Нягтлан бодох бүртгэлийн үндэс хичээл 11 ШИДС

LOGO

Бараа материалаарх хөрөнгийн бүртгэл.

Агуулга Худалдааны байгууллагын бараа

материалиарх хөрөнгө түүний онцлог.

Бараа материалын өртөг тооцох аргуудын тухай.

Худалдааны байгууллагын бараа материалиарх

хөрөнгө түүний онцлог. Бүхий л аж ахуй нэгж байгууллагууд

үйл ажиллагаагаа бүртгэн хэмжиж үүнийхээ үр дүнд байгууллагын санхүүгийн байдал үйл ажиллагааны үр дүнг илэрхийлсэн санхүүгийн тайлангаа бэлтгэдэг худалдааны байгууллага ч мөн ялгаагүй.

Балансын тэнцэтгэл нь:Хөрөнгө = өр төлбөр + эзний өмч

гэсэн тэнцэтгэлтэй байдаг ба бараа материал нь хөрөнгийн хэсэгт тэр дундаа эргэлтийн хөрөнгийн хэсэгт тусгагддаг гэж ярилцсан билээ.Худалдаа эрхэлдэг багууллагын үйл ажиллагаа нь үйлдвэрлэлийн байгууллагын үйл ажиллагаанаас ялгаатай худалдааны байгууллагын зорилго нь бараа материалыг бусдаас худалдан авч жижиглэнгийн болон бөөний үйл ажиллагаагаар дамжуулан хэрэглэгчдэд хүргэдэг.

Худалдах зорилгоор олж эзэмшсэн бараа эсвэл борлуулах зориулалт бүхий бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлд ашиглах хөрөнгийг бараа материал гэнэ. Худалдааны байгууллагын үндсэн үйл ажиллагааны орчил нь бараа материалыг худалдан авах, бараа материалыг борлуулах /бэлнээр болон зээлээр/, ажилчдад хөлс төлөх худалдан авагчдаас авлагаа цуглуулах гэсэн тасралтгүй үйл ажиллагаа явагдана. Худалдааны байгууллагын бараа материал гэдэгт борлууулах зорилгоор худалдан авсан бараа материал болон хангамжийн зүйлсээс бүрдэнэ.

Худалдааны байгууллагад нягтлан бодох бүртгэл хөтлөх явцад үйл ажиллааганы онцлогоос хамаарч нэмэлт элементүүд гарч ирдэг. Үүнд:

Бараа материал: Худалдан авалт: худалдан авалтын үйл

ажиллагааг мөнгөөр болон зээлээр гүйцэтгэнэ. Бараа худалдан авсан бол худалдан авалт данс нээнэ.

Жишээ нь: 01.01 нд 2000,000 төгрөгний барааг зээлээр худалдан авсан гэвэл Худалдан авалт – 2000,000 Өглөг – 2000,0000 Цэвэр худалдан авалт = Худалдан авалт-буцаалт+тээвэр бэлтгэлийн

зардал Худалдан авалтын буцаалт ба үнийн хямдруулалт:янз бүрийн

шалтгаанаар бараагаа буцааж болно. Энэ үед худалдан авалтын буцаалт ба үнийн хямдруулал данс нээнэ.

Жишээ нь: 11.02 –нд Компани 270,000 төгрөгний бараагаа чанарын шаардлага хангаагүй учир буцаасан.

Өглөг – 270,000 Худалдан авалтын буцаалт – 270,000

Худалдан авалтын хөнгөлөлт: байгууллагууд бараа материалын төлбөрийг хугацаанаас нь өмнө төлүүлэхийн тулд гэрээндээ нөхцөл зааж өгдөг. Төлбөр гүйцэтгэх хугацаа 30 хоног 10 хоногийн дотор гүйцэтгэвэл үнийн дүнгээс 2%-хөнгөлөнө гэвэл /2/10,n30/ гэсэн нөхцөлтэй байна.

