ผลของการใชโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพ เพอลดพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสน

โดย

นางสาวรดาธร นลละออ

สารนพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาจตวทยาการศกษาพเศษ ภาควชาจตวทยาและการแนะแนว

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2548

ISBN 974 – 464-830-9 ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

THE RESULTS OF BEHAVIOR MODIFICATION PROGRAM BY THE PICTURE PROMPTING TO REDUCE INATTENTION LEARNING BEHAVIORS OF

ATTENTION DEFICIT HYPERACTIVE DISORDERS CHILD

By

Radathorn Nillaor

A Master’s Report Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree MASTER OF EDUCATION

Department of Psychology and Guidance Graduate School

SILPAKORN UNIVERSITY 2005

ISBN 974 – 464– 830 – 9

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหสารนพนธ เรอง “ผลของการใชโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพเพอลดพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดก สมาธสน” เสนอโดย นางสาวรดาธร นลละออ เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญา ศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาจตวทยาการศกษาพเศษ ..................................................... (รองศาสตราจารย ดร.วสาข จตวตร) รองอธการบดฝายวชาการ รกษาราชการแทน คณบดบณฑตวทยาลย วนท..............เดอน ........................พ.ศ........... ผควบคมสารนพนธ รองศาสตราจารย ดร.สรพล พยอมแยม คณะกรรมการตรวจสอบสารนพนธ .............................................................ประธานกรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.นวลฉว ประเสรฐสข) ................../......................./.................. ............................................................. กรรมการ (รองศาสตราจารย ดร.สรพล พยอมแยม) ................../......................./.................. .............................................................กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย สรรตน บรณวณณะ) ................../......................./..................

ง

K46261333: สาขาวชาจตวทยาการศกษาพเศษ คาสาคญ : โปรแกรมการปรบพฤตกรรม / พฤตกรรมไมตงใจเรยน / การชแนะดวยภาพ / เดกสมาธสน รดาธร นลละออ: ผลของการใชโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพเพอลดพฤตกรรม ไมตงใจเรยนของเดกสมาธสน(THE RESULTS OF BEHAVIOR MODIFICATION PROGRAM BY THE PICTURE PROMPTING TO REDUCE INATTENTION LEARNING BEHAVIORS OF ATTENTION DEFICIT HYPERACTIVE DISORDERS CHILD) อาจารยผควบคมสารนพนธ: รศ. ดร. สรพล พยอมแยม. 73 หนา ISBN 974 – 464 – 830 – 9 การวจยครงนมวตถประสงค เพอศกษาผลของโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพเพอลดพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสน ตวอยางทใชศกษา คอ เดกสมาธสนทมพฤตกรรมไมตงใจเรยนกาลงศกษาอยระดบชนประถมศกษาปท 6 ภาคเรยนท 1 ปการศกษา 2548 โรงเรยนมารยอปถมภ อาเภอสามพราน จงหวดนครปฐม จานวน 1 คน เปนนกเรยนทไดรบการวนจฉยวาเปนเดกสมาธสนจากโรงพยาบาลศรราช กรงเทพมหานคร โดยใชเกณฑการวนจฉยของสมาคมจตแพทยแหงสหรฐอเมรกาและครประจาชนรายงานวามพฤตกรรมไมตงใจเรยน ทาการทดลองโดยใชวธสลบกลบ (Reversal Single Subject Intra Replication or ABAB Design) ซงประกอบไปดวยขนตอนในการทดลอง 4 ขนตอนดวยกน ดงน 1. ระยะเสนฐาน (Baseline Phase หรอ A1 Phase) 2. ระยะใชวธการปรบพฤตกรรม (Treatment Phase B1 Phase) 3. ระยะหยดยงหรอสลบกลบ (Reversal Phase หรอ A2 Phase) 4. ระยะใชวธการปรบพฤตกรรมอกครง (Treatment Phase หรอ B2 Phase) เครองมอทใชในการศกษา ประกอบดวย 1. ชดการสงเกต และแบบบนทกพฤตกรรมไมตงใจเรยนแบบชวงเวลา 2. โปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกร การวเคราะหขอมล ใชการหาคาความถและคาเฉลยความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนตลอดระยะการทดลอง 4 ระยะ และเปรยบเทยบคาเฉลยความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนโดยใชกราฟ ผลการวจยพบวา 1. คาเฉลยความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนในการทดลองระยะท 1 และระยะท 3 สงกวาระยะท 2 และระยะท 4 ซงเปนระยะทเดกไดรบการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพ 2. ผลของการใชโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการใชการชแนะดวยภาพ สามารถลดพฤตกรรม ไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนได จากการบนทกคาเฉลยความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนระยะท 1 ซงคาเฉลยความถของพฤตกรรมสงสด คอ 11.5 ครง และลดลงในระยะท 2 และระยะท 4 ซงเปนระยะปรบพฤตกรรม มคาเฉลยความถเทากบ 7 ครง และ 5.22 ครง ตามลาดบ แสดงใหเหนวาโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพ มผลตอพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสน

ภาควชาจตวทยาและการแนะแนว บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2548 ลายมอชอนกศกษา....................................................................................... ลายมอชออาจารยผควบคมสารนพนธ..........................................................

จ

K 46261333: MAJOR: SPECIAL EDUCATION PSYCHOLOGY KEY WORD: BEHAVIOR MODIFICATION PROGRAM / INATTENTION LEANNING BEHAVIORS /

THE PICTURE PROMPTING / ATTENTION DEFICIT HYPERACTIVE DISORDERS CHILD RADATHORN NILLAOR : THE RESULTS OF BEHAVIOR MODIFICATION PROGRAM BY THE PICTURE PROMPTING TO REDUCE INATTENTION LEARNING BEHAVIORS OF ATTENTION DEFICIT HYPERACTIVE DISORDERS CHILD. MASTER’S REPORT ADVISOR: ASSOC. PROF. SURAPRON PAYOMYAM, Ph.D. 73 pp. ISBN 974 – 464 – 830 - 9. The purposes of this research were to study and behavior modifying inattention learning behaviors in classroom of attention deficit hyperactive disorders child. It was compared the student’s inattention behaviors before and after using the picture prompting technique, due to reduce inattention learning behaviors. The sample was diagnoticed by DSM IV(The Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders forth-revised) for an attention deficit hyperactive disorders child who has inattention learning behaviors, and was studying prathom suksa 6 enrolled in the first semester, academic year 2006; Malee Uprathum School, Nakornprathom province. The experimental design was a reversal single subject intra replication design. Four phases: Phase one baseline; Phases two; the child was prompted by behavior modification program by the picture prompting when she had inattention learning behaviors in classroom. Phases three extinction; Phases four; of systematic behavior modification program by the picture prompting as phase two again. The instruments used to collect data were; 1) The inattention observing and receding behaviors form; 2) Behavior modification program by the picture prompting and token reinforcement. In addition, the items were analyzed and compared frequency of behaviors. The results of the study were: 1) The average frequency of inattention learning behaviors in phase one and three were higher than phase two and four so that these phases were modified by the picture prompting. 2) The average frequency of inattention learning behaviors was reduced after using behavior modification program by the picture prompting ; so that phase one baseline had highet average frequency pus 11.5 phase two and phase four had average frequency pus 7 and 5.22 times sequency because of using behavior modification program by the picture prompting reduced inattention learning behaviors of attention deficit hyperactive disorders child. Department of Psychology and Guidance Graduate School, Silpakorn University Academic year 2005 Student’s signature……………………………………………….……….. Master’s Report Advisor’s signature……………………………...………

ฉ

กตตกรรมประกาศ การวจยเรองผลของการใชโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพเพอลด พฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสน สาเรจลงไดดวยความรวมมอของคณะครและนกเรยน โรงเรยนมารยอปถมภทใหความชวยเหลอและอานวยความสะดวกดวยด บคคลทตองกราบขอบพระคณทใหความกรณาอยางสงคอ รศ. ดร. สรพล พยอมแยม ผศ. ดร. นวลฉว ประเสรฐสข และ ผศ. สรรตน บรณวณณะ อาจารยประจาภาควชาจตวทยาและการแนะแนว คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากรทไดกรณาสละเวลาชวยใหคาแนะนา และดาเนนการตรวจสอบ แกไขเพมเตมใหมความสมบรณยงขน ขอขอบคณอาจารยเยน ธรพพฒนชย อาจารยดานการศกษาพเศษจาก โรงพยาบาลยวประสาทไวทโยปถมภ จงหวดสมทรปราการ อาจารยจนตนา สกลด และอาจารยเบญจมาศ สภาทร จากโรงเรยนมารยอปถมภ ทชวยใหคาปรกษาแนะนาในการปรบปรงแกไขงานวจย และขอกราบขอบพระคณ บดา มารดา พๆ ทใหการดแลและการสนบสนนในทกๆเรอง รวมทงขอขอบคณ คณธนพรพรรณ เจรญศร และเพอนๆทเปนกาลงใจในการทาวจยเปนอยางด คณคาและประโยชนของสารนพนธฉบบนขอมอบเปนเครองบชาพระคณบดา มารดาและอาจารยทกทานทใหความรตลอดมาไว ณ โอกาสนดวย

ช

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย ........................................................................................................................... ง บทคดยอภาษาองกฤษ ......................................................................................................................จ กตตกรรมประกาศ............................................................................................................................ฉ สารบญตาราง ..................................................................................................................................ญ สารบญภาพ ......................................................................................................................................ฎ บทท 1 บทนา...................................................................................................................................... 1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา......................................................................... 1 วตถประสงคของการศกษา ............................................................................................ 3 สมมตฐานการศกษา ....................................................................................................... 3 ตวอยางทใชในการศกษา ............................................................................................... 3 ตวแปรทศกษา................................................................................................................ 4 นยามศพทเฉพาะ ............................................................................................................ 4 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ ............................................................................................ 5 2 แนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของ .................................................................................... 6 แนวคดทฤษฎทเกยวของกบเดกสมาธสน ...................................................................... 6 ความหมายของเดกสมาธสน ................................................................................... 6 ลกษณะของเดกสมาธสน ........................................................................................ 8 สาเหตของการเปนเดกสมาธสน.............................................................................. 8 การวนจฉยเดกสมาธสน.......................................................................................... 9 การชวยเหลอเดกสมาธสน .................................................................................... 19 แนวคดทฤษฏเกยวกบการปรบพฤตกรรม.................................................................... 21 ความหมายและทฤษฎทเกยวของกบการปรบพฤตกรรม ...................................... 21 ความหมายการชแนะ ............................................................................................ 26 งานวจยทเกยวของกบการปรบพฤตกรรมดวยการชแนะ ...................................... 28

ซ

สารบญ (ตอ)

บทท หนา แนวคดทฤษฎทเกยวของกบการเสรมแรง .................................................................... 29 ความหมายและทฤษฎทเกยวของกบการสรมแรง ................................................. 29 ประเภทของการเสรมแรง ..................................................................................... 33 งานวจยทเกยวของกบการเสรมแรงดวยเบยอรรถกร............................................. 33 3 วธดาเนนการวจย .................................................................................................................. 36 ตวอยางทใชศกษา ........................................................................................................ 36 การเลอกตวอยาง ................................................................................................... 36 ตวแปรทศกษา....................................................................................................... 37 เครองมอทใชในการศกษาคนควา ................................................................................ 37 การสรางและการพฒนาเครองมอ ......................................................................... 37 วธการดาเนนการทดลอง.............................................................................................. 39 การวเคราะหขอมล ....................................................................................................... 41 4 ผลการวเคราะหขอมล........................................................................................................... 42 การวเคราะหขอมลเพอศกษาพฤตกรรมไมตงใจเรยนของนกเรยนสมาธสน กอนและหลงไดรบโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพ.................... 42 5 สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ..................................................................... 48 สรปผลการวจย............................................................................................... ............. 50 การอภปรายผล............................................................................................................. 51 ขอเสนอแนะ ................................................................................................................ 52 ขอเสนอแนะในการศกษา ............................................................................................ 53 บรรณานกรม .................................................................................................................................. 54

ฌ

สารบญ (ตอ)

หนา ภาคผนวก ....................................................................................................................................... 57 ภาคผนวก ก ชดสงเกตและแบบบนทกพฤตกรรมไมตงใจเรยน แบบชวงเวลา.......................................................................................... 58 ภาคผนวก ข โปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพ.............................. 64 ภาคผนวก ค คาเฉลยความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนในระยะเสนฐาน .................. 71 ประวตผวจย ................................................................................................................................... 73

ญ

สารบญตาราง

ตารางท หนา 1 คาความถและคาเฉลยความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสน ในแตละชวงเวลาการทดลองทง 4 ระยะ................................................................. 43 2 แบบสงเกตและบนทกพฤตกรรมไมตงใจเรยนแบบชวงเวลา........................................... 61 3 การหาคาความเทยงตรงระหวางผสงเกต (คา IOR) ของพฤตกรรมไมตงใจเรยน ของเดกสมาธสน .................................................................................................... 63 4 บตรบนทกจานวนดาวคะแนน ......................................................................................... 68 5 อตราการแลกเปลยนเบยอรรถกร ..................................................................................... 69 6 คาเฉลยความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนในระยะท 1 (ระยะเสนฐาน) ....................................................................................................... 72

ฎ

สารบญภาพ

ภาพท หนา 1 แนวคดทฤษฎการเรยนรการวางเงอนไขแบบกระทา........................................................ 22 2 กราฟแสดงคาความถและคาเฉลยความถของของพฤตกรรมไมตงใจเรยน ของเดกสมาธสนแตละระยะของการทดลอง ทง 4 ระยะ....................................... 46 3 ภาพทใชเปนสอแสดงการชแนะใหนกเรยนลดพฤตกรรมไมตงใจเรยน .......................... 65 4 ภาพสงเสรมแรง ............................................................................................................... 70

1

บทท 1

บทนา

ความเปนมาและความสาคญของปญหา ทรพยากรทมคณคามากทสดของประเทศคอเดก ซงเปนจดเรมตนของบคคลและความเปนองคประกอบทสาคญของการพฒนาสงคม ดงนนจงควรใหความสนใจและตระหนกในการพฒนาศกยภาพเดก เพอใหเดกทกคนมความสามารถ มผลสมฤทธทางการศกษา และประสบความสาเรจในชวตได ถาหากวาเขาไดรบการศกษาทถกตองและเหมาะสมจะทาใหเขาพฒนาไดเตมตามศกยภาพ ปจจบนสงคมใหความสาคญในการพฒนาเดกมากขน โดยครอบคลมไปถงเดกทมความตองการจาเปนพเศษดวย ดงเชน เดกสมาธสน (Attention deficit hyperactive disorders child) ซงเปนเดกกลมดอยความสามารถทางการเรยนในชนเรยน โดยครมกมองเหนปญหาของเดกกลมนไดชดเจน (ศรเรอน แกวกงวาล 2546:364) เนองจากเดกสมาธสนมกมพฤตกรรมไมพงประสงคซงเปนอปสรรคตอการเรยนการสอนของคร และเพอนในชนเรยน คอมพฤตกรรมไมตงใจเรยน เหมอลอย ขาดสมาธ หยบสงอนขนมาทาขณะเรยน หรอชวนเพอนคยสงเสยงดงและสงผลกระทบตอการสอนของคร การเรยนของเพอนและยงสงผลกระทบตอการเรยนของตวเดกเองอกดวย โดยเฉพาะทาใหผลการเรยนตกตา และกจกรรมการเรยนการสอนของโรงเรยนไมอาจดาเนนไปตามวตถประสงคได ถาเดกสมาธสนไดรบการดแลชวยเหลอและเพมแรงจงใจในการเรยนการสอนตงแตวยเดก จะทาใหสามารถพฒนาการเรยนไดใกลเคยงกบเดกปกต จากสถานการณปจจบนพบวาจานวนเดกสมาธสนเพมมากขน ไมวาจะเปนตางประเทศหรอในประเทศไทย สถตประเทศไทยพบประมาณรอยละ 5 ของเดกในวยเรยน อตราสวนผชายตอผหญงเทากบ 4.6 :1 ซงใกลเคยงกบอตราความชกในตางประเทศ ทสหรฐอเมรกาพบโรคนประมาณรอยละ 3-5 ของเดกในวยเรยน โดยใชเกณฑการวนจฉยของสมาคมจตแพทยอเมรกา DSM-IV (ชาญวทย พรนภดล 2545:215) สมาธสน จงเปนภาวะทกอใหเกดปญหาทางพฤตกรรมและการเรยนของเดกวยเรยนทพบบอยทสด พบวาเดกกลมนมความแตกตางกนอยางมากระหวางผลสมฤทธทางดานการเรยนกบความสามารถทางสตปญญาในหนงดานหรอมากกวา ซงหมายถง เดกจะไมสามารถบรรล ศกยภาพสงสดของความสามารถทางสตปญญาทเดกมอย ถาไมมการจดกระบวนการเรยนการสอน ทเออตอการเรยนของเดกสมาธสน(พชรวลย เกตแกนจนทร 2540:10) และหากนกเรยนไมใหความ

2

รวมมอในการเรยน เชน ไมตงใจเรยน หรอคยเลนในขณะทครสอน ไมทางานทครมอบหมายใหกจะทาใหกจกรรมการเรยนการสอนหยดชะงกไมบรรลวตถประสงคทตงไวไดและทาใหไมประสบผลสาเรจในการเรยนในสภาพการณหองเรยน ครสามารถชวยเหลอเดกสมาธสนทมปญหาในชนเรยนไดโดยการใชการเตอน(Prompt) ในระดบตางๆ เปนการสวนตวกบเดกหรอการใหคาสงชดเจนสนๆไวบนกระดานหรอการใหรางวลเมอเดกมพฤตกรรมทพงประสงค(พชรวลย เกตแกนจนทร 2540 :11) ซงการชแนะสามารถคดรปแบบวธเตอนหรอเรยกใหเดกกลบมาสนใจบทเรยนไดโดยไมทาใหเดกเสยหนาการสรางรปแบบการเตอนดวยวธการตางๆ เชน การเตอนดวยภาพ การเตอนดวยเสยงสญญาณกระดง การพยายามสรางบรรยากาศทเขาใจและเปนกาลงใจใหเดกพยายามปรบปรงตวเองใหดขน (ชาญวทย พรนภดล 2545:215) การปลกฝงพฤตกรรมทพงประสงคไดแก พฤตกรรมตงใจเรยน พดจาสภาพ มหลายวธแตวธทเปนระบบ และสามารถนามาใช ในการเสรมสราง พฤตกรรมไดอยางมประสทธภาพคอ การปรบพฤตกรรม (Behavior Modification) ซงวธของการปรบพฤตกรรมสวนใหญมแนวคดมาจากทฤษฎการเรยนรการวางเงอนไขแบบการกระทา(Operant Conditioning) ของสกนเนอรโดยโปรแกรมการปรบพฤตกรรมนจะมงเนนการใชทฤษฎการเรยนรมาประยกตเปนกระบวนการเสรมสรางพฤตกรรมทพงประสงคใหเกดและมการเสรมแรงอยางเปนระบบ การปฏบตในสภาพการณจรงซงสามารถนาไปประยกตใชไดทกสภาพการณ โดยเฉพาะอยางยงในสถาบนการศกษาไดมการนาวธนไปใชในการปรบพฤตกรรมของผเรยน สกนเนอรไดสรปเปนหลกการปรบพฤตกรรมวา “พฤตกรรมของบคคลอยภายใตเงอนไขของผลกรรมทบคคลไดรบตงแตอดตจนถงปจจบน” เงอนไขของผลกรรมดงกลาวไดแก เงอนไขการเสรมแรงและเงอนไขการลงโทษ (สมโภชน เอยมสภาษต 2539:32-33) จากทฤษฎนสามารถนาไปประยกตใชปรบพฤตกรรมทเปนปญหาในชนเรยนไดคอ เมอเดกแสดงพฤตกรรมทดแลวไดรบการเสรมแรง เดกจะมแนวโนมทจะแสดงพฤตกรรมนนเพมขน แตถาเดกไมไดรบการเสรมแรง พฤตกรรมนนจะมความดลดลงในทสดพฤตกรรมกจะหายไป เทคนคทใชในการปรบเปลยนพฤตกรรมในการศกษาครงนคอ การชแนะดวยภาพ และเสรมแรงดวยเบยอรรถกร (Token reinforcement) โดยนกปรบพฤตกรรมจะเปนผทาขอตกลงตางๆกบผเกยวของซงประกอบดวย 2 ขนตอนดงน ขนตอนท 1 เปนขนตอนทผเกยวของจะมาทาสญญารวมกนเกยวกบพฤตกรรมทพงประสงควาถาผรบการทดลองมพฤตกรรมทพงประสงคหลงไดรบโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพทงปรมาณและคณภาพของพฤตกรรมทจะไดรบเบยอรรถกรเปนดาวคะแนนสะสม สวนขนตอนท 2 ผรบการปรบพฤตกรรมจะนาเบยอรรถกรไปแลกเปนรางวลตามรายการทกาหนด การเสรมแรงแบบเบยอรรถกรเปนการเสรมแรงทมประสทธภาพและไมกอใหเกดปญหาทางอารมณสามารถนาไปแลกกบตวเสรมแรงอนๆไดมากกวา 1 ตว เชน ขนม อปกรณการเรยนและสทธพเศษตางๆ เปนตน จง

3

ทาใหการเสรมแรงแบบเบยอรรถกรมคณสมบตเปนตวเสรมแรงแผขยาย (Generlized Reinforcers) ทมประสทธภาพในการเปนตวเสรมแรง ดวยเหตทเดกสมาธสนของชนประถมศกษาปท 6 ของโรงเรยนมารยอปถมภจานวน 1 คนมปญหาทางพฤตกรรมไมตงใจเรยนไดแก ชอบเหมอลอย มองออกนอกหนาตางไมฟงคร ชอบหยบสงอนขนมาทาขณะครสอน ชวนเพอนคยจงทาใหผลการเรยนของเดกคนนตกตาลง หากเดกไดรบการชแนะและกระตนเตอนใหกลบมาสนใจกจกรรมการเรยนจะทาใหเดกมสมาธในการเรยนมากขนอาจสงผลใหมผลสมฤทธทางการศกษาทดและประกอบกบเดกมความสนใจในเรองศลปะ ชอบวาดภาพการตนระบายส ดงนนผวจยจงพฒนาโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพขนเพอลดพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนเพอเปนแนวทางในการปรบพฤตกรรมและจดรปแบบการศกษาใหแกเดกสมาธสนตอไป

วตถประสงคของการศกษา การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาผลของโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพเพอลดพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสน

สมมตฐานในการศกษา โปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพสามารถลดพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนได ตวอยางทใชในการศกษา ตวอยางทใชในการศกษาครงน คอ เดกสมาธสนกาลงศกษาระดบชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนมารยอปถมภ ภาคการศกษาท 1 ปการศกษา 2548 จานวน 1 คน ทมพฤตกรรมไมตงใจเรยน และไดรบการคดเลอกแบบเจาะจง โดยมเกณฑคอ 1. เดกทไดรบการตรวจวนจฉยโดยใชเกณฑของสมาคมจตแพทยอเมรกน(DSM IV) จากโรงพยาบาลศรราชแลววาเปนเดกสมาธสน 2. เดกไดรบการระบจากครประจาชน ครผสอนและการสงเกตของผวจยวาเดกมปญหาเกยวกบพฤตกรรมไมตงใจเรยนคอชอบเหมอลอย มองออกนอกหนาตาง ไมฟงคร ชอบหยบสงอนขนมาทาขณะครสอน ชวนเพอนคย

4

ตวแปรทศกษา ตวแปรอสระ คอ โปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพ ตวแปรตาม คอ พฤตกรรมไมตงใจเรยน นยามศพทเฉพาะ 1. เดกสมาธสนหมายถงเดกทมความผดปกตทางดานพฤตกรรมมผลมาจากการทางานของสมองทบกพรองเลกนอย ทาใหเดกมพฤตกรรมไมอยนงมกเคลอนไหวอยตลอดเวลา อยกบทนานๆไมได ชวงความสนใจสน เปลยนความสนใจงายขาดสมาธ ขาดความยงคด พฤตกรรมเหลานเกดขนกอนอาย 7 ป และมพฤตกรรมดงกลาวคงอยนานอยางนอย 6 เดอน 2. พฤตกรรมไมตงใจเรยน หมายถงภาวะทนกเรยนสมาธสนในระดบชนประถมศกษาปท 6 แสดงพฤตกรรมไมสนใจในบทเรยนหรอกจกรรมการเรยน ทากจกรรมอนทไมเกยวของกบบทเรยนในขณะเรยนแลวพฤตกรรมนนเปนอปสรรคหรอขดขวางการสอนของครและการเรยนของเพอนรวมชนเรยน ในการศกษาครงนลกษณะพฤตกรรมไมตงใจเรยน มดงตอไปน

2.1 นกเรยนแสดงอาการงวงนอน 2.2 นกเรยนไมฟงครมอาการเหมอลอย 2.3 นกเรยนหนไปสนใจสงอน 2.4 นกเรยนหยบสงอนขนมาทาทไมเกยวของกบบทเรยน 2.5 นกเรยนชวนเพอนคย

3. โปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพ หมายถงกระบวนการปรบพฤตกรรมโดยการนาทฤษฎการเรยนรมาประยกตเพอสรางกลวธในการปรบพฤตกรรมไมตงใจเรยนของนกเรยนสมาธสนโดยการชแนะดวยภาพและใหการเสรมแรงดวยเบยอรรถกรอยางเปนระบบเพอจงใจและเสรมสรางใหเกดพฤตกรรมทพงประสงค คอ เดกสมาธสนลดหรอหยดพฤตกรรมไมตงใจเรยนในชวโมงวชาภาษาไทยตามชวงเวลาทกาหนด โดยผวจยจะชภาพวาดรปครกาลงสอนหนงสอและนกเรยนกาลงนงมองครใหเดกดทกครงเมอเดกมพฤตกรรมไมตงใจเรยนเพอเปนการชแนะใหนกเรยนหยดหรอลดพฤตกรรมไมตงใจเรยนและวางเงอนไขการเสรมแรงไววาถาเดกสามารถลดจานวนความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนได1ครงจะไดรบการบนทกดาวคะแนนลงในบตรบนทกดาวคะแนนจานวน 1 ดาว หลงจากนนเดกสามารถสะสมดาวคะแนนและนา

5

ดาวคะแนนไปแลกเปนรางวลตามอตราการแลกเปลยนสงเสรมแรงทกาหนดสปดาหละ1ครง หรอสะสมไวแลกในครงตอไป

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. พฤตกรรมไมตงใจเรยนของนกเรยนสมาธสน เปลยนแปลงไปในทางทดขน หลงจากไดรบโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและมการแผขยายผลของการปรบพฤตกรรมดงกลาวไปในวชาอนๆทาใหนกเรยนมพฤตกรรมการตงใจเรยนในวชาอนๆดขน 2. เปนแนวทางการปรบพฤตกรรมทเปนปญหาอนไดแกพฤตกรรมกาวราว พดจาหยาบคาย พฤตกรรมกอกวนในชนเรยน และสรางพฤตกรรมทพงประสงคไดดวย เชนพฤตกรรมรกษาระเบยบวนยในหองเรยน พดจาสภาพ

6

บทท 2

แนวคด ทฤษฎและงานวจยทเกยวของ การวจยครงนเปนการศกษาผลของโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพ เพอลดพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสน ซงผวจยไดศกษาเอกสาร บทความ งานวจยท เกยวของกบปญหาการวจย สรปไดดงน 1. แนวคดทฤษฎทเกยวของกบเดกสมาธสน 1.1 ความหมายของเดกสมาธสน 1.2 ลกษณะของเดกสมาธสน 1.3 สาเหตของการเปนเดกสมาธสน 1.4 การวนจฉยเดกสมาธสน 1.5 การชวยเหลอเดกสมาธสน 2. แนวคดทฤษฎเกยวกบการปรบพฤตกรรม 2.1 ความหมายและทฤษฎทเกยวของกบการปรบพฤตกรรม 2.2 ความหมายการชแนะ 2.3 งานวจยทเกยวของกบการปรบพฤตกรรมดวยการชแนะ 3. แนวคดทฤษฎทเกยวของกบการเสรมแรง 3.1 ความหมายและทฤษฎทเกยวของกบการเสรมแรง 3.2 ประเภทของการเสรมแรง 3.3 งานวจยทเกยวของกบการเสรมแรงดวยเบยอรรถกร

แนวคดทฤษฎทเกยวของกบเดกสมาธสน ความหมายของเดกสมาธสน เดกสมาธสน หมายถงเดกทมภาวะสมาธบกพรองและมพฤตกรรมไมอยนง (Attention Deficit Hyperactivity Disorders หรอ ADHD) เปนลกษณะของเดกพเศษประเภทหนง ซงทางการแพทยเรยกสนๆวาโรคสมาธสนเกดจากความเสยหายเลกนอยของสมองทาใหม

7

พฤตกรรมไมอยนง การเคลอนไหวมากเกนไป(Hyperactivity) จากคมอการจาแนกโรคทางจตเวชของสมาคมจตแพทยอเมรกา(The Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders forth – revised หรอ DSM IV) เรยกชอนวาโรคสมาธบกพรองและมพฤตกรรมไมอยนง ทงนไดมผใหความหมายของเดกทมสมาธบกพรองและมพฤตกรรมไมอยนงไวดงน โรเบรด(Robert H Woody 1969:78, อางถงใน เรณ ผดงถน 2517:2) ใหคาจากดความของพฤตกรรมไมอยนงวา หมายถงความตนตวในการเคลอนไหวมากเกนไป เกดขนพรอมกบความผลผลาม การขาดสมาธและการมชวงความสนใจสนความผดปกตนมกจะรวมถง ไฮเปอรคเนซส (hyperkinesis) และความผดปกตเลกนอยของการปฏบตหนาทของสมองดวย เบน(Bain 1991:114, อางถงใน ชาญวทย พรนภดล 2545 :212) ใหความหมายของการ บกพรองดานสมาธวาหมายถงลกษณะของเดกทไมใหความสนใจเปนเวลาทนานเพยงพอเดกอาจฝนกลางวนหรอวอกแวกไดงาย เดกจะมปญหาในการตองใชสมาธตงใจทางานของโรงเรยน หรอกจกรรมอนทตองใชสมาธตอเนองกนชวระยะเวลาหนง ดงนน เดกจงมกมปญหาในการทางานใหเสรจเรยบรอย เดกจะมปญหา การปฏบตตามคาสงโดยเฉพาะอยางยงเมอคาสงสลบซบซอนมหลายขนตอน เดกจะดเหมอนไมไดฟงเวลาคนอนพด และมกจะทาของหายหรอลมของอยเสมอ พยอม องคตานวฒน (2535:36, อางถงใน วนดดา ปยะศลป และพนม เกตมาน 2545:364) กลาวโดยสรปวา เดกทไมสามารถสนใจตอสงเราเฉพาะหนาได เปลยนความสนใจไมวาเลนหรอเรยน ไมสามารถตงใจปฏบตกจกรรมตงแตตนจนจบไดเลนไมไดนานและทางานไมสาเรจตามเปาหมาย เวลาพดดวยกไมตงใจฟง ถงแมวาจะพดกนตวตอตว แตกดกวาฟงรวมกบผอนเปนสวนใหญ เวลาอยในหองเรยนมกไมไดยนคาสงครทาอะไรโดยไมคดกอน เพยงแตทาใหหมดหนาทเทานนพฤตกรรมไมอยนง หมายถง ลกษณะทเดกแสดงออกโดยเดนไมเปน มกจะวงหรอกระโดดปนปายทงในทสมควรและไมสมควร อยกบทไมไดนาน ไมวานงหรอยนหรอนอนเคลอนไหวอยตลอดเวลา อมพล สอาพน (2537:74, อางถงใน วนดดา ปยะศลป และพนม เกตมาน 2545:145) กลาวโดยสรปวาเดกทมสมาธบกพรองหรอเดกสมาธสนในความหมายของจตแพทยนน หมายถง เดกทมลกษณะสาคญ 3 ประการคออยไมนง ทนอะไรไมคอยไดและไมมความตงใจทางานใหเสรจไดดวยตนเอง โดยสรปเดกทมสมาธบกพรองและมพฤตกรรมไมอยนง หมายถงเดกทไมสนใจตอการเรยนหรองานทางวชาการไดอยางจรงจงและนานเพยงพอเนองจากมชวงความสนใจสนหรอไมสามารถควบคมตนเองใหใสใจหรอทางานทตนไมเหนวานาพอใจ ถกเบนความสนใจไดงาย มลกษณะผลผลามขาดการยงคด มกจะอยไมสขเคลอนไหวอยตลอดเวลาและอยกบทนานๆไมได

8

ลกษณะของเดกสมาธสน เดกสมาธสนจะเรมตนแสดงอาการเมออายประมาณ 3ป แตจะไมเหนความผดปกต

เดนชดเจนกวาเดกจะเขาโรงเรยนหรอเรมตนแสดงอาการครงแรกกอนอาย7 ปพบเปนปญหามากเมอเขาสวยรน เดกเหลานมอยทวไปทกระดบชนเศรษฐกจและสงคมซงจะพบประมาณรอยละ 3-5ในนกเรยนชนประถมศกษาและมธยมศกษาทวไปโดยพบในนกเรยนชายมากกวานกเรยนหญงในอตราสวนประมาณ 4.6 :1และประมาณรอยละ10–40 ของนกเรยนประเภทนจะมความบกพรองทางการเรยนรเฉพาะทางรวมดวย (อมาพร ตรงคสมบต 2534 :399, อางถงใน วนดดา ปยะศลปและพนม เกตมาน 2545:221) เดกทมสมาธสนจะแสดงอาการตางๆของการพฒนาทไมเหมาะกบอายทางจตใจ(ระดบสตปญญา)และอายจรงของตน สามารถเหนลกษณะอาการตงแตวยเดก อาการแสดงจะแตกตางไปตามอาย พฒนาการในขวบปแรกจะมลกษณะเลยงยาก เชน มปญหาการกนยาก นอนยาก รองกวนมาก มอาการเสยดทองอารมณหงดหงด เมอเรมเดนเดกจะซนอยไมนง วงหรอ ปนปายไมหยด ชอบรอขาวของ เหนไดชดเมออาย 2 –3 ป ซงจะซนมาก ดอดง เลยงยาก พยายามจะเขาไปยงในกจกรรมรอบๆตวตลอดเวลาจะหยดไดเมอนอนหลบ และแสดงอาการเดนชดมากขน ลกษณะของสมาธสนจะชดมากขนเมอเรมเขาเรยนระดบประถมศกษา เดกจะวอกแวกงายทาอะไรไมไดนานเปลยนไปเรอยๆทาอะไรไมเสรจจบจดไมเรยบรอยทางานเลอะเทอะ มกจะลมทาการบานมาสง พดมาก สงเสยงดงรบกวนชนเรยน ทาทาทางยกมอประกอบการพด ชอบพดแทรกประจาตลอด ไมอยนงเคลอนไหวตลอดเวลาอยกบทไมไดนานไมวา นง ยนหรอนอนมกวงหรอกระโดดปนปายทงในทสมควรและไมสมควร ไมสามารถนงนงๆ หยบจบของ มอไมอยนง ตามกมองทนนทนอยตลอดเวลา กจกรรมททาจะแตกตางจากเดกปกตอนในระดบอายเทาๆ กน ทงดานปรมาณและคณภาพ เดกจะมปญหาทางการเรยนตามมา อาจมพฤตกรรมกาวราว มกจะไมเปนทชนชอบของนกเรยนอน ทาใหมปญหาความสมพนธกบผอนอาจจะนาไปสการแยกตวและมความภาคภมใจในตนเอง ความนบถอตนเองตา สาเหตของการเปนเดกสมาธสน ปจจบนยงไมสามารถสรปไดวาอะไรเปนสาเหตทาใหนกเรยนมลกษณะซนไมอยนง ไมมสมาธและขาดการยงคด จงตองมการคนควาทดลองอกมากมายเพอใหไดคาตอบ จากหลกฐานงานวจยทาใหเชอไดวานาจะเกดจากหลายสาเหตเปนปฏสมพนธมากกวา 1 อยาง แบงเปน 3 กลมใหญ ดงน

1. ปจจยทางพนธกรรมเปนปจจยหลกของการเกดโรคถายทอดโรคภายในครอบครวแตรปแบบหรอกลไกการถายทอดยงไมทราบแนชด คาHeritability ของADHD อยทระหวาง

9

0.55–0.92 อตราการพบรวมของADHDใน monozygotic twinเทากบรอยละ 51และใน dizygotic twin เทากบรอยละ 33 พชายหรอนองชายของเดกADHDมโอกาสเปนADHD สงกวาคนทวไปถง 5 เทาในปจจบนยงไมสามารถหาตาแหนงความผดปกตบนยนททาใหเกด ADHD ไดแนชดแตเชอวาความผดปกตนาจะอยบนยนชอDopamine receptor D4 (DRD4) และDopamine transporter gene

2. ปจจยทางชวภาพ อาการซนไมนง หนหน และสมาธสน มกพบในผปวยโรคลมชกภาวะขาดอาหาร การคลอดกอนกาหนด นาหนกตวนอยลงหลงคลอด Post encephalitisพยาธสภาพของสมอง Frontal lobe ทางานผดปกตพบ Focal cerebral hypofusion ของstriatum และ hypofusion ของ sensory motor area บรเวณ corpus callosum มขนาดเลกกวาปกตและม cerebral glucose metabolism ในบรเวณ promoter cortex และ superior prefrontal cortex นอยกวาปกต neurotransmitters พบวา dopamine และ norepinephrine turnover อยในระดบตากวาเกณฑปกต 3. ปจจยทางสงคมและสงแวดลอม การเลยงดและสภาพแวดลอมภายในบานทไมเหมาะสม ปญหาทางดานจตใจของพอ แมหรอผดแลเดกไมไดเปนสาเหตททาใหเกดอาการโดยตรงแตจะทาใหเดกทเปน ADHD มแนวโนมทจะแสดงอาการออกมาเดนชดและรนแรงขน การวนจฉยเดกสมาธสน เพอใหแนใจวาเดกมสมาธสนและมพฤตกรรมไมอยนงหรอไมจงตองมการตรวจวเคราะหวนจฉยอยางละเอยดโดยผเชยวชาญหรอนกวชาชพทคนเคยกบลกษณะของอาการสมาธสนและมพฤตกรรมไมอยนงซงตองอาศยความรวมมอจากหลายฝาย ไดแก แพทย นกจตวทยา ครอบครวและคร เพอใหไดขอมลขนตนของเดกและขอมลจากหลายฝายถามความละเอยดมากขนเทาไร การวนจฉยกยงมความถกตองแมนยาและเชอถอไดมากขนเทานน

1. ขอบงชในการวนจฉยเดกสมาธสน 1.1 เบน (Bain 1991, อางถงใน ชาญวทย พรภนดล 2545:212) กลาวถงลกษณะ

สาคญของเดกสมาธสนและมพฤตกรรมไมอยนงวามลกษณะสาคญ 4 ประการ 1.1.1 การไมมสมาธหรอเสยสมาธไดงายเปนลกษณะของเดกทไมใหความ สนใจเปนเวลาทนานเพยงพอ เดกอาจฝนกลางวนหรอวอกแวกไดงาย เดกจะมปญหาในการใชสมาธตงใจทางานของโรงเรยนหรอกจกรรมอนทตองใชสมาธตอเนองกน การปฏบตตามคาสงโดยเฉพาะอยางยงเมอมคาสงซบซอนมหลายขนตอนเดกจะดเหมอนไมไดฟงเวลาคนอนพดและมกจะทาของหายหรอลมของอยเสมออยางไรกตามเดกบางคนอาจจะมสมาธในบางสถานการณ เชนขณะดทว หรอเลนวดโอเกมทตนเตนเราใจมากๆหรอทางานตวตอตวกบผใหญซงไมมสงอนรบกวน เดกบางคนจงถกเขาใจผดวาจงใจดอหรอไมรวมมอในการทากจกรรม

10

1.1.2 ความผลผลามหมายถงการกระทาหรอแสดงออกกอนทจะคดใหด ไดแก การพดโพลงออกมาในชนเรยนซงเปนการขดจงหวะคร หรอทาใหราคาญจะมปญหาเวลาตองคอยใหถงรอบของตน เวลาวางแผนการลงมอทางานตางๆและมกจะตดสนใจเรองตางๆไมไดด เดกมก จะเขาไปในเหตการณทเปนอนตราย เชน การลงไปกลางถนนโดยไมมองรถใหดกอน นอกจากนการควบคมความอยากตอตานสงคมในตวเองนอย เชน ควบคมการลกขโมยและควบคมการโกหกไมคอยได 1.1.3 พฤตกรรมไมอยนงมความหมายหลายอยางในเดกวยตางๆกนโดยทวไปแลว เดกไมอยนงจะมลกษณะพรอมทจะไปอยเสมอและนงนงๆไมเปน เดกจะขยกขยกขยบตวตลอดเวลา พดเจอยแจวไมยอมหยด และเลนเงยบๆไมได 1.1.4 ลกษณะอนๆทพบรวมกบเดกสมาธสนคอ

1.1.4.1 มอารมณแปรปรวนงายมาก 1.1.4.2 มความสามารถในการควบคมตนเองตา ในการทจะกระตนให

เกดอารมณอยางรนแรงในแงตางๆจงมความอดกลนตาและใจรอน 1.1.4.3 เรยกรองความสนใจจากคนอนสงมากโดยมกจะทาตวเหมอน

ตวตลกหรอมพฤตกรรมเรยกรองความสนใจทนาราคาญ 1.1.4.4 มปญหาการปรบตวเขากบสถานการณใหมๆและทาตามกฎกตกา

ตางๆไมคอยได 1.1.4.5 ไมคอยมแรงจงใจและไมมความสนใจทจะทาใหครหรอพอแม

พอใจ 1.2 สมาคมจตแพทยอเมรกน(American Psychiatric Association 1994, อางถงใน

ชาญวทย พรภนดล 2545:213)ไดกาหนดเกณฑการวนจฉยลกษณะของเดกทมสมาธสนโดยเทยบกบพฤตกรรมของเดกทวไปวยเดยวกนวาเกดขนบอยกวาดงน

1.2.1 มพฤตกรรมดงตอไปนอยางนอย 8 ขอใน 14 ขอซงอาการดงกลาวเกดขนและคงอยนานไมตากวา 6 เดอน

1.2.1.1 นงนงๆไมได มกขยกขยก ขยบตวหรอมอไปมา(ในวยรนลดลง เหลอแตความรสกกระสบกระสาย ไมเปนสข)

1.2.1.2 นงกบทนานๆไมได 1.2.1.3 วอกแวกงาย เมอมสงกระตนภายนอกรบกวน 1.2.1.4 อดทนรอในแถวหรอคอยใหถงรอบของตนในการเลนเกมหรอ

ทากจกรรมไมคอยได

11

1.2.1.5 ชอบพดแทรกหรอตอบโพลงออกไปกอนทผอนจะพดหรอถาม เสรจ

1.2.1.6 มปญหาการปฏบตตามคาสงตางๆทผอนสงหรอมอบหมายให สาเรจ(ทงนโดยไมใชเพราะตองการตอตานหรอไมเขาใจคาสง)เชน ทางานทไดรบมอบหมายไมสาเรจ

1.2.1.7ไมสามารถคงความสนใจในงานหรอกจกรรมการเลน 1.2.1.8 เปลยนกจกรรมบอย ๆโดยทกจกรรมเกายงไมเสรจ 1.2.1.9 เลนเงยบ ๆไมคอยได 1.2.1.10 พดมากจนนาราคาญ 1.2.1.11 ชอบขดจงหวะหรอเขาไปแทรกขณะคนอนทากจกรรมอย 1.2.1.12 มลกษณะเหมอนไมตงใจฟงเวลามคนพดดวย 1.2.1.13 มกจะทาของสาคญพวกเครองใชอปกรณการเรยนหรอของใช

สวนตวหายอยเสมอ เชน ของเลน สมด ดนสอ หนงสอ การบาน 1.2.1.14 มกจะพรวดพราดเขาไปในเหตการณทอาจจะเปนอนตรายได

โดยไมรจกยงคดถงผลทตามมา(ไมไดจงใจทาเพราะเหนเปนเรองตนเตน) เชน วงถลาลงในกลางถนนโดยไมมองใหดกอน 1.2.2 พฤตกรรมเหลานเกดขนตงแตเดกอายยงไมถง 7 ป 1.2.3 ความผดปกตเหลานไมไดมสาเหตมาจากการเปนเดกออทสตก

2 ขอมลทจาเปนสาหรบการตรวจวนจฉยเดกสมาธสน 2.1 ดานประวต ขอมลดานประวตทถกตองและสมบรณ เปนสงสาคญในกระบวนการวนจฉยโดยประมวลขอมลจากครและผปกครอง ดงน

2.1.1 ผปกครอง ขอมลทผปกครองจะใหไดคอประวตอยางละเอยดเกยว กบเดกตงแตประวตการตงครรภ การคลอด พฒนาการ การเจบปวยตางๆ ประวตครองครวทางดานพนธกรรมวามปญหาสมาธสนและมพฤตกรรมไมอยนงในบดามารดา หรอญาตพนองหรอไม การเปลยนแปลงทเกดขนในครอบครว ประวตความเครยด ความกดดน สภาพแวดลอมทเปนแหลงรบกวนสมาธของเดก โอกาสเสยงตอสารพษตางๆ เชน สารตะกว ขอมลทางดานอารมณและสงคม การซกประวตจากผปกครอง

2.1.1.1 ขอมลเกยวกบตวเดกและครอบครวไดแกชอ อาย วนเดอนปเกด

12

เพศ ทอย โรงเรยน ชนเรยน ผพามาตดตอ ความเกยวของกบเดก สถานทตดตอปจจบนและเบอรโทรศพท ชอและทอยของพอ แม อาชพ รายได สถานภาพสมรส เชอชาต ศาสนา การศกษา พนองครอบครวเดยวกน

