บทที่ 1 ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม (2)

สวนประกอบทมชวต (biotic component)

ไดแก พช สตว รวมทงสงมชวตขนาดเลก และสงมชวตเซลลเดยว

แบงตามหนาทของสงมชวต ไดเปน ผผลต ผบรโภค ผยอยสลายอนทรยสาร

ผผลต (producer)

สงมชวตทสามารถสรางอาหารเองได โดยการสงเคราะหดวยแสง

ไดแก พชสเขยว แพลงกตอนพช และแบคทเรยบางชนด

เปนจดเรมตนทเชอมตอระหวางสงไมมชวตและสงทมชวตในระบบนเวศ

ผบรโภค (consumer)

สงมชวตทไมสามารถสรางอาหารเองได

แตไดรบธาตอาหารจากการกนสงมชวต อนอกทอดหนง

พลงงานและแรธาต จะถกถายทอดสผบรโภคตามล าดบของการกนอาหารได ดงน

ผกกาด (ผผลต)พลงงาน 100 สวน

หนอน (ผบรโภคล าดบท 2)พลงงาน 10 สวน

ไก (ผบรโภคล าดบท 3)พลงงาน 1 สวน

คน (ผบรโภคล าดบท 4)พลงงาน 0.1 สวน

ประเภทของผบรโภค

ผบรโภคพช (herbivore) เชน ชาง มา วว ควาย

ผบรโภคสตว (carnivore) เชน เสอ สงโต ง เหยยว

ผบรโภคทงพชและสตว(Omnivore) เชน คน สนข ไก

ผบรโภคซากพชซากสตว (scavenger) เชน ใสเดอนดน กงกอ ปลวก นกแรง

ประเภทของผบรโภค

ผยอยสลาย (decomposer)

สงมชวตทไมสามารถสรางอาหารเองได แตอาศยอาหารจากสงมชวตชนดอน

ท าหนาทเปลยนสารอนทรยในสงมชวตใหเปนสารอนนทรย และหมนเวยนกลบมาใหผผลต

เชน แบคทเรย เหด รา ยสต

ความสมพนธสงมชวต

ผยอยสลายอนทรยสาร

ผผลต ผบรโภคพช ผบรโภคสตว

ผบรโภคซากพชซากสตวสารอนนทรย เชน น า และแรธาต

สวนประกอบทไมมชวต (biotic component)

อณหภม (Temperature) แสงสวาง (Light)

นาแและความชน กาซในบรรยากาศ ดน

ความสมพนธระหวางสงมชวตกบปจจยทางชวภาพ

ความสมพนธระหวางสงมชวตชนดเดยวกน

ก. ผลด คอ สรางความเขมแขงและความปลอดภยในกลม

ข. ผลเสย คอ แกงแยงอาหาร แยงชงการเปนจาฝง

ความสมพนธระหวางสงมชวตตางชนดกน

ก. ภาวะไดประโยชนรวมกน (Protocooperation + / +)

สงมชวตทง 2 ฝายตางไดประโยชนดวยกนทงค

เชน ผงกบดอกไม เพลยกบมดด า นกเอยงกบควาย

ข. ภาวะพงพากน ( mutualism ) +/+

สงมชวตทง 2 ฝายไดประโยชนรวมกน แตตองอยรวมกนตลอดเวลา

หากแยกกนอยจะท าใหไมสามารถด ารงชวตอยได เชน โพรโทซวในล าไสปลวก

แบคทเรยในปมรากพชตระกลถว รากบสาหราย (ไลเคน)

ค. ภาวะองอาศย ( commensalism ) +/0

ฝายหนงไดประโยชนอกฝายหนงไมไดและไมเสยประโยชน

เชน เถาวลยกบตนไมใหญ กลวยไมกบตนสก นกท ารงบนตนไม เหาฉลามกบปลาฉลาม

ค. ภาวะองอาศย ( commensalism )

ค. ภาวะองอาศย ( commensalism ) +/0

ง. ภาวะการลาเหยอ (Predation +/-)

เปนความสมพนธทอกฝายหนงไดประโยชนโดยการจบอกฝายหนงกนอาหาร

ซงเรยกวา “ผลา” สวนฝายทถกจบกนเรยกวา “เหยอ”

