FİKRET SÖYÜNMEZ

MALZEME MALİYETLERİMALZEME MALİYETLERİ

• Malzeme Maliyetlerinin Ayrımlanması

• Malzeme Hareketleri

• Malzeme Belgeleri

• Stok Değerleme Yöntemleri

FİKRET SÖYÜNMEZ

Malzeme MaliyetleriMalzeme Maliyetleri

• Malzemeden ne anlaşılmalıdır ?

• Malzeme maliyetleri nasıl ayrımlanmalıdır?

• Malzeme hareketleri nasıl gerçekleşir ?

• Hareket hangi belgelerle izlenir ?

• Malzemeler nasıl değerlenir ?

• Malzeme maliyeti mamule nasıl yüklenir ?

FİKRET SÖYÜNMEZ

Malzeme ?•İlk Maddeler

•Hammaddeler

•Malzemeler

•Parçalar

Bunların tümü için kullandığımız ortak ifade...

FİKRET SÖYÜNMEZ

GİRDİGİRDİGİRDİGİRDİ ÇIKTIÇIKTIÇIKTIÇIKTI

FİKRET SÖYÜNMEZ

TOHUMTOHUM BUĞDAYBUĞDAYÇİFTÇİÇİFTÇİ

GİRDİGİRDİGİRDİGİRDİ ÇIKTIÇIKTIÇIKTIÇIKTI

FİKRET SÖYÜNMEZ

BUĞDAYBUĞDAY UNUNDEĞİRMENDEĞİRMEN

TOHUMTOHUM BUĞDAYBUĞDAYÇİFTÇİÇİFTÇİ

GİRDİGİRDİGİRDİGİRDİ ÇIKTIÇIKTIÇIKTIÇIKTI

FİKRET SÖYÜNMEZ

BUĞDAYBUĞDAY UNUN

EKMEKEKMEKUNUN

DEĞİRMENDEĞİRMEN

FIRINFIRIN

TOHUMTOHUM BUĞDAYBUĞDAYÇİFTÇİÇİFTÇİ

GİRDİGİRDİGİRDİGİRDİ ÇIKTIÇIKTIÇIKTIÇIKTI

FİKRET SÖYÜNMEZ

Malzeme ?•İlk Maddeler

•Hammaddeler

•Malzemeler

•Parçalar

Bunların tümü için kullandığımız ortak ifade...

Malzeme Maliyeti ?•İlk Maddeler

•Hammaddeler

•Malzemeler

•Parçalar

Bunların tümünün üretimde kullanılan (tüketilen) kısımlarının parasal değerleri...

FİKRET SÖYÜNMEZ

MALZEME MALZEME MALİYETLERİMALİYETLERİ

Direkt Malzeme Maliyetleri

Endirekt Malzeme Maliyetleri

Direkt malzeme ayrım kriterleri:Direkt malzeme ayrım kriterleri:

1. Mamul esas bünyesini oluşturma

2. Ölçülebilir olma

3. Ekonomik bakımdan anlamlı olma

Direkt malzeme ayrım kriterleri:Direkt malzeme ayrım kriterleri:

1. Mamul esas bünyesini oluşturma

2. Ölçülebilir olma

3. Ekonomik bakımdan anlamlı olma

Bu 3 kriteri birden sağlayan malzeme DİREKT kabul edilir.

Sağlayamayanlar ENDİREKT kabul edilir :

Direkt malzeme ayrım kriterleri:Direkt malzeme ayrım kriterleri:

1. Mamul esas bünyesini oluşturma

2. Ölçülebilir olma

3. Ekonomik bakımdan anlamlı olma

Bu 3 kriteri birden sağlayan malzeme DİREKT kabul edilir.

Sağlayamayanlar ENDİREKT kabul edilir:

Bunlardan 1. Koşulu sağlayanlar YARDIMCI,

sağlayamayanlar İŞLETME MALZEMESİ olarak anılır...

