สถานการณ์การใช้สารเคมี ...วารสารว...

วารสารวทยาศาสตรและเทคโนโลย มหาวทยาลยอบลราชธาน ปท 19 ฉบบท 1 มกราคม – เมษายน 2560

111

สถานการณการใชสารเคมการเกษตรบรเวณภมภาคลมน าโขงตอนลาง Application of Agrochemicals in the Lower Mekong Basin

ชดหทย เพชรชวย ภาควชาวทยาศาสตรชวภาพ คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน จ. อบลราชธาน 34190

Email: [email protected]

บทคดยอ บทความน เปนการรวบรวมขอมลทมการส ารวจ หรอศกษาคนควาวจยทเกยวกบการใชสารเคมการเกษตร

ในพนทเพาะปลกบรเวณลมน าโขงตอนลางในชวงเกอบ 2 ทศวรรษทผานมา โดยมวตถประสงคเพอใหเหนภาพรวมของสถานการณการใชสารเคมการเกษตรในบรเวณพนทลมน าโขงตอนลาง ซงประกอบดวย ประเทศกมพชา สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว(สปป.ลาว) ไทย และเวยดนาม โดยแบงประเดนยอยออกเปน 1) การใชสารเคมก าจดศตรพชในพนทลมน าโขงตอนลาง 2) การใชป ยในพนทลมน าโขงตอนลาง 3) ผลกระทบของสารเคมการเกษตรในสงแวดลอม 4) ผลกระทบของสารเคมการเกษตรตอสขภาพอนามย และ 5) แนวทางการจดการผลกระทบจากการใชสารเคมการเกษตรในพนทลมน าโขงตอนลาง จากขอมลทรวบรวมไดแสดงใหเหนวา เกษตรกรสวนใหญยงมการใชสารเคมการเกษตรคอนขางมากโดยเฉพาะในการท านาปลกขาว สารเคมทใชมท งสารเคมก าจดศตรพชทใชกนแพรหลายในพนท ไดแก สารเคมก าจดแมลง สารเคมก าจดเชอรา และสารเคมก าจดวชพช รวมถงป ยเคม นอกจากนการใชสารเคมดงกลาวท าใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอม มการตกคางในดนและแหลงน า และยงมผลกระทบตอสขภาพของเกษตรกรทงพษเฉยบพลนและพษเรอรง ทงนสาเหตสวนใหญมาจากการใชสารเคมในปรมาณมากเกนความจ าเปนและมวธปฏบตในการใชสารเคมทไมถกตอง พบวาในบางประเทศเกษตรกรยงมการใชสารเคมการเกษตรทหามจ าหนายแลว อยางไรกตาม ระบบเกษตรกรรมในพนทลมน าโขงมแนวโนมในการปรบปรงพฒนาและมการปฏบตทดข นตอไปในอนาคต

ค าส าคญ : การใชสารเคมการเกษตร ลมแมน าโขงตอนลาง เกษตรกร

Abstract This article gathered survey data and research related the application of agrochemicals in crop

fields along the lower Mekong basin during the last two decades in Cambodia, Lao People's Democratic Republic, Thailand, and Viet Nam. The investigation addressed: 1) Pesticide applications in the lower Mekong basin; 2) fertilizer application; 3) environmental impacts of the application of agrochemicals; 4) health impacts of these applications; and 5) management to reduce these impacts. The data showed that most farmers used large amounts of agrochemicals, particularly in rice farming. The agrochemicals most widely used were pesticides, such as insecticides, fungicides, and herbicides, including chemical fertilizers. The overuse of these chemical applications impacted on the environment in the form of chemical residues in soil and water and on health, causing acute and chronic toxicity. It was found that some farmers used banned agrochemicals, but it was noted that the situation was improving, leading to better farming practices.

Keywords: Agrochemical applications; Lower Mekong basin; Farmers


112

บทน า พนทลมน าโขงตอนลาง (Low Mekong Basin,

LMB) ประกอบดวยประเทศไทย ลาว กมพชา และ เวยดนาม จากรายงานประจ าปของคณะกรรมาธการแมน าโขง (Mekong River Commission : MRC) ภาคเกษตรกรรมจดเปนสวนทมความส าคญหลกตอเศรษฐกจของประเทศบรเวณลมน าโขงตอนลาง พนทดนมากกวารอยละ 40 เปนพนทเกษตรกรรม และ รอยละ 75 ของประชาชนในเขตลมน านมรายไดจากการเกษตรไดแก การเพาะปลกพช การประมง ปศสตว [1] พนทเกษตรกรรมในบรเวณลมน าโขงตอนลาง แบงไดเปนพนทหลกๆ 3 พนท คอ 1. ทราบลมทะเลสาบขนาดใหญในประเทศกมพชา (Tonle Sap) เปนแหลงปลกขาวขนาดใหญ 2. พนทราบตอนลางของประเทศกมพชา และปากแมน าโขงในประเทศลาว บรเวณนมการปลกขาวในฤดน าหลากหรอฤดฝน สวนฤดแลงจะมการปลกพชชนดอน 3. สามเหลยมปากแมน าโขง (Mekong Delta) ตงอยทางตอนใตของประเทศเวยดนาม เปนแหลงปลกขาวแหลงใหญอกแหงหนงของลมน าโขงตอนลาง สามารถปลกขาวไดตลอดป

จากการรวบรวมขอมลจากบทความและงานวจยท เกยวของ พบวา การเพาะปลกขาวเปนอาชพเกษตรกรรมทส าคญทสดของกลมประเทศในลมน าโขงตอนลาง เนองจาก ขาวจดเปนพชอาหารหลกของประชากรและเปนแหลงรายไดของประชากรในชนบทของลมน าโขง โดยมพนทส าหรบปลกขาวมากกวา 10 ลานเฮคแตร หรอ ประมาณ 62.5 ลานไร [2] ในป ค.ศ.2005 พนทลมน าโขงตอนลางสามารถผลตขาวได 33.8 ลานตน กว าครง เปนผลผลตจากประเทศเวยดนาม โดยในบรเวณสามเหลยมปากแมน าโขงถอเปนพนททใหผลผลตมากทสด ชาวนาในพนทนสามารถปลกขาวไดถงปละ 3 ครง ใหผลผลตอยระหวาง 1 ถงกวา 5 ตนตอเฮกแตร [2] นอกจากขาวแลว ประเทศเวยดนามไดปลกพชชนดอนตดตอกนมาเปนเวลา 30-40 ป พชทปลกไดแก ถว และออย สวนทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทยมการปลกขาวโพดและมนส าปะหลง [3]

