...“ต องเข าใจก อนว า เล นไม ใช เพ...

1แมครพาเลน 1

หนงสอชด

ครปฐมวยหวใจ แม

กองทนพฒนาสอปลอดภยและสรางสรรค

โครงการสอสรางสรรคเพอการเรยนรอยางองครวม (ครหวใจใหม) สถาบนอาศรมศลป

แมครพา

เลน

22 แมครพาเลน 1แมครพาเลน 1

โครงการสอสรางสรรคเพอการเรยนรอยางองครวม (ครหวใจใหม)

โครงการความรวมมอระหวางกองทนพฒนาสอปลอดภยและสรางสรรค และ สถาบนอาศรมศลป

ชอหนงสอ แมครพาเลน

จดท�าโดย ส�านกพมพสานอกษร โรงเรยนรงอรณ

บรรณาธการ เกอกมล นยม

เรอง

ขอมล ฝายสอสารองคกร สถาบนอาศรมศลป

เรอง เขมเพชร ระหวางงาน ศรลกษ พทธโคตร

ภาพ

ภาพถาย ฝายสอสารองคกร สถาบนอาศรมศลป

ภาพประกอบ อรณโรจน รตนพนธ

ออกแบบจดรปเลม อรณโรจน รตนพนธ

พสจนอกษร ศรลกษ พทธโคตร

เผยแพร ตลาคม 2๕๖1

ขอบคณทปรกษาดานขอมล

• ดร.สจนดา ขจรรงศลป ผเชยวชาญดานการศกษาปฐมวย สถาบนอาศรมศลป

• อ.ดสสกร กนธร ผเชยวชาญการออกแบบสรางเดกเลนสรางปญญา

สงวนลขสทธตามพระราชบญญต โดย กองทนพฒนาสอปลอดภยและสรางสรรค


ค�ำน�ำชวงปฐมวย เปนชวงวยทส�าคญของการบมเพาะ และวางรากฐานส�าคญ

ของชวต ทจะน�าไปสการพฒนาทงดานกาย ใจ สตปญญา และสงคมทสมดล

กองทนพฒนาสอปลอดภยและสรางสรรคเลงเหนถงความส�าคญ

ของการพฒนาเดกและเยาวชน ซงจะเกดประสทธภาพ และมคณภาพไดกตอเมอ

มผใหญทแวดลอมเดก ทง พอ แม คร เขาใจในธรรมชาตเดกอยางแทจรง

แลวคร หรอ พอ แม ผปกครอง ท�าอะไรหรออยางไรไดบาง?

กองทนพฒนาสอปลอดภยและสรางสรรค ยนดและวางใจทสถาบน

อาศรมศลป ซงมภาคเครอขายการท�างานดานการศกษาอยางยาวนาน รบผลต

หนงสอชด “ครปฐมวยหวใจแม” ทง ๗ เลมน พรอมสอวดทศนอก 1๐ ตอน

ควบคกนไป ซงเปรยบเสมอนคมอ ทรวบรวมทงหลกการและวธการ เอาไว

อยางครบถวน ท�าหนาทเปนผชวย เพอใหผใหญไดน�าไปใชไดงาย ไมซบซอน

และถกตองตามหลกพฒนาการเดกปฐมวย

ซงหนงสอ ๗ เลมน ประกอบไปดวย ชดกจวตรประจ�าวน รากฐาน

การงานทส�าคญเพอพฒนาเดก (เลม 1.แมครพาท�างานครว เลม 2.แมคร

พาท�างานบาน เลม 3. แมครพาท�างานสวน เลม ๔. แมครพาคดอานเขยน

เลม ๕. แมครพาเลน) ชดเพอพฒนาครและผปกครอง (เลม ๖. หองเรยนพอแม

เลยงลกวถไทย และเลม ๗. แมครหวใจใหม)

หวงเปนอยางยงวาสอชดนจะชวยใหสงคมตระหนกถงความส�าคญ

ของการดแลเดกตามพฒนาการ และกระต นใหผ ใหญเปดโอกาสใหเดก ๆ

ไดเรยนรตามวยอยางเปนธรรมชาต เรยนรทจะพงพาตนเอง มสขภาพแขงแรง

มความมนคงทางอารมณ และจตใจ

ขอขอบพระคณ คณาจารย และผเชยวชาญทกทานทถายทอดองคความร

สหนงสอชดน ขอบคณภาคเครอขายทรวมแรงรวมใจผลตงานอนเปนประโยชน

ไมเพยงตอวงการการศกษา แตยงเปนประโยชนตอสงคมในวงกวางอกดวย

กองทนพฒนาสอปลอดภยและสรางสรรค

๔๔ แมครพาเลน ๕แมครพาเลน ๕

ค�ำน�ำ หนงสอครปฐมวย….หวใจแม หลอมรวมการเรยนรและกจวตรการด�ารง

ชวตเปนหนงเดยว ซงตรงตามธรรมชาตของหลกการเรยนรทวา “ชวตคอการเรยนร

และการเรยนรคอชวต”

การจดการเรยนรดวยวถน เปนการบรณาการการเรยนรสาระวชาตางๆ

และสมรรถนะทจ�าเปนส�าหรบการเตบโตในวยตอมา และเปนการเรยนรทผเรยน

สามารถด�ารงความเปนอยดวยการพงตนเองได ไมตองเรมตนฝกใหม ศกยภาพ

ของนกการจดการศกษา คร หรอ บคลากรอนๆ ทมบทบาทการจดการเรยนร

ซงมองเหนการเรยนร (Learning Visibility) และจดโอกาสการเชอมโยง

ประสบการณจากภาคปฏบต การฟง การพด การอาน การเขยน และการบนทก

เรองราวทสามารถตอยอดจากเรองหนงไปสอกเรองหนง กอใหเกดเปนเสนสายทาง

เดนทางการเรยนร เกดผลงานการบนทกหลากหลายอยางเหมาะกบพฒนาตามวย

ของผเรยนในแตละระดบ เชน ในระดบปฐมวย ครหรอผใหญทด�าเนนกจกรรม

การเรยนร พาคดพาใครครวญประสบการณตรงดานตางๆ ทไดลงมอปฏบตมาดวย

การพดคยบอกเลา แลวเชอมเขาสการวาดภาพ ผใหญใจดชวยบนทกสาระเนอหา

ทเดกตองการสอสาร เกดแฟมผลงานทหลากหลายแตกตางกนไปตามการรบร

และการน�าเสนอของผเรยนแตละคน

สภาพการเรยนร ดงกลาว เปนสภาพแวดลอมทสงเสรมพฒนาการ

ครบถวนทกดาน และทงยงสงเสรมพฒนาการของสมองอยางสมบรณ จดเชอมโยง

ของปลายประสาทเซลลสมองแตละเซลลไดรบการกระตนใหแขงแรง ซงเปน

รากฐานส�าคญของพฒนาสมรรถนะตางๆ อยางสมบรณ

สจนดา ขจรรงศลป

ผเชยวชาญดานการศกษาปฐมวย สถาบนอาศรมศลป

๖๖ แมครพาเลน ๗แมครพาเลน ๗

สำรบญ๑ บทน�ำ ๙

เรองเลนเรองใหญ 1๐

ท�าไมตองใหเดก… “เลน” 12

ไมวาจะเลนอยางไร กไดเรยนร 1๔

ยงเลน…พฒนาการดานตางๆ ยงเตบโต 1๘

๒ บทท�ำ 21

“เลน”…..แลวดอยางไร (HEAD HAND HEART) 22

สนามเดกเลนเปนสนามประลอง 3๐

สนามประลองแบบตางๆ

1.เลนนอกหองเรยน :- เลนกบธรรมชาต, เลนในสนามเดกเลน 3๔

2.เลนในหองเรยน :- เลนในมมเรยนร , เลนในศนยการเรยนร 3๘

๓ บทแมคร ๔๗

บทบาทส�าคญของผใหญตอการเลน ๔๘

เรองเลาขางสนามเดกเลน ๕๔

หวใจของการท�าสนามเดกเลน ๕๖

ตวอยางการท�าสนามเดกเลนดวยพลง บาน-วด-โรงเรยน ๕๘

วธท�าสนามเดกเลนอยางงาย ๖2

มองการเลนของเดกใหเปนการเรยนรแบบองครวม ๗๔

แบบสงเกตพฒนาการ ๗๖

ตวอยาง การบนทกแบบสงเกตพฒนาการ ๗๘

ภำคเครอขำย ๘๐

๘๘ แมครพาเลน ๙แมครพาเลน ๙

ยงจ�าไดไหมวาตอนเดกๆ เราสนกมากขนาดไหนเมอได “เลน”