2.1.1.2 อาการสาคญ และประวตปจจบน มปญหาอะไรบาง ซกรายละเอยดของแตละปญหาตงแตเรมแรก ลกษณะการดาเนนและความเปลยนแปลงตามลาดบความรนแรงของปญหา ผลกระทบของปญหาตอการทาหนาทของเดก ทงทโรงเรยน ทบาน ความสมพนธกบเดกอน วธแกไขปญหาและปฏกรยาของคนรอบขาง ผลเปนอยางไร พอ แมคดวาอะไรเปนสาเหตของปญหา ปจจยททาใหปญหาดขนหรอเลวลงอาการรวมตางๆ

2.1.1.3 ประวตเจบปวยในอดต การเจบปวยทงทางกายและทางจตเวช รวมทงการรกษาทเคยไดรบ ความเขาใจของพอแมทมตอเดก ปญหาของเดก อบตเหตรนแรง การใชยาและสารเสพตดตางๆ

2.1.1.4 ประวตการตงครรภและการคลอดสขภาพทงทางกายและใจ ของแมรวมทงการใชยาขณะตงครรภ ความพรอมในการมลกและเพศทตองการ วธการคลอด ภาวะแทรกซอนระหวางการคลอด นาหนกแรกเกด อายครรภ สขภาพเดกหลงคลอด

2.1.1.5 ประวตพฒนาการเกยวกบพฒนาการทกๆดานทงพฒนาการดาน การเคลอนไหว กลามเนอมดใหญและมดเลก ดานภาษาและการสอสาร ดานสงคม ความผกพน ดานสตปญญา การเรยนรและดานอารมณ รวมทงพนฐานอารมณและลกษณะนสยของเดก

2.1.1.6 ประวตการเลยงด ผเลยงดเดกเปนสวนใหญคอใคร อาย เพศ นสย ทศนคต วธการเลยงด การฝกและดแลในเรองการกน การนอน การขบถาย การฝกฝนใหเดกชวยเหลอตนเอง

2.1.1.7 ประวตครอบครวการเจบปวยทงทางกายและทางจตเวชใน ครอบครว ประวตสวนตวของพอ แม นสย ความคาดหวงในตวลก เจตคตในการเลยงดลก ชวต วยเดกของพอ แม จานวนพนอง สภาพครอบครว การเลยงดของปยาตายาย ชวตสมรสของพอ แม ความสมพนธของพอ แม และความสมพนธระหวางเดกกบพอ แม

2.1.2 คร ขอมลทครจะใหไดคอประวตการเรยนและการแสดงออกของ เดกทโรงเรยน พฤตกรรมในหองเรยน ระยะเวลาความตงใจเรยนของเดก วชาทเดกไมตงใจเรยน ระดบความไมอยนง ผลการเรยนของเดก ความสมพนธกบเพอนๆ การปรบตวในชนเรยน และความรสกของครทมตอเดก การสนทนากบครทสอนเดกในปจจบนและครทเคยสอนในปกอน ๆ เปนสงสาคญสาหรบการวนจฉย เพราะจะชวยใหเดกมโอกาสเปรยบเทยบกบเดกคนอนๆในหองและไดขอมลวาเดกมการเปลยนแปลงหรอไปในทางใด

13

2.2 ดานการตรวจรางกาย เดกควรจะไดรบการตรวจรางกายและตรวจระบบประสาทอยางละเอยดเพอดวามความผดปกตอนๆรวมดวยหรอไมซงอาจเปนความผดปกตเลกนอยทเปนมาตงแตกาเนด เชน ผลจากการดมแอลกอฮอลของมารดาขณะตงครรภ 2.3 ดานการตรวจสขภาพจต

การตรวจสขภาพจตเปนการตรวจเพอตรวจสอบใหแนชดวาเดกคนน เปนเดกสมาธสนจรงๆไมใชสาเหตจากโรคทางจตเวชอนนอกจากนนยงเปนการสงเกตวาเดกมปญหาอนๆเนองจากอาการสมาธสนหรอไม เชน ปญหาทางอารมณหรอพฤตกรรมรวมทงระดบความรนแรงของปญหานนๆโดยการทดสอบทางจตวทยา

2.3.1 การใชแบบทดสอบทางจตวทยา เพอความแนชดควรใช แบบทดสอบทางจตวทยาทมความเหมาะสมสาหรบเดกแตละชวงวยเพอใหไดผลทถกตองแมนยามความคลาดเคลอนนอย แบบทดสอบทางจตวทยาม 2 ชนด คอ 2.3.1.1 Projective tests ใชเพอประเมนดานบคลกภาพและเพอการวนจฉยทางจตเวชไดแก

1) The Rorschach test ประกอบไปดวยภาพหยดหมกสดา และใหเดกบอกวาคลายกบอะไรทเหนมาโดยปราศจากการแทรกแซง การแปรผลพจารณาจากคะแนนของคาตอบและเนอหาของคาตอบ โดยพจารณาตามอายมาตรฐานเปนเกณฑ (Levitt and Trunmaa 1972, อางถงใน ศศธร ไพทกล 2547:131-132)

2) Thematic Apperception test (TAT)ประกอบดวยภาพ ขาว ดา 30 ภาพ ซงเปนภาพเรองราวตางๆ บางภาพคลมเครอไมชดเจน ผทดสอบเลอกภาพเพอใหเดกเลาภาพใหจบลงอยางสมบรณ เนอหาทเลาจะถกนามาวเคราะหตามขนตอน(Silvan S Tomkins 1947, อางถงใน ศศธร ไพทกล 2547:131-132)

3) Children’s Apperception test (CAT)ประกอบดวยภาพ สตวการตนแทนทภาพของTAT เปนภาพสตวในสถานการณตางๆเพอดงเอาสงทเดกหมกมนอยภายในจตใตสานกออกมาวเคราะหเชนเดยวกบTAT

4) Drawing มหลายวธ เชน Draw- A-Person test (B.Goodenough) โดยการใหเดกวาดรปคน สวนThe House-Tree-Personใชวธใหเดกวาดรปบาน รปตนไมและรปคน และแปลผลจากภาพวาด จะสะทอนใหเหนถงลกษณะตางๆ เชนภาพลกษณ บทบาททางเพศ รสกถงคณคาของตนเอง ความกาวราวและความอบอน

5) Personality Testเปนแบบประเมนจากการสมภาษณ

14

และทดสอบโดยการเลนในลกษณะการเลนบทบาทสมมตเพอเดกจะไดสามารถระบายอารมณออกมาไดในทางทเหมาะสมพฤตกรรมของเดกขณะทดสอบ นามาประกอบผลการประเมนบคลกภาพ

6) การประเมนความสามารถทางเชาวนปญญา (Assessment of Intellectual Ability)คอการวดความสามารถของเดกโดยเปรยบเทยบกบเดกคนอนในชวงอายเดยวกน ตองอาศยความเปนมาตรฐานของกลม

7) การประเมนพฒนาการในวยทารกไดแกThe Bayley Scales of Infant developmentเปนแบบทดสอบทใชประเมนเดกวยทารกทาในชวง 2 เดอนถง 2 ปครงสวนใหญเนนในดาน Sensory motor test เชอวาการประเมนพฒนาการในชวง 2 ปแรกนาจะทานายความสามารถทางเชาวนปญญาในอนาคตได

8) การประเมนเดกกอนวยเรยนเปนแบบประเมนทาง เชาวนปญญาในเดกวย2-6 ป แบบทดสอบทถอวาไดมาตรฐานดในการประเมนกคอ Stanford Binet Intelligence Scale ซงถกสรางขนมาและปรบมาตรฐานอกครงในป 1972 เพอใหเหมาะกบเดกอาย 2 ปขนไป

9)The McCarthy Scales of Children’s Abilityใชในเดก อาย 2 ปครงถง 8 ปไมเหมอนกบStanford Binet Intelligence Scale เพราะเนนงานดานหนาทมากกวาอาย การปฏบตการใชความคดซบซอนยงกวาความจา คะแนนทไดสะทอนใหเหนความสามารถในแตละดานมากนอยเพยงใด

10) Standford Binet เปนแบบทดสอบทรจกกนอยางกวาง ขวางแบบทดสอบอนๆในขณะทThe McCarthy Scales of Children’s Abilityเปนทรจกนอยกวาการประเมนเชาวนปญญาในชวงวยเดกเลกไมไดเปนตวทานายทด ทจะบอกถงเชาวนปญญาในวนขางหนาพบวาการประเมนในชวงวยเรยน 6 ปขนไปผลนาเชอถอมากกวาซงความสามารถของเดกโตเนนการทางานทซบซอนของสมองมากกวาความจาพนฐาน

2.3.1.2 Objective testsใชเพอประเมนความสามารถพเศษเฉพาะ ดานและมความนาเชอถอไดมาตรฐานดกวาไดแก การทดสอบทางเชาวนปญญาและการทดสอบสมฤทธผลทางการเรยน เปนตน

1) การประเมนเดกในวยเรยนใชแบบทดสอบ The Standford Binet เปนแบบทดสอบมาตรฐานสามารถใชในกลมวยเรยนโดยเพมความยากของงานททาตามอาย

15

2) The Wechsler Intelligence Scale for Children- Revised (WISC-R) เปนแบบทดสอบทเหมาะกบเดกวยเรยนอายตงแต 6 ปไปจนถงอาย 16 ป จดเดนของ Wechsler testsทเหนอกวาStanford Binet คอสามารถแยกIQสาหรบสวนของภาษา(Verbal scales) และสวนของการปฏบต(Performance scales)ซงทง 2 Scales มมาตรฐานดมากและพบวามความนาเชอถอ subtests ทงหมดถกสรางขนเพอใหมคณภาพสงทจะประเมนความสามารถของเดกในสวนตางๆทเกยวของกบความรและความสามารถไดมากมายหลายดาน 3) The Peabody Vocabulary Testเปนแบบทดสอบทใชประเมนเชาวปญญาอยางคราวๆและใชเวลาชวงสน ซงไมจาเปนตองใชการแสดงออกดวยคาพดมากนกจงเหมาะสาหรบเดกทมความบกพรองในการรบฟง (deafness)

4) การประเมนทกษะทางการเรยน ผเชยวชาญดานเดก ใหความสนใจเปนพเศษเกยวกบความสามารถดานการอาน การสะกด การคานวณ คะแนนทไดจากการแปลผลอาจบงชความปกตไดและคาดวานาจะมปญหาความบกพรองในการรบร 2.3.2 การตรวจสภาพทางจตวทยา ในเดกสวนใหญเนนพฒนาการดานเชาวนปญญาทงหมดดความกาวหนาในชนเรยนและความสามารถอนๆ การประเมนทางจตวทยาไมใชการแยกโรคหรอการวนจฉยแตใชเปนเครองมอในการรวบรวมขอมลทสาคญลกษณะอาการสมาธสนในเดกบางคนอาจเหนไดชดแตในนกเรยนสวนใหญทมอาการระดบไมรนแรงจะไมเหนลกษณะอาการนถาสภาพหองตรวจเงยบสงบเปนระเบยบไมมสงกระตนดงนนผตรวจจงตองดขอมลดานอนๆประกอบดวยโดยเฉพาะดานประวตจากครและผปกครอง การตรวจสภาพจตเดก เปนสวนทจะไปประกอบกบประวตเพอประเมนวาเดกมปญหาทางจตเวชหรอไมเพอวนจฉยและใหการชวยเหลอตอไปโดยจะตองคานงถงอาย และระดบพฒนาการของเดกเวลาตรวจประเมนรวมทงหมดจะตองมสมมตฐานการวนจฉยแยกโรคและมเปาหมายอยในใจในเดกเลกอายนอยกวา 5 – 6 ป จะใชการสงเกตการเลนและการวาดรปของเดกเปนหลกในเดกอาย 6 – 8 ป จะใชการพดคยเลาเรองและวาดรป สาหรบเดกโตอายมากกวา 8 – 9 ป สวนมากสามารถพดคยไดโดยตรง การตรวจสภาพจตเดก (ศศธร ไพทกล 2547: 133-134) มดงน

2.3.2.1 ลกษณะทวไป รปราง หนาตา ขนาดศรษะ ความผดปกต ของรางกาย บาดแผลรอยฟกชา ภาวะโภชนาการ ระดบความวตกกงวล ลกษณะการเดน การ แตงกาย ความสะอาดของรางกายและเสอผา กรยาทาทาง ความรวมมอในการตรวจ

2.3.2.2 ปฏสมพนธของพอ แม และเดก สามารถสงเกตลกษณะ ทาทและปฏสมพนธของพอ แมและเดก ไดตงแตขณะทนงรอตรวจ ซงจะสะทอนความสมพนธของครอบครว

16

2.3.2.3 การแยกจากพอ แม ควรสงเกตปฏกรยาของเดกเมอแยกจาก พอ แมหากแยกงายหรอยากเกนไปบงชถงมปญหาความสมพนธของพอ แมและเดก

2.3.2.4 การรบรสภาพแวดลอม การรบร เวลา สถานท บคคลจะพบ ผดปกตไดบอยในผปวยทมความผดปกตทางสมองโดยจะเกดความผดปกตในการรบรเวลากอนแลวจงเกดความผดปกตในการรบรสถานทและบคคลตามมาตามลาดบ

2.3.2.5 การพดและการใชภาษา ควรดวาการพดและการใชภาษา เหมาะสมกบอายหรอไมการรบรความเขาใจภาษา การแสดงออกทางภาษา การใชไวยากรณ ใชศพท จงหวะและความเรวในการพด การพดตดอาง การพดตาม รวมทงควรประเมนการอานและการเขยนของเดกดวย

2.3.2.6 อารมณควรสงเกตอารมณของเดกวาเปนอยางไร เชน เศรา รองไห กงวลโกรธ ไมแสดงอารมณ อารมณดผดปกตหรออารมณปกต และควรสงเกตการเปลยนแปลงของอารมณจากอารมณหนงไปอกอารมณหนง อารมณเหมาะสมสอดคลองกบเรองทเลาหรอไม

2.3.2.7 ความคดและการรบร ควรประเมนทงเนอหาและความคด รปแบบความคดและการรบร มอาการหลงผดหรอไม ความคดเชอมโยง มประสาทหลอนหรอไมนอกจากนควรถามถงความคดเกยวกบการทารายตนเองหรอผอน ความคดเกยวกบความรสกผด ความคดเกยวกบตนเองและบคคลอนควรถามถงจนตนาการของเดก โดยถามเกยวกบความฝนใหเดกบอกความปรารถนาของตน ใหเดกเลาเรองทตนชอบและไมชอบใหเดกวาดรปและเขยนเรอง

2.3.2.8 การเคลอนไหว ควรสงเกตระดบการเคลอนไหว เดกบางคน จะซนมากอยนงไมไดหรอบางคนอาจมการเคลอนไหวชาและควรสงเกตทผดปกตเชน tics, tremors

2.3.2.9 การตรวจระดบปญญา สามารถประเมนไดคราวๆจาก ความรทวไป การใชศพท การใชภาษา การเลาเรอง ความเขาใจ การรจกเปรยบเทยบสงทเหมอนและแตกตางตามวย การวาดรปคนหรอรปทรงเลขาคณต นอกจากนยงประเมนไดจากผลการเรยน

2.3.2.10 ความจาและสมาธ ทดสอบโดยใหคดคานวณหรอบอก ทวนสงของ หรอตวเลข

2.3.2.11 ภาพลกษณของตนเอง เดกมองตนเองอยางไร มขอด ขอเสยอยางไร ถามความภาคภมใจในตนเอง

2.3.2.12 การตดสนใจและการเขาใจปญหา ควรประเมนวธการใน การแกปญหาของเดกในสถานการณตางๆ รวมทงความเขาใจในปญหาของตนเอง

17

2.4 ดานการตรวจอน ๆ เพมเตม ในบางกรณเมอมขอสงสยบางประการอาจมการตรวจดานอนๆเพมเตมเพอความแนชดเชน การตรวจสายตา การตรวจการไดยน การตรวจคลนสมอง การตรวจระดบตะกวในเลอด (อมาพร ตรงคสมบต 2545:364 , อางถงใน วนดดา ปยะศลป และพนม เกตมาน 2545:146 )

3. อาการทคลายหรอพบรวมกบภาวะสมาธสน อาการทคลายหรอพบรวมกบภาวะทมสมาธสนพบวาเดกทมสมาธสนมกมปญหารวมดวยอยางนอยหนงดานเสมอ(อมาพร ตรงคสมบต 2545 :365, อางถงใน วนดดา ปยะศลป และพนม เกตมาน 2545:146) ดงน

3.1 ปญหาความบกพรองทางการเรยนรเฉพาะทาง เดกทมความบกพรองทางการเรยนรเฉพาะทาง เปนเดกทมภาวะสมาธสนและมพฤตกรรมไมอยนง ประมาณ 30- 40 %สาเหตททาใหเดกประเภทนมปญหาในเรองการเรยน คอไมสามารถตดตามเกบขอมล หรอตดตามทาความเขาใจกบบทเรยนไดตลอด24 ชวโมง เมอไมตดตามทาความเขาใจกบบทเรยน จงไมสามารถทา ขอสอบไดและการมปญหาเฉพาะรวมบางประการคอมปญหาดานการอาน การเขยน การคานวณภาษา หรอการใชกลามเนอ ซงลาพงการมสมาธสนกทาใหเดกเรยนไมดอยแลว ยงมปญหาในเรองเหลานรวมอกจงทาใหมปญหาในการเรยนเพมขน

3.2 ปญหาพฤตกรรมกาวราว หรอพฤตกรรมตอตาน คอนกเรยนไมยอมปฏบตตาม คาสงของครและผปกครองเพราะเกดความกดดนทมกถกตาหนหรอถกทาโทษเสมอๆจนเดกเกดความรสกวาสงคมนโหดรายกบตนจงมแนวโนมทจะมพฤตกรรมตอตานสงคม

3.3 ปญหาความบกพรองทางอารมณ ไดแก การมภาวะซมเศราเดกทมลกษณะเชนนจะถกผใหญทไมเขาใจดวาอยเสมอจงทาใหเดกมความรสกไมมนใจในตนเองและมความรสกทางลบเกยวกบความสามารถของตนเองซงกอใหเกดปญหาความบกพรองทางอารมณเนองจากเดกเหลานมกจะถกผใหญเขาใจผดวาเปนเดกดอ ไมเชอฟง ขเกยจ ไมมระเบยบจงถกควบคมและบงคบจากบดามารดาตลอดเวลา ประกอบกบการประสบปญหาเรองความผดหวงกบการเรยนอยบอย ๆ ทาใหรสกวาตนเองทาอะไรกไดดไมเทาเพอนกอใหเกดปญหาทางอารมณรวมดวย

3.4 ปญหาความบกพรองทางความวตกกงวลไดแกความกงวลเกนเหตและ ความเครยด ภายหลงเกดเหตการณทกระทบกระเทอนใจอยางรนแรง โรคบางโรคหรอภาวะบางภาวะอาจมลกษณะคลายภาวะทมสมาธสนหรอบางครงอาจพบรวมกบอาการสมาธสนในเดกบางคนดวย เชน

3.4.1 ความผดปกตทางพฒนาการ 3.4.1.1 ภาวะปญญาออน

18

3.4.1.2 ออทสตก ( Pervasive developmental disorders หรอ Autism ) 3.4.1.3 ความบกพรองทางการเรยนร( Learning disabilities )

3.4.2 โรคทางกาย 3.4.2.1 ความผดปกตทางสมอง ( Organic brain syndrome ) 3.4.2.2 ความบกพรองทางประสาทสมผส โดยเฉพาะหหนวก 3.4.2.3 ความบกพรองในการพด 3.4.2.4 โรคลมชก โดยเฉพาะโรคลมบาหมชนดเบา ( Petitmal ) 3.4.2.5 ภาวะตอมไธรอยดทางานมากเกนไป ( Hyperthyroidism )

3.4.3 การใชยาตางๆ เชนยาฟโนบารบทอล(Phenobarbital) ยาทโอฟลลน (Theophyline)และยาซนพาโทมเมตก(Sympathomimetics) เปนตน

3.4.4 ปญหาทางจตเวช เชน 3.4.4.1 ความผดปกตในการปรบตว ( Adjustment disorders ) 3.4.4.2 โรคประสาทวตกกงวล 3.4.4.3 อารมณแปรปรวน(Bipolar disorders) โดยเฉพาะขณะทผปวย

มอาการคลง (Mania) 3.4.4.4 โรคซมเศรา 3.4.4.5 โรคจต 3.4.4.6 พฤตกรรมผดปกต (Conduct disorders) 3.4.4.7 พฤตกรรมดอ ตอตาน (Oppositional defiant disorders) 3.4.4.8 บคลกภาพผดปกตแบบคาบเสน(Borderline) ในวยรน 3.4.4.9 การตดสารเสพตด 3.4.4.10 อาการกลามเนอหดเกรงอยางฉบพลน(Tics) รวมทงอาการ

กลามเนอกระตกทหนา (Tourette’s disorders) อาจมสมาธสนเปนอาการนาของโรค 3.4.5 ปญหาทางครอบครวหรอสงแวดลอม

3.4.5.1 สภาพแวดลอมทวนวาย ไมมระเบยบ 3.4.5.2 ความบกพรองในการเลยงดเดก เชน ขาดการฝกระเบยบวนย

เลยงดอยางไมคงเสนคงวา 3.4.5.3 ภาวะตงเครยดในครอบครว เชน การตกงาน การเจบปวยของ

คนในครอบครว

19

3.4.5.4 อาการซนอยไมนงเปนตามอายของเดก (Age–Appropriate Over activity) การชวยเหลอเดกสมาธสน การใหความชวยเหลอเดกทมสมาธสน (วนดดา ปยะศลป 2545:222)

1. การใหความชวยเหลอดานการแพทย แบงออกเปน 4 วธดงน 1.1 การบาบดทางยา 1.2 การบาบดทางจตวทยา

1.3 การเขารบการรกษาทางจตวทยาในโรงพยาบาล 1.4 การไปเยยมบานเดกทมสนและมพฤตกรรมไมอยนง 2 การใหความชวยเหลอดานการศกษาแบงออกเปน 5 วธดงน 2.1 การจดโปรแกรมปรบพฤตกรรมในหองเรยนและทบาน 2.2 การจดโปรแกรมการศกษาใหแกเดก

2.2.1 การจดการเรยนการสอนและเทคนคการสอนนกเรยนทมสมาธสน (ศรนธร วทยะศรนนท 2535, อางถงใน ชาญวทย พรนภดล 2545:215) ไดเสนอการจดการเรยนการสอนและเทคนคการสอนไวสอดคลองกนโดยครจะสบเปลยนวธการสอนใหสอดคลองกบธรรมชาตของนกเรยนสรปไดดงน

2.2.1.1 การจดโครงสรางกจกรรมทชดเจนเปนระบบจดใหนกเรยนอยใน ระเบยบในทกๆ เรองเพอชวยปองกนไมใหเดกผดพลาดอนเกดจากการไมสามารถจดระบบดวยตวเองได