แน ว โ น ม ข อ งผ ลผ ล ต ข า ว ท เพ ม ข น น นเนองมาจากมการใชเมลดพนธขาวทใหผลผลตสงหลากหลายพนธ มการชลประทานทดและมเนอทส าหรบเพาะปลกขาวมากขน อยางไรกตามการผลตขาวในพนทลมน าโขงตอนลางนยงมประสทธภาพและการจดการทไมดเทาทควร มลคาการซอขายทชาวนาควรไดรบยงต า [4] และจากการส ารวจขององคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต (Food and Agriculture Organization, FAO) ใน ป ค .ศ . 2000 พบวาผลผลตขาวโดยเฉลยตอพนทบรเวณพนทลมน าโขงตอนลางเท ากบ 2.75 ตน ตอเฮกแตร ขณะทผลผลตเฉลยของภมภาคเอเชย-แปซฟค มปรมาณถง 3.9 ตนตอเฮกแตร [5] อยางไรกตามจากรายงานประจ าปของคณะกรรมาธการแมน าโขง (Mekong River Commission : MRC) ใน ป 2010 พ บ ว าท กประเทศในพนทลมน าโขงตอนลางมผลผลตขาวเพมสงขนรอยละ 3 ตงแตป 1990 เปนตนมา [2]

การเพมผลผลตขาวทมคณภาพและไดปรมาณผลผลตตอพนทสงขน และสามารถเขาสระบบตลาดไดอยางมประสทธภาพ วธหนงทชาวนาในกลมประเทศลมน าโขงตอนลางน ามาใชอยางกวางขวางคอ การใชส าร เคมก าร เกษ ต ร (agrochemicals) ได แก ป ย (fertilizers) และ สารเคมก าจดศตรพช (pesticides) ในปรมาณสง เพอเรงผลผลตจากการใชป ย และฉดพนสารเคมก าจดศตรพชเพอควบคมแมลงศตรพช ซงถอเปนปญหาส าคญของชาวนาในบรเวณลมน าโขงตอนลาง [6] ดงนนจงพบวา การใชป ย และสารเคมก าจดศตรพชในรปแบบเพ อการคาในลมน าโขงตอนลางเพมขนอยางรวดเรว

เมอพจารณาในพนทใดพนทหนงอาจกลาวไดวา การเพมขนของสารเคมการเกษตรมความสมพนธเชอมโยงกบการเพมขนของผลผลตการเกษตร ตวอยางเชน พนทสวนทตดฝ งล าน าโขงของประเทศลาว มการใชป ยและสารเคมก าจดศตรพช และใหผลผลตขาวในปรมาณทสงมากกวาบรเวณทราบสงของประเทศ เชนเดยวกบประเทศเวยดนาม ซงพบวาบรเวณสามเหลยมปากแมน าโขงมการใชป ยและสารเคมก าจดศตรพช และใหผลผลตขาวในปรมาณทสงกวาบรเวณทราบสงตอนกลางของประเทศ [1]


113

ความสามารถในการผลตทสงขนในพนทนมความเกยวโยงกบการใชสารเคมก าจดแมลงในปรมาณมากและมผลท าใหพนทท านานนไมปลอดภยส าหรบการประมง [2]

สารเคมทชาวนานยมใชคอ สารเคมก าจดแมลงกลมออรการโนฟอสเฟต และคารบาเมท [3] ซงกลมสารเคมเหลานมระยะเวลาตกคางในสงแวดลอมไมนาน แตสารเคมหลายชนดมพษเฉยบพลนตอนก และปลา ส าหรบสารเคมกลมออรกาโนคลอรนทมผลตกคางในสงแวดลอมเปนเวลานานและบางชนดมการหามจ าหนายและหามใชไปแลว ยงคงพบวา มการน ามาใชในหลายพนทของบรเวณลมน าโขงตอนลาง ซงมการส ารวจพบในประเทศกมพชาคอนขางมาก [7]

นอกจากการใชสารเคมก าจดศตรพชแลว การใชป ยเพอเรงผลผลตไดสงผลเสยตอคณภาพน าในแหลงน าของพนทลมน าโขงไดเชนกน กรณเมอเกดน าไหลบา (run-off) ชะลางป ยลงสแหลงน า ท าใหสาหรายและพชน ามการเจรญอยางรวดเรวเพมปรมาณสงมากเกนไป เนองจากไดรบธาตอาหารทเปนสวนประกอบในป ย (ไนเตรตและฟอสเฟต) ท าใหปรมาณออกซเจนในน านอยลง สงผลกระทบตอปลาและสงมชวตชนดอนในแหลงน า [3]

บทความนเปนการรวบรวมขอมลทมการศกษาคนควาวจยและรายงานประจ าปทเกยวของกบการใชสารเคมการเกษตรในพนทเพาะปลกบรเวณภมภาคลมน าโขงตอนลางในชวงเกอบสองทศวรรษทผานมา เพอใหเหนภาพรวมของสถานการณการใชสารเคมการเกษตรในบรเวณดงกลาว รวมถงผลกระทบของการใชสารเคมการเกษตรทมตอสขภาพอนามยของเกษตรกรผใชสารเคมโดยตรงหรอผใกลชด และผลกระทบของสารเคมทปนเปอนหรอตกคางในสงแวดลอม และแนวทางในการจดการผลกระทบดงกลาวรวมถงนโยบายในการบรหารจดการการใชสารเคมการเกษตรของประเทศทอยในพนทลมน าโขงตอนลางรวมกน

จากการตรวจเอกสารเกยวกบการใชสารเคมการเกษตรในพนทลมน าโขงตอนลาง พบวา ขอมลสวนใหญ เปนขอมลทมการศกษาวจย ในประเทศ

เวยดนาม กมพชา และมบางสวนทเปนขอมลของประเทศไทยและลาว โดยจะแบงประเดนยอยออกเปน 1) การใชสารเคมก าจดศตรพชในพนทลมน าโขงตอนลาง 2) การใชป ยในพนทลมน าโขงตอนลาง 3) ผลกระทบของสารเคมการเกษตรในสงแวดลอม 4)ผลกระทบของสารเคมการเกษตรตอสขภาพอนามย และ 5) วธการจดการเพอลดการใชสารเคมการเกษตรในพนทลมน าโขงตอนลาง

1. การใชสารเคมก าจดศตรพชในพนทลมน าโขงตอนลาง 1.1 การใชสารเคมก าจดศตรพชในประเทศเวยดนาม

บรเวณสามเหลยมปากแมน าโขง (Mekong Delta) ประเทศเวยดนาม เปนพนทปลกขาวทอดมสมบรณแหงหนงในทวปเอเชย และเปนพนทเพาะปลกขาวทใหญทสดของประเทศเวยดนาม ขาวจดเปนผลผลตหลกดานอาหาร (food crop) ของประเทศ ครอบคลมพนทเพาะปลกถงรอยละ 65 ของพนทเพาะปลกทงหมด แหลงปลกขาวแหงนใหผลผลตขาวในแตละปไดมากกวารอยละ 50 [8] อยางไรกตาม เมอผลผลตขาวเพมขนการใชสารเคมการเกษตรตอพนทเพาะปลกกเพมขนตามไปดวย ชาวนาในประเทศเวยดนามมความเชอวา การใชสารเคมการเกษตรในปรมาณมาก จะใหผลผลตทมากขน [9] ซงในความเปนจรงแลว การใชสารเคมในปรมาณทมากเกนไป สงผลตอรายจายทเพมขนโดยไมจ าเปน และยงสงผลกระทบตอสขภาพอนามยของผสมผสสารเคมเหลานน รวมถงผลกระทบตอสงแวดลอม เชน การตกคางของสารเคมในแปลงนาขาวเอง และการปนเปอนสารเคมในแหลงเพาะเลยงปลาบรเวณใกลเคยง เปนตน

