บทท 6กระบวนการขบเคลอนการแกไขปญหาการคามนษยในสงคมไทย

ในบทนเปนการนำาเสนอผลการสงเคราะหองคความรเกยวกบประเดนของกระบวนการขบเคลอนการแกไขปญหาการคามนษยในสงคมไทย ซงผวจยไดทำาการรวบรวม และสงเคราะหขอมลจากการศกษาเชงลกในพนท และการศกษาเชงปรมาณจากเหยอการคามนษยทงชาวไทยและชาวตางประเทศ โดยมประเดนหลกในการสงเคราะหองคความรทงสน 3 ประเดน คอ

1. กระบวนการในการขบเคลอนของภาคสวนตางๆ เพอปองกนและแกไขปญหาคามนษย2. ปญหาและขอจำากดในการทำางานเพอปองกนและแกไขปญหาการคามนษย3. แนวทางในการสรางและพฒนากลไกในการปองกนและแกไขปญหาการคามนษย

ปรากฏผลการสงเคราะหองคความร ดงน

6.1 กระบวนการในการขบเคลอนของภาคสวนตางๆ เพอปองกนและแกไขปญหา คามนษย

ผลการสงเคราะหองคความรในประเดนน เปนการนำาเสนอถงกระบวนการขบเคลอนการทำางานของภาคสวนตางๆในการทำางานเพอปองกนและแกไขปญหาการคามนษย โดยจะนำาเสนอใน 2 ประเดนยอย คอ (1) การขบเคลอนงานปองกนและแกไขปญหาการคามนษย โดยผลการศกษาในพนท สะทอนใหเหนวามกระบวนการทำางาน/กลไกใน 3 ระดบ คอ ระดบนานาชาต/ระหวางประเทศ โดยเฉพาะในพนทชายแดน หรอการแกไขปญหาการคามนษยในรปแบบการคาแรงงาน ระดบชาตและระดบภาค รวมถงระดบจงหวด (2) งานดานการชวยเหลอ เยยวยาเหยอการคามนษย ซงเปนผลการ

154

ศกษาทไดจากเหยอโดยการเกบรวบรวมขอมลโดยแบบสอบถาม ซงปรากฏขอคนพบดงน

6.1.1 การขบเคลอนงานปองกนและแกไขผลการศกษาในพนทสะทอนใหเหนวากระบวนการขบเคลอน

เพอการปองกนและแกไขปญหาการคามนษยในสงคมไทยนนเกดขนอยางหลากหลาย กลาวคอ มการสรางและพฒนากลไกในการทำางานนระดบตางๆ ซงสามารถจำาแนกไดดงน 1) กลไกระหวางประเทศ 2) กลไกระดบชาต 3) กลไกระดบจงหวด กลาวคอ

1) กระบวนการ/กลไกระหวางประเทศ กระบวนการ/กลไกในระดบนเปนผลพวงมาจากความตระหนก

ในปญหาการคามนษยรวมกนของรฐบาลประเทศตางๆ โดยเฉพาะประเทศทมชายแดนตดกน รวมถงความตระหนกขององคกรพฒนาเอกชนสากล/นานาชาต (International Non Government Organization) อาทเชน

การทำาการบนทกขอตกลงรวม (MOU) กบประเทศพมา มการบนทกขอตกลงรวม MOU กบประเทศพมา ในเรองของการดำานนการใหมการทำาเอกสารทถกตองแกแรงงานตางดาว/แรงงานอพยพเหลาน ในลกษณะทคลายคลงกบ Passport อนจะทำาใหแรงงานตางดาวสามารถทำางานในประเทศไทยไดนานราว 2 ป อยางไรกตามกระบวนการทำางานดงกลาวกมขอจำากดและปญหา กลาวคอ มแรงงานอพยพ/แรงงานตางดาวจำานวนมาก โดยเฉพาะชนกลมนอยของพมา อาท คนกะเหรยง คนไทใหญ ทไมมบตรหรอเอกสารทระบวาคนพมา สงผลใหรฐบาลพมาไมรบรองวาเปนประชากรของพมา ฉะนนเพอแกไขปญหาตรงจดน รฐบาลไทยโดยกรมการจดหางาน กระทรวงแรงงาน จงจดทำาโครงการพสจนสญชาตสำาหรบแรงงานตางดาวขน โครงการดงกลาวน เปนโครงการทจดขนเพอใหสอดรบกบการทำา MOU ดงกลาวของรฐบาลไทยและรฐบาลพมา

155

ความรวมมอในระดบภมภาค และระดบนานาชาต การหารอเพอพจารณาแนวทางรวมดำาเนนโครงการสงเสรมความมนคงใหกบสำานกงานประสานงานชายแดนในเอเชยตะวนออก (BLO) ซงเปนความรวมมอระหวางศนยปฏบตการปองกนและปราบปรามการคามนษยแหงชาต สำานกงานยาเสพตดและอาชญากรรมแหงประชาชาต (UNODC) และโครงการความรวมมอสหประชาชาตวาดวยการตอตานการคามนษยในอนภมภาคลมแมนำาโขง (UNIAP) และโครงการสงเสรมความมนคงใหกบสำานกงานประสานงานชายแดนในเอเชยตะวนออก (BLO) มวตถประสงคหลกในการลงพนทคณะเจาหนาท ศนยปฏบตการปองกนและปราบปรามการคามนษยแหงชาต สำานกงานยาเสพตดและอาชญากรรมแหงประชาชาต (UNODC) และโครงการความรวมมอสหประชาชาตวาดวยการตอตานการคามนษยในอนภมภาคลมแมนำาโขง (UNIAP) คอ การประชมหารอกบหนวยงานทเกยวของเพอพจารณาแนวทางรวมดำาเนนโครงการสงเสรมความมนคงใหกบสำานกงานประสานงานชายแดนในเอเชยตะวนออก (BLO) ซงในประเทศไทยมการวางแผนจะจดทำาโครงการฯในพนท 3 อำาเภอ คอ 1) อำาเภอแมสาย จงหวดเชยงราย 2) อำาเภอแมสอด จงหวดตาก และ 3) อำาเภอสอง จงหวดระนอง

BLO เปนองคกรททำางานในลกษณะของการแสวงหาความรวมมอใน 6 ประเทศภมภาคลมนำาโขง ไดแก ประเทศจน พมา ลาว ไทย พมา และกมพชา เพอการตอตานยาเสพตด ในการทำางานในยคแรก BLO ขบเคลอนงานดานการปองกนแกไขปญหายาเสพตด ในยคตอมามการขยายขอบเขตการทำางานใหครอบคลมเรองของอาชญากรรมขามชาตอนๆรวมดวย โดยเฉพาะปญหาการคามนษย ฉะนนจงคดวาจะทำาอยางไรให BLO และ ศปคม.ชาต สามารถทำางานเชอมโยงประสานกน โดยไมตงตง BLO ในระดบจงหวดใหซำาซอนกบการทำางานของ ศปคม.จงหวด จงเกดเปนแนวความคดให ศปคม.จงหวดและ BLO สามารถประสานขอมลกนได โดยทาง

156

รฐบาลพมาไดเสนอใหมการนำารองในการทำาโครงการดงกลาวนในพนท 3 จด ดงกลาวมาขางตน

UNODC มการทำา MOU เมอ 8 ปทผานมา (ราวป พ.ศ. 2549) เปนการลงนามในเรองการปราบปรามปญหายาเสพตด โดยมการตงสำานกงานประสานงานชายแดนในเอเชยตะวนออก หรอ BLO ขน ซงมทงหมด 40 จดใน 6 ประเทศลมนำาโขง โดยทในประเทศไทย ณ ปจจบนมสำานกงานดงกลาวอย 17 จด หนาทหลกของ BLO คอ จะทำาอยางไรใหมตรประเทศทมชายแดนตดกนมการทำางานประสานความรวมมอซงกนและกนเปนไปอยางสะดวกมากยงขน ทงนทาง UNOCD มองวา BLO เปนกลไกสำาคญททำางานขบเคลอนจนสามารถแกไขปญหายาเสพตดไดดระดบหนง ฉะนนตอมา BLO มการขยายขอบเขตการทำางานใหครอบคลมเรองของอาชญากรรมขามชาตอนๆ โดยเฉพาะปญหาการคามนษย ซงในปจจบนทางประเทศพมาไดเสนอวา ทางพมาพรอมทจะใหการสนบสนนใหมการจดตง BLO ในพนทชายแดนระหวางไทยและพมา 3 จด คอ แมสาย-ทาขเหลก, แมสอด-เมยวด และเกาะสอง-ระนอง ซงรฐบาลพมามองวาเปน hot spot ทดลองทำาใน 3 พนทกอนเปนเบองแรก ซงผลจาการพดคยกบพนทงในระดบของอำาเภอและระดบจงหวดใน 3 จงหวด เพอเปนเกบรวบรวมขอมลเบองตนแลว กจะทำาการเปดการประชมเชงปฏบตการ (work shop) ระหวางหนวยงานใน 3 พนท/จงหวด ทงหนวยงานภาครฐ องคกรพฒนาเอกชน เพอสรปปญหาในแตละพนท และวางแผนการทำางานรวมกนตอไป

