รายงานผลการวจย

เรอง

การสงเคราะหงานวจยเกยวกบดานเกษตรอนทรยของมหาวทยาลยแมโจ A Synthesis of Research on the Organic Maejo University

โดย

หนงหทย ตนตสนตสม และ สรรเพชญ เทยงเกต

มหาวทยาลยแมโจ 2557

รหสโครงการวจย มจ.1-56-079

รายงานผลการวจย

เรอง การสงเคราะหงานวจยเกยวกบดานเกษตรอนทรยของมหาวทยาลยแมโจ A Synthesis of Research on Organic Maejo University

ไดรบการจดสรรงบประมาณวจย ประจ าป 2556

จ านวน 150,000 บาท

หวหนาโครงการ นางหนงหทย ตนตสนตสม ผรวมโครงการ นายสรรเพชญ เทยงเกต

งานวจยเสรจสนสมบรณ

20 /กรกฎาคม/2557

กตตกรรมประกาศ

โครงการวจยเรอการสงเคราะหงานวจยเกยวกบดานเกษตรอนทรยของมหาวทยาลยแมโจ (A Synthesis of Research on Organic Maejo University ) ไดส าเรจลลวง โดยไดรบทนอดหนนการวจยจากส านกวจยและสงเสรมวชาการเกษตร มหาวทยาลยแมโจ ประจ าปงบประมาณ 2556 ผวจยขอขอบคณนกวจยจากมหาวทยาลยแมโจทกทานทไดสรรสรางงานวจยดานเกษตรอนทรยขนมา ซงไดปรากฏในงานวจยครงน

นางหนงหทย ตนตสนตสม

สารบญ

หนา

กตตกรรมประกาศ ก

สารบญ ข บทคดยอ ค

Abstract ง ค าน า 1

วตถประสงคของการวจย 4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 5 การตรวจเอกสาร 5

เครองมอและวธการ 20 ผลการวจย 22 วจารณและสรปผลการวจย 39 เอกสารอางอง 42

การสงเคราะหงานวจยเกยวกบดานเกษตรอนทรยของมหาวทยาลยแมโจ A Synthesis of Research on Organic Maejo University

หนงหทย ตนตสนตสม และสรรเพชญ เทยงเกต

Neunghatai Tuntisuntisom, Sanpet Tiengket สาขาวชาสถต คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยแมโจ จ.เชยงใหม 50290

---------------------------------------------------------------- บทคดยอ

ผลการสงเคราะหงานวจยเกยวกบดานเกษตรอนทรยของมหาวทยาลยแมโจ ผวจยไดท าการสงเคราะหงานวจยทเกยวของกบเกษตรอนทรยจ านวน 18 เรอง จ าแนกตามประเภทงานวจยทางดานล าไยอนทรย ทางดานทรพยากรนเวศทางเกษตรอนทรย และทางดานการสงเสรมเกษตรอนทรย พบวาดานการผลตล าไยอนทรย และดานทรพยากรนเวศทางเกษตรอนทรย จ าแนกเปน 1) ประสทธภาพการผลต ขนอยกบระบบการผลตล าไยทมประสทธภาพขนอยกบ ความรความเขาใจ การมประสบการณของเกษตรกรผผลต สภาพพนทเพาะปลก สภาพภมอากาศ อณหภม ความสมบรณของตนล าไย ความตองการของตลาด และความรวมมอของเกษตรกร 2) สาเหตทเลอกใชปยอนทรย มสาเหตเนองจากเพอลดอนตรายจากสารเคมตกคาง และสามารถหาไดงายในทองถน จงชวยลดคาใชจาย เชน คาขนสง คาแรงงาน เปนตน และ 3) วธเพมผลผลตของล าไย ไดแก การควนกงและการตดราก การใชตนตอของพนธล าไยทสามารถออกดอกไดมาก และการใชวตถดบทหางายในทองถนมาใช เชน มลวว มลคางคาว มลไก เปนตน

สวนดานการสงเสรมเกษตรอนทรย จ าแนกเปน 1) ดานการบรโภคของผบรโภคสนคาเกษตรอนทรย พบวา ปจจยทส าคญทสงผลตอความเตมใจทจะซอสนคาเกษตรอนทรย ไดแก ทศนคต ความร และพฤตกรรมการบรโภค โดยสงทผบรโภคค านงถงเปนอนดบตนๆ ไดแก บรรจภณฑททนสมย การอนรกษสงแวดลอม ราคาสมเหตสมผล ความรทไดรบ และการค านงดานสขภาพ 2) ดานการผลตสนคาเกษตรอนทรย แบงเปน ก) ประสทธภาพการผลต และรปแบบการผลตพชอนทรยทเหมาะสม ซงควรใชการปลกพชแบบผสมผสาน และ ข) ปญหาทสงผลตอระบบการผลต มหลายสาเหต ไดแก สภาพภมอากาศ ภยธรรมชาต แมลงศตรพช ราคาสนคาตกต า และระบบชลประทาน

Abstract The results of this research involving the organic synthesis of Maejo University. The is organic researches have been synthesized and can be categorized into 3 types such as in the field of organic longan, the ecological organic resources and the promotion of organic farming areas. Our results are found that 1) the efficiency of organic longan productivity is depended on its system relating to acknowledgement and experience in agriculture of farmers. In addition, the crop climate temperature integrity of longan, market demand and the collaboration of farmers also affect organic longan productivity effectively. 2) The main reason for using the organic fertilizer is that to reduce the risks of chemical residence. Organic fertilizers are available easily from local area which can also reduce the cost of expenses such as shipping charges, wages. 3) the ways to increase longan productivity for instance girdling, root cutting, using the best flowering of longan type and using the local fertilizer can cause to obtain more productivity of longan. In terms of organic agriculture promotion can be categorized into 2 groups, 1) For aspect of organic products consumption, our results show that the main factors affecting the willingness of organic products consuming are related to knowledge, attitudes and behaviors of consumers. 2) For aspect of the production of organic products, our research focus on two main areas a) the production efficiency and the appropriate production of organic crop b) problems affecting the production system for several reasons, including climate, natural disasters, pests, prices decline and irrigation systems.

คานา มหาวทยาลยแมโจ เปนมหาวทยาลยช นนาทางดานวชาการ วจย โดยเฉพาะทางดานการเกษตร ซงจากผลการประชมสภามหาวทยาลยแมโจ ครงท 1/2556 เมอวนท 3 กมภาพนธ 2556 น น ในงานดานนโยบาย (Retreat) ของสภาฯ ในเรอง Roadmap ส Organic Green และ Eco University โดยทางมหาวทยาลยแมโจ ไดใหความสาคญในดานเกษตรอนทรยเพอตอบสนองความตองการของชมชนในดานการพฒนาทางดานเกษตรแบบยงยน ซงเกษตรอนทรยเปนระบบเกษตรทผลตอาหารและเสนใย ดวยความยงยนทงทางสงแวดลอม สงคม และเศรษฐกจ โดยเนนทหลกการปรบปรงบารงดน การเคารพตอศกยภาพทางธรรมชาตของพช สตว และนเวศการเกษตร โดยเกษตรอนทรยนนเปนการลดการใชปจจยจากภายนอก และหลกเลยงการใชสารเคมสงเคราะห เชน ใชปยเคม สารเคมกาจดศตรพช และเวชภณฑสาหรบสตว โดยเกษตรอนทรยยงใหความสาคญกบการสรางสมดลของวงจรธาตอาหาร การประหยดพลงงาน การอนรกษระบบนเวศการเกษตร และการฟนฟความหลากหลายทางชวภาพ ซงถอไดวาเกษตรอนทรยเปนการบรหารจดการฟารมเชงบวก ซงมความแตกตางจากการเกษตรทไมใชสารเคมแบบปลอยปละละเลย โดยเกษตรอนทรยเปนการเกษตรทใหความสาคญกบการทาฟารมเชงสรางสรรค ดงนนเกษตรทหนมาทาเกษตรอนทรยจงจาเปนตองพฒนาการเรยนรเกยวกบธรรมชาตและการบรหารจดการฟารมของตนเพมขนดวย ผลทตามมากคอเกษตรอนทรยเปนแนวทางการเกษตรทต งอยบนกระบวนการเรยนรและภมปญญา เพราะเกษตรกรตองทาการสงเกต ศกษา วเคราะห สงเคราะห และสรปบทเรยนเกยวกบการเกษตรของฟารมตนเอง เพอพฒนาแนวทางการเกษตรอนทรยทเฉพาะและเหมาะสมกบฟารมของตนเองอยางแทจรง เกษตรอนทรยจงเปนระบบเกษตรทมลกษณะองครวม ทใหความสาคญในเบองตนกบการอนรกษและฟนฟระบบนเวศการเกษตร และทรพยากรธรรมชาต ในขณะเดยวกนกไมไดละเลยในดานสงคมและเศรษฐกจ เพราะความยงยนทางสงแวดลอมมอาจดารงอยได โดยแยกขาดออกจากความยงยนและเศรษฐกจของเกษตรกร หลกการเกษตรอนทรย ทสาคญ 4 ดาน อนไดแก ดานสขภาพ ดานนเวศวทยา ดานความเปนธรรมและดานการดแลเอาใจใส ซงมรายละเอยดดงน ดานสขภาพ เกษตรอนทรยควรจะสงเสรม และสรางความยงยนใหกบสขภาพอยางเปนองครวมของดน พช สตว มนษยและโลก ดานนเวศวทยา เกษตรอนทรยจะตงอยบนรากฐานของระบบนเวศวทยาและวฏจกรแหงธรรมชาต การผลการเกษตรจะตองสอดคลองกบวถแหงธรรมชาต และชวยทาใหระบบและวฏจกรเพมพน และยงยนมากขน

2

ดานความเปนธรรม เกษตรอนทรยควรจะต งอยบนความสมพนธทมความเปนธรรมระหวางสงแวดลอมโดยรวมและสงมชวต โดยความเปนธรรมนรวมถงความเทาเทยม การเคารพ ความยตธรรม และการมสวนรวมในการปกปกพทกษโลกทเราอาศยอยทงในระหวางมนษยดวยกนเอง และระหวางมนษยกบสงมชวตอน ๆ ดานการดแลเอาใจใส การบรหารจดการเกษตรอนทรยควรจะตองดาเนนการอยางระมดระวงและรบผดชอบเพอปกปองสขภาพ และความเปนอยของผคนทงในปจจบนและอนาคต รวมทงพทกษปกปองสภาพแวดลอมโดยรวมดวย เกษตรอนทรย จากทไดกลาวเปนระบบพลวตรและมชวตในตวเอง ซงการเปลยนแปลงจะเกดขนไดทงจากปจจยภายในและภายนอก ผทเกยวของกบเกษตรอนทรยควรดาเนนกจการตาง ๆ เพอเพมประสทธภาพและเพมผลผลต แตในขณะเดยวกนจะตองระมดระวงอยาใหเกดความเสยงตอสขภาพและสงแวดลอม ดงนนการใชเทคโนโลยการผลตใหม ๆ จะตองมการประเมนผลกระทบอยางจรงจง และแมแตเทคโนโลยทมการใชอยแลว กควรจะตองมการทบทวนและประเมนผลกนอยเนอง ๆ ท งน เพราะมนษยเรายงไมไดมความร ความเขาใจอยางดพอเกยวกบระบบนเวศการเกษตร ทมความซบซอน ดงนนจงตองดาเนนการตาง ๆ ดวยความระมดระวงเอาใจใส ท งนจากงานวจยของสานกวจยมหาวทยาลยแมโจไดมการทาวจยเกยวของกบดานการเกษตรอนทรยเปนจานวนมาก ทงดานนเวศวทยา พช และสตว ซงพบวาเปนงานวจยทไดรบการสนบสนนจากจากสานกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต หรอ วช. และไดตพมพในระหวางป พ.ศ. 2553 – 2556 จากฐานขอมลสานกวจยฯ พบวามงานวจยทเกยวของกบเกษตรอนทรยอยมาก แตในปจจบนยงไมมการสงเคราะหงานดานเกษตรอนทรย เพอหาขอสรปจากงานวจยเพอใหผใชไดทราบถงแนวทางการใชเกษตรอนทรยทเหมาะสมและยงยน อกทงยงสามารถนาผลการทาเกษตรอนทรยไปใชพฒนาเพอเพมผลผลตทางดานการเกษตรใหดยงขน ซงวธทสามารถนาผลการวจยจากหลาย ๆ งานวจยทศกษาภายใตประเดนเดยวกนมาวเคราะหเพอหาขอสรป ทนยมใชกนในปจจบนคอ การสงเคราะหงานวจย (Synthesis research) การสงเคราะหงานวจยนน เพอใหเกดความเขาใจ ผวจยจงไดทาการศกษาคนควา โดยมรายละเอยดดงน การสงเคราะหงานวจย หมายถง กระบวนการททาใหสามารถสรปขอความรรวมทไดจากการวจยในประเดนวจยเดยวกน ทาใหสามารถนาผลการวจยไปใชประโยชนไดสอดคลองกบลกษณะของปญหา (สวมล วองวานช .2545 : 60) กลาววา การสงเคราะหการรายงานการวจย คอ กระบวนการทนาไปสการสรางขอสรปรวมเกยวกบผลการวจยในรายงานตาง ๆ ทมการศกษาภายใตประเดนวจยเดยวกน แตอาจมความแตกตางในวธการดาเนนการ หรอแนวทางการแกไข

3

ปญหา หรอสภาพบรบทเงอนไขทตางกน จดมงหมายของการสงเคราะหการวจย เพอใหไดขอความรในเชงสรปผลการวจยทมอยกระจดกระจายใหมความชดเจนและไดขอยตยงขน นงลกษณ วรชชย และคณะ (2552:130) การสงเคราะหงานวจย หมายถง เทคนควธการวจยตามระเบยบวธการทางวทยาศาสตรทนาผลการวจยจากหลาย ๆ งานวจยทศกษาในประเดนปญหาวจยเดยวกนมาศกษาวเคราะหดวยวธการทางสถต หรอวธการวเคราะหขอมลเชงคณภาพและนาเสนอขอสรปอยางมระบบ ทาใหไดคาตอบปญหาวจยทตอง การซงมลกษณะทกวางขวางและลกซงยงขน โดยการสงเคราะหงานวจยมขอตกลงเบองตนทสาคญ คอ งานวจยทนามาสงเคราะหแตละเรองใหขอคนพบแตละมมของปรากฏการณทนกวจยตองการศกษา และเมอนาผลการวจยมาสงเคราะหรวมกน ผลการสงเคราะหทไดรบจะมความกวางขวางและลมลกมากกวาทจะไดรบจากงานวจยแตละเรอง อทมพร จามรมาน (2531:1) ไดใหความหมายการสงเคราะหงานวจยสรปไดวาเปนการนาสวนยอย ๆ มาประกอบเขาดวยกนจนเกดสงใหมขน เชน การบรรยายความรสกโดยการนาคาตาง ๆ มาประกอบเขาดวยกน หรอการทางานบางอยางจนเกดผลสาเรจ โดยมาจากการประชมระดมกาลงสมอง หรอการสรางทฤษฎใหมโดยการเชอมโยงกบทฤษฎเกาเปนตน การสงเคราะหงานวจยแบงไดเปน 2 ประเภท คอ 1) การสงเคราะหงานวจยเชงคณภาพหรอเชงคณลกษณะ (Qualitative Synthesis) ดวยวธการวเคราะหเนอหา โดยการสรปประเดนหลกของผลการวจยแตละเรอง แลวบรรยายใหเหนความสมพนธและความขดแยงระหวางผลการวจยเหลานน ใชไดกบการสงเคราะหงานวจยทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ มกเปนวธของนกวจยเชงคณภาพ โดยเฉพาะนกวจยทางประวตศาสตรและมานษยวทยา ใชในการวเคราะหขอมลเชงบรรยายสาหรบนกวจยทว ๆ ไป นยมใชเปนกจกรรมในการรายงานเอกสารและงานวจยทเกยวของ หรอเรยกวาบทท 2 ของรายงานการวจย (Review of Literature) และ2) การสงเคราะหงานวจยเชงปรมาณ (Quantitative Synthesis) ดวยวธการวเคราะหอภมาน นกสงเคราะหจะใชวธการทมระบบ ความร หลกการ และระเบยบวธทางสถตวเคราะหผลการวจยเพอหาขอสรปทเปนวตถประสงคหรอขอยตของการหาคาตอบ งานวจยทนามาวเคราะหตองเปนงานวจยเชงปรมาณ มผลการวจยทสามารถนามาวเคราะหดวยระเบยบวธทางสถตได การสงเคราะหประเภทนจะแกปญหาการสงเคราะหหรอสรปผลงานวจยทตอบปญหาเดยวกนแตผลการวจยมทงสอดคลองและขดแยงกน จงใชวธการทางสถตทเชอถอไดมาวเคราะห การวเคราะหเชงปรมาณจงเปนการวเคราะหผลวเคราะหหรอการวเคราะหเชงผสมผสาน หรอการวจยงานวจย (อทมพร จามรมาน. 2531:1) ซงสวนใหญเปนงานวจยประเภททดลองและสหสมพนธ จงมกใชสถตตาง ๆ มาวเคราะห โดยเนนการสราง

4

ดชนมาตรฐานจากผลการวจยแตละเรอง แลวจงศกษาการกระจายของดชน ทดสอบสมมตฐานและประมาณคาพารามเตอรดชนนนสถตทนยมใชคอความนาจะเปนของคาสถต คาสหสมพนธ และคาขนาดอทธพล (กรมวชาการ. 2542: 16)