แลวเคยสงสยไหมวา “การเลน” ส�าคญตอเดกๆ อยางไร

ท�าไมเราจง “ตอง” เปดโอกาสใหเดกๆ “เลน”

๑ บทนำ

1๐1๐ แมครพาเลน 11แมครพาเลน 11

เรองเลน เรองใหญท�าไมเรองเลนจงเปนเรองใหญ เพราะเรอง “เลน” ไมใชแคเลนๆ แตเปนเรอง “จรง”

ส�าหรบเดก งานหลกของเดกเลกๆ กคอ การเลน

หากนกยอนไปเมอครงทเรายงเดก เราเคยเลนอะไรกนมาบาง สนกมากแคไหน

เลนกบใคร ไดรอะไรจากการเลนบาง…? จะเหนเราวาเราเองกเคยไดอะไรมากมาย

จากการเลน จงปฏเสธไมไดวา การเลนเปนการเรยนรอยางเปนธรรมชาตทสด

ของเดก โดยเฉพาะเวลาทได “เลนอสระ” ไมมผใหญเขามา “จดการ” การเลน

ใชทงจนตนำกำร ควำมคดสรำงสรรค

คด แกปญหำ ทดลอง

ชวงวย ๐-๗ ป คอวยทองของการพฒนาสมอง และปญญา

และเปนโอกาสทองของการบมพาะจตส�านกทรคณคา รควร ไมควร รกาลเทศะ

กำรเลนคอกำรงำนอนส�ำคญของเดกคอเครองมอน�ำพำใหเดกไปถงปญญำ มควำมสข

เปนเมลดพนธของฉนทะ (ใฝเรยนร)

เคำรพกตกำ

เราวาเธอผอมไปนะ

ลองเปลยนคดกวาไหม

ฝกใชภำษำใน กำรสอสำร คด แกปญหำ

อย ลกนก

มนกลว

รองหาแมใหญแลว

แมนกรบกลบมาหา

ลกแลว

มลกนก

กตวเหรอ

ระวงมนหลน

จากรงนะ

เรากคดวา

เราผอมไปจรงๆ

แกวงคนละ

1๐ ทนะ

เบาๆ เดยวมนตกใจ

อยาท�ามนนะ

หรอมนจะหนกไป

หรอหางสนไป

หรอวงชาไป หรออะไรกนแนนะ

ลมเกยวไหม

ตอแถวรอ


ท�ำไมตองใหเดก... “เลน” จากพฒนาการตามวยของเดกชวงอาย ๐ - ๗ ป ใหเดกเลนดทสด เพราะเดก

ทอายนอยกวา ๗ ป ยงไมพรอมส�าหรบการนงเรยน เขยน อาน ทงสมอง จตใจ

และกลามเนอมอมดเลก นวมอ ยงไมพรอมสกอยาง ผใหญไมตองไมเรงรบเรงรด

เดกจะรวธนบเลข คดเลข ถอดรหสการสะกดค�า ประสมค�าไดดวยตวเองเมอถงเวลา

(๗ – ๘ ป) เพยงแค “รอ” และใชเวลาชวง ๐ - ๗ ปนใหเดกไดสะสมทกษะและ

ประสบการณตางๆ ผานการเลน ยงเลนยงสงผลดตอการเรยนวชาการในระยะยาว

๐-๗ ปคอ “วยทองของชวต วยทองของรำกฐำนทสมบรณ” สมองของเดกเรมพฒนาตงแตอยในครรภแม เดกตงแตสามเดอนแรก กสามารถ

จ�าแนกการกนได แยกแยะเสยงได มอเรมก�า เรมทดสอบมอและขา ตวเอง สมอง

ของเดกมหลายลานเซลล แตละเซลลกมจดเชอมตอกน (ซแนปส* synapse)

ซงเซลลพวกนจะเจรญไดดในชวง 3 ขวบปแรก เพราะความสมบรณทางสมอง

ของเดกจะมเกอบ ๙๐ %

เซลลจะเชอมกนไดกตอเมอไดสมผส ไดจบ ไดท�า จดสมผสตรงนส�าคญทสด

ยงสรางเครอขายของเซลลมากเทาไร ยงไดสมผส สรางประสบการณมากเทาไร

กจะยงท�าใหสมองแขงแรง ดงนนเราจงควรจดสภาพแวดลอมของการเรยนร

ทไปกระตนการเรยนร ไดเลน ไดท�า เพราะจะมผลตอสมองท�าใหเกดการพฒนา

ในทกดานของเดก ใหแขงแรงขนเรอยๆ

* ซแนปส (synapse) : สมองท�าหนาทในการสงผานสญญาณไปตามเครอขายใยประสาททซบซอน

ทประกอบดวย เซลลประสาทนบพนลานเซลล กระแสเคมไฟฟาเหลานผานจากเซลลสเซลล

ดวยวธการทเรยกวา ซนแนปส (Synapse) (ทมา OKMD)

“ตองเขาใจกอนวา เลนไมใชเพอการเอาชนะ แตเพอไดฝกนวมอ

นวมอส�าคญอยางไร นวมอคอตวเชอมการเรยนร ยงใชนวมอทงหา

ครบเทาไหรมากเทาไหร สมองจะยงพฒนามากขน แลวกจกรรม

ทจะท�าใหใชนวไดครบทกนว คอการเลน”

นายแพทยประเสรฐ ผลตผลการพมพ ผเชยวชาญดานจตวทยาเดก

1๔1๔ แมครพาเลน 1๕แมครพาเลน 1๕

ไมวำจะเลนอยำงไร กไดเรยนร เลนกบเพอนวยเดยวกน ฝกสรางความสมพนธแหงการแบงปน การรบ การให การใหอภย

