นโยบายสาธารณะกบกฎหมาย

กตตศกด ปรกต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร สานกเสรมศกษา ฯ วนท ๒๗ กนยายน ๒๕๕๖

นโยบายสาธารณะ กบ กฎหมาย กฎหมายหมายถงกฎเกณฑความประพฤตทางสงคม

ทมลกษณะบงคบอยางเปนกจจะลกษณะ นโยบายสาธารณะหมายถงหลกการพนฐานทเปน

กรอบหรอแนวทางสาหรบการตดสนใจดาเนนการหรอเลอกกระทาการของรฐ หรอผมอานาจบงคบใช กฎหมาย หรอรฐบาลในบรรดาเรองราวตาง ๆ ในลกษณะทสอดคลองกบกฎหมาย

นโยบายสาธารณะยงหมายถงระบบของกฎเกณฑทางกฎหมาย มาตรการ แนวทางในการดาเนนการ และเกณฑการจดลาดบความสาคญในการจดสรรทรพยากรในเรองราวหนง ๆ ซงหนวยงานของรฐทมอานาจหนาทในเรองนน ๆ จดประมวลเขาไวดวยกน

ในทางกฎหมาย นโยบายสาธารณะกคอความมงหมายของกฎหมาย และหลกการรากฐานของกฎหมาย ซงบางทกเรยกวา หลกความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน

ในทางการเมอง เศรษฐกจ และสงคม นโยบายสาธารณะ กคอเจตจานงสวนรวมของสงคม (General Will) หรอมตมหาชน ทแสดงออกมาในรปของแนวนโยบายของรฐ และกฎหมายในความหมายอยางกวาง คอกฎหมายทงทเปนลายลกษณอกษรและทไมเปนลายลกษณอกษรนนเอง

การใชสทธ การบงคบการตามกฎหมาย และการวนจฉยชขาดขอพพาทตองเปนไปตามกฎหมาย และไมขดตอนโยบายสาธารณะ (public policy) ของระบบกฎหมายนน

นโยบายสาธารณะกบกฎหมาย

นโยบายสาธารณะทมผลบงคบโดยตรง ความมงหมายของกฎหมาย กบบทกฎหมาย หลกการพนฐานของระบบกฎหมาย หลกการพนฐานทไดรบการรบรองใหมผลบงคบตาม

รฐธรรมนญ บทกฎหมายตาง ๆ

นโยบายสาธารณะทไมมผลบงคบโดยตรง หลกการพนฐานทเปนแนวทางสาหรบการตรา

กฎหมายและกาหนดนโยบาย

การกอตวของนโยบายสาธารณะ

นโยบายสาธารณะเปนคณคาทางการเมอง เศรษฐกจ และวฒนธรรม ทสงสมมาเปนเวลานาน เชนความมอสรภาพ ความมงคง หรอหลกศลธรรมอนดของชนชาต

นโยบายสาธารณะอาจเปลยนแปลงไปไดตามความเปลยนแปลงทางคณคาของสงคม ผานทางการศกษา การรณรงคสอสาร โฆษณาเผยแพร หรอการเคลอนไหวและแลกเปลยนเรยนรของกลมผลประโยชนในสงคม

นโยบายสาธารณะในรฐธรรมนญ

หลกราชอาณาจกร -> พระมหากษตรย หลกความเปนอนหนงอนเดยวจะแบงแยกมได

ของรฐ -> หลกความมนคง หลกประชาธปไตย -> หลกเคารพเสยงขางมาก

รบฟงเสยงขางนอย หลกนตธรรม (กฎหมายเปนใหญ) -> หลก

รฐธรรมนญเปนกฎหมายสงสด และหลกแบงแยกอานาจ

หลกสงคมสวสดการ -> หลกความเสมอภาค และสงเสรมสทธแกผดอยโอกาส

แนวนโยบายพนฐานแหงรฐ หลกทวไป -> เพอการตรากฎหมายและกาหนดนโยบาย แนวนโยบายดานความมนคงของรฐ แนวนโยบายดานการบรหารราชการแผนดน แนวนโยบายดานศาสนา สงคม การสาธารณสข

