บททีÉ หลักฐาน การสอบบัญชี - Maejo University · 2011-06-22 · 1 บททีÉ 3 หลักฐาน การสอบบัญชี
การฟังธรรมปลาช่อน - Maejo...
8
การฟังธรรมปลาช่อน เมื่อวันที่ 13 มิ.ย.2555 ชาวบ้านแม่ตาดและชาวตาบลห้วยทรายได้ร่วมกันจัดพิธี "ฟังธรรมปลา ช่อน" ขึ้น ณ บริเวณฝายหลวงของบ้านแม่ตาด ซึ่งพิธีกรรมนี้ถือว่าเป็นประเพณีเก่าแก่ที่มีการสืบทอดกันมา ตั้งแต่สมัยโบราณ โดยประเพณีฟังธรรมปลาช่อนนี้ ชาวบ้านแม่ตาดและชาวตาบลห้วยทรายได้ร่วมกันจัดขึ้นทุกปี ในวัน แรม 9 ค่า เดือน 9 (เดือนทางภาคเหนือ) เพื่อ "ขอฝน" บูชาผีขุนน้าหรือบูชาสายน้าที่ได้ประทานความชุ่มชื้น และความอุดมสมบูรณ์มาให้กับชุมชนตลอดทั้งปี เป็นการสืบชะตาให้กับสายน้า แสดงความกตัญญูต่อ สายน้าที่ได้หล่อเลี้ยงชีวิตให้กับชาวชุมชน ซึ่งเป็นอีกรูปแบบหนึ่งของการอนุรักษ์ทรัพยากรธรรมชาติและ สิ่งแวดล้อมที่ชาวบ้านได้ช่วยกันสืบสานต่อๆ กันมาตั้งแต่ครั้งโบราณกาล เพื่อช่วยกันอนุรักษ์สายน้าต่างๆ ให้มีความสะอาดบริสุทธิ์และอุดมสมบูรณ์อย่างยั่งยืนตลอดไป การฟังธรรมปลาช่อนนี้ เป็นประเพณีหรือวัฒนธรรมท้องถิ่นของล้านนา ซึ่งมีการสืบทอดต่อๆ กันมา จากรุ่นสู่รุ่นตั้งแต่ครั้งโบราณกาล ซึ่งปัจจุบันนี้เริ่มหาดูได้ยากเต็มที ทั้งนี้ พิธีกรรม "ขอฝน" นั้น มีอยู่ในทุกภาคของประเทศไทย เพียงแต่อาจจะเรียกชื่อต่างกันและมี รูปแบบพิธีกรรมที่แตกต่างกันออกไป เช่น พิธีแห่นางแมว พิธีสวดขอฝน และประเพณีแห่บั้งไฟ เป็น ต้น ซึ่งล้วนแต่มีความเกี่ยวข้องกับการขอฝนหรือดินฟ้าอากาศทั้งสิ้น สนั่น ธรรมธิ สานักส่งเสริมศิลปวัฒนธรรม มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ ได้กล่าวถึงประเพณีฟังธรรมปลา ช่อนเอาไว้อย่างน่าสนใจ ดังต่อไปนี้ว่า..... "......ในพิธีกรรมขอฝนตามความเชื่อของชาวล้านนา สิ่งที่นิยมปฏิบัติคือ สวดพระปริตร์ คาถาขอฝน และคาถามหาเมฆ ตามด้วยการแสดงพระธรรมเทศนา เรื่อง "พญาปลาช่อน" หรือชื่อเต็มคือ "มัจฉาพญาปลา ช่อน" ซึ่งเป็นหัวใจของงาน พระธรรมเทศนาดังกล่าวเป็นคัมภีร์ประเภทชาดก เนื้อเรื่องผูกขึ้นโดยมีพญาปลาช่อนเป็นตัวละครเอก บาเพ็ญสังคหวัตถุธรรมจนสามารถช่วยเหลือบริวารให้รอดพ้นจากภัยแล้งได้สาเร็จ เรื่องนี้เมธาจารย์ผูกเรื่อง ไว้ดังนี้ ในครั้งเมื่อพระพุทธองค์ทรงเสวยพระชาติเป็นราชาปลาช่อน ได้ปกครองบริวารปลาทั้งหลายในสระ แห่งหนึ่ง ซึ่งแวดล้อมด้วยไม้นานาพันธุ์ ครั้งหนึ่งเกิดภาวะแห้งแล้งไปทั่ว ข้าวกล้าพืชพันธุ์เหี่ยวเฉาตาย น้า ในแหล่งน้าแห้งขอด เหล่ามัจฉาชาติและสัตว์น้าถูกบรรดาแร้ง เหยี่ยว กาและนกกระยางโฉบลงมาจิกกิน
Transcript of การฟังธรรมปลาช่อน - Maejo...