2.2.1.2 การลดสงกระตนของสภาพแวดลอมจดหองเรยนใหเรยน ลด เสยงดงหนวกหโดยการกรแผนเกบเสยง พนบพรม ลดสงทาลายสมาธทางสายตาโดยใชกระจกฝาปดหนาตางไมใหนกเรยนเหนสงทอยขางนอก และชนวางของมฝาปด มชองพเศษสาหรบนกเรยนนงทางานเปนตน

2.2.1.3 การเพมความเขมของสอการสอน อปกรณการสอนใชแบบทมส ฉดฉาด ตวอกษรในหนงสอเรยนกใหมสสนสวยงามและภาพประกอบมาก ๆ

2.2.1.4 การปรบพฤตกรรม ใชวธการสงเสรมพฤตกรรมทดของนกเรยน เชนการชมเชยและใหสงของ เชน ขนมและการใชเทคนคการลงโทษ เมอนกเรยนทาพฤตกรรมทไมเหมาะสม เชน การตาหน การแสดงทาทางในทางลบ เปนตน

2.2.1.5 การวางแผนลวงหนาเสนอในการจดกจกรรมใหกบนกเรยนเพอ

20

ใหรความตองการของเดกเพอประโยชนในการจดกจกรรม 2.2.1.6 การลดระดบมาตรฐานของสงทครคาดหวงจากเดกลงมาให

เหมาะสมกบสภาพของเดก 2.2.2 ดานครผสอนเดกสมาธสน สมาคมครการศกษาพเศษของประเทศสหรฐ

อเมรกา(TheTeacher’s Challenge1992)ไดใหขอเสนอแนะเกยวกบการจดการเรยนการสอน และเทคนคการสอนนกเรยนทมสมาธบกพรองและมพฤตกรรมไมอยนงมสาระสาคญดงน

2.2.2.1 จดโครงสรางกจกรรมทชดเจนมระบบทแนนอนชดเจน 2.2.2.2 การลดสงรบกวนสมาธของนกเรยน 2.2.2.3 การปรบเปลยนพฤตกรรมและการชวยเหลอใหเดกมองตวเองใน

แงดโดยการใหรางวลเปนการเสรมแรงโดยใชกจกรรมตางๆ ทงในดานการใชคาพด การเขยนและการใหสงของ

2.2.2.4 การจดบรรยากาศทเออตอการเรยนการสอน 2.2.2.5 การวดความสามารถของเดกแตละคนยดเวลาใหเดกทางานเมอ

เดกทางานไมเสรจและเมอจาเปนครจะชวยเดกใหทางานของเขาเสรจเรยบรอย เมอเดกรวาครตงใจจะชวยเขาใหไดรบความสาเรจเดกจะใหความรวมมอ

2.2.2.6 กระตนความสนใจของนกเรยนอยตลอดเวลา 2.2.2.7 การสรางสมพนธภาพทดระหวางครและผปกครองเพอแลก

เปลยนขอมลเกยวกบตวเดกเพอชวยใหเดกประสบความสาเรจในการเรยน 2.2.3 การเสนอการจดการเรยนการสอนและเทคนคการสอนของบคคล

หลายๆดานสรปเปนประเดนหลกๆไดดงน 2.2.3.1 การปรบโครงสรางการสอนใหเปนระบบทแนนอน 2.2.3.2 การลดสงกระตนของสภาพแวดลอม 2.2.3.3 การเพมสงกระตนของสอและบรรยากาศการเรยนการสอน 2.2.3.4 การปรบความคาดหวงและกจกรรมใหสอดคลองกบธรรมชาต

ของเดก 2.2.3.5 การใหขอมลปอนกลบ และการเสรมแรงอยางเปนระบบและเปน

ลายลกษณอกษร จากทกลาวมาสรปไดวา ในการจดการเรยนการสอนเดกสมาธสนโดยวธการ

สอนแบบปฏบตการจะชวยใหเดกสมาธสนไดเกดการเรยนรไดดวยตนเองจากการปฏบตจรงโดยครผสอนเปนผคอยชแนะทางในการทากจกรรมตางๆตามใบงานทกาหนดและอานวยความสะดวก

21

ในดานตางๆทาใหเดกสมาธสนสนกกบบทเรยน และคนหาคาตอบดวยตนเอง ไมมความเบอหนายมกาลงใจทจะเรยนซงจะมเจตคตทดตอการเรยนตอไปในอนาคต

2.3 การสอนเสรม 2.4 การปรบสภาพแวดลอมของโรงเรยนใหมลกษณะทเหมาะสมสาหรบเดก 2.5 การประสานงานระหวางครกบทางบาน

3. การใหความชวยเหลอดานอนๆทนอกเหนอจากทางดานการแพทยและการศกษา แบงออกเปน6 วธดงน

3.1 การบาบดทางพฤตกรรมในดานภาษา และบคลกภาพ 3.2 การพฒนาความสามารถในการคด 3.3 การฝกทกษะทางสงคม 3.4 การควบคมอาหาร 3.5 การใหคาปรกษา 3.6 การจดอบรมใหความรแกผปกครองเพอใหความรวมมอในการแกไข

พฤตกรรมของเดก

แนวคดทฤษฎเกยวกบการปรบพฤตกรรม ความหมายและทฤษฎทเกยวของกบการปรบพฤตกรรม ฟชเชอรและกลอรอส(Fischer and Gochros 1975:8)ใหความหมายของการปรบ พฤตกรรมวาเปนการประยกตหลกการเรยนรทไดจากการทดลองทางจตวทยามาใชในการเปลยนแปลงพฤตกรรมไดอยางเปนระบบระเบยบ วลสนและโอลร(Wilson and O’leary 1989:11, อางถงใน สมโภชน เอยมสภาษต 2539:11-12) กลาวถงวาพฤตกรรมเปาหมายควรเปนพฤตกรรมทสามารถวดและสงเกตได มารก(Marky 1986:66-68)ใหความหมายวาเทคนคทพฒนาขนเพอใชในการเสรมสรางพฤตกรรมทพงประสงค และจากดหรอลดพฤตกรรมทไมพงประสงค คาลซ (Kalish 1981:3, อางถงใน เยน ธรพพฒนชย 2541:22 ) กลาวถงการปรบ พฤตกรรมวาเปนวธการทนามาใชในการลดหรอหยดยงการเกดพฤตกรรมในแบบตางๆ ผองพรรณ เกดพทกษ (2530:1) ใหความหมายวาเปนการประยกตความรทางวทยาศาสตรโดยเฉพาะความรพฤตกรรมทพงประสงค เชงวทยาศาสตรมาใชในการสรางสรรคใหเกดพฤตกรรมทพงประสงค เปนกลวธการนาความรและหลกการพฤตกรรมศาสตรและทาง

22

จตวทยาโดยเฉพาะอยางยงทางการเรยนรและการจงใจมาประยกตอยางมระบบ อยางจรงจงในการสรางสรรคและการเสรมสรางใหเกดพฤตกรรมทพงประสงค เปนกลวธเกยวกบการเปลยนแปลงในสงทสามารถวดหรอวนจฉยได เปนการประยกตหลกพฤตกรรมเพอปรบพฤตกรรมมนษยในสภาพการณตางๆ โวลเป(Wolpe1969 , อางถงใน สมโภชน เอยมสภาษต 2536:2)ใหความหมายวา เปนการใชผลทไดจากการทดลองหลกการของการเรยนร เพอเปลยนแปลงพฤตกรรมของบคคลทไมเหมาะสมใหเหมาะสมขน

แนวคดทฤษฎการเรยนรการวางเงอนไขแบบกระทา สมโภชน เอยมสภาษต (2536:32) กลาววาทฤษฎการเรยนรการวางเงอนไขแบบ

กระทานนมความเชอวาพฤตกรรมของบคคล เปนผลเนองมาจาก ปฏสมพนธกบสภาพแวดลอมและพฤตกรรมทเกดขนของบคคลจะแปรเปลยนจากผลกรรมทเกดขนในสภาพแวดลอมนน สกนเนอรใหความสนใจกบผลกรรม 2 ประเภท ไดแก ผลกรรมทเปนตวเสรมแรง ทาใหพฤตกรรมทบคคลกระทาอยนนมอตราการกระทาเพมมากขนและผลกรรมทเปนตวลงโทษ (Punisher) ททาให พฤตกรรมทบคคลกระทาอยนนยตลง จากแนวคดดงกลาวแสดงดงภาพท1

เพม + การเสรมแรง

A S B C สงแวดลอม สงเรา พฤตกรรม ผลกรรม - การลงโทษ

ลด

โดย A คอ Antecedents สภาพแวดลอม S คอ Stimulus สงเรา B คอ Behavior พฤตกรรมของบคคล C คอ Consequence ผลกรรมทมตอพฤตกรรมทเกดขนโดยท C+ หมายถงผลกรรมทเปนตวเสรมแรงทจะทาใหผแสดงพฤตกรรมเกดความ

พงพอใจและมแนวโนมในการแสดงพฤตกรรมดงกลาวเพมขน C- หมายถงผลกรรมทเปนตวกลางลงโทษทจะทาใหผแสดงพฤตกรรมไม

พอใจและมแนวโนมในการแสดงพฤตกรรมดงกลาวลดลง ภาพท 1 แสดงแนวคดทฤษฎการเรยนรการวางเงอนไขแบบกระทา ทมา: ผองพรรณ เกดพทกษ,การปรบพฤตกรรมเบองตน(กรงเทพ:ทบวงมหาวทยาลย, 2530),27-28.

23

จากภาพท 1 แสดงวา ในสภาพแวดลอมมสงเราทเราใหอนทรยแสดงพฤตกรรมหรอมการตอบสนองแลวมผลกรรมเกดขน ผลกรรมทเกดขนนถาเปนผลกรรมททาใหอนทรยเกดความพอใจหรอเปนผลทางบวก อนทรยจะมแนวโนมในการแสดงพฤตกรรมดงกลาวเพมขน แตหาก ผลกรรมทเกดขนทาใหอนทรยเกดความไมพอใจ ถอเปนผลทางลบ หรอผลกรรมลงโทษอนทรยจะมแนวโนมในการแสดงพฤตกรรมนนๆจะลดลง แสดงใหเหนวาผลกรรมหรอผลทเกดขนจากการกระทาของอนทรยนนมอทธพลตอการแสดงพฤตกรรม ทาใหอนทรยเกดการเรยนรทจะควบคมพฤตกรรมของตนเอง ซงการควบคมในทนจะหมายถง การทาใหเกดหรอไมใหเกดปรากฏการณหนงตามความตองการ ดงนนผลกรรมในอดตจนถงปจจบนจงเปนตวควบคมการเกดพฤตกรรมในอนาคต โดยผลกรรมทางบวกเปนการเพมความถของการเกดพฤตกรรม สวนผลกรรมทางลบเปนการลดความถของการเกดพฤตกรรม ทงนขนอยกบผลกรรมทบคคลไดรบในครงกอน เมอลกษณะดงนเกดขนกเกดพฤตกรรม ทงนขนอยกบผลกรรมทบคคลไดรบในครงกอน แสดงวาบคคลไดเรยนรถงความสมพนธระหวางสงเรากบผลกรรมแลว

แคชดน (Kazdin 1977:3 , อางถงใน เยน ธรพพฒนชย 2541:22) กลาววาตามแนวคดทฤษฎการเรยนรการวางเงอนไขแบบกระทานน จะใหความสาคญทเงอนไขผลกรรมเปนหลก ซงผลกรรมนนสามารถแบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ การเสรมแรงและการลงโทษ การเสรมแรง คอ การทาใหความถของพฤตกรรมเพมขนอนเปนผลเนองจากผลกรรมทตามหลงพฤตกรรม ผลกรรมททาใหความถของพฤตกรรมเพมขนเรยกวา ตวเสรมแรง (สมโภชน เอยมสภาษต 2539:33-34) กลาววาตวเสรมแรงทใชกนกนอยแบงออกเปน 2 ชนด คอ

1. ตวเสรมแรงปฐมภมหรอตวเสรมแรงทไมตองวางเงอนไข(Primary of Unconditioned Reinforcers) หมายถงตวเสรมแรงทมคณสมบตเปนตวเสรมแรงดวยตวของมนเองทไมตองอาศยกระบวนการเรยนร หรอไมตองไปสมพนธกบสงอนสามารถตอบสนองความตองการอนทรยไดโดยตรง

2. ตวเสรมแรงทตยภมหรอตวเสรมแรงทตองวางเงอนไข (Secondary of conditioned Reinforcers) หมายถงตวเสรมแรงทไมมคณสมบตของการเสรมแรงอยในตวเอง เปนสงเราทเปนกลาง แตไดนามาเขาคกบตวเสรมแรงปฐมภมบอยครงจงทาใหบคคลเกดความรวา สงเรานนม คณสมบตเปนตวเสรมแรง เชนเงน คะแนน คาชมเชย ซงตวเสรมแรงบางตวสามารถนาไปแลกเปลยนเปนตวเสรมแรงอนๆไดหลายอยาง จงทาใหประสทธภาพในการเสรมแรงไดดกวาทไมสามารถนาไปแลกเปลยนเปนตวเสรมแรงอนๆได ตวเสรมแรงชนดนเรยกวา ตวเสรมแรงแผขยาย เชน เงน การใหความสนใจหรอคาชมเชย เปนตน ตวเสรมแรงแผขยายไมกอใหเกดสภาวะทเรยกวา การหมดประสทธภาพเปนตวเสรมแรง (Satiation) ไดงาย

24

แบบแผนการปรบพฤตกรรม รปแบบการวจยแบบสลบกลบ(Reversal or A Single Subject Intra Replication or ABAB Design)ใชแบบการทดลองของซดแมน(Sidman 1960) คอเปนกระบวนการปรบพฤตกรรมของเดกทละคน(A Single Subject lntra Repilcation Design)โดยถกนามาใชในการวเคราะหพฤตกรรมประยกตโดยเบยร วลฟและรสลย (Baer, Wolf and Risley 1968 , อางถงใน สมโภชน เอยมสภาษต 2539:35) ตงแตนนมารปแบบนกไดถกนามาใชในการศกษาอยางกวางขวางและ เหมาะสมทจะนามาใชในการวจยประยกตดงน 1. โดยตวรปแบบของการวจยครงน เปนวธการประเมนประสทธภาพของโปรมแกรมการปรบพฤตกรรมโดยวธการสลบเงอนไขได 2. โดยใชวธสลบกลบ เปนการสลบเงอนไขควบคม และ เงอนไขทดลองกลบไปมา ภายในบคคลเดยวกนได 3. เปนการทาใหพฤตกรรมบางอยางเกดการดบสญ (Extinction) โดยการงดใหแรงเสรมแกพฤตกรรมนน 4. เมอพฤตกรรมนจะฟนกลบมาอกหากไดรบแรงเสรมอกและเมอฟนกลบมาแลวกสามารถทาใหดบสญไดอกสลบกนเปนABAB 5. เปนการงายทงครและผปกครองทจะนามาใชในการวจยได สงทจะตองคานงในการทาวจยแบบวธสลบกลบ(Reversal or A Single-Subject lntra Replication or ABAB Design) กอนเรมทาการวจย มดงน 5.1 ในการทาวจยบางครงผปรบพฤตกรรมจะพบวาเมอยตโปรแกรมการปรบพฤตกรรมในชวงทสามแลวพบวา พฤตกรรมทเปลยนแปลงนนมไดกลบไปสระดบเดยวกบพฤตกรรมทเรมตน ซงถาเปนเชนน อาจจะกลาวไดวาโปรแกรมการปรบพฤตกรรมนนไมไดมสวนในการเปลยนแปลงพฤตกรรมของนกเรยน หรอถาโปรแกรมการปรบพฤตกรรมนนมสวนในการเปลยนแปลงพฤตกรรม กอาจเปนไปไดวามสงแวดลอมบางประการมาชวยใหพฤตกรรมทเปลยนแปลงไปนนยงคงอย แตอยางไรกตาม ถาเหตการณเชนนเกดขนจะไมสามารถจะบอกไดวาอะไรคอสาเหตของการเปลยนแปลงพฤตกรรมทจรง 5.2 ในบางพฤตกรรมสมควรอยางยงทจะใชวธสลบกลบเมอพฤตกรรมไดรบการเปลยนแปลงแลว เชน พฤตกรรมการหยบของโดยไมไดรบอนญาตซงการถอดโปรแกรมเทากบวาเปนการสนบสนนใหทาพฤตกรรมทไมเหมาะสมอก ดงนน ถาจาเปนทจะตองใชวธสลบกลบกควรทจะกาหนดชวงเวลาทใชในชวงถอดโปรแกรมนนใหสนทสดเทาทจะสนไดจากนนใหรบดาเนนขนตอนท 4 โดยเรว

25

วธการวจยแบบสลบกลบ (Reversal or A Single – Subject lntra Replication or ABAB Design) ซงประกอบดวยขนตอนในการทดลอง 4 ระยะดวยกน ดงน ขนท 1 ระยะเสนฐาน (Baseline Phaseหรอ A1 phase) ระยะนเปนระยะทผวจยสงเกตและบนทกความถของพฤตกรรมทศกษาในสภาพการณปกตกอนการทดลอง การบนทกพฤตกรรมนจะบนทกไปจนกระทงเหนแนวโนมของพฤตกรรมนนไดชดเจน ขนท2 ระยะใชวธการปรบพฤตกรรม(Treatment phase B1 phase) ระยะนเปนระยะท ผวจยดาเนนการปรบพฤตกรรมทศกษานน โดยใชวธการทกาหนด เพอศกษาผลของวธการดงกลาวทมตอพฤตกรรมทศกษา ขนท 3 ระยะหยดยงหรอสลบกลบ(Reversal phase หรอ A2 phase) เปนระยะทผวจยหยดใชวธการในการปรบพฤตกรรมแลวบนทกความเปลยนแปลงของพฤตกรรมทศกษา ขนท 4 ระยะใชวธการปรบพฤตกรรมอกครง (Treatment phase หรอ B2 phase) เปนระยะทดาเนนการเชนเดยวกบระยะทสอง ความเทยงตรงภายใน (lnternal Validity)คอการหาคาความเทยงตรงระหวางผสงเกตในการบนทกขอมลแบบชวงเวลาจนกวาจะมคาความเทยงไมตากวารอยละ 80 กอนนาไปใชในการสงเกตในกระบวนการทดลองจากการวเคราะหผลการทดลอง คอ นาเอาความถของพฤตกรรมระยะท 1 และระยะท 2 มาเปรยบเทยบกนถาพบวาพฤตกรรมมแนวโนมไปในทศทางตรงกนขาม แสดงวาวธการทนามาใชปรบพฤตกรรมนนนาจะมผลตอการเปลยนแปลงพฤตกรรมดงกลาวแตอยางไรกดผทดลองยงไมสามารถสรปออกมาอยางชดเจนวาพฤตกรรมทเปลยนไปนนเปนผลของวธ การปรบพฤตกรรมทนาไปใช จงตองมการทดลองในระยะท 3 และ 4 เพอทดสอบวาพฤตกรรมทเปลยนแปลงในระยะท2 เปนเพราะวธการปรบพฤตกรรมทใชหรอเปนสาเหตอน ฉะนนถาพฤตกรรมในระยะท 3 มแนวโนมไปสลกษณะของพฤตกรรมในระยะเสนฐาน ผทดลองจงจะสรปไดวาพฤตกรรมทศกษาเปลยนแปลงไปเนองจากวธการปรบพฤตกรรม เพอใหเกดความชดเจนยงขน กสามารถดไดจากแนวโนมของพฤตกรรมในระยะท 4 โดยพฤตกรรมในระยะนจะตองมแนวโนมไปสพฤตกรรมในระยะท 2 หวใจสาคญของการสรปผลการศกษาวจยทใชรปแบบสลบกลบก คอ การเปรยบเทยบลกษณะของพฤตกรรมในระยะท 2 และระยะท 3 ถาพฤตกรรมดงกลาวนนมทศทางตรงกนขามกจะสรปไดวาการทพฤตกรรมเปลยนแปลงไปนนเปนผลมาจากวธการปรบพฤตกรรมทใชในระยะท 2 ถาพฤตกรรมในขนสลบกลบไมมแนวโนมไปในทางตรงขามกบพฤตกรรมในระยะท2 กเปนไดวาพฤตกรรมบางอยางนนเมอถกปรบใหเปลยนไปจากพฤตกรรมทพงประสงคแลวจะไมสลบกลบไปเปนพฤตกรรมเดม เชน การปรบพฤตกรรมขอายไมยอมเขาสงคมของเดกคนหนงดวยการใช

26

คาชมเชยเปนแรงเสรมทกครงทเดกเขารวมกจกรรมพดคยและเลนกบเพอนๆ และผลของการรวมกจกรรมดงกลาวกบเพอนๆ นนเปนทพงพอใจของเดกเอง เพราะเปนทยอมรบของกลมเพอนเกดความสนกสนาน ดงนนแมผทดลองจะหยดใหคาชมเชยแลวเดกคนนนกยงคงแสดงพฤตกรรมเขาสงคมกบเพอนอยเชนเดมไมเปลยนกลบไปเปนพฤตกรรมขอายไมเขาสงคมอก ฉะนนจงเปน ขอจากดขอหนงของรปแบบสลบกลบทใชในการปรบพฤตกรรม นอกจากนยงมขอจากดอกขอหนง คอในกรณทสามารถสรปผลการทดลองไดวา การเปลยนแปลงของพฤตกรรมนนเปนผลมาจากวธการใชการปรบพฤตกรรมแลวกตาม บางคนยงมความเชอวาการทดลองในขนสลบกลบ ซงเปนการทาใหคนทเปลยนพฤตกรรมไปในทางทดแลว กลบไปทาพฤตกรรมไมดอกนนเปนการไมสมควร ดงนนในการทดลองเกยวกบการปรบพฤตกรรม โดยใชรปแบบสลบกลบจงควรมการพจารณาอยางรอบคอบ แลววาระยะสลบกลบจะไมเปนอนตรายตอผถกทดลอง อยางไรกดระยะสลบกลบนไมควรจะใชเวลายาวนานนก โดยอาจจะใชเวลาเพยง 2-3 วน เมอเหนวาพฤตกรรมเรมมแนวโนมไปสพฤตกรรมในระยะเสนฐาน กเรมใหวธการปรบพฤตกรรมซงใชในระยะท 2 แลว ตอไปทนท(ผองพรรณ เกดพทกษ 2530 : 84 – 85) ความหมายการชแนะ

