Post on 21-Mar-2016
description
1
Gelişim özelliklerimiz
Gıyasettin Demirhan
Hacettepe ÜniversitesiSpor Bilimleri Fakültesi
TMOK Eğitim Komisyonu - Yüzme Federasyonu Seminer, 9 Mayıs 2014, İstanbul
22
İnsan; biyo-kültürel ve sosyal bir varlıktır
33
Temel Kavramlar
Büyüme•Vücudun sadece boy, kilo ve hacim olarak artması- Vücudun değişik organlarında değişik hızlarda gerçekleşebilir
Gelişme•Organizmanın, büyüme, olgunlaşma ve öğrenmenin etkileşimiyle sürekli olarak ilerleme kaydeden değişmesi- Olgunlaşma ve öğrenme etkileşimlerinin ürünüdür
Gelişim•Organizmanın döllenmeden başlayarak bedensel, zihinsel, dil, duygusal, sosyal yönden, belli koşulları olan en son aşamasına ulaşıncaya kadar sürekli ilerleme kaydeden değişim- Süreçtir- Olgunlaşma ve öğrenme olmadan sağlanamaz
44
Olgunlaşma•Vücut organlarının kendilerinden beklenen fonksiyonu yerine getirebilecek düzeye gelmesi için, öğrenme yaşantılarından bağımsız olarak, kalıtımın etkisiyle geçirdiği biyolojik bir değişme
Öğrenme•Bireyin çevresiyle belli bir düzeydeki etkileşimleri sonucunda meydana gelen nispeten kalıcı izli davranış değişme
Hazırbulunuşluk•Bireyin sadece olgunlaşma düzeyini değil, aynı zamanda, bireyin önceki öğrenmelerini, ilgilerini, tutumlarını, güdülenmişlik düzeyini, yeteneklerini, genel sağlık durumunu kapsar
(Gibson ve Vinegradoff, 1986)
55
Gelişimle İlgili Temel İlkeler
•Gelişim, kalıtım ve çevre etkileşiminin bir ürünüdür
•Gelişim süreklidir ve belli aşamalardan geçer
•Gelişim nöbetleşe devam eder
•Gelişim baştan ayağa, içten dışa doğrudur
•Gelişim, genelden özele doğrudur
•Gelişimde kritik dönemler vardır
•Gelişim bir bütündür
•Gelişimde bireysel farklar vardır
66
Gelişimi Etkileyen Faktörler
Kalıtım•23 çift kromozom•DNA... Yaşamın özü•Genler her insanın doğasına ve oluşumuna katkıda bulunur•Genotip ve fenotip farklıdır•Baskınlık ve çekiniklik
Çevre•Çevresel faktörler gelişimi etkiler•Doğum sırasındaki durum bebeği etkiler•Doğum sonrasında çevre bireyi etkiler•Anne-baba ve çocuk yetiştirme tarzları•Ailenin parçalanması•Çocukların doğuş sırası
Hormonlar•İç salgı bezlerinin salgıları
7
Farklı Dönemlerde Farklı Gelişim
Bebeklik : Bedensel ve hareket gelişimi
Ergenlik : Psikolojik ve cinsel gelişim
Yetişkinlik : Sosyallik ve olgunlaşma
88
Büyüme ve Değişme
İnsan, döllenmiş tek bir yumurta olarak hayata başlar ve ölünceye kadar sürekli değişir
Gelişim • Fiziksel Gelişim
• Devinişsel Gelişim
• Bilişsel Gelişim
• Duygusal Gelişim
• Kişilik Gelişimi
• Sosyal Gelişim
9
Gelişim Dönemleri
Doğum öncesi, bebeklik dönemi :0-2 yaş
Çocukluk dönemi : 2-6 yaş
Okul dönemi : 6-12 yaş
Ergenlik dönemi : 12-18 yaş
Yetişkinlik ve yaşlılık dönemi : …
10
Fiziksel Gelişim-Doğum Öncesi
Zigot: Döllenmiş yumurta, mitosis hücre bölünmesi
Anne ve babadan gelen 23’er kromozom İki haftalık dönem dölüttür Sonra embriyo devri başlar Dış tabaka; ektoderm; duyu organları, sinir sistemi, dış deri, saç, tırnak, dişler
Orta tabaka; mezoderm; kas, iskelet sistemi, salgı, dolaşım sistemi
İç tabaka; endoderm; sindirim sistemi, solunum sistemi, karaciğer, akciğer
İkinci ayda embriyo insan görünümünü alır
11
Fiziksel Gelişim-Doğum Öncesi
Üçüncü aydan sonra fetüs dönemi başlar Beyin 7., 8. aylarda çalışmaya başlar Doğumda boy ortalama 48-53 cm., ağırlık 2500-4300 gr arasındadır
