Gelişim özelliklerimiz Gıyasettin Demirhan Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi

1

Gelişim özelliklerimiz

Gıyasettin Demirhan

Hacettepe ÜniversitesiSpor Bilimleri Fakültesi

TMOK Eğitim Komisyonu - Yüzme Federasyonu Seminer, 9 Mayıs 2014, İstanbul

22

İnsan; biyo-kültürel ve sosyal bir varlıktır

33

Temel Kavramlar

Büyüme•Vücudun sadece boy, kilo ve hacim olarak artması- Vücudun değişik organlarında değişik hızlarda gerçekleşebilir

Gelişme•Organizmanın, büyüme, olgunlaşma ve öğrenmenin etkileşimiyle sürekli olarak ilerleme kaydeden değişmesi- Olgunlaşma ve öğrenme etkileşimlerinin ürünüdür

Gelişim•Organizmanın döllenmeden başlayarak bedensel, zihinsel, dil, duygusal, sosyal yönden, belli koşulları olan en son aşamasına ulaşıncaya kadar sürekli ilerleme kaydeden değişim- Süreçtir- Olgunlaşma ve öğrenme olmadan sağlanamaz

44

Olgunlaşma•Vücut organlarının kendilerinden beklenen fonksiyonu yerine getirebilecek düzeye gelmesi için, öğrenme yaşantılarından bağımsız olarak, kalıtımın etkisiyle geçirdiği biyolojik bir değişme

Öğrenme•Bireyin çevresiyle belli bir düzeydeki etkileşimleri sonucunda meydana gelen nispeten kalıcı izli davranış değişme

Hazırbulunuşluk•Bireyin sadece olgunlaşma düzeyini değil, aynı zamanda, bireyin önceki öğrenmelerini, ilgilerini, tutumlarını, güdülenmişlik düzeyini, yeteneklerini, genel sağlık durumunu kapsar

(Gibson ve Vinegradoff, 1986)

55

Gelişimle İlgili Temel İlkeler

•Gelişim, kalıtım ve çevre etkileşiminin bir ürünüdür

•Gelişim süreklidir ve belli aşamalardan geçer

•Gelişim nöbetleşe devam eder

•Gelişim baştan ayağa, içten dışa doğrudur

•Gelişim, genelden özele doğrudur

•Gelişimde kritik dönemler vardır

•Gelişim bir bütündür

•Gelişimde bireysel farklar vardır

66

Gelişimi Etkileyen Faktörler

Kalıtım•23 çift kromozom•DNA... Yaşamın özü•Genler her insanın doğasına ve oluşumuna katkıda bulunur•Genotip ve fenotip farklıdır•Baskınlık ve çekiniklik

Çevre•Çevresel faktörler gelişimi etkiler•Doğum sırasındaki durum bebeği etkiler•Doğum sonrasında çevre bireyi etkiler•Anne-baba ve çocuk yetiştirme tarzları•Ailenin parçalanması•Çocukların doğuş sırası

Hormonlar•İç salgı bezlerinin salgıları

7

Farklı Dönemlerde Farklı Gelişim

Bebeklik : Bedensel ve hareket gelişimi

Ergenlik : Psikolojik ve cinsel gelişim

Yetişkinlik : Sosyallik ve olgunlaşma

88

Büyüme ve Değişme

İnsan, döllenmiş tek bir yumurta olarak hayata başlar ve ölünceye kadar sürekli değişir

Gelişim • Fiziksel Gelişim

• Devinişsel Gelişim

• Bilişsel Gelişim

• Duygusal Gelişim

• Kişilik Gelişimi

• Sosyal Gelişim

9

Gelişim Dönemleri

Doğum öncesi, bebeklik dönemi :0-2 yaş

Çocukluk dönemi : 2-6 yaş

Okul dönemi : 6-12 yaş

Ergenlik dönemi : 12-18 yaş

Yetişkinlik ve yaşlılık dönemi : …

10

Fiziksel Gelişim-Doğum Öncesi

Zigot: Döllenmiş yumurta, mitosis hücre bölünmesi

Anne ve babadan gelen 23’er kromozom İki haftalık dönem dölüttür Sonra embriyo devri başlar Dış tabaka; ektoderm; duyu organları, sinir sistemi, dış deri, saç, tırnak, dişler

