ความคาดหวงดานคณภาพและบทบาทของลามในกระบวนการชวยเหลอและคมครองสวสดภาพผ เสยหายจากการคามนษย

พรพรรษา ฟากระจาง

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาปรญญาอกษรศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการแปลและการลาม (สายการลาม) ศนยการแปลและการลามเฉลมพระเกยรต

คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ปการศกษา 2553

ลขสทธของจฬาลงกรณมหาวทยาลย

EXPECTATIONS ON QUALITY AND ROLE OF INTERPRETERS IN PROTECTION OF AND ASSISTANCE FOR TRAFFICKED PERSONS

PAWNPANSA FARGRAJANG

A Special Research Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Arts Program in Translation and Interpretation (Interpretation)

Chalermprakiat Center of Translation and Interpretation Faculty of Arts

Chulalongkorn University Academic Year 2010

Copyright of Chulalongkorn University

พรพรรษา ฟากระจาง: ความคาดหวงดานคณภาพและบทบาทของลามในกระบวนการชวยเหลอ

และคมครองผ เสยหายจากการคามนษย. (Expectations on Quality and Role of Interpreter in

Protection and Assistance for Victim of Human Trafficking) อาจารยทปรกษา: อาจารย ดร.

หนงหทย แรงผลสมฤทธ, ๕๑ หนา.

สารนพนธฉบบนมวตถประสงคในการศกษาความคาดหวงดานคณภาพและบทบาทของลาม ใน

กลมผ ใชลาม ๑๕ คนและลาม ๕ คนซงเกยวของในกระบวนการการชวยเหลอและคมครองสวสด

ภาพผ เสยหายจากการคามนษยในเขตกรงเทพและปรมณฑล ผลการวจยพบวาผ ใชลามคาดหวง

ใหลามมบทบาทมากกวาการแปลภาษาและเหนวาลามไมควรท าสงทจะสงผลกบความซอสตยตอ

เนอหา ลามกมมมมองทคลายคลงกน หากแตลามเหนวาตนไมควรมบทบาทเปน ”ผแทน” ของ

ผ เสยหาย สวนความคาดหวงตอคณภาพบทแปลนนผ ใชตองการใหเขาใจงาย มความถกตอง

ครบถวน ลามใหความส าคญกบความถกตองและส าเนยงเหมอนเจาของภาษาเพราะมผลตอ

ความไววางใจของผ ใชลาม คณสมบตทพงประสงคของลามในการศกษาชนนพบวาสอดคลองกบ

จรรยาบรรณวชาชพทถอปฏบตกนอยในวงการลามสากล ผลการศกษาเปนขอมลส าคญในการ

น าไปสรางหลกสตรการอบรมลามเกยวกบการท างานในบรบทการคามนษยในประเทศไทย ท

เหมาะสม

## 5280176522 : MAJOR INTERPRETATION

KEYWORD: interpreters for trafficked persons

PAWNPANSA FARGRAJANG: EXPECTATIONS ON QUALITY AND ROLE OF

INTERPRETERS IN PROTECTION OF AND ASSISTANCE FOR TRAFFICKED

PERSONS. ADVISOR: NUNGHATAI RANGPONSUMRIT, 51 pp.

The objective of this research is to identify expectations about users’ views of the quality

and role of interpreters in relation to protection and assistance for human trafficked

persons in Greater Bangkok. Results from this study show that users/clients expect

interpreters to perform more than just translating i.e. converting one language into

another, but they do not want interpreters to do anything that will affect the accuracy or

truthfulness of what is being said. In fact, and perhaps unsurprisingly, interpreters share

a similar view, but they do not wish to assume the role of representing trafficked

persons. User/client expectations about quality appear to be quite straightforward: ease

of understanding, accuracy and completeness. Again, there is little difference between

the position of user/client and interpreter here: but interpreters also note the importance

of accuracy and native accent as key factors in gaining trust. This study found that

desirable qualifications are compliance with professional ethics and standards as

generally apply to interpreters working in the international arena.

The results of this study also provide important information for developing an improved

and effective interpreter training in the field of human trafficking in Thailand.

สารบญ

หนา บทท ๑ บทน า ๑ ๑.๑ ความเปนมาและความส าคญของปญหา ๑ ๑.๒ วตถประสงคของการวจย ๓ ๑.๓ วธด าเนนการวจย ๓ ๑.๔ ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ๓ ๑.๕ ค านยามทใชในการวจย ๓ บทท ๒ เอกสารและงานวจยทเกยวของ ๗ ๒.๑ ลามชมชนคออะไร ๗ ๒.๒ ความคาดหวงดานบทบาทของลามชมชน ๘

๒.๒.๑ งานวจยของเพชแฮคเคอร (Pöchhacker, 1998) ๘ ๒.๒.๒ มาตรฐานวชาชพลาม ๙

๒.๓ ความคาดหวงดานคณภาพ ๑๐ ๒.๓.๑ งานวจยของซวสเชนเบอรเกอรและเพชแฮคเคอร (Zwischenberger and Pöchhacker, 2010)

๑๐

๒.๓.๒. งานวจยของกลศร (๒๕๕๑) ๑๒ บทท ๓ วธด าเนนการวจย ๑๔ ๓.๑ กลมตวอยาง ๑๔ ๓.๒ เครองมอทใชในการวจย ๑๖ ๓.๓ การเกบรวบรวมขอมล ๑๖ ๓.๔ สถานทและชวงเวลาในการสมภาษณ ๑๗

บทท ๔ ผลการวเคราะหขอมล ๑๘

๔.๑ ความคาดหวงตอบทบาทของลาม ๑๘ ๔.๑.๑ การปฏบตทควรท าและท าได ๑๘ ๔.๑.๒ การปฏบตทไมควรท า ๒๑

๔.๒ ความคาดหวงดานคณภาพและคณลกษณะของลามทพงประสงค ๒๒ ๔.๒.๑ แบบสอบถามชนดมตวเลอก ๒๒

๔.๒.๑.๑ ความคาดหวงดานคณภาพของบทแปล ๒๒ ๔.๒.๑.๒ คณลกษณะของลามทพงประสงค ๒๔

๔.๒.๒ การสมภาษณผ เสยหายชาวตางชาต ๒๖ ๔.๓ ความพงพอใจตอผลงานของลาม ๒๗

๔.๓.๑ ความพงพอใจตอคณภาพของบทแปล ๒๘ ๔.๓.๒ ความพงพอใจดานการปฏบตงานของลาม ๒๙

บทท ๕ สรปผลการวจย ขอเสนอแนะ และขอจ ากดในการวจย ๓๒ ๕.๑ สรปผลการวจย ๓๒ ๕.๒ ขอเสนอแนะ ๓๒ ๕.๓ ขอจ ากดของการวจย ๓๒ รายการอางอง ๓๕ ภาคผนวก ก แบบสอบถามผ ใชลาม ๓๗ ภาคผนวก ข แบบสอบถามลาม ๔๓ ประวตผวจย ๕๑

สารบญตาราง บทท ๒ หนา ตารางท ๑ ความคาดหวงดานคณภาพของลามโดยบเลอร (Bühler, 1986) และซวสเชน

เบอรเกอรและคณะ (Zwischenberger et al. 2010 ๑๑

ตารางท ๒ ความคาดหวงดานคณภาพของผใชลามชาวไทยโดยกลศร (๒๕๕๑)เปรยบเทยบกบผใชลามชาวตะวนตกโดยเครซ (Kurz, 1989 )

๑๒

ตารางท ๓ ล าดบความส าคญของคณภาพของบทแปลโดยผใชลามเปรยบเทยบกบลาม ๒๓ ตารางท ๔ ความส าคญของคณลกษณะของลามโดยผใชลามเปรยบเทยบกบลาม ๒๕

สารบญแผนภม

บทท ๔ หนา แผนภมท ๑ การปฏบตทลามควรท าและท าไดความเหนของผ ใชลามเปรยบเทยบกบลาม ๑๙ แผนภมท ๒ การปฏบตทลามไมควรท าตามความเหนของผใชลามเปรยบเทยบกบลาม ๒๑ แผนภมท ๓ ความพงพอใจของผใชลามตอคณภาพบทแปลของลาม ๒๘ แผนภมท ๔ ความพงพอใจของลามตอคณภาพบทแปลของตน ๒๙ แผนภมท ๕ ความพงพอใจของผใชลามตอการปฏบตงานของลาม ๓๐ แผนภมท ๖ ความพงพอใจของลามตอการปฏบตงานของตน ๓๑

๑

บทท ๑ ๑.๑ ความเปนมาและความส าคญของปญหา

ในโลกปจจบน ความกาวหนาทางเสนทางคมนาคมและเทคโนโลยขอมลขาวสาร และปจจยทางสงคมและเศรษฐกจอนๆ เจรญรดหนาขนอยางรวดเรว การเคลอนยายถนฐานขามชาตของมนษยเพอแสวงหาโอกาสทางเศรษฐกจทดขนจงทวมากขนตามล าดบ มการน าเดกและหญงเขาสกระบวนการเคลอนยายแรงงานมากขน แตเนองจากกลมเดกและหญงหรอแรงงานขามชาตกลมนมกเปนกลมทขาดโอกาสทางการศกษา อยในสภาวะดอยกวาทางเศรษฐกจ และขาดโอกาสดานการฝกอบรมอาชพ จงกลายเปนกลมเสยงตอการถกเอารดเอาเปรยบจากผ แสวงหาผลประโยชน โดยแรงงานขามชาตกลมนอาจถกน าไปใชเปนแรงงานไรฝมอ แรงงานราคาถก รวมทงถกน าเขาสแรงงานนอกระบบ และตกเปนเหยอของการคามนษยในทสด อาทเชน การน ามาคาบรการทางเพศ การน ามาใชแรงงานอยางผดกฎหมายหรออยางไรความปราณ การน ามาใชท างานบานอยางถกเอารดเอาเปรยบ การน ามาเรรอนขอทาน ตลอดจนการลกพาตวเพอน าไปแสวงหาประโยชนในทางผดกฎหมาย เปนตน

ประเทศไทยนน เปนประเทศหนงทไดรบผลกระทบจากปญหานอยางมาก และนบวนปญหาดงกลาวยงทวความรนแรงขน ความเจรญและความอดมสมบรณของประเทศไทยเปนสงดงดดประชากรจากประเทศเพอนบานและประเทศทอยหางไกล เพอหนความยากจน การถกกดข และ ความไมสงบภายในประเทศ เชน ประเทศรสเซย ฟจ พมา ลาว กมพชา เวยดนาม สาธารณรฐประชาชนจน อซเบกสถาน เปนตน องคกรอาชญากรรมขามชาตไดใชประเทศไทยเปนแหลงแสวงหาประโยชนจ านวนมหาศาลจากการคามนษย โดยประเทศไทยถกใชใน ๓ สถานะ คอ สถานะประเทศตนทาง โดยมการแสวงหาประโยชนจากผ เสยหายการคามนษยทงภายในประเทศ และตางประเทศ ขณะเดยวกนมสถานะเปนประเทศปลายทาง คอ มการแสวงหาประโยชนจากเหยอการคามนษยทมาจากตางประเทศ และสถานะเปนประเทศทางผาน คอ ใชประเทศไทยเปนเสนทางผานเพอสงเหยอการคามนษยออกไปยงประเทศอน

ทงน องคการแรงงานระหวางประเทศ (International Labour Organization) คาดการณตวเลขผ เสยหายทตกเปนเหยอจากการคามนษยในป พ.ศ. 2553 นอยทประมาณ 2.5 ลานคนทวโลก จงนบวาเปนปญหาทประชาคมโลกลวนตระหนกและเหนพองวาจ าตองหามาตรการเพอแกไขปองกน ดวยถอวาเปนปญหาการลวงละเมดสทธมนษยชนอยางรนแรง อนกอใหเกดอาชญากรรมทงในระดบทองถน ระดบประเทศ และระดบนานาชาต ทงยงกอใหเกดปญหาสงคมตางๆ ซงมผล

๒

ตอการด ารงชวตอยางมศกดศรของมนษยและกระทบตอความมนคงทงทางดานเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรมของ แตละประเทศและประชาคมโลก

ดวยเหตนเอง องคการสหประชาชาต จงไดมการจดท าอนสญญา ปฏญญาและพธสารตางๆ เพอใชเปนบรรทดฐานโลกในการขจดปญหาการคามนษย และกระตนใหมการด าเนนการเสรมสราง ความรวมมอทวโลกเพอตอสกบการคาทาสสมยใหม โดยใหแตละประเทศเรงปรบปรงตวบทกฎหมาย และมาตรการตางๆ เพอคมครองผ เสยหายจากการคามนษย ซงประเทศไทยเองมไดละเลยตอการแกไขปญหาดงกลาว จงไดมความพยายามทงจากภาครฐ ภาคเอกชน และองคกรระหวางประเทศหลายหนวยงานในการด าเนนงานตอตานการคามนษย การชวยเหลอ และคมครองผ เสยหายจากการคามนษย รวมถงการทรฐบาลไทยไดประกาศพ.ร.บ. ปองกนและปราบปรามการคามนษยฉบบใหม ทงกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษยไดออกระเบยบวาดวยการใหความชวยเหลอ แกบคคลซงเปนผ เสยหายจากการกระท าความผดฐานคามนษย พ.ศ. ๒๕๕๒

อยางไรกตาม ในการใหความชวยเหลอและค มครองผ เสยหายฯ ซงสวนมาก เปนชาวตางชาต สงผลใหเกดอปสรรคทางดานภาษา ไมสามารถสอสารภาษาไทยกบเจาหนาทได ดงนน จงตองมการจดหาลามใหกบผ เสยหาย อนเปนไปตามระเบยบวาดวยการใหความชวยเหลอแกบคคลซงเปนผ เสยหายจากการกระท าความผดฐานคามนษย พ .ศ. ๒๕๕๒ ซงระบวา “หากผ เสยหายไมเขาใจภาษาไทยหรอไมสามารถพด ไมไดยน ไมสามารถสอสารได ใหเจาหนาทจดลามหรอลามภาษามอให

เพอใหเขาใจถงปญหา และสามารถใหการชวยเหลอและคมครองสวสดภาพผ เสยหาย ซงเปนชาวตางชาตไดอยางมประสทธภาพ และไดรบความรวมมอดวยด จ าเปนตองมผ ทสามารถสอสารในภาษาของผ เสยหายไดด การสอสารผานลามซงเปนสะพานเชอมโยงความเขาใจระหวางผ เกยวของและผ เสยหายจงมความส าคญยง เพอพฒนาประสทธภาพของลามและระบบจดหาลามเพอการชวยเหลอและคมครองสวสดภาพของผ เสยหายจากการคามนษย จ าเปนตองมขอมลพนฐานเกยวกบ ลกษณะการท างานและบทบาทของลาม รวมถงความคาดหวงดานคณสมบต และจรยธรรมของลามในกระบวนการการชวยเหลอและคมครองสวสดภาพผ เสยหายจากการคามนษยระหวางผใชลามและตวลามเอง รวมถงความตองการการฝกอบรมของลาม จงเกดชดโครงการวจย เรอง ลามในการชวยเหลอและคมครองสวสดภาพผ เสยหายจากการคามนษยในประเทศไทย

