1ปก - Maejo University › goverment › 20111119104834... · 1 ปลาขี้จีน...

ปญหาพิเศษ

เรื่อง

องคประกอบชนิดของปลาจากเครื่องมืออวนรุนในอาวบานดอน จังหวัดสุราษฎรธานี

SPECIES COMPOSITION OF FISH BY THE PUSH NET IN BANDON BAY SURATHANI PROVINCE.

โดย นางสาวศิวพร ราชสุวรรณ

รหัส 5007201028 สาขาวิชาการประมง

มหาวิทยาลัยแมโจ-ชุมพร มหาวิทยาลัยแมโจ ปการศึกษา 2552

ปญหาพิเศษ

เรื่อง



โดย นางสาวศิวพร ราชสุวรรณ

รหัส 5007201028

ปญหาพิเศษนี้เปนสวนหนึ่งของการศึกษาตามหลกัสูตรวิทยาศาสตรบัณฑิต สาขาวิชาการประมง มหาวิทยาลัยแมโจ-ชุมพร

มหาวิทยาลัยแมโจ ปการศึกษา 2552



ไดพิจารณาเห็นชอบโดย ............................................. อาจารยที่ปรึกษาปญหาพิเศษ ( นายวีรชัย เพชรสุทธิ์) วันที่........เดอืน.....................พ.ศ. .............

(ก)

ช่ือเร่ือง: องคประกอบชนิดของปลาจากเครื่องมืออวนรุนในอาวบานดอน จังหวดัสุราษฎรธานี

ช่ือผูเขียน: นางสาวศิวพร ราชสุวรรณ ช่ือปริญญา: วิทยาศาสตรบณัฑิต สาขาวิชาการประมง อาจารยที่ปรึกษา: อาจารย วีรชัย เพชรสุทธิ์

บทคัดยอ

เก็บตัวอยางปลาในอาวบานดอน จังหวัดสุราษฎรธานี เวลากลางคืนโดยใชเครื่องมืออวนรุน ตั้งแตเดือนธันวาคม 2549 ถึงกันยายน 2550 จํานวน 4 เที่ยวเรือ รวม 12 สถานี สถานีละ 30 นาที มีวัตถุประสงค เพื่อศึกษาชนิดของปลา บริเวณอาวบานดอน จังหวัดสุราษฎรธานี ที่จับไดจากเครื่องมืออวนรุน และเพื่อเปรียบเทียบชนิดและปริมาณของปลาที่พบในอาวบานดอน จังหวัด สุราษฎรธานี ในชวงฤดูมรสุมที่แตกตางกัน

ผลการศึกษา พบตัวอยางปลาทั้งสิ้น 130,481 ตัว จําแนกได 33 วงศ 56 ชนิด โดยวงศปลาแปน (Leiognathidae) พบมากที่สุด จํานวน 96,760 ตัว แพรกระจายทุกสถานีและทุกฤดูกาลที่ทําการสํารวจ รองลงมา คือวงศปลากะตัก (Engraulidae) พบ 8,160 ตัว และวงศปลาหลังเขียว (Clupeidae) 8,038 ตัว ตัวอยางสัตวน้ําที่จับไดจัดเปนปลาที่มีความสําคัญเศรษฐกิจ 26 วงศ จํานวน 36 ชนิด ปริมาณที่พบคิดเปน 64.29 เปอรเซ็นต ของปลาทั้งหมด ปลาที่พบมาก ไดแก วงศปลาหลังเขียว (Clupeidae) วงศปลากะตัก (Engraulidae ) และวงศปลาจวด (Sciaenidae) สําหรับปริมาณและก ารแพร ก ร ะจ า ยของปลาทั้ งหมด พบมากที่ สุ ด ใน เ ดื อนธั นว าคม (ฤดู ม รสุ มตะวันออกเฉียงเหนือ) จํานวน 57,888 ตัว รองลงมาคือเดือนมีนาคม (ชวงเปลี่ยนฤดูมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือเปนตะวันตกเฉียงใต) จํานวน 36,861 ตัว เดือนกันยายน (ชวงเปลี่ยนฤดูมรสุมตะวันตกเฉียงใตเปนตะวันออกเฉียงเหนือ) จํานวน 19,465 ตัว และเดือนมิถุนายน(ฤดูมรสุมตะวันตกเฉียงใต) จํานวน 16,230 ตัว ตามลําดับ การศึกษาครั้งนี้ แสดงใหเห็นวาอาวบานดอนมีความอุดมสมบูรณไปดวยกลุมประชากรปลา คําสําคัญ : ชนิดปลา, ปริมาณ, การแพรกระจาย, อวนรุน, อาวบานดอน

(ข)

กิตติกรรมประกาศ

ปญหาพิเศษฉบับนี้สําเร็จไดดวยความกรุณาของอาจารยวีรชัย เพชรสุทธิ์ อาจารยที่ปรึกษาปญหาพิเศษ ซ่ึงไดใหคําปรึกษาขอช้ีแนะ และความชวยเหลือในหลายสิ่งหลายอยางจนกระทั่งลุลวงไปไดดวยดี ผูวิจัยขอกราบขอบพระคุณเปนอยางสูงมา ณ ที่นี้

ขอกราบขอบพระคุณ นางนิภาวรรณ บุศราวิช ผูอํานวยการศูนยวิจัยทรัพยากรทางทะเลและชายฝงอาวไทยตอนกลาง นางธันยพร ทรัพยสมบูรณ หัวหนากลุมสํารวจและประเมินทรัพยากรและผลผลิตชีวภาพ และทีมงานกลุมสํารวจและประเมินทรัพยากรและผลผลิตชีวภาพ ศูนยวิจัยทรัพยากรทางทะเลและชายฝงอาวไทยตอนกลาง ทุกทาน ที่สนับสนุนงบประมาณและ แรงงานในการเก็บตัวอยางปลาในการทําปญหาพิเศษฉบับนี้ และกรุณาชี้แนะปญหาพิเศษ ใหการสนับสนุนแกไขขอบกพรองตางๆ ของงานวิจัยใหสําเร็จดวยดี

และขอกราบขอบพระคุณ นายสุชาติ สวางอารียรักษและนายณรงคฤทธิ์ เลิศเกษตรวิทยา นักวิชาการประมง ศูนยวิจัยทรัพยากรทางทะเลและชายฝงอาวไทยตอนบน ที่ใหความกรุณาช้ีแนะใหคําปรึกษาในการทําปญหาพิเศษฉบับนี้

พรอมนี้ขอกราบขอบพระคุณ คณาจารยสาขาวิชาการประมงทุกทาน ที่ไดใหความรู ใหคําแนะนําใหกําลังใจตลอดการศึกษาที่ผานมา รวมถึงผูมีพระคุณทุกทานที่มิไดเอยนามไว ณ ที่นี้

สุดทายนี้ กราบขอบพระคุณพอสมบูรณ ราชสุวรรณ และคุณแมจู ราชสุวรรณ บุพการีผูใหทุกสิ่งทุกอยางกับผูวิจัยคะ

ศิวพร ราชสุวรรณ 20 มิถุนายน 2552

(ค)

สารบัญ

หนา บทคัดยอ (ก) กิตติกรรมประกาศ (ข) สารบัญ (ค) สารบัญตาราง (ง) สารบัญภาพ (จ) คํานํา 1 วัตถุประสงค 1 การตรวจเอกสาร 2 เวลาและสถานที่ 6 อุปกรณ 7 วิธีการดําเนินการ 8 ผลการศึกษา 9 วิจารณผลการศึกษา 19 สรุปและขอเสนอแนะ 20 บรรณานุกรม 22 ภาคผนวก ภาคผนวก ก. ประวัติผูวจิัย 25 ตารางผนวก 26 ภาพผนวก 28

สารบัญภาพ ภาพที่ หนา

1 สถานีเก็บตัวอยางปลาดวยเครื่องมืออวนรุน บริเวณอาวบานดอน 6 จังหวัดสุราษฎรธานี

2 สัดสวนตัวอยางปลาที่มีความสําคัญและไมมีความสําคัญทางเศรษฐกิจ 14 ที่จับไดจากเครื่องมืออวนรุน ในอาวบานดอน จังหวัดสุราษฎรธานี

3 องคประกอบชนิดของตัวอยางปลาที่จับไดจากเครื่องมืออวนรุน 15 ในอาวบานดอน จังหวัดสุราษฎรธานี ประจําเดือนธันวาคม 2549

4 องคประกอบชนิดของตัวอยางปลาที่จับไดจากเครื่องมืออวนรุน 16 ในอาวบานดอน จังหวัดสุราษฎรธานี ประจําเดือนมีนาคม 2550

5 องคประกอบชนิดของตัวอยางปลาที่จับไดจากเครื่องมืออวนรุน 17 ในอาวบานดอน จังหวัดสุราษฎรธานี ประจําเดือนมิถุนายน 2550

6 องคประกอบชนิดของตัวอยางปลาที่จับไดจากเครื่องมืออวนรุน 18 ในอาวบานดอน จังหวัดสุราษฎรธานี ประจําเดือนกันยายน 2550

ภาพผนวกที ่1 ปลาขี้จีน (Ambassis interruptus) 29

2 ปลาขี้จีน (Ambassis kopsii) 29

3 ปลาขี้จีน (Ambassis macracanthus) 30

4 ปลาหัวตะกั่ว (Hypoatherina valenciennei) 30

5 ปลากดขาว (Netuma thalassina) 31

6 ปลาแขยง (Mystus gulio) 31

7 ปลาสีเสียด (Scomberoides tol) 32 8 ปลาหางแข็ง (Alepes kleinii) 32

9 ปลายอดมวงยาว (Cynoglossus lingua) 33

10 ปลาเกล็ดขาว (Escualosa thoracat) 33

11 ปลาหลังเขียว (Sardinella albella) 34 12 ปลาหลังเขียว (Sardinella perfor) 34

13 ปลาโคก (Anodontostoma chacunda) 35

14 ปลากระเบน (Himantura imbricata) 35

15 ปลาใบปอ (Drepane longimana) 36 16 ปลาบูเกล็ดแขง็ (Butis butis) 36

17 ปลาบูเกล็ดซอน (Butis humeralis) 37 18 ปลากะตักควาย (Stolephorus indicus) 37 19 ปลากะตัก (Stolephorus insularis) 38 20 ปลาหางไก (Coilia macrognathus) 38 21 ปลาแมว (Thryssa hamiltonii) 39 22 ปลาเขือทองเที่ยว (Parapocryptes serperaster) 39

23 ปลาบูหัวโต (Acentrogobius viridipunctatus) 40 24 ปลาบูหิน (Glossogobius giuris) 40 25 ปลาดอกหมาก (Gerres oyena) 41 26 ปลากระทุงเหวแถบเงิน (Hyporhamphus quoyi) 41

27 ปลาเข็มปากแดง (Hyporhamphus limbatus) 42 28 ปลาฉลามลาย (Chiloscyllium punctatum) 42