สารเคมก าจดศตรพชทใชกนอยางกวางขวางในกลมชาวนาบรเวณสามเหลยมปากแมน าโขง คอ สารเคมก าจดแมลง (insecticide) สารเคมก าจดเชอรา (fungicide) และสาร เคมก าจด วชพ ช (herbicide) สารเคมก าจดศตรพชทใชในประเทศเวยดนาม สวนใหญมความเปนพษในระดบ Ia (พษรายแรงมาก) และ Ib (พษรายแรง ) ซ งเปนระดบความเปนพษของ


114

สารเคมก าจดศตรพชจ าแนกโดยองคการอนามยโลก [3]

สารเคมก าจดแมลงจดเปนสารเคมก าจดศตรพชทมการใชกนมากและแพรหลายทสด สารเคมในกลมออรการโนคลอรน เชน เอนโดซลฟาน (Endosulfan) ซงถกจ ากดการใชโดยรฐบาลเวยดนามแลว ยงพบวา ประมาณรอยละ 3 ของชาวนาในสามเหลยมปากแมน าโขงยงคงใชสารชนดนอย [8] อยางไรกตามการใชสารเคมก าจดแมลงในนาขาวทรฐบาลจ ากดปรมาณการใชพบวา ลดลงอยางมนยส าคญในชวงฤดแลงของปค.ศ.1996-1997 ส ารวจพบวา การใชเมธลพาราไท-ออน (Methylparathion) ซ งมระดบความเปนพษรายแรงมาก (Ia) ลดลงอยางมากเมอเปรยบเทยบกบในป ค.ศ. 1992 พจารณาจากสดสวนชาวนาและปรมาณการใช [10] นอกจากน พบวา รอยละ 60 ของชาวนาหนมาใชสารเคมก าจดแมลงในกลมไพรทรอยด (pyrethroids) เชน Cypermethrin, Deltamethrin และ Alpha-cypermethrin ควบคกบสารเคมก าจดแมลงกลมคาบารเมท (Carbamate) ซงจดอยในกลมระดบความเปนพษปานกลาง (II)

สารเคมก าจดวชพชทใชกนมากในประเทศเวยดนามไดแก 2,4-D, Butachlor และ Fenxappro-P-ethyl เปนตน เพอควบคมวชพช สารเคมก าจดวชพชทใชกนสวนใหญจดอย ในกลมระดบความเปนพษเลกนอย (III) และกลมไมมพษถาใชอยางระวง (IV) ยกเวน Gramoxone เทานนทจดอยในกลมระดบความเปนพษปานกลางซงถกจ ากดการใชแลวแตพบวายงมการน าไปใชกนอย จงยงมรายงานการเจบปวยของชาวนาทเกดอาการพษเฉยบพลนจากการสมผสสาร Gramoxone แตอยางไรกตาม ไมเกนรอยละ 2 ของชาวนา ทใชสารชนดน [8] แตส าหรบสาร 2,4-D ทใชกนมาก กมผลใหเกดอาการแสดงทางรางกายบางอยางอนเกดจากการสมผสไดเชนกน

สารเคมก าจดเชอรา เปนสารเคมกลมใหญอกกลมหนงทชาวนาใชในการควบคมโรคจากเชอราของตนขาว จากการส ารวจพบวา ในป ค.ศ. 1996-1997 มการใชสารเคมก าจดเชอราถง 30 ชนด ในฤดแลง สารเคมก าจดเชอราทชาวนานยมใชกนมาก ไดแก Propiconazole, Iprodione, Validamicine, and Zineb

เปนตน แมวาสารเคมในกลมนไมกอใหเกดอนตรายทเฉยบพลนรนแรงตอสขภาพของผใช แ ตมรายงานพบวา เปนอนตรายตอผวหนงแตดวงตาของชาวนาทไดรบสมผส

การใชสารเคมก าจดศตรพชในปรมาณทมากเกนความจ าเปนนน เนองมาจากเกษตรกรใชสารเคมเพอควบคมแมลงเพลยกระโดด ซงพบระบาดหนกเฉพาะในบรเวณสามเหลยมปากแมน าโขงเทานน จงท าใหปรมาณการใชสารเคมก าจดศตรพชของเกษตรกรในบรเวณสามเหลยมปากแมน าโขงสงกวาปรมาณการใชสารเคมในบรเวณสามเหลยมปากแมน าแดง (Red River Delta) ทางเวยดนามตอนเหนอ และ ยงพบวาพนททางตอนใตของประเทศเวยดนามมการใชสารเคมก าจด ศต รพ ช ใน ป รม าณ ท ส งม าก เช น กน เม อเปรยบเทยบกบประเทศอนๆ ในทวปเอเชย (ภาพท 1) ความถหรอจ านวนครงในการใชสารเคมก าจดศตรพชบรเวณสามเหลยมปากแมน าโขง ประเทศเวยดนามสงมาก โดยเฉพาะในพนทท านาปลกขาว จากการส ารวจขององคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต ในระหวางป ค.ศ.1990-1991 พบวา มการใชสารเคมก าจดศตรพชในเวยดนามตอนลางสงถง 5.3 ครงตอฤดกาลผลต [11]

รปท 1 จ านวนครงตอฤดกาลในการใชสารเคมก าจดศตรพชของประเทศตางๆ ในทวปเอเชย ระหวางป ค.ศ. 1990-1991 (ดดแปลงจาก [8])

1.2 การใชสารเคมก าจดศตรพชในประเทศกมพชา

ประเทศกมพชา เปนอกประเทศหนงในบรเวณลมน าโขงตอนลางทประชาชนประกอบอาชพ


115

เกษตรกรรม และมขาวเปนผลผลตหลกของประเทศ ปรมาณการใชสารเคมการเกษตรโดยเฉพาะสารเคมก าจดศตรพชไดเพมสงขนเชนเดยวกน เนองจากการใชสารเคมการเกษตรในประเทศกมพชามกมการน าเขามาโดยไมมกฎหมายควบคม จงพบวา ยงมสารเคมก าจดศตรพชทถกสงหามใชแลวมจ าหนายใหแกเกษตรกรในตลาดภายในประเทศ [7] สารเคมทใชในพนทเกษตรกรรมในประเทศกมพชาสวนใหญจงเปนสารเคมทมความเปนพษสงทถกสงหามใชแลว และลกลอบน าเขาอยางผดกฎหมายจากประเทศเพอนบานคอ ไทยและเวยดนาม [12]