2) กระบวนการ/กลไกระดบชาตและระดบภาคกระบวนการ/กลไกในระดบน เปนการทำางานหลกทใหแนวทาง

ในการขบเคลอนในระดบจงหวดหรอในระดบพนทตอไป โดยทกระบวนการ/กลไกระดบชาตทคนพบในการศกษาครงน ไดแก

ศนยปฏบตการปองกนและปราบปรามการคามนษยชาต (ศป.คม.ชาต) กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของ

157

มนษย ไดจดตงศนยปฏบตการปองกนและปราบปรามการคามนษยแหงชาต (ศปคม.แหงชาต) โดยไมไดจดตงเปนหนวยงานพเศษขนใหม แตใชกลไกของหนวยงานตาง ๆ ทมอยแลว และใหหนวยงานทเกยวของแตงตงผประสานงานประจำาแตละหนวยงาน โดยไมตองมาปฏบตงาน ณ กระทรวงฯ ทงน ไดกำาหนดรปแบบไวดงน คณะกรรมการศนยปฏบตการดานการคามนษยระดบชาต ทำาหนาทกำาหนดนโยบาย ยทธศาสตร อำานวยการ สงการ และประสานงานในระดบตาง ๆ รวมทงกำากบดแล ตดตามการดำาเนนงาน ประกอบดวย ปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย (ประธานกรรมการ) ผทรงคณวฒ และผแทนจากหนวยงานภาครฐ องคกรเอกชน และองคการระหวางประเทศทเกยวของ โดยมสำานกงานปลดกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยเปนเจาภาพหลก

บนทกขอตกลง เรอง แนวทางการปฏบตรวมกนระหวาง“หนวยงานทเกยวของในการดำาเนนการกรณเดกและหญงซงตกเปนเหยอของการคามนษยในพนท 17 จงหวดภาคเหนอ” พ.ศ.2550 หรอ “MOU ภาคเหนอ การจดทำาบนทกขอตกลงวา”ดวยแนวทางการปฏบตรวมกนในการปองกน ปราบปราม และแกไขปญหาการคามนษย ของหนวยงานทเกยวของในพนท 17 จงหวดภาคเหนอ พ.ศ.2550 กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย โดยสำานกงานสงเสรมสวสดภาพและพทกษเดก เยาวชน ผดอยโอกาส คนพการ และผสงอาย รวมกบองคกรยนเซฟ (ประเทศไทย) และองคการแพลน ประเทศไทย ดำาเนนโครงการจดทำาบนทกขอตกลง 9 จงหวดภาคเหนอ ขยายใหครอบคลม 17 จงหวดภาคเหนอ เพอชวยเหลอคมครองเหยอการคามนษยไดอยางมประสทธภาพ โดยมการดำาเนนงานดงนคอ (1) แตงตงคณะทำางานจงหวด 2 คน คอ ผกำากบการดานตรวจคนเขาเมองตาก และ พฒนา

158

สงคมและความมนคงของมนษยจงหวดตาก รวมพจารณาจดทำาบนทกขอตกลง 17 จงหวดภาคเหนอ จำานวน 4 ครง ทจงหวดเชยงใหม และ (2) มพธลงนามในบนทกขอตกลง วาดวยแนวทางการปฏบตรวมกนในการปองกน ปราบปราม และแกไขปยหาการคามนษยของหนวยงานทเกยวของในพนท 17 จงหวดภาคเหนอ พ.ศ.2550 เมอวนท 8 พฤษภาคม 2550

3) กระบวนการ/กลไกระดบจงหวด ดงกลาวมาขางตนวา กระบวนการ/กลไกระดบชาตและระดบ

ภาคเปนสงทใหแนวทางในการขบเคลอนงานในระดบพนท สำาหรบในการศกษาครงนพบวา กระบวนการ/กลไกในพนททสำาคญม 2 ลกษณะ คอ (1) กระบวนการขบเคลอนของ “ศนยปฏบตการปองกนและปราบปรามการคามนษยจงหวด ” (ศป.คม.จงหวด) และทมสหวชาชพ อาทเชน ในพนทจงหวดตาก พนทจงหวดพะเยา พนทจงหวดเชยงราย และจงหวดสมทรสาคร รวมถง (2) กระบวนการขบเคลอนงานของหนวยงาน/องคกรตางๆทมการทำางานเกยวของกบการปองกน แกไขปญหาการคามนษย เปนตนวา

พนทจงหวดเชยงราย : กระบวนการทำางานในพนท มทมสหวชาทประกอบไปดวยทงภาครฐ เอกชน องคกรพฒนาเอกชน มาทำางานรวมกนในพนท โดยใชกระบวนการทงในดานการชวยเหลอการสงตอ และการเยยวยา นอกจากนยงมองคกรบางกลม ทำางานในลกษณะของเชงปองกน สามารถสรป ประเภทองคกร และลกษณะงานททำาในกระบวนการการทำางานดานการคามนษยดงน

- องคกรททำางานในลกษณะปองกน ปราบปราม ประกอบไปดวยเจาหนาทตำารวจ ดานตรวจคนเขาเมอง และทหาร

- องคกรททำาในลกษณะการปองกน กศน.แมสาย มลนธพฒนาชมชนในเขตภเขา แพลน บานนานา

- องคกรททำางานดานพฒนาศกยภาพของงกลมเปาหมาย ไดแกองคกรเอมพาวเวอร

159

- องคกรทใหการปองกน ชวยเหลอ และเยยวยา ไดแกศนยลกหญง มลนธศภนมต มลนธเรอนรมเยน

พนทจงหวดพะเยา : จากการทจงหวดพะเยาไดประสบปญหาจากการเกดขนของการคามนษยในรปแบบของการคาประเวณเปนจำานวนมาก และมผลรวมถงการเกดสภาวะ ความรนแรงในปญหาเรองของการตกเขยวตามมา ดงนนจงหวดพะเยาจงไดเลงเหนถงปญหา และพยายามทจะหาแนวทางในการปองกนและแกไขปญหาอยางจรงจง เพอใหเกดกระบวนการในการขบเคลอนในพนท เพอปองกนและแกไขปญหาการคามนษยในจงหวดพะเยาขนมา

ดงนนจะเหนไดวาชวงเวลา 20 ปทผานมา จงหวดพะเยาไดพยายามรวมมอกบหลายภาคสวน ในการสงเสรมอาชพ รายไดในทองถน การสงเสรมการศกษาอยางตอเนอง การรณรงคปรบทศนคต คานยม และการบงคบใชกฎหมายอยางจรงจงในการแกไขสถานการณปญหาของการคามนษย โดยเฉพาะการคาเดก และผหญงในจงหวดพะเยา และไดมการจดแบงสถานะของกลมเปาหมายอยางชดเจนเปน 3 กลมดวยกน คอ กลมเสยง ผตกเปนเหยอ และกลมผคา เพอใหงายตอการปฏบตการ และเขาถงกลมเปาหมายอยางทงถง นอกจากนจงหวดพะเยากยงไดมการจดตงศนยปฏบตการการปองกนและปราบปรามการคามนษยในระดบจงหวดขน ซงครอบคลม 9 อำาเภอในจงหวดพะเยา ทงนกเพอทจะทำาใหเกดกลไกความรวมมอของทกภาคสวน และเกดการผลกดนใหเกดเปนทมงานแบบสหวชาชพขนมา โดยมบคลกรในระดบอำาเภอ ตำารวจ แพทย พยาบาล นกสงคมสงเคราะห นกจตวทยา คร เจาหนาทอนามยเปนกลไกในการชวยเหลอ และคมครองความเสยง และผตกเปนเหยอ

