Yrd. Doç. Dr. Turan SET Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği
description
Transcript of Yrd. Doç. Dr. Turan SET Atatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği
Yrd. Doç. Dr. Turan SETAtatürk Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği
HATALI TIBBİ HATALI TIBBİ
UYGULAMALARUYGULAMALAR
Vaka 1
Tüberküloz nedeniyle tedavi görmekte olan bir isçi, bir eczaneye girerek
Streptomisin yaptırmak ister. Kalfa enjeksiyonu yapar. İğneden hemen sonra
hasta fenalaşır. Eczanede bulunanların söylediğine göre dudakları ve yüzü
morarır. Hemen bir ambulans çağrılır. Olay yerinde ilk müdahalesi yapıldıktan
sonra ambulansla hastaneye giderken hasta yolda ölür. Yapılan otopside
akciğerlerde aktif tüberküloz lezyonları saptanır. Hastanın ölüm sebebi
"tüberküloz" olarak bildirilir.
Hatalı uygulama mı?
Komplikasyon mu?
İlaç yan etkisi mi?
Vaka
5 aylık gebe bir kadın aniden sancılanarak ölü doğum yapmış ve sancısının
kesilmemesi üzerine hekime başvurmuştur. Hekim hastaya 1 ampul Baralgine
yapar. Enjeksiyondan 48 saat sonra hasta ölür. Aile, hekimi mahkemeye verir.
Yapılan otopside enjeksiyon izi dışında patolojik bulgu saptanmaz.
Hatalı uygulama mı?
Komplikasyon mu?
Ölüm ilaca bağlı mı oldu???
Amaç: Katılımcıların hatalı tıbbi uygulamalar konusunda
bilgilendirilmesini sağlamak
Hedefler:
-Hatalı tıbbi uygulamanın tanımını yapabilmek
-Tıbbi hata ile yan etki arasındaki farkı açıklayabilmek
-Tıbbi hata tiplerini sayabilmek ve bunları açıklayabilmek
-Tıbbi hataları önlemek için yapılabilecekleri tartışabilmek
•Hastaya sunulan sağlık hizmeti sırasında kasıtsız bir
aksamanın neden olduğu beklenilmeyen sonuçlardır
National Patient Safety Foundation, July 2003, www.npsf.org/
Tıbbi hata
• Tıbbi hata– Planlanan bir işin amaçlandığı şekilde tamamlanamaması (uygulama
hatası) veya
– Amaca ulaşabilmek için yanlış plan yapılması ve kullanılması
(planlama hatası)
• Yan etki– Sağlık hizmetinin (tıbbi uygulamanın), hastanın içinde bulunduğu
duruma veya altta yatan hastalığa bağlı olmaksızın yol açtığı
zarar/hasar
Kohn, Corrigan, Donaldson, To Err is Human: Building a safer health system, IOM, 1999
Tıbbi Hata
• İşleme bağlı hatalar: Yanlış işlemi yapma
(errors of commission: doing the wrong thing)
• İhmale bağlı hatalar: Doğru işlemi yapmama
(errors of omission: not doing the right thing)
• Uygulamaya bağlı hatalar: Doğru işlemi yanlış uygulama
(errors of execution: doing the right thing incorrectly)
National Patient Safety Foundation, July 2003, www.npsf.org/
En iyi hastanelerin çoğunda her 100
hastanın 6.7’sinde ciddi sonuçları olan ya da
potansiyel ciddi sorunlara yol açabilecek ilaç
hataları görülmektedir(In the most highly regarded hospitals “Serious or potentially serious
medication errors in the care of 6.7 out of every 100 patients”)
Bates et al., JAMA 1995; 274:29-34
/ 109
Tıbbi hatalar
Tıbbi hata tipleri
1. Tanı hataları
2. Tedavi hataları
3. Koruyucu tedavi hataları
4. Diğer hatalar
• Yanlış tanı
• Tanının gecikmesi
• Gereken testlerin uygulanmaması
• Yanlış yada değeri kalmamış, bilimsel olmayan testlerin
uygulanması
• Testin uygulanmasında hata yapılması
• Monitorizasyon testlerin sonuçlarına uygun hareket edilmemesi /
bunların dikkate alınmaması
1. Tanı hataları Yanlış Teşhis Hayatına Mal Oldu
Karın ağrısıyla hastane hastane gezdirilen kız, bu mücadeleye sadece 6 saat dayanabildi.
