Сүз Сүз төркемнәретөркемнәре

Мөстәкыйль сүз

төркемнәреБәйләгеч сүз төркемнәре

Модаль сүз төркемнәре

Исем

Сыйфат

Рәвеш

Сан

Алмашлык

Фигыль

Аваз ияртемнәре

Бәйлек

Теркәгеч

Хәбәрлек сүзләр

Модаль сүз

Ымлык

Кисәкчә

ИсемИсемИсем- предмет һәм затларны белдерә торганИсем- предмет һәм затларны белдерә торган

сүз төркеме. Ул кемсүз төркеме. Ул кем?? нәрсә нәрсә??кемнеңкемнең?? нәрсәнең нәрсәнең?? Һ.б кебек Һ.б кебек сорауларга җавап бирә.сорауларга җавап бирә.

Исем

Уртаклыкисем

Бер төрдән булган предметларның, затларның

барысы өчен дә уртак була.

Мәсәлән: шәһәр, журнал, кеше һ.б

Ялгызлыкисем

Бер төрдән булган

предмет һәм затларның

берсенә генә бирелә.

Мәсәлән: Нияз, Казан, Татрстан

исемисем

Берлек санКүплек сан

Предметның бер

булуын белдерә.

Мәсәлән:мурман,

гөмбә, гаилә.

Предметның яки

затның күп

булуып белдерә.

кушымчалар:

-лар,-ләр,-нар,-нәр.

Мәсәлән: урманнар,

гөмбәләр, гаиләләр.

Исемнәрнең килеш белән Исемнәрнең килеш белән төрләнеше.төрләнеше.

Килешләр Килешләр КушымчаларКушымчалар

Баш килешБаш килеш --

Иялек килешеИялек килеше -ның/-нең-ның/-нең

Юнәлеш килешеЮнәлеш килеше -га/-гә, -ка/-кә-га/-гә, -ка/-кә

Төшем килеше Төшем килеше -ны/-не-ны/-не

Чыгыш килешеЧыгыш килеше -дан/-дән, -тан/-тән-дан/-дән, -тан/-тән

-нан/-нән-нан/-нән

Урын-вакыт килешеУрын-вакыт килеше -да/-дә, -та/-тә.-да/-дә, -та/-тә.

Исемнәрнең тартым белән төрләнеше.Исемнәрнең тартым белән төрләнеше.

Күплек санКүплек санБерлек санБерлек сан

-сы/-се/-лары/--сы/-се/-лары/-ләре,-ы,-е.ләре,-ы,-е.

-сы/-се/-ы/-е-сы/-се/-ы/-е3 зат3 зат

-гыз/-гез//--гыз/-гез//-ыбыз/-егез.ыбыз/-егез.

-ың/-ең/-ң-ың/-ең/-ң2 зат2 зат

-быз/-без//--быз/-без//-ыбыз/-ебез.ыбыз/-ебез.

-ым/-ем/-м-ым/-ем/-м1 зат1 зат

Тартым кучымчаларыТартым кучымчалары

Тартымлы исемнәрдәге килеш Тартымлы исемнәрдәге килеш кушымчалары таблицасы.кушымчалары таблицасы.

Ашында, Ашында, эшендәэшендә

Ашыңда, Ашыңда, эшеңдәэшеңдә

Ашымда, Ашымда, эшемдәэшемдә

Урын-вакыт Урын-вакыт килешекилеше

Ашыннан, Ашыннан, эшеннәнэшеннән

Ашыңнан, Ашыңнан, эшеңнәнэшеңнән

Ашымнан, Ашымнан, эшемнәнэшемнән

Чыгыш Чыгыш килешекилеше

Ашын, эшенАшын, эшенАшыңны, Ашыңны, эшеңнеэшеңне

Ашымны, Ашымны, эшемнеэшемне

Төшем Төшем килешекилеше

Ашына, эшенәАшына, эшенәАшыңа, эшеңәАшыңа, эшеңәАшыма, эшемәАшыма, эшемәЮнәлеш килешеЮнәлеш килеше

Ашының, Ашының, эшенеңэшенең

Ашыңның, Ашыңның, эшеңнеңэшеңнең

Ашымның, Ашымның, эшемнеңэшемнең

Иялек Иялек килешекилеше

Ашы, эшеАшы, эшеАшың, эшеңАшың, эшеңАшым, эшемАшым, эшемБаш килешБаш килеш

3 зат3 зат2 зат2 зат1 зат1 затКилешләрКилешләр

Исемнәрнең ясалышы.Исемнәрнең ясалышы.

1.Тамыр исемнәр: төш, кул, авыл.1.Тамыр исемнәр: төш, кул, авыл.

2.Ясалма исемнәр: ташчы, куллы, 2.Ясалма исемнәр: ташчы, куллы, авылдаш.авылдаш.

3.Тезмә исемнәр: Киек Каз Юлы, Кура 3.Тезмә исемнәр: Киек Каз Юлы, Кура җиләге.җиләге.

4.Парлы исемнәр:ата-ана,аң-белем.4.Парлы исемнәр:ата-ана,аң-белем.

5.Кушма исемнәр: кул5.Кушма исемнәр: кулъъязма, язма, урынбасар.урынбасар.

6.Кыскартылган исемнәр:КДУ,КАМаЗ.6.Кыскартылган исемнәр:КДУ,КАМаЗ.

ФигылФигыльь ФигылФигыльь–эшне, хәрәкәтне –эшне, хәрәкәтне пропроцецесс рәвешендә белдерә сс рәвешендә белдерә торган мөстәкыйлторган мөстәкыйльь сүз сүз төркеме. Фигыль заман, затт-сан, барлык-юклык, белән төрләнә. Фигыльләр нишли? нишләде? нишләгән? нишләр? нишләячәк? кебек сорауларга җавап бирә.

Фигыльнең барлык, Фигыльнең барлык, юклык төреюклык төре

Барлык төре

Махсус кушымчасы юк

Бара

Килә

Укый

Юклык Төре

Махсус кушымчалары

-ма,-мә,-мый,-ми

Бармый

Килми

Укымый

ФигылФигылььләрнең юнәлешләреләрнең юнәлешләре

ЮнәлешЮнәлеш Кушымчалар Кушымчалар Мисаллар Мисаллар

ТөпТөп -- Апа чыршы бизиАпа чыршы бизи

Кайтым Кайтым -ын/-ен/-н-ын/-ен/-н Апа көзге Апа көзге каршында бизәнәкаршында бизәнә

ТөшемТөшем -ыл/-ел/-л-ыл/-ел/-л Чыршы бизәләЧыршы бизәлә

УртаклыкУртаклык -ыш/-еш/-ш-ыш/-еш/-ш Апа чыршы Апа чыршы бизәшәбизәшә

ЙөкләтүЙөкләтү -дыр/-дер, -тыр/-тер/--дыр/-дер, -тыр/-тер/-тт

Апа чыршыны Апа чыршыны бизәтә.бизәтә.