การฟงธรรมปลาชอน
เมอวนท 13 ม.ย.2555 ชาวบานแมตาดและชาวต าบลหวยทรายไดรวมกนจดพธ "ฟงธรรมปลา
ชอน" ขน ณ บรเวณฝายหลวงของบานแมตาด ซงพธกรรมนถอวาเปนประเพณเกาแกทมการสบทอดกนมา
ตงแตสมยโบราณ
โดยประเพณฟงธรรมปลาชอนน ชาวบานแมตาดและชาวต าบลหวยทรายไดรวมกนจดขนทกป ในวน
แรม 9 ค า เดอน 9 (เดอนทางภาคเหนอ) เพอ "ขอฝน" บชาผขนน าหรอบชาสายน าทไดประทานความชมชน
และความอดมสมบรณมาใหกบชมชนตลอดทงป เปนการสบชะตาใหกบสายน า แสดงความกตญญตอ
สายน าทไดหลอเลยงชวตใหกบชาวชมชน ซงเปนอกรปแบบหนงของการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและ
สงแวดลอมทชาวบานไดชวยกนสบสานตอๆ กนมาตงแตครงโบราณกาล เพอชวยกนอนรกษสายน าตางๆ
ใหมความสะอาดบรสทธและอดมสมบรณอยางยงยนตลอดไป
การฟงธรรมปลาชอนน เปนประเพณหรอวฒนธรรมทองถนของลานนา ซงมการสบทอดตอๆ กนมา
จากรนสรนตงแตครงโบราณกาล ซงปจจบนนเรมหาดไดยากเตมท
ทงน พธกรรม "ขอฝน" นน มอยในทกภาคของประเทศไทย เพยงแตอาจจะเรยกชอตางกนและม
รปแบบพธกรรมทแตกตางกนออกไป เชน พธแหนางแมว พธสวดขอฝน และประเพณแหบงไฟ เปน
ตน ซงลวนแตมความเกยวของกบการขอฝนหรอดนฟาอากาศทงสน
สนน ธรรมธ ส านกสงเสรมศลปวฒนธรรม มหาวทยาลยเชยงใหม ไดกลาวถงประเพณฟงธรรมปลา
ชอนเอาไวอยางนาสนใจ ดงตอไปนวา.....
"......ในพธกรรมขอฝนตามความเชอของชาวลานนา สงทนยมปฏบตคอ สวดพระปรตร คาถาขอฝน
และคาถามหาเมฆ ตามดวยการแสดงพระธรรมเทศนา เรอง "พญาปลาชอน" หรอชอเตมคอ "มจฉาพญาปลา
ชอน" ซงเปนหวใจของงาน
พระธรรมเทศนาดงกลาวเปนคมภรประเภทชาดก เนอเรองผกขนโดยมพญาปลาชอนเปนตวละครเอก
บ าเพญสงคหวตถธรรมจนสามารถชวยเหลอบรวารใหรอดพนจากภยแลงไดส าเรจ เรองนเมธาจารยผกเรอง
ไวดงน
ในครงเมอพระพทธองคทรงเสวยพระชาตเปนราชาปลาชอน ไดปกครองบรวารปลาทงหลายในสระ
แหงหนง ซงแวดลอมดวยไมนานาพนธ ครงหนงเกดภาวะแหงแลงไปทว ขาวกลาพชพนธเหยวเฉาตาย น า
ในแหลงน าแหงขอด เหลามจฉาชาตและสตวน าถกบรรดาแรง เหยยว กาและนกกระยางโฉบลงมาจกกน
เปนอาหาร ปลาและสตวน าตางไดรบความเดอดรอน ราชาปลาชอนเหนดงนนกออกมาตงจตอธษฐาน
พรอมมองขนไปบนทองฟา ประกาศคาถาวา แมนตนจะเกดมาในฐานะทบรโภคสตวดวยกนกจรงอย แตตน