Fetüsü olumsuz etkileyen etmenlerin başında yetersiz beslenme gelmektedir
İlaç ve alkol kullanımı gibi etmenlerde olumsuz etkide bulunur
Olumsuz çevre etmenleri ölüm, kalp yetmezliği, solunum yetmezliği, alkol bağımlılığı gibi olumsuzluklara neden olur
12
Bedensel Gelişim-Bebeklik Dönemi (0-2 yaş)
Bedensel Gelişim
Doğumdan sonraki iki yılda hızlı gelişim olur
Baş , yetişkin ölçüsüne ulaşmak için yaklaşık iki kat büyür
Bacak ve kollar yaklaşık altı kat büyür
Gelişim baştan ayağa, içten dışa doğrudur
Kalp atışı bebeklikte, yetişkinlerin yaklaşık iki katıdır
13
Devinişsel Gelişim-Bebeklik Dönemi (0-2 yaş)
Bebek doğduğunda refleksif ve denetimsiz vücut hareketleri yapar
İki yapında devimsel gelişimde ilerleme olur On birinci ayda elinden tutunca yürür Yeni doğan bebeğin işitme duyusu oldukça gelişmiştir
İki yaşına doğru ses farklılıklarını ayırt edebilir
Altı aylıkken tanıdık yüzleri ayırt edebilir Tat ve koku duyuları gelişmiştir Az zamanda, dokunma zevk kaynağı haline gelir
14
Çocuğun Hareketlerinin Ana Gelişimi
15
Çocuğun Hareketlerinin Ana Gelişimi
16
Çocuğun Hareketlerinin Ana Gelişimi
17
Çocuğun Hareketlerinin Ana Gelişimi
18
Çocuğun Hareketlerinin Ana Gelişimi
19
Çocuğun Hareketlerinin Ana Gelişimi
20
Çocuğun Hareketlerinin Ana Gelişimi
21
Çocuğun Hareketlerinin Ana Gelişimi
22
Çocuğun Hareketlerinin Ana Gelişimi
23
Bedensel Gelişim-İlk Çocukluk Dönemi (2-6 yaş)
Bedensel gelişim 0-2 yaşa göre azalmıştır
İlkokul çağına doğru boy uzaması azalır
Sinir sistemi gelişimi büyük ölçüde tamamlanır
Beyin ağırlığı %90’a ulaşır
Kalbin büyümesi hızlıdır
Solunum sisteminin gelişimi yavaştır
Sindirim sistemi oldukça gelişir
24
Fiziksel Gelişim-Okul Dönemi (6-12 yaş)
Kızların gelişimi daha hızlıdır
Kemik ve iskelet sistemi gelişimi kas sisteminden daha hızlıdır
Büyüme ağrıları olur
Küçük kas becerileri gelişir
Görme normale döner
25
Fiziksel Gelişim-Ergenlik Dönemi (12-18 yaş)
Ergenlik dönemi buluğa ermeyle başlar
Cinsiyet hormonu üretimi başlar
Kızlar daha erken bluğa girerler
Ergenlik dönemi ortalama altı yıl sürer
Kızlarda 11, erkeklerde 14-15 yaşlarında boy artışı gözlenir
Önce eller ve ayaklar büyür
Kuvvet ve hız bakımından erkekler daha iyidir
Vücut koordinasyonunda zorlaşma görülür
26
Bilişsel Gelişim Kuramları
Bireyin çevresindeki dünyayı anlama ve öğrenmesini sağlayan, aktif zihnsel faaliyetlerdeki gelişime bilişsel gelişim denir
Bilişsel gelişim; bebeklikten yetişkinliğe kadar, bireyin çevreyi, dünyayı anlama yollarının daha kompleks ve etkili hale gelmesi sürecidir
(Senemoğlu, 2009)
27
Bilişsel Gelişim Kuramları
Piage’nin Bilişsel Gelişim Kuramı
Çocuk bilgiyi kazanmada aktif bir role sahiptir
Değişik yaşlardaki insanların dünyaları birbirinden farklıdır
Gelişim;kalıtım ve çevrenin etkileşiminin bir sonucudur
Bilişsel gelişim, olgunlaşma ve yaşantı kazanma arasındaki sürekli etkileşimin ürünüdür
(Senemoğlu, 2009)
28
Bilişsel Gelişim Kuramları
Piaget’in Bilişsel Gelişim Kuramı
Bilişsel gelişimi etkileyen ilkeler◦ Olgunlaşma◦ Yaşantı◦ Uyum◦ Örgütleme◦ Dengeleme
(Senemoğlu, 2009)
29
Bilişsel Gelişim Kuramları
Bilişsel gelişimde ilerleme olabilmesi için organizmanın biyolojik olgunluğa erişmesi ve çevresiyle etkileşimleri sonucu yaşantı kazanması gerektiğidir