ดวยเหตดงกลาว ผวจยจงสนใจทจะทาการสงเคราะหเนอหา เอกสารงานวจยเกยวกบการงานวจยดานเกษตรอนทรย ในมหาวทยาลยแมโจ ดวยเลงเหนความสาคญของงานวจยดานเกษตรอนทรย เพอเตรยมความพรอมของมหาวทยาลยแมโจทจะกาวเขาสการเปน Organic University ทควรจะตองไดรบการพฒนาอยางตอเนอง ผลของการนาประโยชนของการวจยไปใช และขอคนพบตางๆ ทไดจากการศกษาครงนจะเปนแนวทางหนงทชวยชนาทางของการพฒนาการวจยทางดานเกษตรอนทรยใหมคณภาพและสอดคลองกบนโยบายและยทธศาสตรของมหาวทยาลยแมโจยงขน

วตถประสงคของการวจย

1. เพอหาแนวทางในการใชทรพยากรนเวศทางการเกษตรอนทรยทเหมาะสม 2. เพอหาแนวทางในการสงเสรมการปลกพชเกษตรอนทรยเพอเพมผลผลต 3. เพอทราบถงประโยชน ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะในการทาเกษตรอนทรย

ขอบเขตของการวจย

ผวจยไดจาแนกขอบเขตของการสงเคราะหงานวจย ดงน ขอบเขตดานประชากร ประชากรทใชในการศกษาครงน คอ งานวจยทางดานเกษตรอนทรยของมหาวทยาลยแมโจ ทจดทาแลวเสรจระหวางป พ.ศ. 2553 - 2556 ดวยวธการสงเคราะหเนอหา ขอบเขตดานเนอหา ผวจยไดมงศกษาในดานตาง ๆ ดงน 1. ดานทรพยากรนเวศการเกษตรอนทรย 2. ดานการสงเสรมการปลกพชเกษตรอนทรย 3. ประโยชน ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะในการทาเกษตรอนทรย

5

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. ทราบแนวทางในการใชทรพยากรนเวศทางการเกษตรอนทรยทเหมาะสม 2. ทราบแนวทางในการสงเสรมการปลกพชเกษตรอนทรยเพอเพมผลผลต 3. ทราบถงประโยชน ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะในการทาเกษตรอนทรย 4. สามารถนาไปใชในการเผยแพรงานวจยทางดานเกษตรอนทรยสชมชนตอไปไดอยางมประสทธภาพ และประสทธผล

การตรวจเอกสาร

ผวจยไดทาการศกษาเอกสารทเกยวของกบการสงเคราะหงานวจย แบงออกเปน 2 สวน ไดแก สวนท 1 ความหมาย แนวคด ทเกยวกบการสงเคราะหงานวจย สวนท 2 ความหมายของเกษตรอนทรย และแนวคดเกยวกบเกษตรอนทรย สวนท 1 ความหมาย แนวคด ทเกยวกบการสงเคราะหงานวจย

การสงเคราะหงานวจย เปนกระบวนการททาใหสามารถสรปขอความรรวมทไดจากการวจยในประเดนวจยเดยวกน ทาใหสามารถนาผลการวจยไปใชประโยชนไดสอดคลองกบลกษณะของปญหา เกดเปนแนวคดทฤษฏหรอองคความรใหมทแตกตางไปจากผลงานวจยเดม การสงเคราะหงานวจยจะนาไปสการไดมาซงขอสรปทชดเจน กวางขวางและลมลก ปจจบนการสงเคราะหงานวจยไดรบความสนใจจากนกวจยเปนจานวนมาก และไดพยายามพฒนาการสงเคราะหใหมระบบเชอถอได มความเทยงตรงเพอใหไดผลการสงเคราะหงานวจยทมคณภาพ เปนประโยชนตอการวจยรวมทงนาผลการวจยไปสรางความเจรญใหแกสงคมอยางแทจรง

ความหมายของการสงเคราะหงานวจย สวมล วองวานช (2545: 60) การสงเคราะหงานวจย หมายถง กระบวนการทนาไปสการสรางขอสรปรวมเกยวกบผลการวจยในรายงานตาง ๆ ทมการศกษาภายใตประเดนวจยเดยวกน แตอาจมความแตกตางในวธการดาเนนการ หรอแนวทางการแกไขปญหา หรอสภาพบรบทเงอนไขทตางกน จดมงหมายของการสงเคราะหการวจย เพอใหไดขอความรในเชงสรปผลการวจยทมอยกระจดกระจายใหมความชดเจนและไดขอยตยงขน นงลกษณ วรชชย และคณะ (2552: 130) การสงเคราะหงานวจย หมายถง เทคนควธการวจยตามระเบยบวธการทางวทยาศาสตรทนาผลการวจยจากหลาย ๆ งานวจยทศกษาในประเดนปญหาวจยเดยวกนมาศกษาวเคราะหดวยวธการทางสถต หรอวธการวเคราะหขอมลเชงคณภาพและนาเสนอขอสรปอยางมระบบ ทาใหไดคาตอบปญหาวจยทตองการซงมลกษณะทกวางขวางและ

6

ลกซงยงขน โดยการสงเคราะหงานวจยมขอตกลงเบองตนทสาคญ คอ งานวจยทนามาสงเคราะหแตละเรองใหขอคนพบแตละมมของปรากฏการณทนกวจยตองการศกษา และเมอนาผลการวจยมาสงเคราะหรวมกน ผลการสงเคราะหทไดรบจะมความกวางขวางและลมลกมากกวาทจะไดรบจากงานวจยแตละเรอง

วราภรณ บวรศร (2541: 10) การสงเคราะหงานวจยหมายถง การศกษาขอเทจจรงเพอตอบปญหาหนง โดยการรวบรวมงานวจยหลาย ๆ เลมทศกษาปญหาเดยวกนมาศกษาวเคราะหอยางเปนระบบ เพอใหไดคาตอบปญหาทเปนขอยต อทมพร จามรมาน (2531:1) การสงเคราะหงานวจยหมายถง เปนการนาสวนยอย ๆ มาประกอบเขาดวยกนจนเกดสงใหมขน เชน การบรรยายความรสกโดยการนาคาตาง ๆ มาประกอบเขาดวยกน หรอการทางานบางอยางจนเกดผลสาเรจ โดยมาจากการประชมระดมกาลงสมอง หรอการสรางทฤษฎใหมโดยการเชอมโยงกบทฤษฎเกาเปนตน ดงนนการสงเคราะหงานวจย จงหมายถง ระเบยบวธทใชในการวจยเพอหาคาตอบใหกบปญหาการวจยโดยทาการรวบรวมงานวจยหลาย ๆ เรอง ทเกยวของกบปญหาใดปญหาหนงมาแลววเคราะหเพอหาขอสรปทมความชดเจนและตอบปญหาการวจยไดอยางถกตอง นาเชอถอ เปนองคความรทมประโยชนตอไป

ความสาคญและความจาเปนของการสงเคราะหงานวจย ในการจดรายงานการศกษาเอกสารทเกยวของกบการวจย นกวจยตองสงเคราะหหรอปรทศน (Synthesis or Review) 3 แบบ คอ การปรทศนภาคทฤษฏ การปรทศนวธวทยา และปรทศนงานวจย เปนทนาสงเกตวาในการสงเคราะหหรอปรทศนท ง 3 แบบนวธการสงเคราะหทมการพฒนารปแบบการดาเนนงานมากทสด คอการสงเคราะหงานวจย ท งนมการเสนอเหตผลและความสาคญทตองมการสงเคราะหงานวจยไวหลายประการ (นงลกษณ วรชชย. 2542) ดงนคอ

1. ธรรมชาตของวทยาศาสตร (Nature of Science) องคความรทางวทยาศาสตรทกสาขาตองมการรวบรวมสะสมองคความรในอดต การวจยทางวทยาศาสตรจงเปนการวจยทมฐานองคความรในอดต และนกวจยตองสามารถบงบอกไดวาการวจยททาใหมจะมสวนสรางองคความรทมอยเดมไดอยางไรดวย หากนกวจยไดสงเคราะหงานวจยในอดตไวดวยวธการมระบบ นกวจยรนหลงยอมสามารถนาผลการสงเคราะหงานวจยนนมาเปนฐานและศกษางานวจยทเกยวของเพมเตมไดดวยระบบเดยวกนโดยไมตองตงตนศกษาสงเคราะหงานวจยตงแตเรองแรก ดวยเหตนนกวจยในศาสตร

7

ทกสาขาโดยเฉพาะทางสงคมศาสตรและพฤตกรรมศาสตร จงพยายามพฒนาวธการสงเคราะหงานวจยใหเปนวธการทมระบบ มความเปนปรนยทนกวจยจะสงเคราะหวจยไดตรงกน

2. ปรมาณงานวจยทเพมมากขน วธการสงเคราะหงานวจยโดยใชการปรทศนแบบพรรณนาอนเปนวธด งเดมน นเปนวธการใชไดสาหรบการสงเคราะหงานวจยทมจานวนไมมากนก แตในปจจบนนมปรมาณงานวจยมเพมมากขนอยางรวดเรว ประกอบกบเทคโนโลยคอมพวเตอรทกาวหนามากขนทาใหนกวจยสามารถสบคนและจดหารายงานวจยไดสะดวกมากขน ชใหเหนวานกวจยมความตองการศกษาเรองแตกตางระหวางเพศไดสบคนขอมล พบรายงานวจยทเกยวของถง 1,600 เรอง เปนตน ปรมาณงานวจยจานวนมากขนาดนไมสามารถสงเคราะหไดโดยการปรทศนแบบพรรณนา จาเปนตองมวธการทมระบบ และควรตองมการนาเทคโนโลยคอมพวเตอรมาชวยในการสงเคราะหขอมลดวย นอกจากนปจจบนสถาบนการศกษาหนวยงานตาง ๆ ท งภาครฐและเอกชน ตระหนกถงความสาคญของการวจยและมการทาวจยมากขนเพอนาผลไปใชในการวางแผน ปรบปรงงานดานตางๆ รวมทงงานวจยของนสตนกศกษาระดบบณฑตศกษา จงสงผลใหงานวจยจานวนมากทศกษาในปญหาเดยวกนอาจแตกตางในเรองของกลมตวอยาง วธการวจย ผลการวจยจงมทงสอดคลองหรอขดแยงกน จงทาใหผวจยทตองการทาวจยสบเนองหรอนาผลการวจยไปใชไมสามารถหาขอยตไดจงจาเปนตองหาวธทเหมาะสมเพอสงเคราะหขอสรปจากงานวจยทมอย

3. ความตองการผลการสงเคราะหงานวจยทชดเจน ความตองการผลการสงเคราะหงานวจยทชดเจนน เปนความจาเปนสาหรบนกวจยในสาขาสงคมศาสตรและพฤตกรรมศาสตรมากกวานกวจยในสาขาวทยาศาสตรกายภาพ ในขณะทนกวจยในสาขาวทยาศาสตรกายภาพศกษาปรากฏการณทเปนรปธรรมของวตถสงของ เชน รปทรง ขนาด ความกวาง ยาว สง ปรมาตร ซงสามารถวดไดอยางเทยงตรงและเชอมนสง นกวจยในสาขาสงคมศาสตรและพฤตกรรมศาสตรศกษาปรากฏการณทเกยวของกบพฤตกรรม ความคดเหนจตลกษณะของมนษยซงลวนเปนตวแปรแฝง ทไมสามารถสงเกตหรอวดไดโดยตรง ตองมการสรางเครองมอวดจากประเภท ลกษณะ และความถของพฤตกรรมทแสดงออก ถงแมจะมทฤษฏทางจตวทยาและพฤตกรรมศาสตรจานวนมากทชวยอธบายโครงสรางสวนประกอบของตวแฝง ตลอดจนสาเหตและผลทเกดจากตวแฝงนนๆ แลวกตาม แตการวดตวแปรแฝงดงกลาวในงานวจยแตละเรองกยงมเครองมอวด มาตรวด และหนวยทใชในการวดแตกตางกน เมอจะตองสงเคราะหผลการวจยเพอหาขอสรปจงคอนขางยงยากเมอใชวธการสงเคราะหงานวจยแบบเดม และทาใหเกดความพยายามในการพฒนาวธการสงเคราะหงานวจยทมการปรบใหผลงานวจยแตละเรองมหนวย

8

การวดเปนมาตรฐานเดยวกน เพอความสะดวกในการสงเคราะห และเพอใหผลการสงเคราะหทชดเจนวาความสมพนธระหวางตวแปรมขนาดเทาไร มทศทางอยางไร

4. ขอบกพรองในการสงเคราะหงานวจยแบบเดม การสงเคราะหงานวจยแบบเดมโดยการปรทศนแบบพรรณนาเปนวธการทไดรบคา

วจารณวามขอบกพรองมากในการสงเคราะหงานวจย ทงนจะมขอบกพรองรวม 5 ดานดงน 4.1 นกวจยไมไดศกษาหรอไมไดอานงานวจยทเกยวของอยางพนจพเคราะห แตลง

ความเหนสรปโดยไมองผลงานวจยทนามาสงเคราะห 4.2 จากฐานขอมลของงานวจยทเกยวของทงหมด นกวจยสวนใหญเลอกงานวจยมา

สงเคราะหเพยงบางสวน โดยไมใหรายละเอยดวาใชวธการเลอกงานวจยแบบใด และใชเกณฑอะไรในการเลอกขอบกพรองเนองจากความไมมระบบในการเลอกงานวจยอาจมผลทาใหเกดความลาเอยงในการสงเคราะหงานวจยได

4.3 ในการสงเคราะหงานวจย นกวจยนาผลการวเคราะหแบบหยาบๆ ในการวจยมาสงเคราะหและทาใหไดผลการสงเคราะหงานวจยทคลาดเคลอน จากการสงเคราะหงานวจยเกยวกบความสมพนธ แทนทจะสนใจรายงานการวจยในรปขนาดของความสมพนธ นกวจยนบผลการวจยวามงานวจยทมความสมพนธอยางมนยสาคญจานวนกเรอง มงานวจยนอยมากทใชวธการนบจานวนเรองทมนยสาคญ สวนทเหลอมไดรายงานผลทถกตอง

4.4 เมองานวจยทนามาสงเคราะหใหผลงานวจยทขดแยงกนตามหลกการสงเคราะหงานวจยทดนกวจยจะตองรายงานวาผลการวจยทตางกนนนเปนเพราะงานวจยมคณลกษณะแตกตางกนอยางไร แตในรายงานการปรทศนมเพยงเลกนอยทเสนอวาผลการวจยทตางกนเนองมาจากตวแปรปรบคานคณลกษณะงานวจยในเรองใด

4.5 กระบวนการดาเนนงานในการสงเคราะหงานวจยไมชดเจนและไมมรปแบบทจะสรางความมนใจใหผอานเชอมนวาผลการสงเคราะหงานวจยมความตรงและเชอถอได นกวจยไมไดใหรายละเอยดของแนวทางการดาเนนงาน และวธทใชในการสงเคราะหไว สรปไดวาวธการสงเคราะหงานวจยทใชในการปรทศนงานวจยสาขาสงคมศาสตรเปนวธการทขนอยกบนกวจยผทาการสงเคราะห เพราะนกวจยตดสนใจใชรปแบบตามทตนเหนวาเหมาะสม และใชรปแบบตามความคดของตนเองอนตรายจากการใชวธทตางกนในการสงเคราะหงานวจยจะมมากสาหรบการเสรมสรางองคความรในศาสตร สาหรบขอบกพรองทพบในวงการวจยในบรบทของไทย สภาพปญหาและขอบกพรองทพบจะม 2 ประเดนคอความรความเขาใจเกยวกบการสงเคราะหงานวจยและการรายงานการวจยทเกยวของตามแบบอยางนกวจยรนกอน สาหรบ

9

ประเดนความรความเขาใจเกยวกบการสงเคราะหงานวจยนน นกวจยมอใหมของไทยดจะไมคอยเขาใจวาการสงเคราะหงานวจยมจดมงหมายอะไร และจะนาไปใชประโยชนอยางไร เมอไมเขาใจกไมเหนความสาคญและมกจะใชเวลาและความเอาใจใสในการทารายงานเอกสารทเกยวของกบการวจยและประเดนท 2 นสตนกศกษาททางานวจยเปนวทยานพนธหรอปรญญานพนธ มกจะยดแบบอยางการสงเคราะหงานวจยในสวนทเปนการรายงานหวขอ นสตมกจะเสนอรายงานวจยแตละเรองแยกขาดจากกนเปนตอน ๆ เรองหนงละยอหนา บางคนอาจจะเรยงลาดบปทมการพมพเผยแพรใหดวย แตไมมการสงเคราะห ไมมการสรปผลแตอยางใด

จากประเดนท งสองน ทาใหรายงานวจยทเกยวของในงานวจยของนสตนกศกษาหรองานวจยของนกวจยหนาใหม กลายเปนทรวมยอรายงานวจยทเกยวของ และตวผวจยไมไดใชประโยชนจากรายงานวจยทเกยวของ หรอใชประโยชนนอยมากเพยงแตนาผลการวจยไปใชอภปรายผลการวจยของตนเอง ดเหมอนวานสตนกศกษาทารายงานเอกสารทเกยวของกบการวจยเพอใหมเนอหาครบถวนตามหวขอวทยานพนธมากกวาทจะทารายงานเพอใหไดความรความเขาใจอนด ขอดอยของงานวจยในอดต และนาไปใชประโยชนในการกาหนดแบบแผนการวจยของตนใหเหมาะสม การทาวจยของนกวจยเหลานจงดเหมอนเปนการตงตนใหม ขาดการเชอมโยงกบงานวจยในอดต และมกจะบอกไมไดวางานวจยททาขนนนจะมสวนสรางเสรมงานวชาการตรงจดใดและอยางไร ดงนนความสาคญและความจาเปนทกลาวมาทง 4 ประการจงเปนแรงผลกดนทาใหมการพฒนาวธการสงเคราะหงานวจยใหมระบบ มแบบแผน และมความเปนปรนยมากขน การนาวธการสงเคราะหงานวจยใหมๆเขามาใชประโยชนในการศกษาเอกสารทเกยวของกบการวจยและใชประโยชนในการปรทศนงานวจย นาจะทาใหองคความรในศาสตรสาขาตางๆ ของไทยไดพฒนามากยงขน