Жишээ нь: Компани 12.03 нд 2/10,n/30 нөхцөлөөр 170,000 төгрөгний бараа худалдан авч төлбөрийг нь 12. 11 – нд хийсэн гэвэл

Өглөг – 170,000 Худалдан авалтын хөнгөлөлт – 3,400 Мөнгөн хөрөнгө - 166,600 Борлуулалтын орлого: Тайлант хугацаанд худалдааны байгууллагын бэлнээр

болон зээлээр хийгдсэн борлуулалтын дүнгээр нийт борлуулалтыг тодорхойлно. Цэвэр борлуулалт = Нийт борлуулалт – Борлуулалтын буцаалт – үнийн

хямдрал – хөнгөлөлт Борлуулсан бүтээгдэхүүний өртөг : Нийт борлуулбал зохих бараа материал = БМС1 + Цэвэр худалдан авалт ББӨ -ийг тодорхойлохдоо: БМС1

+ Цэвэр худалдан авалт БЗБМ БМС2

ББӨ Бараа материалыг нягтлан бодох бүртгэлд тусгах 2 арга байдаг. Үүнд:

Байнгын системЦаг үеийн систем

Байнгын систем нь бараа материалын орлого зарлагын хөдөлгөөнийг гарсан тухай бүрт нь бараа материал дансанд бүртгэх ба бараа материал нэг бүр дээр карт хөтөлдөг.

Цаг үеийн систем нь Бараа материалын орлогын хөдөлгөөнийг орсон тухай бүрт нь худалдан авалт дансанд бүртгэж зарлагын хөдөлгөөнийг тодорхой хугацаагаар үечлэн бараа материалын өртөг тодорхойлно. Бараа материал худалдан авсан тохиолдолд худалдан авалт данс ашигладаг. Энэ 2 аргыг харьцуулан ажил гүйлгээг бүртгэе.

Ажил гүйлгээ Байнгын систем Цаг үеийн систем

Компани 1000,000 төгрөгний БМ-ыг (3/5,n/30) нөхцөлөөр худалдан авсан. Тээврийн зардалд 100,000 төгрөг бэлнээр төлсөн.

БМ-1100,000 МХ-100,000 Өглөг-1000,000

ХА – 1000,000Тээврийн зардал – 100,000 МХ – 100,000 Өглөг- 1000,000

Худалдан авсан бараанаас

шаардлага хангаагүй 60,000

төгрөгний барааг буцаасан.

Өглөг – 60,000

БМ – 60,000

Өглөг – 60,000

ХА буцаалт – 60,000

Бараа материалын өртөг тооцох аргуудын тухай. Бараа материалыг орлогод авахдаа өртгөөр нь бүртгэдэг.

Байгууллагын үйл ажиллагааг тасралтгүй явуулахын тулд тодорхой хэмжээний бараа материалын нөөцтэй байхад дараагийн худалдан авалт хийдэг. Ингэхдээ яг адилхан үнээр бараа материалыг өмнөхөөсөө ялгаатай өртгөөр олж бэлтгэдэг. Энэ тохиолдолд бараа материалын зарцуулалтын өртгийг тооцох аргын аль нэгийг сонгон ашиглана. Үүнд:

– Эхэлж авсанаа эхэлж зарлагадах арга /FIFO – first in first out/– Сүүлд авсанаа эхэлж зарлагадах арга /LIFO-last in last out/– Дундаж өртгийн арга – Тусгай тэмдэглээний арга

Зарцуулалтын өртөг тооцох эдгээр аргууд нь бараа материалын байнгын болон цаг үеийн системийн алийг нь хэрэглэж байгаагаас шалтгаалан эцсийн үр дүн нь өөр өөр байна.

ЭАЭЗ арга: энэ аргын үед зарцуулсан бараа материалын өртгийг тооцохдоо эхний үлдэгдэл болон эхний худалдан авалтуудаас эхлэн тооцох ба үлдэгдэлд сүүлийн худалдан авалтуудаас үлдэнэ.

САЭЗ арга: энэ аргын үед зарцуулсан бараа материалын өртгийг тооцохдоо хамгийн сүүлийн худалдан авалтуудаас эхэлж тооцох ба үлдэгдэлд сүүлийн худалдан авалтаас үлдэнэ.