Çevreye uyum yeteneği önemlidirOrganizma örgütleme eğilimindedir, her bir uyum hareketi, organize edilmiş bir davranışın parçasıdır
Gelişim, alt düzeydeki bir dengeden üst düzeydeki bir dengeye ilerlemedir, denge dinamiktir (Senemoğlu, 2009)
30
Bilişsel Gelişim Kuramları
Temel Kavramlar
Zeka, organizmanın çevreye etkin bir şekilde uyum sağlamasına yardım eder
Şema, bireyin çevresindeki problemleri anlama, çözme dünyayla başetme yolları-yapılarıdır, yeni gelen bilginin yerleştirildiği çevredir
Uyum, yaşam boyu devam eder; özümleme ve düzenleme yönleri vardır
Dengeleme, bireyin özğmleme ve düzenleme yoluyla çevremize uyum sağlayarak dinamik bir dengeye ulaşması sürecidir
(Senemoğlu, 2009)
31
Bilişsel Gelişim KuramlarıBilişsel Gelişim Dönemleri
Evreler Tahmini yaşlar
Erişilen temel özellikler
Duyusal motor
0-2 yaş Kendisini dış dünyadan ayırt etmeRefleksif davranışlardan amaçlı davranışlara geçmeNesnenin sürekliliğini kazanma
İşlem öncesi dönem
2-7 yaş Çevresindeki olay ve nesneleri çeşitli sembollerle ifade etmeTek yönlü sınıflandırmalar yapmaBaşlangıçtaki ben merkezlilikte giderek azalma
Somut işlemler dönemi
7-11 yaş
Mantıksal düşünme yeteneğinde gelişmeKorunum kazanmaÜst düzeyde sınıflama yapmaBen merkezlikten uzaklaşmaSomut yollarla problem çözme
Soyut işlemler dönemi
11 yaş+ Soyut düşünme
Bilimsel yöntemle problem çözme
Değer ve inanç sistemini yapılandırma
Fikir dünyasıyla aktif olarak ilgilenme ve düşüncesini etkinliklerine yansıtma
(Senemoğlu, 2009)
32
Bilişsel Gelişim Kuramları
Piaget’in bilişsel gelişim kuramının eğitim açısından doğurguları:
Eğitim, gelişim teorilerine dayalı olmalıdır Ders konularının dışarıdan çocuğa sunulması, onun
biliş yapılarını geliştirmeyecektir Okul, yaşama hazırlayıcı değil, yaşamın kendisi
olmalıdır Okullardaki eğitim programları ve uygulanan
yöntemler, çocukların biliş yapılarına uygun olmalı; onların varolan biliş yapılarını özümleme ve yeniden düzenleme yoluyla zenginleştirmelerine fırsat yaratmalıdır
Eğitimin planlanması, öğretmenin rehberliğinde çocuklar tarafından yapıldığında onların ilgi ve ihtiyaçlarına daha çok cevap verir ve çocukların etkin olması sağlanabilir
Sınavlar zararlıdır(Senemoğlu, 2009)
33
Bilişsel Gelişim Kuramları
Bruner’in Bilişsel Gelişim Kuramı
Bilişsel gelişim: Eylemsel, imgesel, sembolik dönem
Dikkat edilecek noktalar Bilişsel gelişim, tepkilerin uyarıcıdan bağımsız
hale gelmesidir Gelişim, bilgiyi işleme sürecinin ve depolama
sisteminin gelişimine bağlıdır Bilişsel gelişim, bireyin kendisine ve başkalarına
ne yaptığını ve ne yapacağını artan bir kapasiteyle açıklamasıdır
Bilişsel gelişim için sistemli bir öğretici-öğrenici etkileşimi gereklidir
Bilişsel gelişimde dil önemli bir anahtardır Bilişsel gelişim, aynı zamanda birçok seçenekle
başetme yeteneğinde artıştır(Senemoğlu, 2009)
34
Bilişsel Gelişim Kuramları
Vitgotsky’nin Bilişsel Gelişime İlişkin Görüşleri
Sosyal çevre bilişsel gelişimde önemli rol oynar
Bütün kişisel psikolojik süreçlerimiz kültürümüz tarafından biçimlendirilmiş sosyal süreçler olarak başlar
Bilişsel gelişimde yetişkinin rolü önemlidir
Bilişsel gelişim, başkaları tarafından düzenlenen davranışlardan, bireyin kendi kendine düzenlediği davranışlara doğru bir ilerleme gösterir