๓

โครงการวจยนไดแบงออกเปน ๔ หวขอ และด าเนนการโดยผวจย ๔ คน ดงน ๑. ลกษณะการท างานและบทบาทของลามในกระบวนการทางสงคมสงเคราะห ด าเนนการ

วจยโดย นางสาวศรพร ศรธนชย ๒. ความคาดหวงดานคณภาพและบทบาทของลาม โดย นางสาวพรพรรษา ฟากระจาง ๓. การศกษาความตองการในการฝกอบรมลาม โดย นางสาวรตนา แซเฮง ๔. บทบาทและลกษณะการท างานของลาม ในกระบวนการท างานของเจาหนาทต ารวจ โดย

พลต ารวจตรณฐธร เพราะสนทร โดยงานวจยชนนเปนการศกษาในหวขอท ๒ คอ ความคาดหวงดานคณภาพและบทบาทของลาม

๑.๒ วตถประสงคของการวจย

การวจยชนนมงหาค าตอบเรองลามในการชวยเหลอและคมครองสวสดภาพผ เสยหายจากการคามนษยในประเดนดงตอไปน

๑. ความคาดหวงดานคณภาพการลาม ๒. ความคาดหวงดานบทบาทของลาม ๓. คณลกษณะของลามทพงประสงค ๔. ขอคนพบทนาสนใจอนๆ

๑.๓ วธด าเนนการวจย ผ วจยเลอกวธการวจยโดยเกบขอมลจากแบบสอบถามและการสมภาษณ โดยจดท า

แบบสอบถามเฉพาะแตละกลมเปาหมาย เพอใหไดรบขอมลทเปนไปตามวตถประสงคของการวจยไดดทสด กลมเปาหมายในการวจยไดแก ลามชาวไทย ๕ คน ผ ใชลามชาวไทยทมาจากหนวยงาน/องคกรรฐของบาล ๖ คน องคกรเอกชน ๕ คน และผ ใชลามชาวตางชาต (ผ เสยหายจากการคามนษย) ๔ คน

๑.๔ ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

การไดรบทราบถงความคาดหวงดานคณภาพและบทบาทของลามในการชวยเหลอและคมครองสวสดภาพผ เสยหายจากการคามนษยเพอเขาใจถงความคาดหวงของผ ใชลามและตวลามเองในดานคณภาพการแปลภาษาและบทบาท รวมถงคณสมบตของลามทพงประสงค ขอมลน สามารถน าไปปรบวธการท างานรวมกนในพนทอนๆใหเกดประโยชนสงสดแกทกฝายทเกยวของในงานเพอมนษยธรรมน

๔

ผลของการวจยจะเปนขอมลทจ าเปนส าหรบผจดหลกสตรอบรมลามและผ ฝกอบรมลามในเรองการชวยเหลอและคมครองสวสดภาพผ เสยหายจากการคามนษย ๑.๕ ค านยามทใชในการวจย

การคามนษย หมายถง การกระท าตอบคคลอนโดยเจตนาเพอแสวงหาประโยชนจากการคาประเวณ หรอแสวงหาประโยชนทางเพศในรปแบบอน หรอแสวงหาประโยชนจากการเอาคนลงเปนทาสหรอใหมฐานะคลายทาส การบงคบใชแรงงานหรอบรการ การแสวงหาประโยชนจากเดกโดยทจรต การตดอวยวะหรอการอนใดทคลายคลงกน อนเปนการขดรดบคคลไมวาบคคลนนจะยนยอมหรอไมกตาม

การบงคบใชแรงงานหรอบรการ หมายถง การขมขนใจใหท างานหรอใหบรการโดยท าใหกลว

วาจะเกดอนตรายตอชวต รางกาย เสรภาพ ชอเสยง หรอทรพยสนของบคคลนนเองหรอของผ อน โดยขเขญดวยประการใดๆ โดยใชก าลงประทษราย หรอโดยท าใหบคคลนนอยในภาวะทไมสามารถขดขนได

การลาม หมายถง การแปลค าพดจากภาษาหนงเปนอกภาษาหนงโดยทนท คภาษา หมายถง ภาษาทลามมความถนดในการลามจากภาษาตนทางไปภาษาปลายทาง

โดยมากภาษาตนทางมกเปนภาษาแมของลาม ประเทศตนทาง หมายถง ประเทศทมการสงผใชแรงงานไปคาตางประเทศ ประเทศทางผาน หมายถง ประเทศทใชเปนเสนทางผานของการน าผ ใชแรงงานไปคา

ตางประเทศ ประเทศปลายทาง หมายถง ประเทศทมการน าผใชแรงงานเขามาคาหรอแสวงหาประโยชน

หรอมการลวงละเมดสทธ ผ เสยหายจากการคามนษย หมายถง บคคลผถกกระท าตามความหมายของการคามนษย

ลาม หมายถง ผแปลค าพดจากภาษาหนงเปนอกภาษาหนงโดยทนท

๕

ภาษาตนฉบบ หมายถง ภาษาทคสนทนาพดออกมาเพอใหลามท าการแปล ภาษาปลายทาง หมายถง ภาษาทลามแปลออกมาเพอใหคสนทนาฟงเขาใจ ลามชมชน (Community interpreter, Public service interpreter) หมายถง ลามทท างาน

ในบรบทของการบรการสงคม และเปนคนกลางในการสอสาร ลามตดตาม (Escort interpreter) หมายถง ลามทท าหนาทตดตามผ ใชลามไปในทตางๆ

เพอท าลามให เชน ในกรณการดงานการเยยมชมสถานท การตดตอธระ หรอการสมภาษณ เปนตน ลามประชม (Conference interpreter) หมายถง ลามทท าหนาทลามในการประชมขนาด

ใหญ การสมมนา และการอบรมตางๆ ลามศาล (Court interpreter) หมายถง ลามทท าหนาทลามในศาล

แสวงหาประโยชนโดยมชอบ หมายถง การแสวงหาประโยชนจากการคาประเวณการผลตหรอเผยแพรวตถหรอสอลามก การแสวงหาประโยชนทางเพศในรปแบบอน การเอาคนลงเปนทาส การน าคนมาขอทาน การบงคบใชแรงงานหรอบรการ การบงคบตดอวยวะเพอการคาหรอการอนใดทคลายคลงกนอนเปนการขด รดบคคล ไมวาบคคลนนจะยนยอมหรอไมกตาม

องคกรอาชญากรรม หมายถง คณะบคคลซงมการจดโครงสรางโดยสมคบกนตงแตสามคน

ขนไปไมวาจะเปนการถาวรหรอชวระยะเวลาหนง และไมวาจะเปนโครงสรางทชดเจนมการก าหนดบทบาทของสมาชกอยางแนนอนหรอ มความตอเนองของสมาชกภาพหรอไม ทงน โดยมวตถประสงคทจะกระท าความผดฐานใดฐานหนงหรอหลายฐานทมอตราโทษ จ าคกขนสงตงแตสปขนไปหรอกระท าความผดตามทก าหนดไวในพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ. ๒๕๕๑ เพอแสวงหาผลประโยชนทางทรพยสนหรอผลประโยชนอนใดอนมชอบดวยกฎหมาย ไมวาโดยทางตรงหรอทางออม

๖

ทมสหวชาชพ หมายถง กลมบคคลทไดรบการฝกอบรม มความรมทกษะ และความสามารถเฉพาะดานทแตกตางกนมาท างานรวมกน เพอมงการแกไขปญหารวมกนอยางมระบบ และเปนกระบวนการโดยอยบนพนฐานของเปาหมาย และวตถประสงคเดยวกนในการปฏบตงาน โดยจะมการตดตอสอสารระหวางกนอยางตอเนองในการประเมนสภาพการณของปญหา และมความรบผดชอบรวมกนตงแตตนจนสนสดกระบวนการ

๗

บทท ๒

เอกสารและงานวจยทเกยวของ ในบทนผ วจยจะทบทวนวรรณกรรมเรองลามชมชน ความคาดหวงดานคณภาพและ

บทบาท การศกษาเรองลามในกระบวนการชวยเหลอและคมครองสวสดภาพผ เสยหายจากการคา

มนษยยงมไมมากนก ผวจยจงเลอกทบทวนวรรณกรรมเรองลามชมชน ทงนเนองจากลามทท างานในประเดนการคามนษยมลกษณะเปนลามชมชนประเภทหนง ๒.๑ ลามชมชนคออะไร

ลามชมชน คอ นกวชาชพทมคณสมบตเหมาะสม เขาเหลานสงผานขอมลทสอสารดวย วจนภาษาและอวจนภาษาอยางมนใจทสดและใชภาษาทเหมาะสม พวกเขาปฏบตตามหลกจรรยาบรรณและพยายามวางตนใหเปนกลางทสดในการชวยเหลอใหผ รบบรการและนกวชาชพตางๆใหเขาใจถงคานยม แนวความคดและการปฏบตตามวฒนธรรมของกนและกน แททจรงแลว สงทส าคญทสดของลามคอ ความรทหลากหลายและความสามารถในการเปนตวเชอมระหวางวฒนธรรม (Agence des services de santé et de services sociaux de Montréal 2003-2004 report)

อยางไรกตามค าอธบายขางตนสามารถใชไดกบลามทกประเภท เพชแฮคเคอร

(Pöchhacker, 2004) ระบความแตกตางระหวางลามทประชมกบลามชมชนโดยพจารณาจาก

บรบททางสงคมในการท างานของลาม ลามทประชมท างานในบรบทระหวางสงคม(inter-social setting) คอการท างานลามธรกจ หรอการทตซงเกยวของกบการตดตอระหวางบคลากรตางสงคม ในขณะทลามชมชนจะท างานในบรบทภายในสงคม (intra-social setting) นนคอสงคมหนงๆทประกอบดวยประชากรหลายชาตพนธ ซงใชภาษาทหลากหลาย สถานทในการท างานของลามอาจจะเปนในศาล สถานต ารวจ โรงพยาบาล เปนตน ในสถานการณการทลามชมชนท างานนน มกจะเปนการสอสารระหวางนกวชาชพ เชน แพทย ต ารวจ นกสงคมสงเคราะห กบคนธรรมดาทเปนสมาชกของกลมภาษาของชนกลมนอยในสงคม (Jacobsen, 2009)

เมอพจารณาจากสถานการณในการท างานขางตนแลว ท าใหเหนวาลามชมชนนนท างานในบรบททหลากหลาย แนนอนวาความคาดหวงตอคณภาพและบทบาทของลามชมชนยอมเปลยนไปตามบรบททแตกตาง

๘

๒.๒ ความคาดหวงดานบทบาทของลามชมชน

๒.๒.๑ งานวจยของเพชแฮคเคอร (Pöchhacker, 1998)

ในป ๑๙๙๘ เพชแฮคเคอรไดท าการส ารวจความคดเหนของผ ใหบรการงานสาธารณสขและประชาสงเคราะหแกผ รบบรการซงเปนคนกลมนอยทไมสามารถสอสารภาษาเยอรมนไดในเมองเวยนนา ประเทศออสเตรย วานอกเหนอจาก “แปล” แลว พวกเขาคาดหวงใหลามท าบทบาทอนใดอกหรอไม ผ ใหบรการจากโรงพยาบาลและศนยครอบครวกลมนประกอบดวย แพทย พยาบาล นกบ าบด และนกสงคมสงเคราะหมากกวา๖๐๐ คน และในบรบทเดยวกนนนส ารวจความคดเหนของลามภาษาพด ๑๖ คนและลามภาษามอ ๑๖ คน วามมมมองตอหนาทของตนอยางไร

ในแบบสอบถามเพชแฮคเคอรไดระบพฤตกรรม ๙ ประการ นอกเหนอจากหนาทพนฐานในการแปลอยางถกตองและซอตรงตอภาษาตนฉบบ ผตอบเลอกวาพวกเขาคดวาการกระท าเหลานเปนงานของลามหรอไม การปฏบต ๙ ประการนน นนประกอบดวย

การปฏบตซงชวยใหเกดความเขาใจระหวางผใหบรการกบผ รบบรการ ๒ ขอ - ปรบภาษาตนฉบบจากผใหบรการใหงายขน - อธบายค าศพทพาะทางใหแกผ รบบรการ

การปฏบตซงเ รยบเรยงภาษาตนฉบบของผ ใหบรการเพอใหการสนทนามประสทธผล ๒ ขอ

- แปลค าพดของผ รบบรการโดยสรป - ละเนอหาทไมเกยวของกบการสนทนา

การปฏบตซงลกษณะเปนตวแทนของผใหบรการ ๒ ขอ - ถามค าถามผ รบบรการโดยตรงและการใหขอมลซ าๆตามทผ ใหบรการ

รองขอ - ชวยผ รบบรการกรอกแบบสอบถาม

การอธบายความเชอและการกระท าตามวฒนธรรมทแตกตางของผ รบบรการใหผใหบรการเขาใจ

การแนะน าตนเองใหผ รบบรการทราบวาเปนลาม

การเตอนเมอมความเขาใจผดเกดขนในบทสนทนา

๙

ผลการวจยพบวา ผ ใหบรการคาดหวงใหลามท าหนาทนอกเหนอจากการแปลภาษา สอดคลองกบมมมองของลามเองทมความเหนวาหนาทอนๆทระบในแบบสอบถามนนสามารถท าได โดยสรปแลวในการลามชมชนนนทงลามและผ ใหบรการคาดหวงใหลามมบทบาทเปน “ผ ใหความกระจาง” “ผอธบาย” “สอกลางระหวางวฒนธรรม” “ผชวยเหลอ” หรอ “ตวแทน”

๒.๒.๒ มาตรฐานวชาชพลาม

หนวยงานหรอองคกรตางๆทมการท างานรวมกบลาม หรอเปนแหลงจดหาลามตางตงเกณฑมาตรฐานการปฏบตตนของลามไวเพอด ารงมาตรฐานในการบรการ หากจะกลาววาหลกจรรยาบรรณเหลานนเปนสงทผ ใชลามคาดหวงกคงไมผดนก จากการศกษาหลกจรรยาบรรณและมาตรฐานวชาชพของลามในทประชมของสมาคมลามการประชมนานาชาต (AIIC, 2009) ลามในกระบวนการสาธารณสขของประเทศแคนาดา (HIN, 2007) ลามศาลรฐบาลกลาง (USA Federal Court, 2010) และสถาบนความรวมมอลามและนกแปลแหงออสเตรเลย (AUSIT, n.d.) สามารถสรปความคาดหวงทองคกรเหลานมตอผประกอบอาชพลามไวดงน

