82

ภาพจากหนังสือ “มูลมรดกชนชาติอายลาว” อนุสรณงานพระราชทานเพลิงพระศพ สมเด็จพระยอดแกวพุทธชิโนรสฯ ณ วัดเทพศิรินทราวาส กรุงเทพมหานคร พ.ศ. ๒๕๒๘

83

กบเฝาบัว

อดีตสังฆราชาแหงพระราชอาณาจักรลาวพระองคนี้ ประสูติ เมื่อวันพุธ แรม ๓ ค่ำ พ .ศ . ๒๔๓๔ เวลา ๒๔.๐๐ น. ที่บานปาขาม ตาแสงปาขาม กำแพงเมืองหลวงพระบาง สิ้นพระชนมเมื่อวันที่ ๒๔ มิถุนายน พ.ศ ๒๕๒๗ เวลา ๑๙.๓๐ น. ณ โรงพยาบาลสงฆ กรุงเทพมหานคร สิริรวมพระชนมายุ ๙๒ พรรษา ๔ เดือน ๒๖ วัน

สมเด็จพระยอดแกว พุทธชิโนรส ฯ

(บุญทัน บุปผรัตน)

อดีตสมเด็จพระสังฆราชา แหงพระราชอาณาจักรลาว

84

พระนามเดิมของพระองค คือ “บุญทัน บุปผรัตน” เปนบุตรนายเซียงผุย และนางปอง

เมื่อวัยเยาวทรงเรียนหนังสือลาว หนังสือตัวธรรม หนังสือขอม จนอานออกเขียนได

เมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๗ ทรงบรรพชาเปนสามเณรท่ีวัด ลองคูณ ตาแสงเชียงแมน เมืองหลวงพระบาง แขวงหลวงพระบาง พระอาชญาครูเหล็กใหญเปนพระอุปชฌายะ

พ .ศ . ๒๔๕๐ ทรงอุปสมบท ณ อุโบสถวัดปาไผ แขวงหลวงพระบาง พระอัครวรราชครูเพ็ง พุทฺธรกฺขิโต เปนพระอุปชฌายะ (ผูซึ่งตอมาทานไดเปนสมเด็จพระสังฆราชหลวงพระบาง) ทรงไดรับฉายาวา “ธมฺมญาโณ”

เม่ืออุปสมบทแลวประทับอยูที่วัดลองคูณจนถึง พ.ศ. ๒๔๘๓

พระองคทรงสนพระทัยในการเจริญสมถกัมมัฏฐานเปนอยางยิ่ง ไดนำพระภิกษุสามเณรออกบำเพ็ญธุดงค-วัตรเสมอ

พ.ศ. ๒๔๕๙ จาริกโดยทางเรือจากนครหลวงพระ-บางไปนครเวียงจันทน แลวเดินธุดงคผานจังหวัดหนองคาย

85

อุดรธานี ไปนมัสการพระธาตุพนม พระธาตุเชิงชุม ยอนกลับผานอุดรธานี หนองคาย เวียงจันทน วังเวียง เมือง กาสี หลวงพระบาง

พ.ศ. ๒๔๖๓ ใชเวลาแปดเดือนเดินทางไปพมา จากหลวงพระบางผานทางภาคเหนือของไทย เชน เชียงราย ลำปาง ระแหง แมสอด ไปจนถึงหงสาวดี ยางกุง มัณฑะเลย

พระองคไดรับสมณศักดิ์ ตามลำดับดังน้ี พระสำเร็จ, พระอาชญาชา, พระอาชญาครู, พระหลักคำ ธรรมญาณ วิสุทธิคุณ พ.ศ. ๒๔๗๐ เปนพระลูกแกวพุทธชิโนรส ธรรมญาณมหาเถระ

พ.ศ. ๒๔๗๙ เปนพระยอดแกวพุทธชิโนรส สกลมหาสังฆปาโมกข ธรรมญาณมหาเถระ และไดทรงรับการสถาปนาเปนสมเด็จพระสังฆราช บริหารคณะสงฆ โดยเฉพาะเขตนครหลวงพระบาง แทนสมเด็จพระสังฆราชทองจันทร ธมฺมธโรมหาเถระ แหงวัดเตาไห

กอนที่พระองคจะไดเปนพระสังฆราช ทรงมีนิมิตรูเหตุการณลวงหนา (ขณะนั้นพระสังฆราชทองจันทร ประทับอยูวัดเตาไห ยังทรงแข็งแรง เสด็จไปไหนมาไหนได) คืนหน่ึงพระองคน่ังสมาธิแลวก็จำวัดตามปกติ ทรงฝนไปวา พระองคเสด็จเขาไปในพระบรมมหาราชวังช้ันใน

86

มีพวกขาราชการท้ังฝายลาวและฝรั่งเศส สมเด็จพระเจาศรีสวางวงศพรอมพระอัครมเหสี หลังจากน้ันสมเด็จพระเจามหาชีวิตฯ ก็ไดนำใบตราตั้งมาถวายแกองคสมเด็จ แลวทรงต่ืนข้ึน

คืนตอมาทรงตื่นนอนตีสี่ ลุกนั่งสมาธิ ในขณะนั่งอยูนั้นปรากฏวาตัวเบาลอยขามไปทางหลวงพระบาง เหนือพระธาตุจอมสีกลางเมือง แลวลอยสูงขึ้นไปจนเหนือเมฆ เห็นปราสาทของเหลาทวยเทพ

หลังจากนั้นอาทิตยกวา ๆ สมเด็จพระสังฆราชทองจันทรก็สิ้นพระชนม

แลวพระองคก็ไดรับตำแหนงสมเด็จพระสังฆราชองคตอมา

เหตุการณสำคัญอีกครั้งหน่ึงคือเม่ือ พ.ศ. ๒๔๙๖ ลาวไดรับเอกราชจากฝรั่งเศส แลวรวมประเทศสามภาค (หลวงพระบาง เวียงจันทน จำปาศักดิ์) เขาเปนพระราชอาณาจักรเดียวกัน พระองคไดรับสถาปนาขึ้นเปนสมเด็จพระสังฆราชแหงพระราชอาณาจักรลาว ทรงบริหารการคณะสงฆทั่วราชอาณาจักรจนกระทั่งเสด็จลี้ภัยมาอยูประเทศไทย

87

เมื่อ พ .ศ . ๒๕๑๓ พระองคมีพระชนมครบ ๘๐ พรรษา มีการสรางพระไตรปฎกฉบับอักษรลาวเพื่อเปนอนุสรณแดพระองคทาน

พ.ศ. ๒๕๒๒ ทรงเสด็จขามแมน้ำโขง มาประทับที่วัดมัชฌิมาวาส จังหวัดอุดรธานี แลวเสด็จเขารักษาพระองคที่โรงพยาบาลสงฆ ตราบสิ้นพระชนม

เหรียญรูปพระองคที่คณะศิษยานุศิษยจัดทำขึ้นคราวฉลองพระชนมายุ ๘๐ พรรษา มีอภินิหารชวยคุมครองและเปนสิริมงคลมาก เดี๋ยวนี้หาไมไดแลว ใครมีไวเปนบุญหลาย

88

ภาพประกอบ : ปรีดา ขาวบอ