(Senemoğlu, 2009)
35
Bilişsel Gelişim Kuramları
Bruner ve Vygotsky’nin eğitime ilişkin görüşleri
Çocuklar yetişkinler gibi düşünemezler, bu nedenle çocukların bilişsel süreçlerini anlamak gerekir
Okulöncesi ve ilköğretimin ilk yıllarında somutlu önemlidir, buluş yolu ve doğrudan öğretimden yararlanılabilir
Öğretim bilişsel süreçlerin aşamalarına uygun olarak gerçekleştirilmelidir
Öğretimde yakından uzağa ilkesi kullanılmalıdır Yeni yaşantılar, eski yaşantılara uygun olmalıdır Çocukların kendi hızlarıyla öğrenmelerine olanak
verilmelidir, öğretim bireyselleştirilmelidir Öğretmenler, öğrenmenin sosyal yanını gözardı
etmemelidir
(Senemoğlu, 2009)
36
Ahlak Gelişimi Kuramları
Toplumun, kendinden beklenen fonksiyonları yerine getirebilmesi için onu oluşturan insanların bazı kuralları içselleştirmesi gerekmektedir
Ahlak gelişimi toplumun tüm değerlerine kayıtsız şartsız edilgin bir uyma değil, topluma etkin bir uyum sağlamak için değerler sistemi oluşturma sürecidir
(Senemoğlu, 2009)
37
Ahlak Gelişimi Kuramları
Piaget’in Ahlak Gelişim Kuramı• Çocuğun bilişsel gelişimi ile ahlaki yargıları arasında ilişki vardır
• Altı yaşında altındaki çocukların kuralları yoktur (2-6 yaş arasında farkındalık vardır)
• 6-10 yaş arasında tutarsızlık olmasına karşın kurallar kabul edilir
• 10-12 yaş arasında oyun kurallarla oynanır
• Ahlak gelişimi altı yaşından sonra başlar
(Senemoğlu, 2009)
38
Ahlak Gelişimi Kuramları
Piaget ahlak gelişimini iki başlıkta inceler:
1. Dışsal Kurallara bağlılık 6-12 yaş Kurallar değişmez Otoriteye uyma Davranışın gerisindeki nedenler dikkate alınmaz
2. Ahlaki özerklik dönemi Akran grupları Kurallar gerektiğinde değişir Ceza, otomatik olarak uygulanabilecek bir şey
değildir Kuralların ihlal edilme nedenleri de önemlidir
(Senemoğlu, 2009)
39
Ahlak Gelişimi Kuramları
Kohlberg’in Ahlak Gelişim Kuramı
Kuram, Piaget’in kuramının yeniden incelenmesi ve anlamlandırılmasıdır
I. Gelenek öncesi düzey Ceza ve itaat eğitimi Araçsal ilişkiler eğilimiII. Geleneksel düzey Kişiler arası uyum eğilimi Kanun ve düzen eğilimiIII. Gelenek sonrası düzey Sosyal sözleşme eğilimi Evrensel ahlak ilkeleri eğilimi
(Senemoğlu, 2009)
40
Ahlak Gelişimi Kuramları
Gilligan’ın Ahlak Gelişimine İlişkin Görüşleri
Kohlberg’in ahlak gelişimi aşamaları kesin ve evrensel değildir
Ahlak gelişiminde önemli olan şey, ahlak sevgisi kazanmaktır
(Senemoğlu, 2009)
41
Ahlak Gelişimi Kuramları
Ahlak Gelişim Kuramlarının Eğitim Açısından Doğurguları
Küçük çocukların bilişsel yapıları, kuralları ve ahlak ilkelerini anlamaya yeterli değildir
Çocukların, bilişsel yapılarına uygun yollarla kuralları öğrenmelerini sağlayacak ortamlar düzenlenmelidir
Öğretmenler, gerek ilköğretimin ilk yıllarında, gerekse ergenlik döneminde çocukların hazırbulunuşluk düzeylerine uygun bazı gazete, televizyon haberlerini, gerçek ya da yapay durumları ele alarak tartışmalarını sağlamalıdırlar
(Senemoğlu, 2009)
42
Kişilik Gelişim Kuramları
Kişilik bireyi başkalarından ayıran; bireyin doğuştan getirdiği ve sonradan kazandığı özelliklerin bütünüdür
Kişilik gelişimi bireysel bir hızla ilerler, gelişimin tüm yönleriyle etkileşim içindedir
Neler? Duygular, güdüler, mizaç, inançlar, karakter ve değerlerimiz, görüşlerimiz vb.
