4 ความพึงพอใจในการทำงานของ ......บทค ดย...

ศนยบรหารขอมลตลาดแรงงานภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

กองบรหารขอมลตลาดแรงงาน กรมการจดหางาน ศาลากลางจงหวดขอนแกน ชน 3 (หลงเกา)

ถนนศนยราชการ ต าบลในเมอง อ าเภอเมอง จงหวดขอนแกน 40000

โทรศพท 0 4323 9016 โทรสาร 0 4323 9016 www.doe.go.th/lmi-ne

ความพงพอใจในการท างานของแรงงานนอกระบบบนดจทลแพลตฟอรม : กรณศกษาผขบรถแทกซในจงหวดขอนแกน

พมพครงท 1 พมพท รานพฒนพาณชย ปทพมพ 2562 ISBN : 978-616-555-189-2

กกจ. 36/2562 กบต.11

หนวยงานผจดท า/ผแตง

ค ำน ำ

ปจจบนเทคโนโลยเขามามบทบาทในชวตประจ าวนของทกคนทกอาชพ ไมเวนแมแตการเรยกใชบรการรถแทกซในรปแบบของดจทลแพลตฟอรมทอ านวยความสะดวก รวดเรวใหแกผใชบรการ แตรปแบบเดมกยงคงใหบรการอย ทงสองรปแบบเปนอาชพทเปนกลมของแรงงาน นอกระบบสามารถท างานเลยงตนเองและครอบครวไดดวยเหตผลของความไมเพยงพอของระบบขนสงสาธารณะในตวเมอง ศนยบรหารขอมลตลาดแรงงานภาคตะวนออกเฉยงเหนอจงมความสนใจศกษาเรองความพงพอใจในการท างานของแรงงานนอกระบบบนดจทลแพลตฟอรม: กรณศกษาผขบรถแทกซในจงหวดขอนแกน ความพงพอใจในการท างานเปนเรองส าคญทสงผลตอคณภาพชวต ของคนท างาน โดยเฉพาะความพงพอใจในดานรายได ความมนคง และความปลอดภยในการท างาน ทเปนปจจยส าคญในระดบตนๆ ทจะท าใหผทท างานมคณภาพชวตทด และสงผลถงคณภาพชวต ของคนในครอบครวดวย

ศนยบรหารขอมลตลาดแรงงานภาคตะวนออกเฉยงเหนอ หวงวารายงานการวจยเลมน จะเปนประโยชนและสามารถน าผลการศกษาไปเปนแนวทางในการวางแผนพฒนาแรงงานนอกระบบใหมคณภาพชวตทดขน

ศนยบรหารขอมลตลาดแรงงานภาคตะวนออกเฉยงเหนอ กองบรหารขอมลตลาดแรงงาน

กรมการจดหางาน กระทรวงแรงงาน สงหาคม 2562

ปจจบนเทคโนโลยเขามามบทบาทในชวตประจำาวนของทกคนทกอาชพ ไมเวนแมแตการเรยกใชบรการรถแทกซในรปแบบของดจทลแพลตฟอรมทอำานวยความสะดวก รวดเรวใหแก

บทคดยอ

งานศกษานมวตถประสงคเพอประเมนและเปรยบเทยบความพงพอใจในการทางาน ของคนขบรถแทกซทวไป และคนขบแทกซแกรบ (Grab) ในจงหวดขอนแกนใน 3 ดาน ไดแก รายได ความมนคงในอาชพ และความปลอดภยในอาชพ โดยสมตวอยางแบบบงเอญ จากคนขบรถแทกซ ทจดทะเบยนกบสานกงานขนสงจงหวดขอนแกน 80 คน และคนขบรถแทกซแกรบ 30 คน และใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลและนามาวเคราะห โดยการแจกแจงความถ คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการทดสอบคาความแตกตางระหวางคาเฉลยของกลมตวอยาง 2 กลม ผลการวจยพบวา คนขบรถทงสองกลมสวนใหญเปนเพศชาย คนขบรถแทกซแกรบโดยเฉลยจะมวฒการศกษาทสงและมอายนอยกวาคนขบรถแทกซทวไป หลงหกคาใชจายรายไดเฉลยของคนขบรถแทกซทวไป เทากบ 606.88 บาทตอวน และคนขบรถแทกซแกรบ 740 บาทตอวน แตไมแตกตางกน ทระดบนยสาคญ 0.05 ความพงพอใจในการทางานทง 3 ดานของทงสองกลม อยในระดบปานกลาง มคาเฉลยเทากบ 3.05 และ 2.95 ตามลาดบ โดยดานทใหคาเฉลยสงสด ของทงสองกลมคอความมนคงในอาชพ ดานทใหคาเฉลยนอยทสดของแทกซทวไป คอดานรายได และดานทนอยทสดของแทกซแกรบ คอดานความปลอดภย หากพจารณาประเดนยอยของแตละดานพบวา คนขบรถแทกซแกรบมความพงพอใจดานความปลอดภยนอยกวาอยางมนยสาคญทางสถต ในเรองมาตรการดแลสขภาพอยางครอบคลมและทวถงของรฐ และการคมครองและสวสดการ ตามกฎหมาย และคนขบแทกซแกรบมความพงพอใจมากกวาอยางมนยสาคญทางสถตในเรองสามารถจดสมดลระหวางเวลางาน ครอบครว และสวนตวไดอยางพอเหมาะ ขอเสนอแนะจากการศกษา ควรหามาตรการทจะลดคาใชจายและเพมรายไดแกคนขบแทกซ สนบสนนใหมการรวมกลมเพอเจรจาตอรองผลประโยชน สนบสนนใหเขาประกนสงคมภาคสมครใจ (มาตรา 40) และปรบปรงกฎหมายและระเบยบตางๆ ใหทนสมย

ค ำส ำคญ : ความพงพอใจ คนขบแทกซ แกรบ

Abstract

The purpose of this study was to evaluate and compare job satisfaction of taxi drivers and Grab drivers in KhonKaen, with the focus on three aspects including income, job security, and occupational safety. The participants, chosen by accidental sampling, included two groups of drivers, 80 taxi drivers who registered with the Provincial Land Transport Office of KhonKaen and 30 Grab drivers. The data were then collected using questionnaires and analyzed by using frequency distribution, percentage, mean, standard deviation, and two-sample t-test. The results indicated that the majority of drivers was males. On average, Grab drivers attained higher qualification in education and were younger than taxi drivers. Taxi drivers’ daily income after deduction of expenses was 606.88 Baht, whereas Grab drivers received 740 Baht. However, there was no difference at the significant level of 0.05. The level of job satisfaction on all three aspects was moderate (means = 3.05 and 2.95 respectively). For both groups of drivers, job security showed the highest mean. In contrast, for taxi drivers, income was the aspect with the lowest mean. Meanwhile, for Grab drivers, occupational safety showed the lowest mean. More specifically, Grab drivers reported to have lower occupational safety with statistical significance in term of government’s measures on comprehensive and accessible healthcare as well as drivers’ legal protection and welfare. Lastly, Grab drivers’ satisfaction level was higher, with statistical significance, in terms of the balance of time allocated to work, family, and personal care. Keywords: satisfaction taxi driver Grab

กตตกรรมประกาศ

งานว จ ยฉบ บน ผ ว จ ยขอขอบพระคณ รองศาสตราจารย ดร .ก ร ยา ก ลกลการ คณะเศรษฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ทกรณาเสยสละเวลาในการตรวจสอบความเทยงตรง เชงเนอหาของเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมลส าหรบงานวจย รวมท งไดใหขอเสนอแนะ ในการแกไขปรบปรงเพมเตมเพอใหมความสมบรณยงขน

นอกจากนน ผวจยไดรบความอนเคราะหจากกลมคนขบรถแทกซทวไป และกลมคนขบรถแทกซแกรบ ทกรณาใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถามเปนอยางด ท าใหไดขอมลทครบถวน ตามวตถประสงคของการวจย

และขอกราบขอบพระคณ อธบดกรมการจดหางาน (นางเพชรรตน สนอวย) รองอธบด (นางเธยรรตน นะวะมะวฒน) ผอ านวยการกองบรหารขอมลตลาดแรงงาน (นางสาวสกญญา ภพฒนากล) ทมอบโอกาสใหผวจยไดเรยนร จดท า และน าเสนอผลงานวจย ทเปนประโยชนตอกรมการจดหางานและหนวยงานทเกยวของ ขอขอบคณ จดหางานจงหวดขอนแกน (นายปรชา อนทรชาธร) ทใหค าแนะน าเพมเตมในการด าเนนการศกษา หากเกดขอผดพลาดประการใดจากผลงานวจยฉบบน ผวจยยนดรบค าแนะน าและแกไขปรบปรง พรอมทงขออภยไว ณ โอกาสน


กองบรหารขอมลตลาดแรงงาน กรมการจดหางาน กระทรวงแรงงาน

สงหาคม 2562

สารบญ

หนา

ค าน า ก บทคดยอภาษาไทย ข บทคดยอภาษาองกฤษ ค กตตกรรมประกาศ ง สารบญ จ สารบญตาราง ช

บทท 1 บทน า 1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา 1 วตถประสงคของการวจย 2 ขอบเขตของการวจย 2 นยามศพทเฉพาะ 3 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 3 กรอบแนวความคดของการวจย 4

บทท 2 ทบทวนวรรณกรรมและผลงานวจยทเกยวของ 5 ขอมลพนฐานเกยวกบแทกซในจงหวดขอนแกน 5

แนวคดและทฤษฎเกยวกบความพงพอใจในงาน 8 แนวคดเกยวกบแรงงานนอกระบบ 13

แนวคดเกยวกบผประกอบอาชพคนขบแทกซ 15 แนวคดเกยวกบแพลตฟอรม 16 - เศรษฐกจแพลตฟอรม 16 - แพลตฟอรม Grab 17 - Grab ในจงหวดขอนแกน 20

งานวจยทเกยวของ 20 บทท 3 วธด าเนนการวจย 23 ประชากรและตวอยาง 23 วธการสมตวอยาง 24 เครองมอทใชในการศกษา 24 วธการเกบรวบรวมขอมล 25 การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวเคราะหขอมล 26

ฉ

สารบญ (ตอ)

หนา บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล 27 สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม 27 สวนท 2 ขอมลความพงพอใจในการท างานของคนขบรถแทกซ ทง 3 ดาน 33

ไดแก รายได ความมนคงในอาชพ และความปลอดภยในอาชพ น ามาหาคาเฉลย ( ) และคาเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และแปลความหมายตามเกณฑทก าหนด และเปรยบเทยบความพงพอใจ ในการท างานของกลมคนขบรถแทกซทวไปและกลมคนขบรถแทกซแกรบ

สวนท 3 เหตผลทท าใหประกอบอาชพขบรถแทกซอยจนถงปจจบน 40 สวนท 4 ความคดเหนทวไปของผขบรถแทกซ 40

บทท 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ 42 สถานภาพทวไป 42 ความพงพอใจในการท างานของแทกซทเปนกลมคนขบรถแทกซทวไป 44

และกลมคนขบรถแทกซแกรบในจงหวดขอนแกน ขอเสนอแนะ 47

- ขอเสนอแนะเชงนโยบาย 47 - ขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป 49

บรรณานกรม บ-1 ภาคผนวก ผ-1

แบบสอบถามเพอการวจย เรอง ความพงพอใจในการท างานของแรงงานนอกระบบ บนดจทลแพลตฟอรม: กรณศกษาผขบรถแทกซในจงหวดขอนแกน

สารบญตาราง

หนา

ตารางท 2.1 จ าแนกประเภทผประกอบการรถแทกซในจงหวดขอนแกน 7 ตารางท 2.2 จ าแนกจ านวนรถแทกซตามประเภทผประกอบการในจงหวดขอนแกน 7 ตารางท 3.1 เกณฑในการประมาณขนาดกลมตวอยางจากจ านวนประชากร 23 ตารางท 4.1 แสดงจ านวนและรอยละ ขอมลสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม 27 ตารางท 4.2 แสดงจ านวนและรอยละ ขอมลการประกอบอาชพของผตอบแบบสอบถาม 29 ตารางท 4.3 แสดงคาใชจายเฉลยในการขบรถแทกซตอวน รายไดเฉลยจากการขบรถ 32

แทกซตอวน และรายไดเฉลยหลงจากหกคาใชจายของคนขบรถแทกซ ตารางท 4.4 แสดงคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐาน ของความพงพอใจในอาชพ 33

ของคนขบรถแทกซ ในภาพรวมและรายดาน ตารางท 4.5 แสดงความสมพนธระหวางตวแปรกบความพงพอใจในอาชพคนขบรถแทกซ 34

ดานรายได ความมนคงในอาชพ ความปลอดภยในอาชพ และภาพรวม ตารางท 4.6 แสดงคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐาน ของความพงพอใจในอาชพ 35

ของคนขบรถแทกซ ดานรายได จ าแนกเปนรายขอ ตารางท 4.7 แสดงคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐาน ของความพงพอใจในอาชพ 36

ของคนขบรถแทกซ ดานความมนคงในอาชพ จ าแนกเปนรายขอ ตารางท 4.8 แสดงคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐาน ของความพงพอใจในอาชพ 38

ของคนขบรถแทกซ ดานความปลอดภยในอาชพ จ าแนกเปนรายขอ

บทท 1 บทน ำ

1. ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ แรงงานนอกระบบ ไดรบการยอมรบวาเปนภาคสวนทมความส าคญตอระบบเศรษฐกจและสงคมของประเทศเปนอยางมาก เนองจากแรงงานนอกระบบมสดสวนเกนกวาครงหนงของผมงานท าทงหมด ผลการส ารวจแรงงานนอกระบบในป 2561 ของส านกงานสถตแหงชาต พบวา ในจ านวน ผมงานท าทงประเทศทงสน 38.3 ลานคน เปนผท างานทไมไดรบความคมครองหรอไมมหลกประกนทางสงคมจากการท างาน ซงเรยกวาแรงงานนอกระบบ1 (Informal workers) จ านวน 21.2 ลานคนหรอรอยละ 55.3 และทเหลอเปนแรงงานในระบบ 17.1 ลานคน หรอรอยละ 44.7 ส าหรบแรงงานนอกระบบเมอพจารณาตามเพศ พบวา เพศชายมจ านวน 11.7 ลานคน หรอรอยละ 55.2 และเพศหญง 9.5 ลานคนหรอรอยละ 44.8 ของแรงงานนอกระบบทงหมด นอกจากนนแรงงานนอกระบบท างาน อยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอมากทสด รอยละ 35.9 รองลงมาเปนภาคกลาง รอยละ 22.7 ภาคเหนอ รอยละ 20.9 ภาคใต รอยละ 13.4 และกรงเทพมหานคร2 มแรงงานนอกระบบนอยทสด รอยละ 7.1

แรงงานนอกระบบสวนใหญส าเรจการศกษาระดบประถมศกษาและต ากวาประมาณ 12.6 ลานคน หรอรอยละ 59.4 รองลงมาเปนระดบมธยมศกษา 6.5 ลานคน หรอรอยละ 30.9 และระดบอดมศกษา 2.0 ลานคน หรอรอยละ 9.5 มากกวาครงหนงท างานอยในภาคเกษตรกรรม โดยมจ านวนถง 11.7 ลานคน หรอรอยละ 55.5 รองลงมาท างานอยในภาคการคาและการบรการ รอยละ 33.2 และภาคการผลต รอยละ 11.3 จากผลการส ารวจแรงงานนอกระบบในป 2561 โดยส านกงานสถตแหงชาต พบวา แรงงานนอกระบบ 6.7 ลานคนหรอรอยละ 31.6 ของแรงงานนอกระบบทงหมด มปญหาจากการท างานทตองการใหภาครฐชวยเหลอมากทสด ในเรองคาตอบแทน รอยละ 56.0 รองลงมาเปนเรองการท างานหนก รอยละ 16.4 และงานทท าไมไดรบคาจางอยางตอเนองรอยละ 15.7 ทเหลอเปนเรองอนๆ เชน ไมมสวสดการ ไมมวนหยด ท างานไมตรงเวลาปกต ชวโมงการท างานมากเกนไป และลาพกผอนไมได เปนตน ปจจบนกระทรวงแรงงาน ไดรบการมอบหมายใหเปนหนวยงานหลกในการด าเนนงาน ดานการสงเสรม การคมครอง และพฒนาแรงงานนอกระบบ รวมกบอกหลายหนวยงาน ทงภาครฐ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม ซงมการขบเคลอนตามแผนปฏบตการดานการบรหารจดการแรงงานนอกระบบ พ.ศ. 2560-2564 โดยมวสยทศน “แรงงานนอกระบบมความมนคงทางรายได ไดรบการคมครองทางสงคมอยางทวถง น าสคณภาพชวตทดอยางยงยน”ภายใตยทธศาสตรส าคญ ดงน ยทธศาสตรท 1 : เสรมสรางหลกประกนทางสงคมและขยายความคมครองใหทวถง ยทธศาสตรท 2

1 แรงงานนอกระบบ หมายถง ผมงานท าทไมไดรบความคมครองหรอไมมหลกประกนทางสงคมจากการท างาน

ซงเปนความหมายทก าหนดโดยส านกงานสถตแหงชาต 2 การแบง ภาค ตามความหมายของส านกงานสถตแหงชาต ไดแก กรงเทพมหานคร กลาง เหนอ

ตะวนออกเฉยงเหนอ และใต

รอยละ 33.2 และภาคการผลต รอยละ 11.3 จากผลการสำารวจแรงงานนอกระบบในป 2561โดยสำานกงานสถตแหงชาต พบวา แรงงานนอกระบบ 6.7 ลานคนหรอรอยละ 31.6 ของแรงงานนอกระบบทงหมด มปญหาจากการทำางานทตองการใหภาครฐชวยเหลอมากทสด ในเรองคาตอบแทนรอยละ 56.0 รองลงมาเปนเรองการทำางานหนก รอยละ 16.4 และงานททำาไมไดรบคาจางอยางตอเนอง

ปจจบนกระทรวงแรงงาน ไดรบการมอบหมายใหเปนหนวยงานหลกในการดำาเนนงานดานการสงเสรม การคมครอง และพฒนาแรงงานนอกระบบ รวมกบอกหลายหนวยงาน ทงภาครฐ

2

: เสรมสรางสมรรถนะแรงงานนอกระบบเพอการท างาน ยทธศาสตรท 3 : เพมสมรรถนะการบรหารจดการแรงงานนอกระบบ เพอใหแรงงานนอกระบบมความมนคงทางรายได ไดรบการคมครอง ทางสงคมอยางทวถงน าสคณภาพชวตทดอยางยงยนและในปงบประมาณ 2562 นโยบายเนนหนก ทเปนนโยบายเรงดวนของกระทรวงแรงงานทเกยวกบแรงงานนอกระบบ ก าหนดใหขยายการบรณาการภาคเครอขายในการสงเสรม คมครอง และพฒนาแรงงานนอกระบบใหมอาชพ มรายได มหลกประกนทางสงคม และมคณภาพชวตทดขน เปาหมาย 1,066,000 คน (กระทรวงแรงงาน, 2561) จะเหนไดวา รฐบาลและกระทรวงแรงงานใหความส าคญเปนอยางมากกบกลมแรงงานนอกระบบซงเปนแรงงานกลมใหญของประเทศ ในการสงเสรมใหเขาสระบบทถกกฎหมาย เปนทมาใหกระทรวงแรงงานก าหนดเปนวาระเรงดวนทตองด าเนนการผลกดนใหแรงงานนอกระบบไดรบสทธประโยชนอยางทวถง และมคณภาพชวตทดขน เพอสงเสรม คมครอง และพฒนาแรงงานนอกระบบ ใหมอาชพ มรายได มหลกประกนทางสงคม และมคณภาพชวตทดขน ตามนโยบายของรฐบาลและแผนการบรหารจดการแรงงานนอกระบบของกระทรวงแรงงาน ศนยบรหารขอมลตลาดแรงงานภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ซงเปนหนวยงานสวนกลางทปฏบตงานอยในสวนภมภาค สงกดกองบรหารขอมลตลาดแรงงาน กรมการจดหางาน กระทรวงแรงงาน มภารกจหลกประการหนง คอการวจย ทเกยวของกบสถานการณตลาดแรงงาน จงใหความส าคญและสนใจศกษาแรงงานนอกระบบกลมคนขบรถแทกซ ทงกลมคนขบแทกซทวไปและกลมคนขบแทกซแกรบ (Grab) โดยไดน าประเดนความพงพอใจในการท างานของคนขบแทกซทง 2 กลม มาศกษาเปรยบเทยบ เนองจากการท างานบนแพลตฟอรมแกรบ เปนการท างานรปแบบใหมทเพงเรมเขามาใหบรการในจงหวดเมอป 2561 ยงไมมนกวชาการหรอหนวยงานใดท าการศกษาในประเดนดงกลาว ซงผวจยเหนวาความพงพอใจในการท างานเปนเรองส าคญทมผลกระทบตอคณภาพชวตของคนขบแทกซและครอบครว และเหนวา ขอคนพบของงานวจยจะสามารถน าไปเปนแนวทางในการวางแผนยกระดบคณภาพชวตของแรงงานนอกระบบใหมมาตรฐานเทาเทยมกบแรงงานในระบบ อนน าไปสคณภาพชวตทดอยางยงยน

2. วตถประสงคของกำรวจย 2.1 เพอศกษาสถานภาพทวไปของกลมแทกซทเปนคนขบรถแทกซทวไป และคนขบแทกซ

แกรบ ในจงหวดขอนแกน 2.2 เพอศกษาความพงพอใจในการท างานของกลมแทกซทเปนคนขบรถแทกซทวไป และ

คนขบรถแทกซแกรบ ในจงหวดขอนแกน 2.3 เพอศกษาเปรยบเทยบความพงพอใจในการท างานของกลมแทกซทเปนคนขบรถแทกซ

ทวไป และคนขบรถแทกซแกรบ ในจงหวดขอนแกน

3. ขอบเขตของกำรวจย 3.1 ดำนพนท พนทในการวจยครงน ท าการศกษาความพงพอใจในการท างานของแรงงานนอกระบบของ

กลมแทกซทเปนคนขบรถแทกซทวไป และคนขบรถแทกซแกรบ ในจงหวดขอนแกน 3.2 ดำนประชำกร

3

ในการวจยครงน ด าเนนการกบกลมประชากรทเปนกลมคนขบรถแทกซทจดทะเบยนกบส านกงานขนสงจงหวดขอนแกน จ านวน 418 คน และกลมคนขบรถแทกซแกรบ จ านวน 200 คน

3.3 กลมตวอยำง กลมตวอยางในการวจย ไดแก กลมคนขบรถแทกซทจดทะเบยนกบส านกงานขนสงจงหวด

ขอนแกน จ านวน 80 คน และกลมคนขบรถแทกซแกรบ จ านวน 30 คน 3.4 ตวแปรทศกษำ

ตวแปรพนฐำน คอ ขอมลสวนบคคล ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา สถานภาพการสมรส รายได จ านวนชวโมงทขบรถ ชวงเวลาทขบรถกลางวน/กลางคน และอาชพหลก/รอง

ตวแปรทสนใจ คอ ประเภทรถแทกซทวไป/แกรบ ตวแปรตำม คอ ความพงพอใจในการท างานของคนขบรถแทกซ ดานรายได ความมนคง

ในอาชพ และความปลอดภยในอาชพ

4. นยำมศพทเฉพำะ 4.1 แรงงำนนอกระบบ หมายถง คนขบรถแทกซทวไปและคนขบรถแทกซแกรบ ในจงหวดขอนแกน ทไมไดรบความคมครองหรอไมมหลกประกนทางสงคมจากการท างาน

4.2 แรงงำนนอกระบบบนดจทลแพลตฟอรม หมายถง กลมคนขบรถแทกซแกรบ ในจงหวดขอนแกน

4.3 กลมคนขบรถแทกซทวไป หมายถง คนขบรถแทกซท ไม ไดสมครเปนสมาชกบนแพลตฟอรมแกรบ

4.4 ควำมพงพอใจดำนรำยได หมายถง มรายไดสม าเสมอ เพยงพอตอการด ารงชพ เหลอพอทจะเกบออม และรายไดทไดรบสรางความมนคงแกชวตตนเองและครอบครว

4.5 ควำมพงพอใจดำนควำมมนคงในอำชพ หมายถง อาชพไดรบการยอมรบจากครอบครวและสงคม มความมนคง และยดเปนอาชพหลกได ไดรบการคมครองดแลตามกฎหมาย พงพอใจ ในสภาพการท างานภายใตเงอนไขสญญาทเกดขน การรวมกลมเพอเจรจาตอรองผลประโยชนในเรองการท างาน และไดรบการพฒนาความร ทกษะในการท างาน

4.6 ควำมพงพอใจดำนควำมปลอดภยในอำชพ หมายถง ความปลอดภยตอชวตและทรพยสน รฐใหการดแลสขภาพอยางครอบคลมและทวถง ไดรบการคมครองและไดรบสวสดการตามกฎหมาย รถแทกซทใชในการประกอบอาชพมคณภาพและปลอดภย และสามารถจดสมดลระหวางเวลางาน ครอบครว เรองสวนตวไดอยางเหมาะสม

