1Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Bölüm 8Bugünkü Değer Analizi

Proje Nakit Akışlarının Tanımlanması

Projelerin Ön Elemesi

Bugünkü Değer Analizi

Bugün Değer Analizinin Varyasyonları

Alternatif Projlerin Karşılaştırılması

2Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Banka Kredisi vs. Yatırım Projesi

Banka Müşteri

Kredi

Geri Ödeme

Firma Proje

Yatırım

Kazanç

Banka Kredisi

Yatırım Projesi

3Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Örnek 8.1XL Kimya Sanayi yeni bir bilgisayar proses kontrol

sistemi kurmayı planlamaktadır. Üretim tesisi kapasitesinin %40’nı (veya yıllık 3500 işletme saati) sahibi olduğu bir ürün için, geriye kalan kapasiteyi ise diğer kimyasalları üretmek için kullanmaktadır. Sahibi olunan ürünün yıllık üretim miktarı 30 bin kg ve satış fiyatı $15/kg dır. Önerilen sistemin maliyeti $650 000 olup, sahibi olunan ürünün kalitesini artıracak ve ürün fiyatı $2 /kg kadar yükseltilebilecektir. Ayrıca, yıllık üretim hacmi 4000 kg kadar artacaktır. Yeni sistem sayesinde çalışan sayısının bir vardiya kadar azalması beklenmekte olup, $25/saat maliyet düşüşü sağlanacaktır. Yeni kontrol sisteminin yıllık bakım maliyetinin $53,000 olması ve sistemin faydalı ömrünün ise 8 yıl olması beklenmektedir. Sistemin ömür süresi boyunca oluşacak tahmini nakit akışı hazırlayınız.

4Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Proje Nakit Akışı

Yıl

(n)

Nakit Girişleri

(Gelirler)

Nakit Çıkışları

(Giderler)

Net

Nakit Akışı

0 0 $650,000 -$650,000

1 215,500 53,000 162,500

2 215,500 53,000 162,500

… … … …

8 215,500 53,000 162,500

5Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Geri Ödeme Süresi

Temel Soru:Başlangıç yatırımını hangi hızda geri kazanabilirim?

Yöntem:Kümülatif nakit akışlarını kullan.

Eleme Kriteri:Eğer bir projenin geri ödeme süresi istenen değere eşit veya daha küçük ise, proje daha detaylı analiz için dikkate alınır.

Eksikliği:Paranın zaman değerini dikkate almaz.

6Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Örnek 8.2

• Örnek 8.1’deki nakit akışı için geri ödeme süresini hesaplayınız.

• Başlangıç maliyeti = $650,000• Yıllık net kazanç = $162,500• Geri ödeme süresi = $650,000 / $ 162,500

Eğer firmanın politikası sadece 5 veya daha kısa geri ödemeli projeleri değerlendirmek ise, bu proje ön elemeyi geçmektedir.

7Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Örnek

• Bir firma yeni bir bilgisayar sistemini $5,000 maliyet ile satın almak istemektedir. Sistemin ekonomik ömrü 5 yıl olup, yıllık bakım maliyeti $500 ve firmaya birinci yıldan başlayarak sırasıyla her yıl $1500, $3000, $3000, $3500 ve $3500 kazanç sağlıyacaktır. Geri ödeme süresi için maksimum 3 yıl düşünülüyor ise, bilgisayar sistemi satın alınmalı mıdır?

8Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Çözüm

N Nakit Akışı Küm. Akış

012345

-$5,000$1,000$2,500$2,500$3,000$3,000

-$5,000-$4,000-$1,500+$1,000+$4,000+$7,000

Geri ödeme süresi N = 2 ve N = 3 arasında.

2. yılın sonu = -1,5003. Yılın sonu = +1,000Doğrusal enterpolasyon:Geri ödeme süresi = 2.6 yıl2.6<3 projeyi kabul et.

9Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

İskontolu Geri Ödeme Süresi

Paranın zaman değerini dikkate alır.

Basit yönteme benzer; ancak, iskontolu nakit akışları için faiz oranı kullanılır.

SORU: Bir önceki örneği %10 faiz oranı ile yeniden analiz edersek, sonuç nasıl değişir?

10Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

İskontolu Geri Ödeme Süresi Hesabı

Periyot Nakit Akışı Fon Maliyeti

(%10)*

Kümülatif Nakit Akışı

0 -$5,000 0 -$5,000

1 1,000 -$5,000(0.1)= -500 -4,500

2 2,500 -$4,500(0.1)= -450 -2,450

3 2,500 -$2,450(0.1)= -245 -195

4 3,000 -$195(0.1)=-19.50 +2,785.50

5 3,000 +$2,785.50(0.1)= +278.55

+6,064.05

Geri ödeme süresi 3.07 > 3 yılProjeyi kabul etme!

11Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Net Bugünkü Değer Yöntemi

� Prensip: n = 0 noktasında i faiz oranını kullanarak net nakit akışını hesapla.� Karar Kuralı: Net fazla(surplus) pozitif ise projeyi kabul et.

2 3 4 5

0 1Giriş

Çıkış

0

PW(i)giriş

PW(i)çıkış

Net fazla

PW(i) > 0

12Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Örnek 8.5

• Tiger Takım Makinaları firması yeni bir makine almayı düşünmektedir. Başlangıç yatırımı $75,000 olup 3 yıl için nakit akışları yanda gösterilmiştir.

Yıl Net nakit akışı

0 -$75,000

1 24,400

2 27,340

3 55,760

13Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Örnek 8.5 - Çözüm

PW P F P F

P F

PW

PW

( $24, ( / , ) $27, ( / , )

$55, ( / , )

$78,

( $75,

( $78, $75,

$3, ,

15%) 400 15%,1 340 15%,2

760 15%,3

553

15%) 000

15%) 553 000

553 0

inflow

outflow

Accept

$75,000

$24,400 $27,340$55,760

01 2 3

çıkışlar

girişler

14Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Farklı Faiz Oranları İçin Bugünkü Değer Analizi

i (%) PW(i) i(%) PW(i)

0 $32,500 20 -$3,412

2 27,743 22 -5,924

4 23,309 24 -8,296

6 19,169 26 -10,539

8 15,296 28 -12,662

10 11,670 30 -14,673

12 8,270 32 -16,580

14 5,077 34 -18,360

16 2,076 36 -20,110

17.45* 0 38 -21,745

18 -751 40 -23,302*Başabaş faiz oranı

15Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

-30

-20

-10

0

10

20

30

40

0 5 10 15 20 25 30 35 40

PW

(i)

(x10

00$)

i = MARR (%)

$3553 %17.45

Başabaş faiz(kazanç) oranı

Kabul Red

Bugunkü Değer Profili

16Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Gelecek Değer Yöntemi

• Verilen: Nakit akışları ve faiz oranı

• İstenen: Proje ömrü sonunda akışların net değeri.

$75,000

$24,400 $27,340$55,760

01 2 3

Proje ömrü

17Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

FW F P F P

F P

FW F P

FW

( $24, ( / , ) $27, ( / , )

$55, ( / , )

$119,

( $75, ( / , )

$114,

( $119, $114,

$5, ,

15%) 400 15%,2 340 15%,1

760 15%,0

470

15%) 000 15%,3

066

15%) 470 066

404 0

inflow

outflow

Accept

Örnek 8.5 FW=?

18Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Proje Balance(Bakiye) Kavramı

NN 00 11 22 33

BaşlangıçBakiyesi

Faiz

Ödeme

Proje Bakiyesi

-$75,000

-$75,000

-$75,000

-$11,250

+$24,400

-$61,850

-$61,850

-$9,278

+$27,340

-$43,788

-$43,788

-$6,568

+$55,760

+$5,404

Net gelecek değer, FW(15%)

PW(15%) = $5,404 (P/F, 15%, 3) = $3,553

19Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Örnek 8.7

• Bir robot imalat firması yeni bir tesise ihtiyaç duymaktadır. Yeni tesisin 2 yıl içinde tamamlanması ve üretime hazır hale getirilmesi planlanmaktadır. Başlangıç arsa gideri olarak $1.5 milyon gerekmektedir. Bina inşaatının toplam maliyeti $10 milyon olup, ilk yıl inşaat için gerekli para $4 milyon, ikinci yıl ise $6 milyondur. İmalat için gerekli makine ve teçhizat yatırımı $13 milyon olup, 2. yılın sonunda ödenecektir. Tesisin ömrü sonunda eldeki arsanın vergi sonrası piyasa değerinin $2 milyon, binanın değerinin $3 milyon ve makine ve teçhizatın ise $3 milyon olması beklenmektedir. Projenin ilk nakit girişlerinin 3. yılın sonundan itibaren olması planlanmaktadır. Tesisin 3. yıldan itibaren nakit girişlerinin yıllar itibariyle sırasıyla $6, $8, $13, $18 $14 ve $8 milyon olması tahmin edilmektedir. Projenin başlangıcındaki net değerini hesaplayınız. Yıllık faiz oranını %15 kabul ediniz.

20Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Çözüm

Yıl Sonu 0 1 2 3 4 5 6 7 8

Yatırım

Arazi

BinaDonanım

Gelir

-1.5-4 -6

-13

6 8 13 18 14 8

+2

+3+3

Net nakit akışı -1.5 -4 -19 6 8 13 18 14 16

21Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Çözüm - devam

• Faaliyete geçme: Yıl 2

1.5(F/P, %15, 2) - $4(F/P, %15, 1)-19

= -25.58 milyon

FW(15%)= -25.58 + 6(P/F, 15%, 1) + 8 (P/F, 15%, 2) + 16 (F/P, 15%, 6)

= $18.40 milyon

FW>0 proje kabul edilebilir.

22Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Sermaye Eşdeğeri(capitalized equivalent)

Prensip: Yıllık geliri A olan bir projenin sonsuz ömür süresi için bugünkü değeri

Denklem: CE(i) = A(P/A, i, ) = A/i

A

0

P = CE(i)

23Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Problem

• Eğer bir kişi her yıl kendi adına $5,000 burs verilmesini istiyor ise, %7 faiz oranı verildiğinde başlangıçta ne kadar bağış yapmalıdır?

CE(%7) = A / i = 5000 / 0.07 = $71,428.57

24Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Problem

• Bir yatırım projesi aşağıdaki gibi tekrarlı nakit girişine sahiptir. %10 faiz oranı dikkate alındığında, bu projenin sermaye eşdeğeri nedir?

$100$80

$60$40

$20

$100

$80$60

$40$20

$100

$80

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11

…..

yıl….

25Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Çözüm

• Bir çevrim için eşdeğer yıllık nakit girişini hesaplayalım:

• A= 100 – 20 ( A/G, %10, 5) = 63.798

• Çevrim sürekli tekrarlı olduğu için;

• CE (%10)= 63.798 / 0.10 = $ 637.98

26Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Problem

• Bir belediye içme suyu ihtiyacını karşılamak için iki alternatif üzerinde çalışmaktadır. Birinci alternatif şehire sürekli su sağlayacak bir barajın inşa edilmesidir. Barajın başlangıç maliyetinin $8 milyon ve yıllık işletim maliyetinin ise $25,000 olacağı tahmin edilmektedir. Diğer alternatif ise, farklı yerlerde kuyuların açılmasıdır. Bu alternatifte, kuyu başına maliyeti $45,000 olan 10 adet kuyunun açılması gerekmektedir. Bir kuyunn ortalama ömrü 5 yıl olup, yıllık işletim maliyeti $12,000/kuyu olmaktadır. Yıllık faiz oranı %15 kabul edildiğinde, sermaye eşdeğeri yöntemiyle uygun alternatifi seçiniz.

27Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Çözüm

• CE (baraj)= 8,000,000 + 25,000 / 0.15= $8,166,667

• A (kuyu) = 450,000 (A/F, 15%, 5) +120,000= $186,735

CE (kuyular) = 186,735 / 0.15 + 450,000= $ 1,694,900

Aynı zamanda:450,000 (A/P, 15%, 5) + 120,000 = 254,235CE (kuyular) = 254,235 / 0.15 = $1,694,900Daha az maliyetli olduğu için kuyu alternatifini seç!

$450,000 $450,000 $450,000

0 5 10…

28Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Örnek 7.9

• $800,000 yatırım ile hidroelektrik santral kurma projesi

• Güç üretme kapasitesi = 6 milyon kwsaat

• Vergilerden sonra yıllık beklenen satış geliri = 120,000

• Barajın ömrü = 50 yıl

Bu yatırım rasyonel bir yatırım mıdır?

Başlangıç yatırımını geri almak için kaç yıl beklemelidir? Kar yapma olasılığı var mıdır?

29Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Çözüm

30Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Barajın Açılındaki Net Değer

• Eş değer toplam yatırım

V1 = $50K(F/P, 8%, 9) + $50K(F/P, 8%, 8) + . . . + $100K(F/P, 8%, 1) + $60K

= - $1,101K

• Eş değer toplam gelir

V2 = $120(P/A, 8%, 50) = $1,468K

• Eş değer net tutar FW(8%) = V1 - V2

= $367K > 0, İyi Yatırım

31Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Sonsuz Proje Ömrü Durumu

• Eş değer toplam yatırım V1 = $50K(F/P, 8%, 9) + $50K(F/P, 8%, 8) + . . . + $100K(F/P, 8%, 1) + $60K

= - $1,101K

• Eş değer toplam gelir N = sonsuz V2 = $120(P/A, 8%, )

= $120/0.08 = $1,500K

• Net Eş değer FW(8%) = V1 - V2

= $399K > 0 Fark = $32,000

32Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Problem 7.27 – Köprü İnşaatı