(Senemoğlu, 2009)
43
Kişilik Gelişim Kuramları
Freud’un Psikoseksüel Gelişim Kuramı
1. Oral dönem: 0-1 yaş, temel haz kaynağı emmedir
2. 2. Anal dönem: 1-3 yaş, idrar ve dışkı çıkarma
3. Faillik dönem: 3-6 yaş, genital organlardan zevk almayı farketme
4. Gizli dönem: 6-12 yaş, oyun5. Genital dönem: 12+, bluğ dönemi
(Senemoğlu, 2009)
44
Kişilik Gelişim Kuramları
Erikson’ın Psiko-sosyal Gelişim Kuramı
1. Güvene karşı güvensizlik: Doğumdan bir yaşına
2. Bağımsızlığa karşı utanma ve şüphecilik: Onikinci ay-üç yaş: esneklik ve özgürlük
3. Girişkenliğe karşı suçluluk: Üç-altı yaş, girişkenlik, atılganlık
4. Başarıya karşı aşağılık duygusu: Altı-oniki yaş, çabaların desteklenmesi
(Senemoğlu, 2009)
45
Kişilik Gelişim Kuramları
Erikson’ın Psiko-sosyal Gelişim Kuramı
Kimlik kazanmaya karşı rol karmaşası: 12-18 yaş, rol karmaşası
Dostluk kazanmaya karşı yalnız kalma: 18-26 yaş, dostluk, arkadaşlık, sevgi
Üretkenliğe karşı duraklama: Orta yetişkinlik, üretkenlik, verimlilik, yaratıcılık, ödüllendirme
Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk: İleri yetişkinlik yaşları, güvenli, mutlu, topluma uyum sağlayan, aranan, sevilen, sayılan birey
(Senemoğlu, 2009)
46
Kişilik Gelişim Kuramları
Freud ve Erikson’ın Kuramlarının Eğitim Açısından Doğurguları
İhtiyaçlar doyurulmalı, çatışmalar çözümlenmeli
Sevmek, okşamak, konuşmak; birinci yıl Kas gelişimi ve bağımsız hareket; ikinci yıl Motor ve dil gelişimindeki artış; üçüncü yıl İş planlama, işbirliği yapma, öğrenme ve başarı; altıncı yıl
Kimlik kazanma; onikinci yıl
(Senemoğlu, 2009)
47
Hareket ve Spora Özel Gelişim Özellikleri (7 yaş)
Fiziksel-DevinişselYer değiştirme, dengeleme ve nesne kontolü gerektiren hareketleri gelişirDayanıklılık zayıftırReaksiyon zamanı yavaştırAlgısal motor becerileri tamamlanmamıştır ve el-göz eşuyumu zayıftırBüyük kas kontrolü hızla gelişirRitmik becerilerin ince nitelikleri kademeli olarak gelişirKemiklerde gelişim sürmekle birlikte yumuşak ve esnektirlerDurağan ve dinamik denge düzenli bir gelişim gösterirEtkin ve enerjik olunur
(Harrison ve diğerleri, 2001; Housner, 2009; Kirschner ve Fishburne, MEB, 2012; 1995; Pangrazi, 2001; Stilwell ve Wilgoose, 1997)
48
Hareket ve Spora Özel Gelişim Özellikleri (7 yaş)
BilişselVücudun ana bölümlerinin yerini ve isimlerini bilirBasit hareketleri isimlendirir ve tanımlarKişisel ve genel alan arasındaki farkı anlarHareketin doğrultusu düzeyi ve yönünün anlamını bilirHızlı ve yavaş, güçlü ve hafif ve akıcılığın anlamını bilirKendisiyle diğerlerinin ve kendisiyle nesnelerin basit ilişkisinin anlamını anlarYarışma ve oyunların, basit kurallarını anlarBazı toplumsal davranışların farkındadırRitmin hareket içindeki önemini farkederBasit dans düzeninin nasıl planlanacağını farkeder
(Harrison ve diğerleri, 2001; Housner, 2009; Kirschner ve Fishburne, MEB, 2012; 1995; Pangrazi, 2001; Stilwell ve Wilgoose, 1997)
49
Hareket ve Spora Özel Gelişim Özellikleri (7 yaş)