Orta tabaka; mezoderm; kas, iskelet sistemi, salgı, dolaşım sistemi

İç tabaka; endoderm; sindirim sistemi, solunum sistemi, karaciğer, akciğer

İkinci ayda embriyo insan görünümünü alır

11

Fiziksel Gelişim-Doğum Öncesi

Üçüncü aydan sonra fetüs dönemi başlar Beyin 7., 8. aylarda çalışmaya başlar Doğumda boy ortalama 48-53 cm., ağırlık 2500-4300 gr arasındadır

Fetüsü olumsuz etkileyen etmenlerin başında yetersiz beslenme gelmektedir

İlaç ve alkol kullanımı gibi etmenlerde olumsuz etkide bulunur

Olumsuz çevre etmenleri ölüm, kalp yetmezliği, solunum yetmezliği, alkol bağımlılığı gibi olumsuzluklara neden olur

12

Bedensel Gelişim-Bebeklik Dönemi (0-2 yaş)

Bedensel Gelişim

Doğumdan sonraki iki yılda hızlı gelişim olur

Baş , yetişkin ölçüsüne ulaşmak için yaklaşık iki kat büyür

Bacak ve kollar yaklaşık altı kat büyür

Gelişim baştan ayağa, içten dışa doğrudur

Kalp atışı bebeklikte, yetişkinlerin yaklaşık iki katıdır

13

Devinişsel Gelişim-Bebeklik Dönemi (0-2 yaş)

Bebek doğduğunda refleksif ve denetimsiz vücut hareketleri yapar

İki yapında devimsel gelişimde ilerleme olur On birinci ayda elinden tutunca yürür Yeni doğan bebeğin işitme duyusu oldukça gelişmiştir

İki yaşına doğru ses farklılıklarını ayırt edebilir

Altı aylıkken tanıdık yüzleri ayırt edebilir Tat ve koku duyuları gelişmiştir Az zamanda, dokunma zevk kaynağı haline gelir

14

Çocuğun Hareketlerinin Ana Gelişimi

15


16


17


18


19


20


21


22


23

Bedensel Gelişim-İlk Çocukluk Dönemi (2-6 yaş)

Bedensel gelişim 0-2 yaşa göre azalmıştır

İlkokul çağına doğru boy uzaması azalır

Sinir sistemi gelişimi büyük ölçüde tamamlanır

Beyin ağırlığı %90’a ulaşır

Kalbin büyümesi hızlıdır

Solunum sisteminin gelişimi yavaştır

Sindirim sistemi oldukça gelişir

24

Fiziksel Gelişim-Okul Dönemi (6-12 yaş)

Kızların gelişimi daha hızlıdır

Kemik ve iskelet sistemi gelişimi kas sisteminden daha hızlıdır

Büyüme ağrıları olur

Küçük kas becerileri gelişir

Görme normale döner

25

Fiziksel Gelişim-Ergenlik Dönemi (12-18 yaş)

Ergenlik dönemi buluğa ermeyle başlar

Cinsiyet hormonu üretimi başlar

Kızlar daha erken bluğa girerler

Ergenlik dönemi ortalama altı yıl sürer

Kızlarda 11, erkeklerde 14-15 yaşlarında boy artışı gözlenir

Önce eller ve ayaklar büyür

Kuvvet ve hız bakımından erkekler daha iyidir

Vücut koordinasyonunda zorlaşma görülür

26

Bilişsel Gelişim Kuramları

Bireyin çevresindeki dünyayı anlama ve öğrenmesini sağlayan, aktif zihnsel faaliyetlerdeki gelişime bilişsel gelişim denir

