การฟงธรรมปลาชอน

เมอวนท 13 ม.ย.2555 ชาวบานแมตาดและชาวต าบลหวยทรายไดรวมกนจดพธ "ฟงธรรมปลา

ชอน" ขน ณ บรเวณฝายหลวงของบานแมตาด ซงพธกรรมนถอวาเปนประเพณเกาแกทมการสบทอดกนมา

ตงแตสมยโบราณ

โดยประเพณฟงธรรมปลาชอนน ชาวบานแมตาดและชาวต าบลหวยทรายไดรวมกนจดขนทกป ในวน

แรม 9 ค า เดอน 9 (เดอนทางภาคเหนอ) เพอ "ขอฝน" บชาผขนน าหรอบชาสายน าทไดประทานความชมชน

และความอดมสมบรณมาใหกบชมชนตลอดทงป เปนการสบชะตาใหกบสายน า แสดงความกตญญตอ

สายน าทไดหลอเลยงชวตใหกบชาวชมชน ซงเปนอกรปแบบหนงของการอนรกษทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอมทชาวบานไดชวยกนสบสานตอๆ กนมาตงแตครงโบราณกาล เพอชวยกนอนรกษสายน าตางๆ

ใหมความสะอาดบรสทธและอดมสมบรณอยางยงยนตลอดไป

การฟงธรรมปลาชอนน เปนประเพณหรอวฒนธรรมทองถนของลานนา ซงมการสบทอดตอๆ กนมา

จากรนสรนตงแตครงโบราณกาล ซงปจจบนนเรมหาดไดยากเตมท

ทงน พธกรรม "ขอฝน" นน มอยในทกภาคของประเทศไทย เพยงแตอาจจะเรยกชอตางกนและม

รปแบบพธกรรมทแตกตางกนออกไป เชน พธแหนางแมว พธสวดขอฝน และประเพณแหบงไฟ เปน

ตน ซงลวนแตมความเกยวของกบการขอฝนหรอดนฟาอากาศทงสน

สนน ธรรมธ ส านกสงเสรมศลปวฒนธรรม มหาวทยาลยเชยงใหม ไดกลาวถงประเพณฟงธรรมปลา

ชอนเอาไวอยางนาสนใจ ดงตอไปนวา.....

