Post on 08-Oct-2015
description
PLANI MSIMOR
LNDA: GJEOGRAFIA 8
Me autor: Prof. dr. Vasil Kristo
Kreu I
Popullsia dhe urbanizimi n bot
Objektivat kryesor:T shpjegojn shkaqet e shprndarjes s pabarabart t popullsis n bot dhe t prcaktojn faktort q kan ndikuar e ndikojn.
T analizojn faktort q ndikojn n ndryshimet e rritjes natyrore dhe jetgjatsis s popullsis mes vendeve t varfra e atyre t pasura.
T shpjegojn shkaqet e dallimeve shoqrore, ekonomike dhe politike t rajoneve dhe shteteve t ndryshme.
T prcaktojn drejtimet kryesore t lvizjeve migratore n bot n ditt e sotme dhe t shpjegojn shkaqet dhe pasojat e ktyre lvizjeve.
T prshkruajn prhapjen e racave, gjuhve dhe besimeve fetare n bot dhe shkaqet q kan ndikuar n kt prhapje.
T analizojn veorit e zhvillimit t urbanizimit sot n bot dhe problemet q dalin si pasoj e tij.
T interpretojn t dhnat statistikore, grafikt dhe hartat e ndryshme gjeografike, nprmjet t cilave jan paraqitur dukurit gjeografike t msiprme.Kreu II
Njeriu dhe burimet (resurset)
Objektivat kryesor:T kuptojn se mjedisi natyror ose natyra sht kushti baz pr jetesn, mirqenien, shndetin dhe jetn kulturore t njeriut dhe se ajo sht e pasur me resurse (burime) t shumta.
T dallojn resurset natyrore t prtritshme e jo t prtritshme dhe t kuptojn rolin q luajn ato.
T shpjegojn pasojat q lindin nga shfrytzimi pa kriter i resurseve natyrore t prtritshme dhe jo t prtritshme.
T shpjegojn pasojat q lindin pr shndetin e njeriut dhe botn organike nga ndotja e ajrit, ujit dhe tokave.
T analizojn dmet q shkaktohen si pasoj e urbanizimit dhe zhvillimit t industris e transportit.
T kuptojn se natyra dhe resurset e saj duhen respektuar e mbrojtur nga ndotja dhe shkatrrimi.
T edukohen pr tu br aktivist n mbrojtje t natyrs.
Kreu III
Sistemet politike dhe ekonomike
Objektivat kryesor:T njohin veorit e organizimit politik dhe ekonomik t rajoneve e shteteve t veanta n bot.
T shpjegojn sht globalizimi dhe rndsin q ka ai n integrimin ekonomik, kulturor, social etj., t vendeve dhe shteteve t ndryshme n bot.
T kuptojn sht OKB-ja, organizatat dhe organizmat e tjer ndrkombtar e rajonal dhe rolin q kan n ruajtjen e paqes n bot, ruajtjen e mjedisit, n prballimin e fatkeqsive natyrore, n uljen e varfris, n bashkpunimin e vendeve dhe popujve etj.
T vlersojn si ndikon n jetn e komunitetit dhe t kombeve e shteteve bashkpunimi me organizmat ndrkombtar.
T shpjegojn faktort q kan ndikuar n zhvillimin e lart ekonomik e shoqror t disa shteteve dhe t varfris s shteteve t tjera, kryesisht n hemisfern jugore.
Kreu IV
Amerika
Objektivat kryesor:T prshkruajn veorit gjeografike t kontinentit t Ameriks Veriore e Jugore dhe t shteteve q bjn pjes n to.
T shpjegojn faktort natyror e shoqror q kan ndikuar n larmin e peizazheve fiziko-gjeografik dhe ekonomiko-gjeografik t t dyja Amerikave.
T analizojn prhapjen e popullsis dhe ndryshimet etnike, racore, fetare, gjuhsore, ekonomike e kulturore t ksaj popullsie.
T shpjegojn shkaqet q kan ndikuar n zhvillimin e lart industrial e bujqsor t SHBA-s dhe Kanadas dhe nivelin e ult n vendet latine.
T evidentojn problemet q lindin n vendet e Ameriks Latine si pasoj e rritjes shum t shpejt t popullsis qytetare dhe braktisjes ose largimit t popullsis nga fshatrat.
T analizojn veorit karakteristike fiziko-gjeografike, ato ekonomike e shoqrore dhe t popullsis pr shtetet e veanta t t dyja Amerikave.
T aftsohen nxnsit q t ndrtojn e interpretojn grafik dhe hartat e ndryshme q paraqesin dukuri e objekte gjeografike t shteteve e vendeve t Ameriks Veriore e asaj Jugore.
Kreu V
Afrika
Objektivat kryesor:T prshkruajn veorit gjeografike t kontinentit t Afriks dhe shteteve q ndodhen n t.
T analizojn shkaqet dhe faktort q kan ndikuar n larmin e relievit, hidrografis, bots bimore e shtazore dhe t peizazheve gjeografike t Afriks.
T prshkruajn veorit e popullsis dhe dallimet q ekzistojn nga prbrja etnike, kulturore, fetare, ekonomike dhe shkaqet e ktyre ndryshimeve.
T analizojn gjendjen e sotme t zhvillimit shoqror e politik dhe konfliktet etnike e fetare n vendet afrikane, pasojat q ato kan ln n zhvillimin e ktyre vendeve.
T shpjegojn prirjet e zhvillimit shoqror, ekonomik e politik t vendeve t Afriks.
T analizojn detyrat q iu dalin vendeve afrikane pr t prballuar prapambetjen ekonomike, kulturore, demokratike, varfrin, smundjet, edukimin e rinis, paksimin e rritjes natyrore t popullsis etj.
Kreu VI
Azia
Objektivat kryesor:T prshkruajn veorit gjeografike t Azis, t rajoneve dhe shteteve t veanta.
T analizojn dhe shpjegojn shkaqet dhe faktort q kan ndikuar n larmin e madhe t relievit, klims, hidrografis, bots bimore e shtazore dhe t peizazheve gjeografike t Azis.
T shpjegojn pozitn gjeostrategjike t Azis dhe rajoneve e shteteve t ktij kontinenti, lidhjet tradicionale, prirjet aktuale t integrimit dhe globalizimit ekonomik e politik.