นอกจากน เกษตรกรชาวกมพชา สวนใหญมพฤตกรรมการใชสารเคมก าจดศตรพชทไมถกตองเหมาะสม เชน ชนดและความเขมขนของสารเคมทใช ระยะเวลาและความถในการฉดพนสารเคม ไมเปนไปตามทระบไวในฉลากทตดขางขวดสารเคมนนๆ [7] ท าใหเกดผลกระทบทตามมาตอสขภาพอนามยของเกษตรกร ผลระยะยาวตอระบบนเวศทางธรรมชาตหรอมผลตอผลผลตของเกษตรกรเอง

จากรายงานของส านกงานสถตขององคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต (FAOSTAT) แสดงใหเหนแนวโนมการเพมขนของการใชสารเคมการเกษตรในประเทศกมพชาในระหวางป ค.ศ.1989-1999 โดยเฉพาะสารเคมก าจดศตรพช โดยคดเปนมลคาการน าเขาสารเคมก าจดศตรพช (เหรยญสหรฐ) (ภาพท 2)

รปท 2 แนวโนมการน าเขาสารเคมก าจดศตรพชของ

ประเทศกมพชา ระหวางปค.ศ.1989-1999 (ดดแปลงจาก [7])

ในป ค.ศ.2002 มรายงานโดยกระทรวงพาณชยของประเทศกมพชาวา มการน าเขาสารเคมก าจดศตรพชโดยถกตองตามกฎหมายประมาณเกอบ 200 ตน คดเปนมลคารวมกวา 2 แสนเหรยญสหรฐฯ สารเคมก าจดศตรพชทประเทศกมพชาน าเขา แบงออกเปน 4 กลมหลกๆ ไดแก สารเคมก าจดแมลง สารเคมก าจดวชพช สารเคมก าจดเชอรา และ สารเคมก าจดสตวกดแทะ โดยสวนใหญน าเขามาจากประเทศไทย เวยดนาม จน มาเลเซย ฝรงเศส สงคโปร และไตหวน [13]

จากการส ารวจของศนยศกษาและพฒนาดานการเกษตรแห งประเทศกมพชา (Cambodia Center for Study and Development in Agriculture, CEDAC) โดยการสมภาษณ เกษตรกร (ช าวนา) จ านวน 933 คน ทอาศยบรเวณพนท Tonle Sap ซงเปนพนทลมน าขนาดใหญแหงหน งของประเทศกมพชา และมแมน าสาขาเชอมตดตอกบแมน าโขง พบวา รอยละ 67 ของเกษตรกรทท าการสมภาษณทงหมดมการใชสารเคมก าจดศตรพช รอยละ 40 ของเกษตรกรกลมนเรมใชสารเคมก าจดศตรพชในชวงป ค.ศ.1980-1989 และเกษตรกรอกรอยละ 50 เรมใชสารเคมก าจดศตรพชในชวงป ค.ศ.1990 เปนตนมา [14] นอกจากน ย งส ารวจพบวามสารเคมก าจดศตรพชวางจ าหนายในทองตลาดจ านวน 30 ชนด ในป ค.ศ. 1994 และมเพมขนถง 63 ชนด ในป ค.ศ. 1998 [15]

สารเคมก าจดศตรพชทใชกนทวไป ในประเทศกมพชา คอ สารเคมก าจดแมลง (insecticides) และสารเคมก าจดหน (rodenticides) สวนสารเคมก าจดวชพช (herbicides) ยงไมมการใชกนแพรหลาย แตมแนวโนมเพมขน [16] สารเคมก าจดวชพชทวางจ าห นายในตลาด ส วนใหญ เปนสารไกลโฟ เสท (glyphosate) หรอทเรยกวา 2,4 –D สารเคมก าจดศตรพชมกมการใชกนในแปลงผกมากกวาในนาขาว (คดเปนปรมาตรตอพนท 1 เฮกแตรตอป) แตเนองจากขาวเปนผลผลตหลกของประเทศ การใชสารเคมก าจดศตรพชในนาขาวจงมปรมาณสงทสดเมอคดเปนปรมาตรโดยรวม


116

ในพนทหลายจงหวดของประเทศ สารเคมก าจดศตรพชทเกษตรกรชาวกมพชานยมใชกนทวไป เปนสารเคมทมระดบความเปนพษจดอยในระดบความเปนพษรายแรงมาก (Ia) และความเปนพษรายแรง (Ib) ไดแก เมวนฟอส (mevinphos) โมโนโครโตฟอส (monocrotophos) ไ ด ค ร อ ว อ ส (dichlorvos) แ ล ะ เมทธลพาราไทออน (methylparathion) [15] 2. การใชป ยในพนทลมน าโขงตอนลาง นอกจากสารเคมก าจดศตรพชแลว ประเทศในบรเวณลมน าโขงตอนลางยงมการใชป ยอนนทรยอยท ว ไป เพ อ ใช ใน ก ารป รบ ป ร งดน แล ะ เร งก ารเจรญเตบโตของขาวเพ อใหไดผลผลตทมากขน ป ระ เท ศท มก าร ใช ป ย ใน ก ารท า เกษ ต รก รรมคอนขางมาก ไดแก ประเทศไทย และเวยดนาม โดยใชในปรมาณ 100 และ 263 กโลกรมตอเฮกแตร ตามล าดบ สวนประเทศกมพชาและลาว มการใชป ยคอนขางนอย โดยใชเพยง 2 และ 8 กโลกรมตอเฮกแตร ตามล าดบ ทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอของไทยนน แมวาจะมการใชป ยกนอยางแพรหลาย ประมาณรอยละ 86 ของชาวนาในพนท แตถอวายงใชนอยเมอเทยบกบพนทสวนทเหลอของประเทศ พบวา มการใชป ยในนาขาวเพยง 47 กโลกรมตอเฮกแตรเทานน [17] จากการส ารวจขอมลการใชป ยบรเวณลมน าโขงตอนลางโดยองคการอาหารและเกษตรแห งสหประชาชาต [5] พบวา ปรมาณการใชป ยของเกษตรกรในกลมประเทศลมน าโขงตอนลางเพมสงมาก ในชวงระยะเวลา 10 ป (ค.ศ.1989-1999) (ตารางท 1)

ตารางท 1 ปรมาณการใชป ยของกลมประเทศในพนทลมน าโขงตอนลาง (เมตรกตน)

ค.ศ. 1989 ค.ศ. 1999 กมพชา 0.3 7.9 ลาว 0.3 8.1 เวยดนาม* 563 1801.7 ไทย* 818.8 1934.6

หมายเหต *เปนปรมาณทคดรวมทงประเทศไมไดคดเฉพาะลม น าโขง

ทมา ดดแปลงจาก [1]