5.ประโยชนทคำดวำจะไดรบ 5.1 ผวจยไดทราบสถานภาพทวไปและความพงพอใจในการท างานของแรงงานนอกระบบ

กลมคนขบรถแทกซทวไป และกลมคนขบรถแทกซแกรบ 5.2 หนวยงานทเกยวของสามารถน าขอคนพบทไดจากงานวจยไปเปนแนวทางในการวางแผน

พฒนาคณภาพชวตของแรงงานนอกระบบ กลมคนขบรถแทกซทวไป และกลมคนขบรถแทกซแกรบ

ในการวจยครงน ดำาเนนการกบกลมประชากรทเปนกลมคนขบรถแทกซทจดทะเบยนกบสำานกงานขนสงจงหวดขอนแกน จำานวน 418 คน และกลมคนขบรถแทกซแกรบ จำานวน 200 คน

4

6. กรอบแนวคดของกำรวจย

ตวแปรทสนใจ

ประเภทรถแทกซทวไป/แกรบ

ควำมพงพอใจ

ในกำรท ำงำนของคนขบรถแทกซ

1. ดานรายได 2. ดานความมนคงในอาชพ 3. ดานความปลอดภยในอาชพ

ตวแปรพนฐำน 1. เพศ 2. อาย 3. ระดบการศกษา 4. สถานภาพการสมรส 5. รายได 6. จ านวนชวโมงทขบรถ 7. ชวงเวลาทขบรถ กลางวน/กลางคน 8. อาชพหลก/รอง

บทท 2 ทบทวนวรรณกรรม และผลงานวจยทเกยวของ

การศกษาวจยเรอง ความพงพอใจในการท างานของแรงงานนอกระบบบนดจทลแพลตฟอรม: กรณศกษาผขบรถแทกซในจงหวดขอนแกน ไดท าการศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ โดยน าเสนอตามล าดบ ดงตอไปน 1. ขอมลพนฐานเกยวกบแทกซในจงหวดขอนแกน 2. แนวคดและทฤษฎเกยวกบความพงพอใจในงาน 3. แนวคดเกยวกบแรงงานนอกระบบ 4. แนวคดเกยวกบผประกอบอาชพคนขบแทกซ 5. แนวคดเกยวกบแพลตฟอรม 6. งานวจยทเกยวของ 1. ขอมลพนฐานเกยวกบแทกซในจงหวดขอนแกน 1.1 ขอมลพนฐานจงหวดขอนแกน

ส าหรบสถานการณแรงงานนอกระบบของจงหวดขอนแกน ซงทมประชากร 1.73 ลานคน มากทสดเปนอนดบ 4 ของประเทศ เปนผมงานท า จ านวน 984,264 คน เปนแรงงานนอกระบบ จ านวน 686,611 คน คดเปนรอยละ 71.25 ของก าลงแรงงาน แยกเปนเพศชาย 379,673 คน เพศหญง 306,939 คน โดยจ าแนกแรงงานนอกระบบตามอาชพ ไดเปน ผบญญตกฎหมายและผจดการ 5,721 คน วชาชพดานตางๆ 1,336 คน วชาชพดานเทคนค 1,867 คน เสมยน 2,640 คน พนกงานบรการ 126,422 คน ดานการเกษตรและประมง 431,122 คน ดานความสามารถทางฝมอ 56,382 คน ผปฏบตงานโรงงงานเครองจกร 8,688 คน และอาชพพนฐานตางๆ 52,432 คน (ส านกงานสถตจงหวดขอนแกน, 2561)

จงหวดขอนแกน ในทางภมศาสตรเปนจงหวดทตงอยกลางของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ท าใหมบทบาทเปนศนยกลางในหลายๆ ดาน อาทเชน ดานการศกษา มมหาวทยาลยขอนแกน ซงเปนมหาวทยาลยทมชอเสยงในระดบตนๆ ของประเทศทนอกจากจะผลตบณฑตสาขาตางๆ แลว ทส าคญยงเปนมหาวทยาลยทสอนดานการแพทยอกดวย รวมทงยงมสถาบนการศกษาของเอกชนทงในระดบอดมศกษาและอาชวศกษา รวม 25 แหง

ดานการแพทย เปนทตงของโรงพยาบาลศรนครนทร ซงเปนโรงพยาบาลของรฐทใหญทสด ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ทใหบรการโดยบคลากรทางการแพทยทมชอเสยงในการรกษาโรคตางๆ และดวยเครองมอททนสมย รวมทงมโรงพยาบาลเอกชนขนาดใหญ คอ โรงพยาบาลกรงเทพขอนแกน โรงพยาบาลขอนแกนราม และโรงพยาบาลราชพฤกษ โรงพยาบาลดงกลาวม ได ใหบรการ ดานการแพทยเฉพาะประชาชนของจงหวดขอนแกนเทานน ดวยความพรอมของบคลากรและอปกรณทางการแพทย ท าใหประชาชนในจงหวดใกลเคยงและประเทศเพอนบาน เชน สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว เดนทางเขามาใชบรการทางดานการแพทยดวย

6

ดานเศรษฐกจ มอตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ ป 2553-2558 เฉลย 4.83% ตอป ซงตามแผนพฒนาจงหวดไดตงเปาหมายพฒนาขดความสามารถของการแขงขนเพอยกระดบมาตรฐานสนคาและบรการใหตรงกบความตองการของตลาด และเชอมโยงกบอนภมภาคลมน าโขง รวมทงสงเสรมพฒนาดานนวตกรรมและเทคโนโลยสการเปน Smart City และ MICE City ซงความโดดเดนของจงหวดทเปนศนยกลางของภาคตะวนออกเฉยงเหนอจงเปนทมาของการลงทนสรางศนย การประชมและแสดงสนคานานาชาตขอนแกน (KHONKAEN INTERNATIONAL CONVENTION AND EXPOSITION CENTER หรอเรยกสนๆวา “ไคซ” หรอ “KICE”) เปนสถานทแสดงสนคาอตสาหกรรมเครองจกรกลหนก งานประชมสมมนาประจ าปขนาดใหญ ตลอดจนการจดแสดงคอนเสรตในระดบนานาชาตไดเปนอยางด สามารถจผชมไดมากกวา 10,000 คน มศนยการคาขนาดใหญ เชน บกซ โลตส แมคโคร เซนทรล ศนยกระจายสนคาซพออลล และเทสโก รวมทงมศนยคาสงสนคาขนาดใหญ 2 แหง คอ ศนยคาสงสนคาประตน าขอนแกน และศนยคาสงสนคาอฟ นอกจากนน ยงเปนทตงของธนาคารแหงประเทศไทยสาขาภาคตะวนออกเฉยงเหนอ สถานกงสลของตางประเทศ ไดแก สถานกงสลใหญของสาธารณรฐประชาชนจน สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว สาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม และสาธารณรฐเปร ดานการคมนาคม มการเชอมตอดวยถนน สายส าคญ คอ ถนนมตรภาพไปยงจงหวดตางๆ ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอและประเทศเพอนบาน รวมทงยงมสนามบนพาณชยทสามารถเดนทางไปยงเมองตางๆ ทงภาคเหนอ ภาคใต ภาคตะวนออก กรงเทพมหานคร รวมทงตางประเทศ ดวยเทยวบนมากกวา 300 เทยวบน (ส านกงานแรงงานจงหวดขอนแกน, 2562) ดวยเหตผลดงกลาวขางตน เปนปจจยดงดดใหมผเดนทางเขาสจงหวดขอนแกนเพอประกอบธรกจ กจกรรมตางๆ ทงชวคราวและถาวรเพมขนทกป ท าให เกดปญหาภายในเมองตามมา เชน มลพษ, จราจร, ขนสงมวลชน (แผนพฒนาจงหวดขอนแกน พ.ศ.2561 -2564) โดยเฉพาะดานการขนสงมวลชนทไมเพยงพอตอความตองการเดนทางของประชาชนทงทอาศยอยในจงหวดและผทเดนทางเขามาท าภารกจตางๆ ซงระบบการขนสงสาธารณะของจงหว ดมเพยงรถโดยสารสองแถว ทใหบรการในตวเมองเทานน ดงนนการใหบรการเดนทางทสามารถสนองตอบตอความตองการไดอยางรวดเรวและคลองตวกคอรถยนตรบจาง (แทกซ) จากรายงานสถตของส านกงานขนสงจงหวดขอนแกน (31 ตลาคม 2561) พบวา มรถแทกซทจดทะเบยน จ านวน 426 คน ประกอบดวยกลมรถแทกซบคคลธรรมดา จ านวน 34 คน กลมรถแทกซนตบคคล จ านวน 384 คน และรถยนตบรการธรกจ Hotel Taxi จ านวน 8 คน การใหบรการของแทกซทจดทะเบยนกบส านกงานขนสงจงหวดขอนแกนดงกลาวขางตน มปญหาดานการใหบรการ โดยขนสงจงหวดขอนแกนไดรบเรองรองเรยนจากผโดยสารและประชาชนทวไปอยางตอเนอง ปญหาหลก คอแทกซมเตอรไมกดมเตอรและจะคดคาบรการแบบเหมาจาย จากผโดยสารในอตราทสงมาก รวมทงจ านวนรถแทกซทไมเพยงพอท าใหผใชบรการทเรยกรถผานศ น ย บ ร การแท กซ ต อ งรอน าน ท า ให ผ โด ยสารเด นท างไม ท น เวล าตามความต อ งการ (http://mgronline.com/local/detail/9570000110528) จงเปนโอกาสของการใหบรการขนสงมวลชนผานแอพพลเคชนโดยการใชเทคโนโลยททนสมยผานระบบสมารทโฟนเพอความสะดวกและรวดเรว ไดแก แพลตฟอรม Grab ไดเขามาเปดใหบรการในจงหวดขอนแกน เพอเพมทางเลอกในการอ านวยความสะดวกเกยวกบการเดนทางไดอยางรวดเรวและมคณภาพใหแกประชาชน

มลพษ, จราจร, ขนสงมวลชน (แผนพฒนาจงหวดขอนแกน พ.ศ.2561-2564) โดยเฉพาะดานการขนสงมวลชนทไมเพยงพอตอความตองการเดนทางของประชาชนทงทอาศยอยในจงหวดและผทเดน

ขอนแกน (31 ตลาคม 2561) พบวา มรถแทกซทจดทะเบยน จำานวน 426 คน ประกอบดวยกลมรถแทกซบคคลธรรมดา จำานวน 34 คน กลมรถแทกซนตบคคล จำานวน 384 คน และรถยนตบรการ

7

1.2 แทกซในจงหวดขอนแกน จงหวดขอนแกนเปนเมองขนาดใหญและมการขยายตวทางเศรษฐกจอยางตอเนอง สงผลใหจ านวนประชากรเพมขนทกป การคมนาคมขนสงจงเปนปจจยส าคญในการขบเคลอนความเจรญ ในทกๆ ดาน และรถแทกซกเปนหนงในปจจยส าคญนนทชวยอ านวยความสะดวกแกประชาชน ในทองถน และนกทองเทยว รถแทกซไดเรมตนเขามาใหบรการในจงหวด โดยมการจดทะเบยนครงแรกในป 2553 และจากรายงานจ านวนรถในใบประกอบการรบจางและบรการ ของส านกงานขนสงจงหวดขอนแกน (ส านกงานขนสงจงหวดขอนแกน, 2562) ซงในปจจบนมจ านวนผประกอบการ รถแทกซและจ านวนรถแทกซ รายละเอยดดงน ตารางท 2.1 จ าแนกประเภทผประกอบการรถแทกซในจงหวดขอนแกน

ล าดบท ประเภทผประกอบการ จ านวนผประกอบการ จ านวนรถจดทะเบยน 1 บรษท 5 198 2 หางหนสวนจ ากด 6 127 3 สหกรณเดนรถ 1 46 4 สวนบคคล 47 47

รวม 59 418 ทมา : ส านกงานขนสงจงหวดขอนแกน, 2562 ตารางท 1 จ าแนกประเภทผประกอบการรถแทกซในจงหวดขอนแกน ม 4 ประเภท ไดแก ประเภทบรษท 5 แหง มรถทจดทะเบยนอยในสงกด 198 คน ประเภทหางหนสวนจ ากด 6 แหง มรถทจดทะเบยนในสงกด 127 คน ประเภทสหกรณเดนรถ 1 แหง มรถและเปนประเภทแทกซสวนบคคล 47 คน รวมจ านวนแทกซทงหมด 418 คน ตารางท 2.2 จ าแนกจ านวนรถแทกซตามประเภทผประกอบการในจงหวดขอนแกน

ล าดบท ชอผประกอบการ จ านวนรถแทกซทจดทะเบยน 1 บรษทแทกซขอนแกน จ ากด 65 2 บรษทอสาน โลจสตกส จ ากด 49 3 บรษทออล ไทย แทกซ จ ากด สาขาขอนแกน 47 4 บรษทมตรภาพ (2512) 31 5 บรษทภเขยวขนสง จ ากด 6 6 หางหนสวนจ ากด เอส.ซ.การาจ ขอนแกน3 46 7 หางหนสวนจ ากด ราชา สวรรณ 39 8 หางหนสวนจ ากด แทกซอดรกรป 30 9 หางหนสวนจ ากด โกยเทล 7 10 หางหนสวนจ ากด ส.ธนการขอนแกน 5 11 หางหนสวนจ ากด เทพพนมธรกจดเวลลอปเมนท - 12 สหกรณเดนรถขอนแกน จ ากด 46 13 แทกซสวนบคคล 47

รวม 418 ทมา : ส านกงานขนสงจงหวดขอนแกน, 2562

8

ตารางท 2 จ าแนกจ านวนรถแทกซตามประเภทผประกอบการในจงหวดขอนแกน ซงผประกอบการทเปนบรษท หางหนสวนจ ากด และสหกรณเดนรถ มจ านวน 12 แหง แทกซสวนบคคล 47 คน โดยบรษทแทกซขอนแกน จ ากด มรถแทกซอยในสงกดมากทสด จ านวน 65 คน รองลงมาไดแก บรษทอสาน โลจสตกส จ ากด จ านวน 49 คน บรษท ออล ไทย แทกซ จ ากด สาขาขอนแกน จ านวน 47 คน หางหนสวนจ ากด เอส.ซ.การาจ.ขอนแกน3 จ านวน 46 คน และสหกรณเดนรถขอนแกน จ ากด จ านวน 46 คน ตามล าดบ นอกจากผประกอบอาชพคนขบแทกซในสงกดผประกอบการประเภทตางๆ ดงกลาวขางตนแลว ยงมผทขบรถแทกซอกประเภทหนงทใหบรการในรปแบบเรยกรถผานแอพพลเคชน ซงในพนทจงหวดขอนแกนการใหบรการรปแบบนมบรษท Grab เขามาเปดด าเนนการ เมอวนท 3 กรกฎาคม 2560 (http://grabdriverth.com) โดยมผทขบ Grab Taxi ประมาณ 200 คน (ขอมลจากกสมาชกในกลมไลน Grab Taxi)

2. แนวคดและทฤษฎเกยวกบความพงพอใจในงาน 2.1 ความหมายและองคประกอบทเออตอความพงพอใจในงาน ส าหรบความหมายของความพงพอใจในงานนน ไดมนกวชาการใหความหมายไวเปนจ านวนมาก

สวนใหญมความคลายคลงกน ซงในทนผวจยจะน าเสนอความหมายของความพงพอใจในงาน ทนกวชาการไดอธบายไวสรปได ดงน Steers (1991) อางถงใน นงนช โรจนเลศ (2540, น. 12-13) ไดสรปความหมายของความพงพอใจในงานไว 2 แนวทาง คอ แนวทางแรก ความพงพอใจในงานเปนความรสกสนองตอบตอสภาพงาน สามารถเดาจากการแสดงออกและพฤตกรรมของพนกงานในองคกร แนวทางทสอง ความพงพอใจ ในงานเปนผลของความตองการหรอความคาดหวงของบคคลทเกดจากการเปรยบเทยบกบการกระท าทบคคลไดรบ กบผลตอบแทนหรอรางวลจากการท างาน คอ รางวลภายนอก ไดแก รายไดและ การเลอนต าแหนง สวนรางวลภายใน ไดแก ความพงพอใจจากเพอนรวมงาน และงานทมคณคา ผลตอบแทนจะท าใหพนกงานพงพอใจในงานและปรารถนาจะท างานนน สวนการวดมตความพงพอใจในงานสามารถวดใน 5 องคประกอบ องคประกอบแรก คอ ตวงาน หมายถง งานทบคคลท าเปนงาน ทนาสนใจ และเปดโอกาสใหบคคลไดมโอกาสเรยนรและมสวนรบผดชอบ องคประกอบท สอง ผลตอบแทนหรอรายไดทไดรบวามความคมคา องคประกอบทสาม โอกาสกาวหนา หมายถงโอกาสของความกาวหนาทบคคลจะไดรบจากการท า งาน องคประกอบทส หวหนางาน หมายถงความสามารถในดานเทคนคและการจดการของหวหนางานทมตอผใตบงคบบญชา องคประกอบสดทาย คอผรวมงานทบคคลท างานรวมดวยวามความสมพนธในลกษณะใด

ซงความหมายดงกลาวสอดคลองกบ ปรยาพร วงศอนตรโรจน (2535, น. 143), จตตนนท เดชะคปต (2543, น. 20) และ Strauss and Sayless (1977, p. 142-143) อางถงใน พรชย ทพยากล (2548, น. 12) ทอธบายความพงพอใจในงานไววา เปนความรสกโดยรวมของบคคลทมตอการท างานในทางบวก ทเกดจากการเปรยบเทยบผลตอบแทนทไดรบจากการท างาน ไดแก ลกษณะงาน อตราคาจาง โอกาสกาวหนา อยในระดบทเปนไปตามความคาดหวงทบคคลตงไว งานนนใหผลประโยชนตอบแทนทงทางดานวตถและจตใจ และสามารถตอบสนองความตองการขนพนฐานของบคคลได

9

ขณะท Gilmer (1967, p. 380-384) อางถงใน พรชย ทพยากล (2548, น. 14-15) ไดใหขอสรปองคประกอบตางๆ ทเอออ านวยใหเกดความพงพอใจในการปฏบตงานของบคคลไว 10 ประการดงน

1. ความมนคงปลอดภย (Security) เปนความมนคงในการปฏบตงาน ความมนคงของหนวยงาน ทงชายและหญงมกมความรสกวาความมนคงปลอดภยนจะเพมขนตามอายของผปฏบต

2. โอกาสกาวหนาในการปฏบตงาน (Opportunity for Advancement) การมโอกาส ไดเลอนต าแหนงทสงขน มโอกาสกาวหนาจากความสามารถในการปฏบตงานยอมท าใหเกดความพงพอใจในการปฏบตงาน ผชายจะมความตองการเรองนสงกวาผหญง แตความตองการนจะลดลงเมอมอายมากขน

3. สถานทท างานและการจดการ (Company and Management) เปนความพงพอใจตอสถานทท างาน ขนาดขององคกร ชอเสยง รายได และการด าเนนงานขององคกร องคประกอบนผมอายมากจะมความตองการสงกวาผมอายนอย

4. คาจาง (Wage) หรอรายไดและโอกาสในการปฏบตงานจะมความสมพนธกบเงน ซงผปฏบตงานจะจดอนดบคาจางไวอนดบเกอบสงสด แตยงคงใหความส าคญนอยกวาโอกาสความกาวหนา ส าหรบในโรงงานจะเหนวาคาจางมความส าคญส าหรบคนงานมากกวาผทท างาน ในส านกงานหรอหนวยงานของรฐบาล

5. ลกษณะของงานทท า (Intrinsic Aspects of the Job) องคประกอบนมความสมพนธกบความสามารถของผปฏบตงาน หากไดท างานตามทถนดหรอตามความสามารถจะท าใหเกดความ พงพอใจ

6. การควบคมดแลหรอนเทศงาน (Supervision) การนเทศงานมความส าคญทจะท าใหผปฏบตงานมความรสกพงพอใจตองานได ผหญงมความรสกไวตอองคประกอบนมากกวาผชาย แตหากการบงคบบญชาไมดกเปนสาเหตส าคญใหทงชายและหญงขาดงานและลาออกจากงานได

7. ลกษณะทางสงคม (Social Aspects of Job) องคประกอบนคอ ความตองการเปนสวนหนงของสงคม หรอการใหสงคมยอมรบ ถาหากไดท างานรวมกบผอนอยางมความสขกจะเกดความพงพอใจในงานนน องคประกอบนสมพนธกบอายและระดบงาน ผหญงจะใหความส าคญกบองคประกอบนมากกวาผชาย

8. การตดตอสอสาร (Communication) ไดแก การรบ สง ขอสนเทศตางๆ ค าสง การท ารายงาน การตดตอทงภายในและภายนอกหนวยงาน องคประกอบนมความส าคญมากส าหรบผมระดบการศกษาสง

9. สภาพการท างาน (Working Condition) ไดแก สภาพอณหภม แสง ส เสยง หองท างาน หองน า หองอาหาร ชวโมงการท างาน สภาพการท างานนมความส าคญส าหรบผหญงมากกวาผชาย

10. ผลประโยชนตอบแทน (Benefit) ไดแก เงนบ าเหนจบ านาญ คารกษาพยาบาล เงนสวสดการ วนหยด วนพกผอนตางๆ

10

2.2 ทฤษฎเกยวกบความพงพอใจในงาน ความพงพอใจในงานของบคคลถอวาเปนเรองส าคญตอประสทธภาพและประสทธผล

ขององคกร รวมทงเปนเรองส าคญทสงผลตอคณภาพชวตของตนเองและครอบครว เนองจากความ พงพอใจในงานจะเปนแรงจงใจใหบคคลมความรสกมความสขกบการท างาน เกดความตงใจทจะปฏบตงานใหส าเรจ มหลายทฤษฎทถกน ามาอธบายเกยวกบความพงพอใจในงานของบคคล ในทน จะกลาวถงทฤษฎทถกยอมรบกนอยางแพรหลาย คอ

2.2.1 ทฤษฎล าดบขนความตองการของมนษย ทฤษฎ ล าดบข นความตองการของมนษย (Maslow’s Hirarchy of Needs Theory)

Maslow (1970, p. 35-46) อางถงใน ภคพนธ ศาลาทอง (2555, น. 17-18) กลาวถงบคคลจะมความตองการทเรยงล าดบจากระดบพนฐานไปยงระดบสงสด ดงน

1) ความตองการดานรางกาย (The Physiological Needs) ความตองการทเปนจดเรมตนของทฤษฎ ความตองการนอาจหมายถงแรงผลกดนทางกายภาพ เชน ความตองการอาหาร อากาศหายใจ การพกผอน ความตองการปจจยสในการด ารงชวต

2) ความตองการความปลอดภย (The Safety Needs) ความตองการล าดบทสองทจะถกกระตนหลงจากทความตองการทางรางกายถกตอบสนองแลว และความตองการใหมจะถกก าหนดขนมาแทนท ซงความตองการความปลอดภยเปนความตองการสภาพแวดลอมทปลอดภยจากอนตรายทงปวงในการด ารงชวต ตองการทจะมเสถยรภาพทงทางดานรางกายและจตใจ

3) ความตองการดานสงคม (The Social Needs) ความตองการล าดบทสามทตองการ จะไดรบการยอมรบวาเปนสวนหนงของสงคม ความตองการความรก ตองการมเพอนและความพอใจในการสมพนธกบคนอนๆ

4) ความตองการเกยรตยศชอเสยง (The Esteem Needs) ความตองการล าดบทสทบคคลตองการเหนคณคา ความรสกภาคภมใจในการเปนทยอมรบทงจากตนเองและผอน

5) ความตองการสนองตอบไดดวยตนเอง (The Needs of Self-Actualization) ความตองการล าดบสงสด เมอบคคลไดรบความตองการทกอยางแลว และรสกวาตนเองไมมความขาดแคลน แตรสกถงการบรรลความตองการทงมวลทตนเองอยากได ดวยการใชความสามารถ ทกษะ และศกยภาพอยางเตมท โดยการแสวงหาความทาทายความสามารถในสงใหม

2.2.2 แนวคดเกยวกบงานทมคณคา (Decent Work) ส าหรบ งานท ม คณ ค า องคการแรงงานระหวา งประเทศ (International Labour Organization-ILO) เปนผรเรมแนวความคดนโดยเสนอตอทประชมของ ILO เมอป พ.ศ. 2547 งานทมคณคา หมายถง งานทตอบสนองความตองการเกยวกบชวตมนษยได ซงจ าแนกตวชวดออกเปนประเดนตางๆ 10 ประเดน ไดแก (อรรคณฐ วนทนะสมบต และ เกรยงศกด ธระโกวทขจร (2561,น. 36-37)

- การมโอกาสในการไดรบการจางงาน (Employment Opportunities) - การมรายไดทเพยงพอและงานทมผลตผล (Adequate Earnings and Productive Work) - การมเวลาท างานทเหมาะสม (Decent Working Time) - การมความสามารถในการผสมผสานระหวาง งาน ครอบครว และชวตสวนตวอยางพอเหมาะ

(Combining Work, Family and Personal Life)

11

- งานทสมควรถกยกเลก (Work That Should be Abolished) - การมความมนคงในการท างาน (Stability and Security of Work) - การม โอกาสท เทาเทยมและไดรบการปฏบตอยางเทาเทยมในการจางงาน (Equal