Bilişsel gelişim; bebeklikten yetişkinliğe kadar, bireyin çevreyi, dünyayı anlama yollarının daha kompleks ve etkili hale gelmesi sürecidir

(Senemoğlu, 2009)

27


Piage’nin Bilişsel Gelişim Kuramı

Çocuk bilgiyi kazanmada aktif bir role sahiptir

Değişik yaşlardaki insanların dünyaları birbirinden farklıdır

Gelişim;kalıtım ve çevrenin etkileşiminin bir sonucudur

Bilişsel gelişim, olgunlaşma ve yaşantı kazanma arasındaki sürekli etkileşimin ürünüdür

(Senemoğlu, 2009)

28


Piaget’in Bilişsel Gelişim Kuramı

Bilişsel gelişimi etkileyen ilkeler◦ Olgunlaşma◦ Yaşantı◦ Uyum◦ Örgütleme◦ Dengeleme

(Senemoğlu, 2009)

29


Bilişsel gelişimde ilerleme olabilmesi için organizmanın biyolojik olgunluğa erişmesi ve çevresiyle etkileşimleri sonucu yaşantı kazanması gerektiğidir

Çevreye uyum yeteneği önemlidirOrganizma örgütleme eğilimindedir, her bir uyum hareketi, organize edilmiş bir davranışın parçasıdır

Gelişim, alt düzeydeki bir dengeden üst düzeydeki bir dengeye ilerlemedir, denge dinamiktir (Senemoğlu, 2009)

30


Temel Kavramlar

Zeka, organizmanın çevreye etkin bir şekilde uyum sağlamasına yardım eder

Şema, bireyin çevresindeki problemleri anlama, çözme dünyayla başetme yolları-yapılarıdır, yeni gelen bilginin yerleştirildiği çevredir

Uyum, yaşam boyu devam eder; özümleme ve düzenleme yönleri vardır

Dengeleme, bireyin özğmleme ve düzenleme yoluyla çevremize uyum sağlayarak dinamik bir dengeye ulaşması sürecidir

(Senemoğlu, 2009)

31

Bilişsel Gelişim KuramlarıBilişsel Gelişim Dönemleri

Evreler Tahmini yaşlar

Erişilen temel özellikler

Duyusal motor

0-2 yaş Kendisini dış dünyadan ayırt etmeRefleksif davranışlardan amaçlı davranışlara geçmeNesnenin sürekliliğini kazanma

İşlem öncesi dönem

2-7 yaş Çevresindeki olay ve nesneleri çeşitli sembollerle ifade etmeTek yönlü sınıflandırmalar yapmaBaşlangıçtaki ben merkezlilikte giderek azalma

Somut işlemler dönemi

7-11 yaş

Mantıksal düşünme yeteneğinde gelişmeKorunum kazanmaÜst düzeyde sınıflama yapmaBen merkezlikten uzaklaşmaSomut yollarla problem çözme

Soyut işlemler dönemi

11 yaş+ Soyut düşünme

Bilimsel yöntemle problem çözme

Değer ve inanç sistemini yapılandırma

Fikir dünyasıyla aktif olarak ilgilenme ve düşüncesini etkinliklerine yansıtma

(Senemoğlu, 2009)

32


Piaget’in bilişsel gelişim kuramının eğitim açısından doğurguları:

Eğitim, gelişim teorilerine dayalı olmalıdır Ders konularının dışarıdan çocuğa sunulması, onun

biliş yapılarını geliştirmeyecektir Okul, yaşama hazırlayıcı değil, yaşamın kendisi

olmalıdır Okullardaki eğitim programları ve uygulanan

yöntemler, çocukların biliş yapılarına uygun olmalı; onların varolan biliş yapılarını özümleme ve yeniden düzenleme yoluyla zenginleştirmelerine fırsat yaratmalıdır