29 ปลาแปนเบี้ย (Secutor ruconius) 43 30 ปลาแปนเหลืองทอง (Leiognatus brevirostris) 43 31 ปลาแปนกระสวย (Leiognathus splendens) 44 32 ปลาแปน (Leiognathus bindus) 44

33 ปลาแปน (Leiognathus leuciscus) 45 34 ปลาแปนปากหมู (Secutor insidiator) 45

35 ปลาแพะลาย (Upeneus tragula ) 46 36 ปลาแพะเหลือง (Upeneus sulphureus) 46

37 ปลากระบอก (Moolgarda perusii) 47 38 ปลาดุกทะเล (Plotosus canius) 47 39 ปลาปนแกว (Plotosus lineatus) 48 40 ปลาชางเหยียบ (Thysanophrys carbunculus) 48 41 ปลากุเรา (Eleutheronema tetradactylum) 49 42 ปลาหมอทะเล (Epinephelus lanceolatus) 49

43 ปลาเห็ดโคน (Sillago sihama) 50

44 ปลาปากคม (Saurida elongata) 50 45 ปลาสากเหลือง (Sphyraena obtosata) 51 46 ปลาตะกรับ (Scatophagus argus) 51 47 ปลาจวดหนาสั้น (Dendrophysa russelli) 52 48 ปลาจวดหวัโต (Pennahia mullet) 52

49 ปลาทู (Rastrelliger brachysoma) 53 50 ปลาอินทรีจุด (Scomberomorus guttafus) 53 51 ปลาจะละเม็ดดํา (Pampus niger) 54 52 ปลาจะละเม็ดขาว (Pampus argenteus) 54

53 ปลาจะละเม็ดเทา (Pampus chinensis) 55 54 ปลาปกเปา (Lagocephalus lunaris) 55

55 ปลาขางลาย (Terapon puta) 56 56 ปลาดาบเงิน (Trichiurus lepturus) 56

57 เรืออวนรุน 57 58 หนังสือคูมือที่ใชในการจําแนกชนิดปลา 57

59 กลองถายรูป 58 60 เครื่องรับสัญญาณดาวเทียม (GPS) 58 61 เครื่องวัดความเค็ม 59 62 เครื่องมือวัดอณุหภูมิ และ pH 59

63 เครื่องชั่งน้ําหนัก ขนาด 500 กรัม 60 64 เครื่องชั่งน้ําหนักขนาด 20 กโิลกรัม 60 65 ขวดและถุงเกบ็ตัวอยางปลา 61 66 น้ํายาฟอรมาลนี ความเขมขน 10 % 61 67 กระดาษวดัความยาวปลา พรอมเหล็กปก 62

(ง)

สารบัญตาราง ตารางที่ หนา

1 แผนการดําเนินงาน 7 2 ชนิดและปริมาณปลาที่ไดจากการเก็บตัวอยางดวยเครื่องมืออวนรุน 9

ในอาวบานดอน จังหวัดสุราษฎรธานี

ตารางผนวกที่ 1 จํานวนปลา(ตัว) ที่จับไดจากเครื่องมืออวนรุน ในอาวบานดอน จังหวดัสุราษฎรธานี 27

ในแตละสถานี

คํานํา

อาวบานดอน จังหวัดสุราษฎรธานี เปนอาวที่มีความโดดเดนเปนอยางมาก เนื่องจากเปนอาวที่มีขนาดใหญที่สุดของฝงอาวไทย มีลุมน้ํานอยใหญประมาณ 11 ลุมน้ํา ตางไหลลงสูอาวไทยบริเวณอาวบานดอน ที่สําคัญไดแก ลุมน้ําตาป พุมดวง ทาทอง ทากระจาย ไชยา และทาฉาง เปนตน อาวบานดอนจะไดรับอิทธิพลจากลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ ระหวางเดือนตุลาคม-มีนาคม และลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต ระหวางเดือนพฤษภาคม-กันยายน ทําใหมีฝนตกชุกในชวงเดือนพฤศจิกายน-มกราคม สภาพสวนใหญเปนหาดโคลน เกิดจากแมน้ําลําคลองที่ไหลลงสูอาว ไดพัดพาตะกอนดินและแรธาตุจํานวนมาก สงผลใหอาวบานดอนมีความอุดมสมบูรณของทรัพยากรปาชายเลน หญาทะเล และปะการัง รวมถึงผลผลิตเบื้องตนและทรัพยากรสัตวน้ําอุดมสมบูรณ และมีความหลากหลายทางชีวภาพสูง (โครงการจัดการทรัพยากรชายฝง, 2550) จากความสมบูรณของทรัพยากรธรรมชาติดังกลาว ทําใหมีการใชประโยชนจากทรัพยากรอยางฟุมเฟอย เกิดการแยงชิงกันโดยไมคํานึงถึงผลกระทบที่จะเกิดขึ้น รวมถึงการใชเครื่องมือทําลายลาง จําพวกอวนรุน อวนลาก ในการทําประมง ชาวประมงบางสวนหันมาทําการเพาะเลี้ยงสัตวน้ําตามแนวชายฝง ไมวาจะเปนการทํานากุง ฟารมเลี้ยงหอยทั้งขนาดเล็กและขนาดใหญ ซ่ึงเปนสิ่งสําคัญที่ทําใหทรัพยากรปาชายเลนหดหายไป จากกิจกรรมตางๆที่เกิดขึ้น เปนการคุกคามทรัพยากรทางทะเลและชายฝงของอาวบานดอนเปนอยางมาก อาจกอใหเกิดความลมสลายทางความหลากหลายทางชีวภาพของสัตวน้ํา และวิถีชีวิตของชาวประมงเปลี่ยนแปลงไป

การศึกษาองคประกอบชนิดและปริมาณของปลาจากเครื่องมืออวนรุนในอาวบานดอน จังหวัดสุราษฎรธานี ในครั้งนี้ เพื่อใหทราบถึงชนิดและปริมาณของปลาในอาวบานดอน พรอมทั้งเปรียบเทียบปริมาณปลาที่พบในแตละฤดูกาลรวมไปถึงชวงเปลี่ยนฤดูกาลดวย ผลการศึกษาอาจเปนแนวทางหนึ่งที่นําไปสูการวางแผนการอนุรักษทรัพยากรทางทะเลที่ถูกตองและยั่งยืนตอไป

วัตถุประสงค 1. เพื่อศึกษาชนิดของปลา ในอาวบานดอน จังหวัดสุราษฎรธานี ที่จับไดจากเครื่องมืออวนรุน

2. เพื่อเปรียบเทียบชนิดและปริมาณของปลาที่พบในอาวบานดอน จังหวัดสุราษฎรธานี ในชวงฤดูมรสุมที่แตกตางกันจากเครื่องมืออวนรุน

2

การตรวจเอกสาร

การศึกษาองคประกอบชนิดและปริมาณของปลาที่จับไดจากเครื่องมืออวนรุน บริเวณอาวบานดอน จังหวัดสุราษฎรธานี ในครั้งนี้ ผูวิจัยไดศึกษาเอกสารและงานวิจัยที่ เกี่ยวของ ดังตอไปนี้

ลักษณะทั่วไปของอาวบานดอน

อาวบานดอนเปนเวิ้งอาวที่มีขนาดใหญ มีความยาวของแนวชายฝงประมาณ 120 กิโลเมตร ครอบคลุมพื้นที่ 6 อําเภอ ของจังหวัดสุราษฎรธานี ไดแก ไชยา ทาฉาง พุนพิน เมือง กาญจนดิษฐ และดอนสัก อาวบานดอนมีลักษณะเปนทองกะทะ เปนพื้นที่ที่มีความอุดมสมบูรณจากตะกอนปากแมน้ําตางๆ ที่ไหลลงสูอาวบานดอน โดยเฉพาะแมน้ําตาป และคลองพุมดวง จึงเปนศูนยรวมของความอุดมสมบูรณ และแหลงรวมความหลากหลายในระบบนิเวศทางทะเล เชน ปาชายเลน หญาทะเล และปะการัง เปนแหลงอาหารที่สําคัญของสัตวน้ํา และเปนที่อนุบาลสัตวน้ําวัยออนนานาชนิด จึงทําใหยังคงมีปริมาณสัตวน้ําหลงเหลืออยู และเพิ่มขึ้นเรื่อยไป จากความสําคัญของอาวบานดอนนั่นเอง ทําใหคณะรัฐมนตรีไดมีมติเมื่อวันที่ 1 สิงหาคม 2543 ใหอาวบานดอนเปนพื้นที่ชุมน้ําที่มีความสําคัญระดับนานาชาติ จังหวัดสุราษฎรธานีจึงไดจัดประชุมผูมีสวนไดเสีย ในการใชประโยชนจากอาวบานดอน ทั้งหนวยงานราชการ องคการปกครองสวนทองถ่ิน สถาบันการศึกษา องคกรชาวบาน องคกรพัฒนาเอกชน และองคกรธุรกิจเอกชน เพื่อหามาตรการ/แนวทางในการจัดการอาวบานดอนอยางยั่งยืน โดยเปนการประชุมเชิงปฏิบัติการเรื่อง “การจัดการส่ิงแวดลอมอาวบานดอน” เมื่อวันที่ 6 กันยายน 2544 ณ ศูนยพัฒนาการเพาะเลี้ยงสัตวน้ําชายฝงสุราษฎรธานี ที่ประชุมไดสรุปประเด็นในดานตางๆ ที่เกี่ยวของกับการจัดการอาวบานดอน แบงไดเปน 4 ดาน ไดแก ดานเศรษฐกิจ ดานสังคม ดานสิ่งแวดลอม และการสรางความรวมมือในการจัดการทรัพยากรในอาวบานดอน (สถาบันชุมชนทองถ่ินพัฒนา, 2544)

งานวิจัยท่ีเก่ียวของ

กรมประมง (2533) รายงานผลการปฏิบัติงานของศูนยพัฒนาประมงทะเลอาวไทยตอนลาง ซ่ึงทําการศึกษาสภาวะการประมงอวนรุนบริเวณอาวไทยตอนลาง พบวาสัดสวนลูกสัตวน้ําเศรษฐกิจและปลาเปดแท จากการทําประมงอวนรุนขนาดเล็กมีคาถึง 70:30 โดยการทําประมงอวนรุนสงผลใหทําลายทรัพยากรสัตวน้ําขนาดเล็กจํานวนมาก

3

ไพโรจน (2535) ไดทําการสํารวจความชุกชุมและการแพรกระจายของสัตวน้ํา ในทะเลสาบสงขลาตอนนอก พบสัตวน้ําทั้งหมด 90 ชนิด โดยแตละชนิดมีการแพรกระจายแตกตางกันในแตละสถานีสํารวจ สัตวน้ําที่มีความชุกชุมมากที่สุดไดแก ครอบครัว Atherinidae รองลงมาเปนครอบครัว Centropomidae และสัตวน้ําชนิดอื่นๆ อีก 11 ครอบครัว มีปริมาณเทากับ 94.4% ของจํานวนสัตวน้ําทั้งหมด เปอรเซ็นตการปรากฏ (% occurence) ของชนิดสัตวน้ําพบวา Ambassis kopsii และ Leiognathus brevirostris มีคาสูงสุดคือ 93.3% ของจํานวนตัวอยางทั้งหมด รองลงมาเปน Stolephorus tri มีคา 76.6% ของจํานวนตัวอยางทั้งหมด