Opportunity and Treatment in Employment) - การท างานในสภาวะแวดลอมทปลอดภย (Safe Work Environment) - การมหลกประกนทางสงคม (Social Security) - การมความสามารถในการเจรจาตอรองทางสงคมโดยตวแทนของคนท างานและนายจ าง

(Social Dialogue, Employer and Workers representation) โดยในป พ.ศ. 2555 ILO ไดเพมค าจ ากดความของงานทมคณคาเพมเตมจากเดมอก 1 ขอ คอ - บรบททางเศรษฐกจและสงคมของงานทมคณคา (Economic and Social Context for

Decent Work) 2.2.3 แนวคดเกยวกบคณภาพชวตในการท างาน คณภาพชวตการท างาน เปนแนวคดในการจดการทค านงถงเรองบคคลทท างานเปนส าคญ

เปนการประสานระหวางบคคลและงานใหชวตและการท างานผสมผสานกนอยางกลมกลน แมองคกรทมเทคโนโลยสงกยงมความจ าเปนตองอาศยคนในการควบคมดแลแกปญหาการด าเนนงานของเครองจกรกลและเทคโนโลยอยนนเอง ดงนน หากผท างานรสกพงพอใจในการท างานและด าเนนชวตไดอยางเปนสข ความพงพอใจในงานกจะตอบสนองความตองการของคนท างานตามทฤษฎ The Needs Approach ข อ ง Maslow (1 9 7 0 ) แ ล ะ Hygiene and Motivational Factor ข อ ง Herzberg (1959, p. 154) อางถงใน สถาบนวจยสงคม จฬาลงกรณมหาวทยาลย (2551, น. 2/11) ทกลาววา ความพงพอใจในการท างานเปนปจจยหนงทชวยสงเสรมใหบคคลท างานไดอยางมคณภาพ และสงผลใหเกดผลสมฤทธในการปฏบตงานสง ในทางตรงกนขามผทไมพงพอใจในการท างานจะมผลสมฤทธในการปฏบตงานต า

จากการทบทวนแนวคดเกยวกบคณภาพชวตในการท างานของ สถาบนวจยส งคม จฬาลงกรณมหาวทยาลย (2551) ไดสรปความหมายของคณภาพชวตในการท างานไววา หมายถง ชวตการท างานทมความสข มความพงพอใจตองานและสภาพแวดลอมท เปนอย โดยสามารถตอบสนองความจ าเปนพนฐานสวนบคคลจากผลตอบแทนทไดรบจากองคกรอยางยตธรรม บนพนฐานความสมพนธระหวางองคกรและบคลากร และจะพฒนาไปสระดบความสมพนธในสงคม อนเปนการตอบสนองความตองการของมนษยในขนทสงขนไป

Walton (1975) อางถงใน ภคพนธ ศาลาทอง (2555, น. 22-23) เสนอแนวคดเกยวกบลกษณะส าคญทประกอบขนเปนคณภาพชวตในการท างานในหนงสอ Creteria for Quality of Working Life โดยแบงลกษณะตางๆ ดงน

1. การไดรบคาตอบแทนทเปนธรรมและเพยงพอ (Adequate and Fair Compensation) เนองจากบคคลทกคนมความตองการและความจ าเปนทางเศรษฐกจ จงมงท างานเพอใหไดรบการตอบสนองทางเศรษฐกจ คาตอบแทนการท างานตองเพยงพอทจะด ารงชวตตามมาตรฐานในสงคมได

2 . ก ารม ส ภ าพ ก ารท า งาน ท ป ล อดภ ย แล ะถ ก ส ข ล กษ ณ ะ (Safe and Healthy Environment) หมายถง สภาพการท างานตองไมมลกษณะเสยงภยจนเกนไป และจะตองชวยใหผปฏบตรสกสะดวกสบายไมเปนอนตรายตอสขภาพ

12

3. การเปดโอกาสใหผปฏบตงานไดพฒนาความรความสามารถ (Development of Human Capabilities) กลาวคอ งานทปฏบตอยนนจะตองเปดโอกาสใหผปฏบตงานไดใชและพฒนาทกษะความรอยางแทจรง รวมถงการมโอกาสไดท างานทตนยอมรบวาส าคญและมความหมาย

4. การมลกษณะงานทสงเสรมการเจรญเตบโตและความมนคงใหแกผปฏบตงาน (Growth and Security) นอกจากงานจะชวยเพมพนความรความสามารถแลว ยงชวยใหผปฏบตงานไดมโอกาสกาวหนา และมความมนคงในอาชพ ตลอดจนเปนทยอมรบทงของเพอนรวมงานและสมาชก ในครอบครวของตน

5. การมลกษณะงานทสงเสรมดานการบรณาการทางสงคมของผปฏบตงาน (Social Integration) หมายความวา งานนนชวยใหผปฏบตงานไดมโอกาสสรางสมพนธภาพกบบคคลอนๆ รวมถงโอกาสทเทาเทยมกนในความกาวหนาทตงอยบนพนฐานของระบบคณธรรม

6. การมล กษณะงานท ต งอยบน พนฐานของกฎหมายหรอกระบวนการยต ธรรม (Constitutionalism) หมายถง วถชวตและวฒนธรรมในองคกรจะสงเสรมใหเกดความเคารพสทธ สวนบคคล มความเปนธรรมในการพจารณาใหผลตอบแทนและรางวล รวมทงโอกาสทแตละคนจะไดแสดงความคดเหนอยางเปดเผย มเสรภาพในการพด มความเสมอภาค และมการปกครองดวยกฎหมาย

7. การมความสมดลระหวางชวตกบการท างาน (The Total Life Space) หมายความถง การเปดโอกาสใหผปฏบตงานไดใชชวตในการท างานและชวตสวนตวนอกองคกรอยางสมดล นนคอ ตองไมปลอยใหผปฏบตงานไดรบความกดดนจากการปฏบตงานมากเกนไปดวยการก าหนดชวโมงการท างานทเหมาะสม เพอหลกเลยงการทตองคร าเครงอยกบงานจนไมมเวลาพกผอนหรอไดใชชวตสวนตวอยางเพยงพอ

8. การมลกษณะงานท เกยวของและสมพนธกบสงคมโดยตรง (Social Relevance) หมายความวา ผปฏบตงานจะตองรสกและยอมรบวาองคกรทตนปฏบตงานอยนน มความรบผดชอบตอสงคมในดานตางๆ จะกอใหเกดการเพมคณคาความส าคญของงานและอาชพของผปฏบตงาน

ภคพนธ ศาลาทอง (2555, น. 25) สรปองคประกอบคณภาพชวตของการท างานทส าคญ คอ การไดรบสงตอบแทนทเหมาะสมและเปนธรรม การสงเสรมสขภาพ สภาพแวดลอมและความปลอดภยทด การสรางความเชอมนและความมนคงในการท างาน การพฒนาการเพมศกยภาพและโอกาสการท างาน โดยการสงเสรมความรความสามารถตามศกยภาพของแรงงาน การมสวน รวม ในการพฒนาคณภาพชวต และการคมครองแรงงาน มต เหลานจะเกยวของกบเปาประสงค การด าเนนการขององคกร และการรบรของแรงงานซงเปนความตองการทแทจรงของมนษย

สรปไดวา ความพงพอใจในงานเปนความรสกในเชงบวกของบคคลทมตองานทท า โดยการเปรยบเทยบระหวางสภาพการท างานกบผลตอบแทนทไดรบมความคมคาเปนไปตามความตองการ ทคาดหวงไว ตอบสนองความจ าเปนขนพนฐานตามหลกทฤษฎล าดบขนความตองการของมนษยของ Maslow ปจจยส าคญทท าใหเกดความพงพอใจในงาน เชน ลกษณะงานเปนงานทมคณคา รายได ทไดรบมความเปนธรรมและคมคา มความมนคงปลอดภย หากบคคลรสกพงพอใจในการท างานกจะมคณภาพชวตทดและมความสข

แนวคดและทฤษฎดงกลาวขางตน ผวจยไดน ามาสรปเปนกรอบแนวคดในการศกษาความพงพอใจของแรงงานนอกระบบบนดจทลแพลตฟอรม โดยน าองคประกอบทส าคญทมผลตอความพง

13

พอใจในงานในดานทสงผลกระทบกบคณภาพชวตโดยตรง ไดแก ดานรายได ดานความมนคง และดานความปลอดภยในอาชพ มาเปนปจจยหลกในการศกษาในครงน

3. แนวคดเกยวกบแรงงานนอกระบบ 3.1 แนวคดเกยวกบเศรษฐกจนอกระบบ

ส านกงานแรงงานระหวางประเทศ และส านกงานประกนสงคม (2546) ค าวา “เศรษฐกจนอกระบบ” หมายถงกจกรรมทางเศรษฐกจทกประเภททไมไดรบการคมครองและควบคมโดยกฎหมายหรอธรรมเนยมปฏบตหรอไมไดรบการคมครองอยางเพยงพอ กจกรรมเหลานมกจะไมมกฎหมายรองรบ จงด าเนนไปนอกขอบญญตของกฎหมายและไมไดมการออกมาตรการใดๆ เพอใหการคมครอง หรอเปนกจกรรมทถงแมจะมกฎหมายรองรบแตทวาไมไดรบการคมครองในทางปฏบต นนคอ แมวาการด าเนนกจกรรมเหลานจะอยในขอบเขตของกฎหมาย แตมไดมการบงคบใช หรอกฎหมายและระเบยบตางๆ ทมอยกลบเปนอปสรรคท าใหผด าเนนการกจกรรมนอกระบบไมสามารถปฏบตตามกฎหมายได เพราะกฎหมายและระเบยบเหลานนไมเหมาะสม สรางภาระใหกบผเกยวของ หรอกอใหเกดคาใชจายสงมาก ผทท างานในเศรษฐกจนอกระบบประกอบดวย ผทไดรบคาจาง (Wage Workers)1 ผประกอบกจการของตนเอง (Own-Account Workers) ผทท ากจการของตนเอง มสถานะทไมมนคงและดอยโอกาสเทากบผทไดรบคาจาง และมกจะเคลอนยายจากสถานการณหนงไปยงอกสถานการณหนง เนองจากไมไดรบการคมครอง ไมมสทธ และไมมผแทน ผทท างานในเศรษฐกจนอกระบบจงมกจะตกอยในวงวนของความยากจน เศรษฐกจนอกระบบสามารถรองรบแรงงาน ซงหากไมท างานนอกระบบกจะไมมงานท าหรอไมมรายได ลกษณะเชนนพบไดมากโดยเฉพาะอยางยงในประเทศทก าลงพฒนา ซงมก าลงแรงงานขนาดใหญและเตบโตอยางรวดเรว เชน ในหลายประเทศทมการด าเนนการตาม เงอนไขการปรบโครงสร างท างเศรษฐก จตาม เง อน ไขการก ย ม เงนของประเทศ (Structural Adjustment Programmes) แรงงานจ านวนมากตองตกงาน คนสวนใหญเขามาอยในเศรษฐกจนอกระบบไมใชเพราะสมครใจ แตดวยเหตผลความจ าเปนเพอการอยรอดในสถานการณทมการวางงานสง การจางงานต าระดบ และความยากจน เศรษฐกจนอกระบบเปนแหลงงานจ านวนมากและมศกยภาพในการกระจายรายได เพราะงานเหลานเขางายและไมตองการคณสมบตหรอปจจยทสงมาก ทงในเรองของการศกษา ทกษะ เทคโนโลย และตนทน แตงานเหลานมกจะไมสอดคลองกบเกณฑของงานทมคณคา นอกจากน เศรษฐกจนอกระบบยงสามารถตอบสนองความตองการของผบรโภคทยากจน โดยขายสนคาราคาถกและใหบรการทเขาถงไดงาย เงอนไขการจางงานทลดคณคาของงานอยางรนแรงจะพบมากในเศรษฐกจนอกระบบ แรงงานทมไดรบการคมครองมกจะไดรบผลกระทบทางลบมากกวาประโยชนจากการท างานในเศรษฐกจ นอกระบบ แรงงานในเศรษฐกจนอกระบบมกจะเปนแรงงานท “ไมมตวตน” เพราะไมมการขนทะเบยนไว ไมอยในการควบคมหรอไมไดรบการคมครองภายใตกฎหมายแรงงานและการคมครอง 1 ส านกงานแรงงานระหวางประเทศ (2546) งานทมคณคาและเศรษฐกจนอกระบบ หรอดในฉบบภาษาองกฤษ : Decent work and the informal economy (Report Vl, ILC 2002), ISBN 92-2-112429-0, ISSN 0074-6681, Geneva, 2002)

14

ทางสงคม ตวอยางเชน มสถานการณจางงานไมชดเจน จงไมสามารถจะใชสทธหรอปกปองสทธขนพนฐานของตนได เนองจากมไดมการรวมตวจงแทบจะไมมหรอไมมผแทนทจะเจรจาตอรองกบนายจางหรอหนวยงานรฐ งานในเศรษฐกจนอกระบบเปนลกษณะการท างานในสถานประกอบการขนาดเลกหรอสถานประกอบการทไมขนทะเบยน ไมมสภาพการท างานทปลอดภยและถกสขอนามย เปนงานทใชทกษะต า ใหผลผลตต า สรางรายไดนอยหรอไมสม าเสมอ ชวโมงการท างานยาวนาน และขาดการเขาถงขอมลขาวสาร การตลาด การเงน การฝกอบรมและเทคโนโลย แรงงานในเศรษฐกจนอกระบบจงมลกษณะทไมสามารถพงตนเองได และดอยโอกาสในระดบทตางกนไป 3.2 ความหมายของแรงงานนอกระบบ ความหมายเกยวกบแรงงานนอกระบบ ไดมนกวชาการและหนวยงานใหความหมายไวอยางหลากหลาย ดงน นฤมล นราทร และคณะ (2550) ระบความหมายของแรงงานนอกระบบ คอ ผทท างานหรอกอใหเกดกจกรรมในภาคเศรษฐกจทถกกฎหมาย แตเปนแรงงานทไมไดรบการคมครองโดยกฎหมายแรงงาน หรอมกฎหมายคมครองแตยงไมไดรบสทธและหรอการดแลเทาทควร นอกจากนยงรวมถงการท างานหนก ความมนคงในการท างานมนอย ไมมกฎเกณฑการจางงานทแนนอน ไมมโอกาสในการพฒนาศกยภาพและมคณภาพชวตทต า มฐานะยากจน มรายไดไมแนนอน รวมถงผประกอบอาชพอสระและผรบคาจาง ทงในสถานประกอบการทเปนหลกแหลง ประกอบการเรรอน รบจางทวไป รบงานไปท าทบาน รบงานเปนชนหรอคนงานรบเหมาชวง ทงภาคการผลต ภาคการบรการ รวมถงผท างานรบจางภาคการเกษตรทมการจางไมแนนอน หรอรบจางท างานตามสญญา ซงอาจถกเอารดเอาเปรยบอนเนองมาจากไมมกฎหมายรบรองสทธ และไมมองคกรตวแทนเพอการเจรจาตอรอง ส านกงานสถตแหงชาต (2561) ในการส ารวจแรงงานนอกระบบ พ.ศ.2561 ของส านกงานสถตแหงชาต ไดใหความหมายของ “แรงงานนอกระบบ” วาหมายถง ผมงานท าทไมไดรบความคมครอง หรอไมมหลกประกนทางสงคมจากการท างาน วจตร ระววงศ และคณะ (2550) อางถงใน ภคพนธ ศาลาทอง (2555, น. 2) ระบวาแรงงานนอกระบบ (Informal Sector) ประกอบดวย (1) แรงงานนอกระบบภาคเกษตร ไดแก แรงงานรบจางในภาคเกษตร การท านา ท าไร ท าสวน ท าประมงและเลยงสตว รวมทงเกษตรพนธะสญญา (2) แรงงานนอกระบบภาคการผลต ไดแก ผรบงานมาท าทบาน ผประกอบอตสาหกรรมในระดบครวเรอนหรอธรกจจากการผลตขนาดเลก และกลมผผลตสนคาหนงต าบลหนงผลตภณฑ (OTOP) (3) แรงงานนอกภาคบรการ ไดแก แรงงานทประกอบอาชพอสระเพอความอยรอด เชน หาบเรแผงลอย คนคยขยะ คนซอ-ขายของเกา จกรยานยนตรบจาง รถยนตรบจาง (แทกซ รถต) สามลอเครอง ทงน ภคพนธ ศาลาทอง (2555, น. 7) ยงไดสรปความหมายของแรงงานนอกระบบจากการทบทวนแนวคดไววา แรงงานนอกระบบ คอ ผทท างานอสระทถกกฎหมาย ประกอบอาชพเพอความอยรอด เปนแรงงานทตองท างานหนก มความเสยงในการท างาน ขาดความมนคงในอาชพและขาดโอกาสในการพฒนาศกยภาพ มคณภาพชวตทต า รายไดนอย ไมสม าเสมอ ไมไดรบความเปนธรรมในสงคม รวมทงไมไดรบความคมครองของกฎหมายแรงงาน ขาดสวสดการ และหลกประกนทางสงคมทควรไดรบ สวนใหญถกเลอกปฏบตและถกเอารดเอาเปรยบจากการจางงานทไมมกฎเกณฑทแนนอน ขาดสทธและอ านาจตอรอง ถกเลกจางโดยงายไมมเกณฑและเหตผล ทแนนอน

อสระและผรบคาจาง ทงในสถานประกอบการทเปนหลกแหลง ประกอบการเรรอน รบจางทวไปรบงานไปทำาทบาน รบงานเปนชนหรอคนงานรบเหมาชวง ทงภาคการผลต ภาคการบรการ รวมถงผทำางานรบจางภาคการเกษตรทมการจางไมแนนอน หรอรบจางทำางานตามสญญา ซงอาจถกเอารดเอาเปรยบอนเนองมาจากไมมกฎหมายรบรองสทธ และไมมองคกรตวแทนเพอการเจรจาตอรอง

และเลยงสตว รวมทงเกษตรพนธะสญญา (2) แรงงานนอกระบบภาคการผลต ไดแก ผรบงานมาทำา

ทบาน ผประกอบอตสาหกรรมในระดบครวเรอนหรอธรกจจากการผลตขนาดเลก และกลมผผลตสนคา

15

4. แนวคดเกยวกบผประกอบอาชพคนขบแทกซ การขยายตวของแรงงานภาคขนสงในเศรษฐกจนอกระบบเปนผลมาจากการทระบบขนสงมวลชนของรฐไมสามารถทจะใหบรการแกประชาชนไดอยางรวดเรวและทวถง ในภาวะทเมองมการขยายตวทงทางดานเศรษฐกจและประชากร สงผลใหสภาพการจราจรในเขตเมองคบคงและตดขด ประกอบกบความตองการความสะดวกสบาย รวดเรวในการเดนทางสญจรไปยงสถานทตางๆ ของประชาชน ปจจยเหลานสรางโอกาสในการประกอบอาชพใหแกแรงงานนอกระบบภาคบรการในกลมแรงงานภาคการขนสง อยางเชน ผประกอบอาชพคนขบแทกซ ซงเปนทางเลอกหนงของประชาชนทนยมใชกนอยางแพรหลายในสงคมเมองใหญ ซงภาพรวมของอตสาหกรรมแทกซในปจจบน ประกอบไปดวยการใหบรการรถแทกซแบบดงเดมและการใหบรการแทกซผานระบบแอพพลเคชน 4.1 แทกซแบบดงเดม การลงทนในธรกจแทกซแบบดงเดมในปจจบน มทงรปแบบธรกจทเกยวของโดยทางตรง และทางออม ท าใหมเงนทนหมนเวยนในธรกจนอยางนอยไมต ากวา 1 พนลานบาท จากงานวจยของ มณฑรา แซตง (2557) อางถงใน สธาสน นาคเงนทอง (2559, น. 32-34) พบวา ปจจบนมรถแทกซ ทอยในระบบมากกวาหนงแสนคน โดยมรปแบบการประกอบธรกจแทกซแบงออกเปน 3 รปแบบ ดงน 4.1.1 แทกซสวนบคคล รถแทกซทมสเขยว-เหลอง กรมการขนสงทางบกก าหนดใหประชาชนสามารถจดทะเบยนเปนชอของตนเอง ภายใตเงอนไขวาสามารถยนขอจดทะเบยนไดคนละ 1 คน และหามมใหท าการโอน ใหบคคลอนนอกจากทายาท แตละบคคลจะมแทกซไดเพยงคนเดยวเทานน ลกษณะการบรการเจาของรถแทกซจะเปนผขบใหบรการเองหรอไมกใหเครอญาตขบกนเองโดยจะมการจดเปนกะ ซงรปแบบนจะมขอดคอ มการบ ารงรกษารถทดและคนขบมมารยาทและใหบรการอยในกฎระเบยบ 4.1.2 สหกรณแทกซ สหกรณด าเนนธรกจสนเชอ ธรกจรบฝากและธรกจการใหบรการตางๆ เกยวกบรถแทกซ เชน ใหบรการท าสญญาเชาซอรถยนตสาธารณะ ใหบรการตดตอประสานงานกบกรมการขนสงทางบก และใหบรการรบแลกเปลยนเชคตอภาษและตอประกน โดยใชรถแทกซ เปนของสหกรณตามใบอนญาตท ไดรบจากกรมการขนสงทางบก สหกรณถอเปนผท เกยวของทมความส าคญมาก ในอตสาหกรรมแทกซ กลาวคอ รถแทกซสวนใหญจะจดทะเบยนเขารวมกบสหกรณเอง จากระเบยบของกรมการขนสงทางบกระบวา บคคลสามารถน ารถยนตมาจดทะเบยนเปนแทกซไดเพยงหนงคนเทานน ซงในบางกรณการน ารถยนตไปจดทะเบยนเขารวมกบสหกรณอาจจะท าใหเจาของรถรวมถงเจาของกจการทไมไดมรถแทกซจ านวนมากมความสะดวกสบายมากกวา ทงในสวนของการขอจดทะเบยน การตรวจสอบสภาพรถแทกซ การตออายประกนภย และการใชบรการศนยวทยแทกซซงถอเปนบรการครบวงจรของสหกรณทใหกบสมาชก โดยทสมาชกจะตองช าระคาบรการเปนราย เดอนใหกบสหกรณ ระบบนมขอด คอ สหกรณจะใหการชวยเหลอทางดานสวสดการการก เงน คารกษาพยาบาล ท าใหคนขบมคณภาพชวตทด ซงสงผลตอมารยาทของคนขบมการใหบรการผโดยสารทดขนดวยเชนกน 4.1.3 เจาของกจการใหบรการรถแทกซ ผประกอบการทน าเงนไปลงทนซอรถยนตเพอมาจดทะเบยนเปนรถแทกซและน ามาใหบรการแกผใชบรการ ทงน ในปจจบนผประกอบกจการใหบรการรถแทกซมอยจ านวนมากแตสวนใหญจะจด

16

ทะเบยนเปนบรษทจ ากด หางหนสวนจ ากด โดยสวนใหญมกจะมวตถประสงคหลกในการใหเชาซอ ในนามของบรษทแกพนกงานขบรถแทกซหรอเจาของกจการรายยอยเปนหลก มใชการน ามาปลอยใหเชาใหแกพนกงานขบรถ ส าหรบผประกอบกจการใหบรการรถแทกซแตไมมการจดทะเบยนตงเปน นตบคคล ซงในกรณนอาจตองมการเขารวมกบสหกรณหรอซอรถแทกซจากบรษทใดบรษทหนงหรอเรยกวา แทกซในระบบเถาแกหรออรถ ในกลมนจะมจ านวนมากทสด

4.2 การใหบรการแทกซผานแอพพลเคชน การใหบรการเรยกรถผานแอพพลเคชน (Transportation Network Companies = TNC ) หรอทรจกในชอตางๆ เชน Ride-Sharing, Ride-Hailing หรอ Ride-Booking เปนรปแบบธรกจทเปดโอกาสใหผใชบรการสามารถเรยกรถมารบและไปสงยงจดหมายปลายทางไดตามความตองการ ผานทางแอพพลเคชน โดยมแนวคดมาจากการ Carpooling หรอการใชรถคนเดยวกนรวมเดนทาง ไปดวยกน เชน คนทบานอยใกลกนกอาศยรถคนเดยวกนไปท างานเพอประหยดน ามน แตตอมาการใหบรการ TNC กถกมองวามลกษณะเปน Ride-Sourcing หรอเปนการจดสรรการขนสงผโดยสารใหกบคนขบเพอการพาณชยมากกวา เพราะการใหบรการมลกษณะคลายรถแทกซมากกวาการรวมเดนทางไปดวยกน ลกษณะการใหบรการมการใชเครองมอทางเทคโนโลย 3 องคประกอบดวยกนไดแก (1) อปกรณ GPS Navigation เพอก าหนดเสนทางของคนขบและจดการการรบสงผโดยสาร (2) สมารทโฟน เพอใหผโดยสารสามารถเรยกรถไดจากทใดกตาม (3) เครอขาย Social Network เพอตรวจสอบคนขบและสรางความมนใจใหกบผ โดยสาร การใหบรการลกษณะดงกลาวถอก าเนดขนในประเทศสหรฐอเมรกาเมอประมาณ 10 ปผานมาแลว และก าลงเตบโตขนเรอยๆในทวทกมมโลก แมวาจะไมไดรบการสนบสนนจากภาครฐในหลายประเทศกตาม ส าหรบประเทศไทยในปจจบน TNC ทเปนทรจก มสองบรษท คอ Uber2 และ Grab (http://www.bangkokbiznews.com/blog/detail/643725)