เสอกนกวาง นกกนปลา ไกกนหนอน เปนตน

ง. ภาวะการลาเหยอ (Predation +/-)

จ. ภาวะมปรสต (Parasitism +/-)

เปนความสมพนธทอกฝายหนงแยงอาหารสงมชวตอกฝายหนง

สงมชวตถกแยงอาหารเรยกวา เจาบาน หรอผถกอาศย

สงมชวตทแยงอาหารเรยกวา ปรสต เชน กาฝากกบตนไม หมดกบสนข

จ. ภาวะมปรสต (Parasitism +/-)

ฉ. ภาวะมการแขงขน (Competition -/-)

เปนความสมพนธทสงมชวตทงสองชนดตางเสยประโยชน

เชน การแยงรบแสงแดดกนของตนไม

อณหภม

เปนปจจยควบคมการเจรญเตบโต การสบพนธ และแพรกระจายของสงมชวต

การปรบตวดานโครงสราง เชน หมขวโลก มขนยาวชนไขมนหนา

การปรบตวดานพฤตกรรม ไดแก การอพยพของนกนางแอนบาน

แสง

เปนปจจยจ ากดของพช เพราะมผลตอการสรางอาหารของพช

มผลตอการสบพนธของสตวบางชนด โดยแสงทลดลงท าใหมการผลตฮอรโมนเพศมากขน

มผลตอการหบบานของดอกไม และการออกหากนของสตว

แสง

ความชน

เปนตวก าหนดสภาพแวดลอม ความอดมสมบรณและลกษณะของระบบนเวศ

การปรบตวของสงมชวตในทะเลทรายทความชนนอย เชนหนแกงการ และอฐ

ความชน

แกส

แกสส าคญ ไดแก ออกซเจน คารบอนไดออกไซด ไนโตรเจน

ทส าคญทสดส าหรบการด ารงชวต คอออกซเจน ไมวาจะเปนบนบกหรอในน า

แกส

หวงโซอาหาร (Food Chain)

ความสมพนธของสงมชวตในเรองของการกนตอกนเปนทอด ๆ

โดยเรมจากพชทมหนาทสรางอาหารดวยกระบวนการสงเคราะหดวยแสง

ท าใหมการถายทอดพลงงานในอาหารตอเนองเปนล าดบจากการกนตอกน

การพจารณาหวงโซอาหาร

ตนขาว เปนผผลตในหวงโซอาหารสามารถสรางอาหารไดเอง

ตกแตน นบเปนผบรโภคล าดบท 1 เปนสตวล าดบแรกทบรโภคขาวซงเปนผผลต

กบ เปนผบรโภคล าดบท 2 เพราะกนตกแตนหลงจากทตกแตนกนตนขาวแลว

เหยยว เปนผบรโภคล าดบสดทาย เนองจาก ไมมสตวอนมาจบเหยยวกนอกทอดหนง

ตนขาว ตกแตน กบ เหยยว

โซอาหาร

สายใยอาหาร (Food Web)

หวงโซอาหารหลาย ๆ หวงโซ ทมความคาบเกยวหรอสมพนธกน

มความซบซอนกนมากขน คอ มการกนกนอยางไมเปนระเบยบ

ดงนน ในระบบนเวศ จงมกพบสายใยอาหาร มากกวาหวงโซอาหาร

สายใยอาหาร (Food Web)

ดลยภาพของระบบนเวศ

สงทท าใหเกดความสมดล คอ การหมนเวยนของแรธาตและการถายทอดพลงงาน

การถายทอดพลงงาน กคอ สายใยอาหารและหวงโซอาหารนนเอง

การหมนเวยนของแรธาต กคอ วฎจกรของสารตางๆ เชน น า คารบอน

งานประจ าเรอง

ใหนกเรยนด าเนนการออกแบบสายใยอาหาร (Food Web)

โดยใชคอมพวเตอร และบนทกเปนไฟลภาพ คนละ 1 ภาพ

จดสงทางเฟสบค หรอ E-mail : [email protected]

บทที่ 1 ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม (2)

Education

Transcript of บทที่ 1 ชีวิตกับสิ่งแวดล้อม (2)