ป ร ะ ม าณ 3 ใน 4 ข อ งพ น ท บ ร เว ณสามเหลยมปากแมน าโขง ประเทศเวยดนาม มการใชป ยฟอสฟอรสในปรมาณมาก พบวา ความตองการใชป ยฟอสฟอรส ตอพนท ประมาณ 40 กโลกรมตอ 1 เฮกแตร บางพนทมการใชสงมากถง 60-90 กโลกรมตอเฮกแตร สวนป ยโปตสเซยมนนไมมความส าคญในแงประสทธภาพตอตนขาวมากนก แตกพบวามบางครงทมการใชโปตสเซยม ในปรมาณสงถง 100 กโลกรมตอเฮกแตร ชาวนามกจะใชป ยในปรมาณทไมสมดลกน ป ยไนโตรเจนจะมปรมาณทเกนสมดลเมอเปรยบเทยบกบวธการใสป ยทถกตองในทางปฏบต [18] ชาวนาบรเวณนจงจ าเปนตองมความเขาใจในปรมาณของธาตอาหารทเหมาะสมทพชตองการมากขน

3. ผลกระทบของการใชสารเคมเกษตรตอสงแวดลอม บรเวณลมน าโขงตอนลาง การใชสารเคมก าจดศตรพชและป ยเปนสวนส าคญอนหนงจากภาคเกษตรกรรมทกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมและทรพยากรบรเวณพนทลมน าโขงตอนลาง สาเหตสวนใหญเกดจากวธการใชสารเคมของเกษตรกรไมถกตอง และสารเคมก าจดศตรพชทใชสวนใหญเปนสารเคมทหามจ าหนายและหามใชแลว [1] ส าหรบประเทศไทยและเวยดนามนน โดยทวไปแลวเกษตรกรมความตระหนกถงอนตรายของสารเคมก าจดศตรพชคอนขางด แตเกษตรกรในประเทศลาวและกมพชายงใหความส าคญถงอนตรายของสารเคมคอนขางนอย [19]

สารเคมก าจดศตรพชบางชนดทมฤทธ ตกคางเปนเวลานานไดถกก าหนดหามใชและจ าหนายแลว แตพบวายงมการน าเขาแบบผดกฎหมายอยางตอเนอง ไดแก ดดท (DDT) เดลดรน (Dieldrin) และสารในกลมเดยวกน พบวา สารเหลานมผลตกคางในสงแวดลอมเปนเวลานานมาก โดยมการตรวจพบสารกลมน ในปลาทมาจากลมน าแหงน อยางไรกตามปรมาณของสารปนเปอนทตรวจพบอยในระดบต ากวาระดบความปลอดภยสงสด ทก าหนดโดยองคการอนามยโลก [20] และ [19] สวนปญหาจากการใชป ยในปรมาณมากนน พบวา มการปนเปอนของป ยในแหลงน าใตดนและน าผวดนในพนททราบสงโคราช ใน


117

ประเทศไทย และสามเหลยมปากแมน าโขงของประเทศเวยดนาม ซงถอเปนปญหาส าคญ และพบวาการใชป ยในปรมาณทเกนความจ าเปนมผลกระทบตอคณภาพน าและสรางความเสยหายใหกบการเพาะเลยงสตวน า โดยเฉพาะบรเวณสามเหลยมปากแมน าโขง ซงตรวจพบปรมาณธาตอาหารในน ามปรมาณทเพ มขน [21] อย างไรกต าม ป รม าณ การใชป ยไนโตรเจน ฟอสเฟต และโปตสเซยม ในบรเวณลมน าโขงตอนลางยงไมอยในระดบทเปนนยส าคญทจะไปท าลายระบบนเวศ [19]

สาร เคมก าจด ศต รพ ช ยงมป ญ ห าต อสงแวดลอมโดยเกดผลตกคางในดน ตลอดจนมความเปนพษตอมนษย และท าใหเกดการพฒนาการตานทานฤทธสารเคมของแมลงไดจากการใชสารในปรมาณทสงและถเกนไป ซงปญหาประการหลงนท าใหเกดการระบาดของแมลงประจ าถนบางชนด คอ เพลยกระโดดสน าตาล ทไดกลาวมาแลวขางตน [19] นอกจากนการใชสารเคมก าจดศตรพชยงกอใหเกดผลกระทบตอคณภาพน าในแมน าโขง การปนเปอนของสารเคมก าจดศตรพชในแหลงน าอาจเกดจากการฉดพนสารโดยตรงในพนททอยใกลกบแหลงน า หรอถกชะลางโดยน าฝนและการกดเซาะหนาดน รวมถงการทงภาชนะบรรจสารเคมทใชแลวและการลางอปกรณการฉดพนซ งเปนสาเหตส าคญของการปนเปอนสารเคมก าจดศตรพชในดนและแหลงน าได [7]

นอกจากนการใชสารเคมในประเทศซงอยในพนทตอนบนของลมน าอาจสงผลตอคณภาพน าในล าน าโขงตอนลาง เชน การใชสารเคมในประเทศไทยทเพมขนอยางรวดเรวในชวงป ค.ศ. 1976-1989 มผลกระทบตอประชากรรมน าของประเทศกมพชาและเวยดนามทอาศยอยทายล าน าบรเวณสามเหลยมปากแมน าซงอาศยน าในการด ารงชวต [22] สวนในประเทศเวยดนามเอง การใชสารเคมก าจดศตรพชในปรมาณสงไดสงผลตอคณภาพน าในแมน าโขงเชนกน สารเคมก าจดศตรพชบางชนดถกชะลางจากพนทเพาะปลกลงสล าน า พบคาความเขมขนของสารเคมเหลานสงกวาคามาตรฐาน โดยเฉพาะในชวงทมการฉดพนซงเปนสาเหตใหการตายของปลาและกงในล าน าเพมสงขน

[18] ในประเทศกมพชามรายงานวา ระดบของสารเคมก าจดแมลงกลมออรกาโนคลอรน เชน DDT ทตรวจพบในสตวน าจดมคาสงกวาในสตวทะเล ซงบงชไดวามการปนเปอนของสารเคมในบรเวณลมน าของประเทศ [7] การเพมขนของการใชสารเคมก าจดศตรพชในกลมความเปนพษรายแรง (Ia) บรเวณพนทรบน า Tonle Sap ของกมพชา มผลกระทบตอปลาและสตวน าอนๆ รวมถงนกน าทอพยพมาและกนปลาในทะเลสาบแหงนเปนอาหารไดรบพษจากสารเคมดวยเชนกน เปนผลใหประชากรสงมชวตเหลานลดลง [23]

จากรายงานประจ าปของคณะกรรมาธการแมน าโขง ป ค.ศ. 2010 ในเรองของคณภาพแหลงน าในพนทลมน าโขงในบางล าน าสาขามคณภาพอยในระดบปานกลาง ซ งสมพนธกบการพฒนาภาคเกษตรกรรม และจากการศกษาเมอไมนานมานพบวาบรเวณสามเหลยมปากแมน าโขงมการตกคางของส า ร เค ม ใ น ก ล ม persistent organic pollutants (POPs) โดยเฉพาะ DDT ในดนตะกอน และสตวน าจ าพวกแพลงตอนพช กง ป และปลา เปนตน [2]