5. แนวคดเกยวกบแพลตฟอรม 5.1 เศรษฐกจแพลตฟอรม ตามรายงานการวจยเรอง แพลตฟอรมอโคโนมและผลกระทบตอแรงงานในภาคบรการ : กรณศกษาประเทศไทย ของ อรรคณฐ วนทนะสมบต และคณะ (2561) ไดสรปเกยวกบ “เศรษฐกจแพลตฟอรม (Platform Economy)” ไวดงน “เศรษฐกจแพลตฟอรม (Platform Economy)”เปนกจกรรมเศรษฐกจท พงพาดจทลแพลตฟอรมในการด าเนนการ เปดโอกาสใหเกดการแลกเปลยนซอขายสนคาและบรการ (ในบางกรณ กจกรรมนนปรากฏในรปของการยม เชา และเชาซอ) บนสมมตฐานวาเศรษฐกจแพลตฟอรมนน ลดตนทนธรกรรมของการแลกเปลยน และท าใหเกดลกษณะงานและความสมพนธใหมร ะหวางนายจางและคนท างาน ทงนค านยามดงกลาวมนยส าคญสองประการ กลาวคอ

ประการแรก เศรษฐกจแพลตฟอรมมองคประกอบส าคญสามประการคอ (1) แพลตฟอรม เชน อเบอรหรอแอรบเอนบ (2) ผใหบรการ เชนคนขบอเบอร และ (3) ผรบบรการหรอลกคา 2 เปนขอมลวนท 24 มกราคม 2561 แตในปจจบน Grab ไดควบรวมกจการของ Uber ในเอเชยตะวนออกเฉยงใตทงหมดแลว โดยในวนท 8 เมษายน 2561 Uber ไดหยดการใหบรการผานแอปพลเคชนของ Uber และเปลยนเปนการใหบรการทกอยางผานแอปพลเคชนของ Grab ตงแตวนท 9 เมษายน 2561

17

ประการทสอง กจกรรมและความสมพนธใหมดงกลาวท าใหเกดชองโหวและความขดแยงภายในกรอบของกฎหมายและนยามในการศกษาแรงงานนอกระบบดงเดม ซง อรรคณฐ วนทนะสมบต และคณะ เรยกแรงงานทงหมดทเขามาสมพนธกบเศรษฐกจแพลตฟอรมวา “แรงงานดจทล” และแบงงานดจทลออกเปนงานดจทลทการท างานขนอยกบสถานทเชงกายภาพ (Gig Work) และงานดจทลชนดท าจากทใดกได (Crowd Work) กลาวคอ ประเภทแรกนน ยงคงปรากฏลกษณะของการแลกเปลยนสนคาและบรการแบบดงเดม คอ มการพบกนของผใหและผรบบรการในสถานทจรง เชน ในกรณของบรการขนสง (อเบอร) ทพก (แอรบเอนบ) และท าความสะอาด (บนท) ขณะทงานประเภทหลง (Crowd Work) นน ผท างานรบงานผานทางแพลตฟอรมออนไลน สามารถท างานโดยเอกเทศและสงมอบผลผลตกลบไปยงแพลตฟอรมออนไลน การถอก าเนดของเศรษฐกจแบบแพลตฟอรมไดท าใหเกดการเปลยนแปลงในหลายลกษณะ ทงรปแบบความสมพนธของการจางงาน ความสมพนธของการจางงานในลกษณะทเปลยนจากการ จางงานทมสญญาจางแบบเตมเวลาและผจางมสถานะนายจาง เปนการจางงานแบบเหมาชวงท ผท างานมสถานะผรบงานอสระ ซงมแนวโนมทจะกลายเปนความสมพนธรปแบบ “ปกต” ในการท างานมากยงขนในอนาคต แพลตฟอรมถกน ามาใชในฐานะเปนตวกลางทเชอมโยงความตองการสนคาและบรการ จบคการเสนอสนคาและบรการ แพลตฟอรมมอลกอรทม3 ทมประสทธภาพสง ยนระยะเวลา สรางโอกาสในการประกอบอาชพ เทคโนโลยไดท าใหตนทนในการจบคความตองการลดลง ซงเปนการลดสงกดขวางในการเขาสตลาดแลกเปลยนสนคาและบรการได ขณะเดยวกนผเปนเจาของแพลตฟอรมเปนผควบคมอลกอรทม ท าใหสามารถสรางสภาพบงคบเหนอผใชบรการและ ผใหบรการได ผานอลกอรทมของแพลตฟอรม แพลตฟอรมยงสามารถชวยลดอตราเสยงจากการแลกเปลยนในตลาดแรงงานแบบเดม อนมาจากการใหขอมลท ไมครบถวนหรอการหลอกลวง แพลตฟอรมอ านวยความสะดวกในการเขาถงทรพยากร หรอการน าทรพยากรทมมาใชใหเกดประโยชนทงในรปของสนคา บรการ และแรงงานอสระ ซงสงผลกระทบตอตลาดแรงงานทงทางตรงและทางออม 5.2 แพลตฟอรม Grab

ขอมลจากเวปไซต https://grabdriverth.com/ แกรบ (Grab) เกดขนภายใตการกอตง ของคณแอนโทน ตน และคณฮย ลง ตน ทประเทศมาเลเชย ในป 2012 โดยใชชอเรมแรกวา “My Teksi” และใชชอใหมเปน “Grab” ในป 2016 โดยทงสองมงพฒนาให Grab เปนแอพพลเคชนทตอบโจทยและแกปญหาระบบขนสงมวลชนของประเทศในภมภาคตะวนออกเฉยงใต นบแตจดเรมตน Grab มงมนและมวสยทศนในการขบเคลอนภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใตไปขางหนาดวยการแกปญหาดานการขนสงสาธารณะ รวมถงการน าเสนอบรการทสะดวก คณภาพของบรการและความปลอดภย ทงผโดยสารและสมาชกผขบขอยางตอเนอง เพอยกระดบความเปนอยทดของผคน ปจจบน Grab ใหบรการในเมองตางๆ มากกวา 235 เมอง ใน 8 ประเทศ ไดแก มาเลเซย สงคโปร อนโดนเซย 3 อลกอรทม (Algorithm) หรอ ขนตอนวธ คอชอทเรยกกระบวนการหรอขนตอนการท างานโดยละเอยดทสามารถน าไปปฏบตตามเพอแกปญหาทก าหนดไว โดยสวนใหญมกใชเรยกขนตอนในการเขยนชดค าสงหรอโปรแกรมคอมพวเตอร ซงใชเพอการจดการขอมลชนดตางๆ เชน ขนตอนวธการเรยงล าดบ (Sorting Algorithm) หรอขนตอนวธการคนหา (Searching Algorithm) (http://www.nsm.or.th/other-service/671 -online-science/knowless-inventory/sci-vocabulary/sci-vocabulary-information-technology-museum/3231-algorithm.html)

18

ไทย กมพชา พมา เวยดนาม และฟลปปนส มยอดการดาวนโหลดแอพพลเคชนทงหมด 125 ลานครง Grab คอแอพพลเคชนเรยกรถทใหบรการหลากหลายทสดในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต โดยบรการครอบคลมทง รถแทกซ รถยนต และรถจกรยานยนต ส าหรบในประเทศไทย Grab เรมเปดใหบรการเมอป 2013 ปจจบนใหบรการครอบคลม 18 เมอง ไดแก กรงเทพฯและปรมณฑล เชยงใหม ขอนแกน เชยงราย อบลราชธาน อดรธาน นครราชสมา หวหน สรนทร นครศรธรรมราช พทยา เกาะสมย กระบ สราษฎรธาน ภเกต สงขลา -หาดใหญ บรรมย และพระนครศรอยธยา การบรการหลก แบงเปน 1) แกรบคาร (Grab Car) การใหบรการเรยกรถสวนบคคลทจะสงมอบความสะดวกสบายและปลอดภยใหทงผขบและผโดยสาร พรอมเปดโอกาสใหผทมยานพาหนะสวนตวสามารถมรายไดเสรมในเวลาวาง และมสวนชวยแบงเบาปญหาการจราจรของประเทศโดยมอบทางเลอกในการเดนทางทหลากหลาย และลดจ านวนรถบนทองถนน นอกจากแกรบคารแลว แกรบยงมบรการอนๆ ในกลมเดยวกน ไดแก - แกรบคารพลส (Grab Car Plus) สมาชกทไดรบคดเลอกพรอมยานพาหนะในสภาพใหม ไดมาตรฐาน ผขบมคณภาพ ไดรบสทธพเศษเหนอกวาจากคาโดยสารทสงขน 30% จาก Grab Car สามารถรบงานจองลวงหนาได โดยคดคาบรการเพม 100 บาท คาบรการเรมตนท 150 บาท รถยนตทใช เชน BMW, Mercedes-Benz หรอ Lexus - แกรบคารลกซ (Grab Car Luxe) ใหบรการดวยรถยนตสดพรเมยม บรการระดบ 5 ดาวดวยคนขบมออาชพทผานการคดสรรแลว คาโดยสารสงกวา Grab Car 5 เทา และสงกวา Grab Car Plus ถง 3.5 เทา สามารถรบงานจองลวงหนาได โดยคดคาบรการเพม 100 บาท คาโดยสารเรมตนท 450 บาท - แกรบเอสยว (Grab SUB) บรการรถขนาดกลางเพอเพมพนทบรรจสมภาระทมากกวา คาโดยสารสงกวา Grab Car 30% สามารถรบงานจองลวงหนาได - แกรบแวน (Grab Van) บรการเพอการเดนทางเปนหมคณะ หรอนกทองเทยวทมสมภาระ โดยรองรบผโดยสารสงสด 12 ทนง - เรนท (Rent) บรการเชารถพรอมคนขบเปนระยะเวลา 2-10 ชวโมง โดยสามารถเดนทาง ไปไดหลายจดหมายภายในระยะเวลาทเลอกคดคาคอมมชชนส าหรบคาโดยสารตงตนท 25% เศษเวลาทเกนกวาก าหนด คดนาทละ 5 บาท ออกนอกเขตกรงเทพฯและปรมณฑล คดคาบรการเพมเตม 1,000 บาท 2) แกรบแทกซ (Grab Taxi) การใหบรการเรยกรถแทกซส าหรบผโดยสารผานแอพพลเคชนแกรบ โดยแกรบแทกซเปดใหบรการภายใตวสยทศนของแกรบในการทจะพฒนาการบรการโดยสารรถแทกซเพอการเดนทางทปลอดภยและสะดวกขน รวมถงเปนการยกระดบคณภาพชวตในการท างานและรายไดของผขบขแทกซในประเทศไทย นอกเหนอจากแกรบแทกซ แกรบยงมบรการใกลเคยง เชน - Grab Taxi (6-Seater) – แทกซขนาดใหญ 6 ทนง - Grab Taxi (Advance) – แทกซแบบจองลวงหนา - Grab Roddaeng – แกรบรถแดง ในจงหวดเชยงใหม

19

Grab Taxi มแนวคดมาจากความตองการจะแกปญหาดานระบบขนสงและพฒนาคณภาพชวตของคนขบแทกซ โดยใชระบบ GPS Tracing 4 ในการจดควรถแทกซและสามารถกระจายงาน ไดอยางอตโนมต สามารถชวยรนระยะเวลาการวงรถเปลาของคนขบรถแทกซ (สธาสน นาคเงนทอง, 2559) 3) จสทแกรบ (Just Grab) การใหบรการทรวบรวมรถจากแกรบแทกซ (Grab Taxi) และแกรบคาร (Grab Car) ไวในบรการเดยว เพอโอกาสในการเรยกรถใหมารบไดรวดเรวขน พรอมอตราคาโดยสารทโปรงใส ซงแสดงไวในแอพพลเคชนกอนยนยนการจอง 4) แกรบไบควน (Grab Bike Win) การใหบรการรถมอเตอรไซดรบสงผโดยสารแบบทนท ซงจะสามารถทราบอตราคาบรการทแนนอนกอนใชบรการผานแอพพลเคชน พรอมรบใบเสรจผานอเมลทใชสมคร ปจจบน แกรบไบค (วน) เปดใหบรการในพนทกรงเทพฯ นนทบร ปทมธาน สมทรปราการ และบรรมย 5) แกรบตางจงหวด นอกเหนอจากการใหบรการในกรงเทพฯ และปรมณฑลแลว แกรบยงใหบรการอกหลายพนทในประเทศไทย และยงคงมงมนทจะขยายการใหบรการอยางตอเนอง เพอความสะดวกสบายและความปลอดภยในการเดนทางของคนไทยทกคน 6) Grab Food การใหบรการรบสงอาหารแบบทนทเมอเรยกใชบรการผานแอพพลเคชน โดยจะสามารถทราบคาอาหาร และคาบรการจดสงทแนนอนกอนใชบรการ พรอมรบใบเสรจผานอเมลทใชสมคร ปจจบน เปดใหบรการแลวในพนทเกอบทงหมดของกรงเทพฯ และเปดทดลองใหบรการ ในจงหวดเชยงใหม 7) แกรบเอกเพรส (Grab Express) การใหบรการรบสงพสดหรอเอกสารถงท ผขบขอนใจ ไดดวยระบบจดเกบหลกฐานการรบและสงของทถายพสดโดยผขบข เพอการยนยนถงสภาพของพสดกอนและหลงการจดสง เปดใหบรการแลวในกรงเทพฯ นนทบร ปทมธาน สมทรปราการ เชยงใหม บรรมย ขอนแกน สงขลา-หาดใหญ ชลบร นครราชสมา อยธยา โดยมรถใหเลอกใชบรการ 3 ประเภท ไดแก รถจกรยานยนต รถยนต (5 ประต) และรถกระบะ 8) Grab GoldX แกรบมบรการใหเชารถรายวนในราคาประหยดส าหรบผทตองการเปนพารทเนอรผขบขของแกรบแตไมมรถยนตเปนของตนเอง โดยมระยะเวลาสญญาเชาเรมตนขนต า 3 เดอน ทงน เพอเปดโอกาสใหผทไมมรถยนตเปนของตนเองสามารถมอาชพทสรางรายไดใหตนเอง ไดอยางคมคา ไมวาจะเปนผทตองการมรายไดเสรมหรอผทก าลงหาอาชพอสระ 9) Grab Network สรางรายไดตามความตองการไรขดจ ากดเรองสถานทและเวลา เปนครอบครวแกรบแบบไมจ าเปนตองขบรถ Grab Network (Grab Hub) คอ ตวแทนรบสมครคนขบรถใหมทกระจายอยทวทกหวมมในกรงเทพฯ เพออ านวยความสะดวกแกผสนใจสมครขบแกรบใหสามารถลงทะเบยนเปนคนขบแกรบได โดยไมจ าเปนตองเดนทางมาสมครดวยตนเองทบรษท

4 GPS tracking คอ การระบต าแหนงของวตถผานระบบการระบต าแหนงบนพนโลก (Global Positioning System : GPS) ซงใชเพอตดตามและระบต าแหนงของวตถนนๆ จากระยะไกล โดยเทคโนโลย GPS tracking น สามารถระบไดครอบคลมถงพกดทางภมศาสตร ละตจด ลองตจด ความเรวบนภาคพน ทศทางและเสนทางการเคลอนทของวตถนนๆ ทตดตามอย (https://www.prosoftgps.com/Article/Detail/70625)

20

ตวแทนเพยงแคแนะน าคนขบใหมมาขบแกรบและแกรบแทกซ รวมทงอบรมคนขบใหม หากคนขบใหมขบไดตามเกณฑทก าหนด คนแนะน าจะไดรบโปรโมชนแนะน าคนขบ และโบนสพเศษจากบรษท 5.3 Grab ในจงหวดขอนแกน

นายว แตง ผอ านวยการประจ าประเทศไทย บรษท แกรบแทกซ (ประเทศไทย) จ ากด กลาววา “ภาคตะวนออกเฉยงเหนอมแนวโนมการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทด ซง แกรบ มองวาแพลตฟอรมดานการขนสงของเราจะสามารถเขามาชวยเพมความคลองตวสะดวกสบาย และปลอดภยในการเดนทางใหแกทงผโดยสารและนกทองเทยวในจงหวด นอกจากผขบแทกซเองกจะมโอกาสรบงานไดมากขน ซงหมายถงรายไดทเพมมากขนดวยเชนกน เราเชอมนเปนอยางยงวาทงผขบขและผโดยสารจะไดรบประสบการณการเดนทางทนาประทบใจจากการใชแอพพลเคชนของเรา เปนการสงเสรมอาชพรายไดใหกบผขบขในทองถนมากขน” ซงจงหวดขอนแกนและจงหวดอบลราชธาน ถอเปนสองหวเมองใหญในภาคตะวนออกเฉยงเหนอทมประชากรอาศยอยจ านวนมาก และสามารถเหนรถแทกซไดในหลายๆ พนท อยางไรกตาม ผโดยสารทองถนยงคงประสบปญหาในการเรยกใชบรการรถแทกซตามทองถนน รวมถงการโทรตดตอไปยงศนยบรการเพอจองรถแทกซลวงหนา ซงไมคลองตวและท าใหผโดยสารตองเสยคาโทรศพทโดยไมจ าเปน แกรบ (Grab) เลงเหนปญหาในจดน จงมอบบรการทจะเพมความสะดวกสบายในการเดนทางใหกบผโดยสารในพนทของทงสองจงหวด โดยผโดยสารสามารถเรยกใชบรการแทกซของแกรบ ไดทกททกเวลา เพยงตดตงและใชงานแอพพลเคชนแกรบบนสมารทโฟน และเรยกใหรถแทกซมารบภายในระยะเวลาไมกนาท (https://www.mxphone.net/241116-grab-taxi-at-ubon-ratchatane/) ทงน Grab ไดเปดใหบรการเรยกรถผานแอพพลเคชนทเรยกวา “จสแกรบ” (Just Grab) อยางเปนทางการในจงหวดขอนแกน เมอวนท 3 กรกฎาคม 2560 (https://grabdriverth.com/gt-kkc/2017/6/22/grabtaxi-justgrab-3-) 6. งานวจยทเกยวของ การวจยเรอง ความพงพอใจในการท างานของแรงงานนอกระบบบนดจทลแพลตฟอรม : กรณศกษาผขบรถแทกซในจงหวดขอนแกน ผวจยไดท าการศกษาผลงานวจยทเกยวของ ดงตอไปน นนทพงศ พฤกษชาตรตน (2536) ศกษาวจยเรอง การประกอบอาชพขบรถแทกซของชาวอสานในกรงเทพมหานครทมผลตอเศรษฐกจและสงคม ศกษาเฉพาะกรณบรษทสวนหลวงแทกซ จ ากด ผลการศกษาพบวา ปญหาการประกอบอาชพ ไดแก การจราจร สขภาพอนามย การสอสาร กบชาวตางชาต รายไดนอย ท างานทกวนเมอหยดงานจะไมมรายได ไมมเวลาการออกก าลงกายหรอพกผอนตามทตองการ สอดคลองกบงานวจยของ ขจต หรญพฤกษ (2540) ศกษาวจยเรอง ความพงพอใจของคนขบแทกซทมตออาชพขบรถ โดยมกลมเปาหมายทศกษาเปนคนขบแทกซทใชมเตอรและไมใชมเตอรในเขตกรงเทพมหานคร พบวา คนขบรถแทกซมความพงพอใจในอาชพของตนในระดบปานกลางเทานน ทงในดานนโยบายแทกซเสร ดานความมนคงในอาชพ และดานรายได สวนในดานความปลอดภย คนขบรถแทกซมความพงพอใจในระดบนอย ซงแสดงใหเหนวาอาชพขบรถแทกซยงไมสามารถตอบสนองความตองการของคนขบรถแทกซไดมากพอตามทตนเองตองการ

21

ขอคนพบของทงสองทานดงกลาวขางตนยงสอดคลองกบรายงานการวจยของ สถาบนวจยและใหค าปรกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร (2550) ท ไดจดท ารายงานฉบบสมบรณ เรอง แผนยทธศาสตรการบรหารจดการแรงงานนอกระบบ เพอเสนอตอส านกงานปลดกระทรวงแรงงาน กระทรวงแรงงาน กลมเปาหมายทส าคญของการศกษาเพอจดท าแผนยทธศาสตร คอ แรงงานนอกระบบดอยโอกาส 6 กลม อยใน 14 อาชพ ซงจะขอกลาวถงผลการศกษาเฉพาะกลมบรการขนสง ทเปนอาชพผขบรถรบจางหรอแทกซเทานน และในรายงานฉบบดงกลาว พบวา ผประกอบอาชพในกลมนสวนใหญอยในวยแรงงาน คอ อายประมาณ 35-50 ป มการศกษาคอนขางสงเมอเปรยบเทยบกบ ผประกอบอาชพในกลมขนสงอนๆ ทงน ผประกอบอาชพคนขบแทกซไมไดรบสวสดการอนนอกจากบตรประกนสขภาพ 30 บาท และทตองการมากทสดกคอ ความมนคงในอาชพและความปลอดภย ในชวตและทรพยสน จงตองการเขาสการประกนสงคม ขณะเดยวกนกสอดคลองกบผลการศกษาของ ภคพนธ ศาลาทอง (2555) เรอง กลไกสนบสนนการพฒนาคณภาพชวตการท างานของแรงงานนอกระบบภาคบรการ กรณศกษา กลมคนขบรถแทกซเขตกรงเทพมหานคร พบวา สาเหตทเลอกประกอบอาชพขบรถแทกซ เพราะวาเปนอาชพอสระ รายไดพอสมควร ไมมเจานาย จะหยดพกหรอท างานเมอไรกได ถงแมไมมเงนเดอนแตท างานแลวสบายใจ ไมมเกษยณอายขนอยกบสภาพรางกายผประกอบอาชพขบรถแทกซ รายได พอเลยงครอบครวได ทงนขนอยกบผประกอบอาชพเปนหลก แตคนขบแทกซสวนใหญไมไดรบสทธและประโยชนทไดจากการประกอบอาชพ เชน การไดรบการพฒนาอบรมความร ทกษะทางอาชพ หรอการดแลดานสวสดการทเกยวของกบคนขบรถแทกซ ส าหรบความตองการทางสงคมของคนขบแทกซ พบวาสวนใหญ ตองการความมนคงทางดานรายได ความตองการสงเคราะหและชวยเหลอ การประกอบอาชพ นอกจากนความตองการจดสวสดการประกนสงคม การจดสวสดการคมครอง การรกษาพยาบาลเปนสงทจ าเปนส าหรบผขบรถแทกซเพอชวยใหไมกระทบกบรายไดในยามเจบปวยหรอไดรบอบตเหต ตองการเขาถงกฎหมาย สทธและการคมครองทางสงคม สวน อรรคณฐ วนทนะสมบต และคณะ (2561) ไดศกษาเรอง เศรษฐกจแพลตฟอรมและผลกระทบตอแรงงานภาคบรการในประเทศไทย ผลการศกษาทส าคญ ในกรณของอเบอรพบวา ผขบรถมากกวาครง หรอประมาณ 58 % ท างานเปนรายไดเสรม เพราะมรายไดหลกทมาจากการท างานอน และผท างานจ านวนไมนอยเปนผเกษยณหรอใกลเกษยณอายการท างาน หรอผไมอยในตลาดแรงงาน ทเปนทางการ เชน แมบานทมภาระครอบครวตองดแลลกทยงเลก ผมปญหาสขภาพและก าลงพกฟน เพอทจะเขาสตลาดแรงงานคนกลมนตางรสกวาแพลตฟอรมเชน อเบอร สรางความยดหยนใหพวกเขาไดท างานเพอหารายไดเสรม และลดภาระคาใชจายของครอบครวลงไดสวนหนง ขอคนพบนสอดคลองกบงานวจยในตางประเทศทพบวาเศรษฐกจแบบแพลตฟอรมนน เออใหผทโดยปกตถกกดกนหรอประสบกบอปสรรคในการเขาสงาน เชน กลมแรงงานอพยพ ผทไมมวฒการศกษา หรอคนทมภาระ ในการดแลเดกหรอผสงอายในครอบครว ไดมโอกาสท างานและมรายไดเพมขน แตขอทพงระวงคอ งานในโลกแพลตฟอรมดจทลมกเปนงานชวคราว รายไดต า ในหลายกรณเปนงานทท าครงเดยวจบหรอเปนรายชน ขาดความมนคงในการท างาน จงท าใหเกดความกงวลจากองคกรดานแรงงาน ในตางประเทศวา คนท างานบนระบบแพลตฟอรม อยางเชน อเบอร หรอแกรบแทกซ ตองท างาน ในสภาพทต ากวามาตรฐานแรงงานสากลและอยนอกเหนอจากการคมครองของกฎหมายแรงงาน