T prshkruajn dhe analizojn tiparet e popullsis pr sa i prket prbrjes etnike, gjuhsore, fetare dhe prhapjes gjeografike.
T analizojn gjendjen dhe dinamikn e sotme t zhvillimit ekonomik e politik dhe prirjet e zhvillimit n t ardhmen t vendeve t Azis.
T analizojn shkaqet dhe faktort q kan ndikuar n zhvillimin e shpejt ekonomik t disa shteteve t Azis Lindore, t quajtur Tigrat e Azis.
T analizojn detyrat q iu dalin vendeve t Azis pr t prballuar varfrin, degradimin e natyrs dhe problemet e tjera kryesore.
Kreu VII
Oqeania dhe tokat polare
Objektivat kryesor:T prshkruajn veorit gjeografike t Oqeanis dhe vendeve polare.
T analizojn dhe shpjegojn shkaqet dhe faktort q kan ndikuar n larmin dhe ndryshimet e kushteve natyrore t ktyre vendeve.
T dallojn pasurit natyrore t Oqeanis dhe mundsit q ato ofrojn pr zhvillimin e ktyre vendeve.
T njohin gjendjen ekonomike dhe shoqrore t vendeve t Oqeanis dhe t shpjegojn cilat jan shkaqet e prapambetjes s tyre.
T shpjegojn faktort q kan ndikuar n zhvillimin e lart ekonomik e social t Australis dhe Zelands s Re.
T prshkruajn vlerat turistike q paraqesin vendet polare dhe ishujt e Oqeanis.PROGRAMI SINTETIK
GJITHSEJ:
70 or
Njohuri t reja:
54 or
Pun praktike:
10 or
Prsritje:
4 or
N dispozicion t msuesit: 2 or
Nr.KreuOrTema e msimitObjektivat msimore sipas niveleveMjetet msimore
1Kreu I
Popullsia dhe
urbanizimi
n bot1. 1Popullimi i planetit tonN.B - T njoh si ka qen ritmi i rritjes s popullsisN. M. - T tregoj si sht br popullimi i planetitN.L - T shpjegoj si u krijuan rajonet m t populluara n botHarta fizike dhe atlasi gjeografik i bots. Vjetar statistikor, internet, enciklopedi etj.
21. 2Kushtet demografike n veri e jugN.B - T tregoj far prfaqson rritja natyrale e popullsisN. M. - T shpjegoj cilt ndikojn n jetgjatsin e njeriut
N. L. - T kuptoj ndryshimet racore n botHarta fizike, harta e popullsis se bots. Vjetar statistikor, enciklopedi, internet etj.
31. 3Lvizjet migratoreN. B. - T njoh format e migrimeve
N. M. - T shpjegoj rndsin q kan migrimet e popullsis
N. L. - T kuptoj shkaqet e migrimeveHarta e migrimeve, harta fizike e bots. Atlas gjeografik. Vjetar statistikor, enciklopedi etj.
41. 4Gjuht dhe besimet fetareN.B - T tregoj jan gjuhet dhe besimet fetare
N.M - T kuptoj rolin q luajn gjuht dhe besimet fetare n jetn e njeriut
N.L - T analizoj prhapjen gjeografike t gjuhve dhe feve n botHarta e gjuhve dhe harta e besimeve fetare, atlas gjeografik etj.
51. 5Sistemet urbane. Qytetet n vendet e zhvilluaraN.B - T tregoj kur kan lindur qytetet e para
N.M - T analizoj tiparet e qyteteve n vendet e zhvilluara
N.L - T shpjegoj rolin e qyteteve n rritjen e popullsis Harta ekonomike, harta fizike, t dhna statistikore, atlas gjeografik etj.
61. 6Qytetet n vendet n zhvillimN.B - T tregoj si rriten qytetet n vendet n zhvillim
N.M - T analizoj tiparet e qyteteve n vendet n zhvillim
N.L - T shpjegoj pasojat q sjell rritja e qyteteve n vendet n zhvillimHarta ekonomike, harta fizike, t dhna statistikore, atlas gjeografik etj.
71. 7Pun praktike:
Harta tematikeHarta fizike, t popullsis, memece, t dhna statistikore, etj.
8Kreu II
Njeriu dhe resurset2. 1Resurset e planetit dhe dobia e tyreN.B - T tregoj jan resurset e natyrs
N.M - T shpjegoj si bhet klasifikimi i resurseve natyrore
N.L - T kuptoj pse duhet t ruhet natyra dhe resurset e sajHarta fizike, e pasurive minerale, atlase, t dhna statistikore, interneti, enciklopedi etj.
92. 2Resurset e paprtritshme dhe shfrytzimi industrial i tyreN.B - T tregoj origjinn e resurseve t paprtritshme
N.M - T shpjegoj si klasifikohen resurset sipas prdorimitN.L - T prcaktoj rrugt si duhet t prdoren resurset e paprtritshmeHarta fizike, e pasurive minerale, atlase, t dhna statistikore etj.
102. 3Resurset e prtritshmeN.B - T tregoj cilat bjn pjes n resurset e prtritshme
N.M - T shpjegoj pse nuk mbarojn resurset e prtritshme
N.L - T prcaktoj si mund t shfrytzohen resurset e prtritshmeHarta fizike, e pasurive minerale, atlase, t dhna statistikore etj.
112. 4Popullsia dhe burimet
Planeti n rrezikN.B - T tregoj far dmtimesh ka psuar natyra
N.M - T analizoj cilat jan pasojat e dmtimit e degradimit t natyrsN.L - T shpjegoj pse planeti sht n rrezikHarta fizike, foto t pyjeve e tokave t degraduara, t dhna statistikore etj.
122. 5Pun praktike: Resurset e planetit Harta fizike, atlase, harta
memece etj.
13KREU III
Sistemet politike dhe ekonomike3. 1Ndarja shoqrore e punsN.B - T tregoj cilt jan sektort kryesor t ekonomis
N.M - T njoh etapat kryesore t zhvillimit t ekonomis
N.L - T shpjegoj veorit kryesore t etapave t zhvillimit t ekonomisTekstet, interneti, enciklopedi, harta fizike, ekonomike etj.