4. ผลกระทบของสารเคมการเกษตรตอสขภาพอนามย

การใชสารเคมการเกษตรในปรมาณทมากเกนไปกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมแลว ยงเกดผลกระทบตอสขภาพของเกษตรกรผใชสารเคมเชนกน สาเหตส าคญอกประการหนงนอกจากการใชสารเคมปรมาณมาก นนคอ วธการใชหรอวธปฏบตในการใชสารเคมทไมถกตองของเกษตรกร ทงในเรองของการผสมสารเคม (ภาพท 3) การจดเกบ ตลอดจนการฉดพนสารเคม เปนผลใหเกษตรกรไดรบสารพษจนมอาการเปนทสงเกตได (ภาพท 4)


118

รปท 3 เกษตรกรชาวกมพชากบวธการใชสารเคมก าจดศตรพชทไมถกตอง (ทมา: [7])

รปท 4 มอของเกษตรกรทไดรบพษของสารเคมก าจดศตรพชจากผสมสารดวยมอเปลา (ทมา: [7])

เกษตรกรสามารถรบพษของสารเคมก าจดศตรพชได 3 ทางคอ การกน (ingestion) การหายใจ (inhalation) แ ล ะ ก า ร ส ม ผ ส ท า ง ผ ว ห น ง (skin adsorption) ในประเทศกมพชานน สาเหตส าคญของการได ร บสารพษ จากการท างาน (occupational poisoning) ของเกษตรกรมาจากการไดรบสารเคมโดยการหายใจและสมผสทางผวหนงเปนสวนใหญ ซงเกดจากการไมตระหนกในความเสยงจากพษของสารเคมโดยตวเกษตรกรเอง โดยเฉพาะการผสมสารเคมดวยมอเปลา [7] และ [23] นอกจากน เกษตรกรมกใชสารเคมหลายชนดในคราวเดยวกนทจะท าการฉดพน โดยมการผสมสารเคมทเรยกวา cocktail mixing จากการส ารวจในพนทเมองเปรยแวง ของกมพชา พบวา

เกษตรกรผสมสารเคมก าจดศตรพช 3-8 ชนดกอนทจะฉดพนเพอฆาแมลงศตรพช [24] สวนการไดรบสารพษจากการบรโภคนนมกเกดจากพษตกคางในพชผลเกษตรเนองจากเกษตรกรชาวกมพชาไมคนเคยกบเรองของระยะเวลาในการเกบเกยวผลผลตทปลอดภยจากสารเคม จงมกพบวา มการใชสารเคมไปจนถงวนเกบเกยว ท าใหปรมาณสารตกคางในผลผลตสง เปนอนตรายตอผบรโภค [25] สาเหตหลกของการไดรบพษของสารเคมจากการหายใจและการสมผส คอ เกษตรกรไมใชอปกรณปองกนขณะผสมและฉดพนสารเคม เชน ห นากาก เสอคลม ถงมอ เปนตน เกษตรกรมกผสมสารเคมดวยมอเปลาและเดนเทาเปลาในแปลงเพาะปลก [25]

จากรายงานขององคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาต โดยการสมภาษณ เกษตรกรชาวกมพชาผใชสารเคมก าจดศตรพชในกลมความเปนพษ Ia, Ib, และ II จ านวน 210 คน ถงอาการผดปกตของรางกาย พบวา รอยละ 88 มอาการของการไดร บสารพษในระหวางหรอหลงจากฉดพนสารเคม ไดแก อาการวงเวยนและปวดศรษะ เหงอออกตอนกลางคน หายใจขด เจบหนาอก ตาแดง และหมดสต และพบวา 35% มอาการอาเจยนหลงจากฉดพน ซงเปนอาการของการไดรบพษระดบปานกลาง และ 5% หมดสตซงเปนอาการของการไดรบพษในระดบสง [26] อยางไรกตาม ในประเทศกมพชามรายงานเกยวกบการไดรบพษจากสารเคมก าจดศตรพชคอนขางนอย เนองจากเพงจะเรมมการพฒนาวธการวนจฉยและระบอาการทสมพนธกบการไดรบพษของสารเคมก าจดศตรพชไดเมอไมนานมาน [7] แตกตางจากประเทศไทยทมรายงานขอมลผปวยจากการไดร บพษของสารเคมก าจดศตรพชตงแตชวงตนๆ ของป ค.ศ.1990-1999 พบมผปวยไดรบพษของสารเคมก าจดศตรพชจากการท างานถง 3,500 รายตอป [27]

ส าหรบประเทศเวยดนาม จากการส ารวจเกษตรกรผปลกขาวในชวงฤดหนาวและฤดใบไมรวง ป ค.ศ. 1996-1997 พบวา รอยละ 69.7 ของเกษตรกรมอาการของพษเฉยบพลนจากการสมผสสารเคมก าจดศตรพช และสวนใหญ ใน 1 คนจะพบอาการพษเฉยบพลนมากกวา 1 อาการขนไป อาการทพบมกเปน


119

อาการระคายเคองตา อาการทางระบบประสาทไดแก ปวดศรษะและวงเวยน รวมถงอาการทางผวหนง ซงเกษตรกรสามารถสงเกตเองได [3] อาการระคายเคองตามกพบมากอยางมนยส าคญในเกษตรกรทมนส ยชอบดมเหลา และสมผสสารเคมก าจดวชพชและสารเคมก าจดเชอรา สวนอาการทางผวหนงมกพบในเกษตรกรทสมผสสารเคมก าจดวชพช ในป ค.ศ. 2001 มการส ารวจเกษตรกรประมาณ 900 คน พบวา กวา 200 คนมอาการเจบปวยทสมพนธกบการใชสารเคมก าจดศตรพช [28] อาการทพบสวนใหญไดแก อาการทางผวหนง และอาการทางระบบประสาท คดเปนรอยละ 53.45 และ รอยละ 39.02 ของเกษตรกร ตามล าดบ

ในป ค.ศ. 2002 มรายงานพบผปวยทเปนโรคพษจากสารเคมก าจดศตรพช จ านวน 7,170 ราย โดยมการตรวจเลอดเพอหาระดบเอนไซมอะเซทลโคลน เอส เทอ เรส (acetylcholinesterase enzyme, AChE) ของเกษตรกรผปลกขาวจ านวน 190 คน ทอาศยอยบรเวณสามเหลยมปากแมน า พบวา รอยละ 35 มอาการของโรคพษจากสารเคมก าจดศตรพชแบบเฉยบพลน และ รอยละ 21 มอาการแบบพษเรอร ง [29]

สาเห ตทท าใหตว เลขผป วยท เขาร กษาในโรงพยาบาลเน องจากไดร บพษของสารเคมก าจดศตรพชในพนทสามเหลยมปากแมน าโขงมจ านวนมากนน เนองมาจากการใชสารเคมไมถกตองรวมถงการไมใชอปกรณปองกนขณะฉดพน แมวาเกษตรกรสวนใหญจะรบรวาสารเคมก าจดศตรพชมอนตรายตอสขภาพอนามยของตนกตาม [8] อยางไรกตาม เกษตรกรทมารบจางเพาะปลก มกไมคอยรบรหรอเรยกรองในเรองของการเจบปวยมากนก เพราะอาจท าใหขาดรายไดหรอตกงานได [18]