ประเภทของการสงเคราะหงานวจย การสงเคราะหงานวจยแบงได 2 ประเภทคอ 1. การสงเคราะหงานวจยเชงคณภาพหรอเชงคณลกษณะ (Qualitative Synthesis) ดวยวธการวเคราะหเนอหา โดยการสรปประเดนหลกของผลการวจยแตละเรอง แลวบรรยายใหเหนความสมพนธและความขดแยงระหวางผลการวจยเหลานน ใชไดกบการสงเคราะหงานวจยทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ มกเปนวธของนกวจยเชงคณภาพ โดยเฉพาะนกวจยทางประวตศาสตรและมานษยวทยา ใชในการวเคราะหขอมลเชงบรรยายสาหรบนกวจยทว ๆ ไป นยมใชเปนกจกรรมใน

10

การรายงานเอกสารและงานวจยทเกยวของ หรอเรยกวาบทท 2 ของรายงานการวจย (Review of Literature) 2. การสงเคราะหงานวจยเชงปรมาณ (Quantitative Synthesis) ดวยวธการวเคราะหอภมาน นกสงเคราะหจะใชวธการทมระบบ ความร หลกการ และระเบยบวธทางสถตวเคราะหผลการวจยเพอหาขอสรปทเปนวตถประสงคหรอขอยตของการหาคาตอบ งานวจยทนามาวเคราะหตองเปนงานวจยเชงปรมาณ มผลการวจยทสามารถนามาวเคราะหดวยระเบยบวธทางสถตได การสงเคราะหประเภทนจะแกปญหาการสงเคราะหหรอสรปผลงานวจยทตอบปญหาเดยวกนแตผลการวจยมทงสอดคลองและขดแยงกน จงใชวธการทางสถตทเชอถอไดมาวเคราะห การวเคราะหเชงปรมาณจงเปนการวเคราะหผลวเคราะหหรอการวเคราะหเชงผสมผสาน หรอการวจยงานวจย (อทมพร จามรมาน, 2531:1) ซงสวนใหญเปนงานวจยประเภททดลองและสหสมพนธ จงมกใชสถตตาง ๆ มาวเคราะห โดยเนนการสรางดชนมาตรฐานจากผลการวจยแตละเรอง แลวจงศกษาการกระจายของดชน ทดสอบสมมตฐานและประมาณคาพารามเตอรดชนนนสถตทนยมใชคอความนาจะเปนของคาสถต คาสหสมพนธ และคาขนาดอทธพล (กรมวชาการเกษตร. 2542: 16) ศรยพา พลสวรรณ (2541 : 15-16) กลาววา การสงเคราะหเชงคณภาพกบการสงเคราะหเชงปรมาณ เทคนคบางเทคนคจะใชไดกบวธการสงเคราะหเชงปรมาณเทานน เชนเทคนคทเรยกวา Meta Analysis หรอการวเคราะหอภมาน แตจะมบางเทคนคคอ Content Analysis หรอการวเคราะหเนอหา จะเปนไดทงการสงเคราะหไมไดหมายความถงตวหนงสอ อาจจะเปนคา เปนประโยค เปนภาพ หรอเปนปรากฏการณ นกสงเคราะหและนกวเคราะหตองตความวาปรากฏการณนนสอถออะไร หรอตองการสะทอนสงใด ซง(อทมพร จามรมาน .2531: 13) สรปวธการวเคราะหเนอหาไว 2 ขนตอน ไดแก การแปลภาษาเปนขอมล คอการจบประเดนทซอนอยในเนอหาสาระใหชดเจน แลวแยกเนอหาสาระออกเปนสวนยอย ๆ และการแปลขอมลเปนตวเลขคอ การแปลขอมลจากสวนยอยเปนจานวน (ความถ) หรอแปลเปนคา ลกษณะของการสงเคราะหงานวจย ศรยพา พลสวรรณ (2541:16-17) แบงการสงเคราะหงานวจยโดยอาศยการวเคราะห 5 ลกษณะไดแก 1. Primary Analysis คอการวเคราะหขอมลจากขอมลดบทผวจยเกบรวบรวมมาเอง แลวนามาวเคราะหสรปผล เปนการวเคราะหขนปฐมภม แตไมไดหมายความวาเปนการวเคราะหในระดบตา

11

2. Secondary Analysis คอการวเคราะหขอมลดบทผวจยไมไดเกบรวบรวมขอมลเอง แตมผเกบรวบรวมขอมลอยแลว ซงผวจยนามาวเคราะหเพอตอบปญหาการวจยใหม เชน สานกสถตแหงชาตเกบรวบรวมขอมลตาง ๆ ไวหลายประเภท ผวจยสามารถนาขอมลทสานกงานสถตแหงชาตเกบมาวเคราะหเพอตอบปญหาในเรองทนาสนใจไดโดยไมจาเปนตองเกบขอมลใหม 3. Meta Analysis หรอการสงเคราะหงานวจย คอ การเกบรวบรวมขอมลจากงานวจยเพอทจะอธบายปรากฏการณของขอมลงานวจยเหลานน มลกษณะคลาย ๆ กบ Survey Research แตขอมลคอรายงานการวจย 4. Best Evidence Analysis เปนการวเคราะหขอมลโดยการทา Meta Analysis แตวาใชเฉพาะงานวจยทมคณภาพมาสงเคราะห ดงนนจงเกดปญหาวาการใชเฉพาะงานวจยทมคณภาพมาสงเคราะหจะทาใหไดขอมลเกยวกบปญหาในการวจยทงหมดหรอไม เพราะอาจมการละเลยบางเรองไป หรอการประเมนคณภาพงานวจย ผวจยอาจเกดความลาเอยงขนได 5. Best Case Analysis คอการทา Meta Analysis ทไมไดใชขอมลจากงานวจย แตยอนไปใชขอมลดบจากงานวจยเดม ลกษณะจะคลายๆ กบ Secondary Analysis แตขอมลเหลานจะมาจากงานวจยหลาย ๆ เรอง โดยสมมตวางานวจยเดมอาจมการวเคราะหขอมลผดพลาดหรอใหคาสถตผดพลาด วธการนสามารถแกปญหาในประเดนนได ลกษณะสาคญของการสงเคราะหงานวจย การวจยแบบสงเคราะหงานวจยแตกตางจากวจยทว ๆ ไป ทลกษณะขอมลและวธการวเคราะหขอมล สาหรบการวจยทว ๆ ไป เปนขอเทจจรงจากแหลงปฐมภมหรอแหลงทตยภมทนกวจยรวบรวมจากกลมตวอยางหรอประชากร แตขอมลสาหรบการสงเคราะหงานวจย คอรายงานการวจยจานวนหลาย ๆ เรอง ทศกษาปญหาเดยวกน ในการวเคราะหขอมลการวจยทว ๆ ไปนกวจยวเคราะหขอมลเพอบรรยายและหรออนมานใหไดขอเทจจรงทเปนขอสรป เกยวกบประชากร สวนในการสงเคราะหงานวจยนนเนองจากขอมลคองานวจยหลาย ๆ เรอง แตละเรองใชใชมาตรวดตวแปรแบบแผนการวจย วธการวเคราะหขอมลทแตกตางกน รวมทงผลการวจยไดจะมทงทสอดคลองกนบาง แตกตางกนและขดแยงกนบาง ดงนนการวเคราะหงานวจยจงตองสรางมาตรฐานกลางจากงานวจยแตละเรองกอน เพอปรบงานวจยทงหมดใหเปนหนวยเดยวกนแลวจงวเคราะหหาขอสรปสดทายสาหรบประชากร (นงลกษณ วรชชย. 2542)

กจกรรมในการสงเคราะหงานวจย ดาเนนการได 3 ลกษณะดงน 1. การสงเคราะหการวจยเปนสวนหนงของกจกรรมในการทาวจย ซงผวจยจะตองสงเคราะหงานวจยเพอเปนพนฐานในการกาหนดทศทางของการตอบปญหาการวจย การกาหนด

12

สมมตฐานการวจย หรอการกาหนดแบบแผนการวจย การสงเคราะหงานวจยในลกษณะน ผวจยจะเสนอผลของการสงเคราะหไวในรายงานการวจยในบททวาดวย เรองเอกสารงานวจยทเกยวของ 2. การสงเคราะหงานวจย เปนการวจยเตมรปแบบเพอแสวงหาความรใหม โดยดาเนนการเชนเดยวกบการวจยทวไป แตตางกนตรงทขอมลของการสงเคราะหงานวจยจะมาจากรายงานการวจย โดยมลกษณะคลายกบวธการวจยเชงสารวจ 3. เปนการวจยเชงทดลอง โดยผวจยจะสงเคราะหงานวจยทเกยวของกบปญหาวจยนน ๆ มากอนการดาเนนการทดลองแลวนาผลทไดจากการสงเคราะหผนวกเขากบการวจยของตนเองแลวจงสงเคราะหผลการวจย โดยมหนวยการวเคราะหเพมขนอกหนวยหนง การเสนอรายงาน ดงนนลกษณะสาคญของการสงเคราะหงานวจยคอ เปาหมายในทเนนการรวบรวมและบรณาการผลงานวจยจากหลาย ๆ เรองมาสรางเปนองคความรใหม โดยมประชากรและกลมตวอยางเปนรายงานการวจยในปญหาทผวจยสนใจ วธการวเคราะหขอมลเปนไดท งในการวเคราะหเนอหาและวเคราะหเชงปรมาณ ขนอยกบเปาหมายและแบบแผนของงานวจยทนามาวเคราะห การกาหนดคาถามการวจยทชดเจน การคดเลอกรายงานวจย และการวเคราะหผลการวจยทถกตองนาเชอถอจงเปนลกษณะสาคญของการสงเคราะหงานวจย พฒนาการของการสงเคราะหงานวจย การสงเคราะหงานวจยไดมพฒนาการมาอยางตอเนอง ในระยะแรกชวงครสตทศวรรษท 1930 มการเรมใชการสงเคราะหงานวจยเชงคณลกษณะในลกษณะทเปนการบรรยาย (narration) แตพบวามความเปนอตนยสง นกวจยจงไดพยายามคนหาวธใหม ๆ มาใช ซงตอมาพฒนาเปนการวเคราะหโดยวธการนบ (counting) ตอมาในระยะแรกชวงครสตทศวรรษท 1960 และ 1970 เปนชวงทการสงเคราะหงานวจยเชงปรมาณไดรบความสนใจมาก มการบญญตศพทสาหรบวธการสงเคราะหงานวจยเชงปรมาณหลากหลาย เชน การสงเคราะหงานวจยเชงปรมาณ (quantitative synthesis of research) การบรณาการงานวจย(research integration) การวจยงานวจย(research of research) การรวมสะสมผลงานวจย (cumulation of research results) การปรทศนเชงปรมาณวจย (quantitative review of research) และการปรทศนงานวจย (research review) และศพทบญญตของ Glass คอ ‘meta analysis’ เปนศพททเปนทยอมรบและใชกนมาจนถงปจจบน (Kulik and Kulik, 1988 อางถงใน นงลกษณ วรชชย. 2542) ในชวงค.ศ. 1980 มการพฒนา วธการสงเคราะหงานวจยดวยวธการวเคราะหอภมานเปนวธลาสด กระบวนการสงเคราะหงานวจยเชงปรมาณจงถอไดวาเปนการสงเคราะหผลการวจยทใหสารสนเทศครอบคลมท งเชงปรมาณและเชงคณภาพ ทนอกจากจะใหสารสนเทศทเปนผลการ

13

วเคราะหทางสถตทนาเชอถอแลว ยงใหสารสนเทศทมรายละเอยดทเกยวของกบตวแปรและบรบทของงานวจยทนามาสงเคราะหเปนเชงคณภาพอกดวย (นงลกษณ วรชชย และคณะ. 2552) วธการวเคราะหอภมานถกนามาใชในวงการวจยของไทยมาตงแตป พ.ศ. 2527 เปนตนมาในระยะแรกนกวจยยงไมเปนททราบกนดนก แมวาจะมการเปดสอนรายวชา การวเคราะหอภมานเปนรายวชาเลอกในหลกสตรปรญญาดษฎบณฑต สาขาการวจยและพฒนาหลกสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ และมการเปดสอนเรองการวเคราะหอภมานเปนหวขอหนงในรายวชา Research Methodology II ซงเปนรายวชาบงคบในหลกสตรปรญญาดษฎบณฑตทกสาขาวชาของคณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ในปจจบนการสงเคราะหงานวจยมทงแบบเชงพรรณนาซงสวนใหญใชในการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของงานวจยโดยทวไป การวเคราะหเนอหา (content analysis) ทใชประกอบการวเคราะหวจยทเกบขอมลโดยวธเชงคณภาพและการวเคราะหอภมานทสวนใหญ ทาในปรญญานพนธหรองานวจยททาโดยนกวจยทมประสบการณเนองจากระเบยบวธคอนขางยงยาก ซบซอน วธวทยาการวเคราะหอภมานยงจะไดรบการพฒนาใหดขนอกมาในอนาคต โดยเฉพาะในเรองการประมาณคาดชนมาตรฐานสาหรบผลการวจยทนามา สงเคราะหแตละเรองและแตละวธการวเคราะหขอมล สาหรบการวเคราะหขอมลนนเนองจากโมเดลในการวเคราะห อภมานเปนโมเดลสอดแทรกเปนลาดบลดหลน (hierarchical nested model) ซงเปนโมเดลพหระดบ ดงน น (Draper, D. 1995) จงกลาววาวธการวเคราะหขอมลทดวธหนงสาหรบการสงเคราะหงาน วจยดวยการวเคราะหอภมาน คอ วธการวเคราะหพหระดบ (multi-level analysis) ผลงานวจยทเปนการวเคราะหอภมานของ Draper จงจดวา เปนการวเคราะหอภมานเรองแรกทวเคราะหขอมลดวยการวเคราะหพห ระดบนอกจากนแนวโนมของวธวทยาการสงเคราะหงานวจยดวยการวเคราะหอภมานยงไดรบการพฒนาใหม อกแนวทางหนง คอ การวเคราะหอภมานของการวจยทเปนการวเคราะหอภมาน หรอการวจยท Levin, H.M. เรยกวา mega-meta analysis (นงลกษณ วรชชย.2542) จากความหมายและพฒนาการของการสงเคราะหงานวจย จะพบวาการวเคราะหอภมานเปนวธการสงเคราะหงานวจยเชงปรมาณทไดรบการพฒนาสงสดและมความกาวหนามากทสดในปจจบน หลกการของการสงเคราะหงานวจยดวยวธอภมานเปนแบบเดยวกบวธอน ๆ คอ เปนการสรปขอคนพบทไดจากงานวจยแตละเรองในรปความสมพนธระหวางตวแปร และจากการวเคราะหอธบายวาขอคนพบทไดจากการวจยในแตละเรองแตกตางกน เนองมาจากคณลกษณะงานวจย อทมพร จามรมาน (2527 : 7-10) กลาวถงพฒนาการของการสงเคราะหงานวจย โดยจาแนกตามพฒนาการได 3 ระยะคอ

14

1. ระยะท 1 เปนการนาผลวจยมารวมกนซงม 2 ลกษณะ 1.1 การนาบทคดยอหรอผลสรปของงานวจยแตละเรองมาวางเรยงตอกนลกษณะเชนนจะพบมาในวทยานพนธของนสตนกศกษา บทคดยอหรอผลสรปของวทยานพนธดงกลาวมกจะคลมปญหาการวจย วตถประสงค สมมตฐาน วธดาเนนการวจย และผลการวจย การนาเสนอผลการสงเคราะหงานวจยในลกษณะนจะชวยใหผอานทราบแตเพยงวาใครทาอะไรอยางไร ไดผลอยางไร มไดมการผสมผสานหรอเชอมโยงงานวจยท งหลายเขาดวยกน เพอใหเกดความรเชงบรณาการออกมา 1.2 การอานรายงานวจยจนเกดความเขาใจแลวนาผลการวจยมาเชอมโยงกบขอปญหาเพอใหไดความรวาใครทาอะไร ไดผลอยางไร และอยสวนใดของหวขอใหญนน การสงเคราะหใหไดผลดงกลาวขนอยกบความเชยวชาญของผสงเคราะหวาจะเขาถงประเดนหลกไดอยางไร ดงนนคาของผลการสงเคราะหในลกษณะนจงขนอยกบความสามารถของผสงเคราะหเปนสวนใหญ 2. ระยะท 2 เปนการสงเคราะหเชงปรมาณทวเคราะหคาสถตทปรากฏในงานวจย การเรมตนนาวธการทางสถตมาสงเคราะหงานวจยโดยพจารณาจากผลการวจย มวธดาเนนการดงน 2.1 วธการนบคะแนนเสยง (Vote Counting Method) การสงเคราะหงานวจยนใชการนบจานวนงานวจยจาแนกตามผลการทดสอบสมมตฐาน ซงแบงเปน 3 กลมคอ กลมทผลการวจยมนยสาคญทางสถตไปในทางเดยวกน กลมทผลการวจยมนยสาคญทางสถต แตทศทางตางกนและกลมทมผลการวจยไมมนยสาคญทางสถต แลวนบความถของงานวจยแตละกลมการสรปผลการวเคราะหจะสรปผลตามกลมทมความถสงสด 2.2 วธการรวมคาความนาจะเปนโดยนาคาดงกลาวมารวมเปนคาความนาจะเปนของงานวจยท งหมด จดออนของวธการนคอไมสามารถระบปรมาณของผลการวจย จงเกดการพฒนาการสงเคราะหงานวจยแนวทางทสาม คอการประมาณคาดชนมาตรฐาน หรอขนาดอทธพลของงานวจย 3. ระยะท 3 เปนสงเคราะหหาขนาดของผล (Effect Size) หรอเรยกเทคนควธทใชในขนนวาการวเคราะหแบบเมตตา (Meta Analysis) เปนการนาวธการทางสถตมาประมาณคาขนาดอทธพลจากงานวจย เพอหาขอสรปอยางมระบบจากงานวจยหลาย ๆ เรองทศกษาปญหาการวจยเดยวกน ซงแบงออกเปน 2 แนวคด คอ