การชแนะ(Prompting) หมายถงการใหสงเราซงไดแกคาสง สญญาณ ทาทาง ตวอยาง หรอตวแบบเพอใหบคคลแสดงพฤตกรรมเปาหมายไดอยางถกตองมากขน เชน คณแมบอกใหลกพดดวยคาพดทสภาพเมอขอขนมจากคณแม แลวจะไดรบประทานขนมถาทาตามทคณแมบอก คาบอกกลาว(การชแนะดวยคาพด)จงกลายเปนสงเราทไดรบการเสรมแรงสมาเสมอและทาให การชแนะกลายเปนสงเราทจาแนกความแตกตางได(Discriminative Stimulus)โดยแบงออกเปนลกษณะใหญ ๆ 3 ลกษณะดงน (สมโภชน เอยมสภาษต 2539 : 118) 1. การชแนะโดยการใชคาพด(Verbal Prompting)เปนการใชคาพดในการชแนะเพอใหบคคลแสดงพฤตกรรมเปาหมาย เชน พอบอกใหลกนงอยกบท ครบอกนกเรยนอยาซน 2. การชแนะโดยการใชทาทาง(Non –verbal Prompting)เปนการชแนะโดยการใชสหนาทาทางตางๆ เชน พยกหนา ชมอไปในทศทางทใหเดกเดน การจบมอเดกรบประทานอาหาร เพอใหบคคลแสดงพฤตกรรมเปาหมาย 3. การชแนะโดยใชสงของ(Material Prompting) ไดแก การชแนะโดยใชสงของหรอสญลกษณตางๆเพอชแนะใหบคคลแสดงพฤตกรรมเปาหมาย เชน ปายประกาศลกศรชบอกทางปายเครองหมายจราจร ปายหามสบบหร เปนตน

27

ลกษณะของการชแนะคอการชวยแนะนาชองทางเพอใหเดกสามารถแสดงพฤตกรรมทพงประสงคและภายหลงทเดกตอบสนองหรอแสดงพฤตกรรมทพงประสงคแลวเดกกจะไดรบการเสรมแรง ตวอยางลกษณะการชแนะไดแก การแสดงทาทาง การใหสญญาณตวแบบ เปนตน เพราะฉะนนลกษณะการชแนะจงทาหนาทเปนสงเราทจาแนกความแตกตางไดและมประสทธภาพทจะควบคมการเกดพฤตกรรมของนกเรยนได(ผองพรรณ เกดพทกษ 2530 : 86-87)

หลกการชแนะอยางมประสทธภาพ 1. กาหนดพฤตกรรมในการชแนะอยางชดเจนและเปนพฤตกรรมทบคคลสามารถทาได

(Knapczyk and Livingston 1974 : 115-121 , อางถงใน สมโภชน เอยมสภาษต 2539:203-204) 2. พฤตกรรมเปาหมายททาไดยากหรอซบซอนควรใชการชแนะอยางเปนขนตอนไม

ควรรวบรดจนเกนไปซงอาจทาใหบคคลลาดบพฤตกรรมไมถกและทาใหบคคลไมสามารถแสดงพฤตกรรมเปาหมายได (Catania and Bringham 1978: 302 , อางถงใน สมโภชน เอยมสภาษต 2539:203-204)

3. ควรใหการเสรมแรงทนททบคคลแสดงพฤตกรรมเปาหมายหลงจากไดรบการชแนะแลว ซงจะทาใหบคคลสามารถแยกแยะไดวาการแสดงพฤตกรรมตามการชแนะจะทาใหบคคลไดรบผลกรรมทบคคลพงพอใจ (Craighead and others 1976: 128 , อางถงใน สมโภชน เอยมสภาษต 2539:203-204)

4. ในแตละสภาพการณอาจมความจาเปนในการชแนะในลกษณะทแตกตางกนออกไป ไดแกการชแนะโดยใชวาจา การชแนะโดยใชทาทาง การชแนะโดยใชสงของ ดงนนควรพจารณาวาในสภาพการณใดควรใชการชแนะประเภทใดและสวนมากนยมใชการชแนะหลายประเภทรวมกน (Machomey, Van Wegenen and Meyerson 1971 : 173-181 , อางถงใน สมโภชน เอยมสภาษต 2539:203-204)

5. บคคลทชแนะควรมความสาคญตอผทไดรบการชแนะเพราะทาใหผรบการชแนะฟงและทาตามการชแนะนน(Houeten and Keith 1975: 197-201 , อางถงใน สมโภชน เอยมสภาษต 2539:203-204)เชน สภาพการณในหองเรยน บคคลทมความสาคญตอเดกกคอ คร ดงนนจงควรใหครเปนผชแนะเดก

6. ควรถอดถอน(Fading)การชแนะหลงจากบคคลแสดงพฤตกรรมเปาหมายอยางสมาเสมอ ซงการถอดถอนนควรคอยๆถอดถอนออกเปนขนเพอไมใหกระทบตอพฤตกรรม เปาหมาย(Kazdin 1984 : 41 , อางถงใน สมโภชน เอยมสภาษต 2539:203-204)

28

งานวจยทเกยวของกบการปรบพฤตกรรมดวยการชแนะ งานวจยในประเทศ

ภาวด ธนะศร(2531: บทคดยอ) ไดศกษาเปรยบเทยบประสทธภาพของการใชการ ชแนะ การเสรมแรงทางบวกและการถอดถอนตอการเพมและการคงอยของพฤตกรรมการเขารวมกจกรรมในชนเรยนของนกเรยนชนประถมศกษาปท 5 จานวน 9 คน เปนกลมควบคม จานวน 3 คน ไดรบการสอนตามปกต กลมทดลองท 1จานวน 3 คน ไดรบการเสรมแรงทางบวกอยางเดยว กลมทดลองท 2 จานวน 3 คน ไดรบการชแนะรวมกบการเสรมแรงทางบวกและการถอดถอนการชแนะ ผลการทดลองพบวาพฤตกรรมการเขารวมกจกรรมในชนเรยนของนกเรยนกลมทไดรบการใชการ ชแนะรวมกบการเสรมแรงทางบวกและการถอดถอนการชแนะเพมมากขนกวากลมควบคมทไดรบการสอนปกต ศราวธ วงศทอง (2536: 49) ไดศกษาเปรยบเทยบผลของการวางเงอนไขเปนกลมและการชแนะทมตอวนยในหองเรยนของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนตระการพชผล อาเภอตระการพชผล จงหวดอบลราชธาน ผลการศกษาพบวาวนยในหองเรยนของนกเรยนทไดรบการวางเงอนไขเปนกลมนกเรยนทไดรบการชแนะเพมขนแตกตางกนอยางมนยทางสถตทระดบ .01 อนทรา มนธรรม(2537: 54) การเปรยบเทยบผลของการควบคมตนเองควบคกบการใชหลกพรแมคและการควบคมตนเองควบคกบการชแนะทมตอวนยในหองเรยนของนกเรยน ชนมธยมศกษาปท 2โรงเรยนบางปะหน อาเภอบางปะหน จงหวดพระนครศรอยธยา ผลการศกษาพบวาวนยในหองเรยนของนกเรยนทไดรบการควบคมตนเองควบคกบการใชหลกพรแมคและการควบคมตนเองควบคกบการชแนะเพมขนไมแตกตางกน

งานวจยในตางประเทศ รอสเซนบรมและไบรรง(Rosenbaum and Breiling 1976: 323-333 , อางถงใน เยน ธรพพฒนชย 2541:241-242)ไดศกษาผลของการใชการชแนะรวมกบการเสนอตวแบบและการเสรมแรงทางบวกเพอพฒนาพฤตกรรมความเขาใจในการอานคาหรอประโยคของเดกผหญง ออทสตก อาย12 ปโดยใหการชแนะดวยคาพดและการชแนะดวยทาทาง จากนนจงเสนอตวแบบในการอานและใหการเสรมแรงทางบวกเมอแสดงพฤตกรรมเปาหมายไดถกตอง ผลการวจยพบวาการใชการชแนะรวมกบการเสนอตวแบบและการเสรมแรงทางบวกสามารถเพมพฤตกรรมความเขาใจในการอานคาหรอประโยคได เมอรและมแลน(Muir and Milan 1982:455-460 , อางถงใน เยน ธรพพฒนชย 2541:241-242)ไดฝกใหผปกครองของเดกหญงพการใชการชแนะรวมกบการเสรมแรงทางบวกในการพฒนาพฤตกรรมการตอบสนองตอการเรยกชอ การโบกมอ การเลยนแบบ การเลกพดคาวา

29

“แม” การมองอยางมเปาหมาย การชรปภาพ ชสงของ ชสวนตางๆของรางกาย การทาตามคาสงงายๆไดรวมทงการออกเสยงสระ พยญชนะ และเรยกชอสงของได ผลการทดลองพบวาเดกทไดรบการฝกจากผปกครองทใชการชแนะรวมกบการเสรมแรงทางบวกมความสามารถในการพฒนา พฤตกรรมดงกลาวไดมากขน เกลเลอรและคนอนๆ(Geller and others 1982: 403-425 , อางถงใน เยน ธรพพฒนชย2541:241-242)ไดศกษาการใชการชแนะรวมกบการเสรมแรงทางบวกเพมพฤตกรรมการรดเขมขดนรภยของผขบขรถยนตทเปนนกศกษามหาวทยาลย แบงเปนกลมทดลอง 2 กลม กลมทดลองท 1 ไดรบการชแนะรวมกบการเสรมแรงอยางมเงอนไข กลมทดลองท 2 ไดรบการชแนะรวมกบการเสรมแรงอยางไมมเงอนไข ผลการทดลองพบวานกศกษาทไดรบการชแนะรวมกบการเสรมแรงอยางมเงอนไขมพฤตกรรมการรดเขมขดนรภยขณะขบขรถยนตเพมขนมากกวานกศกษาทไดรบการชแนะรวมกบการเสรมแรงอยางไมมเงอนไข จากเอกสารงานวจยทงในประเทศและตางประเทศทกลาวมาขางตน สรปไดวาการ ชแนะสามารถเพมพฤตกรรมทพงประสงคหรอลดพฤตกรรมทไมพงประสงคของนกเรยนได เชน การเขารวมกจกรรมในชนเรยนและการมวนยในชนเรยนซงจะเหนไดวาการชแนะนนเปนวธการปรบพฤตกรรมทจะนามาใชในสภาพการณตางๆเพยงแตผใชตองเลอกการชแนะทเหมาะสมกบสภาพการณนนๆจงจะเกดประโยชน ผรบการปรบพฤตกรรมในการวจยครงนมความชอบดานศลปะและภาพการตนผวจยจงเลอกใชการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพเพอลดพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสน

แนวคดทฤษฎทเกยวของกบการเสรมแรง

ความหมายและทฤษฎทเกยวของกบการเสรมแรง

เทคนคการเสรมแรงหมายถงการเรยนรแบบเงอนไขการกระทา(Operant Conditioning) ตามแนวคดทฤษฎของสกนเนอร(Skinner)เปนการกลาวถงความสมพนธระหวางพฤตกรรมและเหตการณทเปนสงแวดลอมทงทเปนเหตการณทเกดขนกอน(Antecedent)และผลกรรมของ พฤตกรรมนนซงมอทธพลตอพฤตกรรมโดยเฉพาะผลกรรมทเกดตามหลงพฤตกรรม ความถของพฤตกรรมทเกดขนจะเพมขนหรอลดลงขนอยกบผลกรรมทอนทรยไดรบ โดยความถของ พฤตกรรมจะเพมขนดวยการเสรมแรง(Reinforcement)และลดลงดวยการลงโทษ(Punishment)ถาเราตองการทจะเปลยนพฤตกรรมใดเราสามารถทาไดโดยการเปลยนเงอนไขของผลกรรมนน เงอนไขผลกรรมแบงเปน 2 ประเภทคอ

30

1. เงอนไขการลงโทษ(Contingency of Punishment)หมายถงการทอนทรยไดรบสงทไมพงพอใจหรอถกถอดถอนสงทพงพอใจหลงจากทแสดงพฤตกรรมและทาใหความถของการแสดงพฤตกรรมนนลดลง

2. เงอนไขการเสรมแรง(Contingency of Reinforement) หมายถงการทอนทรยมความถของการแสดงพฤตกรรมเพมขนหลงจากไดรบผลกรรม ทพงพอใจหรอจากการถอดถอนสงเราทไมพงพอใจออก ดงนนการเสรมแรง คอผลการทาใหพฤตกรรมของอนทรยเพมขนอนเปนผลเนองมาจากการไดรบผลกรรม(Consequence)ทพงพอใจหลงจากการแสดงพฤตกรรมนนหรออนเปนผลเนองมาจากความสาเรจในการหลก(Avoidance)หรอการหน(Escape)จากสงเราทอนทรยไมพงพอใจ(Aversive stimulus)ซงผลกรรมทพงพอใจนนเรยกวาตวเสรมแรงบวก(PositiveReinforcer) สวนสงเราทไมพงพอใจนนเรยกวาตวเสรมแรงลบ(Negative Reinforcer)การเสรมแรงแบงออกเปน 2.1 การเสรมแรงลบ หมายถงการทอนทรยแสดงพฤตกรรมใดพฤตกรรมหนงเพมขนอนเปนผลจากการทอนทรยไดรบการถอดถอนสงเราทไมพงพอใจออกหลงจากทแสดงพฤตกรรมนนแลวเรยกสงเราทไมพงพอใจนนวาตวเสรมแรงลบ เชนพฤตกรรมการสวมเสอกนหนาวทกครงทอากาศหนาว เปนตน

2.2 การเสรมแรงบวกคอการทอนทรยแสดงพฤตกรรมใดพฤตกรรมหนงเพมขนอนเปนผลมาจากอนทรยไดรบผลกรรมทพงพอใจหลงจากแสดงพฤตกรรมสงทอนทรยไดรบแลวเกดความพงพอใจแลวแสดงพฤตกรรมเพมขนเรยกวา ตวเสรมแรงบวก เชนหลงจากทภญโญทาการบานเสรจเขาจะไดดโทรทศน เปนตน ตวเสรมแรงบวกทนยมใชกนอยแบงเปน 5 ชนดคอ

2.2.1 อาหารและสงเสพได(Food and Other Consumables)เชน อาหาร ขนม เครองดม หมากฝรง บหร เปนตน

2.2.2 ตวเสรมแรงดานสงคม (Social Reinforcers)ไดแกตวเสรมแรงทเปน คาพดและทาทาง เชน คาวา “ด ถกตอง ดมาก เกง การพยกหนา” เปนตน

2.2.3 หลกการของพรแมค(Premack’s Principle)ไดแกการปรบพฤตกรรม ดวยการใชพฤตกรรมทอนทรยกระทาดวยความถสงกวามาเสรมแรงทอนทรยกระทาดวยความถตากวาเชน การใชกจกรรมดกฬา ซงเปนพฤตกรรมทนกเรยนกระทาดวยความถสงกวามากเสรมแรงการทาการบานซงเปนพฤตกรรมทนกเรยนกระทาดวยความถตากวา

2.2.4 การใหขอมลยอนกลบ(Informative Feedback)เปนการใหขอมลเกยว กบผลของการกระทาเปนตวเสรมททาใหบคคลนนทราบวาผลของการกระทาของเขาเปนเชนไร เชน คะแนน ผลการเรยน รายงานประจาวน รายงานประจาสปดาหของนกเรยนซงควรมการรวมมอจากผปกครองในการเสรมแรงอยางสมาเสมอจะทาใหไดผลดยงขน

31

2.2.5 เบยอรรถกร(Token Economy)เปนตวเสรมแรงทตองวางเงอนไขเชน เบย แตม ดาว คะแนน คปอง เบยอรรถกรทสามารถนาไปแลกเปนตวเสรมแรงอนไดมากกวา 1 ตวทาใหตวของมนมคณสมบตเปนตวเสรมแรงแผขยาย(Generalized Reinforcers)มประสทธภาพสงในการเสรมแรง เชน เงน คปอง (สมโภชน เอยมสภาษต 2536: 199)จากตวเสรมแรงบวกทง 5 ชนดนนจะพบไดวาตวเสรมแรงทมประสทธภาพมากคอเบยอรรถกรซงเปนตวเสรมแรงชนดแผขยาย (Generalized Reinforcers) ลกษณะของเบยอรรถกรมดงน

2.2.5.1 ตองเปนของทจบตองได มองเหนไดและนบได 2.2.5.2 ตองสามารถเกบไวไดโดยไมเสอมคณภาพ 2.2.5.3 สามารถนาไปแลกเปลยนสงทตองการได 2.2.5.4 เดกสามารถไดรบเบยอรรถกรจากแหลงใดแหลงหนงไดนอกจาก

ครและผวจยแตตองเปนสงทอยในโปรแกรมนน 2.2.5.5 เบยอรรถกรทเปนคะแนนไมควรใหมากหรอนอยเกนไป

การเสรมแรงดวยเบยอรรถกร การเสรมแรงดวยเบยอรรถกร นเปนการจดสงแวดลอมภายในโรงเรยนอยางเปนระบบ

เพอเตรยมใหการเสรมแรงดวยเบยอรรถกร ควรจะคานงถงองคประกอบ 5 ประการดวยกนคอ 1. รางวล ในการเลอกรางวลทจะใชในการเสรมแรงดวยเบยอรรถกรนนจะตองเปนสงททาใหเดกชนชอบ เหนคณคาและมโอกาสทจะไดรบ เชน การยกยองชมเชย ความสนใจจากคร วตถสงของ กจกรรมตางๆใบประกาศ ระดบคะแนนและสงทเสพได เปนตน 2. พฤตกรรมเปาหมายตองเปนพฤตกรรมทเดกและครเปนผรวมกนกาหนดขนเพอทจะใหการเสรมแรงซงพฤตกรรมเปาหมายนจะเปนการกระทาทสามารถนาไปสความสาเรจทงทางดานการเรยนและสงแวดลอมในการทางานพฤตกรรมทมกจะไดรบการจาแนกเปนพฤตกรรมเปาหมาย เชน พฤตกรรมการเขาชนเรยน พฤตกรรมการตรงตอเวลา พฤตกรรมการรวมมอและพฤตกรรมทมคณภาพและปรมาณของการกระทาหลงจากการกาหนดพฤตกรรมเปาหมายทเฉพาะเจาะจงแลวควรใหเดกบงชหรอแสดงความสมพนธในคณคาของเบยอรรถกรสาหรบพฤตกรรมแตละอยางนนดวย 3. กระบวนการใหเบยอรรถกร การทจะพฒนารปแบบของการใหเบยอรรถกรแกเดกแตละคนนนขนอยกบธรรมชาตของระบบทใชสงสาคญคอควรจดบรรยากาศภายในหองเรยนใหคลายคลงกบสภาพแวดลอมภายนอกเพอทเดกจะไดไมประสบปญหา เมอตองเผชญกบสภาพ แวดลอมทแตกตางกนออกไป

32

4.การแลกเปลยนเบยอรรถกรตองมการบนทกไวอยางเปนหลกฐานชดเจนถงจานวนเบยทเดกไดรบและจานวนการแลกเปลยนซงครจะเปนผจดบนทกไว 5. วธการประเมนผลควรจะครอบคลมดงน 5.1 การวดผลสมฤทธทางการเรยนและพฤตกรรมทางสงคมของนกเรยน 5.2 การรายงานการกระทาของนกเรยนไปยงพอ แมและผทเกยวของ

5.3 การวดประสทธภาพทงหมดของโปรแกรม เดวด(David 1978 :11-24, อางถงใน สมโภชน เอยมสภาษต 2539:311) ลาดบขนของการใชเบยอรรถกร มดงน ขนท 1ระบพฤตกรรมทพงประสงคใหชดเจน ขนท 2 กาหนดวธการและเทคนคในการปรบพฤตกรรมทสามารถประเมนผลไดอยาง ชดเจน ขนท 3 เลอกสงทจะนามาใชเปนเบยอรรถกรใหเหมาะกบบคคลและสถานการณโดยอาจจะใชการสงเกตหรอสอบถาม เปนตน ขนท 4 เลอกตวเสรมแรงแลกเปลยน(Back–up Reinforcers)และกาหนดอตราการเปลยนแปลงใหเหมาะสม ขนท 5 กาหนดเงอนไขการเสรมแรงในแตละพฤตกรรมโดยการรวมมอระหวางผ ดาเนนโปรแกรมและผทปรบพฤตกรรม(Alan E Kazdin 1977 : 47-52 , อางถงใน สมโภชน เอยมสภาษต 2539:312) ขอดของเบยอรรถกร คอ 1. เบยอรรถกรสามารถใชไดทนทหลงจากทเดกแสดงพฤตกรรมทเหมาะสม 2. เปนแรงเสรมชนดเดยวทสามารถใชเสรมแรงแกทกคนไดตามความตองการของแตละคน 3. สามารถใชเชอมโยงระหวางพฤตกรรมเปาหมายกบแรงเสรมอน เชน เชอมโยงกบอาหารทเดกชอบ กจกรรมทเดกสนใจ 4. ไมมภาวะการหมดประสทธภาพในการเสรมแรงเพราะสามารถแลกเปลยนเปนตวเสรมแรงไดมากกวา 1 ตว 5. ใชงายและไมรบกวนพฤตกรรมทเดกกาลงทาอย 6. สามารถนาตดตวไปไดทกแหงและเกบสะสมได

33

ขอจากดของเบยอรรถกร 1. ภายหลงจากทใชเบยอรรถกรเสรมสรางพฤตกรรมแลวการยตการใหเบยอรรถกรจะเปนผลทาใหพฤตกรรมทเสรมแรงนนยตหรอลดลงอยางรวดเรว 2. เมอเบยอรรถกรมประสทธภาพอยางมากอาจกอใหเกดความคดอยากไดโดยไมชอบธรรม เชน ขโมยหรอแยงจากเพอน เปนตน สวนวธการใหแลกเปลยนเบยอรรถกรนนถายงซบซอนมากกจะยงมากในการใชระบบการเสรมแรงดวยเบยอรรถกร

ประเภทของการเสรมแรง

ตวเสรมแรงแบงออกเปน 2 ประเภท คอ 1. ตวเสรมแรงทไมตองวางเงอนไข(Unconditioned Reinforcers)ไดแก ตวเสรมแรงทมคณสมบตเปนตวเสรมแรงดวยตวของมนเองโดยไมตองอาศยขบวนการเรยนรเนองจากวามนสามารถสนองความตองการทางชวภาพของอนทรยหรอมผลตออนทรยโดยตรงเชน อาหาร นา ความเจบปวด ความรอน แสงทสวางผดปกต(สมโภชน เอยมสภาษต 2539: 173-174) 2. ตวเสรมแรงทตองวางเงอนไข(Conditioned Reinforcers)ไดแกตวเสรมแรงทไมม คณสมบตของการเสรมแรงอยในตวเอง คอ มคณสมบตกลาง(Neutral stimulus) แตเมอนามาเขากบตวเสรมแรงทไมตองวางเงอนไขบอยครงเขากจะทาใหตวมนนนมคณสมบตเปนตวเสรมแรงขนมาไดเชน เงน คาชมเชยหรอคะแนน(Kezdin 1975: 2-6,อางถงใน สมโภชน เอยมสภาษต 2539: 173-174) การทตวเสรมแรงบางตวสามาถนาไปแลกเปลยนเปนตวเสรมแรงอนๆไดมากกวา 1ตวขนไป จะทาใหตวเสรมแรงนนมประสทธภาพในการเสรมแรงไดดกวาตวเสรมแรงทไมสามารถนาไป แลกเปลยนเปนตวเสรมแรงอนไดเลยอกทงจะไมกอใหเกดสภาวะทเรยกวาการหมดประสทธภาพในการเปนตวเสรมแรง(Satiation) ตวเสรมชนดนเรยกวาตวเสรมแรงแผขยาย (Generalized Reinforcers) เชน เงน คาชมเชย คปองของหางสรรพสนคา เปนตน งานวจยทเกยวของกบการเสรมแรงดวยเบยอรรถกร งานวจยภายในประเทศ เนองจากเบยอรรถกรสามารถนาไปใชไดอยางมประสทธภาพสง สะดวกและรวดเรวกบทกสภาพการณจงมผสนใจนาเอาการเสรมแรงดวยเบยอรรถกรไปใชในสภาพการณตางๆ