มัทนา (2539) ศึกษาชีววิทยาและวงจรชีวิตของกุงแชบวย ในอาวบานดอน จังหวัดสุราษฎรธานี โดยเก็บตัวอยางที่แมน้ําดอนสักและทะเลตอเนื่องในอาวบานดอน ระหวาง พ.ศ.2530-2536 พรอมทั้งอธิบายถึงสภาพอากาศของอาวบานดอนวาอยูภายใตอิทธิพลของลมมรสุมตะวันตกเฉียงใตและลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ โดยลมมรสุมทั้งสองจะนําฝนมาสูอาวบานดอนและภาคใตของประเทศไทย สําหรับจังหวัดสุราษฎรธานีมีปริมาณน้ําฝนเปนรายเดือนเฉลี่ย ในชวง 5 ป มีปริมาณต่ําสุด 2.3 มิลลิเมตร ในเดือนกุมภาพันธ สูงสุด 332.5 มิลลิเมตร ในเดือนพฤศจิกายน ความเค็มของน้ําในแมน้ําดอนสักตลอดทั้งปมีคาต่ําสุด 15 สวนในพัน (ppt) ในเดือนพฤศจิกายน และสูงสุด 31 สวนในพัน (ppt) ในเดือนเมษายน สวนอุณหภูมิของน้ําพบวามีคาต่ําสุด 27 องศา

เซลเซียส (oC) ในเดือนมกราคม และสูงสุด 31.5องศาเซลเซียส (oC) เดือนเมษายน ลูกกุงแชบวยพบ

ที่ปากแมน้ําดอนสักตลอดทั้งป แตจะพบมากในชวงกอนจนถึงระยะตนลมมรสุมทั้งสอง นอกจากนี้ผลการศึกษายังชี้ใหเห็นวาฤดูฝนมีความสําคัญตอการอยูรอดของลูกกุงในแหลงอนุบาลเชนเดียวกับการเคลื่อนยาย ของกุงออกสูทะเล จึงมีผลทําใหกุงมีอัตราการรอดในแหลงอนุบาลสูง และมีกุงรุนใหมทยอยออกสูแหลงประมงอยางตอเนื่อง จึงสามารถทําการประมงไดตลอดทั้งป สวนการศึกษาถึงปจจัยทางดานสิ่งแวดลอมที่มีผลตอปริมาณกุงรุนใหม พบวาปริมาณกุงรุนใหมบริเวณชายทะเลตอจากปากแมน้ํามีการเปลี่ยนแปลงที่คลอยตามการเปลี่ยนแปลงของปริมาณน้ําฝน ช้ีใหเห็นถึงความสําคัญของทรัพยากรสัตวน้ําชายฝง ที่ทําใหวงจรชีวิตของกุงแชบวยครบวงจร จึงเปนเหตุผลสนับสนุนใหมีการเขมงวดมาตรการอนุรักษที่มีอยู ในการหามทําการประมงอวนลากอวนรุนประกอบเรือยนตในแมน้ําลําคลอง

ธเนศ และอังสุนีย (2543) ทําการศึกษาความหลากหลายและการรวมกลุมสัตวน้ําตามฤดูกาล ในเขตรักษาพืชพันธุสัตวน้ําในทะเลสาบสงขลา ตําบลคูขุด อําเภอสทิงพระ จังหวัดสงขลา ระหวางเดือนมกราคมถึงธันวาคม 2539 โดยใชอวนลอมจับขนาดตาอวน 0.5 เซนติเมตร ยาว 50 เมตร ลึก 3 เมตร เก็บตัวอยางทุกเดือน ใน 7 สถานี พื้นที่ 934 ไร ผลการศึกษาพบวา องคประกอบ

4

ของชนิดสัตวน้ํามีการเปลี่ยนแปลงทุกเดือน สัตวน้ําทั้งหมดในรอบปพบ 53 ชนิด แบงเปนปลา 45 ชนิด กุง 7 ชนิด และหอย 1 ชนิด จําแนกเปนสัตวน้ําประจําถ่ิน 30.2 เปอรเซ็นต สัตวน้ําอพยพ 30.2 เปอรเซ็นต และสัตวน้ําพลัดหลง 39.6 เปอรเซ็นต โดยในเดือนกุมภาพันธและพฤษภาคม ซ่ึงเปนชวงมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ และมรสุมตะวันตกเฉียงใต พบวามีชนิดสัตวน้ําสูงที่สุดจํานวน 28 ชนิด ในเดือนมีนาคมและสิงหาคม ซ่ึงเปนระยะฝนทิ้งชวง หรือฤดูแลง พบชนิดสัตวน้ําต่ําสุด 17 ชนิด ความหลากหลายและความเทาเทียมกันของชนิดสัตวน้ํา อยูระหวาง 1.47-1.90 และ 0.06-0.82 ตลอดป

สมศักดิ์ (2544) ทําการศึกษาความหลากหลายของทรัพยากรปลาในปาชายเลน บริเวณปากแมน้ําบางปะกง จังหวัดฉะเชิงเทรา ระหวางเดือนกุมภาพันธ 2543 ถึงเดือนมกราคม 2544 รวมระยะเวลา 12 เดือน โดยทําการเก็บตัวอยางดวยเรืออวนรุนทุก 1 เดือน ในชวงเวลากลางวันและกลางคืน จํานวนสถานีเก็บตัวอยางรวม 3 สถานีพรอมทั้งศึกษาองคประกอบปจจัยส่ิงแวดลอมไดแกอุณหภูมิ ความเค็ม ความเปนกรด - ดาง ปริมาณออกซิเจนละลายน้ํา ความขุน และระดับความลึกของน้ํา ณ บริเวณที่สํารวจ ผลการศึกษาพบปลา 34 ครอบครัว 82 ชนิด จํานวนตัวอยาง 23,936 ตัว น้ําหนักรวม 70,088.1 กรัม ครอบครัวปลาที่มีจํานวนชนิดมากที่สุดคือ Engraulidae, Clupeidae, Sciaenidae และ Gobiidae ตามลําดับ ความชุกชุมของปลาในแตละชวงเวลาพบวาชวงเวลากลางวันมีความชุกชุมมากกวาเวลากลางคืนเทากับ 23.98X 103 ตัว ตอตารางกิโลเมตร ความชุกชุมของปลาในแตละเดือนมีความแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติที่ระดับนัยสําคัญ 0.05 โดยมีความชุกชุมมากที่สุดในเดือนมกราคมเทากับ 61.1 X 103 ตัว ตอตารางกิโลเมตร ปลาที่พบสวนใหญจะอยูในระยะวัยรุนและระยะกอนเต็มวัยชนิดที่พบเปนกลุมเดนไดแก ปลาเกล็ดขาวเมา (Ambassis gymnocephala) ปลากะตักตัวแบน (Stolephorus dubiosus) ปลาแปนเมือก (Leiognathus deura) ปลาซิวแกว (Corica sarbona) ปลากระบอก (Mugil subviridis) ปลากดทะเล(Hemipiemlodus borneensis) ปลากุเราหนวดสี่เสน(Eleutheronema tetradactylum) และลากระบอก (Mugil oligolepis) ความสัมพันธระหวางความชุกชุมของปลา และองคประกอบปจจัยส่ิงแวดลอมพบวา อุณหภูมิของน้ําแสดงความสัมพันธแบบผกผันอยางมีนัยสําคัญทางสถิติกับความชุกชุมของปลาโดยมีคา r เทากับ - 0.7

สุชาติ และคณะ (2549) สํารวจความหลากหลายทรัพยากรประมงในแมน้ําบางปะกง เก็บตัวอยางดวยเครื่องมือประมงอวนรุน โพงพาง อวนรอปลา อวนลอมชายเฟอย และขายดักปลา ตั้งแตเดือนมกราคม-ตุลาคม 2547 ครอบคลุม 2 ฤดูกาล คือ ฤดูแลง และฤดูฝน ทรัพยากรประมงที่พบประกอบดวยปลา 155 ชนิด จาก 50 วงศ ทรัพยากรสัตวน้ําอื่นๆ 35 ชนิด จาก 19 วงศ

5

ประกอบดวยปลาน้ําจืด ปลาน้ํากรอย และปลาทะเล โดยพบมากที่สุดเดือนกันยายน 98 ชนิด และนอยที่สุดเดือนมกราคม 38 ชนิด พันธุปลาชนิดเดน ไดแก ปลาตะเพียนขาว ปลาซิวควายหางไหม ปลาแขยงนวล ปลาหางไก ปลากดแดง และปลาอุก เปนตน ขณะที่ประชากรกุงกามกรามที่เปนเปาหมายหลักของการทําประมงในแมน้ําบางปะกง พบปริมาณมากเดือนมิถุนายน

ในปเดียวกัน อํานวย และคณะ (2549) ทําการสํารวจความชุกชุมและการแพรกระจายของทรัพยากรสัตวน้ําบริเวณอาวไทยตอนลาง ครอบคลุมพื้นที่ตั้งแตจังหวัดนครศรีธรรมราช ถึงนราธิวาส เก็บตัวอยางดวยเครื่องมืออวนลากแผนตะเฆ ในระหวางเดือนกุมภาพันธ-กันยายน พ.ศ. 2546 ทําการลากอวน 104 คร้ัง จาก 23 สถานี ที่ระดับความลึก 10-50 เมตร ผลวิเคราะหอัตราการจับเฉลี่ยของสัตวน้ําทั้งหมดจากตาอวนกนถุงขนาด 25 มิลลิเมตร มีคาเทากับ 17.754 กิโลกรัมตอช่ัวโมง อัตราการจับสัตวน้ําในระดับความลึก 10-20 21-30 31-40 และ 41-50 เมตร มีความแตกตางกันอยางมีนัยสําคัญ (p<0.05) ในขณะที่อัตราการจับเฉลี่ยในแตละเดือนมีคาไมแตกตางกัน (p>0.05) องคประกอบชนิดสัตวน้ําประกอบดวยกลุมปลาหนาดินรอยละ 38.53 กลุมปลาเปด 29.54 กลุมปลาหมึก 20.90 กลุมปลาผิวน้ํา 6.50 กลุมปู 2.19 กลุมหอย 0.54 กลุมกุง 0.17 และกลุมสัตวน้ําอื่นๆ 1.63 และเมื่อพิจารณาจากการแพรกระจายของระดับความชุกชุมสามารถแบงรูปแบบการแพรกระจายของสัตวน้ําชนิดที่สําคัญทางเศรษฐกิจได 3 รูปแบบ คือ แพรกระจายชุกชุมมากในระดับน้ําลึก แพรกระจายชุกชุมมากในระดับน้ําตื้น และแพรกระจายชุกชุมมากในทุกระดับความลึก