15

3.1 การสงเคราะหแบบเมตตาตามแนวคดของ Glass ในป พ.ศ. 2519 Glass เปนผวางพนฐานทาใหการสงเคราะหงานวจยกลายเปนระบบ มรปแบบ และใชสถตมาเกยวของในความหมายวา The Analysis of Analysis (Studies) ครอบคลมลกษณะวาเปนการสงเคราะหงานวจยโดยการรวบรวมตวเลขและสงเคราะหงานนนในเชงปรมาณ ลกษณะการสงเคราะหเชงปรมาณจงหมายถงการรวบรวมเชงปรมาณผนวกกบการวเคราะหเชงบรรยาย ในงานวจยทงหลาย Glass สรปแนวคดของตนโดยเนนทขนาดของผลวามคาเทาใดมากกวาการเนนทระดบความมนยสาคญ เขาเชอในผลการวจยทงหลายในระดบการบรรยายมากกวาระดบสรปอางอง เขาจงนยมใชสถตทไดจากภาคบรรยายมากกวาใชสถตจากภาคสรปอางอง โดยเนนทคาความมากนอยของผลทวเคราะหมาไดสถตจากเทคนคเมตตาของ Glass ทแสดงคาความมากนอยของผลการวจยคอคาประมาณของสมประสทธสหสมพนธหรอคาประมาณของความตางของผลทดลองกบผลควบคม 3.2 การวเคราะหแบบเมตตาตามแนวคดของ Schmidt Hunter จากแนวคดของ Glass ทตองหาขนาดของผลออกมาเปนคาหรอตวเลขโดยวธหาคาเฉลยหรอสวนเบยงเบนมาตรฐาน แตมไดคานงถงคาความคลาดเคลอนจากการสม จากการวด และชวงกวาง-แคบของขอมลดบทนามาหาคาสถตในงานวจยนน ๆ Schmidt Hunter จงคดสตรเพอแกหรอปรบลดความคลาดเคลอนตาง ๆ ของคาสมประสทธและของความแตกตางของผลการทดลองกบผลการควบคมออกจากคาพารามเตอร เพอใหไดคาพารามเตอรทแทจรง วธการของสงเคราะหงานวจย หากจาแนกการสงเคราะหงานวจยเปน 2 ประเภท คอ การสงเคราะหเชงคณลกษณะ และการสงเคราะหเชงปรมาณ มวธการสงเคราะหงานวจยดงตอไปน

1. การสงเคราะหเชงคณลกษณะดวยวธวเคราะหเนอหา (Content Analysis)(นงลกษณ วรชชย . 2529 : 30) กลาวถงวธการวเคราะหเนอหาวา ผสงเคราะหจะตองสรปประเดนหลกของผลการวจยแตละเรอง แลวบรรยายใหเหนความสมพนธและความขดแยงระหวางผลการวจยเหลานน ทงนผสงเคราะหตองสรปดวยความเทยงธรรมไมลาเอยง และไมผนวกความคดเหนของตนเองในการสงเคราะห วธการสงเคราะหเชงคณลกษณะของผลการวจยนเปนวธการทใชกบงานวจยเชงคณภาพ โดยเฉพาะนกวจยทางประวตศาสตรและมานษยวทยา ใชในการวเคราะหขอมลเชงพรรณนา สวนนกวจยทวไปนยมใชเปนกจกรรมในการรายงานเอกสารงานวจยทเกยวของ 2. การสงเคราะหเชงปรมาณดวยวธวเคราะหอภมานหรอวธวเคราะหเมตตา (Meta Analysis) ตามแนวคดของ Glass ซง (อทมพร จามรมาน. 2527: 59-60) กลาวสรปไวดงนวา 2.1 เนนทขนาดของผล (Effect Size) มากกวาเนนความมนยสาคญ

16

2.2 สถตทใชหาขนาดของผลคอคาขนาดของผลในงานวจยเชงทดลองและคาเฉลยของสมประสทธแบบเพยรสนสาหรบงานวจยเชงสหสมพนธ

ขนตอนการสงเคราะหงานวจย การสงเคราะหงานวจยมขนตอนเชนเดยวกบการทางานวจยโดยทวไป มผกลาวถงขนตอนการสงเคราะหงานวจยไว ดงน มาเรยม นลพนธ (2543 : 26) กลาวถงขนตอนการสงเคราะหงานวจยไวดงน 1. กาหนดหวขอปญหาทยงไมมคาตอบแนชด 2. วเคราะหปญหา 3. รวบรวมงานวจยททาในเรองเดยวกน หรอทานองเดยวกน 4. วเคราะหขอมลเพอสงเคราะหผลการวจย 5. เสนอรายงานการสงเคราะหงานวจยโดยละเอยดตงแตการดาเนนงานขอคนพบ และขอเสนอแนะทไดจากการสงเคราะหงานวจย กรมวชาการ (2542 :16) กลาวถงขนตอนการสงเคราะหงานวจยสรปได ดงน 1. กาหนดปญหาทตองการสงเคราะหวาตองการสงเคราะหเรองอะไร 2. สารวจงานวจยทจะสงเคราะหวามจานวนมากพอหรอไม 3. อานงานวจยทสารวจไดวามจานวนเทาใด 4. ตรวจสอบคณภาพงานวจยวามมากนอยเพยงใด 5. พจารณารายละเอยดของงานวจย 6. รวบรวมงานวจยทสามารถสงเคราะหได 7. เลอกเทคนคการสงเคราะหงานวจย 8. ทาการสงเคราะหงานวจย 9. สรปผลการวเคราะห นงลกษณ วรชชย (2530: 26-95) กลาวถงขนตอนการสงเคราะหงานวจย ดงน 1. การกาหนดหวขอปญหา ตองเปนปญหาทมการทาวจยไวแลวอยางนอยสองราย ปญหาจากการวจยทมคณคานาสนใจและเปนปญหาทยงไมมคาตอบแนชดมกเปนปญหาทนกวจยสนใจและทาการวจยจานวนมาก ปญหาในลกษณะดงกลาวเปนปญหาทเหมาะสมตอการสงเคราะหงานวจย

17

2. การวเคราะหปญหา ผสงเคราะหงานวจยตองนยามปญหาใหชดเจน ศกษาแนวคด หลกการและทฤษฏทเกยวของกบปญหาใหชดเจนเพอเปนพนฐานในการกาหนดแบบแผนและสมมตฐานการวจย 3. การเสาะคน คดเลอก และรวบรวมงานวจย ผสงเคราะหงานวจยตองคนควาและเสาะแสวงงานวจย ซงสวนใหญจะไดจากเอกสาร เชน รายงานการวจย วทยานพนธ วารสารงานวจย เปนตน ผสงเคราะหงานวจยตองอาน ศกษาและตรวจสอบงานวจยแตละเรองอยางละเอยด และทาความเขาใจวามความเกยวของกบเรองทตนจะสงเคราะหมากนอยเพยงไร ตองสรางเกณฑในการเลอกงานวจยและทาการคดเลอกงานวจยทมคณภาพด มความเทยงตรงภายนอกและความเทยงตรงภายในสงตามเกณฑทกาหนดไว จากนนรวบรวมรายละเอยดและผลการวจยของงานวจยนนโดยการจดบนทก การถายเอกสาร หรอการกรอกแบบฟอรม ทงนผสงเคราะหงานวจยตองระมดระวงในการเกบรวบรวมขอมลเพอใหไดขอมลทมความเทยงตรงและเชอถอไดครบถวน 4. การวเคราะหเพอสงเคราะหงานวจย ประกอบดวยผลทไดจากการวจยรายละเอยดลกษณะและวธการวจยจากงานวจยทงหมดเพอสงเคราะหหาขอสรป จากนนจงแปลความหมายจากผลการวเคราะหเพอตอบปญหาการวจย 5. การเสนอรายงานการสงเคราะหงานวจย เปนการเขยนรายงานซงมหลกการเชนเดยวกบการเขยนรายงานวจยทว ๆ ไป ผสงเคราะหงานวจยตองเสนอรายละเอยดวธการดาเนนงานทกขนตอนพรอมขอสรป ขอคนพบและขอเสนอแนะจากการสงเคราะหงานวจย โดยใชภาษาทถกตองกะทดรดและชดเจน อทมพร จามรมาน (2527: 13-14) กลาวถงขนตอนการสงเคราะหงานวจย ดงน 1. การเลอกทฤษฏและผลงานวจยมาใชในการวเคราะหหรอสงเคราะหใหพจารณาเลอกเรองทสอดคลองกบจดประสงคของเรองททาการศกษา ในกรณเปนการสงเคราะหงานวจยเพอพจารณาวาเปนงานวจยเชงสหสมพนธหรองานวจยเชงทดลอง สาหรบจานวนงานวจยควรมมากพอทจะทาการสงเคราะหได ซงไมควรตากวา 10 เรอง การตรวจสอบคาสถตของงานวจยทนามาสงเคราะห เชน งานวจยเชงสหสมพนธ คาสถตทตองมประกอบดวยคาสมประสทธสหสมพนธ และขนาดของกลมตวอยาง ถามคาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและสถตอน ๆ จะทาใหสามารถสงเคราะหไดมากขน สวนงานวจยเชงทดลอง คาสถตทตองประกอบดวยคาเฉลยของกลมควบคมและกลมทดลอง สวนเบยงเบนมาตรฐาน การทดสอบคาท (t-test) และการทดสอบคาเอฟ (F-test) ขนาดของกลมตวอยางและกลมควบคม

18

2. การตรวจสอบความถกตอง เรมดวยการมงพจารณาวาทฤษฎและผลงานวจยน นมหลกการ แนวคดทเชอถอไดหรอไม ตลอดจนความนาเชอถอของผเสนอทฤษฎ สวนผลงานวจยทนามาวเคราะหหรอสงเคราะหตองตรวจสอบทง 2 กรณ โดยการอานขนตอนการทาวจยวาดหรอไม โดยพจารณาจากประเดนตาง ๆ ไดแก ปญหาวจย ทฤษฎ เอกสารทเกยวของกบการวจย การวางแผนการวจย สมมตฐาน ตวแปร กลมตวอยาง เครองมอ วธการเกบรวบรวมขอมล สถตทใชวเคราะห การวเคราะหขอมลและการทดสอบนยสาคญทางสถต และตรวจสอบโดยการคานวณความถกตองของคาสถต ความคลาดเคลอนจากการสมตวอยาง ความคลาดเคลอนจากตวแปรแทรกซอนหรอจากตวแปรรวม 3. การสงเคราะหทฤษฎโดยทวไป ใชการสงเคราะหเชงเนอหา สวนการสงเคราะหผลงานวจยใชการคานวณคาสถต กรณงานวจยเชงสหสมพนธ ผวจยตองคานวณคาสถต 4 คาไดแก คาเฉลยของ r ความแปรปรวนของคา r ความเทยงของคา r และคาขนาดของผล กรณงานวจยเชงทดลองผวจยตองคานวณคาขนาดอทธพล 4. การแปลความหมายของผลการสงเคราะห กรณสงเคราะหทฤษฏพจารณาความสมพนธในสงทศกษาของทฤษฎตาง ๆ ทงในแงของความสอดคลองและความแตกตางแลวประมวลใหไดขอสรปรวมทเหนภาพใหมของประเดนตาง ๆ ทศกษา กรณสงเคราะหงานวจยเชงสหสมพนธ ใหแปลความหมาย คาเฉลยของ r และคาขนาดของผล ไดแก คาเฉลยของ r หมายถงความสมพนธของตวแปร x และ y โดยเฉลยมคาเทาใด ขนาดของผล หมายถง ความมากนอยของตวแปรอสระทสงผลตอตวแปรตาม กรณสงเคราะหงานวจยเชงทดลองใหแปลความหมายคาเฉลยของคาขนาดของผลและความแปรปรวนของคาขนาดของผล ไดแก คาเฉลยของคาขนาดของผลมคาเฉลยเทาใด หรอผลการทดลองมคามากนอยเทาใด ความแปรปรวนของคาขนาดของผล บอกใหทราบวาขนาดของผลมความแตกตางกนมากนอยเพยงใด กลาวโดยสรปขนตอนในการสงเคราะหงานวจย มขนตอนสาคญ 5 ขนตอน ดงน

1. การกาหนดหวขอปญหา 2. การวเคราะหปญหา 3. การคดเลอกและการรวบรวมงานวจย 4. การวเคราะหเพอสงเคราะหงานวจย 5. การเสนอรายงาน

19

สวนท 2 ความหมายของเกษตรอนทรย และแนวคดเกยวกบเกษตรอนทรย ผวจยไดทาการศกษาคนควา ความหมายของเกษตรอนทรย ไวดงน สถาบนการเรยนร เกษตรอนทรยวทยาลยชมชน ไดใหความหมายของคาวา “เกษตรอนทรย” คอ ระบบการเกษตร (Farming System) ทใชหลกการความสมดลทางนเวศวทยาของธรรมชาตมาประยกตใชเพอจดการผลตการเกษตร โดยผสมผสานกจกรรมความหลากหลายทางชวภาพของ พช ปศสตว ประมง ปาไม ฯลฯ ใหเกดการเกอกลและหมนเวยนใชทรพยากรในระบบนเวศของไรนาใหเกดประโยชนสงสด หลกเลยงการใชปจจยการผลตทตองนาเขาจากภายนอกฟ ารม ป ฏ เสธการใช ป จจย ท เป นสาร เค มส ง เคราะ ห เชน ป ย เค ม สารกาจดศตรพช ฮอรโมน สารปฏชวนะ ฯลฯ ทสะอาดและปลอดภยตอสขภาพของผบรโภค อนรกษและปรบปรงสภาพแวดลอมการเกษตรไปพรอม ๆ กบการพฒนาสงคมและเศรษฐกจอยางย งยน กรมวชาการเกษตร (2543 : 1) ไดใหความหมายของเกษตรอนทรยไววา หมายถง ระบบการผลตทคานงถงสภาพแวดลอม รกษาสมดลของธรรมชาตและความหลากหลายทางชวภาพ โดยมระบบการจดการนเวศวทยาทคลายคลงกบธรรมชาต และหลกเลยงการใชสารสงเคราะหทอาจกอใหเกดมลพษในสภาพแวดลอม รวมถงการนาภมปญญาชาวบานมาใชประโยชนดวย สานกงานมาตรฐานเกษตรอนทรย (มกท.) (2544 : 10) ไดใหความหมายของเกษตรอนทรย หมายถง ระบบการผลตทไมมการใชปยเคมและสารเคมในการปองกนกาจดศตรพช เปนระบบการผลตทปฏบตตามเงอนไขในมาตรฐาน มกท. ธวชชย ศภดษฐ และละอองดาว แสงหลา (2551: 6) ใหความหมายวา เปนระบบเกษตรทสงเสรมสงแวดลอม สงคมศาสตร และทางเศรษฐศาสตรในการผลตและเยอใย โดยจะตองมความสมพนธกบความสามารถทางธรรมชาตของพช รวมถงสภาพของพชในแตละทองถน มงเนนใหเกดคณภาพทเหมาะสมทงทางการเกษตรและสงแวดลอม โดยไมมการใชปยวทยาศาสตร สารกาจดศตรพช และยาปฏชวนะตางๆ สดใจ จงวรกจวฒนา (2545: 6) ไดใหความหมายของเกษตรอนทรยไววา หมายถง ระบบเกษตรทางเลอกระบบหนง ทใชพนฐานของหลกการทางนเวศวทยามาประยกตกบการทาเกษตร โดยมจดประสงคหลกในการทาเกษตรแบบยงยนใหผลผลตทปลอดภยตอผบรโภคชวยอนรกษและฟนฟสภาพแวดลอม โดยใชหลกการสรางความหลากหลายทางชวภาพกอใหเกดการผลตทเนนการผสมผสานเกอกลซงกนและกน โดยหมนเวยนการใชทรพยากรในไรนาใหเกดประโยชนสงสด เชน การใชเศษพชเปนอาหารสตว และใชมลสตว วตถอนทรยอนเปนสารบารงดนไมใชสารเคมสงเคราะหไมวาจะเปนในรปของปย สารกาจดศตรพช และเวชภณฑสาหรบสตวเพอการผลตใน

20

ฟารม รวมถงการไมปลกพชหรอเลยงสตวทมการตดตอพนธกรรม (GMOs) ทยงไมมขอพสจนวาจะไมมผลกระทบตอสงแวดลอมและผบรโภค ดงนน ผวจยสามารถสรปไดวา เกษตรอนทรย หมายถง การทาการเกษตรทเนนการไมใชสารเคมในการทาการเกษตร โดยเนนคานงถงระบบนเวศ สงแวดลอม และมการพงพาตนเองใหมากทสด โดยคานงถงความปลอดภยดานสขภาพ ดานนเวศวทยา ดานความเปนธรรม และดานการดแลเอาใจใส ทงของผผลต และผบรโภค

เครองมอและวธการ การวจยนมวตถประสงคเพอสงเคราะหงานวจยทางดานเกษตรอนทรยของมหาวทยาลย

แมโจ เพอหาแนวทางในการใชทรพยากรนเวศทางการเกษตรอนทรยทเหมาะสม เปนแนวทางในการสงเสรมการปลกพชเกษตรอนทรยเพอเพมผลผลต และเพอทราบปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะในการทาเกษตรอนทรย ท งนเพอจะไดสรปองคความรเชงเนอหาทไดจากการสงเคราะหงานวจยเพอใชเปนแนวทางในการศกษาเพอพฒนาดานเกษตรอนทรยตอไป โดยมวธดาเนนการดงตอไปน