การศกษาและวฒนธรรม แนวนโยบายดานกฎหมายและการยตธรรม แนวนโยบายดานการตางประเทศ แนวนโยบายดานเศรษฐกจ แนวนโยบายดานทดน ทรพยากรธรรมชาต และ

สงแวดลอม แนวนโยบายดานวทยาศาสตร ทรพยสนทางปญญาและ

พลงงาน แนวนโยบายดานการมสวนรวมของประชาชน

รฐธรรมนญ พ.ศ. ๒๕๕๐ มาตรา ๔๐ บคคลยอมมสทธในกระบวนการยตธรรม ดงตอไปน (๑) สทธเขาถงกระบวนการยตธรรมไดโดยงาย สะดวก รวดเรว และทวถง (๒) สทธพนฐานในกระบวนพจารณา ซงอยางนอยตองมหลกประกนขน

พนฐานเรองการไดรบการพจารณาโดยเปดเผย การไดรบทราบขอเทจจรงและตรวจเอกสารอยางเพยงพอ การเสนอขอเทจจรง ขอโตแยง และพยานหลกฐานของตน การคดคานผพพากษาหรอตลาการ การไดรบการพจารณาโดยผพพากษาหรอตลาการทนงพจารณาคดครบองคคณะ และการไดรบทราบเหตผลประกอบคาวนจฉย คาพพากษา หรอคาสง

(๓) บคคลยอมมสทธทจะใหคดของตนไดรบการพจารณาอยางถกตอง รวดเรว และเปนธรรม

(๔) ผเสยหาย ผตองหา โจทก จาเลย คกรณ ผมสวนไดเสย หรอพยานในคดมสทธไดรบการปฏบตทเหมาะสมในการดาเนนการตามกระบวนการยตธรรม รวมทงสทธในการไดรบการสอบสวนอยางถกตอง รวดเรว เปนธรรม และการไมใหถอยคาเปนปฏปกษตอตนเอง

8

รฐธรรมนญ พ.ศ. ๒๕๕๐ มาตรา ๔๐ (ตอ) (๕) ผเสยหาย ผตองหา จาเลย และพยานในคดอาญา มสทธไดรบความ

คมครอง และความชวยเหลอทจาเปนและเหมาะสมจากรฐ สวนคาตอบแทน คาทดแทน และคาใชจายทจาเปน ใหเปนไปตามทกฎหมายบญญต

(๖) เดก เยาวชน สตร ผสงอาย หรอผพการหรอทพพลภาพ ยอมมสทธไดรบความคมครองในการดาเนนกระบวนพจารณาคดอยางเหมาะสม และยอมมสทธไดรบการปฏบตทเหมาะสมในคดทเกยวกบความรนแรงทางเพศ

(๗) ในคดอาญา ผตองหาหรอจาเลยมสทธไดรบการสอบสวนหรอการพจารณาคดทถกตอง รวดเรว และเปนธรรม โอกาสในการตอสคดอยางเพยงพอ การตรวจสอบหรอไดรบทราบพยานหลกฐานตามสมควร การไดรบความชวยเหลอในทางคดจากทนายความ และการไดรบการปลอยตวชวคราว

(๘) ในคดแพง บคคลมสทธไดรบความชวยเหลอทางกฎหมายอยางเหมาะสมจากรฐ

9

แนวนโยบายดานกฎหมายและการยตธรรม มาตรา ๘๑ รฐตองดาเนนการตามแนวนโยบายดานกฎหมายและการยตธรรม

ดงตอไปน (๑) ดแลใหมการปฏบตและบงคบการใหเปนไปตามกฎหมายอยางถกตอง

รวดเรวเปนธรรม และทวถง สงเสรมการใหความชวยเหลอและใหความรทางกฎหมายแกประชาชน และจดระบบงานราชการและงานของรฐอยางอนในกระบวนการยตธรรมใหมประสทธภาพ โดยใหประชาชนแะองคกรวชาชพมสวนรวมในกระบวนการยตธรรม และการชวยเหลอประชาชนทางกฎหมาย

(๒) คมครองสทธและเสรภาพของบคคลใหพนจากการลวงละเมด ทงโดยเจาหนาทของรฐและโดยบคคลอน และตองอานวยความยตธรรมแกประชาชนอยางเทาเทยมกน