ลามตองแปลอยางถกตองและซอสตยตอภาษาตนฉบบใหมากทสด โดยไมมการเตม ละ หรอบดเบอน

ลามตองรกษาความลบ ไมน าขอมลทไดรบรจากการท างานไปเปดเผยและแสวงหาผลประโยชน

ลามตองวางตนเปนกลาง ไมรบผลประโยชนอนใดนอกจากคาจางตามทไดตกลงไว

ลามตองปฏบตตอผ อนดวยความสภาพและเคารพศกดศรเสมอ

ลามตองปฏบตหนาทเฉพาะในขอบขายงานของตน ไมท างานเกนหนาททไดตกลงไว ไมแสดงความคดเหน ใหค าแนะน าและตอบค าถามเอง

ลามตองรบผดชอบตอความนาเชอถอของผลงานของตน รบเฉพาะงานทมนใจวาตนสามารถท าผลงานเปนทนาพอใจได เตรยมตวและศกษาขอมลของงานทรบเปนอยางด และตองรายงานอปสรรคใดๆทจะสงผลตอคณภาพของงาน

ลามตองท างานอยางมออาชพและปฏบตตนตามจรรณยาบรรณวชาชพเสมอ

ลามตองเปนผ ใฝรและพฒนาตนเองตลอดชวตเพอใหเทาทนตอการเปลยนแปลงและสงใหมๆ เสมอ อนเปนสงส าคญตอด ารงคณภาพของการลาม

ลามตองไมรบงานซอน สงตองานของตนใหผ อนโดยไมไดรบการยนยอมจากผวาจาง

ลามตองใหการสนบสนนตอเพอนรวมวชาชพ

๑๐

๒.๓. ความคาดหวงดานคณภาพ เอกสารงานวจยเรองความคาดหวงดานคณภาพของลามชมชนยงมไมมากนก สวนมาก

แลวในการวจยเกยวกบลามชมชนมกจะรวมความคาดหวงทงดานบทบาทและคณภาพของบทแปลไวดวยกน โดยมกจะใหความส าคญกบการแปลทถกตองและซอตรงตอภาษาตนฉบบวาเปนหนงในความคาดหวงเทานน ผวจยจงตดสนใจทบทวนวรรณกรรมเรองความคาดหวงดานคณภาพของลามในทประชม ซงไดมการศกษากนมาอยางยาวนานและกวางขวาง ซงสามารถน ามาประยกตใชกบการลามชมชนได

๒.๓.๑ งานวจยของซวสเชนเบอรเกอรและเพชแฮคเคอร (Zwischenberger and Pöchhacker, 2010)

ในฤดใบไมรวงป ๒๐๐๘ ซวสเชนเบอรเกอรและเพชแฮคเคอร ไดท าการส ารวจความคดเหนของสมาชกลามการประชมในสมาคมลามการประชมนานาชาต (AIIC) ๗๐๔ คน ความคาดหวงและความคดเหนตอตนเองดาน พ การศกษานเปนสวนหนงของโครงการศกษาคณภาพของการลามพดพรอมโดยศนยศกษาการแปล มหาวทยาลยเวยนนา ประเทศออสเตรย

ผวจยไดสงแบบสอบถามใหกลมเปาหมายทางจดหมายอเลกทรอนคส ค าถามทงหมด ๔๑ ขอ ครอบคลม ๓ ประเดนคอ สวนทหนงเกยวกบขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม สวนทสองใหผตอบแบบสอบถามใหน าหนกกบคณลกษณะการลาม ๑๑ ขอซงน ามาจากการศกษาเรองคณภาพในกลมลามการประชมซงเปนสมาชกของสมาคมลามการประชมนานาชาต (AIIC) ของฮลเดอรกนด บเลอร (Hildegund Bühler) ในป ๑๙๘๖ ในสวนทสองนยงมตวอยางเสยงการลามพดพรอมความยาวหนงนาท ใหผตอบแบบสอบถามฟงแลวแสดงความคดเหน สวนทสามเปนเรองของบทบาทของลามในทประชม โดยใหลามระบวาเหนดวย หรอไมเหนดวยกบค าบรรยายทเกยวของกบบทบาทของลาม

ผลการส ารวจ คอนขางสอดคลองกบผลการศกษาของบเลอรพบวาลามใหความส าคญกบคณลกษณะสองขอทเกยวของกบเนอหามากทสด คอ แปลความหมายตรงตามตนฉบบ และ ค าพดเชอมโยงเปนเหตเปนผลกน นอกจากนลามยงใหความส าคญกบคณลกษณะดานรปแบบมากกวาผลการศกษาเดม นนคอ ใชค าศพททถกตอง ไวยากรณถกตอง และ ลลาเหมาะสม (appropriate style) สวนคณลกษณะทเกยวกบการพดนนลามใหความส าคญในระดบต ากวา ยกเวนเพยงอยางเดยวคอ การแปลอยางไดลนไหล อยางไรกตามระดบความส าคญของคณลกษณะตางๆผนแปรไป เมอมการก าหนดสถานการณการประชมและหวขอการประชม

๑๑

ขอมลจากการฟงตวอยางเสยงการลามพดพรอมแสดงใหเหนวา ท านองเสยงมชวตชวา นนลามหนงในสามเหนวาเปนคณลกษณะท “ส าคญ” (รอยละ ๒๘.๒) การเปรยบเทยบผลการวจยทงสองชนแสดงอยในตารางท 1

ตารางท ๑: ความคาดหวงดานคณภาพของลามโดยบเลอร (Bühler 1986) และซวสเชนเบอรเกอรและคณะ (Zwischenberger et al. 2010)

ความคาดหวงดานคณภาพโดยลาม บเลอร 1986 รอยละ

ซวสเชนเบอรเกอร และคณะ 2010

รอยละ แปลความหมายตรงตามตนฉบบ ๙๖ ๘๓.๓ ค าพดเชอมโยงเปนเหตเปนผลกน ๘๓ ๗๔.๘ มความลนไหลในการแปล ๔๙ ๗๐.๗ ใชค าศพททถกตอง ๔๙ ๖๑ ไวยากรณถกตอง ๔๘ ๕๔.๔ มความครบถวนในการแปล ๔๗ ๔๗.๗

ลลาทเหมาะสม ๒๘ ๓๖.๒ น าเสยงนาฟง ๒๓ ๒๗.๕ ส าเนยงเปนเจาของภาษา ๑๗ ๑๔.๑ ท านองเสยงมชวตชวา - ๒๘.๒

ในการส ารวจความคดเหนของลามทมตอบทบาทของตนนน ซวสเชนเบอรเกอรและเพชแฮคเคอรไดใชค าบรรยายทเกยวของกบบทบาทของลามซงออกแบบจากแนวคดพนฐานสประการคอ “การแทรกแซง” “ความซอสตย” “ปฏกรยาตอสภาพการท างาน” และ “การไมล าเอยง/การไมเกยวของ” พบวาลามของสมาคมการประชมนานาชาตมความเหนสอดคลองกนเรองลกษณะพนฐานทางวชาชพอยางชดเจน ทงการทพวกเขาพรอมใจกนบอกวาตนเปน “ผท าใหเกด/ผอ านวยความสะดวกในการสอสาร” “ผ เปนสอกลาง” หรอ “สะพาน/ตวเชอม” และมทศนคตทางพฤตกรรมทเปนไปในทางเดยวกน สงนแสดงใหเหนกระบวนการเขาสงคมวชาชพทมประสทธผล การคนพบทนาสนใจประการหนงคอ ระดบความพรอมทจะ”แทรกแซง” ตนฉบบเพมขนตามอายและประสบการณการท างานทมากขน

๑๒

๒.๓.๒. งานวจยของกลศร (๒๕๕๑) กลศรท าการศกษาผ ใชลามการประชมชาวไทยวามความคาดหวงอยางไรตอคณภาพของ

ลาม และทศนคตโดยรวมตออาชพลามและตวลาม โดยไดน าแบบสอบถามของโมเซอร (Moser,1995) มาใชสอบถามประกอบการสมภาษณรายบคคลกบผ เขารวมประชมชาวไทย ๒๔ คนจากการประชม ๒ ครงในเดอนตลาคม พ.ศ. ๒๕๕๑ การประชมเปนการฝกอบรมเฉพาะทางโดยวทยากรชาวองกฤษเพอสรางระบบความปลอดภยใหกบนกมนษยชนในประเทศไทยทท างานอยในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต อนไดแกจงหวดปตตาน ยะลาและนราธวาส

กลศรเปรยบเทยบความคาดหวงดานคณภาพในกลมผ ใชลามการประชมชาวไทยกบการศกษาขององกรด เครซ(Ingrid Kurz, 1989) ซงน าเอาชดคณลกษณะของบเลอรมาตดทอนจนเหลอเพยง ๘ คณลกษณะแลวน าไปใชสอบถามผ ใชลามการประชมชาวตะวนตก การเปรยบเทยบการศกษาทงสองชนแสดงอยในตารางท ๒ ผลทไดพบวาผ ใชลามการประชมชาวไทยมความคาดหวงคลายคลงกบผใชลามการประชมชาวตะวนตก โดยใหความส าคญกบการแปลความหมายตรงตามตนฉบบเปนอนดบแรก รองลงมาคอค าพดทเชอมโยงเปนเหตเปนผล

ตารางท 2 ความคาดหวงดานคณภาพของผใชลามชาวไทยโดยกลศร (2008) เปรยบเทยบกบผใชลามชาวตะวนตกโดยเครซ (Kurz 1989)

ความคาดหวงดานคณภาพโดยลาม เครซ(1989) % ผใชลาม

กลศร(๒๕๕๑) ล าดบความส าคญ

กลมความคาดหวงหลก แปลความหมายตรงตามตนฉบบ ๘๑ ๑ ค าพดเชอมโยงเปนเหตเปนผลกน ๗๒ ๒ กลมความคาดหวงรอง ใชค าศพททถกตอง ๔๕ ๔ มความครบถวนในการแปล ๓๖ ๒ มความลนไหลในการแปล ๒๘ ๓ กลมความคาดหวงอนดบทายๆ น าเสยงนาฟง ๑๗ ๕ ไวยากรณถกตอง ๑๑ ๖

ส าเนยงเปนเจาของภาษา ๑๑ ๗

๑๓

กลศรยงไดศกษาประเดนอนๆเกยวกบลาม พบวาผ ใชลามมทศนคตทดตออาชพลาม โดยมองวาเปนอาชพทชวยพฒนาศกยภาพ แตในขณะเดยวกนกเปนอาชพทมความยากและทาทาย ผจะเปนลามไดตองมความสามารถในการสอสารไดอยางมประสทธภาพ

ผ ใชลามตองการใหลาม ๑.เปนผชวยใหเกดการสอสารขามภาษาและวฒนธรรม ๒. เปน “ผ สอสาร” ซงลามถกตอง ฟงเขาใจงาย ครบถวน ชดเจน นาฟง ๓. แปลเนนการสอความหมายมากกวาค าพด นอกจากนผ ใชลามยงคาดหวงการเตรยมตวพรอมของลามมาเปนอนดบแรก โดยมองวาการศกษาเนอหาการประชมมความส าคญมากกวาการมความรดานภาษาขนดมาก อยางไรกตาม กลศรระบวา คณภาพการลามไมอาจชวดไดโดยองคประกอบอยางใดอยางหนง สงทส าคญทสดคอคณภาพรวมของการลาม

ถงแมการศกษาชนนจะเปนการศกษาขนาดเลกและศกษากบการประชมซงมลกษณะเฉพาะตวคอ มการสนทนาขามภาษา(องกฤษ-ไทย) ทงทเปนทางการและไมเปนทางการคอนขางมาก แตกนบไดวาเปนการรเรมการศกษาความคาดหวงของผใชลามทประชมชาวไทย

๑๔

บทท ๓ วธด าเนนการวจย

การวจยในเรองลามในการชวยเหลอและคมครองสวสดภาพผ เสยหายจากการคามนษย

ไดแบงประเดนการศกษาออกเปน 4 หวขอ และด าเนนการโดยผวจย 4 คน ดงน ๑. บทบาทและลกษณะการท างานของลามดานสงคมสงเคราะห ด าเนนการวจยโดย

นางสาวศรพร ศรธนชย ๒. ความคาดหวงดานคณภาพและบทบาทของลาม โดย นางสาวพรพรรษา ฟากระจาง ๓. ความตองการในการฝกอบรมลาม โดย นางสาวรตนา แซเฮง ๔. บทบาทและลกษณะการท างานของลาม ในกระบวนการท างานของเจาหนาทต ารวจ

โดย พลต ารวจตรณฐธร เพราะสนทร

ซงในสารนพนธฉบบน ผ วจยตองการศกษาประเดนท ๒ คอความคาดหวงดานคณภาพและบทบาทของลามในการชวยเหลอและคมครองสวสดภาพผ เสยหายจากการคามนษย

อนง รายละเอยดวธการวจยในสารนพนธของผ วจยผวจยในหวขอท ๑, ๒ และ๓มความ

คลายคลงกน เนองจากผ วจยทงสามคนไดเลอกเกบขอมลเรองลามในกระบวนการสงคมสงเคราะหจากกลมเปาหมายกลมเดยวกน คณะผวจยตระหนกถงจรรยาบรรณในการวจยและไดปฏบตตามคมอแนะน าการปฏบตดานจรยธรรมและสทธมนษยชนในการตอตานการคามนษย(UNIAP, 2008) นอกจากนคณะผวจยยงตระหนกดวาประเดนการคามนษยนนเปนเรองทออนไหว มผ มสวนไดสวนเสยหลายฝาย รวมถงคดของผ เสยหายทใหขอมลกยงคงอยระหวางการด าเนนการ ดงนนคณะผวจยจงจ ากดผลกระทบตอผ ใหสมภาษณโดยท าการเกบขอมลพรอมกนทงสามคนในแตละครง และใชแบบสอบถามทมค าถามครอบคลมเนอหา ๓ ขอแรกทงหมดเพยงหนงชดตอผ ใหขอมล๑ ทาน

๓.๑ กลมตวอยาง

คณะผ วจยก าหนดกลมตวอยางในการสมภาษณ เปน 2 กลม คอผ ใชลาม และ ลามทเกยวของกบการใหความชวยเหลอผ เสยหายจากการคามนษยในประเทศไทย ผ วจยไมไดควบคมตวแปรในการเลอกกลมตวอยางใหผ ใชลามและลามในการศกษานเปนผ ทเกยวพนในสถานการณการคามนษยในกรณเดยวกนมากอน จงเลอกกลมตวอยางผ ใชลามทเคยรบบรการลามและเลอก