ประชากรและกลมตวอยางทใชในการวจย ประชากรทใชในการศกษาครงน คอ งานวจยทไดรบทนจากแหลงทนตาง ๆ ทเกยวกบการการเกษตรอนทรยซงจดทาแลวเสรจและตพมพในระหวางป พ.ศ. 2553 - 2556 จากมหาวทยาลยแมโจ โดยกลมตวอยางทใชในการวจยมจานวน 18 เรอง ใชวธเลอกแบบเจาะจงโดยคดเลอกงานวจยทมคณสมบตตามเกณฑทกาหนด ดงน

1. งานวจยทนามาสงเคราะหตองเกยวของกบการเกษตรอนทรย (Organic) ตามทกาหนด 2. เปนงานวจยทไดรบการจดสรรทนอดหนนวจยประจาปงบประมาณ พ.ศ. 2553 - 2556 รายละเอยดแสดงเปนตารางดงน

ตาราง 1 แสดงงานวจยทใชในการสงเคราะห จาแนกตามประเภทงานวจย ประเภทงานวจยทเกยวของกบเกษตรอนทรย จานวน (เรอง) งานวจยทางดานลาไยอนทรย งานวจยทางดานทรพยากรน เวศทางเกษตรอนทรย งานวจยทางดานการสงเสรมเกษตรอนทรย

4 2 12

รวม 18

21

เครองมอทใชในการวจย เครองมอการวจย ไดแก 1. แบบประเมนคณภาพงานวจย 2. แบบสงเคราะหงานวจย ซงเปนเครองมอทผวจยสรางขนเอง ประกอบดวย

สวนท 1 ขอมลพนฐานของงานวจย ไดแก ชอผวจย ชองานวจย ปทวจย ลกษณะ ของงานวจย

สวนท 2 ขอมลดานวธการวจย ไดแก เครองมอ และสถตในการวจย สองสวนนใชเพอคดเลอกงานวจยทตรงกบเกณฑทกาหนด

สวนท 3 ขอมลเกยวกบการสงเคราะหการเกษตรอนทรย จาแนกตามประเภทงานวจยทางดานลาไยอนทรย ทางดานทรพยากรนเวศทางเกษตรอนทรย และทางดานการสงเสรมเกษตรอนทรย

วธดาเนนการรวบรวมขอมล

1. ศกษาและคนควางานวจยทไดรบทนจากแหลงทนตาง ๆ ทเกยวกบเกษตรอนทรยซงจดทาแลวเสรจ และตพมพในระหวางป พ.ศ. 2553 - 2556 จากมหาวทยาลยแมโจ คดเลอกงานวจยทมคณสมบตตามขอตกลง โดยเรมพจารณาจากบทคดยอ จากนนพจารณาเนอหาของการวจยทตรงกบวตถประสงค

2. ทาการรวบรวมขอมลโดยใชแบบสงเคราะหงานวจย ซงเปนเครองมอทผวจยสรางขน วธวเคราะหขอมล

วธวเคราะหขอมลโดยผวจยดาเนนการบนทกตามแบบสงเคราะหงานวจย สรปรายละเอยดของงานวจยทบนทกขอมลแลวมาแจกแจงตามประเดนและรวบรวมเปนหมวดหม จากนนวเคราะหขอมลโดยใชการแจกแจงความถและคานวณคาสถตรอยละของการสงเคราะหงานวจย ในประเดน

สวนท 1 คอ ขอมลพนฐานของงานวจย สวนท 2 ขอมลเกยวกบ การสงเคราะหงานวจยเกยวกบการเกษตรอนทรย จาแนกตามประเภทงานวจยทางดานลาไยอนทรย ทางดานทรพยากรนเวศทางเกษตรอนทรย และทางดานการสงเสรมเกษตรอนทรย ใชการสงเคราะหเชงคณภาพหรอเชงคณลกษณะ ดวยวธการวเคราะหเนอหา (Content Analysis) เรยบเรยงสาระสาคญจากขอคนพบ และสรปเขาดวยกนตามเนอหาในแตละประเดน

22

ผลการวจย ในการวจยครงน ผวจยไดแบงผลการสงเคราะหออกเปน 2 สวน คอ สวนท 1 ผลการสงเคราะหงานวจยลาไยอนทรย และ สวนท 2 ผลการสงเคราะหงานวจยดานศกยภาพการตลาด การผลต และการจดการองคความรเกยวกนการเกษตรอนทรย ดงตอไปน จากการสงเคราะหงานวจยทเกยวของจานวน 18 เรอง ประกอบดวย 1. กระบวนการผลตแบบเกษตรย งยน : กรณศกษาการผลตลาไยอนทรย (2555) นพดล จรส

สมฤทธ 2. อทธพลของตนตอและตอกลางทมผลตอการออกดอกของลาไยอนทรย (2556) นพดล จรส

สมฤทธ 3. โครงการพฒนาตนแบบการปรบปรงประสทธภาพการผลตลาไยอนทรยในพนทภาคเหนอ

ตอนบน (2555) จราภรณ อนทสาร และคณะ 4. การวเคราะหประสทธภาพการผลตและความคมคาการผลตลาไยอนทรยในภาคเหนอ

ตอนบน (2555) พชรนทร สภาพนธ และคณะ 5. การพฒนาเทคโนโลยทเหมาะสมในการจดการธาตอาหารลาไยอนทรย (2555) ปฏภาณ

สทธกลบตร 6. การใชประโยชนจากจลนทรยทสามารถละลายฟอสเฟตไดภายใตการผลตลาไยอนทรยใน

พนทภาคเหนอตอนบน (2556) จราภรณ อนทสารและคณะ 7. ชองทางการตลาดลาไยอนทรยภายในประเทศและตางประเทศ (2555) จาเนยร บญมาก

และคณะ 8. การศกษาประสทธภาพทางเทคนคการผลตผกอนทรย (2553) พชรนทร สภาพนธ และ

คณะ 9. การวเคราะหมลคาทางเศรษฐกจและระบบการผลตทเหมาะสมของผกทผานมาตรฐานการ

รบรองตามระบบการปฏบตทางการเกษตรทด (GAP) สเกษตรอนทรยในภาคเหนอตอนบน (2556) พชรนทร สภาพนธ และคณะ

10. การพฒนารปแบบการจดการธรกจเกษตรอนทรยเพอเสรมสรางความเขมแขงของวสาหกจชมชนอยางย งยน (2553) ดลกร ขวญคา และคณะ

11. รปแบบการบรหารการจดการกลมเกษตรอนทรยทเขมแขง : กรณศกษา กลมผลตปยอนทรยชวภาพ บานดอกแดง อ.ดอยสะเกด จ.เชยงใหม (2553) ดร.กญญพสว กลอมธงเจรญ

23

12. ศกยภาพการผลตสนคาเกษตรอนทรยสมาตรฐานสากลของจงหวดเชยงใหม (2554) รชนวรรณ กมภคาม และคณะ

13. การศกษาระบบการผลตและความยงยนของเกษตรอนทรยในเขตภาคเหนอตอนบน (2554) ชนดา พนธมณ และคณะ

14. ศกยภาพดานการตลาดและความเตมใจทจะจายสนคาเนอสกรอนทรยในจงหวดเชยงใหม (2554) อายส อยเยน และคณะ

15. ความยนดทจะจายและความสามารถทจะจายไดสาหรบผกสดอนทรยของผบรโภคในจงหวดเชยงใหม (2555) ชนดา พนธมณ และคณะ

16. การสงเสรมการทาเกษตรอนทรยและการบรหารจดการศตรพชโดยวธผสมผสานของเกษตรกรในอาเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม (2555) ยงยทธ ศรเกยวฟน และคณะ

17. การพฒนาการจดการองคความรดานธรกจเกษตรอนทรยเพอเสรมสรางความเขมแขงของวสาหกจชมชนอยางย งยน (2553) จาเนยร บญมาก และคณะ

18. การศกษาการจดการฟารมเกษตรอนทรยตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของเกษตรกรในอาเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม (2555) ธนรกษ เมฆขยาย และคณะ

สวนท 1 ผลการสงเคราะหงานวจยลาไยอนทรย ปจจบนกลมเกษตรกรผปลกลาไย มความตองการทจะผลตลาไยอนทรยกนเพมมากขน เนองมาจากราคาจาหนายผลผลตทสงกวาผลผลตลาไยโดยใชสารเคม เพราะผบรโภคไดคานงถงสขภาพกนมากขน รวมไปถงผผลตเองกมความปลอดภยจากสารเคมตกคาง จงมเกษตรกรกลมหนงพยายามทจะเรมผลตลาไยอนทรย และไดคดคนถงวธการทจะเพมผลผลตลาไยอนทรย และเลอกใชวตถดบตางๆ ทหาไดงายตามทองถนมาทาเปนปย เพอใชทดแทนปยเคม และเพอลดคาใชจาย ลดอนตรายจากสารตกคาง

ปรมาณของผลผลตลาไยโดยทวไปกขนอยกบการออกดอกของตนลาไย ซงโดยทวไปการออกดอกของลาไยในธรรมชาตตองพงพาสภาพความหนาวเยนเปนหลก ถาลาไยไดรบความหนาวเยนทเพยงพอ และไมมการผลใบออนในชวงปลายเดอนมกราคม ถงเดอนกมภาพนธ กทาใหลาไยมเปอรเซนตการออกดอกเพมมากขน ถาตนลาไยผลยอดออนชาเกนไปหรอผลยอดใกลกบชวงทจะผานระยะเวลาหนาวเยนมกจะสงผลใหลาไยออกดอกลดลง แตถามอณหภมหนาวเยนเพยงพอการแตกยอดออนกไมมผลกระทบตอการออกดอก ซงความหนาวเยนเพยงอยางเดยวกไมสามารถทาใหลาไยออกดอกไดอยางมประสทธภาพ เพราะในบางตนมการออกดอกด แตบางตนกไมออกดอก

24

ถงแมวาจะอยในสภาพพนทเดยวกนกตาม นนแสดงใหเหนวาความพรอมของตนลาไยกสงผลตอการออกดอกดวย ซงสงเหลานสามารถควบคมและสงเสรมได แตทไมสามารถกาหนดไดกคอความหนาวเยน และเพอเปนการชกนาการออกดอกของตนลาไย จงไดมการคนพบสารโพแทสเซยมคลอเรตทสามารถใชทดแทนความหนาวเยน ชกนาการออกดอกของตนลาไยไดเปนอยางด แตในกระบวนการผลตเกษตรแบบอนทรยไมสามารถทจะใชสารเคมเขามารวมในกระบวนการผลตได ดงนนเพอเพมผลผลตลาไยจงมนกวชาการหลายทานทศกษาและคนควา และกลาวถงปจจยทมผลตอการออกดอกของตนลาไย ไดดงน 1. ความสมบรณของตน ลาไยเปนพชทใชเวลาตงแตออกดอกถงผลแก นานประมาณ 6-7 เดอน ซงถาในปทมผลตดดก อาหารจะถกใชไปอยางมาก และตนลาไยจะมระยะเวลาในการพกฟนและสะสมอาหารส น หากการดแลรกษาไมดพอกจะทาใหตนไมสมบรณ โดยเฉพาะถาสภาพแวดลอมไมเอออานวยในปถดไปกจะออกดอกนอย ดงนนเพอปองกนไมใหลาไยออกตดผลเวนป Bstten (1986) แนะนาวาในปทลาไยออกดอกมากควรปลดชอดอกออกประมาณ 40% และหลงตดผลใหปลดผลออกอก 10% สาหรบประเทศไทยไดมงานวจยของ นพดลและคณะ (2546) ททาการปลดผลเพอเพมคณภาพของลาไย สงผลใหในปถดไปมการออกดอกตดผลไดมากยงขน 2. พนธลาไยแตละพนธมความยากงายของการออกดอกทแตกตางกน เชน พนธใบดา และอดอ มการออกดอกทคอนขางสมาเสมอ สวนพนธเบยวเขยวและแหว มกจะออกดอกเวนป ลาไยบางพนธมการออกดอกงาย และออกดอกมากกวาหนงครงตอป เชน พนธเพชรสาคร (พาวน , ไมระบปทพมพ อางใน นพดล (2555)) 3. การผลใบออน ตนลาไยทมอายนอยอาจผลใบใหม 2-3 ครง หลงการเกบเกยวกอนออกดอกในฤดกาลตอไป แตตนลาไยทมอายมากอาจผลใบใหมเพยง 1 ครง กสามารถออกดอกได โดยทจงหวะของการผลใบออนครงสดทาย ใบและยอดของลาไยจะตองแกทนกอนทอากาศหนาวเยนจะมากระทบ จากการศกษาของ อเนก (2539) (อางในนพดล (2555)) พบวาตนลาไยทผลใบออนในชวงฤดหนาวจะออกดอกไดนอย และชากวาตนทไมผลใบ ถงแมวาไดรบอณหภมตาทเหมาะสมตอการชกนาการออกดอกกตาม 4. อณหภม นบวาเปนปจจยหลกทมความสาคญอยางยงตอการเกดตาดอกของลาไย โดยจะสงเกตไดวา ในปทมอากาศหนาวเยนมากและยาวนาน สามารถชกนาใหลาไยทงตนทสมบรณและตนทโทรมออกดอกได แตในทางตรงกนขาม ถาสภาพอณหภมตาสลบกบอณหภมสง หรออณหภมไมตาพอ ลาไยกจะออกดอกนอย ทงๆ ทตนสมบรณ

25

5. การขาดน า เชอกนวาสภาพการขาดน าชวยสงเสรมการออกดอกของลาไย โดยชวยลดการผลใบทอาจจะเกดขนในชวงกอนระยะเวลาการออกดอกตามปกต ในชวยกลางเดอนพฤศจกายน – ธนวาคม ทงน เนองจากธาตไนโตรเจนมบทบาทชวยสงเสรมใหเกดการเจรญทางกงใบ ดงนนเมอระดบของไนโตรเจนลดตาลง การผลใบจงถกชะลอหรอยบย ง จากนนเมอพชไดรบอณหภมตาเพยงพอ กจะสามารถออกดอกได 6. ฮอรโมนภายในตนลาไยทเออตอการชกนาใหเกดการสรางตาดอก ระดบของไซโตไคนน โดยเฉพาะ ไอโซเพนเทนนล อะดโนซนจะสง แตจะมระดบของจบเบอเรลลน และแอบซสสค แอซด ตา นอกจากนการรดกง การปลดยอดออนหรอการงดน า ทงหมดยงคงตองพงพาสภาพความหนาวเยนเปนปจจยรวมดวยเสมอ และจากการสงเคราะหงานวจยทเกยวของยงพบวธการทจะเพมผลผลตไดดงน นพดล จรสสมฤทธ (2555) พบวาวธการชกนาใหตนลาไยออกดอกไดโดยไมใชสารเคมใด ทาไดโดย การควนกงและการตดราก จะชวยสงเสรมใหการออกดอกของตนลาไยเพมขนมากกวา 50 เปอรเซนต ซงแตกตางจากตนทไมไดทาการทดลองทมเปอรเซนตการออกดอกเพยง 17.5 เปอรเซนต นอกจากนระยะเวลาในการควนกงกมผลตอเปอรเซนตการออกดอกดวย โดยการควนกงในชวงวนท 1 พฤศจกายน ถง วนท 1 ธนวาคม จะสงเสรมใหลาไยออกดอกไดมากกวา 80 เปอรเซนต ซงมากกวาตนทไมไดควนกง และทควนกงในในวนอน จงสามารถสรปไดวาการควนกง และการตดรากมสวนชวยใหลาไยออกดอกเพมมากขน ทงยงไมสงผลกระทบตอคณภาพผลผลตลาไย และ นพดล จรสสมฤทธ (2556) ยงไดศกษาอทธพลของตนตอและตอกลางทมผลตอการออกดอกลาไยอนทรย พบวา ลาไยพนธเพชรสาคร พนธปงปอง และพนธแมโจทะวายหรอน าผงทะวาย เปนลาไยพนธทสามารถออกดอกตดผลไดมากกวา 2 ครงตอป ดงนนเมอนามาใชทาตนตอจงนาจะสงเสรมใหยอดพนธดมการออกดอกไดดและอาจสงผลใหออกดอกในชวงนอกฤดกาลไดดวย สวน ปฏภาณ สทธกลบตร (2555) ไดศกษาวจยการจดการธาตอาหารลาไยอนทรย เพอใหไดวธการทเหมาะสมในการจดการธาตอาหารลาไยอนทรย โดยเนนการศกษาสตรตนแบบของผลตภณฑปยอนทรย ทเปนวตถดบทเปนไปตามมาตรฐานสากลของเกษตรอนทรยและหาไดงายในทองถน พบวา ความอดมสมบรณของดนในพนทสวนลาไยอนทรยในทลมจะมธาตอาหารสะสมอยในระดบทเหมาะสม เนองจากพนทลมมการจดการการใหน าทเพยงพอเหมาะสม ซงถารกษา