Duygusal-SosyalBenmerkezcidir ve çoğu hareketleri kendisini tatmin edicidirArzu ettikleri bir şeyi geliştirirken öğretmenin ve büyüklerin onayı önemlidirEleştiriyi kabul etmezBenlik kavramları hızla gelişirOyunlara bireysel yada eşli olarak katılmayı tercih ederYaratıcı, hayalci ve girişimcidirUtangaç ve sıkılgandırDikkatini kısa süreli sürdürürHareket etmek için heyecanlanırYönergeleri ve basit açıklamaları dinlemeye istekli olurBaşkalarıyla oyun ve diğer hareket sıralarını yaratmak için istekli olurEtkinlik tamamlanıncaya kadar görevde kalmak için istekli olurFarklı özelliklere sahip sınıf arkadaşına karşı anlayışlı olur
(Harrison ve diğerleri, 2001; Housner, 2009; Kirschner ve Fishburne, MEB, 2012; 1995; Pangrazi, 2001; Stilwell ve Wilgoose, 1997)
50
Hareket ve Spora Özel Gelişim Özellikleri (8-9 yaş)
Fiziksel-DevinişselBoy ve ağırlık artışı düzenli olarak devam ederKas kuvveti düzenli olarak artarReaksiyon zamanı yavaş olmakla birlikte bu dönemin sonunda gelişmiş olurEl-göz eşuyumu, denge ve diğer devinişsel algı becerileri gelişmektedirTemel hareketler iyice olgunlaşırÖzellikle kızlarda olmakla birlikte duruş pozisyonu genel olarak zayıftırRitmik hareketler iyice olgunlaşırEl tercihi kesin olarak kurulmuşturÖzellikle erkeklerde esneklik düşük düzeydedirÖğrenci fiziksel olarak etkindir ancak çabuk yorulurSekiz yaşında yer değiştirme, dengeleme ve nesne kontrolü gerektiren hareketler daha karmaşık şekilde yapılır Dokuz yaşında, eşuyumlu hareketlerin daha doğru ve hızlı yapılabilmesi için bilişsel ve algısal gelişim sağlanır.
(Harrison ve diğerleri, 2001; Housner, 2009; Kirschner ve Fishburne, MEB, 2012; 1995; Pangrazi, 2001; Stilwell ve Wilgoose, 1997)
51
Hareket ve Spora Özel Gelişim Özellikleri (8-9 yaş)
BilişselYerçekimi ve kuvvetin basit ilkelerini anlar
Sağlıkla ilişkili fiziksel uygunluk hakkında temel bilgiye sahip olur
Basit oyunların kurallarını anlar
Paylaşma ve saygı gibi toplumsal özelliklerin anlamlarını bilir
(Harrison ve diğerleri, 2001; Housner, 2009; Kirschner ve Fishburne, MEB, 2012; 1995; Pangrazi, 2001; Stilwell ve Wilgoose, 1997)
52
Hareket ve Spora Özel Gelişim Özellikleri (8-9 yaş)
Duygusal-SosyalDaha karmaşık oyun, dans hareketlerinde kendi becerilerini geliştirmek için istekli olurGrup etkinliklerine katılmaya istekli olur ve grubun başarısıyla ilgilenirBaşarı ve başarısızlık duygusunu yaşarHareket yaşantılarında heyecan ve sevinci sürdürürSınıfın genel güvenliği ve arkadaşlarının güvenliği ile ilgili sorumluluk almaya istekli olur
(Harrison ve diğerleri, 2001; Housner, 2009; Kirschner ve Fishburne, MEB, 2012; 1995; Pangrazi, 2001; Stilwell ve Wilgoose, 1997)
53
Hareket ve Spora Özel Gelişim Özellikleri (10-12 yaş)
FizikselDüzenli fakat yavaş bir fiziksel gelişim sözkonusudur
Bazı kızlarda ve erkeklerde büyüme patlamasıolur Kemik ve iskelet sistemindeki gelişme, kas sisteminden daha ileride olduğundan zaman zaman büyüme ağrıları meydana gelebilir
Görme fonksiyonları gelişmiştir
(Harrison ve diğerleri, 2001; Housner, 2009; Kirschner ve Fishburne, MEB, 2012; 1995; Pangrazi, 2001; Stilwell ve Wilgoose, 1997)
54
Hareket ve Spora Özel Gelişim Özellikleri (10-12 yaş)
Bilişsel