เลนกบผ ใหญฝกสรางความสมพนธ การถายเทความสามารถ รบรตอสภาพความเปนจรง

สรางแรงบนดาลใจใหพฒนาศกยภาพของตวเองใหมากขน

ขอโทษ

เราไมไดตงใจ

ไมเปนไร

เราใหอภย

ออ ท�าแบบน

เองเหรอครบคณป

อกหนอยหนจะ

ถอดลอขาง

แลวจะปนคนใหญแบบพ

1๖1๖ แมครพาเลน 1๗แมครพาเลน 1๗

เลนโดยไมมของเลน

แมไมมของเลน เดกๆ กยงหาทางเลนสนกกนได

กำรเลนคอกำร สรำง และ สะสม ประสบกำรณขำดกำรเลน = ขำดประสบกำรณ

เรยนมำก เลนนอย = ขำดโอกำสพฒนำทกษะกำรคด

เลนของเลน

เปนการฝกสรางการรบรของสรรพสง ของเลน

ยงใกลเคยงของจรงกยงนาสนใจ และทาทาย

ส�าหรบเดก

เลนของเลนในธรรมชำตท ไมส�ำเรจรป ยงทาทายส�าหรบเดก

ป ปลา ปา ปา…

หองเลน หรอ เลนบานบนตนไม เชอมโยงเดกสโลกแหงความเปนจรงของผใหญ

ไดใกลเคยงทสด คณป

สรางบานตกตาใหหน

เหมอนบานจรงๆ

เลยนะคะ

ประตทางเขาอยทางน

ถอดรองเทา

กอนเขาบานนะ

กานกลวย

เลนไดหลายอยาง

1๘1๘ แมครพาเลน 1๙แมครพาเลน 1๙

กำรเจรญเตบโต ดำนรำงกำย :การเล นเป นการออกก�าลงตาม

ธรรมชาตของเดก เปนการฝก

กลามเนอใหท�างานประสานกน

อยางมประสทธภาพ เมอกลามเนอ

ไดพฒนาเตมทกท�ากจกรรมตางๆ

ไดอย างคลองแคลวว องไวและ

มประสทธภาพ สขภาพแขงแรง

สมบรณ และความเครยดลดลง

กำรเจรญเตบโต ดำนอำรมณ - จตใจ :การเลนจะชวยใหเดกเกดความมนคง

ทางอารมณมความมนใจในตวเอง

มความสขสนกสนานและรจกเขาใจ

อารมณของผอน รจกปรบอารมณให

เขากบภาวะแวดลอม และการเลน

จะชวยลดความคบของใจของเดก

กท�ากจกรรมตางๆ ไดอยางคลองแคลว

วองไวและมประสทธภาพ สขภาพ

แขงแรง สมบรณ และความเครยด

ลดลง

ยงเลน...ยงเตบโต

กำรเจรญเตบโต ดำนสงคม :การเล นจะชวยเดกในเรองของ

การปรบตว รจกยอมรบกฎเกณฑ

กตกา มารยาทตางๆ ในการอยรวม

กบผอนเสรมสรางมนษยสมพนธ

ฝกการอดทนทจะรอคอยเรยนร

ทจะอยรวมกลม รจกบทบาทของ

สมาชกในกลม

กำรเจรญเตบโตดำนสตปญญำ :ฝกการคดอยางเปนระบบ เรยนร

จากการแกป ญหาผานการเล น

พฒนาการทกษะการสอสารเมอเดก

ไดพดไดอธบายแสดงความร สก

ผานการเลนกบเพอนฝกจนตนาการ

และความคดสรางสรรค และสราง

ทศนะคตทดตอการเรยนร

ยงเลน...พฒนำกำรตำงๆ ยงเตบโต


ในหนงวน เราเปดโอกาสใหเดกๆ “เลน” มากนอยแคไหน

แลวเดกควรได “เลน” อะไร แบบไหน จงจะชวยสงเสรมพฒนาการ

๒ บททำ


เลนแลวดอยำงไรการเลน คอการเรยนรอยางเปนองครวม ซงมผลโดยตรงตอพฒนาการของเดกใน

ทกๆ ดาน ทงพฒนาการทางรางกาย สตปญญา และจตใจ

HEART

HAND

• ทกษะดานรางกาย - กลามเนอสวนตางๆ ไดพฒนา ใชงาน

อยางคลองแคลว ฝกท�างานประสานกนเชนแขน ขา ล�าตว

• ทกษะ EF - การคดยดหยน รจกรอ ฝกแกปญหา พลกแพลง

การเลน

• ทกษะการเขาสงคม เรยนรการอยรวมกบเพอน

การเลนท�าใหไมตองกลวผด สงเสรมความมนคง

ทางอารมณ เรยนรอารมณทงดานบวกและลบ

HEAD

• ความรดานภาษา ฝกฝนการใชภาษาอยางเปนธรรมชาต

ภาษาจากความรสกนกคด

• ความรดานคณตศาสตร ล�าดบกอนหลง การตอแถว

จ�านวน ใหญ เลก รปราง รปทรง ปรมาตร การกะระยะ

กะน�าหนก

• ความรดานวทยาศาสตร สถานะ ฝกการคดอยางเปน

ระบบ

• ระบบประสาทตางๆ ท�างานประสานกน


ควำมร (Head) ภำษำ : ฝกฝนการใชภาษาอยางเปนธรรมชาต ภาษาจากความรสกนกคด

ฝกการพดเปนประโยคกบเพอน

คณตศำสตร : การนบเลข การรคาของจ�านวน การตวง รปทรง ขนาด

การกะระยะ การจดกลม/หมวดหม การจดล�าดบ (รอเลน) การเพม-ลดจ�านวน

วทยำศำสตร : จากการสงเกต การคาดเดา การทดลองเลน การท�าซ�า สถานะ

ของวตถ แรงโนมถวง แรงเหวยง การไหล

ระบบประสาทสมผสทงหา ตา ห จมก ปาก ผวสมผส ท�างานประสานเชอมโยงกน

ทกษะ (Hands) พฒนำทกษะทำนดำนรำงกำย : เสรมสรางความแขงแรงทงรางกาย

ฝกการท�างานของมอ เทา แขน ขา ตา สมพนธกน

ทกษะ EF (Executive Functions) • ฝกความจ�าใชงาน (Working memory) เกบประมวลและดงขอมลทเกบ

ในคลงสมองออกมาใชไดตามสถานการณ ท�าซ�าๆ จนจ�าและท�าไดดวยตวเอง

เชน ปนอยางไรจงจะงาย

• ฝกความยดหยนทางความคด (Shift/Cognitive Flexibility) คอความสามารถ

ในการปรบเปลยน/พลกแพลงใหเหมาะสมกบสถานการณ เชน อยากเลน

แตควยาว กเปลยนไปเลนอยางอนรอ

• ฝกการควบคมตนเอง (Inhibitory Control) คอความสามารถในการควบคม

ความตองการของตนเองอยางเหมาะสม เชน เคารพกตกา อยากเลนแตมา

ทหลงตองรอ อยากเลนแตหมดเวลากตองหยด

• ฝกการวางแผน (Planning and Organizing) เมอไดเลนบอยๆ ซ�าๆ รล�าดบ

วธเลน รจกวางแผนการเลน

ทกษะกำรเขำสงคม เรยนรการอยรวมกบผอน เรยนรทาททเหมาะสม

รจกวธสรางมตรภาพ วธปฏเสธ

จตส�ำนกทด (Heart)

ฝกเดกใหรจกเอำชนะจตใจตนเอง ไมยอทอตออปสรรค พงพา

ตนเองได

ฝกใหเดกมวนย เลนแลวท�าความสะอาด ลางมอ เกบของเขาท และรจก

แบงปนพนท หรอของเลนใหกบผอน

ฝกเดกใหเรยนรจำกควำมผดพลำด ผดแลวรจกแกไข

ไมกลวผด

เรยนรอำรมณทงดำนบวก และดำนลบ ฝกเขาใจอารมณ


“ธรรมชาตของเดกคอเลน การงานของเดกกคอเลน ถาใชการเลนน�า

ในการเรยนรทงหลาย เดกกจะสนใจทจะเรยนรเรองตางๆ การเลนเปนองครวม

ทไมแยกวชาออกจากกน ไมแยกวาวชานคอวชาน�า วชาดน ยงเลนมาก

ยงช�านาญ ฝกแกปญหาทงหลาย”

อาจารยดสสกร กนธร

สถาปนก ผเชยวชาญการออกแบบสนามเดกเลนสรางปญญา

วาย น�ามาแลว

ยายบานดกวา


เลน + แกปญหำ = สรำงปญญำ

“เดกทกคนมแรงขบเคลอนของการเอาตวรอด แรงขบเคลอนใน

การเรยนร เมอเดกมความสนใจอยากร แลวถาหากวาความอยากรนน

ไมเปนไปตามทตองการ เดกกจะหาทางแกปญหา ท�าใหสมองเกดการ

ท�างานเชอมตอกน (ซแนปส) การผดพลาดในการเลน ในการแกปญหา

ยงเปนเรองด เพราะเดกไดเรยนร จดจ�าขอมล และแกปญหาใหม

สงเหลานพาเกดเปนปญญา”

ดร.สจนดา ขจรรงศลป



สนำมเดกเลนเปนสนำมประลอง ประลองก�าลงทจะไดรตนเอง ทจะไดพสจนความสามารถของตนเอง

กอนเลนตอง...มครเปนผนำ ครตองลองเลนกอน เพอใหตวครเองเขาใจ ร ภาวะอารมณ ร จตใจของเดก

ตอของเลนชน นนๆ

ขอตกลงรวมกนของกำรเลน• ดแลตนเองได ไมท�าใหตนเองบาดเจบหรออยในภาวะเสยง รบผดชอบ

ตนเองได

• ดแลผอนเปน ไทท�าใหผอนบาดเจบเลนแบบรบผดชอบผอนดวย

• ดแลของเลนไมใหเสยหาย เลนเสรจแลวท�าความสะอาดและเกบเขาท

“เมอไดลองเลน จะรวาบางชนกไมงาย การโหนลงมา ถาเราจดการ

รางกายไมดกตก เกดกลวแบบเดก เราถงไดรเลยวาการเหนเดกบางคนกลาๆ

กลวๆ อยคอเขาก�าลงตดสนใจ เราจะรจกการใหโอกาสเดกมากขน

เพราะเราเคยผานชวโมงความหวาดเสยวมาแลว พอลองเลนเองกอน

จะท�าใหเราจะมใจอกแบบในการดเดก”

ครเรวด ดงศรแกว ครใหญฝายอนบาล โรงเรยนรงอรณ๑. เลนนอกหองเรยน

๒. เลนในหองเรยน

สนำมประลองกำรเลนรปแบบตำงๆ

1.1 เลนกบ

ธรรมชาต

2.1 เลนใน

มมการเรยนร

1.2 เลนใน

สนามเดกเลน

2.2 เลนใน

ศนยการเรยนร


สนำมเดกเลนทดทสดคอ เลนในธรรมชำต

ปน

จบ ยด

กะก�ำลง

ทรงตว

ตนอรพม ไมเถาเลอย สถานทโรงเรยนรงอรณ

จนตนำกำร


๑. เลนนอกหองเรยน“เดกไดลงมอปฏบต ผานสองมอ ไดประสบการณตรง ตาคอยสงเกต

หคอยฟงเสยง จมกสมผสกลน กลามเนอตางๆ ของรางกายไดเคลอนไหว”