6

วิธีการศึกษา

เวลา เร่ิมดําเนินการ เมื่อเดือน ตุลาคม 2549 เสร็จสิ้น เมื่อเดือน กรกฎาคม 2552

สถานที่ สํารวจ อาวบานดอน จังหวดัสุราษฎรธานี จํานวน 12 สถานี (ภาพที่ 1) เก็บขอมูล อาวบานดอน จังหวดัสุราษฎรธานี และหองปฏิบัติงานที่ศูนยวิจัย

ทรัพยากรทางทะเลและชายฝงอาวไทยตอนกลาง จังหวดัชุมพร เขียนรายงาน ศูนยวิจัยทรัพยากรทางทะเลและชายฝงอาวไทยตอนกลาง

จังหวดัชุมพร

ภาพที่ 1 สถานีเก็บตัวอยางปลาดวยเครื่องมืออวนรุน บริเวณอาวบานดอน จังหวัดสุราษฎรธานี

7

ตารางที่ 1 แผนการดําเนินงาน

เดือนตุลาคม 2549-กันยายน 2550 กิจกรรม

ต.ค. พ.ย. ธ.ค. ม.ค. ก.พ. มี.ค. เม.ย. พ.ค. มิ.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย.-วางแผนการ ปฏิบัติงาน

-เก็บตวัอยาง -จําแนกตวัอยาง เดือนมกราคม –กรกฎาคม 2552 -วิเคราะหขอมลู -เขียนรายงาน

อุปกรณและวิธีการดําเนินการ

อุปกรณ 1. เรืออวนรุนพรอมเครื่องมืออวนรุน 2. เครื่องมือวัดอุณหภูมิ (Thermometer) 3. เครื่องมือวัดความเค็ม (Refract meter) 4. เครื่องรับสัญญาณดาวเทียม (GPS) 5. เครื่องวัดความยาวสัตวน้ํา (กระดาษวัดความยาวสัตวน้ํา) 6. เครื่องชั่งน้ําหนัก ขนาด 500 กรัม และ ขนาด 20 กิโลกรัม 7. คูมือจําแนกชนิดปลา

Fishes of Libong Island West Coast of Southern Thailand Edited by Keiichi Matsuyra and Seishi Kimura(2005)

Fish Fauna of Mangroves and Seagrass Beds in the West Coast of Thailand, the Andaman Sea by Ukkrit Satapoomin and Sombat Poovachiranon (1997)

Fishes. In: A Guide to Fauna of Seagrass Beds in the Andaman Sea by Ukkrit Satapoomin (2006) เปนตน

8. ขวดบรรจุตัวอยาง 9. สารละลาย neutral formalin 10% 10. กลองถายรูป

8

วิธีการดําเนินการ

1. การรวบรวมขอมูล เก็บตัวอยางปลาในอาวบานดอน จังหวัดสุราษฎรธานี เวลากลางคืนโดยใชเครื่องมือ

อวนรุน จํานวน 4 เที่ยวเรือ รวม 12 สถานี สถานีละ 30 นาที ทําการแยกชนิด และชั่งวัดขนาดปลา โดยมีระยะเวลาดําเนินการในเดือนตุลาคม 2549 - ตุลาคม 2550 เก็บตัวอยาง จํานวน 4 คร้ัง (ฤดูมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ ตุลาคม-มีนาคม จํานวน 1 คร้ัง และฤดูมรสุมตะวันตกเฉียงใต พฤษภาคมถึงเดือนกันยายน จํานวน 1 คร้ัง และชวงเปลี่ยนของฤดูมรสุม จํานวน 2 คร้ัง)

2. การจําแนกชนิด นําตัวอยางปลาที่รวบรวมไดมาวิเคราะหและจําแนกชนิดในภาคสนาม สําหรับ

ตัวอยางที่สามารถจําแนกไดในเบื้องตน ถายรูปตัวอยางปลาที่จับได จากนั้นเก็บดองตัวอยางที่จําแนกชนิด และนับจํานวนแลวในน้ํายาฟอรมาลิน 10 เปอรเซ็นต เพื่อใชในการอางอิงครั้งตอไปและเก็บดองตัวอยางปลาที่ยังไมสามารถจําแนกชนิดไดทันทีในภาคสนามในน้ํายาฟอรมาลิน 10 เปอรเซ็นต เพื่อรักษาสภาพตัวอยาง กอนนํามาวิเคราะหและจําแนกชนิดในหองปฏิบัติการตอไป การจําแนกชนิดปลาใช คูมือ Fishes of Libong Island West Coast of Southern Thailand Edited by Keiichi Matsuyra and Seishi Kimura(2005), Fish Fauna of Mangroves and Seagrass Beds in the West Coast of Thailand, the Andaman Sea by Ukkrit Satapoomin and Sombat Poovachiranon (1997), Fishes. In: A Guide to Fauna of Seagrass Beds in the Andaman Sea by Ukkrit Satapoomin (2006) เปนตน

3. การวิเคราะหขอมลู 3.1 วิเคราะหจํานวนชนิดและปริมาณปลาที่ไดจากการเก็บตัวอยาง

3.2 วิเคราะหความแตกตางทางสถิติของปริมาณปลาที่พบ ในแตละฤดูกาลที่สํารวจ โดยการวิเคราะหความแปรปรวน Analysis of variance (ANOVA) ดวยโปรแกรมสําเร็จรูป

9

ผลการศึกษา

จากการศึกษาองคประกอบชนิดและปริมาณของปลาที่พบในอาวบานดอน จังหวัดสุราษฎรธานี ดําเนินการเก็บตัวอยางในเวลากลางคืนโดยใชเครื่องมืออวนรุน จํานวน 4 เที่ยวเรือ ใน 4 ฤดูกาลที่ทําการสํารวจ ไดแก ฤดูมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ 1 ครั้ง (ธันวาคม 2549) และฤดูมรสุมตะวันตกเฉียงใต 1 ครั้ง (มิถุนายน 2550) และชวงเปลี่ยนของฤดูมรสุม 2 ครั้ง (มีนาคม และกันยายน 2550) จํานวน 12 สถานี สถานีละ 30 นาที พบตัวอยางปลาทั้งหมด 130,481 ตัว จําแนกได 33 วงศ 56 ชนิด โดยวงศปลาแปน (Leiognathidae) พบมากที่สุด รองลงมา คือวงศปลากะตัก (Engraulidae ) และวงศปลาหลังเขียว (Clupeidae) โดยวงศปลาแปน (Leiognathidae) พบ 96,760 ตัว 6 ชนิด แพรกระจายทุกสถานี และทุกฤดูกาลที่ทําการสํารวจ ชนิดที่พบมากคือ ปลาแปนปากหมู( Secutor insidiator) 53,741 ตัว สวนปลาแปนชนิดอื่นพบในบางฤดูกาล ไดแก ปลาแปน(Leiognathus bindus) 18,826 ตัว ปลาแปนเบี้ย (Secutor ruconius) 17,587ตัว ปลาแปน (Leiognathus leuciscus) 3,086 ตัว ปลาแปนกระสวย (Leiognathus splendens) 1,812 ตัว และปลาแปนเหลืองทอง(Leiognatus brevirostris) จํานวน 1,708 ตัว รองลงมา คือวงศปลากะตัก (Engraulidae ) 8,160 ตัว 4 ชนิด คือ ปลากะตักควาย (Stolephorus indicus) 4,577 ตัว ปลากะตักหัวปาน (Stolephorus insularis) 2,806 ตัวปลาแมว (Thryssa hamiltonii) 562 ตัว และปลาหางไก (Coilia macrognathus) 215 ตัว และวงศปลาหลังเขียว (Clupeidae) พบ 8,038 ตัว 4 ชนิด คือ ปลาเกล็ดขาว (Escualosa thoracata) 5,535 ตัว ปลาหลังเขียว (Sardinella albella) 2,456 ตัว ปลาหลังเขียว (Sardinella perfor) 37 ตัว และปลาโคก (Anodontostoma chacunda ) 10 ตัว (ตารางที่ 2 )

ตารางที่ 2 ชนิดและปริมาณปลาที่ไดจากการเก็บตัวอยางดวยเครื่องมืออวนรุน ในอาวบานดอนจังหวัดสุราษฎรธานี

เดือน ช่ือวงศ /วิทยาศาสตร ช่ือไทย

ธ.ค มี.ค มิ.ย ก.ย รวม

(ตัว) (ตัว) (ตัว) (ตัว) (ตัว)

Ambassidae Ambassis interruptus ปลาขี้จีน 0 0 0 108 108 Ambassis kopsii ปลาขี้จีน 0 0 0 107 107 Ambassis macracanthus ปลาขี้จีน 0 0 0 1 1

หมายเหตุ : * หมายถึง ชนิดปลาที่มีความสําคัญทางเศรษฐกิจ

10

ตารางที่ 2 ชนิดและปริมาณปลาที่ไดจากการเก็บตัวอยางดวยเครื่องมืออวนรุน ในอาวบานดอนจังหวัดสุราษฎรธานี (ตอ)




Atherinidae Hypoatherina valenciennei ปลาหัวตะกั่ว 2,892 776 111 1,381 5,160 Ariidae Netuma thalassina * ปลากดขาว 6 0 2 0 8 Bagridae Mystus gulio * ปลาแขยง (อีกง) 27 0 0 0 27 Carangidae Scomberoides tol * ปลาสีเสียด 23 8 100 2 133 Alepes kleinii * ปลาหางแข็ง 290 0 1,055 823 2,168 Cynoglossidae Cynoglossus lingua * ปลายอดมวงยาว 0 1 0 33 34 Clupeidae Sardinella albella * ปลาหลังเขียว 529 261 381 1,285 2,456 Sardinella perfor * ปลาหลังเขียวตัวแบน 0 0 37 0 37 Anodontostoma chacunda* ปลาโคก 0 10 0 0 10 Escualosa thoracat* ปลาเกล็ดขาว 0 1,348 3,551 636 5,535 Dasyatidae Himantura imbricata* ปลากระเบน 1 15 9 16 41 Drepanidae Drepane longimana* ปลาใบปอ 0 2 0 0 2 Engraulidae Stolephorus indicus* ปลากะตักควาย 12 5 1,790 2,770 4,577 Stolephorus insularis* กะตัก 0 0 0 2,806 2,806 Coilia macrognathus หางไก 0 0 0 215 215 Thryssa hamiltonii ปลาแมว 3 88 141 330 562


11





Eleotrididae Butis butis ปลาบูเกล็ดแข็ง 0 0 0 30 30 Butis humeralis บูเกล็ดซอน 0 0 0 6 6 Gobiidae Parapocryptes serperaster ปลาเขือทองเที่ยว 0 0 0 2 2