๑๕

ลามทเคยมประสบการณการท างานดานการคามนษยเทานน การส ารวจและการวเคราะหผลจงกระท าโดยใชประสบการณโดยรวมของกลมตวอยางเปนพนฐาน กลมผ วจยเลอกเกบขอมลจากลามภาษาไทย-พมา และลามภาษาไทย-เขมร เนองจากเปนคภาษาหลกทมผ เสยหายจากการคามนษยจ านวนมากในเขตกรงเทพและปรมณฑล โดยมรายละเอยดของกลมตวอยางตางๆ ดงน

ลามชาวไทย จ านวน ๕ คน โดยมคภาษา ประสบการณ และสงกด ดงน

พมา-ไทย ประสบการณท างานลาม 5 ส ก ณ 5 ก ก ก

พมา-ไทย ประสบการณท างานลาม 4 ส ก ณ 4 ก อสระ

เขมร-ไทย ประสบการณท างานลามมากกวา 5 ส ก ณ 2 ก ก ก

เขมร-ไทย ประสบการณท างานลาม 3 ส ก ณ ยนอยกวา 1 ก ก ก

เขมร-ไทย ประสบการณท างานลาม 2 ไมม ส ก ณ ก ก ก

ผใชลาม จ านวน ๑๕ คน ไดแก

องคกร / หนวยงานของรฐบาล - นกสงคมสงเคราะหช านาญการ 1 คน - เจาหนาทสงคมสงเคราะหทบานคมครอง 2 คน - เจาหนาทสบสวนสอบสวน 3

องคกรพฒนาเอกชน - เจาหนาทองคกร 3 คน

ส านกงานกฎหมาย - ทนายความ 2

ผ เสยหายจากการคามนษยสญชาตพมา 4

๑๖

๓.๒ เครองมอทใชในการวจย การเกบขอมลในการวจยใชแบบสอบถามชนดมตวเลอกประกอบการสมภาษณเพอใหได

ขอมลในเชงคณภาพ แบบสอบถามชนดมตวเลอก ประกอบดวยค าถามครอบคลม ๓ ประเดน คอความ

คาดหวงดานบทบาทและคณภาพ ความตองการการอบรมและขอมลทวๆไป คณะผวจยไดจดท าชดแบบสอบถาม ๓ ชดตามกลมตวอยาง โดยแตละชดมการปรบเปลยนค าถามใหเหมาะสมคอ

แบบสอบถามส าหรบผใชลามทเปนเจาหนาทองคกรภาครฐและเอกชน

แบบสอบถามส าหรบผ ใชลามทเปนผ เสยหายชาวพมา โดยแบบสอบถามชดนไดรบการแปลเปนภาษาพมาโดยนกศกษาพมาซงก าลงศกษาอยทมหาวทยาลยแมฟาหลวง จงหวดเชยงราย

แบบสอบถามส าหรบลาม เนองจากคณะผวจยไมตองการรบกวนเวลาของผ ใหขอมลมากเกนไป จงรวมค าถาม

ของการวจยทงสามชนเขาไวในแบบสอบถามชดเดยวกน อยางไรกตาม คณะผวจยพบขอจ ากดในการขอใหผใชลามชาวตางชาตซงเปนผ เสยหายจากการคามนษยกรอกแบบสอบถามดงทจะแสดงรายละเอยดในบทท ๕ ผ วจยจงเลอกวเคราะหขอมลทไดจากกลมตวอยางนเฉพาะจากการสมภาษณผานลามเทานน ดงนนการวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามจงเปนขอมลจากลาม ผ ใชลามชาวไทยทเปนเจาหนาทภาครฐ เจาหนาทองคกรพฒนาเอกชนและทนายความเทานน

ในการวจยนเปนการวเคราะหค าตอบของค าถามขอ ๗, ๘ และ๑๐ ในแบบสอบถามของผ ใชลาม และ ขอ ๑๐, ๑๑ และ๑๒ ในแบบสอบถามของลาม ตวอยางแบบสอบถามปรากฎอยในภาคผนวก ก และ ภาคผนวก ข

การสมภาษณ เปนการถามเพมเตมจากค าตอบของผ ใหขอมลในแบบสอบถามเพอเกบรายละเอยดและเกบขอมลในประเดนตางๆเพมเตม

๓.๓ การเกบรวบรวมขอมล ดงทไดกลาวไปเบองตน การเกบรวบรวมขอมลไดท ารวมกนโดยผ วจยสามคน วธการคอ

คณะผวจยขอใหผ ใหขอมลตอบแบบสอบถาม จากนน คณะผวจยจงท าการสมภาษณพรอมกนในครงเดยว โดยผวจยแตละคนสมภาษณเพมเตมในหวขอของตนเองพรอมบนทกเสยง เวลาทใชโดยเฉลยคอประมาณ ๑ ชวโมงตอผ ใหสมภาษณ ๑ คน การสมภาษณเปนการใชค าถามแบบ

๑๗

ปลายเปด (Open-end interview) เพอเปดโอกาสใหกลมเปาหมายไดใหขอมลและแสดงความคดเหนอยางเตมท

อนง การสมภาษณผ ใชลามซงเปนผ เสยหายชาวตางชาต ๔ คนนนไดสมภาษณพรอมกนเปนกลมเนองจากขอจ ากดทจะไดอภปรายในบทท ๕

๓.๔ สถานทและชวงเวลาในการสมภาษณ คณะผ วจยไดเดนทางไปสมภาษณกลมตวอยางในเดอนมถนายนและกรกฎาคม พ.ศ.

๒๕๕๓ ณ ทท าการขององคกรภาครฐ องคกรพฒนาเอกชน และทบานพกคมครองทผ เสยหายจากการคามนษยพกอย แบบสอบถามและการสมภาษณใชภาษาไทยโดยตรงกบกลมตวอยาง ยกเวนกลมผ เสยหายชาวพมาทใชแบบสอบถามซงแปลเปนภาษาพมาและสมภาษณผานลามภาษาพมา-ไทย

๑๘

บทท ๔ ผลการวเคราะหขอมล

ผวจยจะน าเสนอผลการวเคราะหขอมลเรองลามในกระบวนการชวยเหลอและคมครอง

สวสดภาพผ เสยหายจากการคามนษยในรายประเดนดงตอไปน

๑. ความคาดหวงดานคณภาพและคณลกษณะของลามทพงประสงค ๒. ความคาดหวงตอบทบาทของลาม ๓. ความพงพอใจตอผลงานของลาม ๔. ขอคนพบทนาสนใจอนๆ

๔.๑ ความคาดหวงตอบทบาทของลาม ผวจยท าการส ารวจความคดเหนของผ ใชลามและลามตอลกษณะการปฏบตของลาม ๑๐

ประการนอกเหนอจากการแปลวาสงใดทลามควรท า ท าไดและไมควรท า แบบสอบถามไดน าแบบสอบถามของเพชแฮคเคอร (Pöchhacker, 1998) มาปรบเปลยนใหเหมาะสมกบบรบทการชวยเหลอและคมครองสวสดภาพผ เสยหายจากการคามนษยในประเทศไทย การวเคราะหผลการส ารวจจะแบงออกเปนกลมการปฏบตทลามควรท าและท าได กบกลมการปฏบตทลามไมควรท า ทงนผ ใชลามและลามไดเพมเตมการปฎบตบางประการในทงสองกลมหากแตเปนการกลาวถงการปฎบตเหลานนเพยงหนงครง ผวจยไดน าความคดเหนเหลานนรวมเขาไวในชวงอภปรายของแตละหวขอ

อนง ผ วจยท าการส ารวจความคดเหนในบรบทนจากกลมตวอยางผ ใชลามชาวไทยและลามเทานน

๔.๑.๒ การปฏบตทควรท าและท าได

มมมองของผใชลาม ผใชลามเหนวาลกษณะการปฏบตของลาม ๖ จาก๑๐ ประการเปนสงทลามควรท า/ท าได

บทบาททผใชลามทกคนเหนพองกนวาลามควรท าคออธบายความแตกตางทางวฒนธรรมเมอเหนวาอาจเกดความไมพอใจขน (รอยละ ๑๐๐) บทบาททไดรบความคาดหวงรองลงมาคอ การแปลภาษาทงสองประการ การปรบภาษาทางการ/เฉพาะทางของตนฉบบใหงายขนตอความเขาใจของผฟงและอธบายค าศพทเฉพาะทางทผฟงไมเขาใจ (รอยละ ๙๐) สามในสของผ ใชลาม (รอยละ ๗๓) เหนวาลามควรเตอนใหทราบวาอาจมความเขาใจผดในเรองเนอหาทตองการจะสอเกดขน

๑๙

เชนเดยวกนกบ การใหค าแนะน าเมอผใชลามรองขอ ผ ใชลามรอยละ ๕๕ เหนวาลามสามารถเรยกรองสทธตางๆใหผใชลามได

มมมองของลาม ผลการส ารวจแสดงใหเหนวาลามมมมมองตอการปฏบตตางๆคลายคลงกบผ ใชลาม โดย

ล าดบความคาดหวงนนเหมอนกนแตมสดสวนความคาดหวงทต ากวาผ ใชลาม ลามทงหมดเหนวาการอธบายความแตกตางทางวฒนธรรมเมอเหนวาอาจเกดความไมพอใจขนนนเปนสงทควรท าเชนเดยวกน ลามรอยละ ๘๐ เหนวาควรปรบภาษาทางการ/เฉพาะทางของตนฉบบใหงายขนตอความเขาใจของผฟงและอธบายค าศพทเฉพาะทางทผฟงไมเขาใจ สวนการเตอนใหทราบวาอาจมความเขาใจผดในเรองเนอหาทตองการจะสอเกดขน และการใหค าแนะน าเมอผใชลามรองขอนนลามเหนวาควรท ารอยละ ๖๐ เทากน

การปฏบตทลามมความเหนแตกตางจากผ ใชคอ การเรยกรองสทธตางๆใหผใชลาม ซงลามเพยงรอยละ ๔๐ เหนวาควรท า/ท าได ซงนอยกวาความคาดหวงของผ ใชลาม (รอยละ๕๕) ระดบความคาดหวงตอการปฏบตของลามไดแสดงเปรยบเทยบอยในแผนภมท ๑ แผนภมท ๑ การปฏบตทลามควรท าและท าไดความเหนของผใชลามเปรยบเทยบกบลาม

๒๐

เนองจากสถานการณการท างานของลามชมชนเปนการท างานกบนกวชาชพทใหบรการแกคนธรรมดาทเปนสมาชกของกลมภาษาของชนกลมนอยในสงคม(Jacobsen, 2004) แนนอนวาทงสองฝายยอมมพนเพทางวฒนธรรมทแตกตางกน ดงนนผ ใชลามจงคาดหวงใหลามท าบทบาทนอกเหนอจากการแปลภาษา โดยเหนวาลามควรเปน”สอกลางวฒนธรรม” ชวยลดความขดแยงหรอความไมเขาใจระหวางผใชลามจากตางวฒนธรรม ลามเองกเหนวาการปฏบตน มความส าคญอยางมากในการชวยใหการสอสารเปนไปอยางราบลนและบรรลผล

ผ ใชลามซงทงหมดเปนนกวชาชพเหนวา ลามควรอธบายค าศพทเฉพาะทางทผฟงไมเขาใจ และปรบภาษาทางการ/เฉพาะทางของตนฉบบใหงายขนตอความเขาใจของผฟง การคนพบนสอดคลองกบผลการศกษาของเพชแฮคเคอร(Pöchhacker,1998) ซงผ ใชลามสวนใหญมองวาลามมหนาทชวยใหผ รบบรการเขาใจในสารทผ ใหบรการตองการจะสอ แมวาการกระท าเชนนนจะนอกเหนอจากการแปลกตาม ผใชลามคนหนงกลาววา หนาทของลามคอการชวยใหการสอสารบรรลผล ดงนนจงถอวาการอธบายค าศพทเฉพาะทางและ/หรอการปรบระดบภาษาเพอใหผ ฟงเขาใจเปนสงทสมควรท า ลามภาษาพมาสองทงคนระบวาจากประสบการณการท างานพบวาผ เสยหายชาวพมามกจะมพนเพเปนคนชนบทซงวถชวตยงไมไดพฒนาเทากบเมองหลวงหรอเมองใหญๆ และไมไดรบการศกษาในขนสง ท าใหพวกเขามขอจ ากดในการอาน เขยน สงน เปนอปสรรคในการเขาใจภาษาทางการเมอสอสารกบเจาหนาทรฐและเจาหนาทองคกรพฒนาเอกชน ดงนนลามจงตองอธบายค าศพทเฉพาะทางและใชภาษาเรยบงายเพอใหพวกเขาเขาใจ

นอกเหนอจากลกษณะการปฏบตของลาม ๑๐ ประการทผวจยไดก าหนดไวแลว ผ ใชลามทเปนเจาหนาทรฐยงคาดหวงใหลาม อธบาย/ใหขอมลเพมเตมทส าคญกบเกยวกบผ เสยหายหากวาลามไดรบรนอกเหนอเวลาทท างานรวมกบเจาหนาท ทงนเนองจากหลายๆครงการท างานชวยเหลอและคมครองผ เสยหายจากการคามนษยในเวลาท างานหรอสถานการณทเปนทางการนนไมเอออ านวยใหนกวชาชพไดขอมลทครบถวน/เปนจรง

ในสวนของลามกไดเพมเตมบทบาท ทเหนวาตนสามารถท าได ไ ดแกการเปนผประสานงาน ผ รบฟงเมอผ เสยหายปรบทกข/รองขอความชวยเหลอ และไกลเกลยหากเกดขอโตแยงรนแรง โดยบทบาทสดทายนลามคนหนงกลาววาเปนสงทตองท าเพราะในสถานการณเชนนนการสอสารไมอาจเกดขนได

๒๑

๔.๑.๒ การปฏบตทไมควรท า จากการศกษาพบวาทงผ ใชลามและลามเหนวาลกษณะการปฏบตทงสประการซงม

แนวโนมจะกระทบกบความซอตรงตอเนอหานนเปนสงทลามไมควรท า ดงจะไดอภปรายในรายละเอยดดงน

มมมองของผใชลาม รอยละ ๙๐ ของผใชลามเหนวาลามไมควรถาม ตอบ อธบายหรอใหขอมลเอง สงทลามไม

ควรท ารองลงมา (รอยละ ๘๒) มสองประการ คออธบายขยายความตอจากผพด และแปลโดยสรป ปรบขอความใหกระชบและตดทอนเนอหาทซ าซอนออก ถดมาคอลามไมควรตดทอนเนอความทไมเหมาะสมหรอไมเปนประโยชนตอการสนทนาออก (รอยละ ๗๓)

มมมองของลาม การถาม ตอบ อธบาย หรอใหขอมลเองและการแปลโดยสรป ปรบขอความใหกระชบและ

ตดทอนเนอหาทซ าซอนออกเปนการปฏบตสองประการทลามเหนวาไมควรท ามากทสด (รอยละ ๘๐) การปฏบตทลามไมควรท ารองลงมา(รอยละ ๖๐)คอ การอธบายขยายความตอจากผพดและ การตดทอนเนอความทไมเหมาะสมหรอไมเปนประโยชนตอการสนทนาออก