นอกจากนภายใตนโยบายของรฐ โดยมกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยคอยกำากบอยนน กไดมการกำาหนดยทธศาสตรการพฒนาจงหวดทสำาคญแกจงหวดพะเยาขนใน ป 2547 เพอใหเกดมการขบเคลอนอยางตอเนองภายใตกลยทธหลก

160

ในการปองกนและปราบปรามการคามนษย โดยสามารถแบงหลกใหญออกไดดงน คอ การพฒนากลไกความรวมมอของศนยปฏบตการการปองกนและปราบปรามการคามนษยในระดบจงหวดและอำาเภอ การสรางความตระหนกรในการปองกนและรณรงคประชาสมพนธ การชวยเหลอและบำาบดเยยวยาเหยอคนสงคม และการปราบปรามและบงคบใชกฎหมาย ดงนนยทธศาสตรเหลานถอเปนสงทสำาคญทจะชวยทำาใหจงหวดพะเยาสามารถทจะแกไขปญหาการคามนษย ทถอเปนปญหาทมการสงสมมาเปนระยะเวลานานใหลด และเบาบางลงผานการรวมถอของภาคสวนตางๆในการแกไขปญหาการคามนษย

พนทจงหวดตาก : การดำาเนนงานของหนวยงาน/องคกรทขบเคลอนงานปองกนและแกไขปญหาการคามนษยโดยตรงในพนท ประกอบดวย หนวยงานทงภาครฐและเอกชน อาทเชน (1) มลนธศภนมตแหงประเทศไทย ศนยประสานงานเขตแมสอด ทำางานครบกระบวนการทงในเชงการปองกน การชวยเหลอ และการประสานความรวมมอกบหนวยงานตางๆทเกยวของเพอเยยวยาเหยอการคามนษย (2) องคกรพฒนาเอกชน (NGOs) ของคนพมา ในพนทอำาเภอแมสอดมองคกรเหลานอยราว 3-4 องคกร กระบวนการทำางานหลกมลกษณะเปนการทำางานทยดชมชนเปนฐานในการทำางาน หรอ Community Base Organization อาท อากาเป คลนกกฏหมายแรงงาน ททำางานชวยเหลอแรงงานตางดาว/แรงงานอพยพในดานคดแรงงาน ทงนองคกรเหลานถกขนบญชดำา (black list) โดยรฐบาลพมา (3) ศนยพงได (OSCC) ซงมททำาการอยทโรงพยาบาล ศนยดงกลาวทำาหนาทหลกในเรองของการชวยเหลอแกผหญงและเดกทถกทำาราย ศนยดงกลาวเปนหนงในกลไกการทำางานทเกดจากการทำาบนทกขอตกลง (MOU) รวมกนของหนวยงานททำางานเกยวกบการปองกนและแกไขปญหาการคามนษย 17

161

จงหวดภาคเหนอ (4) หนวยงานภาครฐ ไดแก บานพกเดกและครอบครว ตำารวจตรวจคนเขาเมอง ฯลฯ

พนทจงหวดสมทรสาคร : มการดำาเนนงานดานการคมครองแรงงานเดก โดยทางสวสดการคมครองแรงงานจงหวดสมทรสาคร รวมกบภาคทเกยวของ และ เครอขายสงเสรมคณภาพชวตแรงงาน ดวยการสนบสนนงานวชาการจาก ศนยวจยการยายถน สถาบนเอเชยศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย ในการประชมปฏบต และนำาเสนอ การใชแรงงานเดกภาคประมง ตอเนองประมง เกษตรกรรม และคนรบใชในบาน จงหวดสมทรสาคร เพอหาแนวทางการทำางานตอเนองในประเดนการคมครองแรงงานเดก โดยมขอเสนอทนาสนใจคอ 1) การปองกนไมใหเดกเขาสระบบการทำางานในรปแบบทไมเหมาะสม อาท การจดระบบการตรวจสอบ และตดตามการจางแรงงานในกจการประมง และตอเนองจากประมง การแกไขปญหา การจดบรการทางสงคม การจดการศกษาแกเดกตางชาต 2) การคมครองแรงงานเดก อาท การสรางกลไกเชงระบบการชวยเหลอ และคมครองเดก การเสรมสรางใหผประกอบการเขาใจและไมละเมดสทธแรงงานเดก การสรางเครอขายใหความชวยเหลอคมครองผทถกละเมดสทธ เปนตน 3) การมสวนรวมกบผประกอบการเพอสามารถแทรกแซงใหแรงงานเดกไดรบบรการทางสงคม การพฒนาทกษะชวตแรงงาน การสนบสนนการจดการศกษาในรปแบบทเหมาะสมแกแรงงานเดก การพฒนาฝมอ ทกษะอาชพ ทเหมาะสมแกเดกตามวย 4) การพฒนาความรวมมอและเครอขายระหวางหนวยงานทเกยวของ เปนความพยายามทจะจดใหมการจดระบบฐานขอมลทใชสำาหรบปฏบตการ การปรกษาหารอในประเดนตางๆ ทเกยวของกบการพฒนาระบบการบรหารคมครองแรงงานขามชาต และครอบครว ในจงหวดสมทรสาคร

162

จากกระบวนการ/กลไกขบเคลอนงานปองกนและแกไขปญหาการคามนษยในระดบตางๆทคนพบจากการศกษา สะทอนใหเหนวาในสงคมไทย มไดนงดดายกบปญหาการคามนษยทเกดขน ในทางตรงกนขาม กลบมความพยายามในการสรางกลไกขบเคลอนการทำางานทหลากหลาย อยางไรกตามเนองดวยปญหาการคามนษยมการเปลยนแปลงไปอยางเปนพลวตร ฉะนนกระบวนการ/กลไกดงกลาวอาจจะยงไมเพยงพอ และเหมาะสมตอการเปลยนแปลงไปของปญหา ฉะนนจงจำาเปนอยางยงทตองมการใหความสำาคญกบการปรบเปลยนกระบวนการทำางาน/กลไกตางๆใหสอดคลอง เทาทนกบสถานการณปญหาทเปลยนแปลงไป

6.1.2 การชวยเหลอ เยยวยาทเหยอการคามนษยไดรบเปนการนำาเสนอขอมลเกยวกบการชวยเหลอ เยยวยาทเหยอ

การคามนษยไดรบ รวมทงการนำาเสนอทศนะของเหยอการคามนษยตอการชวยเหลอ เยยวยาทตนไดรบ ซงไดจากการเกบรวบรวมขอมลเชงปรมาณ เพอใหเปนขอมลอกแงมมหนงทจะทำาใหการวเคราะหถงกระบวนการขบเคลอนการแกไขปญหาการคามนษยไดชดเจน ลมลกขน กลาวคอ

1) หนวยงานทใหชวยเหลอเยยวยา เหยอการคามนษยชาวไทย : พบวา สวนใหญรอยละ 90.9

หนวยงานทใหความชวยเหลอเยยวยา คอ หนวยงานของรฐบาลไทย และเพยงรอยละ 10.1 เปนองคกรพฒนาเอกชน (NGOs) ทงในและตางประเทศ (ตารางท 5.1) โดยมรายละเอยดดงน

- หนวยงานของรฐบาลไทย ไดแก สถานคมครองและพฒนาอาชพภาคใต จงหวดสราษฎธาน บานพกเดกและครอบครว จงหวดสงขลา สถานคมครองและพฒนาอาชพภาคใต จงหวดสราษฎธาน รพ.ไพศาล บานพกเดก จ.นครสวรรค สถานคมครองและพฒนาอาชพบานเกรดตระการ สถานทตไทย สถานคมครองและพฒนาอาชพบานเกรดตระการ พมจ.จนทบร สถานสงเคราะหเดก

163

ชายบานเชยงใหม ศนยปองกนและปราบปรามการคามนษย จงหวดเชยงใหม ตำารวจภธรจงหวดเชยงใหม เปนตน