(๓) จดใหมกฎหมายเพอจดตงองคกรเพอการปฏรปกฎหมายทดาเนนการเปนอสระเพอปรบปรงและพฒนากฎหมายของประเทศ รวมทงการปรบปรงกฎหมายใหเปนไปตามรฐธรรมนญ โดยตองรบฟงความคดเหนของผทไดรบผลกระทบจากกฎหมายนนประกอบดวย

(๔) จดใหมกฎหมายเพอจดตงองคกรเพอการปฏรปกระบวนการยตธรรมทดาเนนการเปนอสระ เพอปรบปรงและพฒนาการดาเนนงานของหนวยงานทเกยวของกบกระบวนการยตธรรม

(๕) สนบสนนการดาเนนการขององคกรภาคเอกชนทใหความชวยเหลอทางกฎหมายแกประชาชน โดยเฉพาะผไดรบผลกระทบจากความรนแรงในครอบครว

10

หลกการใชและตความกฎหมาย

มาตรา ๔ ป.พ.พ. กฎหมายนนตองใชในบรรดากรณซงตองดวย

บทบญญตใด ๆ แหงกฎหมายตามตวอกษร หรอตามความมงหมายของบทบญญตนน ๆ

เมอไมมบทกฎหมายทจะยกมาปรบคดได ใหวนจฉยคดนนตามจารตประเพณแหงทองถน ถาไมมจารตประเพณเชนวานน ใหวนจฉยคดอาศยเทยบบทกฎหมายทใกลเคยงอยางยง และถาบทกฎหมายเชนนนกไมมดวยใหวนจฉยตามหลกกฎหมายทวไป

ความเขาใจทตกทอดมาแตโบราณ แตโบราณมา นกปราชญทางกฎหมายทงหลายหาไดเขาใจการ

ใชและการตความกฎหมายโดยจากดเพยงการปรบใชและตความบทกฎหมายลายลกษณอกษร และการจดลาดบคาบงคบสงตาในแงรฐธรรมนญเหมอนทบางทานเขาใจกนในยคปจจบนเทานนไม

ตงแตสมยโรมนตราบจนกระทงศตวรรษท ๑๘ เปนทเขาใจกนในโลกตะวนตกวา “interpretatio iuris” มความหมายกวาง รวมไปถงการพเคราะหถงความสมพนธเชงเหตผลทดารงอยในขอเทจจรงอนอาจเปนขอพพาททงปวง จดระเบยบหลกเกณฑทางกฎหมายตาง ๆ ใหเปนหมวดหม การอธบายความเกยวพนระหวางหลกวชากฎหมายกบหลกวชาหรอปรากฏการณอน ๆ เชนความเกยวของกบวชาวทยาศาสตรธรรมชาต หรอเทววทยา ประวตศาสตร และวรรณคด รวมไปจนถงกวนพนธดวย

หลกกฎหมายไทยเดม (พระธรรมศาสตร) “ครนสรงพระภกตรแลวเสดจเขาทนมศการพระศรรตน

ไตรแลเทพยดาผวเสศและพระบตเรศราชชนนเสรจแลว.....เสดจสถตยยงพระราชอาศนอนประเสรฐ ทอดพระเนตรบคคล ๔ จาพวก คอแพทยแลโหราราชสรวงษ แลบณทตยผมปญาตรสปราไสยดวยตระกลทง ๔ โดยสมควรแลวเสดจยงสาระพนจฉยพรอมดวยหมมกขมนตรกระวราชปโรหตาโหราจารยผอยในศลสจ ดารงพระไทยฟงอรรฐคดซ งกระลาการพจารณาโดยยตธรรมนนเปนแวนแกว แลวเอาคาภรพระธรรมสาตรเปนพระเนตร ดเทศกาลบานเมองโดยสมควรแลว จงเอาพระกรเบองขวาคอพระสะตสมปะชญะทรงพระขรรคแกว คอพระวจารณะปญาวนจฉยตดขอคดอนาประชาราษฎรทงปวงโดยยตธรรม”