"......ในพธกรรมขอฝนตามความเชอของชาวลานนา สงทนยมปฏบตคอ สวดพระปรตร คาถาขอฝน

และคาถามหาเมฆ ตามดวยการแสดงพระธรรมเทศนา เรอง "พญาปลาชอน" หรอชอเตมคอ "มจฉาพญาปลา

ชอน" ซงเปนหวใจของงาน

พระธรรมเทศนาดงกลาวเปนคมภรประเภทชาดก เนอเรองผกขนโดยมพญาปลาชอนเปนตวละครเอก

บ าเพญสงคหวตถธรรมจนสามารถชวยเหลอบรวารใหรอดพนจากภยแลงไดส าเรจ เรองนเมธาจารยผกเรอง

ไวดงน

ในครงเมอพระพทธองคทรงเสวยพระชาตเปนราชาปลาชอน ไดปกครองบรวารปลาทงหลายในสระ

แหงหนง ซงแวดลอมดวยไมนานาพนธ ครงหนงเกดภาวะแหงแลงไปทว ขาวกลาพชพนธเหยวเฉาตาย น า

ในแหลงน าแหงขอด เหลามจฉาชาตและสตวน าถกบรรดาแรง เหยยว กาและนกกระยางโฉบลงมาจกกน

เปนอาหาร ปลาและสตวน าตางไดรบความเดอดรอน ราชาปลาชอนเหนดงนนกออกมาตงจตอธษฐาน

พรอมมองขนไปบนทองฟา ประกาศคาถาวา แมนตนจะเกดมาในฐานะทบรโภคสตวดวยกนกจรงอย แตตน

กมเคยเบยดเบยนสตวใด ดวยสจจะดงกลาวขอใหฝนตกลงมา เพอสงเคราะหสตวทก าลงเดอดรอนดวยเถด

ดวยอานภาพแหงสจจาธษฐาน ท าใหแทนบณฑกมพลศลาอาสนของพระอนทรรอนและแขงกระดาง

เมอพระอนทรทราบเหตกบญชาใหเทพบตรชอ วลาหกเทพบตร ลงมาบนดาลใหฝนตก โดยหมคลมกายดวย

ผาสเขยวเหมอนเมฆ ขบเพลงอนมชอ "เมฆคตะ" ผนหนาเฉพาะทศตะวนตก พลนเหลามวลเมฆกแตกเปน

เสยง เกดเสยงกกกองทวจกรวาลเกดเปนฝนหาใหญเนองนองทวทองปฐพ

จากเนอหาของเรอง จงนยมน าคมภรนมาอานแสดงเปนพระธรรมเทศนาประกอบพธ ซงพธจะ

ประกอบดวยกจกรรมโดยสงเขปคอ หาสถานททเหมาะสม เชน บรเวณตนน า ล าธารใหญ หรอแมน าทอย

ทศตะวนออกหรอทศเหนอของหมบาน ขดสระจ าลองขนโดยใหกลางสระเปนเกาะส าหรบประกอบพธ

รอบๆ สระมการขดราชวตรประดบธงทว พรอมตนกลวย ออย ขา ตระไคร ใบขง แกะรปสตวปก คอ กา นก

กระยาง เหยยว และแรง เกาะจบตามกงไมโดยใหกาอยทศตะวนออก นกกระยางอยทศใต เหยยวเกาะทศ

ตะวนตกและแรงจบกงไมทศเหนอ จดหาปลาชอนตวใหญไวสองตว พรอมสตวน านานา อาท กง ป หอย ไว

จ านวนหนง

เมอถงวนงาน พระสงฆจะเจรญพทธมนตบนเกาะกลางสระ จากนนพระเถระรปใดรปหนง อานคมภร

พญาปลาชอน พระสงฆประพรมน ามนตแลวปลอยปลาชอน และสตวน าทามกลางเสยงฆองกลองประโคม

ไปทวอาณาบรเวณ

ดานรายละเอยดของพธ แตละถนอาจมขอปฏบตแปลกแยกออกไป บางแหงมการเชญพระอปคต บชา

พระปชชนเทวบตรหรอสรงน าพระพทธรปฝนแสนหา เปนตน

คมภรพญาปลาชอน เปนคมภรใบลาน จารดวยอกษรธรรมลานนา ปกตเกบรกษาไวในหบพระธรรม

ปใดเมอจะประกอบพธขอฝน คมภรดงกลาวจะถกน ามาอานในพธเสมอมา....."

บรรณานกรม: http://www.gotoknow.org/posts/491513

ภาพประกอบ

ชาวบานชวยกนท าปลาชนดตางๆ จาก "ไมน านอง" ซงเปนไมหายากชนดหนง

ปลาอะไรบาง กลองจนตนาการเอาเอง

ศาลผขนน า

จดพธข นบรเวณรมฝายหลวงบานแมตาด

ฝายหลวงบานแมตาดทล าหวยแมตาดไหลผานและมน าตลอดท งป

พระสงฆก าลงเจรญพระพทธมนต

ฟงธรรมปลาชอน

กลมแมบานมาชวยเตรยมอาหารเล ยงผมารวมงาน

ผใหญบานบานแมตาดก าลงถวายสงฆทานแกพระสงฆ

ถวายภตตาหารเพลแกพระสงฆทมารวมท าพธกรรม

หลงจากเสรจพธแลว กชวยกนน าปลาทท าจากไมปลอยลงน า

เสรจพธ จากนนจงรบประทานอาหารรวมกน (ไมมในภาพ)