ลกษณะกำรเลนปน โหน หอย เหนยวตนไม

เดกไดอะไร• ยดเหยยดกล ามเนอมอเท า การจบยดต นไม

ความเหนยว ความยด

• มอเทาสมผสพนผว ความแขง ความนมความขรขระ

• กะน�าหนกของตวเองกบกงไม การเอาตวรอด

ลกษณะกำรเลนประดษฐของเลนเองในธรรมชาต

(เอากงไม ใบไม มาท�าของเลน ปนดนปนทราย)

เดกไดอะไร• ความคดสรางสรรค หาทางเลน ออกแบบของ

ในธรรมชาตมาเลนใหได

• จนตนาการ ของทหยบจบลวนมทมา สามารถ

ระบความหมายของการน�ามาใชได

บทบำทของคร• สงเกตเดกวาสามารถปน โหน เหนยว ฯ ไดหรอไม กลามเนอรางกายเปนอยางไร

• คนไหนตดขดกเขาไปสนบสนนใหก�าลงใจ

• ระวงความปลอดภย

• รบฟง เมอเดกเลาหรอพด

• สอบถามถงความหมาย หรอทมาของการท�า หรอประดษฐ

๑.๑ เลนกบธรรมชำตใบไม ตนไม กอนหน ทราย แสงแดด สายลม

หยดน�า ธรรมชาตทอยรอบตวเรานนมความหมาย

มความนมนวล ออนโยนและมชวต ธรรมชาตจง

เปนเพอนทจะชวยหลอหลอมจตใจใหละเอยดออน

ผอนคลาย และเปนสอการเรยนรปลายเปดทมอสระ

ไมจ�ากดรปแบบ จงท�าใหเดกๆ จะไดฝกใชทงตา ห

จมก ปาก ผว ครบทง ๕ ระบบประสาทสมผสในการ

สรางสรรคการเลนในธรรมชาต สรางความทาทาย

และเกดการแกปญหา

อะอะ อยาลมสงเกตการเลนของเดกแตละคนแลวระบ

HEAD HAND HEART เพอตดตามดพฒนาการดวยนะคะ

ลกษณะกำรเลนสรางมม สรางพนทของตนเอง (เอากงไม ใบไม มาจดเปน

สถานทของตน ท�าเปนบาน ท�าเปนครว หองตางๆ)

เดกไดอะไร• จนตนาการ ระบความหมายของการน�ามาใชได

• สวมบทบาทสมมต น�าประสบการณทเคยผานมา แสดงออก

จ�าลองเหตการณ ฝกถายทอดความรของตนเอง

• การสอสารกบเพอน การท�างานกลม

สนำมประลองแบบตำงๆ


๑.๒ เลนในสนำมเดกเลนเพราะบรบทธรรมชาตในแตละพนทมไมเทากน การท�าเครองเลนในสนามเดก

เลนจงเปนการเตมประสบการณบางสวนทขาดหายไปใหกบเดกๆ แตกยงตองม

องคประกอบของธรรมชาตมารวมดวย เชน มตนไมใหญ ลานทราย ลานดน สระน�า

หรอล�าาธาร แสดงแดดสองถง อากาศถายเท เปนตน

ลกษณะกำรเลน

บทบาทสมมต (ชดเครองครว)

เดกไดอะไร• กดน�าหนกของจรง

• กลามเนอขอมอ การยก การจบ

• สวมบทบาทสมมต

จ�าลองประสบกาณตนเอง

• การสอสารกบเพอน

การท�างานกลม


สรางสมดล ทางเดนตางระดบ ผวสมผสทหลากหลาย

ลานหน เชอก ไม ยางรถ แผนสไลดเดอร

เดกไดอะไร• ฝกการทรงตว จดสมดลรางกายตนเอง

• ผวสมผส ของทางเดนทรงตวทหลากหลาย

• ความกลา ความสนก ความทาทาย


เลนน�า (น�าพ สระวายน�า ล�าธาร)

เดกไดอะไร• ผอนคลายความเครยด

• ฝกวายน�า

• เขาใจเรองของลอยน�า


ปนเชอก โหนเชอก

เดกไดอะไร• ยดเหยยดกลามเนอมอเทา การจบยด

เหนยวตว การดนตว พฒนาการดานรางกาย

• กะน�าหนกของตวเอง กบการปน

• ผวสมผส

• ความกลา ความสนก ความทาทาย

บทบำทของคร• สงเกตเดกวาสามารถปน โหน เหนยว ฯ ไดหรอไม กลามเนอรางกายเปนอยางไร

• คนไหนตดขดกเขาไปสนบสนนใหก�าลงใจ

• ระวงความปลอดภย

• สอบถามในบางครง เมอเดกเลาหรอพดประสบการณการเลนใหฟง


๒.๑ เลนในมมกำรเรยนรแมครตองจดมมตางๆ ในหองเรยนใหเออตอการเรยนรของเดก ซงแตละมม

ทครไดจดสรรนน ผานการออกแบบมาเพอใหสอดคลองกบพฒนาการ และกจวตร

ประจ�าวนของเดก

มมบลอกโดยน�าเครองเลนเปนตวตอรปทรงเลขาคณต เชน ตวตอไม กลองขนาดตางๆ

เดกไดอะไรเปดโอกาสใหเดกไดใชคดสรางสรรค เปนการเลนแบบไรกรอบ สรางสมาธ

๒ เลนในหองเรยน เลอกเลน เลอกชอปปงควำมร ตำมใจชอบ

มมบทบำทสมมต ไดสวมบทบาทสมมตในอาชพทจรงจงมากขน อาจจด

มมใหจ�าลองสถานทการงานตางๆ เชน เปนโรงพยาบาล

ใหเดกๆ ไดสวมบทบาท หมอ พยาบาล คนไข หรอรานคา

เปนพอคา ลกคา

เดกไดอะไรเกดการสอสารกนและกน การฝกเรยนรประสบการณจรง

๔๐๔๐ แมครพาเลน ๔1แมครพาเลน ๔1

มมผำเลอกผาหลากหลายขนาดจดวางในมมน

ใหเดกไดลองสวมบทบาทสมมตแตงตว

ท�าฉาก ท�าของเลน ตามจนตนาการ

เดกไดอะไรความคดสรางสรรค ฝกคดประดษฐ

ใหเปนของเลนทตนตองการ ไดถายทอด

ความคดผานการเลน

มมศลปะอาจจะมทงอปกรณการวาดเขยน และ

อปกรณการปน (ปนดนหรอแปง)

เดกไดอะไรสร างเสรมจนตนาการ ความคด

สรางสรรค ฝกกลามเนอขอมอ และ

งานศลปะยงสามารถใชเปนเครองมอ

บนทกการเรยนรใหเดกฝกถายทอด

เรองราวไดดวย

มมหนงสอหนงสอนทานภาพตางๆ ทมภาพประกอบทดงดด เขาใจงาย เนอหาทสมกบวย

เปนมมทครและเดกใชรวมกนได

เดกไดอะไรไดภาษา ฝกสงเกตภาพวาด สงเกตรป และตวอกษรตางๆ ไดลองออกเสยง

ไดสอสารกบผอน

อะอะ อยาลมสงเกตการเลนของเดกแตละคนแลวระบ

HEAD HAND HEART เพอตดตามดพฒนาการดวยนะคะ

๔2๔2 แมครพาเลน ๔3แมครพาเลน ๔3

เลนในหองแลว เรามาสรางความเขาใจในเรองใดเรองหนงไดอยางตอเนอง

และหลากหลายมต ภายในโรงเรยนกน จะท�าใหเดกจะเกดการคดอยางเปนระบบ

และเปนล�าดบขนตอน

๒.๒ เลนในศนยกำรเรยนร

ตวอยำงกำรออกแบบศนยกำรเรยนร ใหเดกๆ เลอกจำก...

• เขาใจธรรมชาต

ของฝน

• เปยกฝนแลว

ตองท�าตว

อยางไร

ไมใหเปนหวด

• น�ามา มปลา มกบ มตะขาบ

ม… ฯลฯ

• อปกรณปองกนฝน

• ภาษาไทย

ภาษาองกฤษ

ฤดฝนม

หลากหลายค�า

• ฝนตกมาเปนน�า

ของลอยน�า

จมน�ามอะไรบาง

๒ สอดคลองกบควำมร เรองภำษำ สงแวดลอม ฤดกำล วทย-คณต เรยนรแบบลงมอท�ำ

๑ “ชวตเปนตวตง” เรยนเรองใกลตว

บรณำกำรในชวตประจ�ำวนเรองกน อย เปน รไวดแลตนเองได

ดแลผอนได

ตวอยางเรยนฤดกาล “เดกกบฝน” (ชวงเดอน พ.ค. ถง ส.ค.)