İnşaat maliyeti = $2,000,000

Yıllık bakım maliyeti = $50,000

Yenileme yatırımları = $500,000 her 15 yılda

Planlama ufku = sonsuz

Faiz oranı = 5%

33Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

$500,000 $500,000 $500,000 $500,000

$2,000,000

$50,000

0 15 30 45 60

34Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Çözüm:• İnşaat maliyeti

P1 = $2,000,000• Bakım maliyetleri

P2 = $50,000/0.05 = $1,000,000• Yenileme maliyetleri

P3 = $500,000(P/F, 5%, 15) + $500,000(P/F, 5%, 30) + $500,000(P/F, 5%, 45) + $500,000(P/F, 5%, 60) . = {$500,000(A/F, 5%, 15)}/0.05 = $463,423

• Toplam Bugünkü Değer P = P1 + P2 + P3 = $3,463,423

35Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

P3’ü hesaplamanın alternatif yolu

• Yaklaşım: Ödeme periyodu başına efektif faiz oranını bul

• 15 yıllık bir çevrim için efektif faiz oranı

i = (1 + 0.05)15 - 1 = 107.893%

• Sermaye eşdeğeri P3 = $500,000/1.07893 = $463,423

15 30 45 600

$500,000 $500,000 $500,000 $500,000

36Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Analiz PeriyoduYatırımın ekonomik etkilerinin inceleneceği zamanın uzunluğu

İstenen Servis PeriyoduBir yatırımın veya makinanın servisine ihtiyaç duyulan süre

37Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Karşılıklı Ayrık Projeler(Mutually Exclusive Projects)

PrPrensipensip: Proje: Projelerler aynı zaman periyoduaynı zaman periyodu için karşılaştırılmalıdır.için karşılaştırılmalıdır.

Temel kuralTemel kural: : Eğer istenen servis Eğer istenen servis süresi verilmiş ise, analiz periyodu süresi verilmiş ise, analiz periyodu servis süresi olmalıdır.servis süresi olmalıdır.

38Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Sonlu

İstenen servis periyodu

Sonsuz

Analiz = İstenenperiyodu servis periyodu

ProjeninTekrarıMümkün

ProjeninTekrarı yok

Analiz periyodu eşittir

project ömürü

Analiz periyodu = gruptaen uzun ömürlü

proje

Analiz periyodu = projeömürlerinin en küçük

ortak katı

Analiz periyodu =proje ömürlerinden biri

Analiz periyoduküçüktür

Proje ömürü

Analiz periyodu daha uzunProje ömrü

Durum 1

Durum 2

Durum 3

Durum 4

Analiz PeriyodununSeçimi

39Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Durum 1: Analyiz Periyodu = Proje Ömürleri

Her bir proje için bugünkü değeri hesapla

$450$600

$500 $1,400

$2,075$2,110

0

$1,000 $4,000A B

PW (10%) = $283PW (10%) = $579

A

B

40Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

$1,000

$450$600

$500

Proje A

$1,000

$600

$500$450

$3,000

3,993

$4,000

$1,400

$2,075

$2,110

Proje BDeğiştirilen

Proje A

Farklı yatırım seviyeleri gerektiren projelerinkarşılaştırılması. Kullanılmayan fonlarMARR ile değerlendirilsin.

PW(10%)A = $283PW(10%)B = $579

Yatırımın bu kısmı%10 faiz oranı iledeğerlendirilsin.

41Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Durum 2: Analiz Periyodu > Proje Ömürleri

• İstenen servis süresinin sonundaki hurda değerini(salvage value) tahmin et.

• Her bir projenin istenen servis süresi zarfındaki Bugünkü Değerini hesapla.

42Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

İstenen servis süresi bireysel proje süresinden daha uzun olduğunda farklı ömürlü projelerin

karşılaştırılması

43Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Durum 3: Analiz Periyodu Proje Ömründen Daha Kısa

• İstenen servis süresine eşit veya aşan yerine geçen projeler hazırla.

• Her bir projenin Bugünkü Değerini istenen servis süresi için hesapla.

44Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

İstenen servis süresi bireysel proje ömründen kısa olduğunda, farklı ömür süreli servis projelerinin

karşılaştırılması

45Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Durum 4: Analiz Periyodu Belirli Değil

• Proje Proje Tekrarlanması Mümkün DeğilTekrarlanması Mümkün Değil

Ortak servis (gelir) peri periyodunu kullanyodunu kullan..

• ProjeProje Tekrarlanması Mümkün Tekrarlanması Mümkün

Proje ömürlerininProje ömürlerinin en küçük ortak katını kullankullan..

46Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Proje Tekrarlanması Mümkün Değil

Hiç GelirYok

PW(15%)drill = $2,208,470

PW(15%)lease = $2,180,210

47Bölüm 8: Bugünkü Değer AnaliziıMTY500 – Mühendislik Ekonomisi ve Maliyet Analizi

Proje Tekrarı Mümkün

PW(15%)A=-$53,657

PW(15%)B=-$48,534

Model A: 3 yılModel B: 4 yılLCM (3,4) = 12 yıl