22

กลาวอกนยหนงในภาพรวมกคอ ระบบเศรษฐกจแพลตฟอรมยงมแนวโนมทจะท าใหเกดเศรษฐกจแบบไมเปนทางการ (Informal Economy) มการขยายตวมากยงขน จากการทบทวนงานวจยทเกยวของขางตน พบวา อาชพคนขบแทกซเปนอาชพอสระเปนนายตนเอง มความยดหยนในเรองเวลาท างาน ไมมการเกษยณอาย แตอาชพคนขบแทกซตองประสบ กบปญหาดานรายไดไมสามารถตอบสนองความตองการของตนเอง กลาวคอ รายไดไมมนคงขนอยกบผประกอบอาชพเปนหลก หากท างานนอยหรอเจบปวยกจะขาดรายได ไมไดรบความคมครอง ทางกฎหมาย และสวสดการทจ าเปนทางสงคม ขาดการพฒนาทกษะและความร มความเสยงทจะไมมความปลอดภยในชวตและทรพยสน เชนเดยวกนกบคนขบแทกซทท างานบนแพลตฟอรมนนมความเสยงทจะตองท างานต ากวาระดบมาตรฐานแรงงานสากลและอยนอกเหนอการคมครองของกฎหมายแรงงาน และไมมความมนคงในการท างาน ซงงานวจยดงกลาวเปนการศกษาความพงพอใจในอาชพของคนขบแทกซกลมใดกลมหนงเปนการเฉพาะเทานน ยงไมมการศกษาเปรยบเทยบกนระหวางความพงพอใจของกลมคนขบแทกซทวไป ทเปนอาชพแบบดงเดมกบคนขบแทกซบนดจทลแพลตฟอรมทเปนอาชพรปแบบใหมทเพงเกดขน ในปจจบน ถงแมทงสองกลมจะประกอบอาชพเดยวกนแตกมรปแบบวธการท างานทแตกตางกน ดงนน ศนยบรหารขอมลตลาดแรงงานภาคตะวนออกเฉยงเหนอจงไดน าประเด นความพงพอใจ ในอาชพของทงสองกลมมาศกษาเปรยบเทยบกน เพอน าขอคนพบจากผลการศกษาของทงสองกลม มาเปนแนวทางใหหนวยงานทเกยวของไปพฒนาสงเสรมและคมครองแรงงานนอกระบบกลมดงกลาวใหเขาถงหลกประกนทางสงคมเชนเดยวกบแรงงานในระบบน าไปสคณภาพชวตทด

จากการทบทวนงานวจยทเกยวของขางตน พบวา อาชพคนขบแทกซเปนอาชพอสระเปนนายตนเอง มความยดหยนในเรองเวลาทำางาน ไมมการเกษยณอาย แตอาชพคนขบแทกซตองประสบ

ซงงานวจยดงกลาวเปนการศกษาความพงพอใจในอาชพของคนขบแทกซกลมใดกลมหนงเปนการเฉพาะเทานน ยงไมมการศกษาเปรยบเทยบกนระหวางความพงพอใจของกลมคนขบแทกซทวไป

บทท 3 วธด ำเนนกำรวจย

การศกษาวจย เรอง ความพงพอใจในการท างานของแรงงานนอกระบบบน ดจทลแพลตฟอรม : กรณศกษาผขบรถแทกซในจงหวดขอนแกน ผวจยไดก าหนดแนวทางในการด าเนนการวจย โดยมรายละเอยดดงน

3.1 ประชากรและตวอยาง 3.1.1 ประชากร 3.1.2 ตวอยาง

3.2 วธการสมตวอยาง 3.3 เครองมอทใชในการวจย

3.3.1 ลกษณะของแบบสอบถาม 3.3.2 การสรางเครองมอทใชในการวจย

3.4 วธการเกบรวบรวมขอมล 3.5 การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวเคราะหขอมล

3.1 ประชำกรและตวอยำง 3.1.1 ประชำกร

ประชากรทใชในการวจยครงน คอ ผประกอบอาชพขบรถแทกซในเขตจงหวดขอนแกน จ าแนกเปน กลมคนขบรถแทกซทวไป ทจดทะเบยนกบส านกงานขนสงจงหวดขอนแกน จ านวน 418 คน และกลมคนขบรถแทกซแกรบ จ านวน 200 คน

3.1.2 ตวอยำง ตวอยางทใชในการวจยครงน คอ กลมคนขบรถแทกซทวไป ทจดทะเบยนกบส านกงาน

ขนสงจงหวดขอนแกน และกลมคนขบรถแทกซแกรบ ก าหนดขนาดของกลมตวอยางโดยใชเกณฑหรอการประมาณจากจ านวนประชากร ค านวณหากลมตวอยางจากเกณฑดงตาราง (บญชม ศรสะอาด, 2535, น. 38) ตำรำงท 3.1 เกณฑในการประมาณขนาดกลมตวอยางจากจ านวนประชากร

จ ำนวนประชำกร ขนำดของกลมตวอยำง จ านวนประชากรทงหมดเปนหลกรอย 15-30% จ านวนประชากรทงหมดเปนหลกพน 10-15% จ านวนประชากรทงหมดเปนหลกหมน 5-10%

จะไดกลมตวอยาง ดงน

จ ำนวนประชำกร ใชกลมตวอยำง (คน)

เกบขอมลจรง (คน)

กลมคนขบรถแทกซทวไป จ านวน 418 คน 63-125 80 กลมคนขบรถแทกซแกรบ จ านวน 200 คน 30-60 30

24

3.2 วธกำรสมตวอยำง การวจย เรอง ความพงพอใจในการท างานของแรงงานนอกระบบบนดจทลแพลตฟอรม :

กรณศกษาผขบรถแทกซ ในจงหวดขอนแกน ใชวธการสมตวอยางแบบบงเอญ (Accidental sampling)

3.3 เครองมอทใชในกำรศกษำ ในการเกบรวบรวมขอมลครงน ผวจยใชแบบสอบถาม ซงมลกษณะของค าถาม ประกอบดวย

ค าถามปลายปดและค าถามปลายเปด 3.3.1 ลกษณะของแบบสอบถำม

เครองมอทใชในการเกบรวบรวมเพอการวจยครงน คอแบบสอบถาม โดยแบงโครงสราง ของแบบสอบถามออกเปน 4 สวน ดงน

สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม มลกษณะเปนแบบตรวจสอบรายการ โดยใหตอบเพยงค าตอบเดยว และแบบเตมขอความ

สวนท 2 เปนขอค าถามเพอสอบถามเกยวกบความพงพอใจในการท างานของคนขบรถแทกซ ลกษณะแบบสอบถามเปนแบบมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 5 ระดบ ตามแบบของลเครท (Likert Scale) จ านวน 15 ขอ โดยประกอบไปดวยความพงพอใจในการท างานของคนขบรถแทกซ 3 ดาน ไดแก ดานรายได ดานความมนคงในอาชพ ดานความปลอดภยในอาชพ และระดบความพงพอใจโดยรวม

ซงมเกณฑในการก าหนดคาน าหนกของการประเมนเปน 5 ระดบ ตามแบบของลเครท (Likert Scale) ดงน

คำคะแนน ควำมหมำย 5 ระดบความพงพอใจมากทสด 4 ระดบความพงพอใจมาก 3 ระดบความพงพอใจปานกลาง 2 ระดบความพงพอใจนอย 1 ระดบความพงพอใจนอยทสด

ในการก าหนดเกณฑการประเมนระดบคาเฉลยในแตละระดบชน ใชการค านวณคาอนตรภาคชน (บญชม ศรสะอาด, 2558) ดวยสตร

ความกวางของอนตรภาคชน = (คะแนนสงสด-คะแนนต าสด)/จ านวนชน = (5-1)/5

= 0.8

25

จากนนน าชวงทไดมาก าหนดเกณฑการแปลความหมายของคาเฉลยทไดจากการเกบรวบรวมขอมลดงน

คะแนนเฉลย หมำยถง 4.21 - 5.00 ระดบความพงพอใจมากทสด 3.41 - 4.20 ระดบความพงพอใจมาก 2.61 - 3.40 ระดบความพงพอใจปานกลาง 1.81 - 2.60 ระดบความพงพอใจนอย 1.00 - 1.80 ระดบความพงพอใจนอยทสด

สวนท 3 ขอค าถามปลายเปด เปนค าถามทตองการใหผตอบสามารถแสดงความคดเหน ดวยการเขยนบรรยายเกยวกบเหตผลทท าใหประกอบอาชพขบรถแทกซจนถงปจจบน

สวนท 4 ขอค าถามปลายเปด เปนค าถามใหผตอบแสดงความคดเหนทวไปในอาชพ ของผขบรถแทกซ

3.3.2 กำรสรำงเครองมอทใชในกำรวจย การสรางเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล มขนตอนดงน 1. ศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของ เพอก าหนดขอบเขตของตวแปรทจะศกษาและ

สรางแบบสอบถามใหครอบคลมวตถประสงคของการวจย 2. ก าหนดนยามศพทเฉพาะ 3. น าแบบสอบถามทสรางเสรจแลวมาพจารณาความครอบคลมในเนอหา จากการศกษา

เอกสารและงานวจยทเกยวของ และใหสอดคลองกบวตถประสงคของการวจย ส านวนและภาษาทใช เพอใหไดขอค าถามทมความสมบรณ

4. น าแบบสอบถามใหอาจารยทปรกษา รศ.ดร.กรยา กลกลการ ผทมความเชยวชาญ ดานเศรษฐศาสตรการพฒนา ตรวจสอบเพอใหครอบคลมและสอดคลองกบวตถประสงคในการวจย เมอไดรบผลการตรวจสอบไดน ามาพจารณาและปรบปรงแกไขตามขอแนะน า

5. น าแบบสอบถามฉบบสมบรณไปเกบรวบรวมขอมลกบกลมเปาหมาย

3.4 วธกำรเกบรวบรวมขอมล 1. กำรเกบขอมลจำกกลมคนขบรถแทกซทวไป ใชวธใหเจาหนาทของศนยบรหารขอมล

ตลาดแรงงานภาคตะวนออกเฉยงเหนอไปรอสมภาษณคนขบรถแทกซตามแหลงทรถแทกซจอดรอรบผโดยสาร ไดแก สถานขนสงผโดยสารจงหวดขอนแกนแหงท 3 หนาโรงพยาบาลศนยขอนแกน ลานจอดรถโรงแรมราชาวด สนามบนขอนแกน

2. กำร เก บ ข อ ม ลจำกกล มคนข บ รถแท กซ แ ก รบ เน อ งจาก ไม ส ามารถท จ ะระบไดวารถคนใดเปนแทกซบนแพลตฟอรมแกรบ การเกบขอมลจงใชวธใหเจาหนาทของศนยบรหารขอมลตลาดแรงงานภาคตะวนออกเฉยงเหนอเรยกใชบรการรถแทกซแกรบผานแอพพลเคชนบนมอถอ และสมภาษณขณะทก าลงนงรถแทกซไปยงสถานทตางๆ

26

3. ตรวจสอบความถกตองและความสมบรณของแบบสอบถามทไดรบกลบคนมา 4. น าแบบสอบถามมาลงรหส เพอน ามาประมวลผลขอมลดวยโปรแกรมคอมพวเตอร

ส าเรจรป

3.5 กำรวเครำะหขอมลและสถตทใชในกำรวเครำะหขอมล 1. วเคราะหขอมลดวยสถตเชงพรรณนา (Descriptive Statistics) ประกอบดวย การแจกแจง

ความถ คารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน เพอบรรยายลกษณะขอมลพนฐานตางๆ ทเกยวของกบกลมคนขบรถแทกซ ดงน

1.1 การวเคราะหขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม 1.2 การวเคราะหความพงพอใจในการท างานของคนขบรถแทกซ

2. วเคราะหขอมลดวยสถตเชงอนมาน (Inferential Statistics) ดวยการทดสอบคาความแตกตางระหวางคาเฉลยของกลมตวอยาง 2 กลม ( independent sample t-test) เพอเปรยบเทยบความพงพอใจในการท างานของกลมคนขบรถแทกซท วไปและกลมคนขบรถแทกซ แกรบ และการวเคราะหสหสมพนธ (Correlation Analysis) เพอหาความสมพนธระหวางตวแปรกบความพงพอใจในการท างานของคนขบรถแทกซ

3. ขอมลความคดเหนของคนขบรถแทกซ เกยวกบเหตผลทท าใหประกอบอาชพขบรถแทกซอยจนถงปจจบน และความคดเหนทวไปในอาชพของผขบรถแทกซ วเคราะหขอมลโดยสรปประเดนตางๆ ตามค าถามการวจยและวตถประสงคของการวจย

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลเพอเสนอผลการวจย เรอง ความพงพอใจในการท างานของแรงงาน นอกระบบ บนดจทลแพลตฟอรม: กรณศกษาผขบรถแทกซในจงหวดขอนแกน ผวจยไดเสนอผลการศกษาตามล าดบ ดงน

สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ขอมลสวนบคคล ตารางท 4.1 แสดงจ านวนและรอยละขอมลสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม

ขอมลสวนบคคล กลมคนขบรถแทกซทวไป กลมคนขบรถแทกซแกรบ จ านวน (n) รอยละ จ านวน (n) รอยละ

เพศ ชาย 76 95.00 25 83.33 หญง 4 5.00 5 16.67

รวม 80 100.00 30 100.00 อาย

ต ากวา 30 ป 1 1.25 7 23.33 30-40 ป 14 17.50 13 43.33 41-50 ป 33 41.25 7 23.33 51 ปขนไป 32 40.00 3 10.00

รวม 80 100.00 30 100.00 ระดบการศกษาสงสด

ประถมศกษา 23 28.75 1 3.33 มธยมศกษา 22 27.50 9 30.00 อาชวศกษา (ปวช./ปวส./อนปรญญา) 22 27.50 7 23.33 ปรญญาตร 13 16.25 9 30.00 สงกวาปรญญาตร - - 4 13.33

รวม 80 100.00 30 100.00 สถานภาพการสมรส

โสด 9 11.25 6 20.00 แตงงานแลว 57 71.25 24 80.00 หมาย/หยา/แยกกนอย 14 17.50 - -

รวม 80 100.00 30 100.00 n แทน จ านวนตวอยาง

100.00

100.00

28

ตารางท 4.1 แสดงจ านวนและรอยละขอมลสวนบคคลของผตอบแบบสอบถาม (ตอ)

ขอมลสวนบคคล กลมคนขบรถแทกซทวไป กลมคนขบรถแทกซแกรบ จ านวน (n) รอยละ จ านวน (n) รอยละ

ภมล าเนาเดม ภาคกลาง 6 7.50 5 16.67 ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ 72 90.00 23 76.67 ภาคใต 1 1.25 - - ภาคตะวนออก 1 1.25 - - ภาคเหนอ - - 2 6.67

รวม 80 100.00 30 100.00 จ านวนบตร

ไมมบตร 13 16.25 7 23.33 มบตร 1-2 คน 50 62.50 22 73.33 มบตร 3 คนขนไป 17 21.25 1 3.33


จากตารางท 4.1 กลมคนขบรถแทกซทวไป สวนใหญเปนเพศชาย รอยละ 95 และเพศหญง รอยละ 5 เปนผทมอายระหวาง 41-50 ป รอยละ 41.25 อาย 51 ปขนไป รอยละ 40 อายระหวาง 30-40 ป รอยละ 17.50 และมอายต ากวา 30 ป รอยละ 1.25 ดานการศกษา กลมคนขบรถแทกซทวไปจบการศกษาระดบประถมศกษา รอยละ 28.75 ระดบมธยมศกษาและระดบอาชวศกษา (ปวช./ปวส./อนปรญญา) เทากนรอยละ 27.50 และจบการศกษาระดบปรญญาตร รอยละ 16.25 ดานสถานภาพการสมรส แตงงานแลว รอยละ 71.25 เปนหมาย/หยา/แยกกนอย รอยละ 17.50 และมสถานภาพโสด รอยละ 11.25 สวนใหญมภมล าเนาเดมอยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ รอยละ 90 ภาคกลาง รอยละ 7.50 ภาคใตและภาคตะวนออก เทากนรอยละ 1.25 มบตร 1-2 คน รอยละ 62.50 มบตร 3 คนขนไป รอยละ 21.25 และรอยละ 16.25 ไมมบตร ส าหรบกลมคนขบรถแทกซแกรบ สวนใหญเปนเพศชาย รอยละ 83.33 และเปนเพศหญง รอยละ 16.67 เปนผทมอายระหวาง 30-40 ป รอยละ 43.33 อายระหวาง 41-50 ป และอายต ากวา 30 ป เทากนรอยละ 23.33 และมอาย 51 ปขนไป รอยละ 10 ดานการศกษา กลมคนขบรถแทกซ บนแพลตฟอรมแกรบ จบการศกษาระดบปรญญาตรและระดบมธยมศกษา เทากนรอยละ 30 ระดบอาชวศกษา (ปวช./ปวส./อนปรญญา) รอยละ 23.33 ระดบสงกวาปรญญาตร รอยละ 13.33 และจบการศกษาระดบประถมศกษา รอยละ 3.33 ดานสถานภาพการสมรส แตงงานแลว รอยละ 80 และสถานภาพโสด รอยละ 20 สวนใหญมภมล าเนาเดมอยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ รอยละ 76.67 ภาคกลาง รอยละ 16.67 และภาคเหนอ รอยละ 6.67 มบตร 1-2 คน รอยละ 73.33 ไมมบตร รอยละ 23.33 และมบตร 3 คนขนไป รอยละ 3.33

100.01

99.99

29

เปรยบเทยบกลมคนขบรถแทกซทวไปและกลมคนขบรถแทกซแกรบ พบวา คนขบรถแทกซทงสองกลมสวนใหญจะเปนเพศชาย แตสดสวนกลมคนขบรถแทกซแกรบทเปนเพศหญงจะมสดสวนมากกวากลมคนขบรถแทกซทวไป โดยทงสองกลมสวนใหญมสถานภาพการสมรสแตงงานแลว มภมล าเนาเดมอยในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ แตคนขบรถแทกซแกรบทมภมล าเนาเดมอยในภาคกลางจะมสดสวนมากกวากลมคนขบรถแทกซทวไป และสวนใหญมบตรจ านวน 1-2 คน เมอพจารณาถงจ านวนบตร คนขบรถแทกซทวไปจะมจ านวนบตรมากกวากลมคนขบรถแทกซแกรบ พจารณา ถงอาย พบวา กลมคนขบรถแทกซแกรบ มอายระหวาง 30-40 ป นอยกวาอายเฉลยของกลมคนขบรถแทกซทวไป ทสวนมากมอายระหวาง 41-50 ป ระดบการศกษาโดยเฉลยของกลมคนขบรถแทกซแกรบ คอจบการศกษาระดบมธยมศกษาและระดบปรญญาตรจะสงกวาของกลมคนขบรถแทกซทวไป ทสวนใหญจบการศกษาระดบประถมศกษา

ขอมลการประกอบอาชพ ตารางท 4.2 แสดงจ านวนและรอยละ ขอมลการประกอบอาชพของผตอบแบบสอบถาม

ขอมลการประกอบอาชพ กลมคนขบรถแทกซทวไป กลมคนขบรถแทกซแกรบ จ านวน (n) รอยละ จ านวน (n) รอยละ

ประเภทรถแทกซ รถเชา 43 53.75 - - รถสวนตว 37 46.25 30 100.00

รวม 80 100.00 30 100.00 การสมครใชบรการบนแพลตฟอรม

ไมไดสมคร 80 100.00 - - สมครแพลตฟอรม GrabTaxi - - 30 100.00

รวม 80 100.00 30 100.00 รปแบบของอาชพ

เปนอาชพหลก 67 83.75 11 36.67 เปนอาชพเสรม 13 16.25 19 63.33

รวม 80 100.00 30 100.00 อาชพเดมกอนมาขบรถแทกซ

เกษตรกร/ท านา/ท าไร 6 7.50 1 3.33 คาขาย 8 10.00 5 16.67 รบราชการ 9 11.25 1 3.33 พนกงานบรษท 11 13.75 11 36.67 อนๆ (เชน รบเหมากอสราง รบจาง ทวไป พนกงานขบรถ เปนตน)

46 57.50 12 40.00


30

ตารางท 4.2 แสดงจ านวนและรอยละ ขอมลการประกอบอาชพของผตอบแบบสอบถาม (ตอ)

ขอมลการประกอบอาชพ กลมคนขบรถแทกซทวไป กลมคนขบรถแทกซแกรบ จ านวน (n) รอยละ จ านวน (n) รอยละ

จ านวนชวโมงการขบรถแทกซ เวลากลางวน (06.00-17.59 น.)

ไมไดขบรถกลางวน 5 6.25 - - 1-8 ชวโมง 32 40.00 18 60.00 9-12 ชวโมง 53 53.75 12 40.00

รวม 80 100.00 30 100.00 จ านวนชวโมงการขบรถแทกซ เวลากลางคน(18.00-05.59 น.)

ไมไดขบรถกลางคน 29 36.25 19 63.33 1-8 ชวโมง 50 62.50 11 36.67 9-12 ชวโมง 1 1.25 - -

รวม 80 100.00 30 100.00 คาใชจายในการขบรถแทกซตอวน

ไมเกน 500 บาทตอวน 7 8.75 17 56.67 501-1,000 บาทตอวน 33 41.25 13 44.33 มากกวา 1,000 บาทตอวน 40 50.00 - -

รวม 80 100.00 30 100.00 รายไดจากการขบรถแทกซตอวน

ไมเกน 500 บาทตอวน 10 12.50 10 33.33 501-1,000 บาทตอวน 27 33.75 13 43.33 มากกวา 1,000 บาทตอวน 43 53.75 7 23.33

รวม 80 100.00 30 100.00 รายไดทงหมดหลงจากหกคาใชจาย

ไมเกน 500 บาทตอวน 53 66.25 17 56.67 501-1,000 บาทตอวน 22 27.50 10 33.33 มากกวา 1,000 บาทตอวน 5 6.25 3 10.00


จากตารางท 4.2 กลมคนขบรถแทกซทวไป มรถสวนตว รอยละ 46.25 เปนรถเชา รอยละ53.75 ซงกลมคนขบรถแทกซทวไปทงหมดไมไดสมครใชบรการบนแพลตฟอรม Grab โดยขบรถแทกซเปนอาชพหลก รอยละ 83.75 เปนอาชพเสรม รอยละ 16.25 อาชพเดมกอนมาขบรถแทกซ คอประกอบอาชพอนๆ เชน รบเหมากอสราง รบจางทวไป พนกงานขบรถ เปนตน รอยละ 57.50 เปนพนกงานบรษท รอยละ 13.75 รบราชการ รอยละ 11.25

101.00

99.99

90

31

จ านวนชวโมงการขบรถแทกซในเวลากลางวน (06.00-17.59 น.) จ านวน 9-12 ชวโมง รอยละ 53.75 จ านวน 1-8 ชวโมง รอยละ 40 และไมไดขบรถแทกซเวลากลางวน รอยละ 6.25 จ านวนชวโมงการขบรถแทกซในเวลากลางคน (18.00-05.59 น.) จ านวน 1-8 ชวโมง รอยละ 62.50 จ านวน 9-12 ชวโมง รอยละ 1.25 และไมไดขบรถแทกซเวลากลางคน รอยละ 36.25

กลมคนขบรถแทกซทวไปมคาใชจายในการขบรถแทกซตอวนมากกวา 1,000 บาทตอวน รอยละ 50 คาใชจาย 501-1,000 บาทตอวน รอยละ 41.25 คาใชจายไมเกน 500 บาทตอวน รอยละ 8.75 รายไดจากการขบรถแทกซตอวนมากกวา 1,000 บาทตอวน รอยละ 53.75 รายจาย 501-1,000 บาทตอวน รอยละ 33.75 รายจายไมเกน 500 บาทตอวน รอยละ 12.50 รายไดทงหมดหลงจากหกคาใชจาย ไมเกน 500 บาทตอวน รอยละ 66.25 รายได 501-1,000 บาทตอวน รอยละ 27.50 รายไดมากกวา 1,000 บาทตอวน รอยละ 6.25

ส าหรบกลมคนขบรถแทกซแกรบ ใชรถสวนตวและสมครใชบรการบนแพลตฟอรมแกรบ ทงหมด โดยขบรถแทกซเปนอาชพเสรม รอยละ 63.33 เปนอาชพหลก รอยละ 36.67 อาชพเดมกอนมาขบรถแทกซ คอประกอบอาชพอนๆ เชน รบเหมากอสราง รบจางทวไป พนกงานขบรถ เปนตน รอยละ 40 เปนพนกงานบรษท รอยละ 36.67 คาขาย รอยละ 16.67

จ านวนชวโมงการขบรถแทกซในเวลากลางวน (06.00-17.59 น.) จ านวน 1-8 ชวโมง รอยละ 60 จ านวน 9-12 ชวโมง รอยละ 40 จ านวนชวโมงการขบรถแทกซในเวลากลางคน (18.00-05.59 น.) ไม ไดขบรถแทกซ ใน เวลากลางคน รอยละ 63.33 และจ านวน 1 -8 ช วโมง รอยละ 36.67 กลมคนขบรถแทกซแกรบ มคาใชจายในการขบรถแทกซตอวนไมเกน 500 บาทตอวน รอยละ 56.67 คาใชจาย 501-1,000 บาทตอวน รอยละ 4.33 รายไดจากการขบรถแทกซตอวน 501-1,000 บาทตอวน รอยละ 43.33 รายจายไมเกน 500 บาทตอวน รอยละ 33.33 รายไดมากกวา 1,000 บาทตอวน รอยละ 23.33 รายไดทงหมดหลงจากหกคาใชจาย ไมเกน 500 บาทตอวน รอยละ 56.67 รายได 501-1,000 บาทตอวน รอยละ 33.33 รายไดมากกวา 1,000 บาทตอวน รอยละ 10