143. 2Globalizimi i ekonomis dhe kultursN.B - T kuptoj far prfaqson globalizimi
N.M - T shpjegoj si ndikon globalizimi n ekonomin dhe kulturn e shteteve
N.L - T analizoj ant pozitive dhe negative t globalizimitHarta politike e bots, harta ekonomike, internet, t dhna statistikore etj.
153. 3Vendet e pasura dhe vendet e varfraN.B - T tregoj cilat jan shkaqet q disa shtete jan t pasura e t tjera t varfra
N.M - T shpjegoj jan treguesit ekonomik e social t zhvillimit
N.L - T prcaktoj nga se dallohen shtetet e pasura dhe shtetet e varfra Harta politike, harta fizike, t dhna statistikore etj.
163. 4Tipologjia e shteteve dhe organizatat ndrkombtareN.B - T tregoj jan shtetet
N.M - T analizoj tipet e ndryshme t shteteve
N.L - T kuptoj rolin e organizatave ndrkombtare n jetn e popujve t botsHarta fizike dhe politike e bots, atlase, t dhna statistikore etj.
173. 5Pun praktike: Harta tematikeHarta politike, ekonomike, harta memece, t dhna statistikore,
18KREU IV
AMERIKA4. 1Karakteristikat e prgjithshme t AmerikaveN.B - T flas pr kushtet natyrore t AmerikaveN.M - T shpjegoj faktort q kan ndikuar n larmin e madhe t kushteve natyrore t Amerikave
N.L - T analizoj far kan t prbashkta dhe far i dallon dy AmerikatHarta politike, ekonomike, fizike
194. 2Popullsia dhe vendbanimetM. B - T flas si sht bere popullimi i AmerikaveN.M - T tregoj cilat jan grupet etnike dhe si ato jan shprndar n territorin e AmerikaveN.L - T evidentoj rajonet kryesore t vendbanimeve me t mdha ne t dy AmerikatHarta politike, ekonomike, t popullsis etj., s Amerikave
204. 3Veprimtarit ekonomike t AmerikaveN.B - T tregoj pse ShBA-ja e Kanadaja kan nivel t lart ekonomik
N.M - T shpjegoj pse vendet e Ameriks Qendrore e Jugore kan nivel t ult ekonomik
N.L - T evidentoj problemet me t cilat haset sot popullsia e AmerikaveHarta fizike, ekonomike, t popullsis etj. t Amerikave
214. 4Amerika AnglosaksoneN.B - T flas pr kushtet natyrore t Ameriks anglosaksone
N.M - T evidentoj rolin q luajn kushtet natyrore n zhvillimin ekonomik
N.L - T renditin faktort q kan ndikuar n nivelin e lart ekonomik t Ameriks anglosaksoneHarta fizike, politike, ekonomike, t popullsis, t pasurive minerare etj., t Ameriks anglosaksone
224. 5ShBA-ja (natyra dhe popullsia)N.B - T tregoj veorit e relievit, klims dhe hidrografis s ShBA-sN.M - T evidentoj tiparet e popullsis (Struktura, racat, prhapja gjeografike etj.) s ShBA-sN.L - T renditin faktort q kan ndikuar n krijimin e qyteteve t mdha n ShBAHarta fizike, ekonomike, e popullsis, e pasurive natyrore etj., t ShBA-s.
234. 6ShBA-ja (vshtrim ekonomik dhe politik)N.B - T flas pr sistemin politik t ShBA-sN.M - T evidentoj gjendjen e bujqsis dhe industris n ShBA
N.L - T shpjegoj shkaqet pse ShBA-ja sht fuqia m e madhe botrore politike, ekonomike, shkencore etjHarta politike, fizike, ekonomike, e pasurive minerale, industriale, bujqsore etj.
244. 7Kanadaja, vend i territoreve t mdhaN.B - T prshkruaj kushtet natyrore t KanadasN.M - T evidentoj vlerat ekonomike q ofrojn kushtet natyrore t Kanadas
N.L - T prcaktoj drejtimet e zhvillimit t bujqsis dhe industris n KanadaHarta fizike, ekonomike, e bujqsis, industriale etj. t Kanadas
254. 8Amerika LatineN.B - T prshkruaj tiparet e popullsis se Ameriks Latine
N.M - T evidentoj gjendjen ekonomike t Ameriks Latine
N.L - T shpjegoj pse Amerika Latine vazhdon akoma t ket nivel t ult ekonomikHarta fizike, ekonomike, politike, e popullsis etj., t Ameriks Latine
264. 9Meksika dhe Amerika QendroreN.B - T flas pr kushtet natyrore t Meksiks
N.M - T analizoj zhvillimin ekonomik t MeksiksN.L - T evidentoj gjendjen politike, ekonomike, kulturore etj., t vendeve t Ameriks QendroreHarta fizike, ekonomike, politike etj. t Meksiks dhe Ameriks Qendrore
274.10Amerika Qendrore IshulloreKubaN.B - T prshkruaj tiparet e popullsis dhe t ekonomis s shteteve t Ameriks Qendrore Ishullore
N.M - T analizoj veorit e zhvillimit ekonomik t Kubs
N.L - T shpjegoj pse ekonomia e Kubs sht ekonomi shtetroreHarta fizike, politike, ekonomike etj., t Ameriks Qendrore Ishullore.
284.11Amerika ndrtropikale, Venezuela dhe KolumbiaN.B - T prshkruaj pozitn gjeografike dhe kushtet natyrore shteteve t Ameriks ndrtropikale
N.M - T analizoj drejtimet e zhvillimit ekonomik t Venezuels dhe KolumbisN.L - T evidentoj far kan t prbashkt dhe n se ndryshojn Venezuela nga KolumbiaHarta fizike, politike, ekonomike etj., t Ameriks ndrtropikale
294.12BraziliN.B - T flas pr prbrjen dhe shprndarjen e popullsis n Brazil
N.M - T analizoj far ofrojn kushtet natyrore n zhvillimin ekonomik t Brazilit
N.L - T shpjegoj gjendjen e sotme ekonomike t Brazilit dhe faktort q ndikojnHarta fizike, ekonomike, e popullsis, industriale etj. t Brazilit
304.13Rajoni i Andeve, Kili dhe PerujaN.B - T prshkruaj pozitn gjeografike dhe kushtet natyrore t rajonit t Andeve
N.M - T analizoj drejtimet e zhvillimit ekonomik t Kilit dhe PerusN.L - T evidentoj far kan t prbashkt dhe n se ndryshojn Kili nga PerujaHarta fizike, ekonomike etj. t rajonit t Andeve
314.14Rajoni i Pamps,
ArgjentinaN.B - T njoh me kushtet natyrore t Argjentins
N.M - T analizoj drejtimet e zhvillimit ekonomik t Argjentins
N.L - T shpjegoj sht PampaHarta fizike, ekonomike etj., t rajonit t Pamps.
