Cinsel Gelişim Bozuklukları - kisi.deu.edu.trkisi.deu.edu.tr/ihsan.esen/cinsel gelişim...
32
Cinsel Gelişim Bozuklukları Cinsel Gelişim Bozuklukları Dr. İhsan ESEN Fırat Üniversitesi Hastanesi Çocuk Endokrinolojisi Kliniği
Transcript of Cinsel Gelişim Bozuklukları - kisi.deu.edu.trkisi.deu.edu.tr/ihsan.esen/cinsel gelişim...
Cinsel Gelişim BozukluklarıCinsel Gelişim Bozuklukları
Dr. İhsan ESEN
Fırat Üniversitesi Hastanesi
Çocuk Endokrinolojisi Kliniği
Cinsel gelişim bozukluklarıCinsel gelişim bozuklukları
• Geniş bir spektrum
• Farklı patofizyolojiler
• Nadir
• Yenidoğanda atipik genitalya
veya
• Ergenlikte atipik cinsel gelişim
Kromozomal cinsiyet (Genotip)
XY XX
Gonadal cinsiyet
Testis OverTestis Over
Fenotipik cinsiyet
Embriyonik dönemdeki yapıların erkek ve dişide oluşturduğu yapılar
Embriyonik dönem XY XX
Bipotansiyel gonad Testis Over
İç genital yapıWolf Epididim, vas
deferens, seminalvezikül
Geriler
Müller Geriler Uterus,Tubalar, Vajen 2/3 üst kısım
Ürogenital sinus Üretra, Prostat Vajen 1/3 kısımÜrogenital sinus Üretra, Prostat Vajen 1/3 kısım
Dış genital yapıGenital çıkıntı Glans penis Klitoris
Üretral kıvrım Penil gövde Labia minor
Labioskrotal şişlik Skrotum Labia major
TerminolojiTerminoloji
Cinsiyet Kromozomuilişkili CGB
46, XY CGB 46, XX CGB
Cinsel gelişim bozukluklarıCinsel gelişim bozuklukları
Gonad (testiküler) gelişim bozuklukları
Androjen sentez ve etki bozuklukları
Diğer nedenler
Gonad (ovarian) gelişim bozuklukları
Androjen fazlalığı
Diğer nedenler
Cinsiyet kromozomu ilişkili CGBCinsiyet kromozomu ilişkili CGB
• 47,XXY Klinefelter sendromu ve varyantları
• 45,X Turner sendromu ve varyantları
• 45,X/46,XY Mikst gonadoal disgenezi
• 46,XX/46,XY Kimerizm
Cinsiyet Kromozomuilişkili CGB
46, XY CGB 46, XX CGB
Cinsel gelişim bozukluklarıCinsel gelişim bozuklukları
Gonad (testiküler) gelişim bozuklukları
Androjen sentez ve etki bozuklukları
Diğer nedenler
Gonad (ovarian) gelişim bozuklukları
Androjen fazlalığı
Diğer nedenler
46,XY CGB46,XY CGB
Gonadal (testiküler) gelişim bozuklukları
• Komplet veya parsiyel gonadal disgeneziler(Örn. SRY, SOX9, SF-1, WT1, DHH, ATR-X v.b.)(Örn. SRY, SOX9, SF-1, WT1, DHH, ATR-X v.b.)
– WT1 mut. (Denys-Drash send., Frasier send. ve WAGR send. )
– SOX9 mut. “Campomelic dysplasia”
• Ovotestiküler CGB
• Kaybolmuş testis sendromu (Testis regresyon sendromu)
46,XY CGB46,XY CGB
Androjen Sentez Bozuklukları
• LH reseptör mutasyonları
• Smith-Lemli-Opitz sendromu
• Steroidogenik akut regülatuar protein (STAR) mutasyonları• Steroidogenik akut regülatuar protein (STAR) mutasyonları
• Kolesterol yan-dal kırıcı enzim (CYP11A1)
• 3 β-hidroksisteroid dehidrojenaz enzim (HSD3B2)
• 17 β-hidroksi steroid dehidrojenaz enzim (HSD17B3)
• 5 α-redüktaz 2 enzim (SRD5A2)
Pregnenolon
Progesteron
17 α - OH Pregnenolon
17α- OH Progesteron
Dehidroepiandrosteron
Androstenedione
Östriol
Östron
3β hidroksisteroid dehidrojenaz
17
αh
idro
ksila
z
17
,20
de
zmo
laz
Aro
mat
az
21 hidroksilaz
Kolesterol
17β-HSD
11 deoksikortikosteron(DOC)
Kortikosteron
Aldosteron
11- Deoksikortizol
Kortizol
Testosteron Östradiol
11β hidroksilaz
Dihidrotestosteron(DHT)
5α- redüktaz
46,XY CGB46,XY CGB
Androjen Etki Bozuklukları
• Androjen duyarsızlığı sendromuAndrojen duyarsızlığı sendromu
• İlaçlar ve çevresel düzenleyiciler
46,XY CGB46,XY CGB
Diğer nedenlerDiğer nedenler
• Erkek genital gelişimi ile ilişkili sendromlar (Örn. Kloakal
anomaliler, Robinow, Aarskog, Hand-Foot-Genital, popliteal pterygium)
• Persistan Müllerian kanal sendromu• Persistan Müllerian kanal sendromu
• Kaybolmuş testis sendromu (Testis regresyon sendromu)
• İzole hipospadias (CXorf6)
• Konjenital hipogonadotropik hipogonadizm
• Kriptorşidizm (INSL3, GREAT)