หยดน�า หลอเลยงชวต เลยงโลกทงใบ

รคณคาการใชน�า ธรรมชาต สงแวดลอม

ชวนกนมาอานนทานเกยวกบฝน

ชวนกนมาแสดงละครเรองฝน

ชวนกนมา…เลนในหนาฝน

• ฝนตกมาเปน

น�า น�าฝนดมได

เครองกรองน�า

๓ เชอมโยงไปสคณคำและควำมหมำยตอชวต

• พชผก อาหาร

หนาฝน

๔๔๔๔ แมครพาเลน ๔๕แมครพาเลน ๔๕

บทบำทครทำ ศนยกำรเรยนร ระหวำงและหลงเลน1. สรปเปาหมายในการเรยนการสอน

เลอกหวขอของศนยการเรยนร เชน

เรองฤดกาล (เรองใกลตวเดก)

2. หากจกรรมมารองรบแผนการ

เรยนร

3. ครออกแบบสอ เครองมอ เพอเปน

ชดความรใหแกเดก

๔. กอนเลน เลาเรองราว เชอมโยง

ความหมาย และก�าหนดกตกา

• อ�านวยความสะดวกให เดกได

เขาไปเลนไดครบทกมม

• สงเกตพฒนาการเดกท เล นใน

แตละมม

• สอบถามในบางจงหวะ รบฟงและ

ไมตดบทในการเลน

• รวมเลน รวมเรยนไปดวยกนกบเดก

• ประเมนการเรยนรของเดก ดวยการ

สอบถาม หรอบนทกเปนท�ากจกรรม

วาดภาพ ปนดน

๔๖๔๖ แมครพาเลน ๔๗แมครพาเลน ๔๗

๓ บทแมคร

๔๘๔๘ แมครพาเลน ๔๙แมครพาเลน ๔๙

บทบำทสำ คญของผ ใหญตอกำรเลนโดย อ.สจนดำ ขจรรงศลป

• รอเปน ไมใจรอน เมอมโอกาสทเออจงคอยบอก ไมไปใหค�าตอบกบเดก

เรวเกนไป ใหเดกไดลองคนหาค�าตอบดวยตวเองกอน

• รจกนง ใหเดกไดแสดงออก เมอเดกไดแสดงออก เดกจะไดเรยนรอยางเตมท

• สรางวนย ดวยการเปนตนแบบกอน พาเดกท�าตาม จนเปนกจวตร

• สงเสรม แนะน�า การเลนใหเดก สามารถสาธตบางอยางได ใหขอมลพนฐาน

เพอเสรมใหเดกเชอมโยงได แตไมท�าแทนเดก

• ตงค�าถาม เพอใหเดกไดลองคดหาค�าตอบ ค�าถามงายๆ จากสงรอบตว

• วางใจเดก อยาปกปองจนมากเกนไป จนอยในภาวะปลอดเชอ ตองใหเดกเกด

ภมตานทาน ไมวาจะเปนตานทานเชอโรคหรอภมตานทานในเรองปญหาตางๆ

ทงความลมเหลว ความผดพลาด หรอบาดเจบ ผใหญตองใหเดกเผชญในระดบ

ทเขารบได โดยท�าหนาทเปนผสนบสนน แตถาเหนวาจะเปนอนตราย กปองกน

• ใหเดกไดเรยนรการปองกนอนตราย เดกจะมหตาทคมขน แลวรจกระมดระวง

สภาพแวดลอมรอบตวได

• จดสภาพแวดลอมใหเออตอการเลน ปลอดภย การเลนอยางใดอยางหนง

ไมอาจตอบสนองประสาทสมผสทงหา (ตา ห จมก ลน ผวสมผส) ควรจด

สภาพแวดลอมทหลากหลาย เพอใหเดกไดเลนใหครบทงหา

• แทรกคณธรรมทเหมาะสมกบวย สมบรบท ไมมากเกนวย ใหเดกไดรจกวนย

ในตนเอง วนยในคนอน เชน รจกรอ รจกเขาแถว รจกดแลขยะทเกดขน

กบตนเอง

บทบาทของคร พอ แม ผปกครอง ทส�าคญทสด คอเปน

“กลยำณมตรทคอยกระตนเดก ใหใส ใจและตระหนก”

ดงนนการเลนกบการเปนพลเมองทดของสงคมสามารถไปดวยกนได

และทกสถานการณ เปนสถานการณของการเรยนรไดทงหมด

เคารพกตกา

อะไรทเสยงอนตราย

ผใหญแนะน�าได

แตไมใชหามเลนนะคะ

ใจเยนๆ คะ ดไปกอน

เตรยมพรอมกพอคะ

๕๐๕๐ แมครพาเลน ๕1แมครพาเลน ๕1

กอนเลน แมครออกแบบกำรเรยนร • ออกแบบกระบวนการเรยนร จดตารางเรยน จดสถานท

• เปนผผลตสอของเลน หรอสอท�ามอ

ระหวำงเลน บทบำทแมคร• แมครจดเตรยม สอ อปกรณ สถานท หาจะททางวางของเลนใหจงใจ งายตอ

การหยบจบ และต�าแหนงทเกบลางกอยใกลกน

• สรางวนย โดยเรมแรกครตองพาท�ากอน และท�าอยางตอเนอง จนเดกๆ ซมซบ

และท�าจนเปนกจวตร

• สงเกตเดกเปนรายบคคล ดานพฒนาการตางๆ ดานรางกาย สงคม อารมณ

และสตปญญา

• เขาชวยเหลอในบางจงหวะ หากเดกรองขอ หรอเมอการเลนนนอนตราย

• ไมชน�าการเลน เพอใหเดกไดเลอกเลนเอง ลดค�าพด ค�าสง ใชสญลกษณอน

เชน เพลง ค�าคลองจอง

• เปนเพอนคคดรบฟงปญหา และตดตามผลเมอเกดขอขดแยงระหวางเลน

ใหพนทเดกไดพดคยแกปญหาดวยตนเอง ใหเดกไดคลคลายภาวะอารมณเพอ

ปรบตวปรบใจ ไปสการเลนกบผอนได

• ไมดวนตดสนถก-ผด

หลงเลน แมครพำสรปบทเรยนอยำงไรหลงจากการเลนทกครง เดกๆ จะยงจดจ�าประสบการณของตนเองไดอย ครจงชวน

เดกๆ มาถายทอดความรทสดใหมนนดวยกน ดวยวธการตางๆ

• พดคย สนทนา จะลอมวง หรอสอบถามรายบคคลกได ใหเดกไดถายทอด

ประสบการณดวยการเลาเรอง เดกจะรอยเรองราวตางๆ ออกมาใหฟง

ครฟงแลวน�าไปบนทก เพอคอยสงเกตพฒนาการ

• ชวนกนบนทกความทรงจ�า ดวยงานวาด-งานปน ถายทอดรายละเอยดจาก

การสงเกตของเดก สงทเดกชนชอบ ประทบใจ สะดดใจ จะถกเปดเผยออกมา

การบนทกรองรอยของการเรยนรน จะท�าใหแมครเหนพฒนาการของเดกในแตละคน

ซงแมครจะสามารถเขาไปชวยเหลอไดละเอยดมากขน และเขาใจเดกแตละคน

มากขน

กอนเลน ระหวำงเลน หลงเลน

ตำรำงเลน

๕2๕2 แมครพาเลน ๕3แมครพาเลน ๕3

“สดทายเดกจะเปนคนทพงตนเองได และเปนทพงพาของผอนได

พงตนเองคอไมไปเบยดเบยนผอน อยดวยตนเองได อยอยางเหมาะสม

กนอยางเหมาะสม จะเปนคนท สขงาย ทกขยาก”

ดร.สจนดา ขจรรงศลป


๕๔๕๔ แมครพาเลน ๕๕แมครพาเลน ๕๕

เรองเลำขำงสนำมเดกเลน ทำ อยำงไรด : เดกเลนนอย ไมเลนเดกบางคนชอบนงเลนอยทเดมๆ แตไมเคยออกไปเลนเครองเลนอยางอน หรอ