จากการศกษาการไดรบพษของสารเคมก าจดศต รพชของเกษตรกรในพ นทปลกขาวบรเวณสามเหลยมปากแมน าโขง โดยตรวจหาระดบ AChE ในเลอดของเกษตรกรจ านวน 190 คน พบวาเกษตรกรไดร บพษจากการสมผสสารเคมในกลมออรกาโน -ฟอสเฟตและคารบาเมทอยในระดบสง โดยทมากกวารอยละ 30 ของชาวนาทท าการศกษาไดร บพษ

เฉยบพลน (ระดบ AChE ลดลงมากกวารอยละ 25) และ รอยละ 21 ไดรบพษเรอรง ( ระดบ AChE ลดลงมากกวารอยละ66) [29]

นอกจากน มงานวจยทท าการศกษาการประเมนการสมผสสารเคมก าจดศตรพชของเกษตรกรในบางพนททางภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย โดยการวเคราะหปรมาณสารเมทาบอไลทของสารกลมออรกาโนฟอสเฟต (dialkylphosphate, DAPs) ในปสสาวะของเกษตรกรผปลกดอกเบญจมาศ ต าบลธาต อ าเภอธาตพนม จงหวดนครพนม พบวา ระดบเมทา-บอไลทรวม (total DAPs) ในปสสาวะของเกษตรกรผปลกดอกเบญจมาศจ านวน 20 คน มระดบสงกวาในกลมอางองทไมไดประกอบอาชพเกษตรกร และพบวาระดบ เมทาบอไลท ในป สสาวะของเกษตรกรมความสมพนธกบพฤตกรรมการใชสารเคม โดยพฤตกรรมเกษตรกรสวนใหญยงปฏบตไมถกตอง ไดแก การผสมสารเคมหลายชนด การก าจดภาชนะบรรจทใชแลว เปนตน ซงอาจน าไปสความเสยงตอสขภาพและสงแวดลอมได [30] และจากการวเคราะหระดบเมทาบอไลท DAPs ในปสสาวะของเกษตรกรผปลกพรกจ านวน 46 คน ในพนทต าบลบางกระแซง อ าเภอเดชอดม จงหวดอบลราชธาน พบวา ระดบ เมทาบอไลทรวมในปสสาวะของเกษตรกรผปลกพรกสงกวาในกลมอางองอยางมนยส าคญ และส ารวจพบวาเกษตรกรสวนใหญมระดบความรและทศนคตตอการใชสารเคมก าจดศตรพชอยในระดบด แตยงมพฤตกรรมการใชสารเคมและอปกรณปองกนสวนบคคลทไมถกตองครบถวน [31]

5. แนวทางการจดการเพอลดใชสารเคมการเกษตรในพนทลมน าโขงตอนลาง

มการศกษาวจยของผเชยวชาญพบวาในปจจบนแมลงศตรพชไมไดมผลตอปรมาณผลผลตขาวทไดอยางทมความเขาใจกนมาในอดต และไดสรปวาสารเคมก าจดแมลงโดยทวไปแลวไมจ าเปนตองใชในนาขาว [32] กลมประเทศในลมน าโขงตอนลางไดหนมาใหความสนใจในเรองน มรายงานวา จากความรวมมอระหวางสถาบนวจยขาวระหวางประเทศ (International Rice Research Institute: IRRI) ก บมหาวทยาลยเกนเทอ (Cantho University) ประเทศ


120

เวยดนาม ศกษาพบวา ไมมความจ าเปนตองฉดพนสารเคมก าจดแมลงเพอควบคมแมลงทกดกนใบพช เนองจากขาวมความทนตอการถกท าลายสวนทเปนใบจากแมลงชนดนได จากผลการศกษานจงท าใหชาวนาประมาณครงหนงในพนทงดการใชสารเคมเพอปองกนแมลงชนดนไดส าเรจ [33]

ส าหรบในประเทศไทย ชาวนาสวนใหญจะฉดสารเคมก าจดแมลงในแปลงนาขาวชวงเดอนแรกหลงจากปลก ซงวธนไมมความจ าเปน [33] อยางไรกตาม ปจจบนผลผลตทางการเกษตรของประเทศในภมภาคลมน าโขงมอตราการเพมขนอยางคงท จงมการเนนเรองของการสงออก แตทงนจะตองค านงถงความมนคงทางอาหาร สงแวดลอม และ เศรษฐกจ [34] ระบบเกษตรกรรมในพนทลมน าโขงมแนวโนมทจะเพมประสทธภาพ และใสใจสงแวดลอมมากขน น าไปสเรองของการปฏวตสเขยว (green revolution) รวมถงเนนการสงออกมากขนภายใตเงอนไขของความม น ค งท า งอ าห า ร (food security) จ งม ก า รน าเทคโนโลยเขามาใชมากกวาการขยายพนทเพาะปลก โดยมวธการตางๆ อาท การเพมประสทธภาพการชลประทาน ปรบปรงพนธพชใหหลากหลายขน มการใชป ยและการปฏบตทดในการท าการเกษตร รวมถงควบคมศตรพชและโรคพชโดยใชวธการจดการศตรพชแบบผสมผสาน (integrated pest management, IPM) เปนตน [35]

สรปและเสนอแนะ สถานการณการใชสารเคมการเกษตรในบรเวณพนทลมน าโขงตอนลางซงประกอบไปดวย ประเทศกมพชา ลาว ไทย และเวยดนาม ในชวงเกอบสองทศวรรษทผานมานน เกษตรกรสวนใหญในประเทศดงกลาวยงมการใชสารเคมการเกษตรคอนขางมากโดยเฉพาะในการท านาปลกขาว สารเคมทใชมทงสารเคมก าจดศตรพช ทใชกนแพรหลายในพนท ไดแก สารเคมก าจดแมลง สารเคมก าจดเชอรา และสารเคมก าจด รวมถงป ยเคม จากการรวบรวมขอมล พบวา การใชสารเคมการเกษตรของเกษตรกรในพนทลมน าโขงตอนลางท าใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอม มการตกคางในดนและแหลงน า ผลกระทบตอสขภาพของ

เกษตรกรทงพษเฉยบพลนและพษเรอรง ทงนมสาเหตมาจากการใชสารเคมในปรมาณมากเกนความจ าเปนและมวธปฏบตในการใชสารเคมทไมถกตอง พบวาในบางประเทศเกษตรกรยงมการใชสารเคมทหามจ าหนายแลว ทงในเรองของการผสมสารเคม การจดเกบ ตลอดจนการฉดพนสารเคม อยางไรกตาม ระบบเกษตรกรรมในพนทลมน าโขงมแนวโนมทจะเพมประสทธภาพ และใสใจสงแวดลอมมากขน เนองจากมการมงเนนการสงออกมากขน มการน าแนวทางการจดการหลายหลายวธมาใชรวมกน อาท การเพมประสทธภาพการชลประทาน ปรบปรงพนธพชใหหลากหลายขน มการใชป ยและการปฏบตทดในการท าการเกษตร รวมถงควบคมศตรพชและโรคพชโดยใชวธการจดการศตรพชแบบผสมผสาน เปนตน เอกสารอางอง [1] MRC. 2003. State of the Basin Report 2003.