Acentrogobius viridipunctatus บูหัวโต 0 0 0 8 8 Glossogobius giuris ปลาบูหิน 1 0 0 0 1 Gerreidae Gerres oyena* ปลาดอกหมาก 26 0 0 0 26 Hemiramphidae Hyporhamphus quoyi ปลากระทุงเหวแถบเงิน 0 1 0 0 1 Hyporhamphus limbatu ปลาเข็มปากแดง 0 0 0 2 2 Hemiscylliidae long-tailed Chiloscyllium punctatum* ปลาฉลามเสือ 0 0 0 625 625 Leiognathidae Secutor ruconius ปลาแปนเบี้ย 15,000 0 282 2,305 17,587 Leiognatus brevirostris ปลาแปน 0 0 1,166 542 1,708 Leiognathus splendens ปลาแปนกระสวย 0 0 1,812 0 1,812 Leiognathus bindus* ปลาแปน 10,380 8,446 0 0 18,826 Leiognathus leuciscus ปลาแปน 2,769 0 0 317 3,086 Secutor insidiator ปลาแปนปากหมู 24,972 22,979 3,499 2,291 53,741 Mullidae Upeneus tragula * ปลาแพะลาย 1 0 0 0 1 Upeneus sulphureus * ปลาแพะเหลือง 1 745 0 0 746 Mugilidae Moolgarda perusii* ปลากระบอก 96 521 498 715 1,830


12





Plotosidae Plotosus canius* ปลาดุกทะเล 55 0 3 0 58 Plotosus lineatus* ปลาปนแกว 1 0 0 0 1 Platycephalidae Thysanophrys carbunculus* ปลาชางเหยียบ 90 240 0 19 349 Polynemidae

Eleutheronema tetradactylum* ปลากุเรา 9 15 0 0 24 Serranidae Epinephelus lanceolatus* ปลาหมอทะเล 0 1 0 0 1 Sillaginidae Sillago sihama* ปลาเห็ดโคน 3 0 54 1 58 Synodontidae Saurida elongata* ปลาปากคม 1 20 0 0 21 Sphyraenidae Sphyraena obtosata* ปลาสากเหลือง 2 0 0 1 3 Scatophagidae Scatophagus argus* ปลาตะกรับ 92 3 0 4 99 Sciaenidae Dendrophysa russelli* ปลาจวดหนาสั้น 150 1,219 1,632 2,059 5060 Pennahia mullet* ปลาจวดหัวโต 2 8 0 16 26 Scombridae Rastrelliger brachysoma * ปลาทู 55 111 0 0 166 Scomberomorus guttafus* ปลาอินทรีจุด 0 2 0 0 2


13





Stromateidae Pampus niger* ปลาจะละเม็ดดํา 11 0 142 0 153 Pampus argenteus* ปลาจะระเม็ดขาว 11 16 2 6 35 Pampus chinensis* ปลาจะละเม็ดเทา 7 2 0 2 11 Tetraodontidae Lagocephalus lunaris ปลาปกเปาหลังเขียว 0 0 0 1 1 Teraponidae Terapon puta* ปลาขางลาย 370 0 0 0 370 Trichiuridae Trichiurus lepturus* ปลาดาบเงิน 0 18 0 0 18

รวม 57,888 36,861 16,267 19,465 130,481


เมื่อพิจารณาชนิดปลาที่มีสําคัญทางเศรษฐกิจพบ 26 วงศ 36 ชนิด ปริมาณที่พบคิดเปน 64.29 เปอรเซ็นต ของปลาที่พบทั้งหมด วงศที่พบมากไดแกวงศปลาหลังเขียว (Clupeidae) วงศปลากะตัก (Engraulidae ) และวงศปลาจวด (Sciaenidae) โดยวงศปลาหลังเขียว (Clupeidae) พบ 4 ชนิด 8,038 ตัว ไดแก ปลาเกล็ดขาว (Escualosa thoracata) 5,535 ตัว ปลาหลังเขียว (Sardinella albella) 2,456 ตัว ปลาหลังเขียว (Sardinella perfor ) 37 ตัว ปลาโคก (Anodontostoma chacunda ) 10 ตัว วงศปลากะตัก (Engraulidae ) 7,383 ตัว 2 ชนิด ไดแกปลากะตักควาย ( Stolephorus indicus) 4,577 ตัว ปลากะตักหัวปาน (Stolephorus insularis) 2,806 ตัว วงศปลาจวด (Sciaenidae) พบ 2 ชนิด 5,086 ตัว ประกอบดวย ปลาจวดหนาสั้น ( Dendrophysa russelli) จํานวน 5,060 ตัว ปลาจวดหัวโต (Pennahia mullet) 26 ตัว ตัว สวนวงศปลาหางแข็ง (Carangidae) พบ 2 ชนิด จํานวน 2,301 ตัว ไดแก ปลาหางแข็ง ( Alepes kleinii) 2,168 ตัว ปลาสีเสียด (Scomberoides tol) 133 ตัว และวงศปลากระบอก (Mugillidae) พบ 1,830 ตัว (ภาพที่ 2 และตารางที่ 2 )

14

ไมสําคัญทางเศรษฐกิจ

35.71%สําคัญทางเศรษฐกิจ

64.29%

ภาพที่ 2 สัดสวนตัวอยางปลาที่มีความสําคัญและไมมีความสําคัญทางเศรษฐกิจ ที่จับได

จากเครื่องมืออวนรุน ในอาวบานดอน จังหวัดสุราษฎรธานี

สําหรับปริมาณและการแพรกระจายของปลาในแตละฤดูกาล เมื่อนําขอมูลมาวิเคราะหความแตกตางกันทางสถิติ โดยการวิธีวิเคราะหความแปรปรวน Analysis of variance (ANOVA) ดวยโปรแกรมคอมพิวเตอรสําเร็จรูป พบวา ปริมาณปลาแตละฤดูกาล ไมมีความแตกตางกันทางสถิติ ที่ระดับนัยสําคัญ 0.05 แตอยางไรก็ตาม ผลการศึกษาในแตละฤดูกาลก็มีความแตกตางกัน มีรายละเอียดดังตอไปนี้

-ฤดูมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ (เก็บตัวอยางเดือนธันวาคม 2549) พบตัวอยางปลาทั้งสิ้น 57,888 ตัว แบงได 24 วงศ 33 ชนิด โดยพบวงศปลาแปน (Leiognathidae) มากที่สุด คิดเปน 91.77 เปอรเซ็นต รองลงมาคือ วงศ (Atherinidae) คิดเปน 5.00 เปอรเซ็นต และวงศปลาหลังเขียว(Clupeidae) คิดเปน 0.91 เปอรเซ็นต ตามลําดับ (ภาพที่ 3 ) โดยวงศปลาแปน (Leiognathidae) พบ 4 ชนิด 53,121 ตัว ไดแก ปลาแปนปากหมู (Secutor insidiator) 24,972 ตัว ปลาแปนเบี้ย (Secutor ruconius) 15,000 ตัว ปลาแปน (Leiognathus bindus) 10,380 ตัว และปลาแปน (Leiognathus leuiscus) 2,769 ตัว แพรกระจายทุกสถานีที่สํารวจ วงศ Atherinidae พบ 1 ชนิด คือ ปลาหัวตะกั่ว(Hypoatherina valenciennei) 2,892 ตัว และวงศปลาหลังเขียว (Clupeidae) พบ 1 ชนิด คือ ปลาหลังเขียว (Sardinella albella) จํานวน 529 ตัว ปลาที่พบทั้งหมดเปนปลาที่มีความสําคัญทางเศรษฐกิจ 20 วงศ 26 ชนิด ชนิดที่พบมากไดแก ปลาหลังเขียว( Sardinella albella) จํานวน 529 ตัว ปลาหางแข็ง( Alepes kleinii) 290 ตัว ปลาขางลาย (Terapon puta) 370 ตัว และปลาจวดหนาสั้น (Dendrophysa russelli ) จํานวน 150 ตัว ตามลําดับ (ตารางที่ 2)

15

วงศปลาแปน (Leiognathidae)

91.77%

วงศปลาหลังเขียว (Clupeidae)

0.91%วงศปลาหวัตะกั่ว(Atherinidae)

5.00%

อื่นๆ (Other)

2.33%

ภาพที่ 3 องคประกอบชนิดของตัวอยางปลาที่จับไดจากเครื่องมืออวนรุน ในอาวบานดอน จังหวัดสุราษฎรธานี ประจําเดือนธันวาคม 2549

-ชวงเปลี่ยนฤดูมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือเขาสูฤดูมรสุมตะวันตกเฉียงใต (เก็บตัวอยาง

เดือนมีนาคม 2550) พบตัวอยางปลาทั้งหมด จํานวน 36,861 ตัว จําแนกได 21 วงศ 27 ชนิด พบวงศปลาแปน (Leiognathidae)มากที่สุด คิดเปน 85.25 เปอรเซ็นต รองลงมาคือวงศปลาหลังเขียว(Clupeidae) คิดเปน 4.39 เปอรเซ็นต และวงศปลาจวด (Sciaenidae) คิดเปน 3.33 เปอรเซ็นต ตามลําดับ (ภาพที่ 4 ) โดยวงศปลาแปน (Leiognathidae) พบ 2 ชนิด 31,425 ตัว ไดแก ปลาแปนปากหมู ( Secutor insidiator) จํานวน 22,979 ตัว และปลาแปน (Leiognathus bindus) จํานวน 8,446 ตัว สําหรับวงศปลาหลังเขียว (Clupeidae) พบ 3 ชนิด จํานวน 1,619 ตัว ไดแก ปลาเกล็ดขาว (Escuralosa thoracata) จํานวน 1,348 ตัว ปลาหลังเขียว ( Sardinella albella) จํานวน 261 ตัว ปลาโคก(Anodontostoma chacunda) จํานวน 10 ตัว วงศปลาจวด (Sciaenidae) พบ 2 ชนิด จํานวน 1,227 ตัว คือ ปลาจวดหนาสั้น( Dendrophysa russelli) จํานวน 1,219 ตัว และปลาจวดหัวโต ( Pennahia mullet) จํานวน 8 ตัว (ตารางที่ 1) ตัวอยางปลาที่พบเปนปลาที่มีความสําคัญเศรษฐกิจ จํานวน 17 วงศ 22 ชนิด โดยพบวงศปลาหลังเขียว (Clupeidae) มากที่สุด คือ ปลาเกล็ดขาว (Escuralosa thoracata) จํานวน 1,348 ตัว รองลงมาเปนวงศปลาจวด (Sciaenidae) คือปลาจวดหนาสั้น (Dendrophysa russelli) จํานวน 1,219 ตัว และวงศปลาแพะ (Mullidae) คือ ปลาแพะเหลือง (Upeneus sulphureus) จํานวน 745 ตัว นอกจากนี้คือวงศปลากระบอก (Mugillidae) คือ ปลากระบอก ( Moolgarda perusii) จํานวน 521 ตัว ตามลําดับ (ตารางที่ 2)

16

วงศปลาหลังเขียว

(Clupeidae)

4.39%

อ่ืนๆ (Other)