จดอนเลย ตวอยางเชน เดกคนอนสามารถโหนเชอกได ปนได แตยงมเดกบางคน

ทไมเคยโหนเชอกเลย ชอบเลนแตพนราบอยางเดยว ผลทตามมา คอ จะท�าใหเดก

ขาดทกษะในการเลน-การสอสารกบผอน และรางกายไมไดรบการพฒนาทกสวน

เมอเปนแบบนแมครจะ..... ตองพาเลน โดยเลนแบบเปนเพอนเดก

คอยใหก�าลงใจ เชน ถาวนกอนโหนเชอกไมได วนนโหนไดแลว กชมใหก�าลงใจ

พยายามใหเดกไดเลนเครองเลนอยางครบถวน

ทำ อยำงไรด : เดกเลนไมเลกเมอถงเวลาทตองเลกเลน เดกบางคนยงจดจอ อยากเลน และยงสนกกบการเลน

อยนน แมมกระดงหรอสญญาณจากครกยงไมเลกรา และไมยอมกลบเขาหอง

เมอเปนแบบนแมครจะ..... ตองคอยสงสญญาณใหเดกคนนกอน

คนอนๆ ตองมการแจงลวงหนา เชน ครเดนไปบอกวาเหลออก 1 นาท หรอเหลอ

อกครง ใหเตรยมตวละมอจากของเลน ก�าหนดขอตกลงรวมกน ซงแมครจะท�า

แบบนไดกจะตองรนสยเดกแตละคน

ทำ อยำงไรด : เดกเลนไมนำน เลนแลวเลก เลนไมจบแลวเปลยนเดกบางคน เลนของเลนแลวเปลยนบอย ไมสามารถท�าใหส�าเรจได เปนเดกทหมด

ความสนใจไดงาย เปนลกษณะของความจบจด หากปลอยไวตอไปเขาจะไมกลาส

กบเรองยาก จะยอมแพกบทกอยางไดงาย

เมอเปนแบบนแมครจะ..... ใหความชวยเหลอ โดยชวงแรกๆ ครกพา

เลนกอน ใหเขาลองท�ากอนใหรวาเขาท�าได ชนชมมองความดงามในตวเดก

เชน วนกอนโหนบารไดนดหนอย แตวนนโหนไดนานกวา ชมวาเกงกวาตวเอง

คนเมอวานอก แมครตองชวยหลอเลยงความจดจอไวใหคงอยกบเดก คอยให

ก�าลงใจ ทละนด เดกจะอยากท�าไดนานกวาเดม เพราะเดกตองการพลงเชงบวก

ทำ อยำงไรด : เดกตกน ทะเลำะกนเมอเลนดวยกน กมแยงของเลนกนบาง เลนแลวไมถกใจกนบาง มกระทบกระทงกน

เมอเปนแบบนแมครจะ..... เขาไปจบแยกกอน จะเขาไปสอบถาม

ความรสกเดกๆ วารสกอยางไร เหตการณแบบนจะแกไขอยางไร ถาท�าแบบน

จะสงผลตอใครบาง ใหเดกฟงความรสกตวเองกอน โดยมแมครชวยคลายอารมณ

ชวยเรยบเรยงเหตการณ และอยเคยงขางคอยรบฟง

“การเลนจะเปนครสอนเดกเอง เปนการสอนใหเดกเรยนรผานของจรง

เรองจรง เรองในชวตทเขาตองเผชญดวยตวเอง โดยทครอยางเรา

ไมตองสอน แตครไมไดหนหายไปไหน ครยงคอยสงเกต เฝามอง

รจงหวะของการเขาชวยเหลออยางเหมาะสม”

ครเรวด ดงศรแกว ครใหญฝายอนบาล โรงเรยนรงอรณ

๕๖๕๖ แมครพาเลน ๕๗แมครพาเลน ๕๗

“รวบรวมความสามคคในชมชน บาน วด โรงเรยน เพอใหไดสนามเดกเลนทยงยน

มความหมาย มคนดแล เปนศนยกลางของการพฒนาเดกปฐมวยของชมชน

โดยมเปาหมายใหเดกไดเลนอยางมความสข”

อ.ดสสกร กนธร


ทงนขนาดสนามเดกเลนจะมขนาดเทาใด ขนอยกบบรบทของพนทนนๆ และเนน

การน�าเอาวสดในทองถน หรอวสดเหลอใชแลว มาสรางสนามเดกเลน

หวใจของกำรท�ำสนำมเดกเลน“หวใจ”ของกำรมสวนรวม

องคประกอบของสนำม (นำเลน)

บ ว ร

• อากาศถายเท

• มแสงแดดเขาถง

• ไมอยในทลบตา

• มคนคอยดแลเสมอ

• มตนไมใหญเพอเปนรมเงาใหกบสนาม สราง

อากาศบรสทธ ไมมหนาม ไมมยาง เชน

ตนประด กามป ตนไทร ตนมะขาม หรอไม

เลอยใหญ เชน ตนอรพม

• มลานหญา ลานทราย ใหเดกไดท�ากจกรรม

รวมกน

• มบอน�าตน หรอน�าพ เพราะน�าจะท�าใหละลาย

ความเครยด คลายรอน

แสงแดด

บอน�ำเลก

ลำนทรำย

ตนไม

๕๘๕๘ แมครพาเลน ๕๙แมครพาเลน ๕๙

ตวอยำงกำรทำ สนำมเดกเลนดวยพลง บำน-วด –โรงเรยน (บ ว ร)การใหโอกาสเดกๆ ไดพฒนาศกยภาพของตวเองผานการเลน การเรยนรอยาง

เปนธรรมชาต มใชบทบาทหนาทของใครคนใดคนหนง แตเปนหนาทของผใหญ

ทกคนทแวดลอมตวเดก

การใหชมชนเขามามสวนรวมในการท�าสนามเดกเลน นอกจากจะสรางพนทเลน

พนทสรางปญญาใหกบเดกๆ แลว ยงเปนกศโลบายใหผใหญในชมชนตระหนกถง

บทบาทของตนเองตอเดก และไดใชศกยภาพของตนเองรวมกบชมชน สรางชมชน

บาน - วด - โรงเรยน (บ ว ร) ทมน�าหนงใจเดยวกน รวมกนคดออกแบบพนทเลน

ใหเหมาะกบลกษณะพนทและความตองการในชมชนของตนเอง เดกเองกรสกถง

ความรกความสมพนธในชมชน ซงเปนรากฐานของจตใจทเขมแขง

ดงตวอยาง

โรงเรยนอนบำลวดธำตทอง กรงเทพฯ“เปลยนกองขยะ เปนสนำมแหงปญญำ”พอแม ผปกครอง วด และโรงเรยน รวมมอกนเปลยนพนทหลงวดทรกราง

ทรดโทรม เคยเปนททงเศษวสดกอสรางใหกลายเปนสนามเดกเลน เตมตนไม บอน�า

ลานทราย น�าวสดเหลอใชมาประยกต

ขอขอบคณ ขอมลจาก อาจารยดสสกร กนธร


เปลยนยางรถยนต

ทไมใชใหเปนชงชา เปลยนสภาพเมอง

ใหมความเปนธรรมชาต

มากทสด

๖๐๖๐ แมครพาเลน ๖1แมครพาเลน ๖1

โรงเรยนบำนแมลด จ.แมฮองสอน“เพมพนทเลนในปำ เพมปญญำในธรรมชำต”โรงเรยนตงอยบนพนทสงชน อาคารเรยนลดหลนตามไหลเขา มตนไมปาเขา

ล�าธารเปนตนทนธรรมชาต เปนพนทเลนททาทาย สรางจนตนาการ แตเครองเลน

ยงไมเหมาะกบพฒนาการของเดกๆ จงเกดโครงการความรวมมอระหวาง พอแม

ผปกครอง วด โรงเรยน รวมทงอาจารยและนกศกษาจากสถาบนอาศรมศลป

ในการท�า “สนามเดกเลนบนดอยสง”