ผ วจยไดเปรยบเทยบระดบความคดเหนตอการปฏบตทลามไมควรท าระหวางความคดเหนของผใชลามและลามแสดงไวในแผนภมท ๒

แผนภมท ๒ การปฏบตท ลามไมควรท าตามความเหนของผใชลามเปรยบเทยบกบลาม

๒๒

ล าดบของการปฏบตทไมควรท าในความเหนของลามนนใกลเคยงกบความเหนของผ ใช แตระดบคะแนนรอยละนนคอนขางแตกตางกน เหนไดชดวาผ ใชลามมความกงวลตอความซอตรงตอเนอหามากกวาลาม จากการสอบถามเพมเตมพบวาลามมแนวโนมจะแทรกแซงเนอหาเมอเหนวาจะท าใหการท างานชวยเหลอและคมครองผ เสยหายจากการคามนษยบรรลผล อยางไรกตามลามสองคนซงท าหนาทลามศาลดวยกลาววาหากเปนการท างานในศาลจะแปลเฉพาะสงทผ ใชลามพดอยางตรงไปตรงมา ไมมการตดทอน เพมเตมใดๆทงสน

ผ ใชลามซงเปนเจาหนาทสงคมสงเคราะหยงไดใหความเหนเพมเตมวาลามควรวางตนเปนกลางและไมแสดงอารมณรวมไปกบผ เสยหายจากการคามนษยเชน รองให โกรธ เปนตน ลามคนหนงทเคยท างานในสถานการณความขดแยงระหวางประเทศกลาววา ลามไมควรแปลในสงทจะกระทบตอความสมพนธระหวางประเทศซงเปนผลตอความมนคง หรอสะเทอนใจทงสองฝายอยางตรงไปตรงมา ควรจะละไวไมแปลหรอเลอกสอสารโดยลดความรนแรงของเนอหาลง ลามผ น ใหเหตผลวาการซอสตยตอเนอหานนเปนสงทลามควรท าอยางเครงครด แตทวาการท าเชนนนในบางบรบทกไมกอใหเกดผลดแกฝายใดทงสน หรออาจจะสงผลใหการสอสารสนสดลง ๔.๒ ความคาดหวงดานคณภาพและคณลกษณะของลามทพงประสงค

ความคาดหวงดานคณภาพและคณลกษณะของลามทพงประสงคส ารวจโดยแบบสอบถามชนดมตวเลอก โดยผ วจยไดแสดงรายการการปฏบตตางๆของลามใหผ ใชลามและลามพจารณาเลอกท าเครองหมายแสดงระดบความส าคญ โดยก าหนดใหใสระดบคะแนน ๑ – ๕ (๑= ส าคญนอยทสด – ๕ = ส าคญมากทสด) ผลการส ารวจไดถกแปลงใหอยในรปของรอยละเพอความสะดวกในการเขาใจ ค าถามในสวนนปรากฎอยในขอ๘ ในแบบสอบถามส าหรบผ ใชลาม (ภาคผนวก ก) และขอ ๑๑ ในแบบสอบถามส าหรบลาม (ภาคผนวก ข) สวนในการส ารวจความคาดหวงของผใชลามทเปนชาวตางชาตนนใชการสมภาษณ

๔.๒.๑ แบบสอบถามชนดมตวเลอก

๔.๒.๑.๑ ความคาดหวงดานคณภาพของบทแปล ผ ใชลามใหความส าคญกบการแปลไดอยางถกตอง ตรงตามทผพดตองการ

สอ(รอยละ ๙๖) และแปลไดอยางครบถวน ไมตกหลน (รอยละ ๙๔) กลมคณลกษณะดานการพดนนไดรบความส าคญรองลงมาคอ แปลไดอยางทนท ไมอกอกตะกกตะกก (รอยละ ๘๔) เขาใจผพดโดยไมตองพดหรออธบายซ าหลายครง (รอยละ ๘๒) ตามดวยกลมคณลกษณะดานรปแบบคอ การพดถกไวยากรณ และ การใชค าศพทถกตอง สละสลวย ทไดรบความส าคญเทากน

๒๓

(รอยละ ๗๔) แตคณลกษณะดานการพดอยางการพดดวยส าเนยงเจาของภาษา ไมแปรง หรอฟงยากนนไดรบความส าคญนอยทสด (รอยละ ๖๘)

ลามเองกใหความส าคญกบคณลกษณะดานเนอหาอยางการแปลไดอยางถกตอง ตรงตามทผพดตองการสอมากทสด (รอยละ ๑๐๐) แตมความแตกตางจากผ ใชลามคอ ลามจะใหความส าคญกบกลมคณลกษณะดานการพดมากกวาโดยเฉพาะการพดโดยส าเนยงเจาของภาษาทไดรบความส าคญปนอนดบทสอง (รอยละ๙๖) ตามดวย การแปลไดอยางทนท ไมอกอกตะกกตะกก (รอยละ ๙๒) เขาใจผพดโดยไมตองพดหรออธบายซ าหลายครง (รอยละ ๘๔) สวนคณลกษณะดานเนอหาอยาง แปลไดอยางครบถวน ไมตกหลนนนไดรบความส าคญเทากนกบกลมคณลกษณะดานรปแบบคอ รอยละ ๘๐ การเปรยบเทยบล าดบความส าคญตามความเหนของผใชลามกบลามแสดงอยในตารางท ๓ ตารางท ๓: ล าดบความส าคญของคณภาพของบทแปลโดยผใชลามเปรยบเทยบกบลาม

ผลการส ารวจสอดคลองกบการผลศกษาความคาดหวงดานคณภาพในกลมลาม

ทประชมโดยซวสเชนเบอรเกอรและเพชแฮคเคอร (Zwischenberger and Pöchhacker, 2010) และผ ใชลามชาวไทยโดย กลศร (๒๕๕๔) ทพบวาทงลามและผ ใชลามตางใหความส าคญกบคณลกษณะดานเนอหามากทสดคอการแปลไดอยางถกตอง ตรงตามทผพดตองการสอ

ความคาดหวงดานคณภาพของบทแปล ล าดบความส าคญ ผใชลาม ลาม

คณลกษณะดานเนอหา แปลไดอยางถกตอง ตรงตามทผพดตองการสอ 1 1

แปลไดอยางครบถวน ไมตกหลน 2 5 คณลกษณะดานการพด แปลไดอยางทนท ไมอกอกตะกกตะกก 3 3

เขาใจผพดโดยไมตองพดหรออธบายซ าหลายครง 4 4

พดดวยส าเนยงเจาของภาษา ไมแปรง หรอฟงยาก 5 2 คณลกษณะดานรปแบบ พดถกไวยากรณ 6 5

ใชค าศพทถกตอง สละสลวย 7 5

๒๔

สวนคณลกษณะดานการพดทงสามประการ คอการพดดวยส าเนยงเจาของภาษา การแปลไดอยางทนท ไมอกอกตะกกตะกก และการเขาใจผพดโดยไมตองพดหรออธบายซ าหลายครง ลวนมผลตอความไววางใจของผ ใชลาม เนองจากผ ฟงจะเกดความไมแนใจในตวลามและสงทลามแปลเมอลามไมสามารถแปลไดอยางลนไหล หรอพดดวยส าเนยงทแตกตาง/ฟงยาก ประเดนทนาสนใจคอ การศกษาชนนพบวาในบรบทของการลามชมชนนนกลมผ ใชลามชาวไทยซงค าตอบจากตอบจากแบบสอบถามน ามาวจยในสวนนกบลามเองใหความส าคญของส าเนยงแตกตางกนอยางมาก (ลาม รอยละ ๙๖ / ผ ใชลาม รอยละ ๖๘) ความเหนของผ ใชลามนนคลายคลงกบผลการศกษาของกลศรซงส าเนยงเปนเจาของภาษามความส าคญนอยทสด แตความเหนของลามในบรบทการคามนษยนนใหความส าคญกบประเดนน เปนอนดบทสอง ตรงกนขามกบลามทประชมซงใหความส าคญเปนอนดบสดทาย จากการสมภาษณเพมเตมทงผ ใชลามทเปนชาวตางชาตและลามใหความเหนคลายคลงกนวา การทลามสามารถพดภาษาตางประเทศไดเหมอนเจาของภาษานนท าใหผ เสยหายเกดความเชอมนและไวใจลาม สงนสงผลใหการท างานโดยรวมเปนไปอยางราบลน สวนผ ใชลามชาวไทยใหเหตผลเพมเตมเมอสมภาษณวาพวกเขาใหความส าคญเรองผ ใชลามทงสองฝายเขาใจตรงกนหรอไมมากกวาส าเนยงของลาม

การแปลไดอยางครบถวน ไมตกหลนกไดรบความส าคญแตกตางกน (ผ ใชลาม รอยละ ๙๔/ ลาม รอยละ ๘๐) ผ ใชลามตองการใหลามแปลสงทตนพดอยางตรงไปตรงมา ไมตดทอน ตกหลน แตลามกลาววาบางครงกตองละเนอหาทไมเหมาะสมอยางเชน ค าพดไมสภาพ เปนตน

สวนคณลกษณะดานรปแบบอยาง พดถกไวยากรณ และ ใชค าศพทถกตอง สละสลวย เปนองคประกอบทส าคญนอยกวาดานอนๆ ในความเหนทงของลามและผ ใชลาม อยางไรกตามผ ใชลามคนหนงกลาววา ไมจ าเปนตองใชค าศพทสละสลวย ทส าคญคอใชค าศพทถกตอง เพราะหากใชค าผดไปยอมท าใหความหมายบดเบอน

๔.๒.๑.๒ คณลกษณะของลามทพงประสงค ผใชลาม ผ ใชลามใหความส าคญกบการรกษาความลบและการมความรบผดชอบตอ

งานเปนอนดบแรก โดยมคาเฉลยเทากน (รอยละ ๙๘) คณลกษณะทส าคญอนดบสองมสองประการเชนกนคอปฏบตตอผ อนดวยความสภาพ และ เขาใจขนตอนปฏบตในการท างาน (รอยละ

๒๕

๙๖) อนดบตอๆไปคอ รจกบทบาทตวเอง (รอยละ ๙๒) เขาใจเรองการคามนษย สทธมนษยชน และเรองอน ๆ ทเกยวของ (รอยละ ๙๐) และ มการเตรยมตวกอนท างาน ศกษาขอมลทเกยวของ (รอยละ ๘๘)

ลาม ลามทกคนใหล าดบความส าคญกบการรกษาความลบ เ ปนอนดบแรก

เชนเดยวกน แตล าดบของคณลกษณะอนๆคอนขางแตกตางจากผ ใชคอ ลามใหความส าคญกบการปฏบตตอผอนดวยความสภาพเปนอนดบแรกเทากนกบการรกษาความลบ ล าดบทสองมสองคณลกษณะเชนกนคอการมความรบผดชอบและการรจกบทบาทตวเอง (รอยละ ๙๖) จากนนคอเขาใจเรองการคามนษย สทธมนษยชน และเรองอน ๆ ทเกยวของ(รอยละ ๘๘) การเขาใจขนตอนปฏบตในการท างาน(รอยละ ๘๔) และมการเตรยมตวกอนท างาน (รอยละ ๗๖) ตามล าดบ การเปรยบเทยบล าดบความส าคญระหวางความคดเหนของผใชลามกบลามแสดงไวในตารางท ๗

ตารางท ๔: ล าดบความส าคญของคณลกษณะของลามโดยผใชลามเปรยบเทยบกบลาม

คณลกษณะของลาม ล าดบความส าคญ

ผใชลาม ลาม

รกษาความลบ ไมน าเนอหาการสนทนาไปเลาตอ 1 1

มความรบผดชอบ ตรงเวลา ไมทอดทงงาน 1 2

ปฏบตตอผ อนดวยความสภาพ ไมดถกผ อนไมวาจะอยในสถานะใด

2 1

เขาใจขนตอนปฏบตในการท างาน 2 4

รจกบทบาทตวเอง ไมท าเกนหนาท ล าเสนผ อน 3 2

เขาใจเรองการคามนษย สทธมนษยชน และเรองอน ๆ ทเกยวของ

4 3

มการเตรยมตวกอนท างาน ศกษาขอมลทเกยวของ 5 5

ผลการส ารวจสอดคลองกบมาตรฐานวชาชพลามชมชน ทระบวาการรกษา

ความลบนนเปนหลกจรรยาบรรณอนดบแรกๆ ทลามพงปฏบตตาม (AIIC, 2009; HIN 2007; USA Federal Court 2010; AUSIT, n.d.) ทงนการท างานของลามในการใหความชวยเหลอและคมครองสวสดภาพผ เสยหายจากการคามนษยนนเกยวพนกบหลายฝาย มทงผ ทเสยประโยชนและ

๒๖

ไดประโยชน ดงนนผ มสวนเกยวของทกฝายจงตองการลามทเชอถอไดวาจะรกษาความลบของตน คณลกษณะอกประการทผ ใชลามเหนวามความส าคญเปนอนดบแรกคอการมความรบผดชอบ ตรงเวลา ไมทอดทงงาน เพราะหากลามไมมาหรอมาสายกจะท าใหการท างานตางๆตองเลอนออกไป หากทวาความคดเหนนแตกตางจากลามซงใหความส าคญกบการปฏบตตอผอนดวยความสภาพ ไมดถกผอนไมวาจะอยในสถานะใดมากกวา ลามใหความส าคญกบคณลกษณะนเปนอนดบแรกอกหนงประการ เพราะเหนวาคณลกษณะนจะชวยใหสามารถท างานรวมกบผ เกยวของทกฝายไดอยางราบลน อกคณสมบตหนงทผใชลามและลามใหความส าคญแตกตางกนคอ การเขาใจขนตอนปฏบตในการท างาน ผ ใชลามคนหนงกลาววาการท างานรวมกบลามทรขนตอนตางๆดนน ชวยใหท างานไดรวดเรวขน ในขณะทลามเหนวาการเขาใจเรองการคามนษย สทธมนษยชน และเรองอน ๆ ท เกยวของมความส าคญมากกวา โดยใหเหตผลวาขนตอนตางๆนนจะไดรบการบอกหรอไดรบค าสงใหท าเปนระยะๆอยแลว แตถาหากลามไมมความรเรองการคามนษยกจะท างานไดไมเตมท

ผใชลามยงมความเหนเพมเตมวา ลามควรมความเปนมตรและอธยาศย มความรเรองวฒนธรรม ภาษาอาน เขยนทงของตางชาตและของไทย โดยมองวาหากลามมคณลกษณะทงสองประการนแลวจะชวยใหการชวยเหลอและคมครองผ เสยหายจากการคามนษยมประสทธภาพมากขน โดยเฉพาะความสมารถในการอาน - เขยนภาษาซงจ าเปนในการกรอกขอมลในเอกสารตางๆแทนผ เสยหายชาวตางชาตซงสวนใหญมขอจ ากดในดานน