กมเคยเบยดเบยนสตวใด ดวยสจจะดงกลาวขอใหฝนตกลงมา เพอสงเคราะหสตวทก าลงเดอดรอนดวยเถด
ดวยอานภาพแหงสจจาธษฐาน ท าใหแทนบณฑกมพลศลาอาสนของพระอนทรรอนและแขงกระดาง
เมอพระอนทรทราบเหตกบญชาใหเทพบตรชอ วลาหกเทพบตร ลงมาบนดาลใหฝนตก โดยหมคลมกายดวย
ผาสเขยวเหมอนเมฆ ขบเพลงอนมชอ "เมฆคตะ" ผนหนาเฉพาะทศตะวนตก พลนเหลามวลเมฆกแตกเปน
เสยง เกดเสยงกกกองทวจกรวาลเกดเปนฝนหาใหญเนองนองทวทองปฐพ
จากเนอหาของเรอง จงนยมน าคมภรนมาอานแสดงเปนพระธรรมเทศนาประกอบพธ ซงพธจะ
ประกอบดวยกจกรรมโดยสงเขปคอ หาสถานททเหมาะสม เชน บรเวณตนน า ล าธารใหญ หรอแมน าทอย
ทศตะวนออกหรอทศเหนอของหมบาน ขดสระจ าลองขนโดยใหกลางสระเปนเกาะส าหรบประกอบพธ
รอบๆ สระมการขดราชวตรประดบธงทว พรอมตนกลวย ออย ขา ตระไคร ใบขง แกะรปสตวปก คอ กา นก
กระยาง เหยยว และแรง เกาะจบตามกงไมโดยใหกาอยทศตะวนออก นกกระยางอยทศใต เหยยวเกาะทศ
ตะวนตกและแรงจบกงไมทศเหนอ จดหาปลาชอนตวใหญไวสองตว พรอมสตวน านานา อาท กง ป หอย ไว
จ านวนหนง
เมอถงวนงาน พระสงฆจะเจรญพทธมนตบนเกาะกลางสระ จากนนพระเถระรปใดรปหนง อานคมภร
พญาปลาชอน พระสงฆประพรมน ามนตแลวปลอยปลาชอน และสตวน าทามกลางเสยงฆองกลองประโคม
ไปทวอาณาบรเวณ
ดานรายละเอยดของพธ แตละถนอาจมขอปฏบตแปลกแยกออกไป บางแหงมการเชญพระอปคต บชา
พระปชชนเทวบตรหรอสรงน าพระพทธรปฝนแสนหา เปนตน
คมภรพญาปลาชอน เปนคมภรใบลาน จารดวยอกษรธรรมลานนา ปกตเกบรกษาไวในหบพระธรรม
ปใดเมอจะประกอบพธขอฝน คมภรดงกลาวจะถกน ามาอานในพธเสมอมา....."
บรรณานกรม: http://www.gotoknow.org/posts/491513
ภาพประกอบ
ชาวบานชวยกนท าปลาชนดตางๆ จาก "ไมน านอง" ซงเปนไมหายากชนดหนง
ปลาอะไรบาง กลองจนตนาการเอาเอง
ศาลผขนน า
จดพธข นบรเวณรมฝายหลวงบานแมตาด
ฝายหลวงบานแมตาดทล าหวยแมตาดไหลผานและมน าตลอดท งป
พระสงฆก าลงเจรญพระพทธมนต
ฟงธรรมปลาชอน
กลมแมบานมาชวยเตรยมอาหารเล ยงผมารวมงาน
ผใหญบานบานแมตาดก าลงถวายสงฆทานแกพระสงฆ
ถวายภตตาหารเพลแกพระสงฆทมารวมท าพธกรรม
หลงจากเสรจพธแลว กชวยกนน าปลาทท าจากไมปลอยลงน า
เสรจพธ จากนนจงรบประทานอาหารรวมกน (ไมมในภาพ)