สรางทางเลอนลงล�าธาร

เพมความสนก

ในการเลนกบธรรมชาต

ค�านงถง

สภาพพนท

ใชวสดทหาไดในทอง

ถน หน ไมไผเปลยนใตถนบาน

ใหกลายเปนทฝกปนปาย

เปนหนาผาจ�าลอง

๖2๖2 แมครพาเลน ๖3แมครพาเลน ๖3

วธท�ำสนำมเดกเลนอยำงงำย

ลานโลง ใหไดท�ากจกรรมกลมรวมกน ไมวาจะเปนการเลนทราย ครพามาอาน

นทาน หรอลานวงเลน

เดกได• ไดออกก�าลงแขน นวมอ ดวยการขดทราย ปนทราย

• ไดฝกใชภาษาทมาจากความรสกนกคด เพอสอสารกบเพอนซงเปนการเรยนร

ภาษาทเปนธรรมชาตทสดของเดก

• ไดลองเลนสมมตจากอปกรณจรง การท�างานกลม การเลนยงเปนจรงมาก

เทาไร สมองกยงพฒนา

อปกรณเครองใชในบำนเกำๆ ช�ำรด ทคณแมไม ใช กลำยเปนของเลนใหมๆทเดกๆ โปรดปรำนมำก

เพรำะไดลองเลนเลยนแบบผ ใหญคยไปเลนไป

ฝกใชภำษำทมำจำกควำมรสกนกคด

ลำนทรำย

เลอกพนทมแสงสองระบำยอำกำศระบำยน�ำ ไมชน*พนลำงควรเปนดนอย ใตรมไม

ขนต�ำกวำง 2 x 2 เมตร

ขนต�ำควำมหนำของทรำย 10 เซนตเมตร

๖๔๖๔ แมครพาเลน ๖๕แมครพาเลน ๖๕

อโมงคดน-เนนดน

ดน• ใชหนาดน (ดนทสามารถเพาะ

ปลกได) เพอความปลอดภย

เพราะไมมสงแปลกปลอมผสมอย

เชนขยะ หรอเศษวสดกอสราง

• หนาดน จะมดนรวนผสมดนทราย

ท�าใหปนไดงาย ทบได ตกแตงได

ทอซเมนต ขนาด 1 x 1 เมตร

เดกได ไดความมนใจ การลอดผาน

จากอโมงค ดานหนงไปอกดานหนง

สรางความกลา ไดฝกทรงตว ดวยการ

เดนบนเนน หรอวงขนเนน

ความปลอดภยเบองตน

เครองเลนตองมพนทระยะหาง

จากสงอน ขนต�า 1.5 เมตร

เนนวสดจากธรรมชาต

ใชไม ใบจาก เศษไม

หนำดน

ใชกำรโบกดน ปนดน ทบดน ตกแตงทำงขนลง

ขนำด 3x4 เมตรทอขนำด 1x1 เมตร

*ขนต�ำ

ทอซเมนต

วำว! งำยๆ แคนกมอโมงคใหเลนแลวแคเหนเนนดน เดกๆ กอยำกจะถอดรองเทำวงเลนดนนมๆ เยนๆ ชวยกระตนประสำทสมผมทฝำเทำ

กระตนกำรรบรและพฒนำกำรทำงสมองแถมยงเขำใจธรรมชำต (คณสมบต) ของดนได

โดย...ไมตองสอน

๖๖๖๖ แมครพาเลน ๖๗แมครพาเลน ๖๗

ตนไมใหญ

กงแขงแรง รบน�าหนกได

เชอกอวนยกษ (เชอกโพลเอสเตอร) ขนาดศนยกลาง

25 มลลเมตร ขนไป มดเปนปม

ใหปลายเชอกสงจากพนเลกนอย

เชอกอวนยกษ 25 มลลเมตร

บนไดลง

เดกไดไดฝกใชกก�าลงตนเอง ใชขอมอ ก�าลงแขน

เทา ในการจบยดเชอก เหนยวตวเอง

ขนไปกบบนไดเชอก

ถำเหนกำรเลนทเสยงอนตรำย แนะนำ ใหเดกๆ ใหรจกอนตรำย รจกระวง

แตไม ใชหำมเลม

กงตนไม

๖๘๖๘ แมครพาเลน ๖๙แมครพาเลน ๖๙

วสด1. ลอรถยนต

• ตดครง ดานขางในลอรถถวงดวย

ของหนก เชนไม หน

2. แผนไม

• ทนง

• ขาหลง กนหงายหลง

3. ทอ PVC

ท�าทจบดานบน และทวางเทาดานลาง

เดกได ไดฝกใชกก�าลงตนเอง

การโนม ไดรวาการออกแรงชาเรวขน

อยกบก�าลงของตน ฝกระวงตนไมให

ลมหรอ หงายหลง จะท�าใหการทรงตว

ดขน

มำโยกลอรถยนต

ทพกเทำ - ทอ PVC

ขำหลง กนหงำยหลง - ไม

ยำงลอรถยนต ตดครง

ทนง - ไม

ขนำด 2 ทนง

ในเครองเลนมควำมรทำงวทยำศำสตรซอนอย ไม ใชแค...สนกกบจนตนำกำร

แตยงไดท�ำควำมเขำใจเรองแรงและจดศนยถวงแบบงำยๆ แมไมรจกทฤษฏทำงวทยำศำสตร

มอจบ - ทอ PVC

๗๐๗๐ แมครพาเลน ๗1แมครพาเลน ๗1

น�ำพ

วสด1. ฐาน กระบอกไมไผ หรอทอ PVC

2. มอจบทดนลม ทอ PVC

• ฐานกระบอกฝงดน ตอทอน�าไวใตพนดน โดยเชอมตอไปยงกระบอกน�าอกฝง

• หลกการท�างานเดยวกบกระบอกฉดน�าทวไป คอ การอดอากาศเอาไปดนน�า

ในทอ ใหพงออกมาอกทางหนง

• การออกแบบการเลนน�าแบบนจะเชอเชญและทาทายใหเดกไดเลนมากขน

เดกได ใชก�าลงขอมอ รจกแรงดนน�า เหนปรากฏการณการเกดขนของน�า

ไดถามตอ ไดเลนกบน�า

เชอกอวนยกษ (เชอกโพลเอสเตอร) สองขนาด

• เสนหลกขนาดศนยกลาง

25 มลลเมตร ขนไป

• เสนสานขนาดศนยกลาง

15 มลลเมตร ขนไป

มดเป นปมเงอน (เงอนพรอดหรอ

ตะกรดเบด)

เดกได ใชก�าลงทงรางกาย อวยวะ

สวนตางๆ ท�างานประสานกน ตงแต

ขอมอ ขอเทา แขน และขา ในการจบ

ยด เหนยวตนเอง ดนตนเอง รจก

การกะก�าลงตน คดวางแผนการเลน

เสรมสรางทงพลงกายพลงใจในการ

ขามผานอปสรรค

ก�ำแพงเชอกดนลง

๗2๗2 แมครพาเลน ๗3แมครพาเลน ๗3

ทรงตวบนทอนไม

โครงสรำงศำลำ1. ไม ท�าเสา และโครงหลงคา ไมม

ฝาบาน เพอใหโลง มองเหนเดกไดงาย

2. ตบจากมงหลงคา

วสดธรรมชาต กนรอน ระบายอากาศ

ไดด

อาจจะเสรมเกาอเขาไปใหไดนงเลน

จะท�าใหมความรสกเหมอนบานมากขน

เดกได ฝกเดนทรงตว

ร จกรกษาสมดลร างกาย

เดนใหตรง ไมใหลม

เดกได ร จกโครงสรางของบาน

เพราะเปนการจ�าลองบานอยางงาย

มาใหเดกไดสมผส ไดเลนบทบาท

สมมตภายในบาน

ฝกความคดสรางสรรค จนตนาการ

หากเลนกนหลายคนจะฝกภาษา

การสอสาร การแบงงาน

ศำลำพกใจ

ทอนไม หรอตอไม• ขนาดทอนไม กวางพอดเทาของเดก

• ฝงดนลงไป 30 เซนตเมตร

• ทอนแรกถงทอนกลางสงขนตามล�าดบ

5 เซนตเมตร อกดานลดลงตามล�าดบ

เชนเดยวกน

หรอจะเอาไมทอนยาวๆ วางแนวนอนลงกบพน

ใหเดกไดฝกเดนทางยาวบนไมเลยกไดยงเชญชวน

และทาทายใหเดกอยากเลนมากขน

๗๔๗๔ แมครพาเลน ๗๕แมครพาเลน ๗๕

เปดโอกาสใหเดกมเวลาเลนอสระ โดย...