26

ความชนและใหน าอยางเหมาะสมจะชวยใหอนทรยวตถหรอปยอนทรยชนดตางๆ สามารถปลดปลอยธาตอาหารแกดนและพชมากขน ดานผลผลตและคณภาพทไดรบจากการทาลาไยอนทรย พบวาคณภาพของผลผลตลาไยอยในเกณฑมาตรฐาน มขนาดของผลอยในเกณฑ AA และ A เนอมรสหวานปรมาณของแขงทละลายนาเกนกวา 16 องศาบรกซ ซงถอวาอยในระดบทเหมาะสม ชนดของวตถดบทเหมาะสมในการทาปยอนทรย มดงน 1) มลววหมกผสมกบเชอเรงปยหมก พด.1 รดน าใหมความชนพอประมาณ กองหมกทงไวในรมประมาณ 20 วน แลวจงนาไปใช จะใหปรมาณธาตอาหารในดน เชน แคลเซยม แมกนเซยม สงกะส สะสมในดนสงทสด ในขณะทการเลอกใช มลคางคาว ราขาว และหนฟอสเฟต เปนวตถดบ จะใหปรมาณธาตฟอสฟอรสทเปนประโยชนและโพแทสเซยมสะสมในดนสงทสด 2) การใสโดโลไมทสงผลใหดนมปรมาณแคลเซยมและแมกนเซยมสะสมในดนสงขน แตไมควรใชในอตราทสงเกนไปและใชตดตอกนเปนเวลานาน เพราะอาจสงผลทาใหดนมคาความเปนดางเพมขน สรป โดยทวไปการผลตลาไยในระบบอนทรย เกษตรกรตองมการวางแผนและการจดการทด เนองจากการปลดปลอยธาตอาหารใหแกพชของปยอนทรยตองใชระยะเวลายาวนานเมอเทยบกบปยเคมชนดตางๆ ซงจะสงผลตอปรมาณธาตอาหารทลาไยไดรบในแตละชวยระยะการเจรญเตบโต ไมเพยงพอหรอไมเหมาะสมกบชวงการเจรญเตบโตของลาไย การใสปยอนทรยควรเรมใสตงแตหลงการเกบเกยวผลผลต หลงจากทมการตดแตงกงโดยใสมลววหมกผสมกบเชอเรงปยหมก พด.1 ควรมการเพมธาตอาหารโดยการฉดพนนาหมกชนดตางๆ หลงจากทลาไยเรมตดดอกทาการใสปยอกครงเพอเปนการเพมขนาดของผลลาไย แตชวงทตดผลแลวไมควรฉดพนนาหมกทมรสออกหวานเนองจากจะทาใหผลลาไยตดเชอราและเปนทชนชอบของแมลงตางๆ จราภรณ อนทสาร และคณะ (2555) ไดศกษาวจยเรอง โครงการพฒนาตนแบบการปรบปรงประสทธภาพการผลตลาไยอนทรยในพนท ภาคเหนอตอนบน พบวา 1) ในดานความคดเหนของเกษตรกร พบสาเหตในการเลอกใชปยอนทรย คอ หาไดงายในทองถน เพราะทาใหลดคาใชจาย เชน คาขนสง คาแรงงาน และประหยดเวลา ในดานผลผลตและคณภาพของลาไย ไดวา เกรดของลาไยทจาหนายในรปผลสดเพอนาไปอบแหง พบวาเมอใชปยมลววจะใหผลทาใหดานคณภาพลาไยดทสด สวนคณภาพทางดานน าหนกผลสด พบวาเมอใชมลไกทาใหน าหนกผลสดมน าหนกมากทสด 2) ในดานปรมาณธาตอาหาร สาหรบในดนพบวาเมอมการใชปยอนทรยทาใหมคาความเปนกรดดาง ปรมาณอนทรยวตถ แคลเซยม ปรมาณธาตเหลก สงกะสและทองแดงมปรมาณสง และการใชปยมลวว พบวาปรมาณโพแทสเซยมและแมงกานสสง และในดนระดบลาง

27

(15-30 ซม.) พบวาการใชปยอนทรยทาใหคาความเปนกรดดาง โพแทสเซยม และเหลก มคาสง สวนการใชมลววมผลใหปรมาณอนทรยวตถ ปรมาณแคลเซยม แมกนเซยมและแมงกานส มคาสง และการใชปยมลไกทาใหปรมาณฟอสฟอรส และทองแดงมคาสง

สวนปรมาณการสะสมธาตอาหารในผลลาไย โดยวเคราะหแยกสวน คอ ก. สวนของเปลอก พบวา การใชปยอนทรยทาใหเปลอกมการสะสมไนโตรเจนฟอสฟอรส เหลก แมงกานสและสงกะส มากทสด เมอใชปยมลวว มการสะสมโพแทสเซยมและทองแดงมากทสด และเมอใชปยมลไก มการสะสมแคลเซยมและแมกนเซยมมากทสด ข. สวนของเนอลาไย ปยอนทรยทาใหมการสะสมไนโตรเจน ฟอสฟอรส แมงกานส และสงกะสสงทสด สวนปยมลววทาใหปรมาณแคลเซยม แมกนเซยมและทองแดงมคาสงสด และปยมลไกมผลตอการสะสมโพแทสเซยมและธาตเหลกสงทสด ค. สวนของเมลดลาไย ปยอนทรยทาใหปรมาณการสะสมฟอสฟอรสและแมกนเซยมสงทสด และการใชปยมลวว ทาใหมปรมาณของการสะสมโพแทสเซยม เหลก สงกะสและทองแดงสงทสด สวนการใชปยมลไก จะมปรมาณไนโตรเจน และแคลเซยมสงสด

พชรนทร สภาพนธ และคณะ (2555) ไดศกษาวจยเรอง การวเคราะหประสทธภาพการผลตและความคมคาการผลตลาไยอนทรย ในภาคเหนอตอนบน พบวา กระแสความตองการบรโภคสนคาเกษตรอนทรยทไมมสารเคมตกคางของผบรโภคเพมสงขน และผลการศกษาประสทธภาพทางเทคนคและความคมคาการผลตลาไยอนทรย การผลตมประสทธภาพทางเทคนคสงถงรอยละ 96.62 โดยตวแปรทมอทธพลตอผลผลตลาไยอนทรย ไดแก จานวนแรงงานทใช และปรมาณการใชปจจยการผลตอนและการผลตสถานการณทเกษตรกรผผลตลาไยอนทรยมทดนปลกลาไยอยแลว และสามารถสรางความคมคาใหกบเกษตรกรผผลต โดยมรายไดหรอผลตอบแทนสงกวาตนทนหรอคาใชจายทจายออกไป สภาพคลองสงและความเสยงตา จงมความจาเปนสาหรบหนวยงานทเกยวของตองกระตน สงเสรม หรอจงใจใหเกษตรกรทาการผลตลาไยอนทรยมากขน โดยการสนบสนนทางดานการผลต การเงน การประชาสมพนธ การอานวยความสะดวกตางๆ ใหแกผผลต ดงน

ก. การกาหนดพนทการเพาะปลกลาไยอนทรยเปนการเฉพาะ ข. การถายทอดความรเกยวกบการผลตลาไยอนทรยแกเกษตรกรใหถกตอง ตามหลกการ

มาตรฐานสากล ตงแตการเตรยมพนท การเพาะปลก การดแลรกษา และการเกบเกยว ค. การลดหยอนภาษ และสนบสนนสนเชอในอตราดอกเบยเงนกระดบตาใหแกเกษตรกร

ผผลตลาไยอนทรย ง. การจดหาตลาดมารองรบลาไยอนทรยทผลตได

28

จ. หนวยงานทเกยวของสนบสนนดานการบรจาคเงนชวยเหลอ สงเหลานจะเปนผลใหการผลตลาไยอนทรยทงระบบเตบโตอยางมนคง และพฒนาไปไดอยางกวางขวาง

จาเนยร บญมาก และคณะ (2555) ไดศกษาวจยเรอง ชองทางการตลาดลาไยอนทรยภายในประเทศและตางประเทศ พบวา ชองทางการจดจาหนายลาไยอนทรยของตลาดภายในประเทศและตลาดตางประเทศของกลมลาไยอนทรยภาคเหนอ เปนดงภาพ

จะเหนวากลมลาไยอนทรยภาคเหนอ มชองทางในการจาหนายลาไยอนทรยท งตลาดใน

ประเทศและตลาดตางประเทศ โดยตลาดในประเทศใชชองทางจาหนาย 2 ชองทาง คอ การขายลาไยอนทรยโดยตรงไปยงผบรโภค และการขายลาไยอนทรยใหกบพอคาคนกลาง ไดแก หางหนสวนจากด พรมกงวาน และพอคาทองถนหรอพอคาตางจงหวด จากนนพอคาคนกลางจะนาลาไยอนทรยไปจาหนายใหกบผบรโภคอก จากนนหางหนสวนจากด พรมกงวาน จะนาลาไยอนทรยไปจาหนายใหกบผบรโภคทงตลาดในประเทศ และตางประเทศ ซงตลาดในประเทศสวนใหญจะจาหนายใหกบ Supermarket เปนหลก สวนตลาดตางประเทศทนาลาไยอนทรยไปจาหนาย ไดแก ประเทศสงคโปร ประเทศในแถบยโรป และประเทศในแถบเอเชย

แตปญหาทางดานชองทางการตลาดของกลมลาไยอนทรยภาคเหนอ สวนใหญ ไดแก ปญหาผลผลตไมเพยงพอกบความตองการของตลาด ปญหาผลผลตทออกแตละป ไมสามารถคาดคะเนไดแนนอน เพราะตองขนอยกบสภาพภมอากาศในแตละป ปญหาตลาดทรบซอผลผลตยงมนอย รวมทง

กลมลาไยอนทรยภาคเหนอ

พอคาทองถน/ตางจงหวด

ตลาดภายในประเทศ

หางหนสวนจากด พรมกงวาน

ตางประเทศ

29

ปญหาดานตนทนการขนสงทเพมสงขน เนองจากราคาน ามนทสงขน รวมทงปญหาดานชองทางการจาหนายไปตลาดตางประเทศ คอ ยงไมมผแทนจาหนาย ในตลาดตางประเทศ สวนขอแนะนาในเชงนโยบายสาหรบภาครฐ คอ

1.กลมลาไยอนทรยภาคเหนอควรมการสรางและพฒนาเครอขายความรวมมอทางธรกจกบกลมผผลตลาไยอนทรย หรอกลมผผลตเกษตรอนทรย ในเขตพนทอนจงหวดเชยงใหม และจงหวดใกลเคยง เพอใหเกดการเชอมโยงของเครอขายซงจะทาใหเครอขาย การแลกเปลยนหรอการซอขายผลตภณฑระหวางกน รวมทงเกดการชวยเหลอแลกเปลยนองคความรดานลาไยอนทรย ดานเกษตรอนทรย และดานอนๆ ทเปนประโยชนสาหรบการดาเนนงานธรกจของกลมลาไยอนทรย และของกลมในเครอขาย

2.กลมลาไยอนทรยภาคเหนอ ควรมการวางแผนการเกบเกยวททาใหเกดความรวมมอกนในการเกบเกยวผลผลต และรวมมอกนในการขนสงลาไยอนทรยไปยงสถานทรบซอลาไยอนทรย เพอใหเกดการประหยดตนทนดานการเกบเกยว และประหยดตนทนในการขนสง

3.หนวยงานภาครฐ เชน ศนยสงเสรมอตสาหกรรม ซงเปนหนวยงานหลกทใหการสงเสรมในการหาตลาดตางประเทศ กรมสงเสรมการสงออก กระทรวงพาณชยสานกงานพาณชยในจงหวดเชยงใหม เปนตน ควรเขามาใหการสนบสนนในดานการจดแสดงสนคาในตางประเทศ ใหขอมลขาวสารทางดานการตลาดท งในและตางประเทศ การใหการฝกอบรม ศกษา ดงาน รวมท งใหคาปรกษาในการวางแผนการผลตและการตลาดใหกบกลมลาไยอนทรยภาคเหนอ เพอใหสามารถขายลาไยอนทรยทสอดคลองกบความตองการของตลาด ทงตลาดภายในประเทศและตางประเทศ

และจากการสงเคราะหงานวจย ผวจยจงสรปประเดนดานการผลตลาไยอนทรยดงน ดานการผลตลาไยอนทรย 1. ประสทธภาพการผลต ระบบการผลตลาไยทมประสทธภาพขนอยกบ ความรความเขาใจ การมประสบการณของ

เกษตรกรผผลต สภาพพนทเพาะปลก เนองจากตองคานงถงปรมาณธาตอาหารทสะสมในดน สภาพภมอากาศ อณหภม ความสมบรณของตนลาไย ความตองการของตลาด และความรวมมอของเกษตรกร

2. สาเหตทเลอกใชปยอนทรย มสาเหตเนองจากเพอลดอนตรายจากสารเคมตกคาง สามารถหาไดงายในทองถน ชวยลดคาใชจาย เชน คาขนสง คาแรงงาน เปนตน ประหยดเวลา และมตนทนตา

30

3. วธการเพมผลผลตลาไยอนทรย วธการวางแผน ผลทไดรบ

1.ควนกง และการตดราก เนองจากการควนกงเปนการตดเพยงทออาหารไมใหสงยอนกลบลงสดานลาง ความสมบรณของกงกยงคงเดม สวนทอนาไมไดถกตดจงทาใหอาหารยงสามารถสงไปเลยงผลผลตได และการตดรากกไมสงผลกระทบ

สงเสรมใหการออกดอกของตนลาไยเพมขน มากกวา 50 เปอรเซนต และไมกระทบตอคณภาพผลผลตลาไย โดยมนาหนกผล 11.18-11.55 กรมตอผล

2.ใชตนตอลาไยของพนธเพชรสาคร พนธปงปอง และพนธแมโจทะวาย หรอนาผงทะวาย

เปนลาไยพนธทสามารถออกดอกตดผลไดมากกวา 2 ครงตอป จงอาจสงผลใหออกดอกนอกฤดกาล

3.ใชวตถดบทหาไดงายในทองถน ก. มลววหมกผสมกบเชอเรงปยหมก พด.1 ข. มลคางคาว รา และหนฟอสเฟส ค. ใชปยมลวว ง. ใชปยมลไก จ. ใชการปลกถวและไถกลบบรเวณโคนตน ฉ. ใชปยอนทรย

ใหธาตอาหารในดน เชน แคลเซยม แมกนเซยม สงกะส ฟอสฟอรส โพแทสเซยม แมงกานส ทองแดง

4.ใชโดโลไมท (ไมควรใชในปรมาณทมากและไมควรใชตดตอกนเปนเวลานาน)

ใหธาตอาหารในดน เชน แคลเซยมและแมกนเซยม

31

สวนท 2 ผลการสงเคราะหงานวจยดานศกยภาพการตลาด การผลต และการจดการองคความรเกยวกนการเกษตรอนทรย

ตลาดเกษตรอนทรยในประเทศไทยปจจบนมแนวโนมทจะเตบโตขน จากการทผบรโภคตองการสนคามากขน เนองจากความใสใจในดานสขภาพ ขณะเดยวกนผผลตเองกมจานวนจากด การผลตสนคาเกษตรอนทรยออกสตลาดของเกษตรกรไทยจงเปนหนทางทนาสนใจ และถาหากมการปรบเปลยนมาผลตสนคาเกษตรอนทรยเพมมากขนกยอมทาใหไทยมโอกาสสงออกไดเพมขนตามดวย ดงนนเพอเปนการพฒนาศกยภาพใหกบผผลตสนคาเกษตรอนทรย จาเปนอยางยงทรฐบาลจะตองใหการสนบสนนอยางจรงจง เชน การสรางความร ความเขาใจ ใหกบเกษตรกร และจากงานวจยทไดสงเคราะห พบถงวธการจดการองคความรกบเกษตรกร เพอทจะเพมศกยภาพทางเศรษฐกจ ดงน

รชนวรรณ กมภคาม และคณะ (2554) ไดทาการศกษาวจยเรอง ศกยภาพการผลตสนคาเกษตรอนทรยสมาตรฐานสากลของจงหวดเชยงใหม โดยมวตถประสงคในการศกษา เพอศกษาถงศกยภาพการผลตสนคาเกษตรอนทรยของกลมเกษตรกร ในจงหวดเชยงใหมสมาตรฐานสากล รปแบบการทาเกษตรอนทรย ปจจยทสงผลตอการตดสนใจเลอกรปแบบการทาเกษตรของกลมเกษตรกรจงหวดเชยงใหม และหาแนวทางสงเสรมและพฒนาสนคาเกษตรอนทรยใหเกดความเขมแขง ยงยน กาวสมาตรฐานสากลเพอเปนทยอมรบของผบรโภค พบวา เกษตรททาการเกษตรอนทรยมพนทเพาะปลกเฉลย 7.17 ไร มประสบการณในการทาการเกษตรอนทรยมาเปนเวลาเฉลย 9.25 ป แตศกยภาพการผลตสนคาเกษตรอนทรยของเกษตรกรมมาตรฐานบางขอทไมเปนไปตามทกาหนดในระดบสากล โดยพบวามาตรฐานในดานการจดการฟารมโดยรวมยงมมาตรฐานไมเปนไปตามระดบสากล ไดแก การแบงแยกแปลงททาเกษตรอนทรยและเกษตรเคม และการนาสารเคมมาใช ในขณะทมาตรฐานในดานการผลตพชอนทรย พบวา เกษตรกรมปญหาในการจดการแปลงเพาะปลกทอยในระยะการปรบเปลยน การปลกพชบารงดน การปองกนการพงทลายของดน การปนเปอนมลพษของน าและอากาศ เมอพจารณาเปรยบเทยบระหวางเกษตรกรททาการเกษตรอนทรยและเกษตรเคม พบวาเกษตรกรทงสองกลมมเพศ การประกอบอาชพอน ๆ นอกจากการทาการเกษตร ระยะเวลาททาการเกษตร รายได ผลตอบแทนของกาไร คะแนนความรเกยวกบการทาเกษตรอนทรยเบองตน และทศนคตในการผลตสนคาเกษตรอนทรยในบางประเดนแตกตางกน