FİKRET SÖYÜNMEZ

MALZEME MALZEME MALİYETLERİMALİYETLERİ

Direkt Malzeme Maliyetleri

Endirekt Malzeme Maliyetleri

Yardımcı MalzemeMaliyetleri

İşletme MalzemesiMaliyetleri

FİKRET SÖYÜNMEZ

MALZEME HAREKETLERİ

• Dışarıdan İçeriye: – Pazardan (piyasadan) işletmeye– Kontrol edildikten sonra depoya (ambara)

• İçerden İçeriye : – Depodan üretime verme– Üretim tamamlanınca tekrar depoya

• İçerden Dışarıya : – Depodan satışa verme (vitrin - şovrum) – Müşterinin fabrikasına, dükkanına, evine...

FİKRET SÖYÜNMEZ

KULLANILAN BELGELER

• Hammadde ve Malzeme Satınalma İstek Fişi

• Satınalma Fişi

• Teslim Alma ve Muayene Raporu

• Ambar Stok Kartı

• Hammadde ve Malzeme İstek Fişi

• Borç Dekontu

• Ambar İade Fişi

HAMMADDE VE SATINALMA İSTEK FİŞİ

İsteği Yapan Bölüm/Ambar :......................................

Ne Zaman İstendiği :...................................... Fiş Numarası :..................

Siparişin Verildiği Satıcı :...................................... Fiş Tarihi :..................

Hammadde ve Malzemenin Cinsi Miktarı Birim Fiyatı Tutarı

İstekte Bulunan : Onaylayan :

Sipariş Edildiği Tarih :

Tahmini Teslimat Tarihi :

Siparişin Verildiği Satıcı :

Siparişi Verenin Adı-Soyadı :

SATINALMA FİŞİ

Fiş Numarası :......................................

Satınalma İstek Fiş No :......................................

Satıcının Adı veya Unvanı :......................................

İsteği Yapan Bölüm/Ambar :......................................

Nakliye Şekli :......................................

Olası Geliş Tarihi :...................................... Fiş Tarihi :..................

Hammadde ve Malzemenin Cinsi Miktarı Açıklama Birim Fiyatı Tutarı

Fişi Düzenleyen : Satınalma Yetkilisi :

TESLİM ALMA RAPORU

Satıcının Adı veya Unvanı :......................................

Satıcının Adresi :...................................... Hammadde Tutarının Ödenip Ödenmediği :..................

Taşıma Aracı :...................................... Fiş No. :..................

Teslim Eden :...................................... Satınalma Fiş No. :..................

Teslim Alınan Yer :...................................... Fatura No. :..................

Teslim Tarihi :......................................

Teslim Edilen Miktar

Teslim Edilen

Hammaddenin Cinsi Açıklama

Hammaddenin

Özellikleri

Teslim Alan :

MUAYENE RAPORU

Kabul Edilen Hammadde Miktarı Satıcıya Geri Gönderilen

Hammadde Miktarı

Hammaddenin Geri Gönderilme

Nedeni

Ölçümlemeyi Yapan :................................................... Onaylayan:..................................

Kontrol Eden :...................................................

AMBAR STOK KARTI

Hammadde ve Malzemenin Adı :...................................... Maksimum Miktar :..........................

Birim Ölçüsü :...................................... Minimum Miktar :..........................

Stok Kodu veya Parça Numarası :...................................... Kart No :..........................

Ambarda Bulunduğu Yer :......................................

GİREN ÇIKAN KALAN

Ambara Giriş Tarihi

Teslim Alma Raporu

Miktar Tarih İstek Fişi No. Miktar Miktar

HAMMADDE VE MALZEME İSTEK FİŞİ

İş Emri veya Sipariş No. :...................................... İstek Fişi No. :..................

Hammadde ve Malzeme Tarihi :..................

İsteğini Yapan Bölüm :......................................

Açıklama Hammadde ve Malzeme No. Miktar Fiyat Tutar

Onayan :..................................... Teslim Eden :............................. Teslim Alan :...............................

BORÇ DEKONTU

Satıcının Adı veya Unvanı :...................................... Borç Dekont No. :......................

Satıcının Adresi :...................................... Tarih :......................

Fatura No. :......................

Faturanın Tarihi :......................

Satınalma Fiş No. :......................

Stok No. :......................

Sizin hesabınızı aşağıda görüldüğü şekilde borçlandırdık :

Miktar Açıklama Birim Fiyat Tutar

İade Edilme Şekli :...................................... Satınalma Bölümü : :..............................