๔.๒.๒ การสมภาษณผเสยหายชาวตางชาต จากการสมภาษณ ผ เสยหายซงเปนชาวพมา ๔คนนน สามารถสรปความคาดหวงตอ

คณภาพและบทบาทของลามไดดงตอไปน

ตองการใหลามใชภาษางายๆ

ตองการใหลามแปลตรงตามทเขาพดโดยไมตดทอนหรอเพมเตม

ตองการใหลามเปนกลาง

หากลามพดภาษาของพวกเขาโดยมส าเนยงเดยวกนจะท าใหผ เสยหายรสกอนใจมากกวา

ลามทพดส าเนยงตางไป

ตองการใหมลามเขามาท างานทบานพกคมครองอยางนอยสปดาหละ ๑ ครง ถาเปนคน

เดมตลอดไดกจะด

ตองการใหลามเปนเพอนพดคย

๒๗

ตองการใหลามชวยในเรองสบถนทอยใหไดกลบบานเรวขน

ความคาดหวงของผใชลามชาวตางชาต ใกลเคยงความคาดหวงของผ ใชลามชาวไทย โดยคาดหวงใหลามปรบภาษาตนทางใหงายแกการเขาใจมากขน และแปลตามทผ พดพดอยางตรงไปตรงมา นอกจากนยงคาดหวงใหลามท าบทบาทอนๆนอกเหนอจากการแปลอยางการเปนเพอนพดคยเปนตน ประเดนทนาสนใจคอผ ใชลามกลมน ไมไดสนใจวาลามททางเจาหนาทจดหามาใหนนตองมเชอชาตเดยวกน พวกเขาตองการคนทพดภาษาเดยวกน มอธยาศยดเปนมตร วางตวเปนกลางและเชอใจไดวาจะไมหาประโยชนจากพวกเขาเทานน

๔.๓ ความพงพอใจตอผลงานของลาม

ความพงพอใจนนเปนเรองของความรสกสวนบคคลและมตวแปรหลายประการ ระดบความพงพอใจตอบรการลามทไดรบหรอความพงพอใจของลามตอการท างานของตนเองจงไมอาจสะทอนถงคณภาพได ดงนนการส ารวจในประเดนนจงมงไปทการหาระดบความพงพอใจของผ ใชลาม ความรสกของลามตอการท างานของตนและจดใดทพอใจนอย ค าตอบทไดสามารถน าไปสการออกแบบหลกสตรฝกอบรมลามใหตอบสนองความตองการดานคณภาพและความพงพอใจไดอยางเหมาะสม

ความพงพอใจตอการปฏบตงานของลามส ารวจโดยแบบสอบถามชนดมตวเลอก โดยผวจยไดน ารายการการปฏบตตางๆชดเดยวกบทใชคนหาความคาดหวงดานคณภาพบทแปลและคณลกษณะของลามทพงประสงคในหวขอ ๔.๒ ใหผใชลามและลามพจารณาเลอกท าเครองหมายแสดงระดบความพอใจ โดยก าหนดใหใสระดบคะแนน ๑ – ๕ (๑= พอใจนอยทสด – ๕ = พอใจมากทสด) ค าถามในสวนนปรากฎอยในขอ๑๐ ในแบบสอบถามส าหรบผ ใชลาม (ภาคผนวก ก) และขอ ๑๒ ในแบบสอบถามส าหรบลาม (ภาคผนวก ข)

ผวจยไดแบงการวเคราะหผลการส ารวจความพงพอใจตอการปฏบตงานของลามออกเปนสองสวนคอ ความพงพอใจในผลงานดานบทแปลกบความพงพอใจดานการปฏบตงานของลาม ผลการส ารวจไดถกแปลงใหอยในรปของคาเฉลยรอยละ และแสดงอยในรปของแผนภมเพอความสะดวกตอการเขาใจ(ในแผนภมไดใชค าอธบายการปฏบตของลามแบบยอเพอใหเหมาะสมกบการแสดงผล)

๒๘

๔.๓.๑ ความพงพอใจตอคณภาพของบทแปล ผใชลาม คะแนนเฉลยของความพงพอใจคอนขางจบกลมกนคอระหวาง รอยละ ๗๓-๗๘ หรออยใน

เกณฑพอใจมากนนเอง การปฏบตซงผ ใชลามใหคะแนนเฉลยความพงพอใจสงสดคอลามเขาใจในสงทผพดพดโดยไมตองถามซ าหลายครง (รอยละ ๗๘) สวนการปฏบตทไดรบคะแนนเฉลยความพงพอใจนอยทสด (รอยละ ๗๑) คอการพดดวยส าเนยงเจาของภาษา ไมแปรง หรอฟงยากและการพดถกไวยากรณ ผลลพธแสดงอยในแผนภมท ๑

แผนภมท ๓: ความพงพอใจของผใชลามตอคณภาพบทแปลของลาม

ลาม คะแนนเฉลยความพงพอใจของลามตอบทแปลของตนเองนนครอบคลมระดบพอใจปาน

กลาง(รอยละ ๔๑-๖๐) ถงพอใจมาก (รอยละ ๖๑-๘๐) โดยลามใหคะแนนเฉลยความพงพอใจสงสดตอการแปลไดอยางถกตอง ตรงตามทผพดตองการสอ(รอยละ ๘๐) กลมการปฏบตทลามพงพอใจนอยลงมา(รอยละ ๖๔)คอ การแปลไดอยางครบถวน ไมตกหลน การแปลไดอยางทนท ไมอกอกตะกกตะกก และใชค าศพทถกตอง สละสลวย และลามพงพอใจการมส าเนยงเหมอนเจาของภาษา ไมแปรงหรอฟงยากของตนนอยทสด (รอยละ ๕๒) ผลทไดแสดงอยในแผนภม ๒

๒๙

แผนภมท ๔: ความพงพอใจของลามตอคณภาพบทแปลของตน

การคนพบนบงชวาผ ใชลามสวนใหญคอนขางพงพอใจกบคณภาพดานภาษาของลามท

ตนเคยไดใช อยางไรกตามลามควรปรบปรงบางประเดนเพอใหการแปลของตนดยงขนคอ คณลกษณะดานการพด (การแปลไดอยางทนท อกอกไมตะกกตะกก และส าเนยงเหมอนเจาของภาษา ไมแปรงหรอฟงยาก) และคณลกษณะดานรปแบบ (การใชค าศพทไดอยางถกตองสละสลวย และการพดถกไวยากรณ ) ในสวนของลามเองโดยภาพรวมแลวมความพงพอใจตอการปฏบตงานของตนในเกณฑทต ากวาผ ใชลาม สอดคลองกบค าอธบายของเครซ (Kurz, 1989) วา ลามท างานภายใตภาวะกดดนใหงานออกมาสมบรณแบบ ดงนนลามคาดหวงกบผลงานของตนเองสง ประเดนทควรพจารณาคอทงผ ใชลามและลามมความพอใจเรองค าศพทและส าเนยงในอนดบทายๆคลายคลงกน หากลามไดรบการพฒนาในประเดนเหลานยอมจะเปนประโยชนตอทกฝาย

๔.๓.๒ ความพงพอใจดานการปฏบตงานของลาม ผใชลาม การรกษาความลบ ไมน าเนอหาการสนทนาไปเลาตอเปนการปฏบตของลามทผ ใชลามให

คะแนนเฉลยในระดบพอใจมากทสดคอรอยละ ๘๒ ความพอใจในการปฏบตของลามระดบรองลงมา (รอยละ ๗๘) มสามประการคอ ปฏบตตอผ อนดวยความสภาพ ไมดถกผ อนไมวาจะอย

๓๐

ในสถานะใด มความรบผดชอบ ตรงเวลา ไมทอดทงงานและเขาใจขนตอนปฏบตในการท างาน ผใชลามพงพอใจความเขาใจเรองการคามนษย สทธมนษยชน และเรองอน ๆ ทเกยวของและรจกบทบาทตวเอง ไมท าเกนหนาท ล าเสนผ อน ในระดบคะแนนเฉลยรอยละ ๗๖ ทายทสดการเตรยมตวกอนท างาน ศกษาขอมลทเกยวของของลามเปนสงทผ ใชลามพงพอใจนอยทสด (รอยละ ๗๓) ดงแสดงในแผนภมท ๓

แผนภมท ๕: ความพงพอใจของผใชลามตอการปฏบตงานของลาม

ลาม

ลามมความพงพอใจตอกลมการปฏบตตามจรรยาบรรณวชาชพของตนคอนขางมาก คอพอใจตอการปฏบตตอผ อนดวยความสภาพ ไมดถกผ อนไมวาจะอยในสถานะใดของตนสงถงรอยละ ๙๖ (พอใจมากทสด) ความพงพอใจรองลงมาเปนซงยงคงอยในเกณฑพอใจมากทสดแตคะแนนเฉลยนอยกวาคอ การมความรบผดชอบ ตรงเวลา ไมทอดทงงานและการรจกบทบาทตวเอง ไมท าเกนหนาท ล าเสนผ อน (รอยละ ๘๘) การรกษาความลบ ไมน าเนอหาการสนทนาไปเลาตอ (รอยละ ๘๔) และความพงพอใจระดบพอใจมากเปนกลมการปฏบตเกยวกบเนอหาของงานคอ การเขาใจขนตอนปฏบตในการท างานและการเขาใจเรองการคามนษย สทธมนษยชน และเรองอน ๆ ทเกยวของ (รอยละ ๗๖) การปฏบตทลามพงพอใจตนเองนอยทสดคอ การเตรยมตวกอนท างาน ศกษาขอมลทเกยวของโดยใหคะแนนเฉลย รอยละ ๖๔ ผลการส ารวจแสดงอยในแผนภมท ๔

๓๑

แผนภมท ๖: ความพงพอใจของลามตอการปฏบตงานของตน

เมอน าผลการส ารวจความพงพอใจมาพจารณาเปรยบเทยบระหวางผ ใชลามและลามแลว พบวาในขณะทการปฏบตตามจรรยาบรรณวชาชพของลามนนอยในเกณฑทนาพอใจ แตทวา ความพอใจการปฏบตของลามเกยวกบเนอหาของงานอนไดแก การเตรยมตวกอนการท างาน ขนตอนการท างาน ความรเรองการคามนษย สทธมนษยชนและเรองอนๆทเกยวของ เปนประเดนททงสองฝายพอใจนอยทสด จากการสมภาษณพบวาลามมกไดรบการแจงงานในเวลากระชนชด ท าใหมเวลาเตรยมตวจ ากดหรอไมมเลย ลามพมาสองคนกลาวเหมอนๆกนวา สวนมากไมมการประชมเตรยมงานหรอการอบรมกอนการท างานจรง ลามตองไปเรยนรขนตอนการท างานและการปฏบตตนจากหนางาน หากเปนลามทเคยท างานมาบางแลวกจะท างานไปไดราบรนพอสมควร หากเปนลามทเพงท างานกมกจะมปญหาไมรกระบวนการท างาน ไมเขาใจบทบาทและขอบเขตงานของตน

๓๒

บทท ๕

สรปผลการวจย ขอเสนอแนะ และขอจ ากดในการวจย

๕.๑ สรปผลการวจย

ความคาดหวงดานคณภาพและบทบาทของลามชมชนนนเปนสงทวดหรอก าหนดชชดไดยากเนองจากมปจจยหลายๆประการทท าใหแปรเปลยนไป โดยปจจยส าคญคอ สถานการณทการสอสารผานลามชมชนเกดขนเปนแบบไหนและผ ใชลามทเกยวของในสถานการณนนๆคอใคร ผลการศกษาหาความคาดหวงและความพงพอใจดานคณภาพและบทบาทของลามจากทงผ ใชลามและลามเปนขอมลพนฐานทชวยใหลามไดรความตองการของผ ใชลาม ทงยงแสดงใหเหนวาผลงานของตนนนดพอแลวหรอไม ถงเรองเหลานจะขนอยกบความรสกสวนบคคลและไมอาจจะน าผลการศกษามาเปนบรรทดฐานวดผลงานทลามท าได แตอยางนอยกเปนขอมลทท าใหทราบวาเรองใดทยงท าไดไมดพอในความคดของผ ใชลามและตวลามเอง อนน าไปสการพฒนาคณภาพซงจะเปนประโยชนแกทกฝาย

การศกษาชนนจดท าขนเพอหาขอมลเกยวกบความคาดหวงดานคณภาพและบทบาทจากมมมองของผใชลามและลามเพอใชเปนพนฐานในการสรางหลกสตรอบรมใหแกลามซงท างานการใหความชวยเหลอและค มครองสวสดภาพผ เสยหายจากการคามนษยในเขตกรงเทพและปรมณฑล ถงแมจะเปนการส ารวจความคดเหนของกลมตวอยางจ านวนเพยง ๒๐ คน แตกครอบคลมผ เกยวของในกระบวนการนเกอบทกกลม ผลจากการวจยใหขอสรปดงตอไปน

ความคาดหวงดานคณภาพและบทบาทสอดคลองกบความรทไดจากการทบทวนวรรณกรรม กลาวคอ ผ ใชลามเหนวาลามควรเปน “นกสอสาร” ซงแปลโดยใชภาษาทเขาใจงาย อธบายค าศพทเฉพาะทาง เนอหาถกตองและครบถวน ดานบทบาททนอกเหนอจากการแปลผ ใชลามคาดหวงใหลามเปน ”สอกลางวฒนธรรม” โดยชวยอธบายความแตกตางทางวฒนธรรมเมอเหนวาอาจเกดความไมพอใจขนและเตอนใหทราบวาอาจเกดความเขาใจผดจากเนอหาทตองการจะสอ พรอมกนนลามควรเปน ”ผชวยเหลอ” ดวยการใหค าแนะน าเมอผ ใชลามรองขอ ชวยเรยกรองสทธ และเปนเพอนรบฟงปญหา (ความคาดหวงของผ เสยหาย) ลามเองมความคดเหนทคอนขางสอดคลองกบผ ใช แตทวาในดานคณภาพแลวลามใหความส าคญกบการแปลอยางลนไหล มนใจและส าเนยงเหมอนเจาของภาษามากกวาผ ใชลาม ทงน เ นองจากลามมองวาคณลกษณะเหลานมผลกบความเชอมนของผ ใชลามและความไ ววางใจในแงของผ เสยหาย อยางไรกด ลามไมเหนดวยกบการท าบทบาท “ผแทน” ชวยเรยกรองสทธตางๆใหแกผ ใชลามและการถาม/ใหขอมลเอง