2. Tedavi hataları
• İlaç uygulamasında doz ya da yöntem hatası
• Ameliyat ya da işlemin uygulanmasında hata
• Tedavinin geciktirilmesi
• Tedavi seçiminde yöntem hatası
• Gereksiz / aşırı tedavi
• Uygun olmayan tedavi
3. Koruyucu tedavi hataları
• Koruyucu tedavinin uygulanmaması
• Yanlış yada eksik proflaksi uygulanması
• Yetersiz izleme
• Tedavi/hastalık takibinin izleminin uygunsuz yada
yetersiz yapılması
4. Diğer hatalar
• İletişimde yetersizliğe bağlı hatalar
• Kullanılan ekipmanın yetersizliğine bağlı hatalar
• Diğer sistem yetersizlikleri
Tıbbi hatalar
1. Medikasyon hataları
2. Cerrahi hatalar
Medikasyon hataları
• Hatalı tıbbi uygulamalarda yatarak ve
ayaktan tedavi gören hastalarda en sık
görülen hatalardır
• İlaçların uygulanması ile ilgili hatalardır
• Çoğu önlenebilir
Medikasyon hataları
• Allerji bilgilerinin yetersiz
veya hiç olmaması
• Uygun olmayan doz
veya atlanan doz
• Uygun olmayan veriliş yolu
• İlaç/ilaç etkileşimi
• Yanlış ilaç seçimi
• Yanlış tedavi süresi
•İlaç/allerji etkileşimi
•Yanlış formülasyon
•Uygun olmayan aralıkta ilaç verilişi
•İlaçın verilmesinin tamamen unutulması
•İlaç/besin etkileşimi
•Kısıtlanmış ilaç kullanımı
•Okunmayan ilaç order’ı
Bobb A, Gleason K, Husch M et al: The epidemiology of prescribing errors, Arch Intern Med 2004;164:785-92
Sık görülen medikasyon hataları
• Doz hataları %7.9-58.3
• Bilinen allerji %4-12.9
• Yanlış ilaç %4-20.9
• Veriliş şeklinde hata %2-10
• Veriliş sıklığında hata %6-17
• Atlanan doz %7
Bates et al. J Gen Intern Med 1995
Leape et al. JAMA 1995
Lesar et al. JAMA 1997
Thomas et al. Inquiry 1999
Institute of Medicine (IOM)’in Tıbbi Hataların Önlenmesi ile İlgili Önerileri
• Ulusal Hasta Güvenliği Merkezi kurulması,
– Bu merkezin konu ile ilgili yapılacak çalışmaların amaçlarını belirlemesi, liderlik ve
araştırma planlanmasında rol alması
• Tüm sağlık kuruluşlarında isteğe bağlı veya zorunlu tıbbi hata bildirim
sisteminin kurulması
• Sağlık hizmetlerini ödeyen kuruluşların hasta güvenliği konusunda
iyileştirme yapan kurumlara öncelik tanıması
• Sağlık hizmeti veren organizasyonlarda “hasta güvenliği” kültürünün
oluşturulması
IOM, To err is human, 2000
Tıbbi Hataların Önlenmesi ve Hasta Güvenliğini İyileştirme Yöntemleri
• Klinik uygulama rehberleri
• Kritik yol haritaları (critical pathways)
• Klinik karar verme destek sistemleri
• Davranış değişikliğini sağlayacak eğitim programları
• Yasal önlemler, akreditasyon, hizmet alıcıların zorlamaları
Agency for Healthcare Research and Quality, 2001
Özet
• Tıbbi hata nedir?
• Yan etki ve tıbbi hata arasında ne fark var?
• Tıbbi hata tipleri nelerdir?
• Hangi medikasyon (ilaç uygulama) hataları var?
• Tıbbi hataları önlemek için neler yapılabilir?