Eğitimin planlanması, öğretmenin rehberliğinde çocuklar tarafından yapıldığında onların ilgi ve ihtiyaçlarına daha çok cevap verir ve çocukların etkin olması sağlanabilir

Sınavlar zararlıdır(Senemoğlu, 2009)

33


Bruner’in Bilişsel Gelişim Kuramı

Bilişsel gelişim: Eylemsel, imgesel, sembolik dönem

Dikkat edilecek noktalar Bilişsel gelişim, tepkilerin uyarıcıdan bağımsız

hale gelmesidir Gelişim, bilgiyi işleme sürecinin ve depolama

sisteminin gelişimine bağlıdır Bilişsel gelişim, bireyin kendisine ve başkalarına

ne yaptığını ve ne yapacağını artan bir kapasiteyle açıklamasıdır

Bilişsel gelişim için sistemli bir öğretici-öğrenici etkileşimi gereklidir

Bilişsel gelişimde dil önemli bir anahtardır Bilişsel gelişim, aynı zamanda birçok seçenekle

başetme yeteneğinde artıştır(Senemoğlu, 2009)

34


Vitgotsky’nin Bilişsel Gelişime İlişkin Görüşleri

Sosyal çevre bilişsel gelişimde önemli rol oynar

Bütün kişisel psikolojik süreçlerimiz kültürümüz tarafından biçimlendirilmiş sosyal süreçler olarak başlar

Bilişsel gelişimde yetişkinin rolü önemlidir

Bilişsel gelişim, başkaları tarafından düzenlenen davranışlardan, bireyin kendi kendine düzenlediği davranışlara doğru bir ilerleme gösterir

(Senemoğlu, 2009)

35


Bruner ve Vygotsky’nin eğitime ilişkin görüşleri

Çocuklar yetişkinler gibi düşünemezler, bu nedenle çocukların bilişsel süreçlerini anlamak gerekir

Okulöncesi ve ilköğretimin ilk yıllarında somutlu önemlidir, buluş yolu ve doğrudan öğretimden yararlanılabilir

Öğretim bilişsel süreçlerin aşamalarına uygun olarak gerçekleştirilmelidir

Öğretimde yakından uzağa ilkesi kullanılmalıdır Yeni yaşantılar, eski yaşantılara uygun olmalıdır Çocukların kendi hızlarıyla öğrenmelerine olanak

verilmelidir, öğretim bireyselleştirilmelidir Öğretmenler, öğrenmenin sosyal yanını gözardı

etmemelidir

(Senemoğlu, 2009)

36

Ahlak Gelişimi Kuramları

Toplumun, kendinden beklenen fonksiyonları yerine getirebilmesi için onu oluşturan insanların bazı kuralları içselleştirmesi gerekmektedir

Ahlak gelişimi toplumun tüm değerlerine kayıtsız şartsız edilgin bir uyma değil, topluma etkin bir uyum sağlamak için değerler sistemi oluşturma sürecidir

(Senemoğlu, 2009)

37


Piaget’in Ahlak Gelişim Kuramı• Çocuğun bilişsel gelişimi ile ahlaki yargıları arasında ilişki vardır

• Altı yaşında altındaki çocukların kuralları yoktur (2-6 yaş arasında farkındalık vardır)

• 6-10 yaş arasında tutarsızlık olmasına karşın kurallar kabul edilir

• 10-12 yaş arasında oyun kurallarla oynanır

• Ahlak gelişimi altı yaşından sonra başlar

(Senemoğlu, 2009)

38


Piaget ahlak gelişimini iki başlıkta inceler:

1. Dışsal Kurallara bağlılık 6-12 yaş Kurallar değişmez Otoriteye uyma Davranışın gerisindeki nedenler dikkate alınmaz

2. Ahlaki özerklik dönemi Akran grupları Kurallar gerektiğinde değişir Ceza, otomatik olarak uygulanabilecek bir şey

değildir Kuralların ihlal edilme nedenleri de önemlidir

(Senemoğlu, 2009)