๓๓

คณลกษณะของลามทพงประสงคนนเปนไปตามจรรยาบรรณวชาชพลามโดยทวไปคอ ลามตองแปลอยางถกตอง แปลอยางครบถวน และตองรกษาความลบ ความคาดหวงทตรงกบจรรยาบรรณลามการประชมคอ ลามตองมความรบผดชอบ ไมทอดทงงานและรบท าเฉพาะงานซงตนมความสามารถท าไดเทานน ในบรบทของงานลามในประเดนการคามนษยคอลามควรมความรพนฐานเกยวกบอาชญากรรมชนดน ขนตอนการท างานในกระบวนการชวยเหลอและคมครองสวสดภาพผ เสยหายและเรองอนๆทเกยวของ เชน สทธมนษยชน องคกรและกฎหมายระหวางประเทศดานการคามนษย เปนตน

ลามใหความส าคญกบการท างานรวมกบผ อนไดอยางราบรนดวยการปฏบตตอผ อนดวยความสภาพและเทาเทยม ประเดนนแตกตางจากลามการประชมเพราะลามชมชนท างานในสถานการณทผ สอสารทงสองฝายรวมถงลามอยพรอมหนากน ทกษะมนษยสมพนธจงจ าเปนอยางยง

ผ ใชลามมความพงพอใจคอนขางมากตอลามทเคยไดใชทงดานของคณภาพบทแปลและการปฏบตตนตามจรรยาบรรณวชาชพ ลามเองกพงพอใจผลการท างานของตนในเกณฑมากแตยงมระดบความพอใจทต ากวาผ ใชลาม ทงนผ เขยนมองวา ลามมความคดวาตนสามารถท าไดดขนอกอยเสมอ ผ ใชลามพอใจทลามสามารถเขาใจสงทตองการสอโดยไมตองถามซ าหลายครงแตยงพอใจนอยในเรองของความรในเนอหางานดานการคามนษยและการเตรยมตว ซงลามกเหนพองกนในเรองน ลามยงพอใจการความสามารถทางภาษาบางดานของตนนอย นนคอดานการใชค าศพทและส าเนยงเจาของภาษา

๕.๒ ขอเสนอแนะ

ในการจดท าหลกสตรฝกอบรมลามซงท างานใหความชวยเหลอและคมครองสวสดภาพผ เสยหายจากการคามนษยนน ควรใหความส าคญกบการใหความรดานการคามนษยทงทมาทไป กระบวนการชวยเหลอและคมครอง ขนตอนปฏบตตางๆ ค าศพทเฉพาะทาง และเรองทเกยวของอยางเรองสทธมนษยชน นอกจากนควรมการเพมพนทกษะการลาม ทกษะฟง พด อานและเขยนภาษาตนฉบบและภาษาปลายทาง อกประเดนทส าคญคอการใหความรดานจรรณยาบรรณวชาชพและการวางตนของลามในบรบทน

๕.๓ ขอจ ากดของการวจย

การวจยชนนเปนการวจยกบกลมตวอยางในจ านวนนอย ผลการวจยจงไมอาจสะทอนความคดเหนของผ ใชลามและลามซงเกยวของกบกระบวนการชวยเหลอและคมครองสวสดภาพของผ เสยหายจากการคามนษยในประเทศไทยไดทงหมด การตดตอสมภาษณเจาหนาทบานพก

๓๔

พงและผ เสยหายชาวตางชาตมขอจ ากดในเรองการนดหมาย กลาวคอตองสมภาษณทบานพกพง ในวนและเวลาราชการเทานน และเมอถงเวลานดมการโทรยกเลกโดยไมแจงลวงหนา

การสมภาษณผ เสยหายจากการคามนษยตองไดรบอนญาตจากเจาหนาทของบานพกพง และการคดเลอกผ เสยหายเพอมาใหขอมลอยในดลพนจของเจาหนาท ในขณะสมภาษณผ เสยหายจะมเจาหนาทคอยสงเกตการณอยใกลๆ ท าใหผ เสยหายรสกเกรงกลวในการใหขอมล อปสรรคประการส าคญในการเกบขอมลจากผ เสยหายคอ ทงหมดมขอจ ากดในการอานและเขยนภาษาพมา คณะผวจยไดจดท าแบบสอบถามภาษาพมาโดยถามเฉพาะขอมลทวไป ความพงพอใจตอลามทเคยใชและความส าคญของคณสมบตตางๆของลาม แตลามไทย-พมาซงรวมในการสมภาษณตองอานและอธบายใหผ เสยหายฟงทละขอ เมอตรวจสอบค าตอบพบวาผ เสยหายใหคะแนนสงสดในทกขอ คณะผวจยจงตดสนใจเกบขอมลโดยการสมภาษณแทน ผลคะแนนจากแบบสอบถามทผ เสยหายกรอกไมไดน ามาใชในการวเคราะหดวยเนองจากจะท าใหผลการวจยบดเบอนจากความเปนจรง

๓๕

รายการอางอง

กลศร เจรญศภกล (๒๕๕๑) ความคาดหวงของผใชลามทประชมชาวไทย. สารนพนธปรญญา

มหาบณฑต สาขาวชาการแปลและลาม (สายการลาม) ศนยการแปลและลามเฉลมพระเกยรต คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

โครงการความรวมมอสหประชาชาตวาดวยการตอตานการคามนษย (๒๕๕๒) คมอแนะน าการปฏบต

ดานจรยธรรมและสทธมนษยชนในการตอตานการคามนษย. เขาถงไดจาก http://www.no-trafficking.org/reports_docs/thailand/ethicsguide_thai.pdf [April 19, 2010]

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒ พ.ร.บ.ปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ.๒๕๕๑ มาตรา ๖ ศนยปฏบตการปองกนและปราบปรามการคามนษยแหงชาต (ม.ป.ป.) ส านกงานเลขานการ

คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการคามนษย.กระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย. [ออนไลน] เขาถงไดจาก http://www.nocht.m-society.go.th/legal.php [March 21, 2010]

Association internationale des interprètes de conference - AIIC. (2009) “Code of Ethics”,

Available from: http://www.aiic.net/ViewPage.cfm/article24.htm [August 5, 2010] Agence des services de santé et de services sociaux de Montréal. (n.d.) “Interregional

Interpreters Bank, 2003-2004 Report”, Available from: http://www.santemontreal.qc.ca/pdf/documentations/pubs/banqueinterpretes-bilanangl.pdf [October 20, 2010]

Australian Institute of Interpreters and Translators Incorporated - AUSIT. (n.d.) “Code of Ethics

for Interpreters & Translators”, Available from: http://www.ausit.org/eng/showpage.php3?id=650 [October 20, 2010]

๓๖

Federal Courts of USA (2010) “Standards for Performance”, Available from: http://www.uscourts.gov/uscourts/FederalCourts/Interpreter/Standards_for_Performance.pdf [August 12, 2010]

Healthcare Interpretation Network - HIN (2007) “National Standard Guide for Community

Interpreting Services”, Available from: http://healthcareinterpretation.homestead.com/National_Standard_Guide_for_Community_Interpreting_Services.v2..pdf [December 12, 2010]

Jacobsen, B. (2009). “The Community Interpreter: A Question of Role”. Hermes – Journal of

Language and Communication Studies no 42-2009. Available from: http://research.asb.dk/fbspretrieve/9692/Hermes-42-8-jacobsen_net.pdf [May 18, 2010]

Pöchhacker, F. (1998) “The Community Interpreter’s Task: Self-Perception and Provider

Views”. In Roda P. Roberts et al. (eds.).The Critical Link 2: Interpreters in the Community, pp. 49-65. 2nd ed. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins, 1999.

Pöchhacker, F. (2004). Introducing interpreting studies. London/ New York: Routledge. Cited in Jacobsen, B. (2009). “The Community Interpreter: A Question of Role”.

Hermes – Journal of Language and Communication Studies no 42-2009. Available from: http://research.asb.dk/fbspretrieve/9692/Hermes-42-8-jacobsen_net.pdf [May 18, 2010]

Zwischenberger, C. and Pöchhacker, F. (2010) “Survey on Quality and Role: Conference

interpreters’ expectations and self-perceptions”, Available from:

http://www.aiic.net/ViewPage.cfm?page_id=3405 [April 10, 2010]

๓๗

ภาคผนวก ก

แบบสอบถาม ส าหรบผใชลาม

๑. ทานทราบถงระเบยบวาดวยการใหความชวยเหลอแกบคคลซงเปนผ เสยหายจากการกระท าความผดฐานคามนษย พ.ศ. ๒๕๕๒ หรอไม

□ ทราบ □ ไมทราบ

๒. ภาษาทตองใชลาม (ตอบไดมากกวา ๑ ภาษา)

ภาษาทตองใชลาม จ านวนครงเฉลยตอป จ านวนชวโมงเฉลยตอครง

๑.

๒.

๓.

๔.

๕.

๖.

๓. ประเภทลามทใช

ภาษาทตองใชลาม จ านวนครงเฉลยตอป จ านวนชวโมงเฉลยตอครง

ลามตดตาม

ลามการประชม

ลามศาล

หมายเหต: ๑. ลามตดตาม หมายถง ลามทท าหนาทตดตามผใชลามไปในทตางๆเพอท าลามให เชน ใน

กรณการดงาน การเยยมชมสถานท การตดตอธระ หรอการสมภาษณ เปนตน ๒. ลามประชม หมายถง ลามทท าหนาทลามในการประชมขนาดใหญ การสมมนา และการอบรมตางๆ

๓. ลามศาล หมายถง ลามทท าหนาทลามในศาล

๓๘

๔. ทานมวธการคนหาและตดตอลามอยางไร

หวขอ

ไมเคยใชเลย --------- บอยครงทสด 0 1 2 3 4

ลามในองคกรของทานเอง หนวยงานอนของรฐบาล องคกรพฒนาเอกชน สมาคมลาม เอเยนตจดหาลาม อน ๆ โปรดระบ .........................................................

๕. ทานมหลกเกณฑพจารณาเลอกลามอยางไร โปรดระบระดบความส าคญ

หวขอ ส าคญนอยทสด --------- ส าคญมากทสด

1 2 3 4 5 ระดบการศกษา

ประสบการณการท างานลาม

ผานการฝกอบรมลาม

ผแนะน า/

จากการสมภาษณลาม

อน ๆ โปรดระบ .........................................................

อน ๆ โปรดระบ .........................................................

อน ๆ โปรดระบ .........................................................

๖. มการประเมนผลการท างานของลามในแตละครงทใชหรอไม □ ม □ ไมม

๓๙

๗. ทานมความเหนอยางไรตอการปฏบตตอไปนของลาม

ลกษณะการปฏบต ควรท า

ท าได

ไมควรท า

ปรบภาษาทางการ/เฉพาะทางของตนฉบบใหงายขนตอความเขาใจของผ ฟง

อธบายค าศพทเฉพาะทางทผ ฟงไมเขาใจ

ชวยเรยกรองสทธตาง ๆ ใหผใชลาม

ใหค าแนะน าเมอผใชลามรองขอ

แปลโดยสรป ปรบขอความใหกระชบและตดทอนเนอหาทซ าซอนออก

ตดทอนเนอความทไมเหมาะสมหรอไมเปนประโยชนตอการสนทนาออก

อธบายขยายความตอจากผพด

เตอนใหทราบวาอาจมความเขาใจผดในเรองเนอหาทตองการจะสอเกดขน

อธบายความแตกตางทางวฒนธรรมเมอเหนวาอาจเกดความไมพอใจขน

ถาม ตอบ อธบาย หรอใหขอมลเอง

อน ๆ (โปรดระบลกษณะการปฏบตททานเหนวาลามควรหรอไมควรท า หากม).......................................................................................................

..................................................................................................................

..................................................................................................................

๘. ทานคดวาคณสมบตของลามตอไปนมความส าคญมากนอยเพยงใด

หวขอ ส าคญนอยทสด --------- ส าคญมากทสด

1 2 3 4 5 พดถกไวยากรณ ใชค าศพทถกตอง สละสลวย พดดวยส าเนยงเจาของภาษา ไมแปรง หรอฟงยาก เขาใจผพดโดยไมตองพดหรออธบายซ าหลายครง ปฏบตตอผอนดวยความสภาพ ไมดถกผอนไมวาจะอยในสถานะใด รจกบทบาทตวเอง ไมท าเกนหนาท ล าเสนผอน เขาใจเรองการคามนษย สทธมนษยชน และเรองอน ๆ ทเกยวของ

๔๐

เขาใจขนตอนปฏบตในการท างาน แปลไดอยางถกตอง ตรงตามทผพดตองการสอ แปลไดอยางครบถวน ไมตกหลน แปลไดอยางทนท ไมอกอกตะกกตะกก รกษาความลบ ไมน าเนอหาการสนทนาไปเลาตอ มการเตรยมตวกอนท างาน ศกษาขอมลทเกยวของ มความรบผดชอบ ตรงเวลา ไมทอดทงงาน อน ๆ (โปรดระบคณสมบตลามอน ๆ ททานเหนวาส าคญ หากม)

.......................................................................................................

.......................................................................................................

.......................................................................................................

๙. ทานคาดหวงใหลามควรไดรบการฝกอบรมในดานใด

หวขอ คาดหวงนอยทสด --------- คาดหวงมากทสด

1 2 3 4 5 ค าศพทเฉพาะ

ทกษะภาษาไทย-ภาษาตางประเทศ

เทคนคการแปล

ปญหาและแนวทางแกไขในการแปล

ความรและการปฎบตตนตามจรรยาบรรณลาม

บทบาทและการวางตวของลาม

ทกษะการท างานรวมกบผอน

อน ๆ (โปรดระบ)

..........................................................................................

.........................................................................................

..........................................................................................