จาเนยร บญมาก และคณะ (2553) ไดทาการศกษาเรอง การพฒนาการจดการองคความรดานธรกจเกษตรอนทรยเพอเสรมสรางความเขมแขงของวสาหกจชมชนอยางย งยน โดยมวตถประสงคในการศกษา เพอประเมนผลและการตดตามผลการดาเนนงานธรกจเกษตรอนทรยของกลมผผลตเกษตรอนทรย เพอการสรางและพฒนาเครอขายความรวมมอธรกจเกษตรอนทรยของ

32

กลมผผลตเกษตรอนทรย และเพอการพฒนาระบบการจดการองคความรดานธรกจเกษตรอนทรยของกลมผผลตเกษตรอนทรย โดยทาการเกบรวบรวมขอมลดวยวธการสมภาษณแบบเจาะลก และการประชมกลมยอย พบวา กลมเกษตรกรผผลตเกษตรอนทรยมความรความเขาใจในทกดาน คอ ดานการผลต ดานการตลาด ดานการบญช และดานการเงน อยในระดบปานกลาง กลมเกษตรกรผผลตเกษตรอนทรยตองการความชวยเหลอทางดานการผลต ดานการตลาด ดานการจดการ ดานการบญชและการเงน สวนการประเมนผลเครองมอทางการเงนของกลม ทาการประเมน 3 สวน ไดแก ประเมนแบบฟอรมการวางแผนกาไร การประเมนแบบฟอรมการบนทกเงนสดรบ-จาย และประเมนแบบฟอรมงบกาไรขาดทน พบวา เกษตรกรสวนใหญไมเขาใจการบนทกบญช และไมสามารถพยากรณยอดขายและตนทนการผลตได กลมเกษตรอนทรยเขารวมกจกรรมการสรางเครอขายความรวมมอธรกจเกษตรอนทรยมท งหมด 10 กลม โดยการเขารวมเครอขายเกดจากมแนวคดหรอความตองการทคลายกน คอ ตองการมสขภาพรางกายทแขงแรง และลดตนทนการผลตทเกดจากการทาการเกษตรเคมซงเครอขายทสรางขนมการกาหนดโครงสราง และหนาทของคณะกรรมการทชดเจน สาหรบการพฒนาเครอขาย สวนการพฒนาระบบการจดการองคความรดานธรกจเกษตรอนทรยของกลมผผลตเกษตรอนทรย พบวา กลมผผลตเกษตรอนทรยมรปแบบการจดการธรกจเกษตรอนทรยทหลากหลาย ซงความรของกลมเกษตรอนทรยในเรองของการจดการ การผลต การตลาด การเงน และบญช ไดนามาจดทาเปนตนแบบของระบบการจดการองคความรของธรกจเกษตรอนทรย โดยการนาเอาองคความรมาแสดงในรปแบบของ Web Application โดยใชภาษาโปรแกรมพเอชพ และระบบฐานขอมลมายเอสควแอล มาพฒนา ใชชอเวบไซตวา “ชมชนคนเกษตรอนทรย” ภายใต www.maejoorganic.com

ดลกร ขวญคา และคณะ (2553) ไดศกษาวจยเรอง การพฒนารปแบบการจดการธรกจเกษตรอนทรยเพอเสรมสรางความเขมแขงของวสาหกจชมชนอยางย งยน โดยมวตถประสงคศกษาถง ลกษณะของผทสนใจผลตภณฑเกษตรอนทรย ความรเกยวกบเกษตรอนทรย ความตองการ พฤตกรรมรวมถงแรงจงใจ และความรสกตอผลตภณฑเกษตรอนทรย การจดการตลาด การเสรมสรางสมรรถนะดานทรพยากรมนษย การเพมศกยภาพการบรหารดานการผลต การพฒนาระบบบญชการเงนและระบบบญชเพอการบรหาร การสรางความเขมแขงทางการเงน การวเคราะหและพฒนาระบบฐานขอมลสาหรบระบบสารสนเทศ และระบบฐานความรของธรกจเกษตรอนทรยบนเครอขายอนเทอรเนต โดยเฉพาะของกลมวสาหกจชมชนผผลตเกษตรอนทรยในจงหวดเชยงใหม

33

พบวา พฤตกรรมผบรโภคกลมเปาหมายสวนเปนผหญง มอาชพรบราชการ อยในวยกลางคนไดใหความสาคญตอสขภาพ และตองการดแลสขภาพของครอบครว มทศนคตทดตอผลตภณฑเกษตรอนทรย ผบรโภครสกพอใจในเรองทผจาหนายสามารถใหคาแนะนาและพอใจสถานทจาหนาย เดนทางสะดวกในการซอผลตภณฑเกษตรอนทรย

สวนรปแบบการจดการการตลาด ผลตภณฑตองผานกระบวนการแบบปลอดสารเคมทกขนตอน แตขาดความหลากหลายของผลตภณฑ และความตอเนองในการผลตผลตภณฑเปนไปตามฤดกาล การกาหนดราคา ใชวธการประชมกบสมาชกเพอกาหนดราคา รวมกนแตกยงขาดเสถยรภาพ การจดจาหนายจาหนายโดยตรงไปยงผบรโภค ในรปแบบของตลาดนด ตลาดเฉพาะ และตลาดทวไป การสงเสรมการตลาดใชทกเครองมอในการสอสารกบผซอ รวมท งสรางความสมพนธกบลกคาดวย แตยงขาดงบประมาณอยมาก ทางดานทรพยากรบคคล เกดจากความตองการทเหมอนกนของเกษตรกรคอ ตองการมสขภาพรางกายแขงแรง ตนทนการทาเกษตรเคมเพมขน เกษตรกรยงมความรดานการจดการเกษตรอนทรยนอย การสนบสนนจากหนวยงานภายนอกขาดความตอเนอง ดานการผลต มการวางแผนผลตแบงพนทเพาะปลกแตละประเภทผสมผสานกนไป ไมมการบนทกตนทนการผลตทางการบญช ยงไมใหความสาคญกบมาตรฐานการรบรองเกษตรอนทรย

สวนทางดานบญชการเงน สมาชกททาหนาทบนทกบญชไมมความรและขาดทกษะทางดานบญช จงบนทกรายการโดยใชการจดบนทกชวยจาตามความเขาใจของผบ นทก ซงไมเปนไปตามหลกการบญช ขอมลทไดจงขาดความนาเชอถอและไมสามารถจดทาขอมลไดตามความตองการใชงานเพอการวางแผนและตดสนใจในกจกรรมการดาเนนงานได ดงนนระบบบญชทเหมาะสมกบกลม คอ เปนระบบบญชทใชการบนทกบญชอยางงาย และบนทกบญชโดยใชระบบใบสาคญ กาหนดใหมผงบญช สมดเงนสดรบและสมดเงนสดจาย ซงเปนสมดบนทกบญชขนตน สมดทะเบยนสนทรพย แบบฟอรมบนทกตนทนการผลตเอกสารประกอบการบนทกบญชท งเอกสารทเกยวของกบการรบเงนและใบสาคญจายเงน รายงานรายรบรายจายประจาเดอน จนสามารถทางบดลและงบกาไรขาดทนเพอนาขอมลมาใชในการตดสนใจในเชงธรกจไดจรง ปญหาของกลมคอ ไมมการควบคมทางการเงน การขาดแคลนเงนทนหมนเวยน ดงนนเครองมอการเงน คอ แบบฟอรมบนทกขอมลเพอใชวางแผนทางการเงนและควบคมเงนสดของกลม

สาหรบดานการพฒนาระบบฐานขอมลสาหรบระบบสารสนเทศ และระบบฐานความรกลมเกษตรกรยงขาดความรในเรองเทคโนโลยสารสนเทศ ไมมความถนดในการใชเครองมอทางเทคโนโลย และกลมเกษตรกรไมเหนความสาคญของระบบฐานความรเกยวกบเกษตรอนทรย ทา

34

ใหระบบฐานความรของธรกจเกษตรอนทรยในจงหวดเชยงใหมบนเครอขายอนเทอรเนตยงไมบรรลผล

ดงน นรปแบบทเหมาะสมในการจดการวสาหกจชมชนเกษตรอนทรยทเหมาะสมเพอยกระดบความสามารถในการแขงขนได คอการประยกตวธการดานธรกจ ดงน การรถงความตองการ แรงจงใจทสงผลถงพฤตกรรมของผซอ เพอนามาบรหารจดการในองคกร โดยการนามาวางแผนการตลาด การผลต การจดการดานบคคล และดานการเงนและบญช เกบรวบรวมขอมลในระบบสารสนเทศทาใหงายตอการนาขอมลไปตดสนใจ วางแผนขององคกรอยางมประสทธภาพ แตทงนตองอาศยความรวมมอ จากองคกรภาครฐและเอกชนใหความรและใหความชวยเหลอ

อายส หยเยน และคณะ (2554) ไดศกษาวจยเรอง ศกยภาพดานการตลาดและความเตมใจจะจายสนคาเนอสกรอนทรยในจงหวดเชยงใหม พบวา ปจจยดานทศนคต ความรและพฤตกรรมการบรโภคเปนปจจยทสาคญในการกาหนดความเตมใจจายมากกวาตวแปรดานเศรษฐกจและสงคม และยงพบวาคาความเตมใจจายระดบราคาสวนตาง โดยเฉลยระหวางเนอสกรอนทรยกบเนอสกรธรรมดา 1 กโลกรม มคาเทากบ 34.30 บาท และงานวจยยงพบวาคณลกษณะทผบรโภคตองการ ไดแก บรรจภณฑตองทนสมย อนรกษสงแวดลอม ราคาตองมความสมเหตสมผล ตองมการประชาสมพนธในตวสนคาอยางตอเนอง และตองมความสะดวกดานแหลงจดจาหนาย

ชนตา พนธมณ และคณะ (2554) ไดศกษาวจยเรอง การศกษาระบบการผลตและความยงยนของเกษตรอนทรยในเขตภาคเหนอตอนบน พบวา เกษตรกรใหระบบการปลกพชแบบผสมผสานมากกวาปลกพชเชงเดยว โดยพชทเกษตรกรทาการเพาะปลกสวนใหญสามารถเพาะปลกไดตลอดทงป ซงเกษตรกรใชฐานทรพยากรในทองถนและทรพยากรสวนใหญเปนกรรมสทธของตนเอง การเพาะปลกพชอนทรยไมไดมเพอขายเพยงอยางเดยว แตมการจดสรรไวเพอการบรโภคในครวเรอน และนาไปเปนเมลดพนธสาหรบการเพาะปลกในฤดกาลตอไป อยางไรกตาม เกษตรกรยงพงพาแหลงนาตามธรรมชาต สงผลใหบางฤดกาลเกษตรกรมกประสบกบปญหาการขาดแคลนนา

ในดานการจดการในกระบวนการผลต เกษตรมการจดการดน การจดการน า การจดการปย และการจดการศตรพช ในสดสวนทสงมาก ในขณะทการจดทาแนวกนชนและการปองกนการปนเปอนสารเคม มการปฏบตทนอยมาก โดยปญหาทเกดขนในระบบการผลต 3 อนดบแรก คอ สภาพภมอากาศและภยธรรมชาต เชน ฝนแลง น าทวมขงในแปลง การขาดแคลนน า ปญหาเรองศตรพช และราคาสนคาตกตา

ผลจากการวเคราะหความยงยน ยงพบวาเกษตรกรมระดบความยงยนทางเศรษฐกจ ความยงยนทางสงคม ความยงยนทางสงแวดลอม และความยงยนโดยรวมในระดบปานกลาง ซงเมอ

35

วเคราะหลงไปพบวา เกษตรกรมผลตภาพการผลตและความสามารถในการสรางกาไรในระดบตา มความมนคงทางสงคมและความปลอดภยดานสงแวดลอมในระดบสง

ดงนนรปแบบระบบการผลตพชอนทรยทเหมาะสมในเขตภาคเหนอตอนบน มลกษณะดงน 1) การสงเสรมการรวมกลมภายในชมชนและการสรางเครอขายภายนอกชมชน 2) ใชวธการปลกพชแบบผสมผสาน 3) มงเนนการใชฐานทรพยากรในชมชนและทเปนกรรมสทธของตนเอง 4) การนาเอาความรทไดจากการอบรมหรอสมมนามาปรบใชในการจดการในกระบวนการผลต โดยมการปฏบตอยางตอเนอง และมการเผยแพรความรไปยงสมาชกคนอนๆ รวมถงบคคลทไมใชสมาชกกลม 5) การแกปญหาการขาดแคลนน าโดยมการขดบอไวใชเพอการเกษตร 6) การนาเอาวสดทเหลอจากการเกบเกยวไปใชใหเกดประโยชนทางการเกษตร 7) ผลผลตทไดเมอบรโภคในครวเรอนแลว สวนทเหลอนาไปขายและใชเปนเมลดพนธและ 8) มงเนนการตลาดทงภายในและภายนอกทองถน โดยชองทางการขายใชวธการขายสนคาโดยตรง และมการขนสงสนคาดวยตนเอง

ชนตา พนธมณ และคณะ (2555) ไดศกษาวจยเรอง ความยนดทจะจายและความสามารถทจะจายไดสาหรบผกสดอนทรยของผบรโภคในจงหวดเชยงใหม โดยผกสดอนทรยประกอบดวย กะหลาปล คะนา แครอท หอมหวใหญ มะเขอเทศ และแตงกวา พบวา ผบรโภคใหความสาคญตอคณลกษณะราคามากทสด รองลงมาคอ ตรารบรองมาตรฐาน สาหรบการประมาณคาความยนดจายสาหรบผกสดอนทรย โดยพบวาผบรโภคมความยนดทจะจายสาหรบผกสดอนทรยในราคาสงขน รอยละ 53.38 – 87.03 โดยปจจยทมผลตอความยนดจายสาหรบผกสดอนทรย ในเชงบวก ไดแก รายไดเฉลยตอเดอน ความถในการซอผกสด พฤตกรรมการรบประทานอาหารจากธรรมชาต (ปลอดสารเคม) ประสบการณการซอผกอนทรยในอดต การตดสนใจซอผกสดอนทรยในอนาคต รวมถงตวแปรเชงทศนคตเกยวกบผกสดอนทรย นอกจากนยงพบวา ผ บรโภคสวนใหญมความสามารถเพยงพอทจะจายซอผกสดอนทรยเพอบรโภค โดยปรมาณทสามารถจะจายซอผกสดอนทรย ไดไมเกน 20 กโลกรมตอเดอน

พชรนทร สภาพนธ และคณะ (2556) ไดศกษาวจยเรอง การวเคราะหมลคาทางเศรษฐกจและระบบการผลตทเหมาะสมของผกทผานมาตรฐานการรบรองตามระบบการปฏบตทางการเกษตรทด (GAP) สเกษตรอนทรยในภาคเหนอตอนบน พบวามลคาทางเศรษฐกจ (Economic Value Added : EVA) มคาเปนบวก แสดงวาเกษตรกรทปลกผกในระบบ GAP มรายไดสงกวาตนทน และการผลตผก GAP ทาใหเกดกาไรสงสดใหแกครวเรอนเกษตรกร และเปนการผลตผกมากกวาหนงชนดในพนทเดยวกนเพอเปนการปองกนความเสยงดานรายได อกทงการผลตผกตามมาตรฐานการรบรอง GAP ถอเปนแรงจงใจ ทจะเกดการพฒนาตอยอดใหเปนการผลตอนทรยใน

36

อนาคตได เนองจากมาตรฐาน GAP นนเปนเครองมอสาหรบใชในการปรบปรงมาตรฐานการผลตพชของการตรวจสอบรบรองกระบวนการผลตพช

ธนรกษ เมฆขยาย และคณะ (2555) ไดศกษาวจยเรอง การศกษาการจดการฟารมเกษตรอนทรยตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของเกษตรกรในอาเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม โดยใชเกษตรกรทรวมกลมเกษตรอนทรยตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง และทาการปลกพชอนทรยภายหลงการรบการสงเสรมความรเกยวกบการบรหารจดการฟารมและรบกระบวนการเรยนรการบรหารจดการศตรพชโดยวธผสมผสาน พบวา

เกษตรกรสมาชกกลมเกษตรอนทรย และสมาชกในครอบครวของเกษตรกรสวนใหญมรายไดนอกภาคเกษตรสง อกทงสมาชกในครอบครวไมถงครงใหการชวยเหลอดานแรงงานเกษตรในการปลกพชอนทรย แตอยางไรกตาม สมาชกกลมอนทรยเกษตรอนทรยทงหมดใหความสนใจทงทเหมอนและแตกตางกนในการปลกพชอนทรย รวมทงสน 25 ชนด โดยใหความสนใจผกกาด ถวฝกยาว และพรกมากกวาพชชนดอน

กลมเกษตรอนทรยสวนใหญมเงนลงทนทาการปลกพชเปนของตนเอง มเพยงสวนนอยทกยมมาจากภายนอก กลมเกษตรอนทรย แตอยางไรกตาม มลคาทรพยสน ตนทนในการผลต รายไดจากการจาหนาย และผลกาไรของเกษตรกรในแตละแหงกแตกตางกนไป และจากการวเคราะหทางการเงน กลมเกษตรอนทรยมศกยภาพสงในการผลตเกษตรอนทรย หากรวมกนดาเนนการกลมอยางตอเนองจะสรางรายไดใหแกสมาชกไดเพมขน และยงชวยสรางประโยชนใหแกผบรโภคโดยรวมดวย

และปญหาทสมาชกลมเกษตรอนทรยประสบมากทสด คอ การดแลและการบรหารจดการแปลงพชอนทรยเนองจากมการรบกวนจากโรคและแมลงศตรพช และเปนปญหามากในฤดฝน อกทงสมาชกขาดกาลงใจในการทาการผลตเนองจากตนทนสง และคอนขางใชเวลามากในการบรหารจดการดน