สมโภชน เอยมสภาษต(2526)ไดศกษาวจยเพอเพมสมฤทธผลทางการอานภาษาไทยของเดกทมความบกพรองทางสตปญญาระดบเรยนไดจานวน24 คน ทจะใหเบยทกครงทนกเรยนถามหรอตอบคาถามไดถกตองและผทลกจากทนงจะตองถกรบเบย เบยนสามารถนาไปแลกเปน

34

เวลาวาง10 นาทกอนเลกเรยนเพอไปเลนเกมหรอของเลนไดโดยผทไดเบยมากทสดจะสามารถเลอกเกมหรอของเลนทตองการไดกอนผลปรากฏวากลมทดลองมคะแนนการอานเพมขนในอตราสงกวากลมควบคมและกลมทดลองมพฤตกรรมการตงใจเรยนเพมขนดวย

ทศพร จนทนราช(2534 )จากการศกษาเปรยบเทยบการเสรมแรงดวยเบยอรรถกรกบการเสรมแรงทางสงคมทมตอการเขยนสะกดคาของนกเรยนชนประถมปท 2โรงเรยนบานหวยทานบ จงหวดนครราชสมา พบวานกเรยนทไดรบการเสรมแรงดวยเบยอรรถกรมการเขยนสะกดคาไดถกตองมากกวานกเรยนทไดรบการเสรมแรงทางสงคม งานวจยตางประเทศ ไอรอนและโรเบรต(Ayllon and Roberts 1974:71-76 ,อางถงใน ศราวธ วงศทอง 2536:49-50)ไดศกษาการใชเบยอรรถกรในการปรบพฤตกรรมกอกวนชนเรยนโดยมเงอนไขวาถานกเรยนไมกอกวนในชนเรยนแตหนมาสนใจการอานและการทาแบบฝกหดแลวเขาจะไดรบเบยทสามารถนาไปแลกเปนกจกรรมและสทธพเศษ เชน การไปดภาพยนตรผลปรากฏวาพฤตกรรมกอกวนลดลงจากรอยละ 40-50 เหลอเพยงรอยละ 15 และรอยละ 8 ของพฤตกรรมกอกวนทเคยทาในระยะกอนการทดลอง ฮอนล(Hall 1993:172,อางถงใน ศราวธ วงศทอง 2536:49-50)ไดศกษาการนา เบยอรรถกรไปใชในการเพมกจกรรมการออกกาลงกายของวยรนอเมรกนทมปญหาทางอารมณและพฤตกรรม ทอยในสถาบนเพอการรกษาพบวาผรบการทดลองเพมความรวมมอในกจกรรมการ ออกกาลงกายและสามารถลดขนาดของเอวและสะโพก มผลตอความคดเกยวกบตนเองและมเจตคตตอการออกกาลงกายดขน แมในการพฒนาการใชหองนาใหถกวธการเสรมแรงดวยเบยอรรถกรกไดผลสาเรจในเดกชายอาย 9 ป

เครน(Akande 1993: 123-130,อางถงใน ศราวธ วงศทอง 2536:49-50) ไดศกษากบเดกโดยใชไมโครคอมพวเตอรในการเสรมแรงมประสทธภาพทาใหเดกเขาชนเรยนมากขนมทศนคตตอโรงเรยนดขน และทางานทไดรบมอบหมายดขน

อเซลรอท(Axelrod 1977:307-315,อางถงใน ศราวธ วงศทอง 2536:49-50) ไดศกษาการใชเบยอรรถกรมาใชปรบพฤตกรรมคยกนในชนเรยนของเดกทมความบกพรองทางสตปญญา ใชกลมตวอยางจานวน 12 คน มอตราคยในชนเรยนเฉลยวนละ135 ครง เมอครตกลงใหดาวแก นกเรยนทยกมอและพดคยเมอครอนญาตและจะใหสทธแกผทสมควรไดมากทสดใหเลอกกจกรรมไดกอน ผลการทดลองปรากฏวาในวนแรกของการใหเบยอรรถกร อตราการคยกนของเดกมอตราเฉลยลดลงเหลอ 52 ครงตอวนและในระยะทดลองอตราเฉลยลดลงเหลอเพยง 36 ครงตอวน

35

อเลกซานเดอรและเอฟฟวส(Alexander and Apfel 1976: 97-99,อางถงใน อนทรา มนธรรม 2537:86-87)ไดศกษาการใหเบยอรรถกรเพอใหเดกมพฤตกรรมสนใจเรยนและมพฤตกรรมทพงประสงค กลมตวอยางเดกอาย 7-13 ป จานวน 5 คนโดยใหเบยอรรถกรเมอเดกไมแหยเพอนและไมตะโกนเรยกกนในหองเรยน เดกจะไดเบยอรรถกรสามารถนาไปแลกเปลยนเปน ขนม ของเลน ไดผลการทดลองปรากฏวาพฤตกรรมตงใจเรยน เชน การฟงครพดและการยกมอถามตอบเพมมากขนจากรอยละ 60 เปนรอยละ 92 ของเวลาเรยนทงหมด รอส(Ross 1991: 247-256,อางถงใน สภาวด ธนะศร 2531:72)ไดศกษาเปรยบเทยบผลของการใชเบยอรรถกรกบการปรบเปลยนพฤตกรรมทางปญญาและการสอนโดยตรงกบเดกทมความบกพรองทางการเรยนร ชนประถมศกษา จานวน 3 กลม ในการสอนทกษะทางคณตศาสตร โดยมนกเรยนจานวน 94 คนใชเวลา 4 สปดาห วนละ 1 ชวโมงพบวาระหวางการเสรมแรงดวย เบยอรรถกรกบกลมปรบพฤตกรรมใหผลสมฤทธทางการเรยนมากกวาการสอนโดยตรงอยางมาก จากผลการวจยทใชการชแนะและการเสรมแรงดวยเบยอรรถกรเพอปรบพฤตกรรมนน มทงเดกปกตและเดกพเศษซงผวจยบางคนอาจใชเทคนคในการชแนะทแตกตางกนออกไปในการศกษาครงนผวจยไดศกษาผลของโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพเพอลด พฤตกรรมไมตงใจเรยนของนกเรยนสมาธสน ซงโปรแกรมการปรบพฤตกรรมดงกลาวจะใชการ ชแนะดวยภาพเมอเดกสมาธสนมพฤตกรรมไมตงใจเรยน ไดแก การแสดงอาการงวงนอน เหมอลอย หนหนาไปสนใจสงอน หยบสงอนขนมาทาทไมเกยวของกบบทเรยนหรอชวนเพอนคยถา นกเรยนมพฤตกรรมไมตงใจเรยนลดลง กจะไดรบการเสรมแรงดวยเบยอรรถกรตามอตราการแลกเปลยนทกาหนด ดงนนผวจยไดศกษาผลของการโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพสามารถลดพฤตกรรมไมตงใจเรยนของนกเรยนสมาธสนไดหรอไมเพอจะไดเปนแนวทางในการปรบพฤตกรรมใหกบนกเรยนสมาธสนตอไป ดงกรอบแนวคดการวจยดงน โปรแกรมการปรบพฤตกรรม พฤตกรรมไมตงใจเรยน โดยการชแนะดวยภาพ

36

บทท 3

วธดาเนนการวจย การศกษาครงนมวตถประสงคเพอศกษาผลของโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพเพอลดพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนมขนตอนการดาเนนงานดงตอไปน 1. ตวอยางทใชในการศกษา 2. เครองมอทใชในการศกษาคนควา 3. วธการดาเนนการทดลอง 4. การวเคราะหขอมล ตวอยางทใชศกษา ตวอยางทใชศกษาครงนคอ เดกสมาธสนซงไดรบการตรวจวนจฉยโดยใช Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM IV) จากโรงพยาบาลศรราช กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข ลงความเหนวาเปนเดกสมาธสนกาลงศกษาระดบชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนมารยอปถมภ อาเภอสามพราน จงหวดนครปฐมจากการระบของครประจาชน ครผสอนและการสงเกตของผวจย พบวาเดกมมปญหาพฤตกรรมไมตงใจเรยนในวชาภาษาไทย คอ ชอบเหมอลอย มองออกนอกหนาตาง หยบงานอนขนมาทาและชวนเพอนคยในขณะเรยน การเลอกตวอยาง การเลอกตวอยางคดเลอกใชแบบเฉพาะเจาะจง โดยมเกณฑการคดเลอกดงน 1. เดกเคยไดรบการตรวจวนจฉยโดยใชเกณฑการวนจฉยจากสมาคมจตแพทยอเมรกน (DSM IV) จากโรงพยาบาลศรราช กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข แลวลงความเหนวาเปนเดกสมาธสน แตสามารถเขาเรยนในโรงเรยนปกตได 2. ผวจยไดรบคาแนะนาจากครประจาชนและครผสอนในชนประถมศกษาปท 6 วามเดกสมาธสนจานวน1คน และมพฤตกรรมไมตงใจเรยนในวชาภาษาไทย

37

3. ผวจยเขาไปสงเกตพฤตกรรมของเดกสมาธสนอกครงหนง ตามทครประจาชนและครผสอนระบปญหาจากขอ 1 ซงพบวา เดกสมาธสนจะมพฤตกรรมไมตงใจเรยนมากในวชา ภาษาไทย ตวแปรทศกษา ตวแปรอสระ คอ โปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพ ตวแปรตาม คอ พฤตกรรมไมตงใจเรยน เครองมอทใชในการศกษาคนควา 1. ชดการสงเกตและแบบบนทกพฤตกรรมไมตงใจเรยนแบบชวงเวลา 2. โปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพ

การสรางและการพฒนาเครองมอ 1. ชดการสงเกตและแบบบนทกพฤตกรรมไมตงใจเรยนแบบชวงเวลา

1.1 ลกษณะของแบบบนทกพฤตกรรมไมตงใจเรยนแบบชวงเวลาแบงออกเปน 3 ตอนคอ ตอนท 1 ขอมลเกยวกบเกณฑในการพจารณาพฤตกรรมไมตงใจเรยนใน ชนเรยน ตอนท 2 ขอมลเกยวกบการใหและไมใหคะแนนจากพฤตกรรมไมตงใจเรยนในชนเรยน ตอนท 3 การหาคาความเทยงตรงระหวางผสงเกต (Inter-observer Reliability or Point Agreement) (ดรายละเอยดในภาคผนวก ก) 1.2 วธการพฒนาชดการสงเกตและแบบบนทกพฤตกรรมไมตงใจเรยนแบบชวงเวลา 1.2.1 นาแบบบนทกพฤตกรรมไมตงใจเรยนแบบชวงเวลามาใชการสงเกตพฤตกรรมไมตงใจเรยนในชนเรยนของเดกสมาธสนโดยผวจยและผชวยวจยนงอยในระยะหางกนแตอยในตาแหนงทมองเหนพฤตกรรมไมตงใจเรยนไดชดเจนและจดบนทกพฤตกรรมทสงเกตได

38

A A + D

โดยไมรบกวนกจกรรมการเรยนการสอน ใชเวลาการสงเกตและบนทกพฤตกรรมนกเรยนตวอยาง อยางตอเนองเปนระยะเวลา 60 นาท ในวชาภาษาไทย ซงแบงเปนชวงเวลาการสงเกตและชแนะดวยภาพ 2 นาท ชวงบนทกพฤตกรรม 1 นาท รวมเวลาของการสงเกต 20 ชวงเวลาและนาผลการบนทกทไดมาหาคาความเทยงของการสงเกต

1.2.2 หาคาความเทยงของการสงเกต(Inter-observer Reliability or Point Agreement) นาการผลการสงเกตพฤตกรรมมาเปรยบเทยบกน และนาคาทไดจากการสงเกตมาหาคาดชนของการสงเกตหาคาความเทยงระหวางผสงเกตไดจาก ใชสตรการคานวณดงน

การหาคาความเทยงระหวางผสงเกตในการบนทกขอมลแบบชวงเวลา

IOR = x 100 A = การบนทกไดตรงกนระหวางผสงเกตในแตละชวงของเวลา D = การบนทกไดไมตรงกนระหวางผสงเกตในแตละชวงของเวลา

คาความเทยงระหวางผสงเกตทคานวณจากสตรนจะตองมคาIORทยอมรบโดยทวไป ไมควรจะตากวารอยละ 80 ของชวงเวลาทสงเกตและถาจะใหเปนทยอมรบไดมากยงขน คาความเทยงระหวางผสงเกตควรจะไมตากวารอยละ 85 ของชวงเวลาทสงเกต การสงเกตและบนทกพฤตกรรมไมตงใจเรยนในชนเรยนใชสตรในการคานวณหาคาความเทยงดงกลาวโดยผวจยและผชวยวจยจะใชเวลาการสงเกตและบนทกพฤตกรรมนกเรยนตวอยาง อยางตอเนองเปนระยะเวลา 60 นาท ในวชาภาษาไทยซงเปน ชวงเวลาสงเกตและชแนะดวยภาพ 2 นาทชวงบนทก 1 นาทรวมเวลาของการสงเกต 20 ชวงเวลาทกครงทสนสดเวลาการสงเกต ผวจยนาผลการบนทกพฤตกรรมไมตงใจเรยนในชนเรยนมาหาคาความเทยงระหวางการสงเกต จนกวาจะมคาความเทยงไมตากวารอยละ 80 (รายละเอยดดในภาคผนวก ก) 2. โปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพ ลกษณะของโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพเปนกระบวนการปรบพฤตกรรมโดยนาทฤษฎการเรยนรมาประยกตเพอสรางแรงจงใจใหเกดพฤตกรรมทพงประสงค คอเดกสมาธสนลดพฤตกรรมไมตงใจเรยนและมการเสรมแรงดวยเบยอรรถกรอยางเปนระบบ ซงประกอบดวยขนตอนดงตอไปน

2.1 การพฒนาสอทใชในการชแนะดวยภาพ ลกษณะของสอภาพ เปนภาพวาดการตนรปคณครกาลงสอนนกเรยนและนกเรยนตงใจมองไปยงคณครขณะสอน ขนตอนการพฒนาเครองมอดงตอไปน

39

2.1.1 ศกษาตารา เอกสารเกยวกบเทคนคและวธในการออกแบบภาพวาดเพอ สอสารกบเดกสมาธสนใหเขาใจวา ผวจยตองการใหเดกลดหรอหยดพฤตกรรมไมตงใจเรยนโดยขอคาแนะนาจากครประจาชนและครวชาศลปะในการออกแบบภาพวาด จานวน 3 ภาพและนาภาพเหลานนมาใหเดกสมาธสนเลอกภาพทสามารถสอสารใหเดกเขาใจเงอนไขดงกลาวมากทสดจานวน 1 ภาพ

2.1.1.1 นาภาพวาดทนกเรยนตวอยางเลอกแลว จากขอ 2.1.1 มาสราง สอภาพชแนะขนาด 10 คณ 5 เซนตเมตร ตดกบวสดรองพนชนดแขงมองเหนชดเจนในระยะ 5-10เมตร และนาภาพชแนะดงกลาวใหผเชยวชาญดานการปรบพฤตกรรมจานวน 1 ทานและผเชยวชาญดานการศกษาจานวน 2 ทานตรวจสอบวาสอดคลองกบแผนการปรบพฤตกรรมหรอไม

2.1.1.2 ปรบและแกไขสอภาพชแนะตามคาแนะนาของผเชยวชาญโดย เลอกใชสภาพใหสดใส ใชสเดน เชนสแดง สเขยว ระบายในภาพเพอใหนกเรยนตวอยางเหนชดเจนและยงสะดดตา ดงความสนใจของเดกได(รายละเอยดดในภาคผนวก ข)

2.1.2 ชดเสรมแรงดวยเบยอรรถกรเปนการวางเงอนไขในการเสรมแรงระหวางผวจยกบนกเรยนตวอยางเมอนกเรยนตวอยางมพฤตกรรมทพงประสงคคอมพฤตกรรมไมตงใจเรยนลดลงตากวาคาเฉลยความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนในระยะเสนฐานจานวน 1ครงจะไดรบดาวคะแนน 1 ดาวคะแนน ลกษณะของชดเสรมแรงดวยเบยอรรถกรประกอบดวยแบบสารวจตวเสรมแรงเปนแบบสารวจขอความไดจากการสมภาษณนกเรยนตวอยางและจากผปกครองวานกเรยนตวอยางชอบสงใดโดยผวจยจะถามถงความชอบหรอความตองการของนกเรยนตวอยางคดเลอกจากตวเสรมแรงทนกเรยนชอบมา 5 อนดบและนาสงเสรมแรงเหลานนมากาหนดอตราการแลกเปลยนเบยอรรถกร คอสงทชอบมากมอตราแลกเปลยนเบยอรรถกรสงสงทชอบนอยมอตราแลกเปลยนคะแนนตาลงมาตามลาดบและประกอบดวยบตรบนทกจานวนดาวคะแนนทไดรบสะสมจากการมพฤตกรรมไมตงใจเรยนลดลง ลกษณะของบตรเปนแบบบนทกจานวนครงของพฤตกรรมไมตงใจเรยนเพอแสดงผลใหนกเรยนตวอยางทราบจานวนดาวคะแนนสะสมทนกเรยนไดรบหลงจากมพฤตกรรมไมตงใจเรยนลดลง เดกสามารถนาดาวคะแนนสะสมไปแลกเปลยนสงเสรมแรงตามตารางกาหนดอตราการแลกเปลยนตวเสรมแรงแตละชนด ( รายละเอยดดในภาคผนวก ข ) วธการดาเนนการทดลอง ในการวจยครงนใชแบบแผนการทดลองการทาวจยแบบสลบกลบ(Reversal Single Subject Intra Replication or ABAB Design) ในวชาภาษาไทยเลอกทาการทดลองในวชานเนองจาก

40

เดกมพฤตกรรมไมตงใจเรยนมากในวชาภาษาไทยขณะทครสอนนกเรยนมพฤตกรรม เหมอลอย มองออกนอกหนาตาง หยบสงอนขนมาทาและชวนเพอนคยและผวจยปรกษารวมกบครประจาชนเปนครสอนวชาภาษาไทยวา จะทดลองปรบพฤตกรรมในวชาภาษาไทยและหากเดกสามารถลดพฤตกรรมไมตงใจเรยนไดและขยายผลไปยงวชาอนเชน วชาคณตศาสตร วทยาศาสตร และครประจาชนใหความรวมมอในการทดลองเปนอยางด โดยเลอกวนและเวลาในการทดลองเปนชวงเวลา ไดแก วนจนทร(เชา) 1ชวโมงวนพฤหสบด(เชา) 1 ชวโมงและชวงบาย 1 ชวโมง วนศกร(เชา) 1 ชวโมง รวมระยะเวลาในการทดลองทงหมด 8 สปดาหๆละ 4 ครงๆละ 60 นาท จานวน 32 ครง มขนตอนในการทดลองดงตอไปน ระยะท 1(A1) ระยะเสนฐาน เปนระยะทผวจยสงเกตและบนทกพฤตกรรมไมตงใจเรยนของนกเรยนตวอยางลงในแบบบนทกชวงเวลาโดยไมใชหลกการปรบพฤตกรรมเปนระยะเวลาตดตอกน ทงหมด 2 สปดาหๆละ 4 ครงๆละ 60 นาท จานวน 8 ครง ระยะท 2 (B1) ระยะปรบพฤตกรรมโดยใชโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพ เปนระยะทผวจยสงเกตและบนทกพฤตกรรมของนกเรยนตวอยางในขณะทครสอนและผวจยใชโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและใหการเสรมแรงดวยเบยอรรถกรรวมดวย คอ เมอนกเรยนตวอยางมพฤตกรรมไมตงใจเรยน ผวจยจะชภาพสอชแนะใหเดกเหนเพอใหเดกหยดหรอลดพฤตกรรมไมตงใจเรยนซงผวจยไดตกลงวางเงอนไขกบนกเรยนตวอยางไววาในระยะทปรบพฤตกรรมถานกเรยนตวอยางมพฤตกรรมไมตงใจเรยนลดลงหลงจากไดรบการชแนะดวยภาพ จานวนครงของความถตองลดลงจากคาเฉลยความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนในระยะเสนฐานคอ 11.5 ครง/การสงเกต1 ครงตลอดระยะเวลาการสงเกต ถานกเรยนมพฤตกรรมไมตงใจเรยนลดลง 1 ครงจะไดรบการบนทกดาวคะแนน 1 ดาว และสามารถสะสมเพอแลกสงเสรมแรงตามลาดบอตราแลกเปลยนเบยอรรถกรทกาหนดไวแลว ทาการทดลองในวชาภาษาไทยตามวนและชวงเวลาเหมอนระยะการทดลองท 1 เปนเวลาตดตอกน 2 สปดาหๆละ 4 ครงๆละ 60 นาท จานวน 8 ครง ระยะท 3 (A2) ระยะหยดยง เปนระยะหยดใหโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยกลบไปใชกระบวนการอยางระยะท 1 (A1) ตามวนและชวงเวลาเดยวกนใชเวลา 2 สปดาหเพอดความเปลยนแปลงของพฤตกรรมของนกเรยนตวอยางในระยะท 2 และ 3 มทศทางเดยวกนหรอทศทางตรงกนขามเพอเปนการยนยนผลการทดลองวาเมอหยดใหโปรแกรมการปรบพฤตกรรมผลของพฤตกรรมไมตงใจเรยนของนกเรยนสมาธสนเปลยนแปลงหรอไมเปนระยะเวลา 2 สปดาหๆละ 4 ครงๆละ 60 นาทจานวน 8 ครง

41

ระยะท 4 (B2) ระยะปรบพฤตกรรมอกครง เปนระยะกลบไปใชกระบวนการอยางระยะ B1 ใชเวลา 2 สปดาหๆละ 4 ครงๆละ 60 นาท ตามวนและชวงเวลาเดยวกน โดยใชหลกการปรบพฤตกรรมซาอกครงเพอดความเปลยนแปลงของพฤตกรรมไมตงใจเรยนของนกเรยนมแนวโนมเพมขนหรอลดลงเพอเปนการยนยนชดเจนวาโปรแกรมการปรบพฤตกรรมสามารถลดพฤตกรรมไมตงใจเรยนได