39


Kohlberg’in Ahlak Gelişim Kuramı

Kuram, Piaget’in kuramının yeniden incelenmesi ve anlamlandırılmasıdır

I. Gelenek öncesi düzey Ceza ve itaat eğitimi Araçsal ilişkiler eğilimiII. Geleneksel düzey Kişiler arası uyum eğilimi Kanun ve düzen eğilimiIII. Gelenek sonrası düzey Sosyal sözleşme eğilimi Evrensel ahlak ilkeleri eğilimi

(Senemoğlu, 2009)

40


Gilligan’ın Ahlak Gelişimine İlişkin Görüşleri

Kohlberg’in ahlak gelişimi aşamaları kesin ve evrensel değildir

Ahlak gelişiminde önemli olan şey, ahlak sevgisi kazanmaktır

(Senemoğlu, 2009)

41


Ahlak Gelişim Kuramlarının Eğitim Açısından Doğurguları

Küçük çocukların bilişsel yapıları, kuralları ve ahlak ilkelerini anlamaya yeterli değildir

Çocukların, bilişsel yapılarına uygun yollarla kuralları öğrenmelerini sağlayacak ortamlar düzenlenmelidir

Öğretmenler, gerek ilköğretimin ilk yıllarında, gerekse ergenlik döneminde çocukların hazırbulunuşluk düzeylerine uygun bazı gazete, televizyon haberlerini, gerçek ya da yapay durumları ele alarak tartışmalarını sağlamalıdırlar

(Senemoğlu, 2009)

42

Kişilik Gelişim Kuramları

Kişilik bireyi başkalarından ayıran; bireyin doğuştan getirdiği ve sonradan kazandığı özelliklerin bütünüdür

Kişilik gelişimi bireysel bir hızla ilerler, gelişimin tüm yönleriyle etkileşim içindedir

Neler? Duygular, güdüler, mizaç, inançlar, karakter ve değerlerimiz, görüşlerimiz vb.

(Senemoğlu, 2009)

43


Freud’un Psikoseksüel Gelişim Kuramı

1. Oral dönem: 0-1 yaş, temel haz kaynağı emmedir

2. 2. Anal dönem: 1-3 yaş, idrar ve dışkı çıkarma

3. Faillik dönem: 3-6 yaş, genital organlardan zevk almayı farketme

4. Gizli dönem: 6-12 yaş, oyun5. Genital dönem: 12+, bluğ dönemi

(Senemoğlu, 2009)

44


Erikson’ın Psiko-sosyal Gelişim Kuramı

1. Güvene karşı güvensizlik: Doğumdan bir yaşına

2. Bağımsızlığa karşı utanma ve şüphecilik: Onikinci ay-üç yaş: esneklik ve özgürlük

3. Girişkenliğe karşı suçluluk: Üç-altı yaş, girişkenlik, atılganlık

4. Başarıya karşı aşağılık duygusu: Altı-oniki yaş, çabaların desteklenmesi

(Senemoğlu, 2009)

45


Erikson’ın Psiko-sosyal Gelişim Kuramı

Kimlik kazanmaya karşı rol karmaşası: 12-18 yaş, rol karmaşası

Dostluk kazanmaya karşı yalnız kalma: 18-26 yaş, dostluk, arkadaşlık, sevgi

Üretkenliğe karşı duraklama: Orta yetişkinlik, üretkenlik, verimlilik, yaratıcılık, ödüllendirme

Benlik bütünlüğüne karşı umutsuzluk: İleri yetişkinlik yaşları, güvenli, mutlu, topluma uyum sağlayan, aranan, sevilen, sayılan birey

(Senemoğlu, 2009)