เปรยบเทยบกลมคนขบรถแทกซทวไปและกลมคนขบรถแทกซแกรบ พบวา กลมคนขบรถแทกซแกรบใชรถสวนตวทงหมด ในขณะทกลมคนขบรถแทกซทวไปสวนใหญจะใชรถเชา การสมครใชบรการบนแพลตฟอรม พบวา กลมคนขบรถแทกซทวไปไมมผใดสมครใชบรการบนแพลตฟอรมแกรบ ส าหรบรปแบบของอาชพ กลมคนขบรถแทกซทวไปจะขบแทกซเปนอาชพหลก ขณะทกลมคนขบรถแทกซแกรบสวนใหญจะขบเปนอาชพเสรม อาชพเดมกอนมาขบรถแทกซ พบวาทงสองกลมเดมประกอบอาชพอนๆ เชน รบเหมากอสราง รบจางทวไป พนกงานขบรถ เปนตน

จ านวนชวโมงการขบรถแทกซ กลมคนขบรถแทกซทวไปจะใชเวลาในการท างานขบรถตอวน มากกวากลมคนขบรถแทกซแกรบ โดยในชวงเวลากลางวนกลมคนขบรถแทกซทวไปสวนใหญจะใชเวลาขบรถประมาณ 9-12 ชวโมง ในขณะทคนขบรถแทกซแกรบ สวนใหญใชเวลาในการขบประมาณ 1-8 ชวโมง สวนในชวงเวลากลางคนกลมคนขบรถแทกซทวไปสวนใหญจะใชเวลาขบรถประมาณ 1-8 ชวโมง ในขณะทคนขบรถแทกซแกรบสวนใหญจะไมขบรถในเวลากลางคน

32

รายจายในการขบรถแทกซตอวน กลมคนขบรถแทกซทวไปจะมคาใชจายในการขบรถมากกวากลมคนขบรถแทกซแกรบ โดยกลมคนขบรถแทกซทวไปสวนใหญมคาใชจายมากกวา 1,000 บาทตอวน สวนกลมคนขบรถแทกซแกรบ สวนใหญจะมคาใชจายไมเกน 500 บาทตอวน รายไดจากการขบรถแทกซตอวนกลมคนขบรถแทกซทวไปจะมรายไดจากการขบรถมากกวากลมคนขบรถแทกซ แกรบ โดยกลมคนขบรถแทกซทวไปสวนใหญมรายไดมากกวา 1,000 บาทตอวน สวนกลมคนขบรถแทกซแกรบ สวนใหญจะมรายได 501-1,000 บาทตอวน ส าหรบรายไดทงหมดหลงจากหกคาใชจาย พบวาเมอหกคาใชจายตางๆ แลว กลมคนขบรถแทกซทวไป และคนขบรถแทกซแกรบมรายไดสทธ ไมแตกตางกน คอไมเกน 500 บาทตอวน

ตารางท 4.3 แสดงคาใชจายเฉลยในการขบรถแทกซตอวน รายไดเฉลยจากการขบรถแทกซตอวน และรายไดเฉลยหลงจากหกคาใชจาย ของคนขบรถแทกซ

คาใชจายเฉล ย/รายไดเฉลย รวมสองกลม

กลมคนขบรถ แทกซทวไป

กลมคนขบรถ แทกซแกรบ t p

- คาใชจายเฉลยในการขบรถแทกซตอวน 971.36 1,134.13 537.33 8.67 .00* - รายไดเฉลยจากการขบรถแทกซตอวน 1,158.18 1,256.87 895.00 3.07 .00* - รายไดเฉลยหลงจากหกคาใชจายตอวน 643.18 606.88 740.00 -1.49 .14

t แทน คาสถตการแจกแจง t p แทน ความนาจะเปนส าหรบบอกนยส าคญทางสถต * P<0.05 หมายถง กลมคนขบรถแทกซทวไป และกลมคนขบรถแทกซแกรบมรายไดเฉลยจากการขบรถแทกซ แตกตางกน

จากตารางท 4.3 พบวา กลมคนขบรถแทกซทวไป มคาใชจายเฉลยในการขบรถแทกซ 1,134.13 บาทตอวน สงกวาคาใชจายเฉลยจากการขบรถแทกซของกลมคนขบรถแทกซแกรบ ทมคาใชจายเฉลยอยท 537.33 บาทตอวน สวนคาใชจายเฉลยในการขบรถแทกซของทงสองกลม เทากบ 971.36 บาทตอวน

เมอพจารณาดานรายได พบวา กลมคนขบรถแทกซทวไป มรายไดเฉลยจากการขบรถแทกซ 1,256.87 บาทตอวน สงกวารายไดเฉลยจากการขบรถแทกซของกลมคนขบรถแทกซแกรบทมรายไดเฉลยอยท 895 บาทตอวน สวนรายไดเฉลยจากการขบรถแทกซของทงสองกลม เทากบ 1,158.18 บาทตอวน แตเมอพจารณารายไดเฉลยหลงจากหกคาใชจาย พบวา กลมคนขบรถแทกซแกรบ มรายไดเฉลยสทธ 740 บาทตอวน ซงสงกวารายไดสทธของกลมคนขบรถแทกซทวไป ทมรายไดเฉลยสทธ 606.88 บาทตอวน สวนรายไดเฉลยหลงหกคาใชจายของทงสองกลมเทากบ 643.18 บาทตอวน

เปรยบเทยบคาใชจายเฉลยในการขบรถแทกซตอวน พบวา กลมคนขบรถแทกซทวไปและกลมคนขบรถแกรบ มคาใชจายเฉลยจากการขบรถแทกซตอวนแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถต ทระดบ 0.05

เปรยบเทยบรายไดเฉลยจากการขบรถแทกซตอวน พบวา กลมคนขบรถแทกซทวไปและ กลมคนขบรถแกรบมรายไดเฉลยจากการขบรถแทกซตอวนแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถต ทระดบ 0.05 แตเมอเปรยบเทยบรายไดเฉลยหลงหกคาใชจายตอวน พบวา ทงสองกลมมรายไดเฉลยหลงหกคาใชจายตอวนไมแตกตางกน ทระดบนยส าคญ 0.05

33

สวนท 2 ขอมลความพงพอใจในการท างานของคนขบรถแทกซ ทง 3 ดาน ไดแก รายได ความมนคงในอาชพ และความปลอดภยในอาชพ น ามาหาคาเฉลย ( ) และ คาเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) และแปลความหมายตามเกณฑทก าหนด และเปรยบเทยบความพงพอใจในการท างานของกลมคนขบรถแทกซทวไป และกลมคนขบรถ แทกซแกรบ

ตารางท 4.4 แสดงคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐาน ของความพงพอใจในการท างานของคนขบรถแทกซในภาพรวม และรายดาน

องคประกอบ ความพงพอใจ

กลมคนขบรถแทกซทวไป กลมคนขบรถแทกซแกรบ

t p คาเฉลย

( ) คา

เบยงเบนมาตรฐาน

(S.D.)

ระดบความพงพอใจ

คาเฉลย ( )

คาเบยงเบนมาตรฐาน

(S.D.)


1. รายได 2.91 .56 ปานกลาง 2.98 .68 ปานกลาง -.49 .63 2. ความมนคง ในอาชพ

3.20 .67 ปานกลาง 3.01 .65 ปานกลาง 1.33 .19

3. ความปลอดภย ในอาชพ

3.05 .68 ปานกลาง 2.87 .55 ปานกลาง 1.30 .20

รวม 3.05 .55 ปานกลาง 2.95 .50 ปานกลาง .89 .38 แทน คาเฉลย

S.D. แทน คาเบยงเบนมาตรฐาน t แทน คาสถตการแจกแจง t p แทน ความนาจะเปนส าหรบบอกนยส าคญทางสถต

จากตารางท 4.4 กลมคนขบรถแทกซทวไป มความพงพอใจในการท างาน ภาพรวมอย ในระดบปานกลาง คาเฉลย 3.05 เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา กลมคนขบรถแทกซทวไปมความพงพอใจในการท างานทกดานมเกณฑระดบปานกลาง ไดแก ความมนคงในอาชพ คาเฉลย 3.20 ความปลอดภยในอาชพ คาเฉลย 3.05 รายได คาเฉลย 2.91 ตามล าดบ ส าหรบกลมคนขบรถแทกซแกรบ มความพงพอใจในการท างานภาพรวมอยในระดบปานกลาง คาเฉลย 2.95 เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา กลมคนขบรถแทกซแกรบมความพงพอใจในการท างานทกดานมเกณฑระดบปานกลาง ไดแก ความมนคงในอาชพ คาเฉลย 3.01 รายได คาเฉลย 2.98 ความปลอดภยในอาชพ คาเฉลย 2.87 ตามล าดบ

เปรยบเทยบความพงพอใจในการท างานกลมคนขบรถแทกซทวไปและกลมคนขบรถแทกซแกรบ พบวา ทงสองกลมมความพงพอใจในการท างานดานรายได ดานความมนคงในอาชพ ดานความปลอดภยในอาชพ และในภาพรวมไมแตกตางกน ทระดบนยส าคญ 0.05

34

ตารางท 4.5 แสดงผลการวเคราะหสหสมพนธ (Correlation Analysis) ระหวางตวแปรกบความ พงพอใจในการท างานของคนขบรถแทกซดานรายได ความมนคงในอาชพ ความปลอดภยในอาชพ และภาพรวม

ตวแปร ความพงพอใจในการท างานของคนขบรถแทกซ

รายได ความมนคงในอาชพ ความปลอดภยในอาชพ ภาพรวม Spearman

’s rho P-Value Spearman



’s rho P-Value

เพศ .178 .063 .026 .789 .144 .133 .130 .177 อาย -.313** .001 -.183 .057 -.144 .136 -.254** .008 ระดบการศกษา .234* .014 -.106 .269 -.057 .556 .022 .818 สถานภาพการสมรส -.150 .117 -.004 .963 -.121 .209 -.102 .288 รายไดสทธ .263** .006 .043 .658 .110 .251 .153 .110 จ านวนชวโมงการขบรถ ในเวลากลางวน

-.077 .423 -.106 .270 -.186 .052 -.151 .115

จ านวนชวโมงการขบรถ ในเวลากลางคน

-.014 .883 .057 .552 -.077 .426 .058 .854

อาชพหลก/รอง -.062 .519 -.020 .836 .049 .612 -.021 .829 * มนยส าคญทางสถตทระดบ .05 ** มนยส าคญทางสถตทระดบ .01

จากตารางท 4.5 พบวา อายมความสมพนธทางลบกบความพงพอใจดานรายได และ ในภาพรวม อยางมนยส าคญทางสถตทระดบนยส าคญ 0.01 ดงนนเมออายเพมขนความพงพอใจ ในการท างานของคนขบรถแทกซดานรายได และภาพรวมจะลดลง

ระดบการศกษามความสมพนธทางบวกกบความพงพอใจดานรายได อยางมนยส าคญทางสถตทระดบนยส าคญ 0.05 ดงนนเมอระดบการศกษาสงขนความพงพอใจในการท างานของคนขบรถแทกซดานรายไดจะเพมขน

รายไดสทธมความสมพนธทางบวกกบความพงพอใจดานรายได อยางมนยส าคญทางสถต ทระดบนยส าคญ 0.01 ดงนนเมอรายไดสทธเพมขนความพงพอใจในการท างานของคนขบรถแทกซดานรายไดจะเพมขน สวนตวแปรอนๆ ไมมความสมพนธอยางมนยส าคญ

35

ตารางท 4.6 แสดงคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐาน ของความพงพอใจในการท างานของคนขบรถแทกซดานรายได จ าแนกเปนรายขอ

ความพงพอใจในการท างานของคนขบรถแทกซ

ดานรายได


t p คา

เฉลย ( )


(S.D.)


คา เฉลย (( )


(S.D.)


1. เปนอาชพทมรายไดสม าเสมอ

3.20 .68 ปานกลาง 3.10 .99 ปานกลาง .60 .55

2. รายไดทไดรบเพยงพอตอการด ารงชพ

3.04 .66 ปานกลาง 3.23 .82 ปานกลาง -1.29 .20

3. รายไดทไดรบเหลอพอทจะเกบออม

2.49 .81 นอย 2.73 .78 ปานกลาง -1.43 .16

4. รายไดทไดรบสรางความมนคงแกชวตตนเองและครอบครว

2.93 .88 ปานกลาง

2.83 .91 ปานกลาง .48 .63

รวม 2.91 .56 ปานกลาง 2.98 .68 ปานกลาง -.49 .63 แทน คาเฉลย


จากตารางท 4.6 กลมคนขบรถแทกซทวไป มความพงพอใจในการท างานดานรายได ภาพรวมอยในระดบปานกลาง คาเฉลย 2.91 เมอพจารณาเปนรายขอ พบวากลมคนขบรถแทกซทวไปมความพงพอใจในการท างานมเกณฑระดบปานกลาง ไดแก เปนอาชพทมรายไดสม าเสมอ คาเฉลย 3.20 รายไดทไดรบเพยงพอตอการด ารงชพ คาเฉลย 3.04 รายไดทไดรบสรางความมนคงแกชวตตนเองและครอบครว คาเฉลย 2.93 รายไดทไดรบเหลอพอทจะเกบออม มเกณฑระดบนอย คาเฉลย 2.49

ส าหรบกลมคนขบรถแทกซแกรบ มความพงพอใจในการท างานดานรายได ภาพรวม อยในระดบปานกลาง คาเฉลย 2.98 เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา กลมคนขบรถแทกซแกรบ มความพงพอใจในการท างานทกขอมเกณฑระดบปานกลาง ไดแก รายไดทไดรบเพยงพอตอการด ารงชพ คาเฉลย 3.23 เปนอาชพทมรายไดสม าเสมอ คาเฉลย 3.10 รายไดทไดรบสรางความมนคงแกชวตตนเองและครอบครว คาเฉลย 2.83 รายไดทไดรบเหลอพอทจะเกบออม คาเฉลย 2.73 ตามล าดบ

36

เปรยบเทยบระดบความพงพอใจในการท างานดานรายได พบวา ทงสองกลมมความพงพอใจในการท างานดานรายไดภาพรวมอยในระดบปานกลาง จ าแนกเปนรายขอ พบวา ทงสองกลมมความพงพอใจในระดบปานกลางเปนสวนใหญ ไดแก เปนอาชพทมรายไดสม าเสมอ รายไดทไดรบเพยงพอตอการด ารงชพ และรายไดทไดรบสรางความมนคงแกชวตตนเองและครอบครว ยกเวนดานรายได ทไดรบเหลอพอทจะเกบออม กลมคนขบรถแทกซทวไปมความพงพอใจอยในระดบนอย

เปรยบเทยบความพงพอใจในการท างานกลมคนขบรถแทกซทวไปและกลมคนขบรถแทกซแกรบ พบวา ทงสองกลมมความพงพอใจในการท างานดานรายได ไดแก เปนอาชพทมรายไดสม าเสมอ รายไดทไดรบเพยงพอตอการด ารงชพ รายไดทไดรบเหลอพอทจะเกบออม รายไดทไดรบสรางความมนคงแกชวตตนเองและครอบครว และภาพรวม ไมแตกตางกน ทระดบนยส าคญ 0.05

ตารางท 4.7 แสดงคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐาน ของความพงพอใจในการท างานของคนขบรถแทกซดานความมนคงในอาชพ จ าแนกเปนรายขอ

ความพงพอใจ ในการท างานของคนขบรถแทกซ ดานความมนคง

ในอาชพ


t p คา

เฉลย ( )


(S.D.)


คา เฉลย (( )


(S.D.)


1. เปนอาชพทไดรบการยอมรบของครอบครวและสงคม

3.44 .91 มาก 3.43 .94 มาก .21 .98

2. เปนอาชพทมนคงและยดเปนอาชพหลกได

3.50 .91 มาก 3.27 1.17 ปานกลาง 1.10 .27

3. พอใจในสภาพการท างานภายใตเงอนไขสญญาทเกดขน

3.10 1.00 ปานกลาง 2.90 .96 ปานกลาง 9.43 .35

4. การรวมกลมเพอเจรจาตอรองผลประโยชนในเรองการท างาน

2.79 .98 ปานกลาง 2.40 1.00 นอย 1.84 .07

5. ไดรบการพฒนาความรทกษะในการท างาน

3.15 .87 ปานกลาง 3.03 1.10 ปานกลาง .58 .56

รวม 3.20 .67 ปานกลาง 3.01 .65 ปานกลาง 1.33 .19 แทน คาเฉลย


37

จากตารางท 4.7 กลมคนขบรถแทกซทวไป มความพงพอใจในการท างานดานความมนคง ภาพรวมอยในระดบปานกลาง คาเฉลย 3.20 เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา กลมคนขบรถแทกซทวไปมความพงพอใจในการท างานมเกณฑระดบมาก ไดแก เปนอาชพทมนคงและยดเปนอาชพหลกไดคาเฉลย 3.50 เปนอาชพทไดรบการยอมรบของครอบครวและสงคม คาเฉลย 3.44 มความพงพอใจในการท างานมเกณฑระดบปานกลาง ไดแก ไดรบการพฒนาความร ทกษะในการท างาน คาเฉลย 3.15 พอใจในสภาพการท างานภายใตเงอนไขสญญาทเกดขน คาเฉลย 3.10 การรวมกลมเพอเจรจาตอรองผลประโยชนในเรองการท างาน คาเฉลย 2.79

ส าหรบกลมคนขบรถแทกซแกรบ มความพงพอใจในการท างานดานความมนคงภาพรวมอยในระดบปานกลาง คาเฉลย 3.01 เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา กลมคนขบรถแทกซแกรบ มความพงพอใจในการท างานมเกณฑระดบมาก คอเปนอาชพทไดรบการยอมรบของครอบครวและสงคม คาเฉลย 3.43 มเกณฑระดบปานกลาง ไดแก เปนอาชพทมนคงและยดเปนอาชพหลกได คาเฉลย 3.27 ไดรบการพฒนาความร ทกษะในการท างาน คาเฉลย 3.03 พอใจในสภาพการท างานภายใตเงอนไขสญญาทเกดขน คาเฉลย 2.90 ตามล าดบ และมเกณฑระดบนอย คอการรวมกลมเพอเจรจาตอรองผลประโยชนในเรองการท างาน คาเฉลย 2.40

เปรยบเทยบระดบความพงพอใจในการท างานดานความมนคง พบวา ทงสองกลมมความ พงพอใจในการท างานดานความมนคง ภาพรวมอยในระดบปานกลาง จ าแนกเปนรายขอ พบวา ทงสองกลมมความพงพอใจในระดบมากคอเปนอาชพทไดรบการยอมรบของครอบครวและสงคม พงพอใจระดบปานกลางคอไดรบการพฒนาความร ทกษะในการท างาน และพอใจในสภาพการท างานภายใตเงอนไขสญญาท เกดขน ส าหรบหวขอการเปนอาชพทมนคงและยดเปนอาชพหลกได กลมคนขบรถแทกซทวไป มความพงพอใจระดบมาก ขณะทกลมคนขบรถแทกซแกรบมความพงพอใจในระดบ ปานกลาง และการรวมกลมเพอเจรจาตอรองผลประโยชนในกลมคนขบรถแทกซทวไป มความพงพอใจระดบปานกลางขณะทกลมคนขบรถแทกซแกรบมความพงพอใจระดบนอย

เปรยบเทยบความพงพอใจในการท างานกลมคนขบรถแทกซทวไปและกลมคนขบรถแทกซแกรบ พบวา ทงสองกลมมความพงพอใจในการท างานดานความมนคง ไดแก เปนอาชพทไดรบการยอมรบของครอบครวและสงคม เปนอาชพทมนคงและยดเปนอาชพหลกได พอใจในสภาพการท างานภายใตเงอนไขสญญาทเกดขน การรวมกลมเพอเจรจาตอรองผลประโยชนในเรองการท างาน ไดรบการพฒนาความร ทกษะในการท างาน และภาพรวม ไมแตกตางกน ทระดบนยส าคญ 0.05

38

ตารางท 4.8 แสดงคาเฉลยและคาเบยงเบนมาตรฐาน ของความพงพอใจในการท างานของคนขบรถแทกซดานความปลอดภยในอาชพ จ าแนกเปนรายขอ

ความพงพอใจในการท างานของคนขบรถแทกซ

ดานความปลอดภย ในอาชพ


t p คา

เฉลย ( )


(S.D.)


คา เฉลย ( )


(S.D.)


1. พอใจในความปลอดภยตอชวตและทรพยสน

3.05 0.94 ปานกลาง 2.87 .97 ปานกลาง .90 .37

2. มมาตรการของรฐในการดแลสขภาพอยางครอบคลมและทวถง

2.54 1.04 นอย 1.77 .82 นอยทสด 4.07 .00*

3. ผขบรถแทกซไดรบการคมครอง และไดรบสวสดการตามกฎหมาย

2.80 .99 ปานกลาง 1.97 .81 นอย 4.13 .00*

4. รถแทกซทใชในการประกอบอาชพมคณภาพและปลอดภย

3.76 .80 มาก 3.60 1.16 มาก .71 .49

5. สามารถจดสมดลระหวางเวลางาน ครอบครว และสวนตวไดอยางพอเหมาะ

3.11 1.06 ปานกลาง 4.17 .99 มาก -4.75

.00*

รวม 3.05 .68 ปานกลาง 2.87 .55 ปานกลาง 1.30 .20 * P<0.05 หมายถง กลมคนขบรถแทกซทวไป และกลมคนขบรถแทกซ แกรบมความพงพอใจในการท างานแตกตางกน

จากตารางท 4.8 กลมคนขบรถแทกซทวไป มความพงพอใจในการท างานดานความปลอดภย ภาพรวมอยในระดบปานกลาง คาเฉลย 3.05 เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา กลมคนขบรถแทกซทวไปมความพงพอใจในการท างานมเกณฑระดบมาก คอรถแทกซทใชในการประกอบอาชพมคณภาพและปลอดภย คาเฉลย 3.76 มเกณฑระดบปานกลาง ไดแก สามารถจดสมดลระหวางเวลางาน ครอบครว และสวนตวไดอยางพอเหมาะ คาเฉลย 3.11 พอใจในความปลอดภยตอชวตและทรพยสน คาเฉลย 3.05 ผขบรถแทกซไดรบการคมครอง และไดรบสวสดการตามกฎหมาย คาเฉลย 2.80 ตามล าดบ มเกณฑระดบนอย คอ มมาตรการของรฐในการดแลสขภาพอยางครอบคลมและทวถง คาเฉลย 2.54

39

ส าหรบกลมคนขบรถแทกซแกรบ มความพงพอใจการท างานดานความปลอดภย ภาพรวมอยในระดบปานกลาง คาเฉลย 2.87 เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา กลมคนขบรถแทกซแกรบมความ พงพอใจในการท างานมเกณฑระดบมาก ไดแก สามารถจดสมดลระหวางเวลางาน ครอบครว และสวนตวไดอยางพอเหมาะ คาเฉลย 4.17 รถแทกซทใชในการประกอบอาชพมคณภาพและปลอดภย คาเฉลย 3.60 ตามล าดบ มเกณฑระดบปานกลาง คอ พอใจในความปลอดภยตอชวตและทรพยสน คาเฉลย 2.87 มเกณฑระดบนอย คอ ผขบรถแทกซไดรบการคมครอง และไดร บสวสดการตามกฎหมาย คาเฉลย 1.97 มเกณฑระดบนอยทสด คอ มมาตรการของรฐในการดแลสขภาพอยางครอบคลมและทวถง คาเฉลย 1.77

เปรยบเทยบระดบความพงพอใจในการท างานดานความปลอดภย พบวา ทงสองกลมมความพงพอใจในการท างานดานความปลอดภย ภาพรวมอยในระดบปานกลาง จ าแนกเปนรายขอ พบวา ทงสองกลมมความพงพอใจในระดบมากในหวขอรถแทกซทใชในการประกอบอาชพมคณภาพและปลอดภย พงพอใจระดบปานกลางคอพอใจในความปลอดภยตอชวตและทรพยสน ในหวขอสามารถจดสมดลระหวางเวลางาน ครอบครวและสวนตวไดอยางพอเหมาะ กลมคนขบรถแทกซทวไปมความพงพอใจระดบปานกลาง ขณะทกลมคนขบรถแทกซแกรบมความพงพอใจในระดบมาก หวขอผขบรถแทกซไดรบการคมครองและไดรบสวสดการตามกฎหมายกลมคนขบรถแทกซทวไปมความพงพอใจระดบปานกลาง ขณะทกลมคนขบรถแทกซแกรบมความพงพอใจในระดบนอย และหวขอการ มมาตรการของรฐในการดแลสขภาพอยางครอบคลมและทวถงกลมคนขบรถแทกซทวไปมความ พงพอใจระดบนอยขณะทกลมคนขบรถแทกซแกรบมความพงพอใจระดบนอยทสด เปรยบเทยบความพงพอใจในการท างานกลมคนขบรถแทกซทวไปและกลมคนขบรถแทกซแกรบ พบวา ทงสองกลมมความพงพอใจในการท างานดานความปลอดภย ไดแก พอใจในความปลอดภยตอชวตและทรพยสน รถแทกซท ใชในการประกอบอาชพมคณภาพและ ปลอดภย และภาพรวม ไมแตกตางกนทระดบนยส าคญ 0.05 ในหวขอยอยการมมาตรการของรฐในการดแลสขภาพอยางครอบคลมและทวถง ผขบรถแทกซไดรบการคมครองและไดรบสวสดการตามกฎหมาย และสามารถจดสมดลระหวางเวลางาน ครอบครวและสวนตวไดอยางพอเหมาะ กลมคนขบรถแทกซทวไปและกลมคนขบรถแทกซแกรบ มความพงพอใจในการท างานแตกตางกน อยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