Дундаж өртгийн арга:Энэ аргын үед зарцуулсан бараа материалын өртгийг тооцохдоо нэгжийн дундаж өртгийг ашиглах ба БЗБМ –ийн нийт өртгийг БЗБМ-ийн тоо хэмжээнд харьцуулж нэгжийн дундаж өртгийг тодорхойлно. Байнгын системийн үед худалдан авалт хийх бүртээ шинээр дундаж өртгийг тодорхойлдог бол цаг үеийн системийн үед хугацааны эцэст нэг л удаа нэгжийн дундаж өртөг тодорхойлно.

Тусгай тэмдгэлгээний арга: энэ аргын үед цөөн тооны өндөр үнэтэй бараа материалыг зарлагадахад ашиглах ба аль худалдан авалтаас борлуулсан тэр үнээр нь зарцуулалтын өртгөө тооцдог.Дээрх аргуудыг ашиглан Од ХХК худалдааны байгууллагын жишээн дээр авч үзье. 2010.01 р сарын бараа материалтай холбоотой дараах мэдээлэл байна.

Огноо Нэгж Нэгжийн

өртөг

01.01 Эхний үлдэгдэл 600 200

01.02 Худалдан авалт 850 210

01.05 Зарцуулалт 1100



Бараа материалын цаг үеийн системийн үед:А. БМС1 600*200 = 120,000

Худалдан авалт 850*210 = 178,500 600*215 = 129,000БЗБМ 2050 427,500Б. Зарцуулсан бараа материал = 1920В. БМС2 = 2050 – 1920 = 130 нэгж

ЭАЭЗ арга: /эхэлж авсанаа эхэлж зарлагадах учир үлдэгдэлд 130 нэгжийг хамгийн сүүлийн худалдан авсан үнээрээ бодно./

БМС2 = 130 * 215 = 27,950

ББӨ = 427,500 - 27,950 = 399,550 САЭЗ арга: /сүүлд авсанаасаа зарлагадаж явах учир

үлдэгдэлд 130 нэгжийг эхний худалдан авалтийн үнээрээ бодно./

БМС2 = 130 * 200 = 26,000

ББӨ = 427,500 – 26,000 = 401,500 Дундаж өртгийн арга Нэгжийн дундэж өртөг = 427,500 / 2050 = 208,5 БМС2 = 130 * 208,5 = 27,105

ББӨ = 427,500 - 27,105 = 400,395

Огноо Худалдан авалт Зарцуулалт Үлдэгдэл

01.01 600*200=120,000

01.02 850*210=178,500 600*200=120,000850*210=178,500

01.05 600*200=120,000500*210=105,000

350*210=73,500

01.07 600*215=129,000 350*210=73,500600*215=129,000

01.10 350*210=73,500470*215=101,050

130*215=27,950

ББӨ=399,550 БМС2=27,950

•Бараа материалын байнгын системийн үед:1.ЭАЭЗ арга:

Дансны бичилт нь:• Бараа материал – 178,500

Мөнгөн хөрөнгө - 178,500• ББӨ - 225,000

Бараа материал – 225,000 г.м


01.01 600*200=120,000

01.02 850*210=178,500 600*200=120,000850*210=178,500

01.05 850*210=178,500250*200=50,000

350*200=70,000

01.07 600*215=129,000 350*200=70,000600*215=129,000

01.10 600*215=129,000220*200=44,000

130*200=26,000

ББӨ=401,500 БМС2= 26,000

1.САЭЗ арга:


01.01 600*200=120,000

01.02 850*210=178,500 1450*205,8=298,410

01.05 1100*205,8=226,380 350*205,8=72,030

01.07 600*215=129,000 950*211,6=201,020

01.10 820*211,6=173,512 130*211,6=27,508

ББӨ=399,892 БМС2= 27,508

Дундаж өртгийн арга

Огноо Нэгж Нэгжийн өртөг






Бодлого 1 “О” Компаний 2009 оны бараа материалтай холбоотой мэдээлэл дор өгөгдөв.

Огноо Нэгж Нэгжийн өртөг








Хийх зүйл: байнгын ба цаг үеийн системийн үед ЭАЭЗ, САЭЗ, дундаж өртгийн аргаар өртгийг тооцоол.

Нягтлан бодох бүртгэлийн үндэс хичээл 11 ШИДС

Documents

Transcript of Нягтлан бодох бүртгэлийн үндэс хичээл 11 ШИДС