- องคกรพฒนาเอกชน (NGOs) ทงในและตางประเทศ ไดแก TRAFCORD FACE มลนธผหญง เปนตน

เหยอการคามนษยชาวตางประเทศ : สวนใหญรอยละ 68.6 หนวยงานทใหการชวยเหลอคอ หนวยงานของรฐบาลไทย รองลงมารอยละ 28.6 เปนองคกรพฒนาเอกชน (NGOs ทงในและ ตางประเทศ) และเพยง รอยละ 0.3 เปนหนวยงานของรฐบาลตางประเทศ (ตารางท 6.1) โดยมรายละเอยดดงน

- หนวยงานของรฐบาลไทย ไดแก กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย กรมพฒนาสงคมและสวสดการ บานพกเดกและครอบครวนครศรธรรมราช สถานคมครองและพฒนาอาชพภาคใต สำานกงานพฒนาสงคมและสวสดการจงหวดระนอง สำานกงานพฒนาสงคมจงหวดเชยงราย สำานกงานพฒนาสงคมจงหวดนราธวาส บานพกเดกและครอบครวจงหวดเชยงราย บานสองแคว บานพกเดกจงหวดสงขลา บานเกรดตระการ บานพกเดกครอบครวจงหวดตาก สถานสงเคราะหเดกชายบานเชยงใหม จงหวดเชยงใหม บานศรสราษฎร สำานกงานตรวจคนเขาเมอง ปดส. สำานกงานตรวจคนเขาเมอง โรงพยาบาลศรราช โรงพยาบาลตากสน กรมแรงงาน บานพกเดกชลบร กกสด. บานพกเดก แรงงาน จงหวดนนทบร - องคกรพฒนาเอกชน (NGOs ทงในและตางประเทศ) ไดแก ศนยลกหญง มลนธศภนมตอำาเภอแมสาย จงหวดตาก องคกรพทกษสตร ศนยเมอรซ TRAFCORD จงหวดเชยงใหม FACE WORD VISION AFISIP CPCR

ตารางท 6.1 จำานวน รอยละ ของกลมตวอยางชาวไทยจำาแนกตามหนวยงานทใหชวยเหลอเยยวยา

164

หนวยงานทใหชวยเหลอเยยวยา เหยอการคามนษยชาวไทย

เหยอการคามนษยชาวตาง

ประเทศ- หนวยงานของรฐบาลไทย - องคกรพฒนาเอกชน (NGOS)

ทงในและตางประเทศ - หลบหนออกมากอน / พลเมองด

ชวยเหลอ- หนวยงานของรฐบาลตาง

ประเทศ

90.99.1

--

68.828.6

2.30.3

ตอบไดมากกวา 1 ขอ

2) การไดรบการชวยเหลอ เยยวยาและความตรงตอความตองการ

เหยอการคามนษยชาวไทย : ผลการศกษาในประเดนดงกลาวน กลมตวอยางซงเปนเหยอการคามนษยชาวไทยไดใหขอมลวา ไดรบการชวยเหลอ เยยวยาทหลากหลายรปแบบ ไดแก (ตารางท 6.2)

- การดำาเนนคดกบนายจาง / ผคามนษย จากการศกษาพบวา กลมตวอยางสวนใหญ รอยละ 96.9 ไดรบการชวยเหลอเยยวยาในการดำาเนนคดกบนายจาง / คามนษย และเพยงรอยละ 3.0 ไมไดรบการชวยเหลอเยยวยา ซงกลมตวอยางชาวไทยทงหมดรอยละ 100.0 ไดรบบรการตรงตอความตองการ

-ความชวยเหลอในเรองอาหาร เครองนงหมจากการศกษาพบวา กลมตวอยางชาวไทยสวนใหญ รอยละ 93.9 ไดรบการชวยเหลอเยยวยาในเรองอาหาร เครองนงหม และเพยงรอยละ 6.1 ไมไดรบการชวยเหลอเยยวยา ซงกลมตวอยางชาวไทยทงหมดรอยละ 100.0 ไดรบบรการตรงตอความตองการ

165

-การบำาบดฟ นฟสภาพรางกาย จากการศกษาพบวา กลมตวอยางชาวไทยสวนใหญ รอย 100.0 ไดรบการชวยเหลอเยยวยาการบำาบดฟ นฟสภาพรางกาย ซงกลมตวอยางชาวไทยทงหมดรอยละ 100.0 ไดรบบรการตรงตอความตองการ

-การบำาบดฟ นฟสภาพจตใจ จากการศกษาพบวา กลมตวอยางชาวไทยสวนใหญ รอยละ 100.0 ไดรบการชวยเหลอเยยวยาในการบำาบดฟ นฟสภาพจตใจ ซงกลมตวอยางชาวไทยทงหมด รอยละ 100.0 ไดรบบรการตรงตอความตองการ

-การดแลสขภาพอนามย และการปองกน จากการศกษาพบวา กลมตวอยางชาวไทยสวนใหญ รอยละ 100.0 ไดรบการชวยเหลอเยยวยาในการดแลสขภาพอนามยและการปองกน ซงกลมตวอยางชาวไทยทงหมด รอยละ 100.0 ไดรบบรการตรงตอความตองการ

- การสงตวไปสถานสงเคราะหหรอสถานพกฟ นอนเปนสถานทมความปลอดภย จากการศกษาพบวา กลมตวอยางชาวไทยสวนใหญ รอยละ 100.0 ไดรบการชวยเหลอเยยวยาใน การสงตวไปสถานสงเคราะหหรอสถานพกฟ นอนเปนสถานทมความปลอดภย ซงกลมตวอยางชาวไทย รอยละ 97.0 ไดรบบรการตรงตอความตองการ และรอยละ 3.0 ไดรบบรการไมตรงตอความตองการ

- การฝกอาชพ จากการศกษาพบวา กลมตวอยางชาวไทยสวนใหญ รอยละ 90.9 ไดรบการชวยเหลอเยยวยาในการฝกอาชพ และเพยงรอยละ 9.1 ไมไดรบการชวยเหลอเยยวยา ซงกลมตวอยางชาวไทยทงหมด รอยละ 100.0 ไดรบบรการตรงตอความตองการ

166

ตารางท 6.2 จำานวน รอยละ ของเหยอการคามนษยชาวไทย จำาแนกตามการไดรบการชวยเหลอเยยวยาและการตรงตอความตองการ

การชวยเหลอเยยวยาการรบบรการ ตรงกบความ

ตองการไดรบ ไมไดรบ ตรงกบ

ความตองการ

ไมตรงกบความตองการ

1. การดำาเนนคดกบนายจาง / ผคามนษย

96.9(32)

3.0(1)

100.0(33)

-

2. ความชวยเหลอในเรองอาหาร เครองนงหม

93.9(31)

6.1(2)

100.0(33)

-

3. การบำาบดฟ นฟสภาพรางกาย 100.0(33)

- 100.0(33)

-

4. การบำาบดฟ นฟสภาพจตใจ 100.0(33)

- 100.0(33)

-

5. การดแลสขภาพอนามย และการปองกน

100.0(33)

- 100.0(33)

-

6. การสงตวไปสถานสงเคราะหหรอสถานพกฟ นอนเปนสถานทมความปลอดภย

100.0(33)

- 97.0(32)

3.0(1)

7. การฝกอาชพ 90.9(30)

9.1(3)

100.0(33)

-

เหยอการคามนษยชาวตางประเทศ : ผลการศกษาพบวากลมตวอยางซงเปนเหยอการคามนษยชาวตางประเทศกรบการชวยเหลอเยยวยาทหลากหลายคลายคลงกบเหยอการคามนษยชาวไทย กลาวคอ (ตารางท 6.3)

167

- การดำาเนนคดกบนายจาง / ผคามนษย จากการศกษาพบวา กลมตวอยางชาวตางประเทศสวนใหญ รอยละ 95.2 ไดรบการชวยเหลอเยยวยาในการดำาเนนคดกบนายจาง / คามนษย และเพยงรอยละ 4.8 ไมไดรบการชวยเหลอเยยวยา ซงกลมตวอยางชาวตางประเทศสวนใหญรอยละ 85.5 ไดรบบรการตรงตอความตองการ และเพยงรอยละ 14.5 ไดรบบรการไมตรงตอความตองการ