7.03%

วงศปลาจวด (Sciaenidae)

3.33%

วงศปลาแปน

(Leiognathidae)

85.25%

ภาพที่ 4 องคประกอบชนิดของตัวอยางปลาที่จับไดจากเครื่องมืออวนรุน ในอาวบานดอน

จังหวัดสุราษฎรธานี ประจําเดือนมีนาคม 2550

-ฤดูมรสุมตะวันตกเฉียงใต (เก็บตัวอยางเดือนมิถุนายน 2550) พบปลาทั้งสิ้น 12 วงศ 19 ชนิด จํานวน 16,267 ตัว โดยพบวงศปลาแปน (Leiognathidae) มากที่สุดคิดเปน 41.55 เปอรเซ็นต รองลงมาคือวงศปลาหลังเขียว (Clupeidae)คิดเปน 24.40 เปอรเซ็นต และวงศปลากะตัก (Engraulidae )คิดเปน 11.87 เปอรเซ็นต ตามลําดับ (ภาพที่ 5 )สําหรับวงศปลาแปน (Leiognathidae) พบ 4 ชนิด 6,759 ตัว ไดแก ปลาแปนปากหมู (Secutor insidiator) 3,499 ตัว ปลาแปนกระสวย (Leiognathus splendens) 1,812 ตัว ปลาแปนเหลืองทอง (Leiognatus brevirostris) 1,166 ตัว และปลาแปนเบี้ย (Secutor ruco) 282 ตัว วงศปลาหลังเขียว (Clupeidae) 3,969 ตัว 3 ชนิด ไดแก ปลาเกล็ดขาว (Escuralosa thoracata) 3,551 ตัว ปลาหลังเขียว (Sardinella albella) 381 ตัว ปลาหลังเขียว (Sardinella perfor ) 37 ตัว และวงศปลากะตัก (Engraulidae) พบตัวอยางปลา 1,931 ตัว จาก 2 ชนิด ปลากะตักควาย (Stolephorus indicus) 1,790 ตัว ปลาแมว (Thryssa hamiltonii) 141 ตัว (ตารางที่ 1) ตัวอยางปลาที่พบทั้งหมด เปนปลาชนิดที่มีความสําคัญทางเศรษฐกิจ 9 วงศ 13 ชนิด วงศปลาหลังเขียว (Clupeidae) เปนวงศที่พบมากที่สุด รองลงมาคือวงศปลากะตัก (Engraulidae) และวงศปลาจวด (Sciaenidae) สําหรับวงศวงศปลาหลังเขียว (Clupeidae) 3,969 ตัว 3 ชนิด ไดแก ปลาเกล็ดขาว (Escuralosa thoracata) 3,551 ตัว ปลาหลังเขียว( Sardinella albella) 381 ตัว ปลาหลังเขียว(Sardinella perfor) 37 ตัว วงศปลากะตัก (Engraulidae) พบตัวอยางปลา 1,931 ตัว จาก 2 ชนิด ปลากะตักควาย(Stolephorus indicus) 1,790 ตัว ปลาแมว(Thryssa hamiltonii) 141 ตัว วงศปลาจวด (Sciaenidae) พบชนิดเดียวคือ ปลาจวดหนาสั้น( Dendrophysa russelli) จํานวน 1,632 ตัว วงศปลาสีกุน (Carangidae) พบ 2 ชนิด คือ ปลาหางแข็ง ( Alepes kleinii) จํานวน 1,055 ตัว และปลาสีเสียด (Scomberoides tol) จํานวน 100 ตัว (ตารางที่ 2)

17


(Leiognathidae)

41.55%


22.18%

วงศปลาหลังเขียว (Clupeidae)

24.40%

วงศปลากะตกั

(Engraulidae)

11.87%

ภาพที่ 5 องคประกอบชนิดของตัวอยางปลาที่จับไดจากเครื่องมืออวนรุน ในอาวบานดอน จังหวัดสุราษฎรธานี ประจําเดือนมิถุนายน 2550

-ชวงเปลี่ยนฤดูมรสุมตะวันตกเฉียงใตเขาสูฤดูมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ (เก็บตัวอยาง

เดือนกันยายน 2550) พบปลาจํานวน 21 วงศ 34 ชนิด จํานวน 19,465 ตัว พบวงศปลากะตัก (Engraulidae) มากที่สุด คิดเปน 31.45 เปอรเซ็นต รองลงมาวงศปลาแปน (Leiognathidae) คิดเปน 28.02 เปอรเซ็นต และวงศปลาจวด (Sciaenidae) คิดเปน 10.66 เปอรเซ็นต (ภาพที่ 6) โดยวงศปลากะตัก (Engraulidae) พบตัวอยางทั้งสิ้น 6,121 ตัว แบงได 4 ชนิด ไดแก ปลากะตักหัวปาน(Stolephorus insularis ) จํานวน 2,806 ตัว ปลากะตักควาย ( Stolephorus indicus) จํานวน 2,770 ตัว ปลาหางไก (Colia macrognathus) จํานวน 215 ตัว และปลาแมว ( Thryssa hamiltonii) วงศปลาแปน (Leiognathidae) พบตัวอยางทั้งสิ้น 5,455 ตัว แบงได 4 ชนิด ปลาแปนเบี้ย (Secutor ruconius) 2,305 ตัว ปลาแปนปากหมู (Secutor insidiator) จํานวน 2,291 ตัว ปลาแปนเหลืองทอง (Leiognatus brevirostris ) จํานวน 542 ตัว ปลาแปน (Leiognathus leuciscus) จํานวน 317 ตัว สวนวงศปลาจวด (Sciaenidae) พบเพียง 2 ชนิด คือ ปลาจวดหนาสั้น( Dendrophysa russelli) จํานวน 2,059 ตัว ปลาจวดหัวโต (Pennahia mullet) จํานวน 16 ตัว (ตารางที่ 1) ตัวอยางปลาทั้งหมดเปนปลาที่มีความสําคัญทางเศรษฐกิจ 13 วงศ 18 ชนิด วงศปลากะตัก (Engraulidae) พบปริมาณมากที่สุด รองลงมาคือ วงศปลาจวด (Sciaenidae) และวงศปลาหลังเขียว (Clupeidae) ตามลําดับ สําหรับวงศปลากะตัก (Engraulidae) พบตัวอยางทั้งหมด 4 ชนิด ไดแก ปลากะตักหัวปาน Stolephorus insularis) จํานวน 2,806 ตัว ปลากะตักควาย ( Stolephorus indicus) จํานวน 2,770 ตัว ปลาแมว (Thryssa hamiltonii) จํานวน 330 ตัว และปลาหางไก (Colia macrognathus) จํานวน 215 ตัว วงศปลาจวด (Sciaenidae) พบ 2 ชนิด คือ ปลาจวดหนาสั้น (Dendrophysa Russelli) จํานวน 1,632 ตัว

18

วงศปลากะตกั

(Engraulidae)

31.45%


(Leiognathidae)

28.02%

วงศปลาจวด (Sciaenidae)

10.66%


29.87%

และปลาจวดหัวโต ( Pennahia mullet) จํานวน 16 ตัว วงศปลาหลังเขียว (Clupeidae) จํานวน 1,921 ตัว คือ ปลาหลังเขียวชนิด (Sardinella albella) จํานวน 1,285 ตัวและปลาเกล็ดขาว (Escuralosa thoracata) จํานวน 636 ตัว (ตารางที่ 2)

ภาพที่ 6 องคประกอบชนิดของตัวอยางปลาที่จับไดจากเครื่องมืออวนรุน ในอาวบานดอน

จังหวัดสุราษฎรธานี ประจําเดือนกันยายน 2550

19

วิจารณผลการศึกษา

การศึกษาองคประกอบชนิดและปริมาณปลาที่จับไดจากเครื่องมืออวนรุนในอาวบานดอน จังหวัดสุราษฎรธานี ซ่ึงผลการศึกษาไดนําเสนอมาแลวขางตน พบตัวอยางปลาทั้งหมด 130,481 ตัว จําแนกได 33 วงศ 56 ชนิด โดยวงศปลาแปน (Leiognathidae) พบมากที่สุด จํานวน 96,760 ตัว แพรกระจายทุกสถานีและทุกฤดูกาลที่ทําการสํารวจ สอดคลองกับการศึกษาของไพโรจน สิริมนตาภรณ (2535) ซ่ึงสํารวจความชุกชุมและการแพรกระจายของสัตวน้ํา ในทะเลสาบสงขลาตอนนอก พบสัตวน้ําทั้งหมด 90 ชนิด และปลาวงศ Leiognathidae ชนิด Ambassis kopsii และ Leiognathus brevirostris มีคาสูงสุดคือ 93.3เปอรเซ็นต ของจํานวนตัวอยางทั้งหมด จากขอมูลการศึกษาครั้งนี้ สะทอนใหเห็นวากลุมประชากรปลาที่เขามาใชประโยชนในอาวบานดอนยังมคีวามอุดมสมบู รณ และจากผลการศึ กษาพบปลาแพร กระจายมากที่ สุ ด ในช ว งฤดูมรสุ มตะวันออกเฉียงเหนือซ่ึงเปนชวงที่มีฝนตกชุก รองลงมาคือ ชวงเปลี่ยนระหวางฤดูมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือเปนมรสุมตะวันตกเฉียงใต สอดคลองกับการศึกษาของธเนศ และอังสุนีย (2543) ที่ทําการศึกษาความหลากหลายและการรวมกลุมสัตวน้ําตามฤดูกาล ในเขตรักษาพืชพันธุสัตวน้ําในทะเลสาบสงขลา ตําบลคูขุด อําเภอสทิงพระ จังหวัดสงขลา ระหวางเดือนมกราคมถึงธันวาคม 2539 พบวา องคประกอบของชนิดสัตวน้ํามีการเปลี่ยนแปลงทุกเดือน โดยในเดือนกุมภาพันธและพฤษภาคม ซ่ึงเปนชวงมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ และมรสุมตะวันตกเฉียงใต พบวามีชนิดสัตวน้ําสูงที่สุดจํานวน 28 ชนิด ในเดือนมีนาคมและสิงหาคม ซ่ึงเปนระยะฝนทิ้งชวง หรือฤดูแลง พบชนิดสัตวน้ําต่ําสุด 17 ชนิด การเก็บตัวอยางปลาในอาวบานดอนในครั้งนี้ ตัวอยางปลาที่จับไดมีทั้งที่มีความสําคัญและไมมีความสําคัญทางเศรษฐกิจ โดยตัวยางปลาที่มีความสําคัญทางเศรษฐกิจ มีประมาณ 64.29 เปอรเซ็นต ของปริมาณปลาที่จับไดทั้งหมด แตอยางไรก็ตาม ตัวอยางปลาที่จับไดสวนใหญเปนลูกปลาเศรษฐกิจที่มีขนาดเล็ก ซ่ึงชาวประมงจะขายเปนปลาเปด ผลการศึกษาครั้งนี้ สอดคลองกับสถิติกรมประมง (2533) ที่รายงานผลการปฏิบัติงานของศูนยพัฒนาประมงทะเลอาวไทยตอนลาง ซ่ึงทําการศึกษาสภาวะการประมงอวนรุนบริเวณอาวไทยตอนลาง พบวาการทําประมงอวนรุนสงผลใหทําลายทรัพยากรสัตวน้ําขนาดเล็กจํานวนมาก โดยสัดสวนลูกสัตวน้ําเศรษฐกิจและปลาเปดแท จากการทําประมงอวนรุนขนาดเล็กมีคาถึง 70:30