การใชกฎหมาย

ขอความคดวาดวยความยตธรรม

หลกกฎหมายทวไป

บทกฎหมายเฉพาะเรอง

ความสมพนธเชงเหตผลทดารงอยในขอเทจจรงอนเปนประเดนพพาท

จารตประเพณ

เหตผลทานองเดยวกนทแฝงอยในบทกฎหมายใกลเคยงอยางยง

ตวอยางการปรบใชกฎหมาย คาพพากษาคดอาชญากรสงคราม ๑/๒๔๘๙ ตดสนวา พรบ.อาชญากรสงคราม

พ.ศ. ๒๔๘๘ ขดตอรฐธรรมนญ เพราะเปนกฎหมายทลงโทษการกระทาทมข นกอนวนใชกฎหมายน

ทนาสนใจกคอ ในเวลานนยงไมมการตราหลกหามตรากฎหมายยอนหลงไวในรฐธรรมนญ ศาลอางหลกหามตรากฎหมายยอนหลงมาจากการตความหมายของหลกการคมครองเสรภาพในมาตรา ๑๔ ของรฐธรรมนญ ๒๔๗๕ โดยให เหตผลวา ทรฐธรรมนญบญญตวาภายใตบงคบแหงกฎหมาย บคคลมเสรภาพบรบรณในรางกายนน หมายความวาบคคลยอมทาอะไรกได เมอไมมกฎหมายหามในขณะกระทา ไมวาโดยตรง หรอโดยออม ดงนนการตรากฎหมายหามยอนหลงไปจงขดตอหลกเสรภาพ

ในคาพพากษาฉบบนศาลไดวนจฉยสงวนอานาจตความกฎหมายไวกบฝายศาล ทง ๆ ทรฐธรรมนญกาหนดใหเปนอานาจของสภาผแทนราษฎร ดงน

“รฐธรรมนญมาตรา ๖๒ ซงบญญตวา สภาผแทนราษฎรเปนผทรงไวซ งสทธเดดขาดในการตความแหงรฐธรรมนญนน ไมใชเปนขอบญญตตดอานาจศาลทจะตความบทบญญตแหงรฐธรรมนญ ศาลจงมอานาจตความบทบญญตแหงรฐธรรมนญได” และ “ในการใชหรอบงคบตามกฎหมายนน ศาลยอมตองแปลหรอตความหมายของกฎหมาย หากไมใหศาลแปล ศาลกยอมใชกฎหมายไมได”

(ผลทตามมาคอในการยกรางรฐธรรมนญ ๒๔๘๙ ไดมการกาหนดองคกรวนจฉยวากฎหมายขดตอรฐธรรมนญหรอไม เรยกวาตลาการรฐธรรมนญ)

15

ตวอยางการปรบใชกฎหมาย พ.ศ. ๒๔๙๗ มการประกาศ พรบ. เวนคนทดน โดยกาหนดคาทาขวญให

เจาของทดนในราคาตลาด พ.ศ. ๒๔๘๕ คอตารางวาละ ๒๐ บาท โดยทราคาตลาด พ.ศ. ๒๔๙๗ อยทตารางวาละ ๓๙๐ บาท เจาของ

ทดนเหนวา พรบ. ดงกลาวขดตอรฐธรรมนญทใชอยขณะนน เพราะไมเคารพเสรภาพในทรพยสนของเอกชน

ขณะอยระหวางการตอรองราคากนนน พ.ศ. ๒๕๐๐ เกดการปฏวต ลมลางรฐธรรมนญ พ.ศ. ๒๔๗๕ (แกไขเพมเตม พ.ศ. ๒๔๙๕)

เมอเจาของทดนฟองคดเรยกคาชดเชยนน ประเทศไทยอยใตบงคบธรรมนญการปกครอง พ.ศ. ๒๕๐๒ ทคณะปฏวตประกาศใชโดยไมมบทคมครองเสรภาพทางทรพยสน ทางราชการอางวาเมอรฐธรรมนญสนผลไปแลว จะยกขออางวา พรบ.เวนคน ฯ ขดตอรฐธรรมนญมาเปนขอตอส ไมไดอก เพราะขณะทศาลพจารณาคดน มการประกาศใชธรรมนญการปกครองแลว และ พรบ. เวนคนฯ มไดส นผลไปตามรฐธรรมนญ จงตองบงคบตาม พรบ. เวนคน ฯ คอคดคาทาขวญตามกฎหมายพเศษ วาละ ๒๐ บาท

ปญหากคอ กรณนจะนาเอารฐธรรมนญทยกเลกไปแลวมาปรบใช เพออธบายวากฎหมายธรรมดาไรผลไป เพราะขดรฐธรรมนญในอดตได หรอไม?