พชรนทร สภาพนธ และคณะ (2553) ไดศกษาวจยเรอง การศกษาประสทธภาพทางเทคนคการผลตผกอนทรย โดยมวตถประสงคเพอประมาณฟงกชนพรมแดนการผลตกรณผลผลตอนทรยหลายชนด เพอวดประสทธภาพทางเทคนคการผลตผกอนทรย เพอเปรยบเทยบตนทนและผลตอบแทนในการผลตผกอนทรยและผกทวไป ไดนามาวเคราะหหาประสทธภาพทางเทคนคจากแบบจาลอง Stochastic Frontier Production Function และการวเคราะหตนทนและผลตอบแทนของรปแบบการผลตผกอนทรยเปรยบเทยบกบรปแบบการผลตอนๆ พบวา การผลตผกอนทรยมประสทธภาพทางเทคนค รอยละ 78 และตวแปรทมอทธพลตอผลผลตผกอนทรย ไดแก จานวน

37

แรงงานทใช และปรมาณการใชปจจยการผลตอนๆ และการผลตทง 4 รปแบบ คอ รปแบบทวไป รปแบบปลอดภย รปแบบปลอดภยจากสารพษ และรปแบบอนทรย

ยงยทธ ศรเกยวฟน และคณะ (2555) ไดศกษาวจยเรอง การสงเสรมการทาเกษตรอนทรยและการบรการจดการศตรพชโดยวธผสมผสานของเกษตรกรในอาเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม โดยทาการวจยกบกลมเกษตรกรทตองการรบการสงเสรมการทาการเกษตรอนทรยดวยกระบวนการบรหารจดการศตรพชโดยวธผสมผสาน เกยวกบดน พนธพช พฒนาการของพช ระบบนเวศนในแปลงปลกพช ปย สตวศตรขาว แมลงศตรพช โรคพชและการกาจด วชพช น า และสารเคม รวมท งกาหนดใหเกษตรกรทดลองทาการผลตเกษตรอนทรยในแปลงปลกของตนเอง พรอมๆ กบการรบการสงเสรม ทาการประเมนความรจากการสงเสรมและเปรยบเทยบพฤตกรรมการทาการเกษตรระหวางกอน กบหลงรบการสงเสรม พบวา

หลงรบการสงเสรม เกษตรกรมความรความเขาใจเกยวกบการบรหารศตรพช โดยวธผสมผสานแตกตางจากกอนรบการสงเสรม คอหลงรบการสงเสรมมความรความเขาใจสงกวา พฤตกรรมการทาการเกษตรของเกษตรกรเปลยนแปลงไป คอเกษตรกรงดการใชสารเคมและปยเคม และหนไปใชระบบเกษตรอนทรย

เกษตรกรประสบปญหาเรองการขาดเงนทนหมนเวยนสาหรบทาการเกษตร และปญหาเงนไมเหลอออมทงกอนและหลงรบการสงเสรม แตในระยะยาวแนวโนมปญหาจะลดลง เนองมาจากรายจายการซอปยอนทรยและสารชวภาพสาหรบเกษตรอนทรยจะลดลง

จากการสงเคราะหขางตนผวจย จาแนกเปนประเดนตางๆ ไวดงน

1. ดานการบรโภคของผบรโภคสนคาเกษตรอนทรย จากการศกษาพบวา ปจจยทสาคญทสงผลตอความเตมใจทจะซอสนคาเกษตรอนทรย

ไดแก ทศนคต ความร และพฤตกรรมการบรโภค โดยสงทผบรโภคคานงถง ไดแก บรรจภณฑททนสมย การอนรกษสงแวดลอม ราคาสมเหตสมผล และคานงดานสขภาพ โดยใชความรทมในการศกษา ประโยชนและขอดของการบรโภคสนคาทเกยวของกบดานเกษตรอนทรย 2. ดานการผลตสนคาเกษตรอนทรย

ดานการผลตสนคาเกษตรอนทรย ผวจย จาแนกเปนประเดนตาง ๆ ไดแก 2.1 ประสทธภาพ

38

ระบบการผลตทใหประสทธภาพในดานการผลตสนคาเกษตรอนทรย ประเภทพช ไดแก การปลกพชแบบผสมผสาน ซงจะใหประสทธภาพทดกวาการปลกพชเชงเดยว โดยสามารถทาการเพาะปลกไดทงป

2.2 ปญหาทสงผลตอระบบการผลต มหลายสาเหต ไดแก สภาพภมอากาศ ภยธรรมชาต แมลงศตรพช ราคาสนคาตกตา

ระบบชลประทาน ทมผลตอแหลงน าตามธรรมชาต สงผลตอการเพาะปลกในชวงนอกฤดกาล ทจะประสบปญหาภยแลง

2.3 รปแบบการผลตพชอนทรยทเหมาะสม ประกอบดวย 1) มการสงเสรมการรวมกลมภายในชมชนและสรางเครอขายภายนอกชมชน 2) ใชวธการปลกพชแบบผสมผสาน 3) มงเนนการใชฐานทรพยากรในชมชน และทเปนกรรมสทธของตนเอง 4) การนาเอาความรทไดจากการอบรมหรอสมมนามาปรบใชในกระบวนการผลต

โดยมการปฏบตอยางตอเนอง และมการเผยแพรความรไปยงสมาชกคนอน ๆ รวมถงบคคลทไมใชสมาชกกลม

5) การแกปญหา การขาดแคลนนาโดยมการขดบอไวใชเพอการเกษตร 6) การนาเอาวสดทเหลอจากการเกบเกยวไปใชใหเกดประโยชนทางการเกษตร 7) ผลผลตทไดเมอบรโภคในครวเรอนแลว สวนทเหลอนาไปขายและใชเปนเมลด

พนธ 8) มงเนนทางการตลาดทงภายในและภายนอกทองถน โดยชองทางการขายใชวธการ

ขายสนคา โดยตรง (ไมผานพอคาคนกลาง) และมการขนสงสนคาดวยตนเอง

39

วจารณและสรปผลการวจย จากการสงเคราะหงานวจยดานเกษตรอนทรย ผวจยไดทาการสงเคราะหงานวจยทเกยวของกบ

เกษตรอนทรยจานวน 18 เรอง จาแนกตามประเภทงานวจยทางดานลาไยอนทรย ทางดานทรพยากรนเวศทางเกษตรอนทรย และทางดานการสงเสรมเกษตรอนทรย จงสรปและอภปรายผล ไดดงน

ดานการผลตลาไยอนทรย และดานทรพยากรนเวศทางเกษตรอนทรย จาแนกเปน 1. ประสทธภาพการผลต ระบบการผลตลาไยทมประสทธภาพขนอยกบ ความรความเขาใจ การมประสบการณของ

เกษตรกรผผลต สภาพพนทเพาะปลก เนองจากตองคานงถงปรมาณธาตอาหารทสะสมในดน สภาพภมอากาศ อณหภม ความสมบรณของตนลาไย ความตองการของตลาด และความรวมมอของเกษตรกร

2. สาเหตทเลอกใชปยอนทรย มสาเหตเนองจากเพอลดอนตรายจากสารเคมตกคาง และสามารถหาไดงายในทองถน จงชวยลดคาใชจาย เชน คาขนสง คาแรงงาน เปนตน อกทงประหยดเวลาในการใสปย และมตนทนตา

3. วธการเพมผลผลตลาไยอนทรย

วธการวางแผน ผลทไดรบ

1.ควนกง และการตดราก เนองจากการควนกงเปนการตดเพยงทออาหารไมใหสงยอนกลบลงสดานลาง ความสมบรณของกงกยงคงเดม สวนทอนาไมไดถกตดจงทาใหอาหารยงสามารถสงไปเลยงผลผลตได และการตดรากกไมสงผลกระทบ

สงเสรมใหการออกดอกของตนลาไยเพมขน มากกวา 50 เปอรเซนต และไมกระทบตอคณภาพผลผลตลาไย โดยมนาหนกผล 11.18-11.55 กรมตอผล

2.ใชตนตอลาไยของพนธเพชรสาคร พนธปงปอง และพนธแมโจทะวาย หรอนาผงทะวาย

เปนลาไยพนธทสามารถออกดอกตดผลไดมากกวา2 ครงตอป จงอาจสงผลใหออกดอกนอกฤดกาล

3.ใชวตถดบทหาไดงายในทองถน ก. มลววหมกผสมกบเชอเรงปยหมก พด.1 ข. มลคางคาว รา และหนฟอสเฟส ค. ใชปยมลวว

ใหธาตอาหารในดน เชน แคลเซยม แมกนเซยม สงกะส ฟอสฟอรส โพแทสเซยม แมงกานส ทองแดง

40

วธการวางแผน ผลทไดรบ ง. ใชปยมลไก จ. ใชการปลกถวและไถกลบบรเวณโคนตน ฉ. ใชปยอนทรย

4.ใชโดโลไมท (ไมควรใชในปรมาณทมากและไมควรใชตดตอกนเปนเวลานาน)

ใหธาตอาหารในดน เชน แคลเซยมและแมกนเซยม

ดานการสงเสรมเกษตรอนทรย จาแนกเปน

1. ดานการบรโภคของผบรโภคสนคาเกษตรอนทรย จากการศกษาพบวา ปจจยทสาคญทสงผลตอความเตมใจทจะซอสนคาเกษตรอนทรย

ไดแก ทศนคต ความร และพฤตกรรมการบรโภค โดยสงทผบรโภคคานงถงเปนอนดบตนๆ ไดแก บรรจภณฑททนสมย การอนรกษสงแวดลอม ราคาสมเหตสมผล และคานงดานสขภาพ ซงถาผบรโภคไดใชความรทมในการศกษาเรองของเกษตรอนทรย และทราบถงประโยชนและขอดของการบรโภคสนคาทเกยวของกบดานเกษตรอนทรย กจะทาใหความตองการของผบรโภคขยายตวเพมขน

2. ดานการผลตสนคาเกษตรอนทรย ดานการผลตสนคาเกษตรอนทรย ผวจย จาแนกเปนประเดนตาง ๆ ไดแก 2.1 ประสทธภาพ ระบบการผลตทใหประสทธภาพในดานการผลตสนคาเกษตรอนทรย ประเภทพช

ไดแก การปลกพชแบบผสมผสาน ซงจะใหประสทธภาพทดกวาการปลกพชเชงเดยว โดยสามารถทาการเพาะปลกไดทงป

2.2 ปญหาทสงผลตอระบบการผลต มหลายสาเหต ไดแก สภาพภมอากาศ ภยธรรมชาต แมลงศตรพช ราคาสนคาตกตา

ระบบชลประทาน ทมผลตอแหลงน าตามธรรมชาต สงผลตอการเพาะปลกในชวงนอกฤดกาล ทจะประสบปญหาภยแลง ดงนนจงเปนเรองทภาครฐและภาคเอกชน พอคารวมทงตลาดทรองรบควรเขามามสวนรวม

2.3 รปแบบการผลตพชอนทรยทเหมาะสม ประกอบดวย 1) มการสงเสรมการรวมกลมภายในชมชนและสรางเครอขายภายนอกชมชน

41

2) ใชวธการปลกพชแบบผสมผสาน 3) มงเนนการใชฐานทรพยากรในชมชน และทเปนกรรมสทธของตนเอง 4) การนาเอาความรทไดจากการอบรมหรอสมมนามาปรบใชในกระบวนการ

ผลต โดยมการปฏบตอยางตอเนอง และมการเผยแพรความรไปยงสมาชกคนอน ๆ รวมถงบคคลทไมใชสมาชกกลม

5) การแกปญหา การขาดแคลนนาโดยมการขดบอไวใชเพอการเกษตร 6) การนาเอาวสดทเหลอจากการเกบเกยวไปใชใหเกดประโยชนทางการเกษตร 7) ผลผลตทไดเมอบรโภคในครวเรอนแลว สวนทเหลอนาไปขายและใชเปน

เมลดพนธ 8) มงเนนทางการตลาดทงภายในและภายนอกทองถน โดยชองทางการขายใช

วธการขายสนคา โดยตรง (ไมผานพอคาคนกลาง) และมการขนสงสนคาดวยตนเอง

ขอเสนอแนะงานวจยครงตอไป 1. ผวจยเจาะจงเลอกสงเคราะหงานวจยดานการผลตลาไยอนทรย เนองจากงานวจยท

เกยวของกบการผลตพชอนทรยอนๆ ของมหาวทยาลยแมโจยงมจานวนไมมากพอ 2. ควรทจะขยายผลการสงเคราะหงานวจยไปในดานเกษตรอนทรยทางสตว

42

เอกสารอางอง

นงลกษณ วรชชย.(2542). การวเคราะหอภมาน. กรงเทพมหานคร : คณะครศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

นงลกษณ วรชชยและสวมล วองวาณช. (2552). การสงเคราะหงานวจยทางการศกษา ดวยการวเคราะหอภมานและการวเคราะหเนอหา. กรงเทพมหานคร : สานกงานคณะกรรมการการศกษาแหงชาต สานกนายกรฐมนตร.

สวมล วองวานช.(2545).ประเภท ขนตอนของการประเมนอภมาน และคณสมบตของนกประเมนอภมาน . จฬาลงกรณมหาวทยาลย .

อทมพร จามรมาน. (2531). การสงเคราะหงานวจย : เชงปรมาณ. กรงเทพมหานคร : หางหนสวนจากด ฟนนพบบลชชง.

กญญพสว กลอมธงเจรญ และคณะ. (2553). รปแบบการบรหารการจดการกลมเกษตรอนทรยทเขมแขง : กรณศกษา กลมผลตปยอนทรยชวภาพ บานดอกแดง อ.ดอยสะเกด จ.เชยงใหม. รายงานผลการวจย มหาวทยาลยแมโจ.

จาเนยร บญมาก และคณะ. (2553). การพฒนาการจดการองคความรดานธรกจเกษตรอนทรยเพอเสรมสรางความเขมแขงของวสาหกจชมชนอยางยงยน. รายงานผลการวจย มหาวทยาลยแมโจ.

จาเนยร บญมาก และคณะ. (2555). ชองทางการตลาดลาไยอนทรยภายในประเทศและตางประเทศ. รายงานผลการวจย มหาวทยาลยแมโจ.

จราภรณ อนทสาร และคณะ. (2555).โครงการพฒนาตนแบบการปรบปรงประสทธภาพการผลตลาไยอนทรยในพนทภาคเหนอตอนบน. รายงานผลการวจย มหาวทยาลยแมโจ.

จราภรณ อนทสารและคณะ. (2556). การใชประโยชนจากจลนทรยทสามารถละลายฟอสเฟตไดภายใตการผลตลาไยอนทรยในพนทภาคเหนอตอนบน. รายงานผลการวจย มหาวทยาลยแมโจ.

ชนดา พนธมณ และคณะ. (2554). การศกษาระบบการผลตและความยงยนของเกษตรอนทรยในเขตภาคเหนอตอนบน. รายงานผลการวจย มหาวทยาลยแมโจ.

ชนดา พนธมณ และคณะ. (2555). ความยนดทจะจายและความสามารถทจะจายไดสาหรบผกสดอนทรยของผบรโภคในจงหวดเชยงใหม. รายงานผลการวจย มหาวทยาลยแมโจ.

43

ดลกร ขวญคา และคณะ. (2553). การพฒนารปแบบการจดการธรกจเกษตรอนทรยเพอเสรมสรางความเขมแขงของวสาหกจชมชนอยางยงยน. รายงานผลการวจย มหาวทยาลยแมโจ.

ธนรกษ เมฆขยาย และคณะ. (2555). การศกษาการจดการฟารมเกษตรอนทรยตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของเกษตรกรในอาเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม. รายงานผลการวจย มหาวทยาลยแมโจ.

นพดล จรสสมฤทธ. (2555).กระบวนการผลตแบบเกษตรยงยน : กรณศกษาการผลตลาไยอนทรย.รายงานผลการวจย มหาวทยาลยแมโจ.

นพดล จรสสมฤทธ. (2556).อทธพลของตนตอและตอกลางทมผลตอการออกดอกของลาไยอนทรย.รายงานผลการวจย มหาวทยาลยแมโจ.

ปฏภาณ สทธกลบตร. (2555) .การพฒนาเทคโนโลยทเหมาะสมในการจดการธาตอาหารลาไยอนทรย. รายงานผลการวจย มหาวทยาลยแมโจ.

พชรนทร สภาพนธ และคณะ. (2553). การศกษาประสทธภาพทางเทคนคการผลตผกอนทรย. รายงานผลการวจย มหาวทยาลยแมโจ.

พชรนทร สภาพนธ และคณะ. (2555). การวเคราะหประสทธภาพการผลตและความคมคาการผลตลาไยอนทรยในภาคเหนอตอนบน. รายงานผลการวจย มหาวทยาลยแมโจ.

พชรนทร สภาพนธ และคณะ. (2556). การวเคราะหมลคาทางเศรษฐกจและระบบการผลตทเหมาะสมของผกทผานมาตรฐานการรบรองตามระบบการปฏบตทางการเกษตรทด (GAP) สเกษตรอนทรยในภาคเหนอตอนบน. รายงานผลการวจย มหาวทยาลยแมโจ.

ยงยทธ ศรเกยวฟน และคณะ. (2555). การสงเสรมการทาเกษตรอนทรยและการบรหารจดการศตรพชโดยวธผสมผสานของเกษตรกรในอาเภอสนทราย จงหวดเชยงใหม. รายงานผลการวจย มหาวทยาลยแมโจ.

รชนวรรณ กมภคาม และคณะ. (2554). ศกยภาพการผลตสนคาเกษตรอนทรยสมาตรฐานสากลของจงหวดเชยงใหม. รายงานผลการวจย มหาวทยาลยแมโจ.

อายส อยเยน และคณะ. (2554). ศกยภาพดานการตลาดและความเตมใจทจะจายสนคาเนอสกรอนทรยในจงหวดเชยงใหม. รายงานผลการวจย มหาวทยาลยแมโจ.