324. 15Pun praktike Harta e veorive natyroreHarta fizike, pasurive natyrore, memece etj., t Amerikave
334. 16Harta politike dhe ekonomikeHarta politike, ekonomike, memece etj. t Amerikave
34KREU V
AFRIKA5. 1Karakteristikat e prgjithshme gjeografike t AfriksN.B - T prshkruaj pozitn gjeografike dhe tiparet e relievit t Afriks
N.M - T prcaktoj veorit specifike t klims s Afriks
N.L - T shpjegoj si jan krijuar shkrettirat n AfrikHarta fizike, politike, t pasurive, klimatike, bimsis etj., t Afriks, t dhna statistikore, internet etj.
355. 2Popullsia dhe veprimtarit ekonomikeN.B - T tregoj prbrjen dhe prhapjen e popullsis n Afrik
N.M - T evidentoj tiparet e zhvillimit ekonomik t Afriks
N.L - T renditin faktort q kan ndikuar n zhvillimin e dobt ekonomik t vendeve AfriksHarta fizike, politike, ekonomike, pasurive etj., t Afriks, t dhna statistikore etj.
365. 3Rajoni i Afriks MesdhetareN.B - T prshkruaj veorit e kushteve natyroreN.M - T analizoj prbrjen dhe prhapjen e popullsis.N.L - T shpjegoj drejtimet kryesore t zhvillimit ekonomikHarta fizike, politike, ekonomike, pasurive etj. t Afriks Mesdhetare
375. 4Afrika sudaneze (SAHEL), Mali, Mauritania, adi, Nigeri, SudaniN.B - T prshkruaj far ofrojn kushtet natyrore
N.M - T analizoj prbrjen dhe shprndarjen e popullsisN.L - T shpjegoj drejtimet kryesore t zhvillimit ekonomikHarta fizike, politike, ekonomike, pasurive, etj t Afriks sudaneze, t dhna statistikore etj
385. 5Afrika Perndimore, Guineja, NigeriaN.B - T tregoj cilt bjn pjes n Afrikn Perndimore
N.M - T analizoj veorit ekonomike t NigerisN.L - T evidentoj problemet q hasen sot n NigeriHarta fizike, ekonomike. politike etj t Afriks Perndimore
395. 6Afrika Qendrore Ekuatoriale, R. D. KongosN.B - T prshkruaj kushtet natyrore t Afriks Qendrore
N.M - T analizoj veorit ekonomike t R. D. Kongos
N.L - T shpjegoj pse RD e Kongos, megjithse ka pasuri t shumta, ka zhvillim t dobt ekonomikHarta fizike, ekonomike, politike etj., t Afriks Qendrore
405. 7Afrika Lindore,
Kenia dhe TanzaniaN.B - T prshkruaj kushtet natyrore t Afriks Lindore
N.M - T shpjegoj tiparet e zhvillimit t Kenias dhe TanzanisN.L - T evidentoj kan t prbashkt dhe n se ndryshojn Kenia nga TanzaniaHarta fizike, politike, ekonomike etj., t Afriks Lindore
415. 8Afrika Jugore, Republika e Afriks Jugore
(RAJ)N.B - T tregoj vlerat ekonomike t kushteve natyrore t Afriks s Jugut
N.M - T prshkruaj drejtimet e zhvillimit ekonomik t RAJ
N.L - T shpjegoj ka qen AparteidiHarta fizike, ekonomike, politike etj., t Afriks Jugore
425. 9Pun praktike: Harta e veorive natyroreHarta fizike, pasurive minerale, klimatike, bimsis etj., t Afriks.
435. 10Pun praktike: Harta politike dhe ekonomikeHarta ekonomike, politike, pasurive minerare etj. t Afriks.
44KREU VI
AZIA6. 1 Veorit e prgjithshme gjeografike t AzisN.B - T prshkruaj tiparet e relievit t Azis
N.M - T prcaktoj veorit e klims dhe bimsis
N.L - T klasifikojn lumenjt sipas oqeaneve ku derdhenHarta fizike, klimatike, e bimsis, ekonomike, t dhna statistikore etj., t Azis
456. 2Popullsia dhe veprimtarit ekonomikeN.B - T prshkruaj prbrjen dhe prhapjen e popullsisN.M - T tregoj ndryshimet ekonomike q ekzistojn n vendet e AzisN.L - T shpjegoj shkaqet e diferencimeve t mdha ekonomike mes shteteveHarta ekonomike, politike, pasurive minerare, t dhna statistikore etj., t Azis.
466. 3Mesdheu Aziatik, Turqia, Izraeli, Palestina etj. N.B - T prshkruaj tiparet e kushteve natyrore t Mesdheut aziatikN.M - T tregoj drejtimet e zhvillimit ekonomik t TurqisN.L - T shpjegoj pse Izraeli sht shtet i zhvilluarHarta
fizike, ekomomike, politike, t dhna statistikore, etj t Mesdheut Aziatik
476. 4Lindja e Mesme,
Arabia Saudite, Irani, Iraku etj. N.B - T tregoj rndsin q ka Lindja e Mesme pr prodhimin e naftsN.M - T shpjegoj drejtimin e njanshm t zhvillimit ekonomik n Lindjen e Mesme
N.L - T evidentoj dallimet q ekzistojn n zhvillimin ekonomik mes Arabis Saudite, Iranit dhe IrakutHarta fizike, politike, ekonomike, pasurive minerare, t dhna statistikore etj. t Lindjes se Mesme.