ตวอยางคาพพากษาฎกาท ๗๖๖/๒๕๐๕ หมอมราชวงศพนธทพย บรพตร โจทก

การทาเรอแหงประเทศไทย กบพวก จาเลย โจทกฟองวา เมอวนท ๙ กมภาพนธ พ.ศ. ๒๔๙๗ ไดม

พระราชบญญตเวนคนอสงหารมทรพยในทองทตาบลคลองตน พ.ศ. ๒๔๙๖ เวนคนทดนของโจทกโฉนดท ๕๙๗๔ ไปสวนหนง เนอท ๔ ไร ๑ งาน ๖ ตารางวาใหแกการทาเรอ จาเลยท ๑ , จาเลยท ๒ เปนเจาหนาทเวนคนเสนอใหราคาทดนแกโจทกตารางวาละ ๒๐ บาท ตามทระบไวในมาตรา ๕ แหงพระราชบญญตเวนคน ฯ สวนโจทกเรยกรองตารางวาละ ๔๕๐ บาท จงไมอาจตกลงกนไดทงสองฝายตกลงตงอนญาโตตลาการขนชขาดเงนคาทดแทนตามมาตรา ๒๔ แหงพระราชบญญตเวนคน ฯ อนญาโตตลาการฝายจาเลยกาหนดใหตารางวาละ ๒๐ บาท ฝายโจทกให ๓๙๐ บาท ไมอาจปรองดองกนได จงตงประธานอนญาโตตลาการขนชขาดอก ประธานอนญาโตตลาการชขาดกาหนดคาทดแทนในตารางวาละ ๓๙๐ บาท โจทกจาเลยทราบคาชขาดแลว แตจาเลยไมปฏบตตาม จงขอใหศาลพพากษาตามคาชขาดของอนญาตโตตลาการ ลงวนท ๙ มกราคม ๒๕๐๓ ใหจาเลยทงสองใชเงนคาทดแทนและดอกเบยในอตรารอยละเจดครงตอป ตามพระราชบญญตเวนคนฯ พ.ศ. ๒๔๙๗ มาตรา ๓๐ ดวย

ตวอยางคาพพากษาฎกาท ๗๖๖/๒๕๐๕ จาเลยใหการวา คาชขาดของประธานอนญาโตตลาการขดตอ

กฎหมาย เพราะพระราชบญญตเวนคนฉบบน มาตรา ๕ กาหนดคาทาขวญ คอ คาทดแทนไวเปนพเศษโดยเฉพาะแลว การทจาเลยเสนอราคาใหตารางวาละ ๒๐ บาท จงเปนธรรมตามกฏหมายแลว จาเลยไมตองเสยดอกเบย เพราะกรณไมเขาลกษณะความในมาตรา ๓๐ แหงพระราชบญญตเวนคน

ศาลชนตนพพากษาสงจาเลยท ๑ ใหรบผดใชเงนทดแทนแกโจทกตารางวาละ ๓๙๐ บาท ตามคาชขาดของประธานอนญาตโตตลาการกบใหจาเลยท ๑ เสยดอกเบยแกโจทกดวย