40

สวนท 3 เหตผลทท าใหประกอบอาชพขบรถแทกซอยจนถงปจจบน กลมคนขบรถแทกซทวไป เหตผลทท าใหกลมคนขบรถแทกซทวไปประกอบอาชพขบรถแทกซอยจนถงปจจบน สรปความเหนโดยรวมไดวา เนองจากอาชพนเปนอาชพอสระและสจรตเปนนายจางตนเอง เปนอาชพทสามารถท าไดทกเพศทกวย ไมมการจ ากดวฒการศกษา แมแตผสงอายหรอผทเกษยณแลว ถอวาเปนอาชพทมนคงสรางรายไดทกวน เพยงพอตอการเลยงตนเองและครอบครว สงคมกใหการยอมรบ ในอาชพน หากตองการหยดพกผอนกบครอบครวกก าหนดเวลาไดเพราะเปนนายตนเอง มความสข กบการท างานขบรถ เพราะชอบงานบรการ ขณะขบรถไดพบปะพดคย แลกเปลยนความคดเหนกบผโดยสาร ไดทองเทยวไปยงสถานทใหมๆ และใชเวลาวางทมอยใหเกดประโยชน แตกมคนขบแทกซสวนหนงใหเหตผลวาทยงตองขบรถแทกซจนถงปจจบนเปนเพราะมภาระหนสน ตองการหารายได เพอเลยงชพตนเองและครอบครว รวมถงมการศกษานอยไมสามารถไปประกอบอาชพอนได จงยงตองขบรถแทกซตอไป กลมคนขบรถแทกซแกรบ คนขบรถแทกซกลมนใหเหตผลคลายคลงกบกลมคนขบรถแทกซทวไปวา เปนอาชพอสระและสจรตเลอกเวลาท างานไดเองเปนนายตนเอง มเวลาวางใหกบครอบครว เปนงานทไมจ ากดอาย มรายไดทมนคงเพยงพอกบคาใชจายในครอบครว ไดพบปะพดคยกบผโดยสารไดประสบการณใหมๆ สวนบางคนขบรถแทกซแกรบเปนอาชพเสรมจากงานหลกถอเปนการเพมรายไดใหกบครอบครว เพราะรายไดจากงานประจ าไมเพยงพอ หรอบางคนพบปญหาคาเชารถแทกซทวไปแพงเกนไป จงเปลยนมาขบรถแทกซแกรบแทน

สวนท 4 ความคดเหนทวไปของผขบรถแทกซ กลมคนขบรถแทกซทวไป ความคดเหนในภาพรวมถอวาอาชพคนขบรถแทกซเปนอาชทสจรตและมเกยรต มความเปนอสระ เปนนายจางตนเอง ในปจจบนคนเรมหนมาใชบรการรถแทกซมากขนท าใหสามารถมรายได ทกวนเพยงพอทจะเลยงตนเองและครอบครว ส าหรบความคดเหนทเปนขอเสนอแนะทกลมคนขบรถแทกซทวไปตองการเพอเพมคณภาพชวตทดขนจากการประกอบอาชพน ไดแก ตองการเขาสระบบประกนสงคมตามมาตรา 33 มกองทนส าหรบผขบรถแทกซและมประกนอบตเหตแบบกลม มการ ปรบอตราคาโดยสารเพมขน เนองจากคาโดยสารในปจจบนยงเปนอตราต าเกนไป ควรมการยกระดบของแทกซ ให มมาตรฐาน มการอบรมวนยจราจรใหถกตองและตองการใหมองคกรกลาง เพอประสานงานในการใหความชวยเหลอดานตางๆ เชน ใหทนส าหรบซอรถโดยการผอนช าระ นอกจากนนคนขบรถแทกซกลมนยงมความคดเหนเกยวกบตวผขบรถแทกซวา คนขบรถแทกซตอง มความซอสตยตออาชพตนเองและลกคา พดจาสภาพเรยบรอย มใจรกงานบรการ ตองค านงถงความปลอดภยและความพงพอใจของลกคาเปนเรองส าคญ แตสงทคนขบกลมนเหนวาเปนอปสรรคในการประกอบอาชพและท าใหรายไดลดลงคอ การเขามาของแกรบแทกซ ดงนจงไมตองการใหมแกรบแทกซในจงหวดขอนแกน เนองจากมาแยงลกคากบแทกซทวไป

41

กลมคนขบรถแทกซแกรบ ในภาพรวมอาชพนเปนอาชพทด ส าหรบผทมงานหลกอยแลวกสามารถท าเปนอาชพเสรมยามวางจากงานประจ า หรออาจจะเปนอาชพหลกกได และคนกลมนมขอเสนอแนะเพมเตมวาตองการใหอาชพขบรถแกรบแทกซเปนเรองทถกกฎหมาย เปนทยอมรบ มความปลอดภยทงผขบรถและผรบบรการตองการใหมสวสดการและไดรบการดแลจากภาครฐ ในสวนทเกยวของกบบรษท ตนสงกด ตองการใหมการตรวจสอบประวตของผสมครเปนคนขบรถแกรบแทกซโดยละเอยด มการอบรมควบคมจ านวนคนขบใหมจ านวนทเหมาะสม และทส าคญตองการใหแพลตฟอรมแกรบมการปรบลดการหกเปอรเซนตลดลง

บทท 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การศกษาเรองความพงพอใจในการท างานของแรงงานนอกระบบบนดจทลแพลตฟอรม :

กรณศกษาผขบรถแทกซในจงหวดขอนแกน มวตถประสงคเพอศกษาสถานภาพทวไปของกลมแทกซ ทเปนคนขบรถแทกซทวไปและกลมคนขบรถแทกซแกรบ และศกษาเปรยบเทยบความพงพอใจในการท างานของแทกซทงสองกลมในจงหวดขอนแกน ใชวธสมตวอยางแบบบงเอญ โดยกลมคนขบรถแทกซทวไปสมภาษณทบรเวณจดพกรถตางๆ จ านวน 80 คน สวนกลมคนขบรถแทกซแกรบใชวธการสมโดยการเรยกใชบรการผานทางแอพพลเคชน จ านวน 30 คน โดยใชแบบสอบถามเปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลและน ามาวเคราะหขอมลโดยการแจกแจงความถ คารอยละ คาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐานการทดสอบคาความแตกตางระหวางคาเฉลยของกลมตวอยาง 2 กลม ( Independent sample t-test) และการวเคราะหสหสมพนธ (Correlation Analysis) ปรากฏสาระส าคญ ดงน

1. สถานภาพทวไป 1.1 ขอมลสวนบคคล สถานภาพทวไปของกลมคนขบรถแทกซในจงหวดขอนแกน พบวา ทงกลมคนขบรถแทกซทวไป

และกลมคนขบรถแทกซแกรบสวนใหญจะเปนเพศชาย เนองจากอาชพขบรถแทกซเปนงานทหนก และเส ยงอนตราย แตสดสวนกลมคนขบรถแทกซแกรบท เปน เพศหญ งมสดสวนท ส งกวา ในกลมคนขบรถแทกซทวไป อาจเปนเพราะการขบแทกซแกรบคอนขางจะมอสระ ใชเวลาวางเทาทม กสามารถท าได ดงนนผหญงสวนหนงทวางจากงานบานกสามารถใชเวลาวางมาขบรถแทกซแกรบไดและการขบแทกซแกรบเปนการท างานบนแพลตฟอรมทตองน าเทคโนโลยสมยใหมมาใชในการท างาน จงเปนอปสรรคตอการใชงานของคนรนเกาหรอคนทมการศกษาไมสงท าใหกลมคนขบรถแทกซแกรบ สวนใหญจงเปนคนรนใหมทมอายนอย การศกษาคอนขางสง และมจ านวนบตรนอยกวากลมคนขบแทกซทวไป นอกจากนกลมคนขบรถแทกซแกรบทมภมล าเนามาจากภาคอนมสดสวนทสงกวากลมคนขบรถแทกซทวไป ซงอาจเปนเพราะจงหวดขอนแกนเปนศนยกลางในหลายๆ ดานของภาค จงท าใหมประชาชนจากภาคอนๆอพยพยายถนเขามาพกอาศยและท างานในพนทคอนขางมาก 1.2 ขอมลการประกอบอาชพ

ประเภทรถแทกซ กลมคนขบรถแทกซแกรบเปนรถสวนตวทกคน หรอรอยละ 100 เนองจากเปนขอก าหนดของบรษททผขบจะตองเปนเจาของรถหรอหากเปนรถของคนอนจะตองมหนงสอยนยอมจากผเปนเจาของรถ ขณะทกลมคนขบรถแทกซทวไป เปนรถเชา รอยละ 53.75 และเปน รถสวนตวรอยละ 46.25 ในกลมคนขบรถแทกซทวไปทตอบแบบสอบถามไมมผใดสมครเปนสมาชกแกรบ ซงในขอเทจจรงนนในจงหวดขอนแกนกมคนขบแทกซทวไปทสมครขบแทกซแกรบอยบาง แตนาจะมจ านวนไมมากนก ซงอาจเกดจากบางสวนมคณสมบตไมผานตามขอก าหนดของบรษท และบางคนโดยเฉพาะคนรนเกายงไมสามารถใชอปกรณสอสารสมยใหมได และคนขบรถแทกซทวไปบางสวนทสมครเปนสมาชกแกรบไปแลวอาจไมกลาตอบค าถามตามขอเทจจรง เนองจากแทกซแกรบยงมสถานภาพไมถกตองตามกฎหมายขนสงจงกงวลวาหากตอบตามความจรงอาจสงผลกระทบกบการประกอบอาชพขบรถแทกซของตนเองรปแบบของอาชพ กลมคนขบรถแทกซทวไปสวนใหญขบแทกซ

43

เปนอาชพหลกรอยละ 83.75 มากกวากลมคนขบรถแทกซแกรบทมเพยง รอยละ 36.67 แตกลมคนขบรถแทกซแกรบทท าเปนอาชพเสรม รอยละ 63.33 มากกวากลมคนขบรถแทกซทวไป ซงมเพยง รอยละ 16.25 อาชพเดมกอนจะมาขบรถแทกซ พบวาทงสองกลมสวนใหญจะมอาชพเดมเปนการประกอบอาชพอสระ เชน รบเหมากอสราง รบจางทวไป เปนตน รองลงมาคอ เคยเปนพนกงานบรษท

จ านวนชวโมงของการขบรถแทกซ กลมคนขบรถแทกซทวไปจะใชเวลาในการท างานขบรถ ตอวนมากกวากลมคนขบรถแทกซแกรบ โดยในชวงเวลากลางวนกลมคนขบรถแทกซทวไปสวนใหญ จะใชเวลาขบรถประมาณ 9-12 ชวโมง รอยละ 53.75 ขณะทกลมคนขบรถแทกซแกรบสวนใหญ ใชเวลาในการขบรถประมาณ 1-8 ชวโมงรอยละ 60 สวนในชวงเวลากลางคนกลมคนขบรถแทกซทวไปสวนใหญจะใชเวลาขบรถประมาณ 1-8 ชวโมง รอยละ 62.50 ขณะทกลมคนขบรถแทกซแกรบ สวนใหญจะไมขบรถในเวลากลางคนรอยละ 63.33 หรออาจกลาวไดวาคนขบรถแทกซทวไปจะท างานหนกกวาคนขบรถแทกซแกรบ เนองจากสวนใหญประกอบอาชพขบรถแทกซเปนอาชพหลกเพยงอาชพเดยว

จากการทกลมคนขบรถแทกซทวไปมจ านวนชวโมงการขบรถตอวนทมากกวา จงมรายไดจากการขบรถมากกวากลมคนขบรถแทกซแกรบ โดยกลมคนขบรถแทกซทวไปสวนใหญมรายไดมากกวา 1,000 บาทตอวน รอยละ 53.75 สวนกลมคนขบรถแทกซแกรบ สวนใหญจะมรายได 501-1,000 บาทตอวน รอยละ 43.33 สวนรายจายตอวนกลมคนขบรถแทกซทวไปจะมคาใชจายในการขบรถมากกวากลมคนขบรถแทกซแกรบ โดยเฉพาะรายจายในสวนคาเชารถ โดยแทกซทวไปมคาใชจายมากกวา 1,000 บาทตอวน รอยละ 50 สวนกลมคนขบรถแทกซแกรบสวนใหญจะมคาใชจายไมเกน 500 บาทตอวนรอยละ 56.67

รายไดเฉลยของทงสองกลมเทากบ 1,158.18 บาทตอวน รายไดเฉลยของกลมคนขบรถแทกซทวไปเทากบ 1,256.87 บาทตอวนสงกวากลมคนขบรถแทกซแกรบทมรายไดเฉลย 895 บาทตอวน และทงสองกลมมรายไดแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

คาใชจายเฉลยของทงสองกลมเทากบ 791.36 บาทตอวน คาใชจายเฉลยของกลมคนขบรถแทกซทวไปเทากบ 1,134.13 บาทตอวน สงกวากลมคนขบรถแทกซแกรบทมคาใชจายเฉลย 537.33 บาทตอวน และทงสองกลมมคาใชจายแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05

รายไดหลงหกคาใชจายเฉลยของทงสองกลมเทากบ 643.18 บาทตอวน โดยกลมคนขบรถแทกซทวไปมรายไดหลงหกคาใชจายเฉลย 606.88 บาทตอวน สวนกลมคนขบรถแทกซแกรบมรายไดหลงหกคาใชจายเฉลย 740 บาทตอวนแมคนขบรถแทกซทวไปจะมรายไดเฉลยทมากกวาคนขบแทกซแกรบ แตขณะเดยวกนคาใชจายเฉลยตอวนกสงกวาดวย จงพบวาทงสองกลมมรายไดเฉลยหลง หกคาใชจายไมแตกตางกนทระดบนยส าคญทางสถต 0.05

44

2. ความพงพอใจในการท างานของแทกซทเปนกลมคนขบรถแทกซทวไป และกลมคนขบแทกซแกรบในจงหวดขอนแกน

2.1 ความพงพอใจดานรายไดในภาพรวม พบวา ทงสองกลมมระดบความพงพอใจดานรายได ในระดบปานกลางเทานน จากการส ารวจรายไดและคาใชจายเฉลยตอเดอนตอครวเรอน จ าแนกตามภาค และจงหวด พ.ศ. 2541 - 2558 ของส านกงานสถตแหงชาต พบวาในจงหวดขอนแกน แตละครวเรอนมรายไดเฉลย 21,337 บาทตอเดอน และมคาใชจาย 16,880 บาทตอเดอน จะเหนไดวารายไดเฉลยหลงหกคาใชจายทคนขบแทกซไดรบ 643.18 บาทตอวน หรอประมาณ 19,295.40 บาทตอเดอน เปนจ านวนนอยกวารายไดเฉลยของครวเรอน และมากกวาคาใชจายเฉลยของครวเรอนเพยงเลกนอยเทานนซงอาจเพยงพอสนองความตองการขนพนฐานในการด ารงชวตแตยงไมเพยงพอทจะใชพฒนาคณภาพชวตของตนเองและครอบครว จงมผลท าใหความพงพอใจดานรายไดของ ทงสองกลมอยในระดบปานกลาง

โดยความพงพอใจในรายไดของกลมคนขบรถแทกซทวไปมคาเฉลย 2.91 ต ากวากลมคนขบรถแทกซแกรบทมคาเฉลย 2.98 ซงเนองจากกลมคนขบรถแทกซแกรบสวนใหญขบแทกซเปนอาชพเสรมจงยงมรายไดจากงานอนมาชวยเจอจนคาใชจาย แตส าหรบกลมคนขบรถแทกซทวไปสวนใหญจะ ขบแทกซเปนอาชพหลกเพยงอยางเดยวจงท าใหมรายไดในภาพรวมนอยกวาคนขบแทกซแกรบ ซงสอดคลองกบการศกษา “การประเมนศกยภาพธรกจทองถนของประเทศไทย” กรณศกษาธรกจบรการแทกซ ของมหาวทยาลยหอการคาไทย พบวารายไดกอนหกรายจายจากการประกอบอาชพขบรถแทกซ สวนใหญรอยละ 27.27 อยท 1,601-1,800 บาทตอวน ขณะทรายไดกอนหกคาใชจาย เฉลยอยท 1,702.50 บาทตอวน โดยมรายไดมากกวารายจายรอยละ 39.24 รายไดนอยกวารายจายรอยละ 22.19 และมรายไดเทารายจายรอยละ 38.57 จะเหนไดวาคนขบรถแทกซทรายไดนอยกวาหรอเทากบรายจายมถงรอยละ 60.76 การศกษาขางตนเชนเดยวกนกบงานวจยของอนชา ประลองกจ (2546) ศกษาเรองความพงพอใจในการประกอบอาชพของผขบรถแทกซ พบวาความพงพอใจ ตออาชพคนขบรถแทกซ ดานรายไดอยในระดบปานกลาง มคาเฉลย 2.99 โดยผขบรถแทกซ มความคดเหนวาเรองอาชพขบรถแทกซเปนอาชพหลกของครอบครว โดยมความพงพอใจอยในระดบปานกลาง มคาเฉลยมากทสด 3.53 ทงนเปนเพราะวาผขบรถแทกซคดวาอาชพนสามารถท ารายไดใหกบครอบครวไดมากทสดและมรายไดทกวน ซงรายไดเมอหกคาใชจายแลวเพยงพอตอการเลยงครอบครว

และเมอพจารณาในแตละขอยอยพบวาประเดนความพงพอใจในดานรายไดทไดรบเหลอพอทจะเกบออมมคาเฉลยความพงพอใจต าทสดในทงสองกลมซงสอดคลองกบงานวจยของอนชา ประลองกจ (2546) พบวาความพงพอใจตอรายไดเพอเกบออมจากการขบรถแทกซมคาต าทสดคอ 2.66 การทผขบรถแทกซมรายไดนอยท าใหไดรบการตอบสนองความตองการขนพนฐานดานปจจยสไมเพยงพอตามทฤษฏล าดบความตองการของ Maslow (1970, p. 430-433) และแนวคดของ Ghiselli and Brown (1965, p. 430-433) ท กล าวถ งราย ไดท ได รบ จากการปฏ บ ต งาน เป นองคประกอบอยางหนงทท าใหผปฏบตงานเกดความพงพอใจในงาน

เพยงเลกนอยเทานนซงอาจเพยงพอสนองความตองการขนพนฐานในการดำารงชวตแตยงไมเพยงพอทจะใชพฒนาคณภาพชว ตของตนเองและครอบครว จงมผลทำาใหความพงพอใจดานรายไดของทงสองกลมอยในระดบปานกลาง

จงยงมรายไดจากงานอนมาชวยเจอจนคาใชจาย แตสำาหรบกลมคนขบรถแทกซท วไปสวนใหญจะขบแทกซเปนอาชพหลกเพยงอยางเดยวจงทำาใหมรายไดในภาพรวมนอยกวาคนขบแทกซแกรบซงสอดคลองกบการศกษา “การประเมนศกยภาพธรกจทองถนของประเทศไทย” กรณศกษาธรกจบรการแทกซ ของมหาวทยาลยหอการคาไทย พบวารายไดกอนหกรายจายจากการประกอบอาชพขบรถแทกซ สวนใหญรอยละ 27.27 อยท 1,601-1,800 บาทตอวน ขณะทรายไดกอนหกคาใชจาย

45

2.2 ความพงพอใจดานความมนคงในอาชพในภาพรวมพบวาทงสองกลมมความพงพอใจดานความมนคงในอาชพในระดบปานกลางเหมอนกน เนองจากทงสองกลมเหนวาเปนอาชพ ทครอบครวและสงคมใหการยอมรบ และเปนอาชพทมนคงสามารถยดเปนอาชพหลกได ซงงานวจยของอนชา ประลองกจ (2546) พบวา ความพงพอใจในการประกอบอาชพของผขบรถแทกซตอความมนคงอยในระดบปานกลาง โดยผขบรถแทกซรอยละ 90 มความเหนวา ความมนคงในอาชพขนอยกบความขยนในการวงรถรบสงผโดยสาร

และเมอพจารณาแตละขอยอย พบวา ประเดนความพงพอใจในดานการรวมกลมเพอเจรจาตอรองผลประโยชนในเรองการท างานมคาเฉลยความพงพอใจต าทสดในคนขบรถแทกซทงสองกลม ซงเปนเพราะดวยลกษณะของงานทเปนแรงงานนอกระบบทตางคนตางท างาน โอกาสทจะไดพบปะกนมนอย จงเปนการยากทจะรวมกลมกนเพอเจรจาตอรองผลประโยชนในเรองตางๆ ไดซงในประเดนนองคการแรงงานระหวางประเทศ (International Labor Organization – ILO) เหนความส าคญ จงไดรเรมแนวคด งานทมคณคา (Decent Work) โดยเสนอตอทประชมใหญของ ILO เมอป พ.ศ. 2547 งานทมคณคา หมายถง งานทตอบสนองความตองการเกยวกบคณภาพของชวตมนษยได ซงไดจ าแนกตวชวดออกเปนประเดนตางๆ ได 11 ประเดน และหนงในตวชวดกคอ “การมความสามารถในการเจรจาตอรองทางสงคมโดยตวแทนของคนท างานและนายจาง (social dialogue, employers’ and workers’ representation)”(อรรคณฐ วนทนะสมบต และ เกรยงศกด ธระโกวทขจร (2561, น.35)

2.3 ความพงพอใจดานความปลอดภยในการท างานในภาพรวม พบวา ทงสองกลมมความพงพอใจในระดบปานกลางเท ากน ซ งอาจเปน เพราะท งสองกล ม เปนแรงงานนอกระบบ ซงประกนสงคมภาคบงคบยงไมครอบคลม จงสงผลใหไมไดรบสทธประโยชนตางๆ เหมอนทแรงงาน ในระบบ ซงงานวจยของอนชา ประลองกจ (2546) พบวา ความพงพอใจในการประกอบอาชพของ ผขบรถแทกซตอความปลอดภย อยในระดบปานกลางเชนเดยวกน โดยมคาต าสด คาเฉลย 2.78 และในดานความปลอดภยในอาชพน เปนเพยงดานเดยวเทานน ทพบวามความพงพอใจแตกตางกนระหวางกลมคนขบแทกซทงสองกลมอย 3 ขอ คอ 1) การมมาตรการของรฐในการดแลสขภาพอยางครอบคลมและทวถง 2) การทผขบรถแทกซไดรบการคมครอง และไดรบสวสดการตามกฎหมาย และ 3) ความสามารถจดสมดลระหวางเวลางาน ครอบครว และสวนตวไดอยางพอเหมาะ

เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา กลมคนขบรถแทกซแกรบมความพงพอใจเฉลยนอยทสด ในขอการมมาตรการของรฐในการดแลสขภาพอยางครอบคลมและทวถงคาเฉลย 1.77 รองลงไปเปนการไดรบการคมครอง และไดรบสวสดการตามกฎหมายคาเฉลย 1.97 โดยทงสองขอนมคาความ พงพอใจเฉลยต าทสดในทกหวขอทท าการศกษาทงหมด เพราะกลมคนขบรถแทกซแกรบนน ยงไมมกฎหมายมารองรบจงท าใหยงไมไดรบการคมครองดแลจากภาครฐแตอยางใด ขณะทกลมคนขบรถแทกซทวไปนนมสถานะทถกกฎหมาย เพราะตองมการยนจดทะเบยนรถแทกซและตองขออนญาต มใบขบขรถยนตสาธารณะจากส านกงานขนสงจงหวด จงไดรบความคมครองและการดแลจากภาครฐ อยบาง แตอยางไรกตาม พบวา กลมคนขบรถแทกซแกรบมความพงพอใจเฉลยสงทสดในเรองความสามารถจดสมดลระหวางเวลางาน ครอบครว และสวนตวไดอยางพอเหมาะ ซงนาจะเกดจากระบบการท างานผานแพลตฟอรมทผท างานสามารถจะเลอกไดวาจะท างานเมอไหรกไดตามความ

จำาแนกตวชวดออกเปนประเดนตางๆ ได 11 ประเดน และหนงในตวชวดกคอ “การมความสามารถในการเจรจาตอรองทางสงคมโดยตวแทนของคนทำางานและนายจาง (social dialogue, employers’