• จดสภาพแวดลอมใหเออตอการเลน ปลอดภย

• ใหเดกไดเรยนรการปองกนอนตราย

• วางใจเดก อยาปกปองมากเกนไป ใหเดกไดเผชญในระดบทเขารบได

• รอเปน รจงหวะการเขาชวยเหลอ

• เคารพกตกาการเลน

• มวนยในตวเอง

• เปลยนความกลวเปนความกลา

• รจกพงพาตวเอง

• รบรความสามารถตวเอง มความสข ภมใจ เหนคณคาในตวเอง

• มน�าใจ แบงปนกนเลน

• เหนคณคาของผอน

ยงเลน = ยงเรยนร

ท�ำอยำงไรใหเขำถง “คณคำ”มองกำรเลนของเดก ใหเปนกำรเรยนรแบบองครวม

ควำมรHEAD

จตส�ำนกด HEART

ตองมปฏสมพนธ

กบเพอน

ตอตนเอง

ตอผอน

กบสงแวดลอม

ทกษะHAND

กำรเรยนรอยำงเปนองครวมHolistic Learning

คอเรยนรครบทกมต

กบผ ใหญ

• ความรดานภาษา : ฝกฝนการใชภาษาอยางเปนธรรมชาต ภาษา

จากความรสกนกคด

• ความรดานคณตศาสตร : ล�าดบกอนหลง การตอแถว จ�านวนการ

นบ ใหญ-เลก รปราง รปทรง ปรมาตร

• ความรดานวทยาศาสตร : วทยาศาสตรงายๆ ในชวต รจกสงเกต

การเปลยนแปลง เชน เปยกแหง

• ทกษะดานรางกาย : กลามเนอมอ ตา สมพนธ

• ทกษะ EF : ความจ�าใชงาน (ท�าซ�าๆ จ�าได) , ความยดหยนทาง

ความคด ปรบเปลยน พลกแพลงการเลน, การควบคมอารมณ

การแกปญหา

• ทกษะการท�างานรวมกบผอน : เรยนรวธทจะเลนกบเพอน ผำนกำร“เลน” สนก!

เวลำทอง!ชวงเวลำทสมองพรอมเรยนรทสด

๗๖๗๖ แมครพาเลน ๗๗แมครพาเลน ๗๗

HEAD

HAND

HEART

แบบสงเกตพฒนำกำร ชอ…………………………………………………………..อาย…………………ป

งาน/กจกรรม: ……………………………………………………………………….

ควำมรทำงภำษำ: สงเกตการพดคยขณะท�างานรวมกบครและเพอน

• การเขาใจความหมาย ค�าทครเนนใหเกดความเขาใจจากงานนมอะไรบาง

ระบ……………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………

• การพดสอสารเปนประโยคกบเพอนๆ และคร ขณะท�างานเปนอยางไร

ลกษณะประโยค……………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………

• อนๆ……………………………………………………………………………

ควำมรทำงคณตศำสตร: ล�าดบ ขนตอน จ�านวน การจดกลม

• การท�างานตามล�าดบขนตอน…………………………………………………..

…………………………………………………………………………………

• การนบจ�านวน ………………………………………………………………..

• การจดกลม ……………………………………………………………………

• อนๆ……………………………………………………………………………

ควำมรทำงวทยำศำสตร: • ความชางสงเกตของเดก………………………………………………………

• ตงค�าถาม………………………………………………………………………

• เรองทเดกสนใจ………………………………………………………………..

• อนๆ……………………………………………………………………………

ทกษะดำนรำงกำย: • กลามเนอ……………………………………………………………………….

• มตสมพนธ (การท�างานรวมกนของสวนตางๆ) เชน…………………………..

…………………………………………………………………………………

• อนๆ……………………………………………………………………………

ทกษะEF: • ความจ�าใชงาน…………………………………………………………………

• ความคดยดหยน พลกแพลง………………………………………………….

• การควบคมตนเองท�างานจนส�าเรจ …………………………………………..

• การวางแผน……………………………………………………………………

• อนๆ……………………………………………………………………………

ทกษะกำรทำ งำนรวมกบผอน: • การสรางปฏสมพนธ……………………………………………………………

• การแกปญหา…………………………………………………………………..

• อนๆ…………………………………………………………………………….

• มวนยในตวเอง (รเวลา รหนาท)………………………………………………

• รศกยภาพของตวเอง …………………………………………………………

• ภมใจ เหนคณคาในตวเอง ……………………………………………………

• มน�าใจชวยเหลองานสวนรวม ………………………………………………..

• อนๆ…………………………………………………………………………….

๗๘๗๘ แมครพาเลน ๗๙แมครพาเลน ๗๙

HEAD

HAND

HEART

ตวอยำง แบบสงเกตพฒนำกำร ชอ…………………………………………………………..อาย…………………ป

งาน/กจกรรม: ……………………………………………………………………….

ควำมรทำงภำษำ: สงเกตการพดคยขณะท�างานรวมกบครและเพอน

• การเขาใจความหมาย ค�าทครเนนใหเกดความเขาใจจากงานนมอะไรบาง

ระบ……………………………………………………………………………..

…………………………………………………………………………………

• การพดสอสารเปนประโยคกบเพอนๆ และคร ขณะท�างานเปนอยางไร

ลกษณะประโยค……………………………………………………………….

…………………………………………………………………………………

• อนๆ……………………………………………………………………………

ควำมรทำงคณตศำสตร: ล�าดบ ขนตอน จ�านวน การจดกลม

• การท�างานตามล�าดบขนตอน…………………………………………………..

…………………………………………………………………………………

• การนบจ�านวน ………………………………………………………………..

• การจดกลม ……………………………………………………………………

• อนๆ……………………………………………………………………………

ควำมรทำงวทยำศำสตร: • ความชางสงเกตของเดก………………………………………………………

• ตงค�าถาม………………………………………………………………………

• เรองทเดกสนใจ………………………………………………………………..

• อนๆ……………………………………………………………………………

ทกษะดำนรำงกำย: • กลามเนอ……………………………………………………………………….

• มตสมพนธ (การท�างานรวมกนของสวนตางๆ) เชน…………………………..

…………………………………………………………………………………

• อนๆ……………………………………………………………………………

ทกษะEF: • ความจ�าใชงาน…………………………………………………………………

• ความคดยดหยน พลกแพลง………………………………………………….

• การควบคมตนเองท�างานจนส�าเรจ …………………………………………..

• การวางแผน……………………………………………………………………

• อนๆ……………………………………………………………………………

ทกษะกำรทำ งำนรวมกบผอน: • การสรางปฏสมพนธ……………………………………………………………

• การแกปญหา…………………………………………………………………..

• อนๆ…………………………………………………………………………….

• มวนยในตวเอง (รเวลา รหนาท)………………………………………………

• รศกยภาพของตวเอง …………………………………………………………

• ภมใจ เหนคณคาในตวเอง ……………………………………………………

• มน�าใจชวยเหลองานสวนรวม ………………………………………………..

• อนๆ…………………………………………………………………………….

นองกอย ๓

เลนชงชา

ชงชา เขาแถว รอคว

ใชประโยคทมครบทงประธาน กรยา กรรม สามารถบอก

ความตองการไดวาอยากเลนชงชา

ขนชงชาไดเอง จบใหแนนกอนแกวง

นบจ�านวนครงของการแกวงยงไมได

ถาแกวงแรงๆ จะเหวยงไปไกล

ทดลองแกวงตามแบบเพอน

มอยงไมคอยแขงแรง การจบยงไมถนด

จงหวะการแกวง เหวยง

ยงท�าเองไดไมมาก..แตมความพยายาม

งอแงเลนไมยอมเลก

รจกขอเพอนเลนดวย

ยงท�าไดไมดนก

ยงเอาชนะใจตวเองไมได เลนไมยอมเลก

มความกลวขณะเหวยงชงชา แตกอยากเลน

๘๐๘๐ แมครพาเลน ๘1แมครพาเลน ๘1

ภำคเครอขำย• โรงเรยนรงอรณ

โทร ๐-2๘๗๐-๗๕12-3 โทรสาร ๐-2๘๗๐-๗๕1๔ https://www.roong-aroon.ac.th/ https://www.facebook.com/roongaroonschool

• อนบาลบานรก โทร ๐-23๙2-๘๘๐๗ https://www.facebook.com/Anubarnbaanrak/

• มลนธสนามเดกเลนสรางปญญา https://www.facebook.com/wisdom.playground.foundation/

• โครงการพฒนาศนยเดกเลก โดยหลกสตรศกษาศาสตร สถาบนอาศรมศลป โทร ๐-2๔๙๐-๔๗๔๘-๕๔ www.arsomsilp.ac.th

• ส�านกพมพสานอกษร https://www.facebook.com/saanaksornbook/

๘2๘2 แมครพาเลน

โครงการสอสรางสรรค

เพอการเรยนรอยางองครวม

ดาวนโหลดหนงสอและรบชมวดทศนwww.holisticteacher.net

หนงสอชด

¤ÃÙ»°ÁÇÑÂËÑÇã¨ áÁ‹

ชดวดทศนสอสรางสรรคการศกษาองครวม (ครหวใจใหม)Arsomsilp Channel

...“ต องเข าใจก อนว า เล นไม ใช เพ...

Documents

Transcript of ...“ต องเข าใจก อนว า เล นไม ใช เพ...