จาเลยท ๑ อทธรณ ศาลอทธรณพพากษายน จาเลยท ๑ ฎกา

ตวอยางคาพพากษาฎกาท ๗๖๖/๒๕๐๕

ศาลฎกาปรกษาคดนในทประชมใหญแลว เหนวา โดยหลกกฎหมายทวไปและหนกการพจารณาพพากษาคด ศาลเปนผนาบทบญญตแหงกฎหมายมาใชบงคบแกคดศาลจงเปนผมอานาจหนาทพจารณาวาบทบญญตแหงกฎหมายฉบบหนงฉบบใดหรอบทหนงบทใดจะใชบงคบแกคดไดหรอไมเพยงใด เวนแตจะมบทกฎหมายใดโดยเฉพาะบญญตใหอานาจหนาทนตกอยแกสถาบนอนในเรองหนงเรองใดโดยเฉพาะ ในระหวางการใชรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๔๗๕ แกไขเพมเตม พ.ศ. ๒๔๙๕ มบทบญญตในรฐธรรมนญ มาตรา ๑๑๔ ใหศาลสงความเหนของศาลทเหนวาบทบญญตแหงกฎหมายมขอความแยงหรอขดตอรฐธรรมนญไปใหคณะตลาการรฐธรรมนญพจารณาวนจฉยตอมากอนทศาลจะไดพพากษาคดน ไดมประกาศคณะปฏวตฉบบท ๓ ยกเลกรฐธรรมนญดงกลาว ฉะนน ในขณะทศาลจะพพากษาคดน จงไมมบทบญญตของบทกฎหมายใดทใหอานาจหนาทตกอยทศาลยตธรรมดงเดมเหตน ศาลฎกาจงเหนวาในขณะน ศาลยตธรรมมอานาจวนจฉยชขาดวาบาทกฎหมายใดมขอความแยงหรอขดตอรฐธรรมนญหรอไม และใชบงคบไดหรอไมเพยงใด

ตวอยางคาพพากษาฎกาท ๗๖๖/๒๕๐๕ สวนขอทจาเลยฎกาวา รฐธรรมนญฯ มาตรา ๒๙ (รฐยอมเคารพตอกรรมสทธใน

ทรพยสนของเอกชนฯ) กไดถกยกเลกไปพรอมกบมาตรา ๑๑๔ จงตองสนผลบงคบไปดจกนนน เหนวา การพจารณาวาบทกฎหมายใดมผลบงคบใชไดหรอไมเพยงใดนน เปนการพจารณาถงบทกฏหมายนนเมอขณะประกาศออกใชบงคบ หาใชเฉพาะแตเวลาทจะยกขนใชบงคบแกคดหนงคดใดไม เพราะถาบทกฎหมายใดใชบงคบมไดแลวกยอมจะใชบงคบมไดมาแตเรมแรก หาใชเพงจะมาใชบงคบมได เอาเมอจะยกขนบงคบแกคดใดโดยเฉพาะไม คดน พระราชบญญตเวนคน ฯ พ.ศ. ๒๔๙๖ มาตรา ๕ บญญตใหคาทดแทนทดนตารางวาละ ๒๐ บาทนน ได ประกาศใชบงคบในขณะทมาตรา ๒๔ ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. ๒๔๗๕ แกไขเพมเตม พ.ศ. ๒๔๙๕ มมผลใชบงคบอย และในขณะเดยวกนน มาตรา ๑๑๓ แหงรฐธรรมนญซงบญญตวา "บทบญญตแหงกฎหมายใดมขอความแยงหรอขดตอรฐธรรมนญน บทบญญตนนเปนอนใชบงคบมได " กมผลใชบงคบอย ฉะนน การทศาลวนจฉยวามาตรา ๕ แหงพระราชบญญตเวนคน ฯ พ.ศ. ๒๔๙๖ ขดแยงตอรฐธรรมนญฯ มาตรา ๒๙ ไมมผลบงคบตามรฐธรรมนญ ฯ มาตรา ๑๑๓ จงกระทาไดโดยชอบและหาใชเปนการทศาลเองจะมากาหนดให รฐธรรมนญ ฯ มาตรา ๒๙ ใชบงคบไดอย อนเปนการขดแยงกบประกาศคณะปฏวตดงจาเลยฎกาไม อนง การทศาลวนจฉยเชนน กหาใชเปนการทศาลไปยกเอากฏหมายทยกเลกไปแลวมาเปนหลกในการพจารณาพพากษาคดดงจาเลยฎกาไม หากแตศาลวนจฉยวา บทกฎหมายทจาเลยขอใหยกขนปรบแกคดในเวลานนน เปนบทกฎหมายทไมมผลบงคบมาตงแตเรมประกาศใชแลว จงยกขนปรบแกคดนมได เทานน

คดทศาลไมบงคบตามบทกฎหมายตามตวอกษร

นตบคคลยอมมสทธและหนาทจากดโดยขอบเขตแหงวตถประสงคหรออานาจหนาทตามกฎหมาย (ม.๖๖ ปพพ.)