ในการทดลองครงนเปนการตกลงการปรบพฤตกรรมระหวางผวจยกบนกเรยนตวอยางทเปนเดกสมาธสนจานวน 1 คนเพอไมใหเกดความแตกตางระหวางนกเรยนตวอยางกบนกเรยนคนอนในชนเรยน ครประจาชนจะเปนผปรบพฤตกรรมรวมกบผวจยดวย โดยครประจาชนไดชแจงกบนกเรยนทกคนวาจะมการทดลองปรบพฤตกรรมในชนเรยนซงจะมผวจยเขามาสงเกตพฤตกรรมไมตงใจเรยนรวมกบครประจาชนและใหการเสรมแรงดวยเบยอรรถกรถานกเรยนมพฤตกรรมทเหมาะสม และเบยอรรถกรทสะสมสามารถนามาแลกของรางวลได จากการทดลองพบวานกเรยนทงชนมพฤตกรรมตงไมใจเรยนลดลง สงเสรมใหนกเรยนทงชนมพฤตกรรมทเหมาะสม

การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวเคราะหขอมลมดงน

1. การศกษาพฤตกรรมไมตงใจเรยนในชนเรยนของเดกสมาธสนกอนและหลงไดรบ โปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพในการเรยนวชาภาษาไทยวเคราะหขอมลโดยลาดบดงน 1.1 หาคาความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนในชนเรยนของเดกสมาธสนในแตละระยะการทดลองทง 4 ระยะ 1.2 หาคาเฉลยความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนในชนเรยนของเดกสมาธสนในแตละระยะการทดลองทง 4 ระยะ 2. การเปรยบเทยบพฤตกรรมไมตงใจเรยน ในชนเรยนของเดกสมาธสนกอนและหลงไดรบโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพในการเรยนวชาภาษาไทย 2.1 วเคราะหเปรยบเทยบความแตกตางของคาความถและคาเฉลยความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนในแตละระยะการทดลองดวยกราฟ 2.2 แสดงความสมพนธของการเปลยนแปลงของพฤตกรรมไมตงใจเรยนของนกเรยนตวอยางกอนและหลงไดรบโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพในแตละระยะของการทดลองทง 4 ระยะ และนาเสนอดวยกราฟ

42

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลเพอศกษาพฤตกรรมไมตงใจเรยนของนกเรยนสมาธสนกอนและหลงไดรบ โปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพ

ผลของการใชโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพเพอลดพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนเปนการศกษาเกยวกบการปรบพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนในชนเรยนปกตโดยแบงการทดลองออกเปน 4 ระยะ ระยะท 1 (A1) ระยะเสนฐาน เปนระยะทครสอนนกเรยนในชนเรยนปกตโดยผวจยสงเกตและบนทกพฤตกรรมของนกเรยนตวอยางซงเปนเดกสมาธสนจานวน 1 คนและเปนระยะเสนฐานของพฤตกรรมไมตงใจเรยนในชนเรยนขณะเรยนวชาภาษาไทยในระยะนยงไมใหโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกรระยะนใชเวลา 2 สปดาหการสงเกตจานวน 8 ครง ระยะท 2 (B1) ระยะปรบพฤตกรรม เปนระยะทผวจยสงเกตและบนทกพฤตกรรมของนกเรยนตวอยางในขณะทครสอนผวจยใชโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกรเมอนกเรยนมพฤตกรรมไมตงใจเรยนผวจยจะชภาพสอชแนะใหเดกเหนเพอลดหรอหยดพฤตกรรมไมตงใจเรยนถาเดกมพฤตกรรมไมตงใจเรยนลดลงจากคาเฉลยความถของพฤตกรรมเสนฐานคอ11.5 ครง/การสงเกต เดกจะไดรบการบนทกดาวคะแนน 1 ดาวเมอมพฤตกรรมลดลง 1 ครงและสามารถสะสมดาวคะแนนไวแลกสงเสรมแรงตามอตราการแลกเปลยนทกาหนด ระยะนใชเวลา 2 สปดาหการสงเกตจานวน 8 ครง ระยะท 3 (A2) ระยะหยดยงการปรบพฤตกรรม เปนระยะทกลบไปใชกระบวนการอยางระยะท 1 (A1) คอการหยดใหโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกรผวจยสงเกตและบนทกพฤตกรรมของนกเรยนตวอยางในขณะเรยนวชาภาษาไทย ระยะนใชเวลา 2 สปดาหการสงเกตจานวน 8 ครง ระยะท 4 (B2) ระยะปรบพฤตกรรมอกครง เปนระยะทกลบไปใชกระบวนการอยางระยะท 2 (B1) อกครง ซงเปนระยะการใหโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและ

42

43

เสรมแรงดวยเบยอรรถกรเมอเดกมพฤตกรรมไมตงใจเรยนขณะเรยนวชาภาษาไทยในชนเรยนอกครง ระยะนใชเวลา 2 สปดาหการสงเกตจานวน 8 ครง

ขอมลความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนในชนเรยนของเดกสมาธสนมาวเคราะห หาคาความถ คาเฉลยความถในแตระยะการทดลองทง 4ระยะโดยนาเสนอผลการวเคราะหขอมลดงตารางท 1 และภาพท 2 (หนา 46) ดงน ตารางท 1 แสดงคาความถและคาเฉลยความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนในแตละ ชวงเวลาการทดลองทง 4 ระยะ

ระยะท1(A1) ระยะท2(B1) ระยะท3(A2) ระยะท4(B2) การสงเกตครงท

ความถ คาเฉลย ความถ

ความถ คาเฉลย ความถ

ความถ คาเฉลย ความถ

ความถ คาเฉลย ความถ

1 11 2 9 3 10 4 12 5 11 6 14 7 12 8 13

รวม 92 11.5 9 10 10 8 11 5 12 6 13 9 14 7 15 6 16 5 รวม 56 7.00

44

ตารางท 1 (ตอ)

ระยะท1(A1) ระยะท2(B1) ระยะท3(A2) ระยะท4(B2) การสงเกตครงท

ความถ คาเฉลย ความถ

ความถ คาเฉลย ความถ

ความถ คาเฉลย ความถ

ความถ คาเฉลย ความถ

17 8 18 6 19 8 20 9 21 9 22 6 23 8 24 7 รวม 61 7.62 25 9 26 7 27 5 28 3 29 6 30 5 31 4 32 3 รวม 42 5.25

ทมา : จากการสงเกตและบนทกพฤตกรรมไมตงใจเรยนและนามาคานวณ

45

จากตารางท 1 ผลการวเคราะหขอมลของนกเรยนสมาธสนคาความถและคาเฉลยความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนในชวงเวลาการเรยนวชาภาษาไทยมการเปลยนแปลงหลงจากไดรบโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกรดงน ระยะท1(A1)เปนระยะสงเกตพฤตกรรมเสนฐานคาความถและคาเฉลยความถของ พฤตกรรมไมตงใจเรยนจากการสงเกตจานวน 8 ครง มคาความถและคาเฉลยความถ ดงน 11-9-10-12-11-14-12-13 รวม 92 ครง คดเปนคาเฉลยความถเทากบ 11.5 ครง ระยะท 2(B1)เปนระยะทใชโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกรเพอปรบพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนในระยะท 2 จานวนครงของพฤตกรรมไมตงใจเรยนลดลงกวาในระยะท 1จากการสงเกตจานวน 8 ครง มคาความถและ คาเฉลยความถ ดงน 10-8-5-6-9-7-6-5 รวม 56 ครง คดเปนคาเฉลยความถเทากบ 7.00 ครง ระยะท 3(A2)เปนระยะทกลบไปใชกระบวนการอยางระยะท 1 คอหยดการใชโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกรพบวาพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนกลบมคาความถเพมขนกวาในระยะท 2 จากการสงเกตจานวน 8 ครง มคาความถและคาเฉลยความถดงน 8-6-8-9-9-6-8-7 คาความถเพมขนเปน 61 ครงคดเปนคาเฉลยความถเทากบ 7.62 ครง ระยะท 4 (B2) เปนระยะทกลบมาใชโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกรเหมอนระยะท 2 พบวาพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนลดลงเปน 42 ครง จากการสงเกตจานวน 8 ครงคาความถและคาเฉลยความถในระยะท 4 มดงน 9-7-5-3-6-5-4-3 คดเปนคาเฉลยความถเทากบ 5.22 ครง สรปพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนพบวาระยะท1(A1) ระยะเสนฐาน เปนระยะทสงเกตพฤตกรรมโดยไมใชโปรแกรมการปรบพฤตกรรม คาเฉลยความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนอยในระดบสงสด คอ 12.87 ครง และในระยะท 2 (B1) ระยะปรบพฤตกรรม คาเฉลยความถเทากบ 7 ครง ซงแสดงใหเหนความถของพฤตกรรมทลดลง นาจะเปนผลจากการใชโปรแกรมการปรบพฤตกรรม และในระยะท3(A2) คาเฉลยความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนสงขนเขาใกลระยะเสนฐาน คอ 7.62 ครง ผวจยจงสรปไดวาพฤตกรรมไมตงใจเรยนเปลยนแปลงไปเนองจากผลของการใชโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพเพอใหความชดเจนยงขนสามารถดไดจากแนวโนมของพฤตกรรมไมตงใจเรยนในระยะท 4 คาเฉลยความถเทากบ 5.22 ครง ซงมแนวโนมไปสพฤตกรรมในระยะท 2 ระยะท 3พฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนลดลงแสดงวาโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกรสามารถลดพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนได

ภาพท 2 กราฟแสดงคาความถและคาเฉลยความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนแตละระยะของการทดลองทง 4 ระยะ

46

0

2

4

6

8

10

12

14

16

ความถของจานวน ครงของชวงเวลาพฤต กรรมไมตงใจเรยน

4 8 12 16 20 24 28 32

ระยะท1(A1) ระยะท2 (B1) ระยะท3 (A2) ระยะท4 (B2)

ความถ

จานวนครง

คาเฉลยความถของ จานวนครงของ พฤตกรรมไมตงใจเรยน

47

จากภาพท 2 กราฟแสดงคาความถและคาเฉลยความถพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนแตละระยะการทดลองทง 4 ระยะพบวาระยะท 1 (A1) ระยะเสนฐานเปนระยะทเสนกราฟแสดงคาเฉลยความถอยในระดบสงสดคอ 11.5 และระยะท 2 ระยะปรบพฤตกรรมเสนกราฟแสดงพฤตกรรมไมตงใจเรยนจะอยในระดบตาลงมาคาเฉลยความถเทากบ 7.00 ครง แสดงใหเหนวาความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนทลดลง นาจะเปนผลมาจากการใชโปรแกรมการปรบพฤตกรรม และในระยะท 3 (A2)ระยะหยดยงการปรบพฤตกรรม เสนกราฟแสดงพฤตกรรมไมตงใจเรยนจะอยในระดบสงขนเขาใกลระยะเสนฐานทาใหสรปไดวาพฤตกรรมไมตงใจเรยนเปลยนแปลงไปเนองจากผลของการใชโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและยงชดเจนมากขนเมอในระยะท 4 ระยะทใชโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพอกครงพบวา เสนกราฟแสดงพฤตกรรมไมตงใจเรยนจะอยในระดบตาลงเนองจากเปนระยะทใหโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพเหมอนระยะท 2 และจะสงเกตไดวาในระยะท 2 และระยะท 3 เสนกราฟแสดงพฤตกรรมไมตงใจเรยนมทศทางตรงกนขามแสดงใหเหนวาพฤตกรรมดงกลาวเปลยนแปลงเนองมาจากผลการใชโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพ สรปไดวาผลของโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพสามารถลด พฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนไดซงสอดคลองกบสมมตฐานทตงไว

48

บทท 5

สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ วตถประสงคของการศกษาคนควา

เพอศกษาผลของโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพทมตอพฤตกรรมไมตงใจเรยนของนกเรยนสมาธสน ขอบเขตของการศกษาคนควา

ตวอยางทใชศกษาเปนเดกสมาธสน จานวน1 คน ทไดรบการตรวจวนจฉยโดยใชใชเกณฑการวนจฉยจากสมาคมจตแพทยอเมรกนวาเปนเดกสมาธสนจากโรงพยาบาลศรราชกรมการแพทยกระทรวงสาธารณสขแลวลงความเหนวาเปนเดกสมาธสน (ADHD ) กาลงศกษาอยระดบชนประถมศกษาปท 6 ปการศกษา 2548 จานวน 1 คนและครประจาชน ครผสอนระบวามพฤตกรรมไมตงใจเรยนขณะเรยนวชาภาษาไทยและมพฤตกรรมไมตงใจเรยนดงน แสดงอาการงวงนอน เหมอลอย ไมฟงครขณะสอน หนหนาไปสนใจสงอน หยบสงอนขนมาทาทไมเกยวของกบบทเรยนหรอชวนเพอนคย

เครองมอทใชในการศกษาคนควา 1. ชดการสงเกต และแบบบนทกพฤตกรรมแบบชวงเวลา 2. โปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพ วธดาเนนการศกษาคนควา 1. ขนเตรยมการกอนดาเนนการทดลองใชเวลาทงหมด 3 สปดาห เรมตงแตวนท27 ม.ย.48 ถงวนท 15 ก.ค.48 โดยดาเนนการในเรอง ดงน

49

1.1 นกเรยนตวอยางเคยไดรบการวนจฉยจากโรงพยาบาลศรราชโดยใชเกณฑการวนจฉยจากสมาคมจตแพทยอเมรกนวาเปนเดกสมาธสน

1.2 ครประจาชนและครผสอนระบวาเดกสมาธสนจากขอ 1.1 มปญหาพฤตกรรมไมตงใจเรยน

1.3 ผวจยเขาไปสงเกตพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนดงกลาวอกครงพบวานกเรยนมพฤตกรรมไมตงใจเรยนคอแสดงอาการงวงนอน เหมอลอยไมฟงครพด หนหนาไปสนใจสงอนหรอหยบสงอนทไมเกยวของกบบทเรยนขนมาทาและชวนเพอนคย 1.4 กาหนดโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพเพอลดพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสน และพฒนาเครองมอแบบสงเกตและบนทกพฤตกรรมไมตงใจเรยนแบบชวงเวลา ปรบปรงแกไขและหาคาความเชอถอ แลวจงนามาใชสงเกตตามชวงเวลาทกาหนด 1.5 การสารวจตวเสรมแรงเพอใชในการวางเงอนไขการเสรมแรงดวยเบยอรรถกรโดยสมภาษณตวเสรมแรงจากผปกครอง ครและเดกสมาธสนโดยใชแบบสารวจตวเสรมแรงและใหเรยงลาดบความตองการของเดกสมาธสนตอจากนนจงนาเฉพาะคาตอบมาพจารณาคดเลอกตวเสรมแรง โดยถอเกณฑตวเสรมแรงจะตองจดหาไดงายราคาไมแพงแลวจงนามากาหนดเปนอตราการแลกเปลยนกบเบยอรรถกรตามความเหมาะสม และผวจยไดอธบายขนตอนการทดลองและเงอนไขการเสรมแรงใหนกเรยนตวอยางเขาใจกอนเขารบการทดลอง 2. ขนดาเนนการทดลอง การทดลองครงนเปนการปรบพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนในชนเรยนปกต ใชเวลา 8 สปดาหๆละ 4 ครงๆ ละ 60 นาท จานวนทงหมด 32 ครง ในชวงเวลาของการเรยนวชาภาษาไทยซงเปนการทดลองแบบสลบกลบ ผวจยทาการทดลองอยางตอเนองตงแตวนท 18 ก.ค.48 ถงวนท 30 ก.ย.48 แบงเปน 4 ระยะ ดงน ระยะท 1(A1) ระยะเสนฐาน ระยะนเปนการสงเกตเพอบนทกขอมลพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนโดยไมใชโปรแกรมการปรบพฤตกรรมเพอนามาเปนขอมลพนฐานการทดลอง ใชเวลาการทดลอง 2 สปดาหๆละ 4 ครงๆ ละ 60 นาท จานวน 8 ครง ระยะท 2 (B1) ระยะปรบพฤตกรรม ระยะนใหโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพ เพอปรบพฤตกรรมไมตงใจเรยนของนกเรยนสมาธสนในวชาภาษาไทย คอ เมอเดกสมาธสนมพฤตกรรมไมตงใจเรยน ผวจยจะใหการชแนะดวยภาพและถานกเรยนมพฤตกรรมทเหมาะสม คอ สามารถลดพฤตกรรมไมตงใจเรยน ได ผวจยจะใหการเสรมแรงดวยเบยอรรถกรคอ บนทกดาวคะแนน และเมอเดกสมาธสนไดรบดาวคะแนนสามารถนามาแลกสงเสรมแรงทกาหนด

50

ไวหรอจะสะสมไวแลกในครงตอไปไดเวลาการทดลอง 2 สปดาหๆละ 4 ครงๆ ละ 60 นาท จานวน 8 ครง ระยะท 3 (A2)ระยะหยดยงการปรบพฤตกรรม โดยระยะนจะยตการใหโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพแตยงคงดาเนนการสงเกตและบนทกพฤตกรรมไมตงใจเรยนตอไปเพอดการเปลยนแปลงของพฤตกรรม ระยะนเวลาการทดลอง 2 สปดาหๆละ 4 ครงๆ ละ 60 นาท จานวน 8 ครง ระยะท 4 (B2) ระยะการปรบพฤตกรรมอกครงระยะนจะใหโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพ คอ เมอเดกมพฤตกรรมไมตงใจเรยนผวจยจะใหการชแนะดวยภาพอกครงถาเดกมพฤตกรรมไมตงใจเรยนลดลงกใหการเสรมแรงดวยเบยอรรถกรเพอใหเหนแนวโนมของพฤตกรรมทเปลยนแปลงชดเจนยงขน ใชเวลาการทดลอง 2 สปดาหๆละ 4 ครงๆ ละ 60 นาท จานวน 8 ครง สรปผลการวจย โปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกรสามารถลดพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนไดซงสอดคลองกบสมมตฐานทตงไว คอการเปรยบเทยบพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนทไดรบโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกรกอนและหลงไดรบโปรแกรมพบวาระยะท 1 ระยะเสนฐาน ความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนจานวน 92 ครง คาเฉลยความถเทากบ 11.5 ระยะท 2 ระยะปรบพฤตกรรม เปนระยะทใหโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกรความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนลดลงเหลอจานวน 56 ครง คาเฉลยความถเทากบ 7.00 ระยะท 3 ระยะหยดยง ระยะนจะยตการใหโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกรพบวาความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนเพมมากขนเปน 61 ครง คาเฉลยความถเทากบ 7.62 ระยะท 4 ระยะการปรบพฤตกรรมอกครง ระยะนใหโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกรอกครงพบวาความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนลดลงเหลอจานวน 42 ครงคาเฉลยความถเทากบ 5.22 ซงจะเหนวาคาเฉลยความถในระยะท 2 และระยะท3 เมอเปรยบเทยบคาเฉลยความถจากเสนกราฟ พบวาเสนกราฟมทศทางตรงขามกนแสดงวาโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพมผลเปลยนแปลงพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนได

51

การอภปรายผล การวจยครงนเปนการศกษาและเปรยบเทยบระหวางพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนกอนและหลงไดรบโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกรขณะเรยนวชาภาษาไทย ปรากฏผลการวจย ดงน นกเรยนสมาธสนทมพฤตกรรมไมตงใจเรยนในระดบชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนมารยอปถมภ ซงเปนนกเรยนตวอยางพบวาหลงการใหโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกรผลการวเคราะหคาความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนในแตละระยะการทดลองพบวาพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนลดลงในระยะทใหโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกรจากการวเคราะหเปรยบเทยบความสมพนธคาเฉลยความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนในแตละระยะการทดลองแสดงใหเหนแนวโนมของพฤตกรรมไมตงใจเรยนตาลงเมอใหโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกรโดยเหนการเปลยนแปลงจากระดบเสนกราฟทตาลง ระยะท 2 (B1) ระยะการปรบพฤตกรรม คาเฉลยความถของพฤตกรรมสงขนในระยะท 3 (A2) ระยะหยดยง เมอยตการใหโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกรโดยดจากเสนกราฟทสงขน จากผลการวจยดงกลาวแสดงวาโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกรสามารถลดพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนได ผลดงกลาวนเปนไปตามแนวคดการปรบพฤตกรรมของวลสนและโอเลยร คอการปรบพฤตกรรมสามารถนาไปสงเสรมใหนกเรยนมพฤตกรรมทเหมาะสม โดยการชมเชย และใชเทคนคการลงโทษหรอการชแนะในพฤตกรรมทไมเหมาะสมทจะเพอจดการเรยนการสอนของเดกสมาธสนและประยกตใชกบทกสภาพการณในสถาบนการศกษาสามารถปรบพฤตกรรมของผเรยนได การจดการเรยนการสอนของเดกสมาธสนโดยเพมความเขมของสอการสอน อปกรณการสอนใชแบบสฉดฉาด หรอตวอกษรม สสนสวยงาม มภาพประกอบมากๆ จะทาใหเดกสนใจมากขน การปรบพฤตกรรมดวยวธการเตอน (Promting) ดวยภาพเปนการเตอนใหเดกพยายามพฒนาตนเองใหมพฤตกรรมไมพงประสงคลดลง และยงเปนการชแนะใหเดกกลบมาสนใจในกจกรรมการเรยนและสงผลใหมผลสมฤทธทางการศกษาทดและแนวคดของการเสรมแรงทางบวกในการใหการเสรมแรงทางบวกแกเดกตองตระหนกเสมอวาเดกแตละคนมความชอบแตกตางกนควรเลอกตวเสรมแรงทเหมาะสม การใหการเสรมแรงทางบวกในจงหวะหรอเวลาทเดกแสดงพฤตกรรมทเหมาะสมจะทาใหเดกเรยนรเงอนไขไดทนท การใหการเสรมแรงทางบวกแกเดกตวเสรมแรงจะมคณภาพมากนอยเพยงใดขนอยกบความพอใจของเดกสามารถรบร