ในระบบ ซงงานวจยของอนชา ประลองกจ (2546) พบวา ความพงพอใจในการประกอบอาชพของผขบรถแทกซตอความปลอดภย อยในระดบปานกลางเชนเดยวกน โดยมคาตำาสด คาเฉลย 2.78และในดานความปลอดภยในอาชพน เปนเพยงดานเดยวเทานน ทพบวามความพงพอใจแตกตางกนระหวางกลมคนขบแทกซทงสองกลมอย 3 ขอ คอ 1) การมมาตรการของรฐในการดแลสขภาพอยางครอบคลมและทวถง 2) การทผ ขบรถแทกซไดรบการคมครอง และไดรบสวสดการตามกฎหมายและ 3) ความสามารถจดสมดลระหวางเวลางาน ครอบครว และสวนตวไดอยางพอเหมาะ

46

พรอมและความพอใจของตนเอง รวมทงโดยสวนใหญกลมคนขบรถแทกซแกรบใชรถยนตของตนเองในการท างานจงไมมแรงกดดนในเรองคาเชารถและก าหนดเวลาในการสงรถคน

ซงผลการศกษาดงกลาวยงสอดคลองกบงานวจยของสมศกด วฒศกดชยกล (2554) ศกษาพบวา ความพงพอใจในการประกอบอาชพของผขบรถแทกซตอความปลอดภยอยในระดบต า มคาเฉลยต าทสด 2.04 โดยผขบรถแทกซมความพงพอใจตอมาตรการของรฐบาลในการดแลสขภาพรางกาย/จตใจ อยในระดบต า มคาเฉลยต าทสด 1.63 ทงนเนองจากนโยบายของรฐในการดแลสขภาพรางกาย/จตใจ ไมสามารถท าใหผขบรถแทกซเกดความรสกมนคงในด านสขภาพรางกายได และสอดคลองกบงานวจยของขจต หรญพฤกษ (2540) ศกษาเรองความพงพอใจของคนขบแทกซทมตออาชพขบรถแทกซ พบวา ความพงพอใจในอาชพขบรถแทกซ ดานความปลอดภยอยในระดบนอยเชนเดยวกนโดยมความพงพอใจคาเฉลยต าทสด ความเครยดจากปญหาการจราจรตดขด คาเฉลย 1.87 ปญหาการเจบปวยสวนหลง เอว ไหล ฯลฯ คาเฉลย 1.85 และตองพบคนแปลกหนาตองระวงตวตลอดเวลา คาเฉลย 1.87 ตามล าดบ 2.4 การวเคราะหสหสมพนธ (Correlation Analysis) ระหวางตวแปรตางๆ กบความ พงพอใจทงสามดาน และภาพรวม พบวา อายมความสมพนธทางลบกบความพงพอใจดานรายได และในภาพรวม อยางมนยส าคญทางสถตทระดบนยส าคญ 0.01 ดงนนเมออายเพมขนความพงพอใจ ในการท างานของคนขบรถแทกซดานรายได และภาพรวมจะลดลง เมออายมากขนภาระรบผดชอบ ในดานตางๆ กยอมเพมมากขนตามไปดวย เชน คาใชจายในครวเรอนคาดแลรกษาสขภาพ เปนตน แตในทางกลบกนความสามารถในการหารายไดจากการขบรถแทกซจะลดลงเมออายเพมขน จงอาจเปนสาเหตทอายมความสมพนธในทางลบกบความพงพอใจดานรายได

ระดบการศกษามความสมพนธทางบวกกบความพงพอใจดานรายได อยางมนยส าคญทางสถตทระดบนยส าคญ 0.05 ดงนนเมอระดบการศกษาสงขนความพงพอใจในการท างานของคนขบรถแทกซดานรายไดจะเพมขน ซงในกรณนนาจะเกดขนกบกลมคนขบรถแทกซแกรบเปนสวนใหญ เนองจากเปนกลมมการศกษาสง มงานประจ าและขบแทกซเปนอาชพเสรม จงคอนขางจะมความ พงพอใจทมรายไดเพมขนจากรายไดทไดรบจากงานประจ า

รายไดสทธมความสมพนธทางบวกกบความพงพอใจดานรายได อยางมนยส าคญทางสถต ทระดบนยส าคญ 0.01 ดงนนเมอรายไดสทธเพมขนความพงพอใจในการท างานของคนขบรถแทกซดานรายไดจะเพมขน สวนตวแปรอนๆ ไมมความสมพนธอยางมนยส าคญ

รางกาย/จตใจ ไมสามารถทำาใหผ ข บรถแทกซเกดความร ส กมนคงในดานสขภาพรางกายไดและสอดคลองกบงานวจยของขจต หรญพฤกษ (2540) ศกษาเรองความพงพอใจของคนขบแทกซทมตอ

พงพอใจทงสามดาน และภาพรวม พบวา อายมความสมพนธทางลบกบความพงพอใจดานรายไดและในภาพรวม อยางมนยสำาคญทางสถตทระดบนยสำาคญ 0.01 ดงนนเมออายเพมขนความพงพอใจ

47

ขอเสนอแนะ 1.ขอเสนอแนะเชงนโยบาย

1.1 ความพงพอใจดานรายได จากผลการศกษาจะเหนวาคนขบรถแทกซทงสองกลม มความพงพอใจเพยงในระดบปานกลางเทานน เนองจากรายไดทไดรบมไมมากนกใกลเคยงกบคาใชจาย จงแทบไมเหลอเงนทจะเกบออม ดงนนหากจะเพมความพงพอใจในดานรายได จะตองใชมาตรการ เพมรายได และลดคาใชจาย เชน พจารณาปรบเพมคาโดยสารมเตอรหรอกรณขบรถระยะทางไกล ขามจงหวดกควรจะมการคดคาโดยสารเปนอตราพเศษ เพราะขากลบคนขบรถแทกซตองขบรถเปลากลบตนทาง หากใชอตราคาโดยสารตามปกตจะท าใหไมคมตนทน อยางไรกตาม การปรบขนคาโดยสารจะสงผลกระทบกบประชาชนผใชบรการโดยตรง ดงนนจะตองมการศกษาผลกระทบ โดยละเอยดเพอใหเปนทพอใจทงกลมคนขบแทกซและกลมผโดยสารทใชบรการตองไมเดอดรอนจนเกนไป และอกมาตรการคอการใหความรการใชงานแอพพลเคชน ส าหรบใหบรการรถแทกซบนโทรศพทมอถอแกคนขบรถแทกซทยงใชเทคโนโลยไมเปน เพอเปนอกทางเลอกหนงในการเพมรายได ทงยงชวยลดเวลาและคาใชจายในการขบรถตระเวนหาผโดยสาร รวมทงมาตรการพฒนาคณภาพการใหบรการแกกลมคนขบแทกซ เชน การมจตบรการ ซงเปนเรองส าคญอบรมมารยาทในการขบข ภาษาองกฤษพนฐานทใชในงานบรการ เปนตน ซงจะเปนประโยชนและเพมความพงพอใจแกผใชบรการ อนจะน ามาซงรายไดทจะเพมมากขนตอไป ในสวนของแทกซแกรบอาจตองเจรจาตอรองกบบรษทแกรบ เพอเพมสวนแบงผลประโยชนทงดานรายไดและสวสดการตางๆ ใหมากขน

นอกจากนยงอาจใชนโยบายการลดคาใชจายใหแกกลมคนขบแทกซทวไป เชน การใหบรการน ามนเชอเพลงหรอแกสในราคาทถกเฉพาะกลมคนขบแทกซหรอการลดคาธรรมเนยมตางๆ เชน คาจดทะเบยนรถแทกซ คาธรรมเนยมใบขบข รวมถงการสงเสรมใหคนขบรถแทกซมโอกาสเปนเจาของรถ โดยจดหาเงนกดอกเบยต า ซงจะชวยลดภาระเรองคาเชารถและดอกเบยแพง เปนตน ซงขอเสนอดงกลาวขางตน สอดคลองกบแผนปฏบตการดานการบรหารจดการแรงงานนอกระบบ พ.ศ. 2560-2564 ยทธศาสตรท 2 : เสรมสรางสมรรถนะแรงงานนอกระบบเพอการท างานเปาประสงคท 3 ใหแรงงานนอกระบบมความรและทกษะทางอาชพ มมาตรฐานสมรรถนะและ มรายไดทมนคง เปาประสงคท 4 ใหแรงงานนอกระบบมความพรอมในการแขงขนทางเศรษฐกจ 1.2 ความพงพอใจดานความมนคงในอาชพ ในหวขอประเดนความพงพอใจในดานการรวมกลมเพอเจรจาตอรองผลประโยชนในเรองการท างานเปนหวขอทคนขบรถแทกซทงสองกลมมคาความพงพอใจเฉลยคอนขางนอย ดงนนภาครฐโดยหนวยงานทเกยวของควรเขาไปสนบสนนและใหความรในการจดตงกลม องคกร หรอสหภาพ เพอใหคนขบแทกซสามารถรวมกลมกนเพอเจรจาตอรองผลประโยชนในดานตางๆ ทงตอนายจางและตอภาครฐ รวมทงการชวยเหลอซงกนและกนในดานอนๆ ตอไป แตในสวนของกลมคนขบรถแทกซแกรบทยงไมมกฎหมายมารองรบ อาจท าใหเกดความยงยากในการรวมกลมมากกวากลมคนขบรถแทกซทวไป ซงขอเสนอนสอดคลองกบแผนปฏบตการดานการบรหารจดการแรงงานนอกระบบ พ.ศ. 2560-2564 ยทธศาสตรท 3 : เพมสมรรถนะการบรหารจดการแรงงานนอกระบบ เปาประสงคท 5 ใหมเครอขายแรงงานนอกระบบเพมขน

48

1.3 ความพงพอใจดานความปลอดภยในอาชพ เมอพจารณาในหวขอประเดนยอยพบวาม 2 ขอทความพงพอใจของคนขบรถแทกซคอนขางนอยมาก โดยเฉพาะในกลมคนขบรถแทกซแกรบมคาความพงพอใจเฉลยทนอยทสดกวาในทกหวขอทท าการศกษาทงหมด

1) การมมาตรการของรฐในการดแลสขภาพอยางครอบคลมและทวถง ผลการศกษา พบวา เปนขอทกลมคนขบรถแทกซแกรบมระดบความพงพอใจนอยทสด อาชพขบรถแทกซเปนอาชพ ทคอนขางมความเสยงดานสขภาพ ทงสขภาพรางกายทตองนงขบรถตดตอการเปนเวลานาน ขาดการออกก าลงกายและยงเสยงตอการบาดเจบจากอบตเหตทมโอกาสเกดขนไดทกเวลา และปญหาสขภาพจต ทตองท างานตดตอกนเปนเวลานาน ปญหารถตด และผโดยสาร ท าใหเกดความเครยดจากการท างานได ดงนนภาครฐจงควรจะมมาตรการตางๆ ทจะมาดแลสขภาพของผประกอบอาชพ รถแทกซ อาทเชน จดใหมการตรวจรางกายประจ าปโดยรฐออกคาใชจายใหบางสวนหรอทงหมด การจดประกนสขภาพในราคาพเศษ การใหความรในเรองการดแลสขภาพตวเองแกคนขบรถแทกซรวมทงมาตรการสนบสนนใหคนขบแทกซสมครเขาระบบประกนสงคมภาคสมครใจ (มาตรา 40) เปนตน 2) ผขบรถแทกซไดรบการคมครอง และไดรบสวสดการตามกฎหมายเปนอกขอทผขบแทกซ มความพงพอใจระดบนอย การพฒนาเทคโนโลยดานคอมพวเตอรและการสอสาร ท าใหเกดเศรษฐกจในรปแบบใหมทเรยกวาเศรษฐกจแพลตฟอรม (Platform economy) ท าใหเกดการจางงานแบบใหม ในลกษณะเปนการจางงานแบบเหมาชวงทผท างานมสถานะเปนผรบงานอสระ ซงมแนวโนมทจะกลายเปนแนวทางของการจางงานในอนาคต แตในปจจบน พบวา กฎหมายและระเบยบกฎเกณฑตางๆ ทเคยใชมาในอดต ไมสามารถน ามาบงคบใชไดกบธรกจ หรอกจกรรมทางเศรษฐกจแบบใหม ทเกดขน เชน การขบรถแทกซแกรบทยงไมมกฎหมายมารองรบ ดานผขบแทกซแกรบเองกยงไมไดรบการคมครองจากกฎหมายแรงงาน และเกดความขดแยงจนบางครงถงขนทะเลาะววาทกบกลมแทกซรปแบบเดม ดงนน รฐบาลควรทจะใหความสนใจปรบปรงกฎหมาย กฎระเบยบตางๆ ใหทนตอการเปลยนแปลงของเทคโนโลยและรปแบบของการประกอบอาชพทเปลยนแปลงไป ซงจะสงผลด ตอระบบเศรษฐกจโดยรวม และผทเกยวของทงเจาของแพลตฟอรม ผใหบรการ ผรบบรการ รวมถงเจาหนาทของรฐ

ซงขอเสนอดงกลาวถกก าหนดอยในแผนปฏบตการดานการบรหารจดการแรงงานนอกระบบ พ.ศ.2560-2564 ยทธศาสตรท 1: เปาประสงคท 1 แรงงานนอกระบบทกกลมอาชพไดรบความคมครอง มหลกประกนทางสงคมตรงตามความตองการและเขาถงสทธประโยชนอยางทวถง เปาประสงคท 2 แรงงานนอกระบบเขาถงระบบจดการอาชวอนามยและความปลอดภยในการท างาน เปาประสงคท 3 การพฒนามาตรฐานดานแรงงานใหสอดคลองกบอนสญญาระหวางประเทศดานแรงงานนอกระบบ

รถแทกซ อาทเชน จดใหมการตรวจรางกายประจำาปโดยรฐออกคาใชจายใหบางสวนหรอทงหมดการจดประกนสขภาพในราคาพเศษ การใหความรในเรองการดแลสขภาพตวเองแกคนขบรถแทกซรวมทง

49

2.ขอเสนอแนะในการศกษาครงตอไป 2.1 ควรมการศกษากลมคนขบรถแทกซแกรบในเชงลก เชน ประเดนเรองงานทมคณคา

(Decent Work) เรองกฎหมายและกฎระเบยบทเกยวของ เพราะในปจจบนแพลตฟอรมแกรบก าลงไดรบความนยมเปนอยางมาก ทงในดานผสมครใหบรการ และผใชบรการ

2.2 ควรมการศกษาเศรษฐกจแพลตฟอรม (Platform economy) ในรปแบบอนๆ เชน airbnb BeNeat Fixzy เปนตน เนองจากในอนาคตการจางงานในลกษณะนจะเปนกระแสหลก ในตลาดแรงงาน ดงนนภาครฐจงควรจะตองทนสถานการณ ทงในเรองขอกฎหมายตางๆ รปแบบการจางงาน การคมครองแรงงาน และสทธประโยชนตางๆ ทแรงงานในเศรษฐกจแพลตฟอรมไดรบวา มความเหมาะสมและเปนธรรมหรอไม

2.3 ควรมการศกษาความพงพอใจของผใชบรการรถแทกซแบบเดม และแทกซแกรบ เพอใชในการพฒนาการบรการของผขบรถแทกซ

บรรณานกรม

กระทรวงแรงงาน. (2560). แผนปฏบตการดานการบรหารจดการแรงงานนอกระบบ พ.ศ.2560-2564. กรงเทพฯ: ส านกงานปลดกระทรวงแรงงาน. กระทรวงแรงงาน. (2561). นโยบายเนนหนกของกระทรวงแรงงาน ประจ าปงบประมาณ พ.ศ.2562. กรงเทพฯ: กระทรวงแรงงาน. แกรบ ประเทศไทย (2558). [Grabtaxi ขอนแกน] ตอนรบ JustGrab จงหวดขอนแกน 3 ก.ค.น. สบคน 24 มกราคม 2562, จาก https://grabdriverth.com/gt-kkc/2017/6/22/grabtaxi- justgrab-3- แกรบ ประเทศไทย (2562). เกยวกบเรา. สบคน 24 มกราคม 2562, จาก http://grabdriverth.com ขจต หรญพฤกษ. (2540). ความพงพอใจของคนขบแทกซทมตออาชพขบรถแทกซ (วทยานพนธ ปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต (พฒนาสงคม), มหาวทยาลยเกษตรศาสตร). นฤมล นราทร และคณะ. (2550). รายงานฉบบสมบรณแผนยทธศาสตรการบรหารจดการแรงงาน นอกระบบ. กรงเทพฯ: สถาบนวจยและใหค าปรกษา มหาวทยาลยธรรมศาสตร. นนทพงศ พฤกษชาตรตน. (2536). การประกอบอาชพขบรถแทกซของชาวอสานในกรงเทพมหานคร ทมผลตอเศรษฐกจและสงคม : ศกษาเฉพาะกรณบรษทสวนหลวงแทกซจ ากด (ปรญญานพนธ หลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ มหาสารคาม). นงนช โรจนเลศ. (2540). ตวแปรทเปนเงอนไขของความพงพอใจในงานของขาราชการสถาบน เทคโนโลย: การวเคราะหลสเรล (ปรญญานพนธปรญญาดษฎบณฑต, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ประสานมตร). บญชม ศรสะอาด. (2535). การวจยเบองตน. กรงเทพฯ: สวรยาสาสน. พรชย ทพยากล. (2561). ความพงพอใจในงานและคณภาพในการบรการของพนกงานทท าหนาท ใหบรการลกคา (วทยานพนธศลปศาสตรมหาบณฑต, สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา พระนครเหนอ). ภคพนธ ศาลาทอง. (2555). กลไกสนบสนนการพฒนาคณภาพชวตการท างานของแรงงานนอกระบบ ภาคบรการ กรณศกษากลมคนขบแทกซเขตกรงเทพมหานคร (รายงานผลการวจย). กรงเทพฯ: มหาวทยาลยเทคโนโลยราชมงคลพระนคร. วภานนท ประสมปลม. (2561, 24 มกราคม). การก ากบดแล TNC ในตางประเทศ. กรงเทพธรกจ. สบคนเมอ 15 มกราคม 2562, จาก https://www.bangkokbiznews.com/blog/detail/643725 ส านกงานขนสงจงหวดขอนแกน. (2562). รายงานจ านวนรถในใบประกอบการรถรบจางและบรการ. ขอนแกน: ส านกงานขนสงจงหวดขอนแกน. ส านกงานแรงงานจงหวดขอนแกน. (2562). สถานการณแรงงานจงหวดขอนแกน. ขอนแกน: ส านกงาน. ส านกงานสถตแหงชาต. (2561). การส ารวจแรงงานนอกระบบ พ.ศ.2561. กรงเทพฯ: ส านกงานสถตแหงชาต.

บ-2

สธาสน นาคเงนทอง. (2559). ผลกระทบของการใหบรการแทกซผานแอปพลเคชนตออตสาหกรรม แทกซในเขตกรงเทพมหานคร (เศรษฐศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยธรรมศาสตร). สมศกด วฒศกดชยกล. (2554). ความพงพอใจในอาชพของผขบรถแทกซ (หลกสตรพฒนาแรงงาน และสวสดการมหาบณฑต, มหาวทยาลยธรรมศาสตร). อนชา ประลองกจ. (2546). ความพงพอใจในการประกอบอาชพของผขบรถแทกซ (หลกสตรพฒนา แรงงานและสวสดการมหาบณฑต, มหาวทยาลยธรรมศาสตร). องคการแรงงานระหวางประเทศ (ILO). (2546). งานทมคณคาและเศรษฐกจนอกระบบ. พมพครงท 1. กรงเทพฯ: ส านกงานแรงงานระหวางประเทศ และส านกงานประกนสงคม. อรรคณฐ วนทนะสมบต และเกรยงศกด ธระโกวทขจร. (2561). แพลตฟอรมอโคโนมและผลกระทบ ตอแรงงานในภาคบรการ : กรณศกษาในประเทศไทย. พมพครงท 1. กรงเทพฯ: มลนธฟรดรค เอแบรท สถาบนแรงงานและเศรษฐกจทเปนธรรม. MGR Online. (2557, 25 กนยายน). เลงแกปญหาแทกซขอนแกนไมกดมเตอร ประกาศอตราเกบ ใหมบงคบใชเรวๆน. ผจดการออนไลน. สบคนเมอ 15 มกราคม 2562, จาก https://mgronline.com/local/detail/9570000110528 Nookzz. (2559). แกบ (GRAB) เปดบรการ แกรบแทกซ (GRABTAXI) ในอบลราชธานและขอนแกน สบคน 24 มกราคม 2562, จาก https://www.mxphone.com/241116-grab-taxi-at- ubon-ratchathani/

ภาคผนวก

ผ-2

แบบสอบถามเพอการวจย เรอง ความพงพอใจในการท างานของแรงงานนอกระบบบนดจทลแพลตฟอรม

: กรณศกษาผขบรถแทกซในจงหวดขอนแกน +++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

ค าชแจง 1. แบบสอบถามม 4 สวน คอ

สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม สวนท 2 ความพงพอใจในการท างานของคนขบรถแทกซ สวนท 3 มเหตผลใดบางทท าใหประกอบอาชพนอยจนถงปจจบน สวนท 4 ความคดเหนทวไปในอาชพของผขบรถแทกซ

2. แบบสอบถามฉบบนเปนการรวบรวมขอมล เพอการวจยของศนยบรหารขอมลตลาดแรงงาน ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ สงกดกองบรหารขอมลตลาดแรงงาน กรมการจดหางาน ขอรบรองวาขอมลของทานจะถกน าไปใชเฉพาะการวจยในครงนเทานน

สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม ขอความกรณาใหทานตอบค าถามดวยการเตมค าในชองวางหรอท าเครองหมาย ลงใน หนา

ค าตอบตามความเปนจรง 1. เพศ 1. ชาย 2. หญง 2. อาย ป 3. ระดบการศกษาสงสด ระบ . 4. สถานภาพ

1. โสด 2. แตงงานแลว 3. หมาย/หยา/แยกกนอย

5. ภมล าเนาเดม จงหวด ย 6. บตร จ านวน คน 7. ทานขบรถแทกซประเภทใด

1. รถเชา 2. รถสวนตว หมายเลขทะเบยนรถ...............................................................................

8. ทานไดสมครขบรถแทกซกบผใหบรการบนแพลตฟอรมหรอไม 1. ไมไดสมคร 2. สมครแพลตฟอรม GrabTaxi 3. สมครแพลตฟอรมอนๆ (ระบ) +

9. รปแบบของอาชพ 1. เปนอาชพหลก 2. เปนอาชพเสรม

10. อาชพเดมกอนจะมาขบรถแทกซ + 11. ทานขบรถแทกซวนละกชวโมง

1. กลางวน ชวโมง 2. กลางคน ชวโมง

ผ-3

3. อนๆ (ระบ) . 12. คาใชจายประจ าวน

1. คาเชารถ วนละ บาท 2. คาใชจายเกยวกบงาน เชน คาแกส คาน ามน และคาอนๆ

วนละ บาท 3. คาใชจายสวนตว วนละ บาท

13. รายไดจากการขบรถแทกซ วนละ บาท 14. รายไดทงหมดหลงหกคาใชจายแลวประมาณ วนละ บาท

สวนท 2 ความพงพอใจในการท างานของคนขบรถแทกซ โปรดท าเครองหมาย ลงในชองวางใหตรงกบความเปนจรง

องคประกอบความพงพอใจ

ระดบความพงพอใจ มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

1.ดานรายได 1.1 เปนอาชพทมรายไดสม าเสมอ

1.2 รายไดทไดรบเพยงพอตอการด ารงชพ 1.3 รายไดทไดรบเหลอพอทจะเกบออม 1.4 รายไดทไดรบสรางความมนคงแกชวตตนเองและครอบครว

2.ดานความมนคงในอาชพ 2.1 เปนอาชพทไดรบการยอมรบของครอบครวและสงคม

2.2 เปนอาชพทมนคง และยดเปนอาชพหลกได 2.3 พอใจในสภาพการท างานภายใตเงอนไขสญญาทเกดขน 2.4 การรวมกลมเพอเจรจาตอรองผลประโยชน

ในเรองการท างาน

2.5 ไดรบการพฒนาความร ทกษะ ในการท างาน 3.ดานความปลอดภยในอาชพ

3.1 พอใจในความปลอดภยตอชวตและทรพยสน

3.2 มมาตรการของรฐในการดแลสขภาพอยางครอบคลม และทวถง

3.3 ผขบรถแทกซไดรบการคมครอง และไดรบสวสดการ ตามกฎหมาย

3.4 รถแทกซทใชในการประกอบอาชพมคณภาพและปลอดภย 3.5 สามารถจดสมดลระหวางเวลางาน ครอบครว และสวนตว

ไดอยางพอเหมาะ

ผ-4 สวนท 3 มเหตผลใดบางทท าใหประกอบอาชพนอยจนถงปจจบน ................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................... สวนท 4 ความคดเหนทวไปในอาชพของผขบรถแทกซ ..................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ...................................................................................................................................................................

ขอบคณทกรณาใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม ศนยบรหารขอมลตลาดแรงงานภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

www.doe.go.th/lmi-neโทรศพท 0-4323-9016 โทรสาร 0-4323-4752

อำเภอเมอง จงหวดขอนแกน 40000ศาลากลางจงหวด (หลงเกา) ชน 3 ถนนศนยราชการ ตำบลในเมอง

กองบรหารขอมลตลาดแรงงาน กรมการจดหางาน กระทรวงแรงงาน


4 ความพึงพอใจในการทำงานของ ......บทค ดย...

Documents

Transcript of 4 ความพึงพอใจในการทำงานของ ......บทค ดย...