Özel yeteneklerde ve genel akademik performansta cinsiyet farklılıkları vardırNeden‐sonuç arasında bağ kurabilirlerNesneleri özelliklerine göre sınıflayabilirlerBilgiler somut bir şekilde verilirse, bilgileri sistemli ve mantıklı bir şekilde işleyebilirlerAlgıları daha doğrudurCinsiyet rollerinin değişmezliğini anlarlarHayal ve gerçek arasındaki farkı anlayabilirlerOyun, fiziksel ve sosyal dünyayı anlamaları yönünden önemlidir (Harrison ve diğerleri, 2001; Housner, 2009; Kirschner ve Fishburne, MEB, 2012; 1995; Pangrazi, 2001;
Stilwell ve Wilgoose, 1997)
55
Hareket ve Spora Özel Gelişim Özellikleri (10-12 yaş)
Duygusal
Akran grubukuralları ve yetişkin kuralları arasında çatışma olabilir.Davranış bozuklukları görülme oranı yüksektirBaşarma istekleri yüksektirKorkuları gerçek ve somutturCinsiyet rolleri kazanırlarBaşarılarının ve çabalarının övülmesini isterler
(Harrison ve diğerleri, 2001; Housner, 2009; Kirschner ve Fishburne, MEB, 2012; 1995; Pangrazi, 2001; Stilwell ve Wilgoose, 1997)
56
Hareket ve Spora Özel Gelişim Özellikleri (10-12 yaş)
Sosyal
Akran grubunun etkisi güçlenmeye başlarGrup oyunlarında kurallara uyabilirlerArkadaşlıkları kısa sürebilirVicdan anlayışları gelişirSosyal becerilerde yeterlilik kazanmaya gayret ederlerGelişim farklılıklarından dolayı grup/takım dışında kalabilirler
(Harrison ve diğerleri, 2001; Housner, 2009; Kirschner ve Fishburne, MEB, 2012; 1995; Pangrazi, 2001; Stilwell ve Wilgoose, 1997)
57
Hareket ve Spora Özel Gelişim Özellikleri (Erinlik-Ergenlik)
FizikselFiziksel gelişim çok hızlıdırErkeklerde ense, göğüs, karın ve bel bölgesinde, kızlarda göğüs ve kalça bölgesinde yağlanma artarOrganlardaki büyüme orantısızdırKızlar erkeklerden daha uzun boylu ve daha kiloludurErgen sakarlığı yaşanabilirCinsiyet salgı bezleri aktif hâle gelirÖnce eller ve ayaklar, sonra kollar ve bacaklar, daha sonra da gövdeleri gelişirErkeklerin akciğer ve kalpleri kızlara göre daha büyüktür
(Harrison ve diğerleri, 2001; Housner, 2009; Kirschner ve Fishburne, MEB, 2012; 1995; Pangrazi, 2001; Stilwell ve Wilgoose, 1997)
58
Hareket ve Spora Özel Gelişim Özellikleri (Erinlik-Ergenlik)
BilişselSoyut düşünme başlarBirleştirici düşünme yeteneği kazanılırKişiye, yere, zamana göre değişenkavramlar bu dönemde edinilirErgen benmerkezciliği vardırTümdengelim vardırKendi düşünme biçimlerinin en doğru olduğuna inanırlarDokunulmaz olduklarına inanırlar ve riskler alabilirler
(Harrison ve diğerleri, 2001; Housner, 2009; Kirschner ve Fishburne, MEB, 2012; 1995; Pangrazi, 2001; Stilwell ve Wilgoose, 1997)
59
Hareket ve Spora Özel Gelişim Özellikleri (Erinlik-Ergenlik)
DuygusalKarşı cinsle çatışmalar azalırBedenlerine karşı aşırı ilgi görülebilirHızlı bedensel değişikliklerden kaynaklanan kaygılar görülebilir“Fırtına ve stres” döneminden geçiyor olabilirlerÖfkeli davranışlar görülebilirDuygularında sık sık iniş çıkışlar yaşarlar“Ben kimim?” sorusuna cevap ararlar
(Harrison ve diğerleri, 2001; Housner, 2009; Kirschner ve Fishburne, MEB, 2012; 1995; Pangrazi, 2001; Stilwell ve Wilgoose, 1997)
60
Hareket ve Spora Özel Gelişim Özellikleri (Erinlik-Ergenlik)
SosyalOtoriteye karşı çıkma başlayabilirAkranları ile bir arada olma istekliliği artarAkranların düşüncesi önemli hâle gelirDeğerler ve ahlak sistemi edinirlerToplumsal açıdan sorumluluk alma ve sorumluluğu yerine getirme isteği vardırCinsiyetlerine uygun sosyal rollere erişirler (Harrison ve diğerleri, 2001; Housner, 2009; Kirschner ve Fishburne, MEB, 2012; 1995; Pangrazi, 2001;