ฎกาท ๘๐๑/๒๔๗๑ การอางเขตวดจะตองมการสบสวนหลกฐานใหชดเจน จะอางลอย ๆ วา

ทของวดมเพยงใดมได เพราะวดยอมไมมวตถประสงคไปรกทของผอน การไดมาซงทดนของวด ตองไดมาโดยชอบดวยวตถประสงค (คอเผย

แผคณธรรมในพทธศาสนา) จงรกทผอ นโดยถอวาไมมเจาของไมได (อทนนาทานาเวรมณ)

ฎกาท ๕๖๖/๒๕๒๔ กรมตารวจไมมอานาจหนาทและวตถประสงคในการจดสรรทดน แตไดร

เหนยนยอมใหกองสวสดการจดสรรทดนใหประชาชนทวไปหลายแหง เมอเจาหนาททจรต กรมตารวจโอนทไมได จะอางเหตนอกวตถประสงคและนอกเหนออานาจหนาทหาไดไม

กฎหมายตองใชแกกรณซงตองดวยบทบญญต

ตามตวอกษรหรอตามความมงหมายแหงบทบญญตนน ๆ หมายความวา ปกตตองใชใหตองตามความมงหมาย ทงนเทาทจะทาไดตามตวอกษร (โดยขยายความหรอโดยเครงครด) องคการทหารผานศก(ในฐานะเปนพนกงานเจาหนาทของคณะกรรมการ

สวนจงหวดปองกนการคากาไรเกนควร จงหวดพระนคร) ไดออกประกาศโดยอาศยอานาจปฏบตการแทนคณะกรรมการฯ ตามความในมาตรา ๘ แหง พ.ร.บ.ปองกนการคากาไรเกนควร พ.ศ.๒๔๙๐ ใหผขายปลกเนอสกรชาแหละมาจดทะเบยนเปนผทาการคาภายในกาหนด ๑๕ วน จาเลยไดบงอาจฝาฝนประกาศโดยขายปลกเนอสกรชาแหละโดยมไดจดทะเบยนเปนผทาการคาตามประกาศ และจาเลยใชเครองชงไมถกตอง อยการจงฟองขอใหลงโทษ จาเลยรบสารภาพ ศาลชนตนพพากษาลงโทษ แตศาลอทธรณพพากษาวาจาเลยไมมความผด โจทกฎกา

ศาลฎกาพพากษาวา กฎหมายใหมอบอานาจปฏบตการแทน จงออกกฎแทนไมได และการกาหนดหามมใหผมไดจดทะเบยนทาการขายเนอสกรโดยไมมมาตรการผอนผนในกรณนเปนการออกกฏหามประกอบอาชพ อยนอกเหนอความมงหมายของกฎหมายปองกนการคากาไรเกนควร การฝาฝนยอมไมเปนความผด (ฎกาท ๒๑๖/๒๔๙๔)

คาพพากษาคด “ขาวนง” ยดตวอกษร ฎกาท 3046/2537 2537 ฎ.สงเสรม ฯ เลม 11 หนา 16

โจทก บรษทวดเฮาส เดรก แอนด แคเรย เอส.เอ. จากด จาเลย บรษทไทยมาพรรณ เทรดดง จากด กบพวก

แพง ซอขายสงหารมทรพย (มาตรา 456)

คกรณไดมโทรพมพตดตอซอขายขาวนงตอกนจากกรงเทพฯ ไปอาฟรกาตะวนตก ตอมาผซ อไดเปดเลตเตอรออฟเครดตมายงธนาคารกรงเทพ จากด เพอชาระเงนคาขาวนงตามทมการตดตอกนไวตามโทรพมพ แตผขายไมสามารถจดสงขาวนงใหโจทก ปญหามวา สญญาซอขายขาวนงระหวางคกรณทงสองเกดขนตามกฎหมายหรอไม?