46


Freud ve Erikson’ın Kuramlarının Eğitim Açısından Doğurguları

İhtiyaçlar doyurulmalı, çatışmalar çözümlenmeli

Sevmek, okşamak, konuşmak; birinci yıl Kas gelişimi ve bağımsız hareket; ikinci yıl Motor ve dil gelişimindeki artış; üçüncü yıl İş planlama, işbirliği yapma, öğrenme ve başarı; altıncı yıl

Kimlik kazanma; onikinci yıl

(Senemoğlu, 2009)

47

Hareket ve Spora Özel Gelişim Özellikleri (7 yaş)

Fiziksel-DevinişselYer değiştirme, dengeleme ve nesne kontolü gerektiren hareketleri gelişirDayanıklılık zayıftırReaksiyon zamanı yavaştırAlgısal motor becerileri tamamlanmamıştır ve el-göz eşuyumu zayıftırBüyük kas kontrolü hızla gelişirRitmik becerilerin ince nitelikleri kademeli olarak gelişirKemiklerde gelişim sürmekle birlikte yumuşak ve esnektirlerDurağan ve dinamik denge düzenli bir gelişim gösterirEtkin ve enerjik olunur

(Harrison ve diğerleri, 2001; Housner, 2009; Kirschner ve Fishburne, MEB, 2012; 1995; Pangrazi, 2001; Stilwell ve Wilgoose, 1997)

48


BilişselVücudun ana bölümlerinin yerini ve isimlerini bilirBasit hareketleri isimlendirir ve tanımlarKişisel ve genel alan arasındaki farkı anlarHareketin doğrultusu düzeyi ve yönünün anlamını bilirHızlı ve yavaş, güçlü ve hafif ve akıcılığın anlamını bilirKendisiyle diğerlerinin ve kendisiyle nesnelerin basit ilişkisinin anlamını anlarYarışma ve oyunların, basit kurallarını anlarBazı toplumsal davranışların farkındadırRitmin hareket içindeki önemini farkederBasit dans düzeninin nasıl planlanacağını farkeder


49


Duygusal-SosyalBenmerkezcidir ve çoğu hareketleri kendisini tatmin edicidirArzu ettikleri bir şeyi geliştirirken öğretmenin ve büyüklerin onayı önemlidirEleştiriyi kabul etmezBenlik kavramları hızla gelişirOyunlara bireysel yada eşli olarak katılmayı tercih ederYaratıcı, hayalci ve girişimcidirUtangaç ve sıkılgandırDikkatini kısa süreli sürdürürHareket etmek için heyecanlanırYönergeleri ve basit açıklamaları dinlemeye istekli olurBaşkalarıyla oyun ve diğer hareket sıralarını yaratmak için istekli olurEtkinlik tamamlanıncaya kadar görevde kalmak için istekli olurFarklı özelliklere sahip sınıf arkadaşına karşı anlayışlı olur


50

Hareket ve Spora Özel Gelişim Özellikleri (8-9 yaş)

Fiziksel-DevinişselBoy ve ağırlık artışı düzenli olarak devam ederKas kuvveti düzenli olarak artarReaksiyon zamanı yavaş olmakla birlikte bu dönemin sonunda gelişmiş olurEl-göz eşuyumu, denge ve diğer devinişsel algı becerileri gelişmektedirTemel hareketler iyice olgunlaşırÖzellikle kızlarda olmakla birlikte duruş pozisyonu genel olarak zayıftırRitmik hareketler iyice olgunlaşırEl tercihi kesin olarak kurulmuşturÖzellikle erkeklerde esneklik düşük düzeydedirÖğrenci fiziksel olarak etkindir ancak çabuk yorulurSekiz yaşında yer değiştirme, dengeleme ve nesne kontrolü gerektiren hareketler daha karmaşık şekilde yapılır Dokuz yaşında, eşuyumlu hareketlerin daha doğru ve hızlı yapılabilmesi için bilişsel ve algısal gelişim sağlanır.