486. 5Republikat e Kaukazit dhe Azis QendroreN.B - T prshkruaj far kan t prbashkt n zhvillimin politik e ekonomik republikat Kaukaziane
N. M. - T tregoj drejtimet kryesore t zhvillimit ekonomik t republikave aziatike
N.L - T evidentoj dallimet q ekzistojn n drejtimin e zhvillimit ekonomik mes Mongolis dhe republikave aziatikeHarta fizike, politike, ekonomike, pasurive minerare, t dhna statistikore etj.
496. 6Subkontinenti indian, India, Pakistani etj. N.B - T flas pr veorit e kushteve natyroreN.M - T shpjegoj veorit e zhvillimit ekonomik t Indis dhe Pakistanit
N.L - T evidentoj dallimet q ekzistojn mes Indis dhe PakistanitHarta fizike, klimatike, bimsis, politike, ekonomike, t pasurive minerare, t dhna statistikore etj., t subkontinentit indian
506. 7 Azia Juglindore,
vshtrim i prgjithshmN.B - T tregoj rndsin e pozits gjeografike dhe t deteve q e lagin Azin Juglindore
N.M - T prcaktoj rolin e klims n zhvillimin e kulturave bujqsore tropikale
N.L - T shpjegoj ndryshimet e mdha q ekzistojn n grupet etnike, n kulturat, traditat etj., t popullsis t vendeve t Azis JuglindoreHarta fizike, politike, ekonomike, klimatike, t bimsis etj., t Azis Juglindore.
516. 8Indonezia dhe FilipinetN.B - T bj nj prshkrim t kushteve natyrore t Indonezis dhe Filipineve
N.M - T analizohen tiparet e ekonomis se Indonezis dhe FilipineveN.L - T evidentoj dallimet q ekzistojn midis Indonezis dhe FilipineveHarta fizike, politike, ekonomike, klimatike, pasurive minerare, t dhna statistikore etj.
526. 9Lindja e Largt, vshtrim i prgjithshmN.B - T prshkruaj kushtet natyrore t Azis Lindore
N.M - T tregoj si sht shprndar popullsia dhe cilt jan faktort q kan ndikuar
N.L - T prcaktoj drejtimet e zhvillimit ekonomik t vendeve t Azis Lindore Harta fizike, politike, ekonomike, klimatike etj t Lindjes s Largt
536. 10KinaN.B - T prshkruaj kushtet natyrore t Kins.N.M - T flas pr veorit e sotme t zhvillimit t industrisN.L - T shpjegoj si jan shprndar kulturat bujqsore n KinHarta fizike, ekonomike, pasurive minerare, industriale, popullsis, t dhna statistikore etj., t Kins.
546. 11JaponiaN.B - T tregoj far ofrojn kushtet natyrore pr zhvillimin ekonomik
N.M - T analizoj veorit e zhvillimit industrial t JaponisN.L - T shpjegoj faktort q kan ndikuar n zhvillimin e lart ekonomik t JaponisHarta fizike, ekonomike, pasurive minerare, industriale, t dhna statistikore etj. t Japonis
556. 12Gadishulli i KoresN.B - T tregoj kur u nda dhe pse u nda Koreja n dy shteteN.M - T tregoj drejtimet e zhvillimit t Kores s Veriut dhe asaj t Jugut
N.L - T shpjegoj pse Koreja e Jugut ka zhvillim t lart ekonomik Harta fizike, politike, ekonomike, t pasurive minerare etj. t Koreve.
566. 13Pun praktike: Harta e veorive natyrore Harta fizike, klimatike, bimsis, memece etj. t Azis.
576. 14Pun praktike: Harta politike dhe ekonomikeHarta ekonomike, politike, memece, popullsis, pasurive minerare, t dhna statistikore etj., t Azis.
58KREU VII7. 1OqeaniaN.B - T prmend cilat shtete bjn pjes n Oqeani
N.M - T shpjegoj origjinn e formimit t ishujve t OqeanisN.L - T vlersoj far ofrojn kushtet klimatike dhe bimsia pr zhvillimin ekonomik t OqeanisHarta fizike, klimatike, bimsis, pasurive minerare etj., t Oqeanis.
59OQEANIA DHE VENDET POLARE7. 2Popullsia dhe veprimtaria ekonomikeN.B - T prshkruaj tiparet e popullsis s Oqeanis
N.M - T analizoj veorit e zhvillimit ekonomikN.L - T evidentoj problemet q iu dalin banoreve t Oqeanis n t ardhmenHarta politike, ekonomike, pasurive minerare, popullsis, t dhna statistikore etj., t Oqeanis.
607. 3AustraliaN.B - T tregoj far resursesh ofrojn kushtet natyrore t Australis
N.M - T analizoj zhvillimin industrial t Australis
N.L - T shpjegoj faktort q kan ndikuar n zhvillimin e lart t bujqsisHarta fizike, ekonomike, klimatike, bimsis, pasurive minerare, t dhna statistikore etj., t Australis.
617. 4Zelanda e Re dhe Papua - Guineja e ReN.B - T prshkruaj kushtet natyrore t Zelands s Re dhe Guines s Re
N.M - T tregoj drejtimet e zhvillimit ekonomik t Zelands se Re dhe Guines s Re
N.L - T shpjegoj pse Zelanda e Re ka nivel t lart ekonomik dhe Guineja e Re ka nivel t ult
Harta fizike, klimatike, pasurive minerare, t dhna statistikore etj. t Zeland se Re dhe Papua - Guines s Re
627. 5Melanezia, Mikronezia, PolineziaN.B - T tregoj far ndryshimesh ekzistojn n kushtet natyrore t ktyre ishujve
N.M - T shpjegoj faktort q ndikojn n zhvillimin ekonomik
N.L - T evidentoj dallimet q ekzistojn n zhvillimin ekonomik midis Melanezis, Mikronezis dhe PolinezisHarta fizike, klimatike, bimsis, pasurive minerare, etj
63
7. 6Antarktida dhe ArktikaN.B - Tregoj ekspeditat e bra pr njohjen e vendeve polare
N.M - T analizoj kushtet natyrore t vendeve polareN.L - T shpjegoj far mund t ndodh n rast se shkrin akullnaja e Antarktids dhe e Groenlands Harta fizike, ekonomike, politike, klimatike etj., pr Arktiken dhe Antarktidn.