ศาลเหนวาการซอขายขาวนงระหวางทงสองเกดคกรณทงสองขนแลวเมอการเจรจายตลงตามเอกสารโทรพมพ แตตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย มาตรา ๔๕๖ วรรคสอง กาหนดวาสญญาซอขายสงหารมทรพยซ งตกลงกนมราคาหารอยบาท หรอกวานนขนไป สญญาจะซอจะขาย คามนในการขายทรพยทมราคาหารอยบาทหรอกวานนขนไปตองมหลกฐานเปนหนงสอลงลายมอชอฝายผตองรบผดดวย หรอไดวางประจาไว หรอไดชาระหนบางสวนแลวจงจะฟองรองบงคบคดได เมอตามหลกฐานไมปรากฏหลกฐานการชาระหนบางสวนหรอการวางมดจาหรอลายมอชอของฝายผขายทตองรบผด ดงนนฝายผซ อจงไมสามารถฟองรองใหบงคบคดแกผขายได คดฟงไดวา สญญาตกลงซอขายขาวนงรายนไมสามารถจะฟองรองบงคบคดกนได"

ขอพงสงวรณของศาลตอบทกฎหมายตามตวอกษร หลกแบงแยกอานาจ หลกประชาธปไตย และหลกนตรฐ

ในเชงทฤษฎกฎหมายรฐธรรมนญ หลกแบงแยกอานาจเปนหลกกฎหมายทวไปซงมงตอการจากดอานาจไมใหรวมศนยอยทฝายใดฝายหนง และในเมอฝายตลาการมแตอานาจวนจฉยขอพพาท ยอมตองวนจฉยตามกฎหมายทฝายนตบญญตเปนผตราขน และตองผกพนตนตามกฎหมาย โดยมหนาทงดเวนไมปฏบตหนาทเสมอนเปนผตรากฎหมายหรอกาหนดกฎหมายขนมาเสยเอง มฉะนนศาลยอมรวบอานาจทงนตบญญตและตลาการเขาไวดวยกน และการตรากฎหมายหรอกาหนดกฎหมายขนเองในทนยอมไมไดหมายเฉพาะในแงตามแบบพธเทานน แตรวมถงไมกาหนดกฎหมายขนในแงเนอหาดวย

พจารณาในแงหลกประชาธปไตย เรายอมเหนไดวาอานาจตรากฎหมายเปนอานาจของผแทนปวงชนในฐานะเปนผแสดงเจตนาแทนปวงชนดวย สวนผพพากษาซงเปนผใชอานาจตลาการนนมไดเปนผแทนของปวงชน จงตองงดเวนไมอานาจไปในทางกาหนดหลกเกณฑทวไปขนใชบงคบเชนกฎหมาย อนเปนอานาจของปวงชนโดยเฉพาะ

นอกจากนฝายตลาการยงมหนาทผกพนตามหลกนตรฐ และเปนผรกษาความมนคงทางกฎหมาย ซงหมายถงการรกษาความไววางใจของประชาชนตอความแนนอนตอการใชอานาจรฐ วาตองเปนสงทประชาชนควรเลงเหนหรอควรคาดหมายไดลวงหนา ดงนนคาวนจฉยของศาลจงตองเปนไปตามกฎหมายซงบญญตไวลวงหนาเทานน

คาถามทรอคาตอบ คดพสจนการตายกรณตากใบ? คดยดทรพยนกการเมอง? คดทมขอตอสเพอปกปองทรพยากร สทธชมชน หรอประโยชน

สวนรวมอยางอน? คดทอางเสรภาพในการแสดงความคดเหนและการชมนมทไดรบ

ความคมครองตามรฐธรรมนญ กบการคมครองเกยรตยศชอเสยง และความสงบเรยบรอยของบานเมอง?

คดหมนพระบรมเดชานภาพ? ฯลฯ

ทงหมดนนาไปสคาถาม และการเคลอนไหวทางสงคมเพอตอบ

คาถามวาดวยกฎหมาย และนโยบายสาธารณะบนพนฐานแหงความจรง ความร ความด และความกลาตอไป

สวสด