52

เงอนไขไดมากนอยเพยงใด ถาเดกรบรเงอนไขไดมากจะทาใหตวเสรมแรงมประสทธภาพมากในการลดพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสน ซงจะเหนไดวาพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนในระยะ 1 (A1) เกดพฤตกรรมเปนไปตามธรรมชาตของเดกสมาธสน สวนในระยะท 2 (B1) หลงการใหโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกรพบวาพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนลดลง ซงสอดคลองกบทฤษฎการปรบพฤตกรรมและทฤษฎการวางเงอนไขแบบออบเพอแรน คอนดชนนง (Operant Conditioning) ทวาบคคลแสดงพฤตกรรมออกมานนขนอยกบการปฎสมพนธของบคคลกบสงแวดลอม สวนในระยะ 3 (A2) ซงเปนการหยดใหโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบย อรรถกร(สมโภชน เอยมสภาษต 2539: 139) กลาววาการใชการหยดยงในระยะ 3 จะทาใหการกระทาทกระทาอยเพมสงขนโดยพฤตกรรมจะเปลยนแปลงไปในทางรนแรงขนสวนในระยะท 4 (B2) กลบมาใชโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกรอกครงพบวาพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนลดลงเมอเปรยบเทยบกบระยะท3 (A2) ทงนเปนเพราะเดกไดรบเงอนไขการเรยนรมาแลวดงนนผลของโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกรสามารถลดพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสน ตลอดเวลาของการทดลอง พบวาเดกสมาธสนเรยนรเงอนไขและแสดงพฤตกรรมไมตงใจเรยนลดลง ซงสอดคลองกบงานวจยของรอบและโรเบรตซงศกษาเกยวกบการใชเบยอรรถกรในการปรบพฤตกรรมกอกวนในชนเรยนเปนกลม และสอดคลองกบงานวจยของสภาวด ธนะศร (2531) เรองการเปรยบเทยบประสทธภาพของการใชการชแนะ การเสรมแรงทางบวก การถอดถอนตอการเพมและการคงอยของพฤตกรรมการเขารวมกจกรรมในชนเรยนของนกเรยน ชนประถมศกษาปท 5 พบวาพฤตกรรมการเขารวมกจกรรมในชนเรยนของนกเรยนกลมท ไดรบการใชการชแนะรวมกบการเสรมแรงทางบวกและการถอดถอนการชแนะเพมมากขนกวากลมควบคมทไดรบการสอนปกต และยงสอดคลองกบสมมตฐานทตงไว ขอเสนอแนะ 1. การนาโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกรไปใชควรจะตองศกษาและทาความเขาใจจดมงหมาย ลาดบขนตอนตามวธดงกลาวกอนจะนาไปใชในรายอนๆเพราะเดกแตละคนจะมความเขาใจในการเงอนไขทแตกตางกนแตสามารถประยกตเพอนาไปใชปรบพฤตกรรมทเปนปญหาอนๆในชนเรยนได ซงสามารถลดพฤตกรรมทไมพงประสงคและเพมผลสมฤทธทางการเรยนทดขน

53

2. การใชโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกรควรศกษาพนฐานการเรยนและความตองการของเดกกอนเพอนาไปพฒนารปแบบการเสรมแรงดวยเบยอรรถกรใหมประสทธภาพและเหมาะสมกบสภาพของเดก และในการทดลองใชโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพนขณะทาการทดลองในชนเรยนควรอธบายใหนกเรยนอนในชนเรยนเขาใจดวยวาเปนการปรบพฤตกรรมการเรยนรวมกนเพอใหเดกใหความรวมมอและไมเกดความแตกตางในชนเรยน 3. การใหโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกรกบเดกสมาธสนควรใหการเสรมแรงเมอเดกกระทาพฤตกรรมทเหมาะสมทนทเพอให พฤตกรรมคงทหรอเกดขนอก แตเมอเดกไมกระทาพฤตกรรมทกาหนดกไมใหเบยอรรถกร ขอเสนอแนะในการศกษา 1. การใหโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกรถานามาพฒนาใหเขาใจงายขน ชดเจน สะดวกและมประสทธภาพตอการจดกจกรรมการเรยนการสอนแกเดกสมาธสนแลว ควรมการศกษาเปรยบเทยบการใชการชแนะดวยภาพกบการ ชแนะดานอนๆอกเพอจะไดวธการทเหมาะสมทจะใชกบเดกสมาธสนตอไป 2. ควรมการใชโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและเสรมแรงดวยเบยอรรถกรในการชแนะเพอลดปญหาพฤตกรรมอนของเดกสมาธสน เชน พฤตกรรมกาวราว พดจาหยาบคาย ฝาฝนกฎระเบยบวนยเพอใหเกดการแผขยายของพฤตกรรมการเรยนร 3. ควรทาการวจยเกยวกบการปรบพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนซาอกครง เพอเปรยบเทยบวาจะไดผลเชนเดยวกนหรอไม

54

บรรณานกรม ประวต เอราวรรณ การวจยในชนเรยน.ฉบบปรบปรงใหม.กรงเทพฯ: บรษทสานกพมพดอกหญา

วชาการ จากด,2545. ผดง อารยะวญ. เดกทมปญหาทางพฤตกรรม.กรงเทพฯ: บรษทสานกพมพแวนแกว,2542. . เดกทมปญหาในการเรยนร.กรงเทพฯ: บรษทสานกพมพแวนแกว,2544. ผองพรรณ เกดพทกษ. การปรบพฤตกรรมเบองตน.กรงเทพฯ:ทบวงมหาวทยาลย ,2530. พชรวลย เกตแกนจนทร. เดกสมาธสน.กรงเทพฯ:P.A.ART and PRINTING CO.,LTD.,2540. เยน ธรพพฒนชย. “การปรบพฤตกรรมกาวราวในชนเรยนของเดกออทศตคชนประถมศกษาปท 1

โดยใชการเสรมแรงดวยเบยอรรถกรในการทาแบบฝกหดวชาคณตศาสตร.”วทยานพนธ ปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการศกษาพเศษ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ,2541.

เรณ ผดงถน. “การใชการเสรมแรงทางสงคมเพอปรบพฤตกรรมกาวราว.” วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต สาขาวชาจตวทยาและการแนะแนว จฬาลงกรณมหาวทยาลย ,2517. วนดดา ปยะศลป และพนม เกตมาน.ตาราจตเวชเดกและวยรนชมรมจตแพทยเดกและวยรน.

กรงเทพฯ: บรษทบยอนด เอนเทอรไพรซ,2545.

ศราวธ วงศทอง. “การศกษาเปรยบเทยบผลของการวางเงอนไขเปนกลมและการชแนะทมตอวนย ในหองเรยน ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนตระการพชผล อาเภอ ตระการพชผล จงหวดอบลราชธาน.”วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชา การศกษาพเศษ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ,2536.

ศรเรอน แกวกงวาล. จตวทยาเดกพเศษแนวคดสมยใหม. กรงเทพฯ : สานกพมพหมอชาวบาน,2544.

55

ศรเรอน แกวกงวาล. จตวทยาเดกทมลกษณะพเศษ. พมพครงท 3. กรงเทพฯ : สานกพมพ หมอชาวบาน,2546.

ศนสนย ฉตรคปต.คมอครและผปกครองสาหรบเดกสมาธสน. กรงเทพฯ:โรงพมพครสภาลาดพราว,

2546. สมโภชน เอยมสภาษต.ทฤษฎและเทคนคการปรบพฤตกรรม. พมพครงท 2 กรงเทพฯ :

โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย ,2539. สภาวด ธนะศร. “การศกษาเปรยบเทยบประสทธภาพของการใชการชแนะ การเสรมแรงทางบวก

และการถอดถอนตอการเพมและการคงอยของพฤตกรรมการเขารวมกจกรรมใน ชนเรยน.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการศกษาพเศษ มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ ,2531.

สวมล ตรกานนท. ระเบยบวธการวจยทางสงคมศาสตร:แนวทางสการปฏบต. พมพครงท 2

กรงเทพฯ : โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย ,2546. เสมอใจ ชนจต. “การเปรยบเทยบพฤตกรรมตงใจเรยนของนกเรยนชนมธยมศกษาปท 1 โรงเรยน

ธรรมโชตศกษาลย จงหวดสพรรณบร โดยการเสรมแรงทางบวกเปนกลมและเปนราย บคคล.”วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการศกษาพเศษ มหาวทยาลย ศรนครนทรวโรฒ ,2533.

เสาวคนธ ศรพทธดลก. “ผลของการใชเทคนคแมแบบควบคกบการเสรมแรงทมตอการอานคา

ควบกลา ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนบานราษฎรดาเนน.” วทยานพนธ ปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการศกษาพเศษ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ,2537.

อนทรา มนธรรม. “การเปรยบเทยบผลการควบคมตวเองควบคกบการใชหลกพรแมคและการ

ควบคมตนเองควบคกบการชแนะทมตอวนยในหองเรยนของนกเรยน ชนมธยมศกษา ปท 2 โรงเรยนบางประหน อาเภอบางประหน จงหวดพระนครศรอยธยา.”วทยานพนธ

ปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการศกษาพเศษ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ,2537.

56

อบลวรรณ ออนคาผาง. “ผลของการเสรมแรงแบบ ด อาร เอ เพอลดพฤตกรรมไมอยนงในระเบยบ วนยในหองเรยนของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 โรงเรยนบานทงชาง กงอาเภอ ทงศรอดม จงหวดอบลราชธาน.”วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการศกษา พเศษ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ ,2535.

Bellack, Alland S and others. International Handbook of Behavior Modification and therapy.

New York: Plenum Press, 1982. Fischer, Joel, and Harey L Gochros.Planned Behavior Change: Behavior Modification in Social

Work. New York: The Free Press, 1975. Kaufran, K.F, and D.O’Leary. “Reward, Cost and Self – Evaluation Procedures for Disruptive

Adolescents in a Psychiatric Hospital School.” Journal of Applied Behavior Analysis, no.5 (1972) : 293-303.

Kazdin, Alan E. The Token Economy: A Review and Evaluation. New York: Plenum Press,

1982. . Behavior Modification in Applied Setting. Illionis: Dorsey Press,1984. O’Leary, S.G,and K.D. O’Leary. Handbook of Behavior Modification and Behavior therapy.

Vol. 1, In eitenbery Harold (Ed) Englewood Cliffs. N.J : Prentice-Hall,1976.

58

ภาคผนวก

59

ภาคผนวก ก ชดการสงเกตและแบบบนทกพฤตกรรมไมตงใจเรยนแบบชวงเวลา

60

ชดการสงเกตและแบบบนทกพฤตกรรมไมตงใจเรยนแบบชวงเวลา ขนตอนการพฒนาเครองมอแบงออกเปน 3 ตอนคอ ตอนท 1 ขอมลเกยวกบเกณฑในการพจารณาพฤตกรรมไมตงใจเรยนในชนเรยนม

ดงตอไปน พฤตกรรมท 1 นกเรยนแสดงอาการงวงนอน

พฤตกรรมท 2 นกเรยนไมฟงคร มอาการเหมอลอย พฤตกรรมท 3 นกเรยนหนหนาไปสนใจสงอน พฤตกรรมท 4 นกเรยนหยบสงอนขนมาทาทไมเกยวของกบบทเรยน พฤตกรรมท 5 นกเรยนชวนเพอนคย ตอนท 2 ขอมลเกยวกบการใหและไมใหคะแนนจากพฤตกรรมไมตงใจเรยนในชนเรยน

การใหคะแนนพฤตกรรมไมตงใจเรยนโดยใชสญญาลกษณการบนทกพฤตกรรม ดงน + หมายถงในชวงเวลาทสงเกต นกเรยนกลมตวอยางทถกสงเกตไมไดแสดงพฤตกรรม

ไมตงใจเรยนในชนเรยน - หมายถงในชวงเวลาทสงเกตนกเรยนกลมตวอยางทถกสงเกตไมไดแสดงพฤตกรรมไม

ตงใจเรยนในชนเรยน 1. ถาพฤตกรรมเปาหมายเกดขนในชวงเวลาของการสงเกตใหนบความถ หรอจานวนครงของพฤตกรรมทเกดขนโดยบนทกเครองหมาย + ลงในแบบบนทกพฤตกรรมตรงชวงเวลาท พฤตกรรมนนเกดขน 2. ถาพฤตกรรมเปาหมายไมเกดขนในชวงเวลาของการสงเกตใหบนทกเครองหมาย - ลบในแบบบนทกพฤตกรรมตรงชวงเวลานน

61

แบบสงเกตและบนทกพฤตกรรมไมตงใจเรยนแบบชวงเวลา

ผถกสงเกต.............................................................สถานท.................................................... วนท...........................เดอน...................................พ.ศ.......................ครงท.......................... ชอผสงเกต.........................................เวลาเรม ...........................เวลาหยด............................

พฤตกรรมทสงเกต : พฤตกรรมไมตงใจเรยนในชนเรยน ไดแก พฤตกรรมท 1 นกเรยนแสดงอาการงวงนอน พฤตกรรมท 2 นกเรยนไมฟงคร มอาการเหมอลอย พฤตกรรมท 3 นกเรยนหนหนาไปสนใจสงอน พฤตกรรมท 4 นกเรยนหยบสงอนขนมาทาทไมเกยวของกบบทเรยน พฤตกรรมท 5 นกเรยนชวนเพอนคย

คาชแจงการใชแบบบนทกพฤตกรรม

การใหคะแนนพฤตกรรมไมตงใจเรยนโดยใชสญญาลกษณการบนทกพฤตกรรม ดงน + หมายถงในชวงเวลาทสงเกตนกเรยนตวอยางทถกสงเกตไมไดแสดงพฤตกรรมไมตงใจ

เรยนในชนเรยน - หมายถงในชวงเวลาทสงเกตนกเรยนตวอยางทถกสงเกตไมไดแสดงพฤตกรรมไมตงใจ

เรยนในชนเรยน 1. ถาพฤตกรรมเปาหมายเกดขนในชวงเวลาของการสงเกตใหนบความถ หรอจานวนครงของพฤตกรรมทเกดขนโดยบนทกเครองหมาย + ลงในแบบบนทกพฤตกรรมตรงชวงเวลาท พฤตกรรมนนเกดขน 2. ถาพฤตกรรมเปาหมายไมเกดขนในชวงเวลาของการสงเกตใหบนทกเครองหมาย - ลบในแบบบนทกพฤตกรรมตรงชวงเวลานน

ตารางท 2 แบบสงเกตและบนทกพฤตกรรมไมตงใจเรยน ชอนกเรยน............................................................อาย.....................ป .........................เดอน ..................................ชน.......................................................... สงเกตครงท.............วนท.............................วชาเรยน......................................ครผสอน..............................วน / เดอน / ป......................... เวลา.................. สถานทสงเกต...........................................................ผสงเกต.....................................................................ผสงเกต................................................................

พฤตกรรม 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

12 13 14

15 16

17

18 19

20 รวม

1. นกเรยนแสดงอาการงวงนอน

2. นกเรยนไมฟงคร มอาการเหมอลอย 3. นกเรยนหนหนาไปสนใจสงอน

4. นกเรยนหยบสงอนขนมาทา ทไมเกยวของกบบทเรยน

5. นกเรยนชวนเพอนคย หมายเหต การบนทกพฤตกรรมแบบชวงเวลานบนทกพฤตกรรมทกๆชวงเวลา สงเกต 2นาท บนทก 1 นาท ทมา ชดสงเกตและแบบบนทกพฤตกรรมแบบชวงเวลา

62

63

ตอนท 3 การหาคาความเทยงตรงระหวางผสงเกต (IOR) ดาเนนการตามขนตอน ดงน

1. ผวจยและผชวยวจยศกษาและทาความเขาใจความมงหมายของการวจยครงน 2. ผวจยและผชวยวจยศกษานยามของพฤตกรรมไมตงใจเรยนในชนเรยน และแบบ

บนทกพฤตกรรมไมตงใจเรยนในชนเรยนใหเขาใจตรงกน เพอสามารถบนทกการสงเกตไดอยางถกตอง

3. การหาคาความเทยงตรงระหวางผสงเกตของการวจยครงนใชชดสงเกตและแบบบนทกพฤตกรรมแบบชวงเวลา (Time Sampling)โดยสงเกตพฤตกรรมของนกเรยนตวอยางตอเนอง เปนเวลา 60 นาท ชวงเวลาสงเกต 2 นาท ชวงเวลาบนทก 1 นาท รวมชวงเวลาของการสงเกตแตละครง 20 ชวงเวลา เปนเวลา 8 สปดาห สปดาหละ 4 ครง

4. ผวจยและผชวยผวจยเขาไปสงเกตพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนในชนเรยนวชาภาษาไทย โดยอยในตาแหนงทมองเหนพฤตกรรมของนกเรยนตวอยางและไดยนเสยงชดเจน รวมทงนกเรยนตวอยางมองเหนแผนภาพชดเจนและไมรบกวนการเรยนการสอนหรอใหความสนใจนกเรยนตวอยางเปนพเศษ และไมใหนกเรยนตวอยางเหนแบบบนทกพฤตกรรม

64

ตารางท 3 แสดงการหาคาความเทยงตรงระหวางผสงเกต(IOR ) พฤตกรรมไมตงใจเรยนของ เดกสมาธสน ครงท

คนท 1 ผสงเกต คนท 2

พฤตกรรมทแสดง

พฤตกรรมทไมแสดง

+ IOR - IOR คา IOR หมายเหต

1 12 6 1 2 12 8

18 2 90

1 11 7 2 2 11 9

18 2 90

1 11 8 3 2 12 8

19 1 95

1 11 9 4 2 11 7

18 1 90

1 8 10 5 2 10 8

16 4 80

1 11 8 6 2 12 8

19 1 95

1 12 8 7 2 10 8

18 2 90

1 12 8 8 2 11 8

19 1 95

1 12 8 9 2 10 8

18 2 90

1 11 8 10 2 10 9

18 1 90

ทมา จากการสงเกตพฤตกรรมไมตงใจเรยนและคานวณ

65

ภาคผนวก ข โปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพ

66

สอทใชในโปรแกรมการปรบพฤตกรรม

เรอง ผลของการชแนะดวยภาพเพอลดพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสน

ภาพท 3 ภาพทใชเปนสอแสดงการชแนะใหนกเรยนลดพฤตกรรมไมตงใจเรยน ทมา จากโปรแกรมการปรบพฤตกรรมและการชแนะดวยภาพ

67

ชดการเสรมแรงดวยเบยอรรถกร ประกอบไปดวย 1. แบบสารวจตวเสรมแรง ครงท 1 และครงท 2 2. บตรบนทกจานวนดาวคะแนน 3. ตารางอตราการแลกเปลยนเบยอรรถกร

แบบสารวจตวเสรมแรง (ครงท 1) ชอ..........................................นามสกล.......................................ชน...................................... วนท.......................................เดอน.............................................พ.ศ. ...................................

คาชแจง จงตอบคาถามตอไปนทกขอความตามเปนจรงทตรงกบความตองการของเดกโดยเรยงลาดบจากสงทเดกตองการมากทสด เปนอนดบ1 สงทตองการรองลงมาเปนอนอบ 2 , 3 ,4 ,5ตามลาดบ

1. จากการสอบถามผปกครองเดกชอบสงของตอไปน 1)............................................................................

2)............................................................................ 3)............................................................................

2. จากการสงเกตของครประจาชนเดกชอบสงของตอไปน 1).................................................................................. 2).................................................................................. 3)..................................................................................

68

แบบสารวจตวเสรมแรง (ครงท 2)

ชอ..........................................นามสกล.......................................ชน...................................... วนท.......................................เดอน.............................................พ.ศ. ...................................

คาชแจง นกเรยนจงเลอกสงตางๆ ทกาหนดใหมาขางลางน โดยเตมตวเลขลงในชองทาง

ขวามอสงใดทนกเรยนชอบและตองการมากทสดใหใส หมายเลข 1 สงใดทชอบรองลงไปใหใส หมายเลข 2 , 3 , 4 , 5 สงของทใหเลอก เลอกอนดบ

........................................................... ...................................... ........................................................... .....................................

........................................................... ...................................... ........................................................... .....................................

........................................................... ......................................

69

ตารางท 4 บตรบนทกจานวนดาวคะแนน ชอ................................................นามสกล........................................ชน......................................

จานวน(ครง) จานวน(คะแนน) ระยะการทดลอง

การสงเกตครงท

พฤตกรรมไมตงใจเรยน

พฤตกรรมไมตงใจเรยนทลดลงจากคาเฉลยเสนฐาน

ดาวคะแนนทไดรบ

ดาวคะแนนสะสม

ระยะท 2 9 10 1 1 1 10 8 3 3 4 11 5 6 6 10 12 6 5 5 15 13 9 2 2 17 14 7 4 4 21 15 6 5 5 26 16 5 6 6 32

รวม - 56 32 32 32 ระยะท 4 25 9 2 2 34

26 7 4 4 38 27 5 6 6 44 28 3 8 8 52 29 6 5 5 57 30 5 6 6 63 31 4 7 7 70 32 3 8 8 78

รวม - 42 46 46 78 ทมา จากการสงเกตและบนทกพฤตกรรมและการเสรมแรงดวยเบยอรรถกร

70

ตารางท 5 อตราการแลกเปลยนเบยอรรถกร

จานวนดาว

สงเสรมแรงทไดรบ

5 ดาว

ชอคโกแลต

10 ดาว

แผนวซด เกมคอมพวเตอร

20 ดาว

แผนวซด สารคดเกยวกบประวตศาสตร

30 ดาว

ตกตาเซรามก

40 ดาว

ชมเชยตดปายนเทศของชนเรยน

ทมา จากโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพและการเสรมแรงดวยเบอรรถกร

71

ภาพสงเสรมแรง

ภาพท 5 ภาพสงเสรมแรงทใชในการปรบพฤตกรรม ทมา จากโปรแกรมการปรบพฤตกรรมโดยการชแนะดวยภาพ

72

ภาคผนวก ค คาเฉลยความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนในระยะเสนฐาน

73

การคานวณหาคาเฉลยความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนในระยะเสนฐานตลอดการทดลอง 4 ระยะ คาเฉลยความถของพฤตกรรม = ผลรวมของความถของพฤตกรรมตลอดระยะเสนฐาน จานวนครงการสงเกตตลอดระยะเสนฐาน

ตวอยาง การคานวณในการทดลองระยะท 1(ระยะเสนฐาน) เดกสมาธสนมพฤตกรรมไมตงใจเรยนเกดขน 92 ครง ตลอดระยะเสนฐาน จานวนการสงเกต 8 ครง ตารางท 6 คาเฉลยความถของพฤตกรรมไมตงใจเรยนของเดกสมาธสนในระยะท 1 ระยะเสนฐาน

ระยะท 1 เสนฐาน การสงเกตครงท ความถของพฤตกรรม คาเฉลยความถพฤตกรรม

1 11 - 2 9 - 3 10 - 4 12 - 5 11 - 6 14 - 7 12 - 8 13 -

รวม 92 11.50 ทมา จากการสงเกตและบนทกพฤตกรรมไมตงใจเรยนแบบชวงเวลา

74

ประวตยอผวจย ชอ-สกล นางสาวรดาธร นลละออ ทอย 58/7 ม.1 ถนนนเรศวร ตาบลเขาสามยอด อาเภอเมอง จงหวด

ลพบร 15000 โทรศพท (036) 620932 ประวตการศกษา

พ.ศ. 2536 สาเรจการศกษาประกาศนยบตรพยาบาลศาสตรจากวทยาลย พยาบาลบรมชนนสระบร จงหวดสระบร

พ.ศ. 2548 ศกษาตอระดบปรญญามหาบณฑต สาขาวชาจตวทยาการศกษา พเศษ บณฑตมหาวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร วทยาเขต พระราชวงสนามจนทร

ประวตการทางาน พ.ศ. 2536-2538 พยาบาลวชาชพ ระดบ 3 งานผปวยหนก โรงพยาบาลลพบร

จงหวดลพบร พ.ศ. 2538-2543 พยาบาลวชาชพ ระดบ 5 งานกมารเวชกรรม โรงพยาบาลลพบร

จงหวดลพบร พ.ศ. 2543-ปจจบน พยาบาลวชาชพ ระดบ 7 คลนกกระตนพฒนาการงานผปวยนอก

โรงพยาบาลลพบร จงหวดลพบร