hazırlık

• Aile ortamına uyum

2 Çocuk doğurma

• Çocuğa alışma, gelişimine yardım etme

• Anne baba ve çocuklar için tatmin edici bir ortam oluşturma

3 Okul öncesi • Okul öncesi çocukların ihtiyaçlarına adaptasyon

• Yorulma/tükenme ile baş etme

• Anne babanın mahremiyetini koruyabilme

/ 3128

Aşama Ailedeki görevler

4 Okul çağı • Okul arkadaşlarının ailelerine uyum sağlama

• Çocukların eğitimlerini destekleyebilme

5 Ergen • Özgürlük ve sorumluluklar arasında denge kurabilme

6 Yetişkin birey salma • Genç erişkinleri iş, askerlik, evlilik gibi müesseselerle topluma salma

7 Orta yaş • Eski ve yeni nesillerle bağlarını devam ettirebilme

8 Yaşlı aile bireyleri • Kayıplarla baş edebilme

• Yalnız yaşayabilme

• Aile evini kapatma

• Emekliliğe alışmaDuval 1977

/ 3129

• Kişinin kendi ailesinde de aynı aşamada sorun olmuş olabilir

• Aileden ilgili aşamadaki davranışla ilgili iyi bir rol model alınamamış olabilir

• Örn. :– kendisi okulu bitirmeden evi terk etmişse çocuğunun

“erişkin birey salma” aşamasına gelmede destekleyemeyebilir

– 3 yaşındayken annesini kaybetmişse çocuğu 3 yaşına geldiğinde bununla ilgili duygular yaşayabilir

– Cinsel tacize uğramışsa çocuğu benzer bir yaşa geldiğinde stres yaşayabilir

Zor aşamaları tahmin etme

/ 3130

• Kısa süreli danışmanlıklar verebiliriz

• Hastamızın gelişiminin bazı aşamalarında duygusal dalgalanmalar yaşamasının nedenini anlayabiliriz

• Bu duygulanmalar sırasında hastamıza yardımcı olabilmek doktor-hasta ilişkisini kuvvetlendirmek açısından oldukça yararlı olabilir

Hekimlik pratiğimizle ilişkisi

Özet

• Aile yaşam döngüsünün aşamaları hangileridir?

• Türk halkının ilk evlilik yaşı, boşanma oranları, akraba evliliği, eşler arasındaki sorunlar konularındaki yapısı nasıldır?

• Çeşitli aile aşamalarında hangi sorumluluklar ortaya çıkar?

/ 3131