Stilwell ve Wilgoose, 1997)
61
Hareket ve Spora Özel Gelişim Özellikleri (13-15 yaş)
Fiziksel-DevinişselKızların erkeklerden yaklaşık 1.5 yıl erken ergenleşirler.İkincil cinsiyet özelliklerinin ortaya çıkar.Önce kızlar daha sonra erkekler daha uzun ve ağırdırlarUykuya daha fazla gereksinim duyma ve birden büyümenin sonucu olarak iştahın açılması sözkonusudurKemik gelişimi henüz tamam lanmamıştırYaşıtların baskısıyla duruş etkilenmesi olurHızlı ve eşit olmayan gelişim sözkonusudurKuvvet, esneklik, denge ve dayanıklılıkta kızlar ve erkekler arasında farklar vardır (Harrison ve diğerleri, 2001; Housner, 2009; Kirschner ve Fishburne, MEB, 2012; 1995; Pangrazi,
2001; Stilwell ve Wilgoose, 1997)
62
Hareket ve Spora Özel Gelişim Özellikleri (13-15 yaş)
BilişselKarmaşık kavramları ve soyut düşünmeyi yönetmek için dikkat aralığı ve yetisi geliştirir
Olası mesleklere ilgi geliştirir
Toplumsal sorunlara ilişkin ilgi geliştirir
(Harrison ve diğerleri, 2001; Housner, 2009; Kirschner ve Fishburne, MEB, 2012; 1995; Pangrazi, 2001;
Stilwell ve Wilgoose, 1997)
63
Hareket ve Spora Özel Gelişim Özellikleri (13-15 yaş)
Duygusal-SosyalSıklıkla yetişkinleri eleştirirKendi vücutları, görünüşleri ve yeteneklerine olan ilgi ve öz farkındalık geliştirirKapris , kolay sinirlenme veya küskünlük görülürYeni şeyler denemeye heveslidirYarışmacıdırProgramlarda bağımsız davarnma isteği sergilerProgramın ve yaşıtların değerleri arasında bocalar
(Harrison ve diğerleri, 2001; Housner, 2009; Kirschner ve Fishburne, MEB, 2012; 1995; Pangrazi, 2001; Stilwell ve Wilgoose, 1997)
64
Hareket ve Spora Özel Gelişim Özellikleri (16-18 yaş)
Fiziksel-DevinişselErkekler kızlardan daha gelişkin, hızlı, güçlü hale gelir
Çok iştahlılık devam eder, ama kızlar bunu kısıtlama eğilimlidir
Eşuyum gelişir
Bireysel gelişim hakkındaki ilgi devam eder
(Harrison ve diğerleri, 2001; Housner, 2009; Kirschner ve Fishburne, MEB, 2012; 1995; Pangrazi, 2001; Stilwell ve Wilgoose, 1997)
65
Hareket ve Spora Özel Gelişim Özellikleri (16-18 yaş)
BilişselTam bir entellektüel potansiyele ulaşır
Bilgi ve yaşantı temeli gelişmiştir
Toplumsal sorunlara ilgi artar
Meslek seçimi ve yaşamla ilgili seçimlerde sınırlanma vardır
(Harrison ve diğerleri, 2001; Housner, 2009; Kirschner ve Fishburne, MEB, 2012; 1995; Pangrazi, 2001;
Stilwell ve Wilgoose, 1997)
66
Hareket ve Spora Özel Gelişim Özellikleri (16-18 yaş)
Duygusal-SosyalYaşıt grubu ve kız-erkek ilişkileri toplumsal yaşamda baskındırGenç ve yetişkinlerin değerleri arasındaki çelişki devam ederYetişkinleri ve yaşıtları sürekli eleştirme görülürKişisel görünüm ve toplumsal becerilere olan ilgi vardırYeni etkinlikler, macera ve heyecana olan ilgi vardırDuygusal ilişkiler devam ederRandevulaşma, not ve spor konularında artan rekabet vardır
(Harrison ve diğerleri, 2001; Housner, 2009; Kirschner ve Fishburne, MEB, 2012; 1995; Pangrazi, 2001; Stilwell ve Wilgoose, 1997)
67
Sabrınız için teşekkür ederim…
Gıyasettin Demirhan
24.04.23 Prof.Dr. Mustafa Ergün 68
Sabrınız için teşekkür ederim…