-ความชวยเหลอในเรองอาหาร เครองนงหมจากการศกษาพบวา กลมตวอยางชาวตางประเทศสวนใหญ รอยละ 100.0 ไดรบการชวยเหลอเยยวยาในเรองอาหาร เครองนงหม ซงกลมตวอยางชาวตางประเทศสวนใหญรอยละ 99.5 ไดรบบรการตรงตอความตองการ และเพยงรอยละ 0.5 ไดรบบรการไมตรงตอความตองการ

-การบำาบดฟ นฟสภาพรางกาย จากการศกษาพบวา กลมตวอยางชาวตางประเทศทงหมดรอยละ 100.0 ไดรบการชวยเหลอเยยวยาการบำาบดฟ นฟสภาพรางกาย ซงกลมตวอยางชาวตางประเทศทงหมดรอยละ 100.0 ไดรบบรการตรงตอความตองการ

-การบำาบดฟ นฟสภาพจตใจ จากการศกษาพบวา กลมตวอยางชาวตางประเทศทงหมด รอยละ 100.0 ไดรบการชวยเหลอเยยวยาในการบำาบดฟ นฟสภาพจตใจ ซงกลมตวอยางชาวตางประเทศทงหมดรอยละ 100.0 ไดรบบรการตรงตอความตองการ

-การดแลสขภาพอนามย และการปองกนโรคตดตอ จากการศกษาพบวา กลมตวอยางชาวตางประเทศสวนใหญ รอยละ 99.5 ไดรบการชวยเหลอเยยวยาในการดแลสขภาพอนามยและการปองกนโรคตดตอ และเพยงรอยละ 0.5 ไมไดรบการชวยเหลอเยยวยา ซงกลมตวอยางชาวตางประเทศสวนใหญรอยละ 99.5 ไดรบบรการตรงตอความตองการ และเพยงรอยละ 0.5 ไดรบบรการไมตรงตอความตองการ

168

-การพสจนสญนสญชาต จากการศกษาพบวา กลมตวอยางชาวตางประเทศสวนใหญ รอยละ 93.2 ไดรบการชวยเหลอเยยวยาในการการพสจนสญชาต และเพยงรอยละ 6.8 ไมไดรบการชวยเหลอเยยวยา ซงกลมตวอยางชาวตางประเทศสวนใหญ รอยละ 96.6 ไดรบบรการตรงตอความตองการ และเพยงรอยละ 3.4 ไดรบบรการไมตรงตอความตองการ

- การสงตวไปสถานสงเคราะหหรอสถานพกฟ นอนเปนสถานทมความปลอดภย จากการศกษาพบวา กลมตวอยางชาวตางประเทศทงหมด รอยละ 100.0 ไดรบการชวยเหลอเยยวยาในการสงตวไปสถานสงเคราะหหรอสถานพกฟ นอนเปนสถานทมความปลอดภย ซงกลมตวอยางชาวตางประเทศสวนใหญรอยละ 93.2 ไดรบบรการตรงตอความตองการ และเพยงรอยละ 6.8 ไดรบบรการไมตรงตอความตองการ

- การฝกอาชพ จากการศกษาพบวา กลมตวอยางชาวตางประเทศสวนใหญ รอยละ 99.0 ไดรบการชวยเหลอเยยวยาในการฝกอาชพ และเพยงรอยละ 1.0 ไมไดรบการชวยเหลอเยยวยา ซงกลมตวอยางชาวตางประเทศสวนใหญ รอยละ 99.5 ไดรบบรการตรงตอความตองการ และเพยงรอยละ 0.5 ไดรบบรการไมตรงตอความตองการ

- การสงตวกลบภมลำาเนา / ประเทศ จากการศกษาพบวา กลมตวอยางชาวตางประเทศสวนใหญ รอยละ 99.5 ไดรบการชวยเหลอเยยวยาใน การสงตวกลบภมลำาเนา / ประเทศ และเพยงรอยละ 0.5 ไมไดรบการชวยเหลอเยยวยา ซงกลมตวอยางชาวตางประเทศสวนใหญ รอยละ 98.1 และเพยงรอยละ 1.4 ไดรบบรการไมตรงตอความตองการ

169

ตารางท 6.3 จำานวน รอยละ ของเหยอการคามนษยชาวตางประเทศจำาแนกตามการไดรบการชวยเหลอเยยวยาและการตรงตอความตองการ

การชวยเหลอเยยวยาการรบบรการ ตรงกบความ

ตองการไดรบ ไมไดรบ ตรงกบ

ความตองการ

ไมตรงกบความ

ตองการ1. การดำาเนนคดกบนายจาง / ผคามนษย

95.2(197)

4.8(10)

85.5(177 )

14.5(30)

2. ความชวยเหลอในเรองอาหาร เครองนงหม

100.0(207)

- 99.5(206)

0.5(10)

3. การบำาบดฟ นฟสภาพรางกาย 100.0(207)

- 100.0(207)

-

4. การบำาบดฟ นฟสภาพจตใจ 100.0(207)

- 100.0(207)

-

5. การดแลสขภาพอนามย และการปองกนโรคตดตอ

99.5(206 )

0.5(1)

99.5(206)

0.5(1)

6. การพสจนสญชาต 93.2(193)

6.8(14)

96.6(200)

3.4(7)

7. การสงตวไปสถานสงเคราะหหรอสถานพกฟ นอนเปนสถานทมความปลอดภย

100.0(207)

- 93.2(193)

6.8(14)

8. การฝกอาชพ 99.0(205)

1.0(2)

99.5(206)

0.5(1)

9. การสงตวกลบภมลำาเนา / ประเทศ

99.5(206)

0.5(1)

98.1(203)

1.4(3)

170

3) ความตองการการชวยเหลอ เยยวยา เหยอการคามนษยชาวไทย : จากการศกษาพบวา กลม

ตวอยาง รอยละ 31.7 ตองการใหดำาเนนคดกบนายจาง / ผคามนษย รองลงมารอยละ 30.3 ตองการใหมการฝกอาชพ และเพยงรอยละ 3.8 ตองการใหรกษาพยาบาลซงเทากบอน ๆ (การสงกลบภมลำาเนา ใหมบตรประจำาตว) (ตารางท 6.4)

ตารางท 6.4 จำานวน รอยละ ของกลมตวอยางชาวไทยจำาแนกตามความตองการการชวยเหลอเยยวยา

ความตองการการการชวยเหลอเยยวยา

รอยละ

- การดำาเนนคดกบนายจาง / ผคามนษย

- การฝกอาชพ- การหางานทมนคงใหทำา - การสนบสนนงบประมาณเพอ

เปนทนในการประกอบอาชพ- การรกษาพยาบาล- อนๆ (สงกลบภมลำาเนา ใหม

บตรประจำาตว)

31.730.317.712.7

3.83.8

ตอบไดมากกวา 1 ขอ

เหยอการคามนษยชาวตางประเทศ : จากการศกษาพบวา กลมตวอยางสวนใหญรอยละ 30.6 ตองการใหสงกลบประเทศ รองลงมารอยละ 16.7 ตองการใหดำาเนนคดกบนายจาง / ผคามนษย และเพยงรอยละ 8.1 ตองการการรกษาพยาบาล (ตารางท 6.5)

ตารางท 6.5 จำานวน รอยละ ของกลมตวอยางชาวไทยจำาแนกตามความตองการการชวยเหลอเยยวยา

171

ความตองการการชวยเหลอเยยวยา รอยละ- การสงกลบประเทศ- การดำาเนนคดกบนายจาง / ผคามนษย - การสนบสนนงบประมาณเพอเปนทนในการ

ประกอบอาชพ- การฝกอาชพ- การหางานทมนคงใหทำา- การรกษาพยาบาล

30.616.716.515.312.88.1

ตอบไดมากกวา 1 ขอ จากประเดนเกยวกบการชวยเหลอ เยยวยาทเหยอการคามนษย

ไดรบนน พบวา หนวยงานของรฐไทย ตลอดจนองคกรพฒนาเอกชนอนๆ ตางใหความสำาคญแกการใหการชวยเหลอ เยยวยาเหยอการคามนษยอยางรอบดาน ทงการใหความชวยเหลอในระยะแรก เชน การจดหาสถานทพกพง การใหการรกษาพยาบาล การดแลสขภาพอนามย และการปองกนโรคตดตอ การบำาบดฟ นฟสภาพรางกาย ความชวยเหลอในเรองอาหาร เครองนงหม รวมไปถงการชวยเลอในระยะยาว เชน การบำาบดฟ นฟสภาพจตใจ การฝกฝนอาชพ และการสงกลบสครอบครว