51


BilişselYerçekimi ve kuvvetin basit ilkelerini anlar

Sağlıkla ilişkili fiziksel uygunluk hakkında temel bilgiye sahip olur

Basit oyunların kurallarını anlar

Paylaşma ve saygı gibi toplumsal özelliklerin anlamlarını bilir


52


Duygusal-SosyalDaha karmaşık oyun, dans hareketlerinde kendi becerilerini geliştirmek için istekli olurGrup etkinliklerine katılmaya istekli olur ve grubun başarısıyla ilgilenirBaşarı ve başarısızlık duygusunu yaşarHareket yaşantılarında heyecan ve sevinci sürdürürSınıfın genel güvenliği ve arkadaşlarının güvenliği ile ilgili sorumluluk almaya istekli olur


53


FizikselDüzenli fakat yavaş bir fiziksel gelişim sözkonusudur

Bazı kızlarda ve erkeklerde büyüme patlamasıolur Kemik ve iskelet sistemindeki gelişme, kas sisteminden daha ileride olduğundan zaman zaman büyüme ağrıları meydana gelebilir

Görme fonksiyonları gelişmiştir


54


Bilişsel

Özel yeteneklerde ve genel akademik performansta cinsiyet farklılıkları vardırNeden‐sonuç arasında bağ kurabilirlerNesneleri özelliklerine göre sınıflayabilirlerBilgiler somut bir şekilde verilirse, bilgileri sistemli ve mantıklı bir şekilde işleyebilirlerAlgıları daha doğrudurCinsiyet rollerinin değişmezliğini anlarlarHayal ve gerçek arasındaki farkı anlayabilirlerOyun, fiziksel ve sosyal dünyayı anlamaları yönünden önemlidir (Harrison ve diğerleri, 2001; Housner, 2009; Kirschner ve Fishburne, MEB, 2012; 1995; Pangrazi, 2001;

Stilwell ve Wilgoose, 1997)

55


Duygusal

Akran grubukuralları ve yetişkin kuralları arasında çatışma olabilir.Davranış bozuklukları görülme oranı yüksektirBaşarma istekleri yüksektirKorkuları gerçek ve somutturCinsiyet rolleri kazanırlarBaşarılarının ve çabalarının övülmesini isterler


56


Sosyal

Akran grubunun etkisi güçlenmeye başlarGrup oyunlarında kurallara uyabilirlerArkadaşlıkları kısa sürebilirVicdan anlayışları gelişirSosyal becerilerde yeterlilik kazanmaya gayret ederlerGelişim farklılıklarından dolayı grup/takım dışında kalabilirler


57

Hareket ve Spora Özel Gelişim Özellikleri (Erinlik-Ergenlik)

FizikselFiziksel gelişim çok hızlıdırErkeklerde ense, göğüs, karın ve bel bölgesinde, kızlarda göğüs ve kalça bölgesinde yağlanma artarOrganlardaki büyüme orantısızdırKızlar erkeklerden daha uzun boylu ve daha kiloludurErgen sakarlığı yaşanabilirCinsiyet salgı bezleri aktif hâle gelirÖnce eller ve ayaklar, sonra kollar ve bacaklar, daha sonra da gövdeleri gelişirErkeklerin akciğer ve kalpleri kızlara göre daha büyüktür


58


BilişselSoyut düşünme başlarBirleştirici düşünme yeteneği kazanılırKişiye, yere, zamana göre değişenkavramlar bu dönemde edinilirErgen benmerkezciliği vardırTümdengelim vardırKendi düşünme biçimlerinin en doğru olduğuna inanırlarDokunulmaz olduklarına inanırlar ve riskler alabilirler


59


DuygusalKarşı cinsle çatışmalar azalırBedenlerine karşı aşırı ilgi görülebilirHızlı bedensel değişikliklerden kaynaklanan kaygılar görülebilir“Fırtına ve stres” döneminden geçiyor olabilirlerÖfkeli davranışlar görülebilirDuygularında sık sık iniş çıkışlar yaşarlar“Ben kimim?” sorusuna cevap ararlar