๔๑

๑๐. ทานมความพงพอใจตอลามททานเคยไดใชมากนอยเพยงใดในประเดนตอไปน

หวขอ พอใจนอยทสด ----------- พอใจมากทสด

1 2 3 4 5 พดถกไวยากรณ ใชค าศพทถกตอง สละสลวย พดดวยส าเนยงเจาของภาษา ไมแปรง หรอฟงยาก เขาใจในสงททานพด โดยไมตองพดหรออธบายซ าหลายครง ปฏบตตอผอนดวยความสภาพ ไมดถกผอนไมวาจะอยในสถานะใด รจกบทบาทตวเอง ไมท าเกนหนาท ล าเสนผอน เขาใจเรองการคามนษย สทธมนษยชน และเรองอน ๆ ทเกยวของ เขาใจขนตอนปฏบตในการท างาน แปลไดอยางถกตอง ตรงตามทผพดตองการสอ แปลไดอยางครบถวน ไมตกหลน แปลไดอยางทนท ไมอกอกตะกกตะกก รกษาความลบ ไมน าเนอหาการสนทนาไปเลาตอ มการเตรยมตวกอนท างาน ศกษาขอมลทเกยวของ มความรบผดชอบ ตรงเวลา ไมทอดทงงาน อน ๆ (โปรดระบคณสมบตในการปฏบตงานลามอน ๆ ททานพอใจหรอยงไมพอใจ หากม)

๑๑. ทานคาดวาลามตองการการสงเสรมหรอแรงสนบสนน ในเรองใด เพอใหการท างานเปนไปอยางมประสทธภาพยงขน (เลอกไดมากกวา ๑ ขอ)

□ ทนการศกษาอบรมลาม □ ไดรบการวาจางงาน เปนพนกงานประจ าในองคกร □ ไดรบประกนการวาจางงานขนต าตอป □ ไดรบความรวมมอกบทมงานทลามตองท างานรวมดวย □ ผลกดนใหอาชพลามเปนทยอมรบในสงคม โดยเฉพาะในหนวยงานและองคกรทเกยวของกบการคามนษย □ การประเมนและจดมาตรฐานของลามอยางเปนทางการจากสถาบนทเชอถอได □ การจดทพบปะ แลกเปลยนความคดเหนและประสบการณของลามทเกยวของกบการคามนษยเปนประจ า

๔๒

□ อนๆ โปรดระบ ........................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

□ อนๆ โปรดระบ ........................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

□ อนๆ โปรดระบ ........................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

..............................................................................................................................................................

๑๒. โปรดระบเพศของทาน

□ ชาย □ หญง

๔๓

ภาคผนวก ข

แบบสอบถาม ส าหรบลาม

๑. ระดบการศกษาสงสด □ ต ากวามธยมศกษาตอนปลาย □ มธยมศกษาตอนปลาย/ ปวช. □ ปวส. □ ปรญญาตร สาขา…………….

□ ปรญญาโท สาขา………..…… □ สงกวาปรญญาโทขนไป

๒. เพศ

□ ชาย □ หญง

๓. ผสนบสนนการศกษา □ ตนเอง □ ผปกครอง □ รฐบาล ๔. ความรภาษาแมของตนเอง ๔.๑ ภาษา ...................................................

๔.๒ ประเมนทกษะทางภาษาน ระดบคะแนน ๑ - ๕ (๑=ตองปรบปรง - ๕= ดมาก) - ฟง .................. - พด .................. - อาน .................. - เขยน ..................

๕. ความรภาษาตางประเทศทใชในการลามเปนหลก ๕.๑ ภาษา................................................... □ เรยนรดวยตนเอง ตงแตปพ.ศ.................................. □ เรยนรจากชนเรยน ตงแตปพ.ศ...................................

๕.๒ ประเมนทกษะทางภาษาน ระดบคะแนน ๑ - ๕ (๑=ตองปรบปรง - ๕= ดมาก) - ฟง .................. - พด .................. - อาน .................. - เขยน .................. ๖. อาชพลามเปนอาชพหลกหรอไม □ ใช □ ไมใช โปรดระบ อาชพหลก................................

๗. เคยผานการอบรมเกยวกบลามหรอไม □ เคย (กรณาตอบขอ ๘) □ ไมเคย (กรณาขามไปตอบขอ ๙)

๘. ถาเคยผานการอบรม

๘.๑ จ านวนครงทไดรบการอบรม........................ครง

๔๔

๘.๒ โปรดกรอกรายละเอยดตอไปน (โปรดเลอกเฉพาะหวขอทไดรบการฝกอบรมลาสด)

หวขอ...........................................................ปพ.ศ. ……………...

๑. ทราบขาวการอบรมจาก □ โทรทศน □ หนงสอพมพ □ เวบไซต

□ วทย □ วารสาร □ อนๆ (โปรดระบ)................

๒. ผจดการอบรม □ รฐบาล ระบหนวยงาน.......................................... □ องคกรพฒนาเอกชน ระบชอ..................................................... □ สถาบน/ ระบชอ.....................................................

□ อนๆ ระบชอ..................................................... ๓. ผสนบสนนทนการอบรม □ ไมมคาใชจายในการอบรม

□ รฐบาล ระบหนวยงาน.......................................... □ องคกรพฒนาเอกชน ระบชอ..................................................... □ สถาบน/ ระบชอ.....................................................

□ อนๆ ระบชอ..................................................... ๔. วธการคดเลอกเพอเขารบการอบรม

□ รบทกคน หากยงมทรองรบอย □ สอบ กรณาเลอก □ ขอเขยน □ ปฎบต □ ขอเขยนและปฎบต □ อน ๆ โปรดระบ.................................................................................. ............................................................................................................ ............................................................................................................

๕. ระยะเวลาการฝกอบรม □ เรยนในเวลาราชการ

- รวมเวลาเรยนทงหมด:....................... □ วน □ สปดาห □ เดอน □ ป - ห: ……วน - จ านวนชวโมงตอวน: …….ชวโมง

□ เรยนภาคค า - รวมเวลาเรยนทงหมด:....................... □ วน □ สปดาห □ เดอน □ ป - ห: ……วน - จ านวนชวโมงตอวน: …….ชวโมง

๔๕

□ เรยนวนเสาร – อาทตย

- รวมเวลาเรยนทงหมด:....................... □ วน □ สปดาห □ เดอน □ ป - ห: ……วน - จ านวนชวโมงตอวน: …….ชวโมง

๖. ลกษณะการฝกอบรม (เลอกไดมากกวา ๑ ขอ) □ ทฤษฎ: จ านวน..................ชวโมง □ ปฎบต: จ านวน..................ชวโมง □ ทศนศกษา: จ านวน..................ชวโมง □ อน ๆ โปรดระบ................................................................................... .....................................................................จ านวน..................ชวโมง

๗. วธการพจารณาผผานการอบรม □ ผานทกคน □ เขาเรยนไมนอยกวารอยละ.................ของจ านวนชวโมงเรยนทงหมด □ สอบ กรณาเลอก □ ขอเขยน □ ปฎบต □ ขอเขยนและปฎบต □ อน ๆ โปรดระบ.................................................................................. ............................................................................................................ ............................................................................................................

๘. มการมอบใบประกาศรบรองฯ ใหแกผผานการอบรมหรอไม □ ม □ ไมม

๙. ผผานการอบรมมโอกาสประเมนผลการสอนของผสอนหรอไม □ ม □ ไมม ถาม: วธการประเมน □ แสดงความเหนตอการสอนของผสอนระหวางอยในหองอบรม □ กรอกแบบประเมนผลหลงจบการอบรม หวขอการประเมน (เลอกไดมากกวา ๑ ขอ) □ ความเขาใจในเนอหาการอบรมทผสอนถายทอด □ ความเอาใจใสของผสอนเพอใหเขาใจเนอหาการอบรม □ ความนาสนใจของกจกรรมในหองเรยน □ ความเชอมโยงระหวางทฤษฎและการปฎบต □ สออปกรณตางๆ ทน ามาใชในการอบรม □ อนๆ โปรดระบ..........................................

๔๖

๑๐. ประเมนประโยชนทไดรบจากการอบรม

หวขอ นอยทสด ------------------มากทสด

1 2 3 4 5 ความรดานภาษา ทงภาษาไทยและภาษาตางประเทศ

ความรเกยวกบการคามนษยและค าศพทเฉพาะ

แปลเนอหาหลกไดถกตอง

แปลเนอหาทงหมดครบถวน

แปลไดชดเจน เขาใจงาย

แปลไดลนไหล ค าพดเชอมโยงเปนเหตเปนผลกน

แปลโดยใชน าเสยงนาฟง นาสนใจ

ทกษะในการท างานรวมกบผอน

บทบาทและการวางตวในแตละสถานการณไดเหมาะสม

วธการประเมนและกลยทธพฒนาตนเองในการลาม

การยอมรบความสามารถทางอาชพนจากเพอนรวมงาน/ผวาจาง

โอกาสไดรบการวาจางงานลามเพมขน

อนๆ โปรดระบ ..................................................................

อนๆ โปรดระบ ..................................................................

อนๆ โปรดระบ ..................................................................

๙. ถาไมเคยผานการฝกอบรม โปรดเลอกสาเหต

□ ไมมผสนบสนนทนการอบรม □ ไมมเวลา □ ไมผานการรบเลอกเขาอบรม

□ ไมเคยทราบขาวการเปดอบรม □ หวขออบรมไมนาสนใจ

๔๗

๙. ถาไมเคยผานการฝกอบรม โปรดเลอกสาเหต (ตอ)

□ ไมไดสงผลตอการวาจางงาน หรอไมไดรบการวาจางงานเพมขน

□ อนๆ โปรดระบ................................................................................................................

........................................................................................................................................ ๑๐. ทานมความเหนอยางไรตอการปฏบตตอไปนของลาม

ลกษณะการปฏบต ควรท า ท าได ไมควรท า

ปรบภาษาทางการ/เฉพาะทางของตนฉบบใหงายขนตอความเขาใจของผ ฟง อธบายค าศพทเฉพาะทางทผ ฟงไมเขาใจ ชวยเรยกรองสทธตาง ๆ ใหผใชลาม ใหค าแนะน าเมอผใชลามรองขอ แปลโดยสรป ปรบขอความใหกระชบและตดทอนเนอหาทซ าซอนออก ตดทอนเนอความทไมเหมาะสมหรอไมเปนประโยชนตอการสนทนาออก อธบายขยายความตอจากผพด เตอนใหทราบวาอาจมความเขาใจผดในเรองเนอหาทตองการจะสอเกดขน อธบายความแตกตางทางวฒนธรรมเมอเหนวาอาจเกดความไมพอใจขน ถาม ตอบ อธบาย หรอใหขอมลเอง อน ๆ (โปรดระบลกษณะการปฏบตททานเหนวาลามควรหรอไมควรท า หากม).......................................................................................................

..................................................................................................................

..................................................................................................................

๑๑. ทานคดวาคณสมบตของลามตอไปนมความส าคญมากนอยเพยงใด

หวขอ ส าคญนอยทสด --------- ส าคญมากทสด

1 2 3 4 5 พดถกไวยากรณ ใชค าศพทถกตอง สละสลวย พดดวยส าเนยงเจาของภาษา ไมแปรง หรอฟงยาก เขาใจผพดโดยไมตองพดหรออธบายซ าหลายครง ปฏบตตอผอนดวยความสภาพ ไมดถกผอนไมวาจะอยในสถานะใด

๔๘

รจกบทบาทตวเอง ไมท าเกนหนาท ล าเสนผอน

หวขอ

ส าคญนอยทสด --------- ส าคญมากทสด

1 2 3 4 5 เขาใจเรองการคามนษย สทธมนษยชน และเรองอน ๆ ทเกยวของ เขาใจขนตอนปฏบตในการท างาน แปลไดอยางถกตอง ตรงตามทผพดตองการสอ แปลไดอยางครบถวน ไมตกหลน แปลไดอยางทนท ไมอกอกตะกกตะกก รกษาความลบ ไมน าเนอหาการสนทนาไปเลาตอ มการเตรยมตวกอนท างาน ศกษาขอมลทเกยวของ มความรบผดชอบ ตรงเวลา ไมทอดทงงาน อน ๆ (โปรดระบคณสมบตลามอน ๆ ททานเหนวาส าคญ หากม) .......................................................................................................

.......................................................................................................

.......................................................................................................

๑๒. ทานมความพงพอใจตอการปฏบตงานลามของทานเองมากนอยเพยงใดในประเดนตอไปน

หวขอ พอใจนอยทสด ----------- พอใจมากทสด

1 2 3 4 5 พดถกไวยากรณ ใชค าศพทถกตอง สละสลวย พดดวยส าเนยงเจาของภาษา ไมแปรง หรอฟงยาก เขาใจในสงทผพดพด โดยไมตองถามซ าหลายครง ปฏบตตอผอนดวยความสภาพ ไมดถกผอนไมวาจะอยในสถานะใด รจกบทบาทตวเอง ไมท าเกนหนาท ล าเสนผอน เขาใจเรองการคามนษย สทธมนษยชน และเรองอน ๆ ทเกยวของ เขาใจขนตอนปฏบตในการท างาน แปลไดอยางถกตอง ตรงตามทผพดตองการสอ แปลไดอยางครบถวน ไมตกหลน แปลไดอยางทนท ไมอกอกตะกกตะกก

๔๙

รกษาความลบ ไมน าเนอหาการสนทนาไปเลาตอ

หวขอ พอใจนอยทสด ----------- พอใจมากทสด

1 2 3 4 5 อน ๆ (โปรดระบคณสมบตในการปฏบตงานลามอน ๆ ของตวทานเองททานพอใจหรอยงไมพอใจ หากม)

๑๓. ทานคาดหวงจะไดรบการฝกอบรมในดานใด

หวขอ คาดหวงนอยทสด --------- คาดหวงมากทสด

1 2 3 4 5 ค าศพทเฉพาะ

ทกษะภาษาไทย-ภาษาตางประเทศ

เทคนคการแปล ปญหาและแนวทางแกไขในการแปล

ความรและการปฎบตตนตามจรรยาบรรณลาม

บทบาทและการวางตวของลาม

ทกษะการท างานรวมกบผอน

อน ๆ (โปรดระบ) .........................................................................................

.........................................................................................

๑๔. ทานตองการการสงเสรมหรอแรงสนบสนน ในเรองใด เพอใหการท างานเปนไปอยางมประสทธภาพยงขน (เลอกไดมากกวา ๑ ขอ)

□ ทนการศกษาอบรมลาม □ ไดรบการวาจางงาน เปนพนกงานประจ าในองคกร □ ไดรบประกนการวาจางงานขนต าตอป □ ไดรบความรวมมอกบทมงานทลามตองท างานรวมดวย □ ผลกดนใหอาชพลามเปนทยอมรบในสงคม โดยเฉพาะในหนวยงานและองคกรทเกยวของกบการคามนษย □ การประเมนและจดมาตรฐานของลามอยางเปนทางการจากสถาบนทเชอถอได □ การจดทพบปะ แลกเปลยนความคดเหนและประสบการณของลามทเกยวของกบการคามนษยเปนประจ า

๕๐

□ อนๆ โปรดระบ .....................................................................................................................

....................................................................................................................................................

....................................................................................................................................................

□ อนๆ โปรดระบ ..................................................................................................................... .................................................................................................................................................... ....................................................................................................................................................

๕๑

ประวตผวจย

พรพรรษา ฟากระจาง เกดทจงหวดนนทบรในป พ.ศ. ๒๕๒๔ จบการศกษาขนปรญญาตรจากคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร เอกภาษาองกฤษในปพ.ศ. ๒๕๔๖ จากนนท างานเปนทปรกษาดานการยายถนฐานใหกบชาวตางชาต มคคเทศกและลามอสระจนถงป พ.ศ. ๒๕๕๓ ปจจบนท างานเปนลามใหกบผบรหารชาวตางชาตของบรษทเอก-ชย ดสทรบวชน ซสเตมจ ากด (เทสโก โลตส)