647. 7Pun praktike: Harta e veorive natyrore, politike dhe ekonomikeHarta fizike, politike, ekonomike, klimatike etj., t Arktiks dhe Antarktids.
Modul 1
Tema : Resurset e prtritshme
Objektivat pedagogjike:
1. T rendis resurset e prtritshme q ka prdorur historikisht shoqria njerzore.
2. T prshkruaj resurset, t cilat kan gjetur m tepr prdorim n ditt e sotme.
3. T diskutoj mbi masat q duhen marr pr mbrojtjen dhe rigjenerimin e ktyre resurseve.
Konceptet e reja: resurse, energji gjeotermike, energji e baticave, shkretzim i tokave, metoda biologjike etj.
Struktura e Msimit: PNP
Parashikim: Nxnsit duhet t thon far din apo mendojn pr temn. Msuesi i shnon n drrasn e zez n kolonn e par. N kolonn e dyt shnohen pyetjet dhe paqartsit q dalin nga zbrthimi i tems dua t di. N kolonn msova, pyeten nxnsit pr informacionin q kan zbuluar .
D (di)D (dua t di)M (msova m shum)
Ajri
Uji
Toka
Bimsia
Era
jan pasuri t t natyrs - Si sht prdorur uji dhe energjia e tij?
- Si shfrytzohet energjia diellore?
- Uji sht prdorur n shum drejtime: ujitje, lundrim, peshkim, uj i pijshm, sot pr prodhimin e energjis elektrike etj.
- Energjia diellore sht burimi kryesor i jets n tok
- Sot ajo shfrytzohet pr prodhimin e energjis elektrike nprmjet centraleve q punojn me energji diellore
Toka
Ku qndron rndsia e dherave?Dherat bjn t mundur t rritet bimsia, por ato mund t dmtohen nga agjentt natyror dhe njeriu.
Ekziston edhe energjia e
baticave - far sht kjo energji?
- Cilat vende e prdorin?- Ajo prdoret n vendet ku prparimi i ujit t detit sht i madh. Aty energjia e valve sht e madhe.
- Sot e prdorin disa vende si Kanadaja, Britania e Madhe, ShBA-ja, etj
Energjia e ers prdoret gjersisht- Kur sht shfrytzuar pr her t par?
- Po sot si shfrytzohet?-Q n lashtsi, n mullinjt e blojs, n lundrim etj.
- Sot shum vende e shfrytzojn sidomos vendet me mundsi t lart ekonomike dhe ato vende ku forca dhe shpejtsia e ers
sht e madhe (ShBA-ja, Danimarka, Austria, Holanda etj.)
Ndrtimi i njohurive:
Nxnsit lexojn pr disa minuta ku prdoren resurset e prtritshme dhe si duhet ti mbrojm ato.
Klasa ndahet n grupe dhe plotson hartn e konceptit, t prgatitur nga msuesi.
Ku gjen prdorim uji, energjia diellore, energjia e ers, baticat, zbaticat?
Industria
Mjetet e transportit
Plehrat kimike n bujqsi Ndotjet urbane
Prforcimi (shkrim i lir)
Msuesi shkruan pyetje rreth tems dhe nxnsi prgjigjet, diskuton n grupe dhe pr 5 minuta i shkruan n fletore ose drras. Pr shembull:
- Resurset e prtritshme jan: ____________________
- Ato prdoren n shum drejtime: ____________________
- Masat q duhen t merren pr mbrojtjen e tyre jan: ___________________
Vlersimi i nxnsve
Modul 2
Tema : Vendet e pasura dhe vendet e varfra
Objektivat pedagogjike:
1. T listoj vendet e varfra e t pasura n bot.
2. T dalloj n baz t treguesve tiparet dhe veorit e klasifikimit t tyre.
3. T krahasoj nivelin e zhvillimit t jetess t vendeve t zhvilluara dhe vendeve n zhvillim.
Mjetet: Hart fizike dhe ekonomike e bots, atlase t ndryshme.
Burime informacioni: teksti, interneti.
Struktura e msimit: ERR
E. Stuhi mendimesh 5
R. DRTA 30
R. Teknika e pyetjeve 10
Evokimi (stuhi mendimesh)
Msuesi shkruan n tabel temn dhe shtjet kryesore t msimit, objektivat.
Iu krkon nxnsve far din apo kan dgjuar pr vendet e pasura e t varfra n bot, cilat jan ato?
Mendimet e nxnsve shkruhen n drras.
Realizimi i kuptimit (DRTA)
Ky aktivitet mund t realizohet praktikisht n kt mnyr:
mendoni pr kt grupim?prova keni?Cilt jan treguesit e tyre?
Pr t plotsuar tabeln msuesi bn pyetje, t cilat prqendrojn vmendjen e lexuesve te titulli i msimit dhe ilustrime t zgjedhura. Msimi fillon me diskutimin: dini pr vendet e pasura n bot? Po t varfra? Pse mendoni kshtu?
Parashikimet shkruhen n drrasn e zez, m pas nxnsi lexon tekstin dhe jep parashikime t tjera deri n fund.
Reflektimi (teknika e pyetjeve )
Nxnsit punojn n grupe dyshe dhe iu prgjigjen pyetjeve.
- tregues prdoren pr grupimin e vendeve t pasura ose t varfra?
- Cilat vende bjn pjes n grupin e par sipas BB-s?
- Cilat vende bjn pjes n grupin e dyt, tret, katrt?
- tregues prdoren n grupimin sipas FAO?
- tregues merren pr prcaktimin e nivelit t ktyre vendeve nga OKB-ja?
- keni dgjuar pr Tigrat e Azis?
Vlersimi i ors
Modul 3
Tema: Lvizjet migratore
Objektivat pedagogjike:
1. T tregoj format e migrimeve. quhet migrim i jashtm dhe i brendshm?
2. T rendit shkaqet e migrimeve, llojet e tyre, arsyet e migrimeve n periudha t ndryshme kohore.
3. T analizoj pasojat negative dhe pozitive t migrimeve n bot dhe n vendin ton.
Mjetet: Hart fiziko- ekonomike e bots, atlase etj.