Phnom Penh: Mekong River Commission. [2] MRC. 2010. State of the Basin Report 2010

Summary. Vientiane, Lao PDR: Mekong River Commission.

[3] MRC. 1997. Resource uses in the Mekong river basin. Mekong River Commission.

[4] MRC. 1999. Basin development plan draft working paper 2: baseline conditions. Mekong River Commission, Phnom Penh.

[5] FAO. 2001. Selected indicators of food and agriculture in the Asia-Pacific region 1990-2000. Bangkok: Food and Agriculture Organization of the United Nations, Regional Office for Asia and the Pacific.

[6] MRC. 1997. Mekong River Basin diagnostic study: Final Report. Bangkok: Mekong River Commission.


121

[7] EJF. 2002. Death in small doses: Cambodia’s pesticides problems and solutions. Environmental Justice Foundation, London, UK. http:// www.ejfoundation.org/pdfs/death_in_small_doses.pdf available on 23 December 2014.

[8] Dung, H. N., and Thanh Dung, T.T. 1997. Economic and health consequences of

pesticide use in paddy production in the Mekong Delta. Vietnam.Research Report. http://203.116.43.77/ publications /research1/ACF124.ht. available on 18 January 2015.

[9] Wheeler, C. 1998. Investigating the impacts of pesticide use in the Mekong Delta, http://www.idrc,ca/en/ev-5039-201-1-DO_TCPIC.html available on 18 January 2015.

[10] Heong, K.L., Escalada, M.M., and Mai, V. 1994. “Analysis of insecticide use in rice: case studies in the Philippines and Vietnam”. International Journal of Pest Management. 40(2): 173-178.

[11] World Bank. 1995. Environmental program and policy priorities for a socialist economy in transition. Vietnam.

[12] ADB. 2004. Cambodia: country environmental analysis. Asian Development Bank.

[13] UNEP. 2004. National profile on chemical management in Cambodia. The Ministry of Environment.

[14] CEDAC. 2001. The situation of pesticide use in the Tonle Sap catchment. Phnom Penh: Cambodia Center for Study and Development in Agriculture.

[15] CEDAC. 2000. Pesticide market in Cambodia. Phnom Penh: Cambodia Center for Study and Development in Agriculture

[16] Holmes, B. 1994. “A natural way with weeds”. New Scientist 142 (1924): 22-27.

[17] JICA. 1993. The study on the region development plan for the lower northeast and the upper east regions in the kingdom of Thailand. Final Report. Volume I: Agriculture. Japan International Cooperation Agency and the Social and Economic Development Board, Government of Thailand, Bangkok.

[18] Estellès, P., Jensen, H., Sánchez, L., and Vechiu, G. 2002. Sustainable development in the Mekong Delta, http://www.environmentalstudies.au.dk /publica/f2002 sustainable-in-mekong.pdf. available on 20 January 2015.

[19] MRC. 1998. Agriculture and irrigation programme for co-operations towards sustainable development in the Lower Mekong Basin. Bangkok: Mekong River Commission.

[20] Monirith, I., Nakata, H., Tanabe, S., and Touch, S.T. 1999. “Persistent organochlorine residues in marine and freshwater fish in Cambodia”. Marine Pollution Bulletin. 38(7): 604-612.

[21] MRC. 2002. MRC-EP water quality data. Phnom Penh: Mekong River Commission.

[22] Miller, F. 2005. “Environmental risk in water resources management in the Mekong Delta: A multiple-scale analysis”. History of Water. 11: 172-193.

http://www.ejfoundation/


122

[23] World Bank. 2003. Cambodia Environment Monitor 2003. Washington, D.C. , http:// www.unmillenniumproject.org/document/ Cambodia Environment Monitor-2003.pdf. available on 23 December 2014.

[24] Pesticide Action Network Asia and the

Pacific. 2010. Communities in peril: Asian regional report on community monitoring of highly hazardous pesticide use. Penang, Malaysia:

Pesticide Action Network (PAN) Asia and

the Pacific. [25] Specht, J. 1996. Pesticide in Cambodia –

A Compilation for Agriculturists, Local and Expatriate Staff Working for Agriculture in Cambodia. Phnom Penh, Cambodia: Lutheran World Service and Integrated Rural Development Project Kandal/Takeo.

[26] Sodavy, P., Sitha, M., Nugent, R., and Murphy, H. 2000. Farmers’ awareness and Perceptions of the effects of pesticide on their health. FAO Community IPM Programme field Document.

[27] Girard, D. 1994. “In the tangerine grove”. IDRC Reports: Volume 22. International Development Research Council.

[28] GINC. 2001. Vietnam Country Report. The 7th GINC Conference.

[29] Dasgupta, S., Meisner, C., Wheeler, D., Xuyen, K., and Nhan Thi, Lam. 2007. “Pesticide poisoning of farm workers-implications of blood test results from Vietnam”. International Journal of Hygiene and Environmental Health. 210: 121-132,

30] สมศกด อนทมาต และ ชดหทย เพชรชวย. 2555. “การประเมนการสมผสสารเคมก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตในเกษตรกรผปลกดอกเบญจมาศ ต .ธาตพนม อ.ธาตพนม จ.นครพนม”. วารสารอนามยสงแวดลอม. 14 (2) มกราคม – มนาคม, 21-30.

[31] อสระ มรดก และ ชดหทย เพชรชวย. 2557. “การประเมนการสมผสสารเคมก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตในเกษตรกรผปลกพรก พ นท ต าบลนากระแซง อ าเภอเดชอดม จงหวดอบลราชธาน”. เอกสารสบเนองการประชมวชาการ สงเสรมสขภาพและงานอนามยสงแวดลอมแหงชาต ครงท 7 พ.ศ. 2557.

[32] Matteson, P.C. 2001. “Insect Pest Management in tropical Asian irrigated rice”. Annual Review of Entomology. 45: 549-574.

[32] Matteson, P.C. 2001. “Insect Pest Manage- ment in tropical Asian irrigated rice”. Annual Review of Entomology. 45: 549-574.

[33] IRRI. 1997. Rice production in Cambodia: a Cambodia-IRRI-Australia project. Manila: International Rice Research Institute.

[34] Pearce, F. 1996. “Deadly sprays worse than useless”. New Scientist. Volume 152, Issue 2057, 84-95.

[35] Johnston, R. M.; Hoanh, C. T.; Lacombe, G.; Noble, A. N.; Smakhtin, V.; Suhardiman, D.; Kam, S. P.; Choo, P. S. 2010. Rethinking agriculture in the Greater Mekong Subregion: how to sustainably meet food needs, enhance ecosystem services and cope with climate change. Colombo, Sri Lanka: International Water Management Institute.

สถานการณ์การใช้สารเคมี ...วารสารว...

Documents

Transcript of สถานการณ์การใช้สารเคมี ...วารสารว...