6.2 ปญหาและขอจำากดในการทำางานเพอปองกนและแกไขปญหาการคามนษย

ผลการศกษาในพนทสะทอนใหเหนวา ปญหาการคามนษยนน มกประสบกบความยากลำาบากในการทจะเขาไปแกไขปญหา ทงนเพราะปญหาดงกลาวเปนปญหาทมความเชอมโยง เกยวพนกบเงอนไขปจจยอนๆอยางซบซอน เปนตนวา มความเกยวโยงกบผลประโยชนจากกระบวนการคามนษยทมากมายมหาศาล พรอมทงยงมความคลมเครอในการตความ เปนตนวา ผทตดสนใจเขาสกระบวนการคามนษย เชน เดกสาวในจงหวดพะเยา ซงมองวาการขายรการทางเพศของตนเปนหนทางหนงในการสรางความกนดอยด

172

ใหครอบครว อนเปนหนาทของลกสาวทด พงกระทำาเพอตอบแทนพระคณบพการ หรอในกลมแรงงานขามชาต ซงมองวาการหลบหนเขาประเทศไทย เพอไปแสวงหางานทสรางรายไดทดกวาประเทศของตนเปนสงทตนเองในฐานะมนษยพงกระทำาได แมวาในบางครงจะถกเอารดเอาเปรยบกนาจะยอม หรอกรณแรงงานเดกทตองออกมาทำางานชวยพอแมหาเลยงครอบครว กมองวาเปนหนาททตนเองพงจะกระทำา เพอชวยพอแม รวมทงความลกลนของนโยบายในการบรหารประเทศ เชน การสงเสรมความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ จงใหความสำาคญกบการใชแรงงานราคาถก แตหากแรงงานเขามามากจนเกดไป นโยบายทางดานความมนคงกจะกระทบ

ประเดน/ขอถกเถยงทเกดจากการมองตางมมมอง สงผลทำาใหปญหาการคามนษยเกดและพฒนาขนอยางรวดเรวทามกลางความคลมเครอ ยากจะตดสนไดอยางชชดวาเราควรจะดำาเนนการเชนไรจงจะดทสด ตราบเทาทสถานการณปญหาการคามนษยยงคลมเครอ ไมชดเจน การรบมอกบปญหาทภาคสวนตางๆพอทจะทำาไดคอ การขบเคลอนงานดานการปองกนปญหา และการตงรบปญหา ซงปรากฏออกมาในลกษณะของการชวยเหลอ เยยวยาเหยอการคามนษยตางๆ ฉะนนในกระบวนการขบเคลอนงานการทำางานเพอปองกนและแกไขปญหาการคามนษยของหนวยงาน/องคกรตางๆจงเตมไปดวยขอจำากด ทงนจากการสงเคราะหปญหาและขอจำากดดงกลาวตามทแตละพนทเสนอ สามารถสรปไดดงน

1) ปญหาการไมเขาใจนยามการคามนษย เปนความไมเขาใจในขอบเขตความหมายของการคามนษย ซงเปนเหตสำาคญใหหนวยงานตางๆ ไมสามารถดำาเนนงานกบกระบวนการคามนษยไดเตมท เชน ไมทราบวาพฤตกรรมทกระทำาผดนเขาขายการคามนษยหรอไม หรอแมแตกระบวนการดำาเนนการตอเหยอ จากการศกษาครงนทำาใหทราบวา หลายหนวยงานทเกยวของกบการดำาเนนงานดานการปองกนและแกไขปญหาการคามนษย ยงสบสนวานยามวาการคา

173

มนษยคออะไร ซงเตมไปดวยความคลมเครอ ปญหาดงกลาวนอาจจะมาจากการประชาสมพนธใหหนวยงานดงกลาวมนอย หรอชองทางในการประชาสมพนธ หรอเวทในการประชาสมพนธทำาความเขาใจมนอย นอกจากนปญหานยงมความซบซอนมากขน เพราะมลกษณะของการมเครอขายขามชาต กลายเปนปญหาอาชญากรรมขามชาต ซงกระบวนการของกฎหมายอาญายงไปไมถง ผทกระทำาผดมไดจำากดเฉพาะคนไทยเทานน และหากใชนยาม การคามนษย หากใชนยาม“ ”ตามบนทกขอตกลง (MOU) ภาคเหนอแลว ทำาใหเอาผดผทอยในกระบวนการไดนอย อาทเชนไมสามารถเอาผดผรวมในกระบวนการนำาพาแรงงานตางดาวไดเพราะถอวา กระบวนการนำาพาแรงงานตางดาวมใชการคามนษย

2) ปญหาเกยวกบขอกฎหมาย กฎหมายทใชในการปราบปรามการคามนษยปจจบนเปนกฎหมายทนำามาบงคบใชกบพฤตการทเขาขายกระทำาผดกฎหมายซงมกฎหมายทใชอยในปจจบน 4 ฉบบ แตยงไมมกฎหมายเฉพาะการเอาผดการคามนษย หนวยงานทเกยวของกบการปองกนและแกไขการคามนษยสวนใหญใหความเหนวาบทลงโทษของกฎหมาย 4 ฉบบดงกลาว ยงไมรนแรงในการเอาผดผทอยในกระบวนการ ทำาใหการทำางานของเจาหนาทตำารวจคอนขางมปญหา อนเนองมาจากในการปราบปราบและแกไขปญหาการคามนษยยงไมมกฎหมายทรองรบและบงคบใชในเรองดงกลาวอยางชดเจน ในการทำางานไดพยายามหาหลกการในการตความวาการกระทำาใดเปนการคามนษยหรอไมนน กจะยดประเดนทวา การ“ใชกำาลงบงคบ ใหทำางาน หรอการคาประเวณ หรอการทำากจกรรม”ตางๆ ถอเปนการคามนษย นอกจากน ปญหาของการไมมกฎหมายทชดเจนรองรบในการแกไขปญหาน ถอวาเปนปญหาสำาคญในการทำางาน โดยเฉพาะการลงโทษผกระทำาผด ในปจจบนในการทำางานของอยการและศาลในเรองของการบงคบใชกฎหมายกตองพยายามเอา พรบ.ทเกยวของมาเปรยบเทยบปรบ เชน พระราชบญญตปองกน

174

และปราบปรามการคาประเวณ พ.ศ. 2539 พระราชบญญตมาตรการในการปองกนและปราบปรามการคาหญงและเดก พ.ศ. 2540 ซงมบทลงโทษออน ดงนนความเหนของผทเกยวของกบการใชกฎหมาย กลาววา ตองมการใหคำานยามการคามนษยทชดเจน “เปนรปธรรม สอดคลองกบความเปนจรง ตองมบทลงโทษทหนก อยาเขยนกวางๆและกำาหนดโทษเบา เพราะจะทำาใหไมเกดผลในทางปฏบต ”

ในปจจบนซงยงไมม พรบ.หรอกฏหมายทชดเจนหรอกฎหมายการแกไขปญหาการคามนษยโดยเฉพาะสำาหรบการแกไขปญหาการคามนษย ดงนนผปฏบตงานจำาเปนตองศกษากฏหมาย/พรบ.หลายฉบบ ซงลวนแตเปนภาษากฏหมาย ฉะนนในเรองของการตความยอมมปญหาอยคอนขางมาก นอกจากนการใช พรบ.หลายฉบบในการทำางาน ทำาใหเกดความสบสนไมรวาจะยดถอ พรบ. ฉบบใดเปนหลก