• Çevresel etkenler
Cinsiyet Kromozomuilişkili CGB
46, XY CGB 46, XX CGB
Cinsel gelişim bozukluklarıCinsel gelişim bozuklukları
Gonad (testiküler) gelişim bozuklukları
Androjen sentez ve etki bozuklukları
Diğer nedenler
Gonad (ovarian) gelişim bozuklukları
Androjen fazlalığı
Diğer nedenler
46,XX CGB46,XX CGB
Gonadal (ovarian) gelişim bozuklukları
• Gonadal disgeneziler
• Ovotestiküler CGB
• Testiküler CGB (Örn. SRY+, dup SOX9, RSP01)
46,XX CGB46,XX CGB
AndrojenAndrojen fazlalığıfazlalığı• Fetal
– 3β-hidroksisteroid dehidrojenaz 2 enzim eksikliği
– 21-hidroksilaz enzim eksikliği
• Fetoplasental
– Aromataz eksikliği
– P450 oksidoredüktaz (POR) eksikliği– 21-hidroksilaz enzim eksikliği
– P450 oksidoredüktaz (POR) eksikliği
– 11β-hidroksilaz eksikliği
– Glukokortikoid reseptör mutasyonları
eksikliği
• Maternal
– Maternal virilizan tümörler
– Androjenik ilaçlar
46,XX CGB46,XX CGB
Diğer nedenler
• Sendromik birliktelikler (Örn. Kloakal anomaliler)
• Müllerian agenezi/hipoplazi (Örn. MURCS)
• Vaginal atrezi (Örn. McKusick - Kaufman)
• Labial adhezyonlar
Dış Dış genitalyagenitalya maskülizasyonmaskülizasyon skoruskoru
3 Evet Hayır Normal
2 Distal
L/S L/S
1 Ortada İngunal İngunal1 Ortada İngunal İngunal
0 Hayır Evet Proksimal Abdominal Abdominal
SkrotalBirleşme
MikroPenis
ÜretralMeatus
SağGonad
SolGonad
Kimler CGB açısından tetkik edilmeliKimler CGB açısından tetkik edilmeli
• İzole perineal hipospadias
• İzole mikropenis (< 2,5 cm)
• İzole kliteromegali (≥ 1 cm)
• Dış genitalya maskülinizasyon skoru < 11 olan genital anomali
kombinasyonları
UK Guidance On The Initial Evaluation Of An Infant Or An Adolescent With A Suspected Disorder Of Sex Development. Clin Endocrinol (Oxf). 2011 Apr 16.
Genetik incelemeGenetik inceleme
• Karyotip
– Sitogenetik analiz
– FISH (Y kromozomu)
– PCR (SRY)
GörüntülemeGörüntüleme
• Ultrasonografi
– Mülleriyan yapıların varlığı?
– Gonadların varlığı, özellikleri, lokalizasyonu
• Magnetik Rezonans (MR)
• Laparoskopi
LaboratuarLaboratuar
• 17- OH progesteron (17-OHP)
– 11-deoksikortizol
• Testosteron (T)
• Dihidrotestosteron (DHT)
• Δ4 Androstenedion
• HCG testi
Pregnenolon
Progesteron
17 α - OH Pregnenolon
17α- OH Progesteron
Dehidroepiandrosteron
Androstenedione
Östriol
Östron
3β hidroksisteroid dehidrojenaz
17
αh
idro
ksila
z
17
,20
de
zmo
laz
Aro
mat
az
21 hidroksilaz
Kolesterol
17β-HSD
11 deoksikortikosteron(DOC)
Kortikosteron
Aldosteron
11- Deoksikortizol
Kortizol
Testosteron Östradiol
11β hidroksilaz
Dihidrotestosteron(DHT)
5α- redüktaz
LaboratuarLaboratuar
• Testosteron/ DHT ↑↑ → 5α- redüktaz eksikliği
• Δ4 Androstenedion / Testosteron↑↑ → 17β-HSD eksikliği• Δ4 Androstenedion / Testosteron↑↑ → 17β-HSD eksikliği
• 17 OH pregenenelon / 17- OH progesteron ↑↑ → 3βHSD eksikliği
Yetersiz virilize erkek
46, XY 46,XY/45,X
TestosteronN veya ↑
Testosteron↓
Mikst gonadaldisgenezi
DHT ↓
Androjenreseptör direnci
5α- redüktazeksikliği
Testosteron sentezdefekti
TestikülergelişimDefekti
(SRY, WT1, SOX9)
HCG testiProkürsörler ↑
HCG testiYanıt yok
Mutasyon analizi
Virilize Kız
46, XX
17-OHP ↑
17-OHP NDHEAS N
11-deoksikortizol
↓ ↑
USG veya Laparaskopi
Overler Ovotestis
DHEAS NΔ4 ↑, T ↑
21-OH’azeksikliği
11β-OH’azeksikliği
Na, K
Mutasyon analizi
Annede virilizasyon
Maternalandrojenler?Tümör?İyatrojenik?
Postnatalandrojenlerde ↓Çok düşük E2
Aromatazeksikliği
Ovotestikülersendrom
Cinsiyet Tespit Komisyonu Cinsiyet Tespit Komisyonu
• Çocuk Endokrinolojisi
• Çocuk Cerrahisi/Ürolojisi
• Çocuk Psikiyatrisi
• Klinik Genetik
• Jinekoloji
• Biyokimya (endokrin testler konusunda uzman)
Soru ve katkılar lütfenSoru ve katkılar lütfen
Dr. İhsan ESEN
Fırat Üniversitesi Hastanesi
Çocuk Endokrinolojisi Kliniği