20

สรุปและขอเสนอแนะ

สรุปผลการศึกษา

การศึกษาองคประกอบชนิดและปริมาณปลาที่จับไดจากเครื่องมืออวนรุน ในอาวบานดอน จังหวัดสุราษฎรธานี ในครั้งนี้ ปรากฏวาพบตัวอยางปลาที่จับไดทั้งหมดเทากับ 130,481 ตัว จําแนกได 33 วงศ 56 ชนิด โดยพบวงศปลาแปน (Leiognathidae) มากที่สุด มีการแพรกระจายทุกสถานีและทุกฤดูกาลที่ทําการสํารวจ รองลงมา คือวงศปลากะตัก (Engraulidae ) และวงศปลาหลังเขียว (Clupeidae) และพบปลาที่มีสําคัญทางเศรษฐกิจพบ 26 วงศ 36 ชนิด มีปริมาณคิดเปน 64.29 เปอรเซ็นต ของปลาที่พบทั้งหมด วงศที่พบมากไดแกวงศปลาหลังเขียว (Clupeidae) วงศปลากะตัก (Engraulidae) และวงศปลาจวด (Sciaenidae) พบวาปริมาณและการแพรกระจายของปลาในแตละฤดูกาล ไมมีความแตกตางกันทางสถิติ ที่ระดับนัยสําคัญ 0.05 แตอยางไรก็ตาม ผลการศึกษาในแตละฤดูกาลก็มีความแตกตางกัน คือ ฤดูมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ พบตัวอยางปลาทั้งสิ้น 57,888 ตัว แบงได 24 วงศ 33 ชนิด ปลาพบมากที่สุดคือวงศปลาแปน (Leiognathidae) รองลงมาคือ วงศปลาหัวตะกั่ว (Atherinidae) และวงศปลาหลังเขียว (Clupeidae) ชวงเปลี่ยนฤดูมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือเขาสูฤดูมรสุมตะวันตกเฉียงใต พบตัวอยางปลาทั้งหมด จํานวน 36,861 ตัว จําแนกได 21วงศ 27 ชนิด พบวงศปลาแปน (Leiognathidae)มากที่สุด รองลงมาคือวงศปลาหลังเขียว(Clupeidae) และวงศปลาจวด (Sciaenidae) ฤดูมรสุมตะวันตกเฉียงใต พบตัวอยางปลา 16,267 ตัว จําแนก 12 วงศ 19 ชนิด โดยพบวงศปลาแปน (Leiognathidae) มากที่สุด รองลงมาคือวงศปลาหลังเขียว (Clupeidae) และวงศปลากะตัก (Engraulidae) และชวงเปลี่ยนฤดูมรสุมตะวันตกเฉียงใตเขาสูฤดูมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ พบตัวอยางปลา 19,465 ตัว จําแนกได 21 วงศ 34 ชนิด โดยวงศปลากะตัก (Engraulidae) พบมากที่สุด รองลงมาวงศปลาแปน (Leiognathidae) และวงศปลาจวด (Sciaenidae) พบวาตัวอยางปลาที่จับไดในครั้งนี้ ประกอบดวยปลาที่มีความสําคัญและไมมีความสําคัญทางเศรษฐกิจ โดยตัวยางปลาที่มีความสําคัญทางเศรษฐกิจ มีประมาณ 64.29 เปอรเซ็นต ของปริมาณปลาที่จับไดทั้งหมด อยางไรก็ตามตัวอยางปลาที่จับไดสวนใหญเปนลูกปลาเศรษฐกิจที่มีขนาดเล็ก ซ่ึงชาวประมงจะขายเปนปลาเปด ผลการศึกษายืนยันวาเครื่องมืออวนรุนจัดเปนเครื่องมือที่ทําลายทรัพยากรสัตวน้ําอยางรุนแรง

21

ขอเสนอแนะ

1. จากผลการศึกษาสามารถเปนดัชนีบงชี้ความอุดมสมบูรณของทรัพยากรปลาในอาวบานดอนไดเปนอยางดี และการที่ชาวประมงมีการพัฒนาเครื่องมือประมงใหงายตอการใชและมีประสิทธิภาพในการจับสัตวน้ําไดมากขึ้น โดยเฉพาะเครื่องมืออวนรุนนั้น ยอมสงผลกระทบตอทรัพยากรสัตวน้ําใหลดลง ซ่ึงเปนสิ่งที่ควรทุกคนตระหนัก ควรหามาตรการในการปองกันเพื่อหาจุดสมดุลในการใชทรัพยากร เชน การสงเสริมใหชาวประมงตระหนักในการทําการประมงอยางมีความรับผิดชอบเพื่อใหมีทรัพยากรสัตวน้ําใชอยางยั่งยืนตอไป 2. การวิจัยคร้ังนี้เปนการยืนยันใหทราบวา อวนรุนเปนเครื่องมือประมงที่มีผลตอการทําลายทรัพยากรสัตวน้ําเปนอยางมาก เนื่องจากสัตวน้ําที่จับไดสวนใหญเปนลูกปลาเศรษฐกิจที่มีขนาดเล็กซึ่งขายเปนปลาเปด มีจํานวนมาก หนวยงานภาครัฐที่มีหนาที่รับผิดชอบควรใหความสนใจ และกําหนดมาตรการแกไขปญหาการใชทรัพยากรสัตวน้ําในอาวบานดอน อยางเรงดวน นอกจากนี้ควรเขมงวดในการใชกฎหมายปราบปรามการทําลายทรัพยากร รวมถึงการควบคุมกิจกรรมตางๆ ของประชาชนบริเวณชายฝงของอาว อันไดแก การปลอยน้ําเสียของชุมชนและโรงงานอุตสาหกรรม การเพาะเลี้ยงสัตวน้ํา และกิจกรรมอื่นๆ ที่อาจสงผลใหเปนการทําลายระบบนิเวศและทรัพยากรสัตวน้ําได 3. ในการเก็บตัวยางปลาดวยเรืออวนรุนในครั้งนี้ ผูวิจัยใชเวลาในการเก็บตัวอยางแตละสถานี คอนขางนอยคือสถานีละ 30 นาที พื้นที่ที่อวนรุนผานในการเก็บตัวยางจึงนอยตามไปดวย อาจทําใหจํานวนชนิดและปริมาณปลาที่พบนอยกวาความเปนจริงได เพราะฉะนั้นในการเก็บตัวอยางแตละครั้ง ควรใหเวลาเพิ่มขึ้นเปน 1 ช่ัวโมง นอกจากนี้ในรอบปที่เก็บขอมูล ควรทําการสํารวจทุกเดือน จึงจะทําใหผลการศึกษามีความสมบูรณและชี้ใหเห็นถึงแนวโนมและรูปแบบการเปลี่ยนแปลงของชนิดและปริมาณการแพรกระจายของทรัพยากรสัตวน้ําไดอยางเดนชัด

4. เนื่องจากอาวบานดอนมีลักษณะเปนเวิ้งอาวขนาดใหญ พื้นทองอาวเปนรูปกระทะ ทําใหระดับความลึกของน้ําในแตละสถานีที่เก็บตัวอยางปลาในครั้งนี้แตกตางกัน ตองใชเรืออวนรุนขนาดเล็กเก็บตัวอยางสถานีที่น้ําคอนขางตื้น และใชเรืออวนรุนขนาดใหญในการเก็บตัวอยางสถานีที่น้ําคอนขางลึก ขนาดเรืออวนรุนที่แตกตางกัน อาจทําใหเกิดการผันแปรของขอมูลจํานวนชนิดและปริมาณปลาที่พบในแตละสถานีได ในการกําหนดสถานีเก็บตัวอยางจึงควรพิจารณาความลึกของน้ํา และขนาดเครื่องมือที่ใชเก็บตัวอยางใหเหมือนกันในทุกสถานีและทุกครั้งที่ทําการสํารวจ

22

บรรณานุกรม

กรมประมง. 2533. สถิติผลผลิตทางการประมง. กองเศรษฐกิจการประมง กรมประมง กระทรวงเกษตรและสหกรณ กรุงเทพฯ. 89 น.

โครงการจัดการทรัพยากรชายฝงและมหาวิทยาลัยวลัยลักษณ.2550. รายงานฉบับสมบูรณ การวางแผนการจัดการอาวบานดอน และเกาะนอกชายฝง: การวิเคราะหและวินิจฉัยระบบชายฝง.

ธเนศ ศรีถกล และอังสุนีย ชุณหปราณ. 2543. ความหลากหลายและการรวมกลุมสัตวน้ําตามฤดูกาลในเขตรักษาพืชพันธุสัตวน้ําในทะเลสาบสงขลา ต.คูขุด อ.สทิงพระ จ.สงขลา ใน: การประชุมทางวิชาการของมหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร คร้ังที่ 38 วันที่ 1-4 กุมภาพันธ 2543. หนา 101-116.

ไพโรจน สิริมนตาภรณ. 2535. ความชุกชุมและการแพรกระจายของสัตวน้ําบางชนิดในทะเลสาบสงขลาตอนนอก. ใน: การสัมมนาวิชาการประจําป 2535, วันที่ 16-18 กันยายน 2535 ณ สถาบันวิจัยประมงน้ําจืดบางเขน กรมประมง.

มัทนา บุญยุบล. 2539. ชีววิทยาและวงจรชีวิตของกุงแชบวยในอาวบานดอน จังหวัดสุราษฎรธานี. เอกสารวิชาการ ฉบับที่ 28/2539, กลุมชีวประวัติสัตวทะเล. ศูนยพัฒนาประมงทะเลอาวไทยตอนบน, กรุงเทพฯ. 61 น.

สุชาติ สวางอารียรักษ, สุรศักดิ์ ทองสุกดี และศิวพร ราชสุวรรณ. 2549. ความหลากหลายทรัพยากรประมงในแมน้ําบางปะกง. ใน: บทคัดยอการประชุมวิชาการของหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร คร้ังที่ 44 ประจําป 2549, วันที่ 30 ม.ค-2 ก.พ 2549. หนา 93-100.