AMBAR İADE FİŞİ

İadenin Nedeni :...................................... Tarihi :..................

İade Eden Bölüm :...................................... Fiş No. :..................

Alacaklandırılan Siparişin

veya Safhanın No. :......................................

Hammadde ve Malzeme Stok No.

İade Edilen Miktar

Hammadde ve Malzemenin Türü Birim Maliyeti Tutarı

Fişi Düzenleyen : :............................................... Fişi Alan :...............................

Onaylayan :............................................... Fişin Alınış Tarihi :...............................

Hammadde ve Malzemelere

İlişkin

Fişler

Hangi Birimlere Verilecek? H

amm

add

e V

e S

atın

alm

a İs

tek

Fiş

i

Sat

ınal

ma

Fiş

i

Tes

lim

Alm

a R

apo

ru

Mu

ayen

e R

apo

ru

Am

bar

Sto

k K

artı

Ham

mad

de

Ve

Mal

zem

e İs

tek

Fiş

i

Çık

ış F

işi

Alı

ş İa

de

Fiş

i (S

atıc

ıya

İad

e)

Bo

rç D

eko

ntu

Am

bar

İad

e F

işi

Satınalma Bölümü

Ambar Bölümü

Ambar Muhasebesi

İsteği Yapan Bölüm

Satıcı

Teslim

Muhasebe

Muayene Servisi

Maliyet Muhasebesi

İadeyi Yapan Bölüm

Kaç Kopya Düzenlenecek ? 3 5 4 3 2 2 4 4 4 4

FİKRET SÖYÜNMEZ

STOK DEĞERLEMESTOK DEĞERLEME

• Malzeme (ve Hammadde) Stokları

• Yarı Mamul Stokları

• Mamul Stokları

TARİH AÇIKLAMA Miktar Fiyat Maliyet

05.07.2005 Satınalma 100 kg 1.00 YTL/kg 100.00 YTL

07.07.2005 Satınalma 100 kg 1.50 YTL/kg 150.00 YTL

09.07.2005 Satınalma 100 kg 2.00 YTL/kg 200.00 YTL

TOPLAM 300 kg 450.00 YTL

10.12.2005 Satışlar 250 kg ? ?

31.12.2005 Stok (Kalan) 50 kg ? ?

PROBLEM: Aşağıdaki tablodan gördüğünüz gibi farklı tarihlerde farklı fiyatlardan toplam 300 kg’lık malzeme almış olalım. Dönem içinde 250 kg’lık kısmı kullanılmış olsun !

Bu durumda tüketmiş olduğumuz 250 kg’lık malzemenin maliyetini ve henüz kullanmadığımız dolayısıyla elimizde kalan 50 kg’lık malzemenin maliyetini nasıl hesaplarız ?

Kullanım

Stok Değerleme Yöntemleri:Stok Değerleme Yöntemleri:

• İlk Giren İlk Çıkar (FIFO) Yöntemi

• Son Giren İlk Çıkar (LIFO) Yöntemi

• Hareketli Ortalama Yöntemi

Bu yöntemler, farklı fiyatlardan alınan stokların (malzemelerin) değerlemesine çözüm getirmektedir.

Özetle; üretime verilen ve elde kalan İLK MADDE/HAMMADDE ve MALZEME değerini belirlemeye/hesaplamaya yarar.

FİKRET SÖYÜNMEZ

3

1

2

3

21

05.07.200505.07.2005

07.07.200507.07.2005

09.07.200509.07.2005

21 3

Malzeme Satınalma ve Depolama

Üretime Verme

FIFOFIFO21 3

LIFOLIFO

Üretime Verme

SatınalmaSatınalma

TarihleriTarihleri

PİYASA

Üretimde kullandığımız 250 kg’lık malzemenin maliyeti ile elimizde kalan (yani STOK) 50 kg’lık malzemenin maliyetini hesaplamak için işte bu STOK DEĞERLEME YÖNTEMLERİ’nden yararlanırız.