Struktura e msimit: ERR
E. Grupi i mendimeve 5
R. Harta e t pyeturit 30
R. Diagrami i Venit 10
Zhvillimi i msimit
Msuesi, pasi trheq vmendjen e nxnsve pr temn, shtjet dhe objektivat msimore, iu krkon t lexojn pr pes minuta temn e msimit duke sjell nj list me ide dhe fakte pr dukurit e migrimit. Mendimet e nxnsve grupohen n skemn e mposhtme:
Realizimi i kuptimit (harta e t pyeturit)
Iu krkohet nxnsve t punojn n ift dhe t shkruajn n fletore prgjigjet e pyetjeve prkatse. Ndihmohen nxnsit q tiu afrohen prgjigjeve q pret msuesi.
Harta e t pyeturit
Reflektimi (Diagrami i Venit )
Format e migrimitLlojet e migrimit Shkaqet e migrimit
Vlersimi i ors
Modul 4
Tema : Amerika Latine. Karakteristikat e prgjithshme
Objektivat pedagogjike
1. T prshkruaj kushtet natyrore t vendeve t Ameriks Latine.
2. T shpjegoj tiparet e popullsis s vendeve t Ameriks Latine.
3. T analizoj ekonomin e vendeve t Ameriks Latine duke i krahasuar me njra-tjetrn.
Fjale kye: gjuha spanjolle, portugalishtja, vende t kolonizuara, zezakt afrikan, Amazona, eksplozion demografik, kultura bujqsore tropikale.
Mjetet: Hart fizike dhe ekonomike e Ameriks Veriore, Qendrore dhe Jugore.
Burimet e informacionit: Teksti, burime interneti etj.
Struktura e msimit: ERR
E. Parashikimi me terma paraprak 10
R. Teknika e pyetjeve 20
R. Diagrami i Venit 15
Evokimi (parashikimi me terma paraprak)
Jepen termat: Vendet e Ameriks Latine, spanjisht, portugalisht, vende t kolonizuara, raca t ndryshme, kultura t ndryshme.
Nxnsit formulojn me shkrim individualisht nga nj fjali pr do term, por q t ken lidhje me tyre.
Msuesi shkruan n drrasn e zez variantet m interesante t fjalive t krijuara nga nxnsit.
Realizimi i kuptimit (teknika e pyetjeve)
- Nxnsit lexojn tekstin Amerika Latine, nnvizohen pjest kryesore.
- Nxnsit diskutojn dhe shkruajn individualisht n fletore prgjigjet e pyetjeve.
Reflektim (Diagrami i Venit)
Dallimet
Qendrat urbane n SHBAT prbashktatDallimet
Qendrat urbane n A. Latine
_____________________
_____________________
_____________________
_______________________
Moduli 5
Rajoni i Afriks Mesdhetare
Objektivat pedagogjike:
1. T tregoj vendet q bjn pjes n rajonin e Afriks Mesdhetare dhe pozicionin gjeografik t tyre.
2. T prshkruaj ekonomin dhe rolin q luan prodhimi i nafts, gazit dhe mineraleve t tjera n ekonomin e ktyre vendeve.
3. T krahasoj zonat bregdetare me ato n brendsi t rajonit pr nga zhvillimi i tyre.
Mjetet e puns: Hart fiziko-gjeografike e Afriks dhe e pellgut t Mesdheut, atlas etj.
Fjale kye : Afrika, malet Atlas, Sahara, Mesdhe, oaze, kultura bujqsore, arabt, berbert, vende koloniale, naft, fosforite.
Burimi i informacionit: Teksti, interneti.
Struktura e msimit ERR
E. Brainstorming 10
R. Teknika e pyetjeve 25
R. Kllaster 10
Evokimi (Brainstorming)
Pyetje
- Cilat jan shtetet e Afriks Mesdhetare?
-Tregohen n hart kto vende dhe pozicioni gjeografik i tyre.
Realizimi i kuptimit (teknika e pyetjeve)
Ndahet klasa n grupe. do grup ka hartn e t pyeturit pr temn Afrika Mesdhetare. Lexohet nga nxnsi teksti dhe burimet e tjera t informacionit. Nnvizohen shtjet kryesore q i shrbejn nxnsit pr prgjigjen e pyetjeve. Nxnsit shnojn n fletore dhe plotsojn hartn e t pyeturit.
Reflektimi (kllaster) Nxnsit, n grupe, plotsojn tabeln kllaster.
Vlersimi i ors
Moduli 6
Tema : Lindja e Mesme, Arabia Saudite, Irani, Iraku
Objektivat pedagogjike:
1. T evidentoj pozitn gjeografike t vendeve t Lindjes s Mesme dhe shtetet q e prbjn at.
2. T prshkruaj klimn dhe tiparet e popullsis s ktyre vendeve.
3. T analizoj vlerat ekonomike t ktyre vendeve nga nxjerrja dhe prpunimi i nafts si dhe zhvillimi i degve t tjera t ekonomis.Mjetet: Teksti, hart fizike dhe ekonomike e Azis Jugperndimore, atlas etj.
Fjale kye: Lindje e Mesme, shkrettira, gadishulli Arabik, Mesopotamia, nafta, gazi, feja islame.
Metodat: Stuhi mendimesh, fjali - koment diskutimi.
1 Parashikimi:
Lindja e Mesme vendet q bjn pjes: Arabia Saudite, Irani, Iraku, Kuvajti, Katari, Jemeni, Omani Bahrein, Emiratet e Bashkuara Arabe.
Ku shtrihen kto vende?
Prgjigjja: N pjesn jugperndimore t kontinentit t Azis.
far dini pr kto vende?
Jan t pasura me naft?
Quhen bota arabe.
Predikojn besimin islam.
Si sht klima e ksaj zone?
E that, mungojn reshjet, bimsia e varfr.
Ku shtrihen kto vende?
Lindja e Mesme shtrihet nga Deti i Kuq dhe Arabik deri n detin Kaspik n veri.
Popullsia dhe ekonomia D(di)D(dua t di)M(msova m shum)
Popujt q jetojn jan persiant, kurdt, arabt etj. - Ata kan pasur shpeshher konflikte t armatosura Irak-Kuvajt, Iran Irak.
- far tiparesh ka secili shtet?
- Cili prej tyre sht prodhuesi m i madh i nafts. - Irani prbhet nga perst, kurdt, azerbajxhant.