3) ขอจำากดในการทำางานของทมสหวชาชพ อนเนองมาจากการเนนกระบวนการ

เชงตงรบมากกวาการทำางานเชงรก กลาวคอ การทำางานของทมสหวชาชพในปจจบนเนนกระบวนการทำางานชวยเหลอเหยอเปนหลก ดงนนการทำางานจงเปนลกษณะของการตงรบปญหา และตดตามแกไขปญหา สวนการทำางานเชงปองกนนนยงไมปรากฏชดเทาทควร ฉะนนควรพฒนากระบวนการทำางานในเชงปองกน และเฝาระวงปญหาใหมากยงขน

4) ปญหาเกยวกบการตองรบผดชอบภาระหนาททหลากหลายของบคลากรทเกยวของ โดยเฉพาะบคลากรของพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยทซงเปนหนวยงานหลกในการดแลปญหาน และเปนเลขานการคณะกรรมการ ศปคม.จงหวด เนองจากในภาระหนาททรบผดชอบมไดมเพยงภารงานดานการปองกนและการแกไขปญหาการคามนษยเทานน แตตองรบผดชอบภารกจงานหลกของหนวยงานและของกรมรวมดวย นอกจากนในสวนของคณะกรรมการ

175

ศปคม.จงหวดทเปนตวแทนจากหนวยงานอนๆ ไมวาจะเปน อยการจงหวด เจาหนาทตำารวจ สำานกงานจดหางานจงหวด สวสดการคมครองแรงงาน ดานตรวจคนเขาเมอง ฯลฯ ลวนมภารกจหลกของหนวยงานทตองรบผดชอบอยแลว ฉะนนการทำางานทมเทใหกบการแกไขปญหาการคามนษยอยางเขมขน คงกทำาไดไมเตมทนก

5) ขอจำากดในเรองของการเขามามสวนรวมในกระบวนการทำางานของชมชน ผล

การศกษาในแตละพนทสะทอนใหเหนภาพการเขามสวนรวมของประชาชนในกระบวนการขบเคลอนการปองกนและการแกไขปญหาการคามนษยนอยมากหรอแทบจะไมมเลย ทงนทปรากฏอยางชดเจนทสด คอ ในพนทจงหวดพะเยา ทมการขบเคลอนงานของเครอขายองคกรแมญงพะเยา อนเปนการทำางานของกลมแมญงชาวบานทหวงใยลกหลานและชมชนของตน จงรวมมอกนในการเฝาระวง ปองกน และแกไขปญหาการคามนษยในพนท สวนในพนทอนๆนนการมสวนรวมของประชาชนไมชดเจนนก ทงนเนองมาจาก ปญหาการคามนษยเปนปญหาทซบซอนและเกยวของกบผลประโยชนและผมอทธพลจำานวนมาก ฉะนนการจะใหชมชนเขามาขบเคลอนตรงจดน ดเหมอนวาเปนสงทเปนไปไดยาก อยางไรกตามผวจยมองวา การเขามามสวนรวมของประชาชนในกระบวนการขบเคลอนการปองกนและแกไขปญหาการคามนษยมความสำาคญ และความจำาเปน เนองจากประชาชน คอ ผทอยใกลชดกบพนท และปญหานเกยวของกบความมนคง ปลอดภยของคนในชมชนโยตรง ดงนนหนวยงาน/องคกรตางๆทเปนหนวยงานหลกในการปองกนและแกไขปญหาการคามนษยจำาเปนตองใหความสำาคญกบการเปดโอกาสใหประชาชน/ชมชนเขามามสวนรวมในการทำางานมากยงขน

6) การไมใหความรวมมอของเหยอ การไมใหความรวมมอของเหยอเปนปญหาอกประการ คอ ในบางกรณผเสยหายมตองการตกเปน เหยอ หรอถกนยามวาเปนเหยอของการคามนษย “ ”

176

เนองจากอยากใหเรองจบเรวและไมอยากเขาสกระบวนการของการคมครอง เยยวยา แกไข และกระบวนการยตธรรมตางๆ เพราะกลวอทธพลของกลมนายหนาหรอนกคามนษยจงใหการวา สมครใจ“ ” นอกจากนเหยอกลาววา กระบวนการ“ การคมครอง เยยวยา แกไข และกระบวนการยตธรรมตางๆ ใชเวลานานกวาจะเสรจสน ตนเองตองการกลบบานเพอจะไดเขาสกระบวนการหางานทำาใหม”

7) ขอจำากดในการตดตามผลการดำาเนนงาน ทผานมาหนวยงานทดำาเนนการ

เกยวของกบกระบวนการคามนษยขาดการตดตามผลการดำาเนนงานในแตละโครงการในแตละปวา สามารถปองกนและแกไขปญหาการคามนษยไดจรงหรอไม หรอการแกไขปญหา การเยยวยา และใหความชวยเหลอตางๆแกผเสยหายหรอเหยอของการคามนษยเปนสงทเขาตองการอยางแทจรงหรอไม เปนการชวยเหลออยางยงยนหรอไม อยางไร สงเหลานเปนประเดนตองขบคดและทบทวน เพราะมเชนนนการชวยเหลอตางๆกไมเกดประโยชนมากนก เพราะไมสามารถแกไขปญหาไดอยางยงยน ควรใหความสำาคญกบการเกบรวบรวมขอมลทแนนอน ชดเจน และทนสมย มการประชมหนวยงานทเกยวของอยเปนประจำาสมำาเสมอ

8) ปญหาเกยวกบงบประมาณในการขบเคลอนกระบวนการดำาเนนงานกมอยอยางจำากด เชน ในพนทจงหวดตาก องคกรทการทำางานเพอปองกนและแกไขปญหาการคามนษยในจงหวดตากโดยตรงมเพยงองคกรเดยว ซงเปนองคกรพฒนาเอกชน (NGOs) คอมลนธศภนมตแหงประเทศไทย ททำาการอย ณ อำาเภอแมสอด ทำางานเฉพาะการใหการชวยเหลอเหยอการคามนษยโดยตรง เปนองคกรทมภารกจงานเพอการตอตานการคามนษยโดยตรงและมงบประมาณในการดำาเนนการเพยง 1 ลานบาทตอหนงปเทานน ซงเปนงบประมาณทนอยมาก สวนการการดำาเนนงานของหนวยงานอนๆตามองคประกอบของ ศป.คม.จงหวดตาก พบวา งบประมาณท

177

หนวยงานราชการอนๆ ทเกยวของใชในการดำาเนนการดานการปองกนเปนสวนใหญ โดยมกลมเปาหมายสวนใหญเปนเดกและเยาวชน ในปงบประมาณ 2550-2553 มโครงการทดำาเนนการทงสน 77 โครงการ งบประมาณทงสน 7,232,625 บาท

6.3 แนวทางในการสรางและพฒนากลไกในการปองกนและแกไขปญหาการคามนษย

กลไกในการปองกนและแกไขปญหาการคามนษย ซงเนนกระบวนการทำางานเชงปองกน การใหความร รวมถงการสรางฐานขอมลเพอสงเสรมกระบวนการเรยนรบทเรยนการทำางานทผานมา ตลอดจนสามารถทจะคาดการณแนวโนมของปญหาได เพอใหสามารถตงรบปญหาไดอยางทนทวงท สวนการแกไขปญหา แมวาเปนทยอมรบวาปญหาการคามนษยเปนปญหาทนบวนจะยงมความซบซอนมากขนทกขณะ เพราะปญหานเชอมโยงกบกระบวนการโลกาภวตนทางสงคม วฒนธรรม และเศรษฐกจอยางปฏเสธไมได ซงสะทอนใหเหนอยางชดเจนในเรองของการคามนษยขามชาต ฉะนนการแกไขปญหานใหหมดสนไปจงเปนไปไดยาก แตอยางไรกตามเรากจำาเปนตองสรางและพฒนากลไกเพอแกไขปญหาขนอยางไมหยดยง เพอใหอยางนอยทสด เราจะไดคลคลายความรนแรงของปญหาใหลดลงได โดยทผลการศกษาในพนทสะทอนใหเหนวา แนวทางในการสรางและพฒนากลไกในการปองกนและแกไขปญหาการคามนษย