TARİH AÇIKLAMA Miktar Fiyat Maliyet

05.07.2005 Satınalma 100 kg 1.00 YTL/kg 100.00 YTL

07.07.2005 Satınalma 100 kg 1.50 YTL/kg 150.00 YTL

09.07.2005 Satınalma 100 kg 2.00 YTL/kg 200.00 YTL

TOPLAM 300 kg 450.00 YTL

10.12.2005 Satışlar 250 kg ? ?

31.12.2005 Stok (Kalan) 50 kg ? ?

Kullanım

FIFO’ya göre çözüm (İlk Giren İlk Çıkar Yöntemi):

GİREN ÇIKAN KALAN Miktar Fiyat Tutar Miktar Fiyat Tutar Miktar Fiyat Tutar TARİH

kg YTL/kg YTL kg YTL/kg YTL kg YTL/kg YTL 05.07.2005 100 1.00 100.00 100 1.00 100.00

07.07.2005 100 1.50 150.00 100 100

1.00 1.50

100.00 150.00

09.07.2005 100 2.00 200.00

100 100 100

1.00 1.50 2.00

100.00 150.00 200.00

10.12.2005

100 100

50 250

1.00 1.50 2.00

100.00 150.00 100.00 350.00

50

2.00

100.00 31.12.2005 50 2.00 100.00

LIFO’ya göre çözüm (İlk Giren İlk Çıkar Yöntemi):

GİREN ÇIKAN KALAN Miktar Fiyat Tutar Miktar Fiyat Tutar Miktar Fiyat Tutar TARİH

kg YTL/kg YTL kg YTL/kg YTL kg YTL/kg YTL 05.07.2005 100 1.00 100.00 100 1.00 100.00

07.07.2005 100 1.50 150.00 100 100

1.00 1.50

100.00 150.00

09.07.2005 100 2.00 200.00

100 100 100

1.00 1.50 2.00

100.00 150.00 200.00

10.12.2005

100 100

50 250

2.00 1.50 1.00

200.00 150.00

50.00 400.00

50

1.00

50.00 31.12.2005 50 1.00 50.00

Ortalama ve Hareketli Ortalama Fiyat Yöntemi’ne göre çözüm:

GİREN ÇIKAN KALAN Miktar Fiyat Tutar Miktar Fiyat Tutar Miktar Fiyat Tutar TARİH

kg YTL/kg YTL kg YTL/kg YTL kg YTL/kg YTL 05.07.2005 100 1.00 100.00 100 1.00 100.00

07.07.2005 100 1.50 150.00 100 100

1.00 1.50

100.00 150.00

09.07.2005 100 2.00 200.00

100 100 100 300

1.00 1.50 2.00 1.50

100.00 150.00 200.00 450.00

10.12.2005

250

1.50

375.00

50

1.50

75.00 31.12.2005 50 1.50 75.00

DMMDönem Sonu Stok

FİKRET SÖYÜNMEZ

STOK DEĞERLEME

YÖNTEMİALIŞ DMM

DÖNEM SONU STOK

FIFO 450 YTL 350 YTL 100 YTL

LIFO 450 YTL 400 YTL 50 YTL

ORTALAMA 450 YTL 375 YTL 75 YTL

HAREKETLİ ORTALAMA 450 YTL 375 YTL 75 YTL

FİKRET SÖYÜNMEZ

11

150 İLK MADDE VE MALZEMELER 375,-

710 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ

375,-

10.12.2005

ÖRNEK : Stoklarını “Hareketli Ortalama Fiyat Yöntemi”ne göre değerleyen işletmenin 10.12.2005 tarihindeki DMM kaydı aşağıdaki gibi olacaktır.

150 İLK MADDE VE MALZEMELER(05.07.2005) 100,-

(07.07.2005) 150,-

(09.07.2005) 200,-

(10.12.2005) 375,-

450,- 375,-

Dönem sonu mal (mevcudu) stok : 75,- (= 450 - 375)

0

100 KASA 450,-

150 İLK MADDE VE MALZEMELER 450,-10.12.2005

FİKRET SÖYÜNMEZ

Ödeviniz:

Problem 1.1

Problem 1.3

0. Test Soruları:

• 45, 49

• 57 – 63, 65, 67, 69

• 71, 74, 77

Haftaya:Haftaya:

İŞÇİLİK MALİYETLERİİŞÇİLİK MALİYETLERİ