-Irani ka naft, gaz, plumb, bakr, hekur, krom.
-Iraku prbhet nga arab, turq dhe kurd.
- Arabia Saudite sht prodhuesi m i madh botror i nafts.
- Qytetet Riadi, Meka, Medina
2 Ndrtimi i njohurive ( harta e koncepteve)
3. Prforcimi:
- Nxnsi shkruan njohurit q mori pr vendet e Lindjes se Mesme duke i analizuar me grupe pune.
- Njri grup analizon Arabin Saudite.
- Grupi i dyt analizon Iranin.
- Grupi i tret analizon Irakun.
- Nxirren pyetjet: far kan t prbashkta kto vende ? Po t veanta?
- N fund prdoret krahasimi pr mnyrn e zhvillimit ekonomik t ktyre vendeve.
N fund bhet vlersimi i nxnsve.
Teste orientuese
1. Jetgjatsin m t madhe n bot e kan:
a- suedezt; b- francezt; c- kanadezt; d- japonezt.
2. N cilin shtet fliten katr gjuh zyrtare?
a- Suedi; b- Finland; c- Zvicr; d- Danimark
3. Cili resurs bn pjes te resurset e prtritshme?
a) nafta; b) uji; c) mermeri; d) gipsi
4. Cili nga resurset e mposhtme bn pjes n resurset metalike:
a- bazalti; b- fosforitet; c- limonitet; d- shistet bituminoze.
5. Sasia minimale e kalorive q duhet t konsumoj njeriu n dit sht:
a- 2 000 kalori; b- 2 400 kalori; c- 2 800 kalori; d- 3 200 kalori.
6. OKB- ja sht themeluar n vitin:
a- 1945; b- 1947; c- 1950; d- 1955.7. Lumi m i gjat n t dy Amerikat sht:
a- Kolorado; b- Misisipi; c- Amazona; d- Orinoko.
8. Kanioni i Madh i Kolorados ndodhet n:
a- Kanada; b- ShBA; c- Meksik; d- Brazil.
9. N cilin shtet, popullsia qytetare sht m e lart se 90%:
a- Brazil; b- Argjentin; c- Peru; d- Meksik.
10- Qyteti Lima sht kryeqyteti i:
a- Brazilit; b- Kolumbis; c- Perus; d- Venezuels.
11. Pampa ndodhet n:
a- Venezuel; b- Argjentin; c- Kolumbi; d- Meksik
12. Lumi me prurjen ujore m t madhe n Afrik sht:
a- Nili; b- Kongo; c- Zambezi; d- Niger.
13. Cila nga shtetet e mposhtme dallohet pr nxjerrjen e diamanteve:
a- Nigeria; b- Tunizia; Namibia; d- adi.
14. Cila nga shtetet e me poshtme ka te ardhurat m t larta pr frym n vit:
a- Tunizia; b- RA Jugore; c- Tanzania; d- Egjipti.
15. Maja Everest (Xhomolungma) e ka lartsin:
a- 8 648 m; b- 8 748 m; c- 8 848 m; d- 8 898 m.
16. Cila nga shtetet e mposhtme prodhon m tepr naft n bot:
a- Kina; b- Indonezia; c- Arabia Saudite; d- Kuvajti
17. Cila nga shtetet e mposhtme sht prodhuesja m e madhe i ajit n bot:
a- Kina; b- Japonia; d- Indonezia; d- India.
18. Cilat nga shtetet e mposhtme bjn pjes n Tigrat e Azis:
a- Singapori; b- Koreja e Jugut; c- Kuvajti; d- Izraeli.
19. Cila nga kafsht e mposhtme sht karakteristike pr Australin:
a- Ariu Panda; b- Kanguri; c- Deveja; d- Zebra.
20. Cili nga shtetet e Oqeanis ka rreth 30 mij dollar t ardhura vjetore pr frym:
a- Samoa; b- Fixhi; c- Nauru; d- Papua- Guineja e Re.
Prgjigje e testeve
1. d; 2. c; 3. b; 4. c; 5. b; 6. a; 7. b; 8. b; 9. b; 10. c;
11. b; 12. b; 13. c; 14. b; 15. c; 16. c; 17. d; 18. a,b; 19. b; 20-c.E. baticave
E. diellore
E. gjeotermike
E. ers
Bimsia
Tokat
E. ujit
Ajri
Resurset e prtritshme
Ndotsit e resurseve
Masat q duhen marr
T bhet pastrimi kimik dhe mekanik i ujit
T mbrohen tokat nga shkatrrimi dhe toksikimi
T prdoren m pak lnd djegse ndotse
T prdoren teknologji t pastra
T paksohen gazrat helmues n atmosfer
Format e migrimit
Migrimi
Shkaqet e migrimit
Po pr vendin ton pas 1990?
far pasojash pozitive sjell migrimi?
far pasojash negative sjell migrim?
Si ka lvizur popullsia n vendin ton pas 1990?
Cili sht shkaku i migrimit n vendin ton?
Si ka ndodhur kjo dukuri n vendin ton ?
Cilat jan shkaqet e migrimit?
Cilat jan format e migrimit ?
Csht migrimi?
Migrimi
Ku jetojn ata?
N cilat prej ktyre vendeve sht i zhvilluar turizmi?
Cilat jan kulturat tropikale q kultivohen n plantacionet e ktyre vendeve?
Csht eksplozioni demografik?
Cilat grupe etnike prbjn popullsin e ktij rajoni?
Cilat jan qendrat m t mdha urbane t ktyre shteteve?
Cilat jan gjuht q flet kjo popullsi?
Amerika Latine
Cilat jan shtetet q prbjn kt rajon?
Cila sht klima e ktyre vendeve?
Cilat jan shtetet q e prbjn at?
Afrika Mesdhetareare
Cilat jan t veantat e ekonomis s ktyre vendeve?
far klime ka rajoni?
far tiparesh ka popullsia e rajonit?
Cilat jan veorit e pozits gjeogafike?
Ekonomia
Shtetet q e prbjn
Pozita gjeografike
Grupet e popullsis
Rajoni mesdhetar
Cilat jan kto vende?
Ku shtrihen?
Cilat jan t veantat e ktyre vendeve ?
Lindja e Mesme
1