สถาบันชุมชนทองถ่ินพัฒนา. 2544. “โครงการรอยดวงใจรักษอาวบานดอน จังหวัดสุราษฎรธาน”ี. [ระบบออนไลน] แหลงที่มา http://www.pattanathai.nesdb.go.th/planjob/Project49 (8 กุมภาพันธ 2552)

23

อํานวย คงพรหม, วิรัตน สนิทมัจโร, กิ่งกาญจน วิบุญพนัธ และสมใจ เวชประสิทธิ์. 2549. ความชกุชุมและการแพรกระจายของทรัพยากรสัตวน้ําบริเวณอาวไทยตอนลาง. ใน: บทคัดยอการประชุมวิชาการประมง ประจําป 2549, วันที่ 25-27 กรกฎาคม 2549. ณ หองประชุมกรมประมง. หนา 53-54.

Keiichi, M. and K. Seishi. 2005. Fishes of Libong Island West Coast of Southern Thailand. Ocean Research Institute, University at Tokyo, Tokyo. 78 pages.

Satapoomin, U. 2006. A Guide to Fauna of Seagrass Beds in the Andaman Sea. Department of Marine and Coastal Resources, Ministry of Natural Resources and Environment.

Satapoomin, U. and P. Sombat. 1997. Fish Fauna of Mangroves and Seagrass Beds in the west coast of Thailan, the Andaman Sea. Phukat Marine Biological Center Technical paper No.2.

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก.

ประวัติ ผูวิจัย

ช่ือ-สกุล นางสาว ศิวพร ราชสุวรรณ Miss. Siwaporn Ratchsuwan เกิดเมื่อ วันที่ 15 เดือน กรกฎาคม พ.ศ. 2515 ประวัติการศึกษา

2536 จบการศึกษาประกาศนยีบัตรวิชาชีพช้ันสูง วิทยาลัยประมงสงขลาติณสูลานนท 2534 จบการศึกษาประกาศนยีบัตรวิชาชีพ วิทยาลัยประมงสงขลาติณสูลานนท

ประวัติการทํางาน 2541 ตําแหนงเจาหนาที่ประมง 1-3 สํานักงานประมงอําเภอสบเมย

จังหวดัแมฮองสอน กรมประมง 2546 ตําแหนงเจาพนักงานประมง 3 ศูนยวจิัยทรัพยากรทางทะเลและชายฝงอาวไทย

ตอนบน กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝง 2549 ตําแหนงเจาพนักงานประมง 4-5 ศูนยวิจัยทรัพยากรทางทะเลและชายฝงอาวไทย

ตอนกลาง กรมทรัพยากรทางทะเลและชายฝง ปจจุบัน ตําแหนงเจาพนักงานประมง ระดับชํานาญงาน

ศูนยวิจัยทรัพยากรทางทะเลและชายฝงอาวไทยตอนกลาง 9 หมูที่ 7 ตําบลนาทุง อําเภอเมือง จังหวัดชุมพร 86000

โทร.0-7750-5141 โทรสาร.0-7750-5143 E-mail [email protected]

ประวัติการฝกอบรม

15-20 มีนาคม 2552 ประชุมเชิงปฏิบัติการ อนุกรมวิธานปลา จัดโดย สวพ. ภูเก็ต /JSPS. 27-30 พฤษภาคม 2551 อบรมสถิติกับการวางแผนงานวิจัย จัดโดย สวพ.ภูเก็ต

ผลงานวิชาการรวม - เร่ือง ความหลากหลายทรัพยากรประมงในแมน้ําบางปะกง โดย สุชาติ สวางอารียรักษ, สุรศักดิ์ ทองสุกดี และศวิพร ราชสุวรรณ

- เร่ือง ความหลากหลายของสัตวทะเลในปาชายเลนที่มคีวามหนาแนนแตกตางกนับริเวณ อาวทุงคา- สวี จังหวดัชุมพร ป 2549 โดย ธันยพร ทรัพยสมบูรณ, ศิวพร ราชสุวรรณ, พิทยา ไทยอารี และพิชัย ขฑุสมบูรณ

ตารางผนวก

ตารางผนวกที่ 1 จํานวนปลา (ตัว) ที่จับไดจากเครื่องมืออวนรุน ในอาวบานดอน จังหวัดสุราษฎรธานีในแตละสถานี

สถานี เดือน

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12

ธันวาคม 1,610 337 16,830 15,010 11,062 11,456 590 689 58 87 114 45

มีนาคม 48 48 7,482 7,947 11,279 8,689 129 112 354 462 9 302

มิถุนายน 1,861 760 3,611 1,690 2,409 2,409 281 1,015 224 742 604 661

กันยายน 1,912 1,867 3,053 2,981 1,281 1,588 270 414 1,133 1,418 2,189 1,359

รวม 5,431 3,012 30,976 27,628 26,031 24,142 1,270 2,230 1,769 2,709 2,916 2,367

ภาพผนวก

29

ภาพผนวกที่ 1 ปลาขี้จีน (Ambassis interruptus)

ภาพผนวกที่ 2 ปลาขี้จีน (Ambassis kopsii)

30

ภาพผนวกที่ 3 ปลาขี้จีน (Ambassis macracanthus)

ภาพผนวกที ่4 ปลาหัวตะกั่ว (Hypoatherina valenciennei)

31

ภาพผนวกที่ 5 ปลากดขาว (Netuma thalassina)

ภาพผนวกที่ 6 ปลาแขยง (Mystus gulio)

32

ภาพผนวกที่ 7 ปลาสีเสียด (Scomberoides tol)

ภาพผนวกที่ 8 ปลาหางแข็ง (Alepes kleinii)

33

ภาพผนวกที่ 9 ปลายอดมวงยาว (Cynoglossus lingua)

ภาพผนวกที่ 10 ปลาเกล็ดขาว (Escualosa thoracat)

34

ภาพผนวกที่ 11 ปลาหลังเขียว (Sardinella albella)

ภาพผนวกที่ 12 ปลาหลังเขียว (Sardinella perfor)

35

ภาพผนวกที่ 13 ปลาโคก (Anodontostoma chacunda)

ภาพผนวกที่ 14 ปลากระเบน (Himantura imbricate)

36

ภาพผนวกที่ 15 ปลาใบปอ (Drepane longimana)

ภาพผนวกที่ 16 ปลาบูเกล็ดแข็ง (Butis butis)

37

ภาพผนวกที่ 17 ปลาบูเกล็ดซอน (Butis humeralis)

ภาพผนวกที ่18 ปลากะตักควาย (Stolephorus indicus)

38

ภาพผนวกที ่19 ปลากะตัก (Stolephorus insularis)

ภาพผนวกที่ 20 ปลาหางไก (Coilia macrognathus)

39

ภาพผนวกที ่21 ปลาแมว (Thryssa hamiltonii)

ภาพผนวกที ่ 22 ปลาเขือทองเที่ยว (Parapocryptes serperaster)

40

ภาพผนวกที ่23 ปลาบูหัวโต (Acentrogobius viridipunctatus)

ภาพผนวกที ่24 ปลาบูหิน (Glossogobius giuris)

41

ภาพผนวกที ่25 ปลาดอกหมาก (Gerres oyena)

ภาพผนวกที่ 26 ปลากระทุงเหวแถบเงิน (Hyporhamphus quoyi)

42

ภาพผนวกที่ 27 ปลาเข็มปากแดง (Hyporhamphus limbatus)

ภาพผนวกที่ 28 ปลาฉลามลาย (Chiloscyllium punctatum)

43

ภาพผนวกที่ 29 ปลาแปนเบี้ย (Secutor ruconius)

ภาพผนวกที่ 30 ปลาแปนเหลืองทอง (Leiognatus brevirostris)

44

ภาพผนวกที่ 31 ปลาแปนกระสวย (Leiognathus splendens)

ภาพผนวกที่ 32 ปลาแปน (Leiognathus bindus)

45

ภาพผนวกที ่33 ปลาแปน (Leiognathus leuciscus)

ภาพผนวกที ่34 ปลาแปนปากหม ู(Secutor insidiator)

46

ภาพผนวกที่ 35 ปลาแพะลาย (Upeneus tragula)

ภาพผนวกที่ 36 ปลาแพะเหลือง (Upeneus sulphureus)

47

ภาพผนวกที ่37 ปลากระบอก (Moolgarda perusii)

ภาพผนวกที่ 38 ปลาดุกทะเล (Plotosus canius)

48

ภาพผนวกที ่39 ปลาปนแกว (Plotosus lineatus)

ภาพผนวกที่ 40 ปลาชางเหยียบ (Thysanophrys carbunculus)

49

ภาพผนวกที ่41 ปลากุเรา (Eleutheronema tetradactylum)

ภาพผนวกที่ 42 ปลาหมอทะเล (Epinephelus lanceolatus)

50

ภาพผนวกที ่43 ปลาเห็ดโคน (Sillago sihama)

ภาพผนวกที่ 44 ปลาปากคม (Saurida elongate)

51

ภาพผนวกที่ 45 ปลาสากเหลือง (Sphyraena obtosata)

ภาพผนวกที่ 46 ปลาตะกรบั (Scatophagus argus)

52

ภาพผนวกที่ 47 ปลาจวดหนาสั้น (Dendrophysa Russelli)

ภาพผนวกที ่48 ปลาจวดหวัโต (Pennahia mullet)

53

ภาพผนวกที่ 49 ปลาทู (Rastrelliger brachysoma)

ภาพผนวกที่ 50 ปลาอินทรีจุด (Scomberomorus guttafus)

54

ภาพผนวกที่ 51 ปลาจะละเม็ดดํา (Pampus niger)

ภาพผนวกที่ 52 ปลาจะละเมด็ขาว (Pampus argenteus)

55

ภาพผนวกที่ 53 ปลาจะละเม็ดเทา (Pampus chinensis)

ภาพผนวกที่ 54 ปลาปกเปา (Lagocephalus lunaris)

56

ภาพผนวกที่ 55 ปลาขางลาย (Terapon puta)

ภาพผนวกที ่56 ปลาดาบเงิน (Trichiurus lepturus)

57

ภาพผนวกที่ 57 เรืออวนรุน

ภาพผนวกที่ 58 หนังสือคูมือที่ใชในการจาํแนกชนิดปลา

58

ภาพผนวกที่ 59 กลองถายรูป

ภาพผนวกที่ 60 เครื่องรับสัญญาณดาวเทียม (GPS)

59

ภาพผนวกที่ 61 เครื่องวัดความเค็ม

ภาพผนวกที่ 62 เครื่องมือวัดอุณหภูมิ และ pH

60

ภาพผนวกที่ 63 เครื่องชั่งน้ําหนกั ขนาด 500 กรัม

ภาพผนวกที่ 64 เครื่องชั่งน้ําหนักขนาด 20 กิโลกรัม

61

ภาพผนวกที่ 65 ขวดและถุงเก็บตัวอยางปลา

ภาพผนวกที่ 66 น้ํายาฟอรมาลีน ความเขมขน 10 %

62

ภาพผนวกที่ 67 กระดาษวัดความยาวปลา พรอมเหล็กปก

1ปก - Maejo University › goverment › 20111119104834... · 1 ปลาขี้จีน...

Documents

Transcript of 1ปก - Maejo University › goverment › 20111119104834... · 1 ปลาขี้จีน...