60


SosyalOtoriteye karşı çıkma başlayabilirAkranları ile bir arada olma istekliliği artarAkranların düşüncesi önemli hâle gelirDeğerler ve ahlak sistemi edinirlerToplumsal açıdan sorumluluk alma ve sorumluluğu yerine getirme isteği vardırCinsiyetlerine uygun sosyal rollere erişirler (Harrison ve diğerleri, 2001; Housner, 2009; Kirschner ve Fishburne, MEB, 2012; 1995; Pangrazi, 2001;


61


Fiziksel-DevinişselKızların erkeklerden yaklaşık 1.5 yıl erken ergenleşirler.İkincil cinsiyet özelliklerinin ortaya çıkar.Önce kızlar daha sonra erkekler daha uzun ve ağırdırlarUykuya daha fazla gereksinim duyma ve birden büyümenin sonucu olarak iştahın açılması sözkonusudurKemik gelişimi henüz tamam lanmamıştırYaşıtların baskısıyla duruş etkilenmesi olurHızlı ve eşit olmayan gelişim sözkonusudurKuvvet, esneklik, denge ve dayanıklılıkta kızlar ve erkekler arasında farklar vardır (Harrison ve diğerleri, 2001; Housner, 2009; Kirschner ve Fishburne, MEB, 2012; 1995; Pangrazi,

2001; Stilwell ve Wilgoose, 1997)

62


BilişselKarmaşık kavramları ve soyut düşünmeyi yönetmek için dikkat aralığı ve yetisi geliştirir

Olası mesleklere ilgi geliştirir

Toplumsal sorunlara ilişkin ilgi geliştirir

(Harrison ve diğerleri, 2001; Housner, 2009; Kirschner ve Fishburne, MEB, 2012; 1995; Pangrazi, 2001;


63


Duygusal-SosyalSıklıkla yetişkinleri eleştirirKendi vücutları, görünüşleri ve yeteneklerine olan ilgi ve öz farkındalık geliştirirKapris , kolay sinirlenme veya küskünlük görülürYeni şeyler denemeye heveslidirYarışmacıdırProgramlarda bağımsız davarnma isteği sergilerProgramın ve yaşıtların değerleri arasında bocalar


64


Fiziksel-DevinişselErkekler kızlardan daha gelişkin, hızlı, güçlü hale gelir

Çok iştahlılık devam eder, ama kızlar bunu kısıtlama eğilimlidir

Eşuyum gelişir

Bireysel gelişim hakkındaki ilgi devam eder


65


BilişselTam bir entellektüel potansiyele ulaşır

Bilgi ve yaşantı temeli gelişmiştir

Toplumsal sorunlara ilgi artar

Meslek seçimi ve yaşamla ilgili seçimlerde sınırlanma vardır

(Harrison ve diğerleri, 2001; Housner, 2009; Kirschner ve Fishburne, MEB, 2012; 1995; Pangrazi, 2001;


66


Duygusal-SosyalYaşıt grubu ve kız-erkek ilişkileri toplumsal yaşamda baskındırGenç ve yetişkinlerin değerleri arasındaki çelişki devam ederYetişkinleri ve yaşıtları sürekli eleştirme görülürKişisel görünüm ve toplumsal becerilere olan ilgi vardırYeni etkinlikler, macera ve heyecana olan ilgi vardırDuygusal ilişkiler devam ederRandevulaşma, not ve spor konularında artan rekabet vardır


67

Sabrınız için teşekkür ederim…

Gıyasettin Demirhan

24.04.23 Prof.Dr. Mustafa Ergün 68

Sabrınız için teşekkür ederim…

Gelişim özelliklerimiz Gıyasettin Demirhan Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi

Documents

Transcript of Gelişim özelliklerimiz Gıyasettin Demirhan Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri Fakültesi