1) การเสรมสรางองคความรและศกยภาพของผทเกยวของกบการทำางานเพอ

ปองกนและแกไขปญหาการคามนษย

178

- การเสรมสรางองคความรแกชมชน/สงคม เปนการทำางานเพอใหความรแกชมชนและ

สงคมเกยวกบปญหาการคามนษยใหมากยงขน ทงนตองมการวางแผนการดำาเนนงาน เพอการใหความรแกชมชนและสงคมอยางเปนระบบ และมเปาหมาย เปนตนวา การประชาสมพนธผานสอมวลชนตางๆ การสนบสนนใหชมชนมการดำาเนนโครงการเพอปองกนและแกไขปญหาการคามนษยในชมชนของตน โดยรฐเปนองคกรพเลยงทใหการสนบสนน ทงทางดานงบประมาณ องคความรทางวชาการในการขบเคลอน

- การเสรมสรางองคความรแกกลมเสยงทจะตกเปนเหยอการคามนษย หรอกลมเหยอ

คามนษย เชน การจดโครงการอบรมใหความรแกแรงงานเกยวกบสทธของแรงงาน โดยตองใหความสำาคญกบทงแรงงานไทยและแรงงานขามชาต

- การเสรมสรางองคความรแกทมงาน/เจาหนาททมหนาทรบผดชอบโดยตรงในการ

ขบเคลอนกระบวนการปองกนและแกไขปญหาการคามนษย เชน การจดอบรมใหความรเกยวกบนยามความหมายของการคามนษย ตลอดจนกระบวนการทำางานเพอการปองกนแกไขปญหาการคามนษย และการชวยเหลอ เยยวยาเหยอการคามนษยทเปนระบบ และใหเหนแนวทางทชดเจนในทศทางเดยวกน ซงอาจจะเปนการอบรมในหลกสตรทเขมขน โดยการเชญใหภาคสวนตางๆทเกยวของมาอบรมรวมกน เพอแกไขปญหาความไมเขาใจ ความไมชดเจนในกระบวนการทำางาน หรอการจดโครงการเสรมสรางกระบวนการเรยนรตางๆทเปนโครงการในลกษณะของการเสรมสรางทกษะในการดำาเนนงานแกเจาหนาท อาท การจดโครงการอบรมเพอใหเจาหนาทของรฐไดเรยนรภาษาของแรงงานทสามารถสอสารกบแรงงานได โดยตรง

179

2) การสรางเครอขายการเฝาระวงปญหาปญหาการคามนษย

- เครอขายการเฝาระวงและชวยเหลอกนระหวางกลมเสยง เชน ในกลมแรงงาน ควรมการเขาไปสนบสนนและสงเสรมใหมการสรางเครอขายชวยเหลอกนของกลมแรงงาน โดยเฉพาะในกลมแรงงานขามชาต

- เครอขายเฝาระวงปญหาของชมชน โดยการเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมการขบเคลอนกระบวนการปองกนและแกไขปญหาการคามนษยภายในชมชนของตนเอง โดยใหองคกรปกครองสวนทองถน เปนหนวยงานทมบทบาทหลกในการขบเคลอนงาน โดยรฐใหการสงเสรม และใหบทบาทแกทองถนอยางชดเจน ในกระบวนการทำางาน ทงในเชงปองกน แกไข เฝาระวง เพราะจากการศกษาพบวาการเขามามสวนรวมของทองถนในการทำางานยงมบทบาทนอยเกนไป และในบางครงเองทองถนกเปนผมสวนไดสวนเสยจากกระบวนการคามนษย มการกำาหนดปญหาการคามนษยลงในแผนการทำางานของทองถนอยางชดเจน รวมทงการจดกจกรรมทเปนรปธรรม ทงดานการสรางความตระหนก การปองกน การแกไข ชวยเหลออยางจรงจง ในสวนของชมชนตองเขามสวนรวมในฐานะชมชนเฝาระวง การดแลกนเองของคนในชมชน อาจออกมาในรปอาสาสมครเฝาระวงปญหา

3) การสรางเครอขายขององคกรภาค จดแขงของการทำางานในสวนขององคกรพฒนาเอกชน กคอการมขนาดองคกรทเลกและคลองตวในการทำางานเชงพนท แตปญหาขององคกรเหลานกคอ การกำาหนดประเดนการทำางานใหสอดคลองกบความตองการของแหลงทน ทำาใหหลายโครงการไมมความตอเนอง เมอหมดงบประมาณสนบสนน ในดานการทำางานถงแมเจาหนาทจะมความสามารถในการวเคราะหพนท การเขาใจสภาพการณแตอปสรรคคอกำาลงของเจาหนาทมจำานวนจำากด ในขณะทกระบวนการการทำางาน

180

เปนเชงลกมไดเนนปรมาณเหมอนเชนในองคกรภาครฐ จงทำาใหคนทำางานตองแบกภาระหนก และนำาไปสการขาดแคลนบคลากรทมาเขาสกระบวนการการทำางาน โดยเฉพาะในกลมสายวชาชพโดยตรง ฉะนนแนวทางหนงในการสรางใหเกดกลไกทำางานทมประสทธภาพมากยงขน รฐควรสนบสนนใหมการสรางเครอขายการทำางานระหวางองคกรตางๆทมบทบาทหนาทเกยวของกบการปองกนและแกไขปญหาการคามนษย โดยเนนใหมการแลกเปลยนเรยนรรวมกนในประเดนของประสบการณการทำางาน เพอใหสามารถสรางเวทการเรยนรรวมกนและสามารถเตมเตมกระบวนการเรยนรใหแกกนไดอกทางหนง เชน การจดใหมเวทกลางทเปดโอกาสใหองคกรเครอขายดานนมาพบปะพดคยกน อาท การจดงานรวมพลคนตอตานการคามนษย เปนตน

4) การจดทำาระบบฐานขอมลการมระบบฐานขอมลททนสมย และมรายละเอยดเกยวกบ

กระบวนการทำางานอยางเพยงพอ เปนตนวา ขอมลดานอปทาน อปสงค ขอมลดานกระบวนการและพฤตการณของการคามนษย ขอมลคด และบทเรยนจากเหยอ หรอผเสยหาย ถอเปนกลไกการทำางานทสำาคญอกประการหนงทจะทำาใหกระบวนการขบเคลอนการปองกนและแกไขปญหาการคามนษยมประสทธภาพ เพราะฐานขอมลดงกลาวเปนบทเรยนการทำางานทดวาทผานมามปญหา ขอจำากดอยางไร เราควรจะพฒนาไปในทศทางใด ตลอดจนทำาใหเราสามารถคาดการณแนวโนมปญหาในอนาคตได รวมทงการมฐานขอมลซงเปนสถตตางๆทำาใหเราสามารถมองเหนเปาหมายในการทำางานอยางชดเจน เชน สามารถวางเปาหมายในการลดจำานวนหญงสาวทเขาสกระบวนการคาประเวณได พรอมทงเปนแหลงขอมลทดททำาใหเราสามารถตดจาม ประเมนผลการดำาเนนงานหรอการชวยเหลอ เยยวยาได

181

5) การสรางกลไกทางกฎหมายทงในและระหวางประเทศ เพอปองกนแกไขปญหา

การคามนษย กลาวคอ ควรมการออกกฎหมายทชดเจน มการดำาเนนมาตรการทางกฎหมายอยางจรงจง ลดชองวางทางขอกฎหมายทเออใหคนบางกลมเขามาแสวงหาผลประโยชนจากกระบวนการคามนษย เชน แกไขกฎหมายการจดทะเบยนแรงงานสามารถตรวจสอบได และแรงงานสามารถดำาเนนการ ไดดวยตนเอง (ทำาใหงายขนเพอตดชองทางการหากนของนายหนา) ปรบกฎหมายเกยวกบแรงงานตางดาวทมระยะยาวแทนนโยบายแบบปตอป มเจาภาพในการแกไขปญหาการคามนษยทสามารถบรณาการรวมกบหนวยงานตาง ๆ ใหรวมมอกนในการแกไขอยางเปนรปแบบและปฏบตจรง รวมถงการดำาเนนนโยบายระหวางประเทศ อาท ประสานงานระหวางประเทศในการแกไขปญหาอยางจรงจง สรางความเขาใจกบแรงงานในประเทศตนทางเกยวกบปญหาการคามนษย ทำาขอตกลงรวมกบประเทศเพอนบาน (MOU) ในเรองการแกไขปญหาการเขาส กระบวนเขาสการคามนษยและนำาไปสการปฏบตอยางเปนจรงเปนจง

182