1 สวนพฤกษศาสตรบานรมเกลา พษณโลก ในพระราชด าร

พรรณไมวงศจ าปา (MAGNOLIACEAE) ในเขตอทยานแหงชาตภหนรองกลา จงหวดพษณโลก

ดนย สรรพศร, นาวน อนทกล, พชราภรณ โกฏแกว, กงพร เสน และเกศรา บางสาร สวนพฤกษศาสตรบานรมเกลา พษณโลก ในพระราชด าร

พรรณไมในวงศจ าปา (MAGNOLIACEAE) ถอเปนพรรณไมทมความเกาแกดกด าบรรพทสดใน

หมของไมดอกทมอยในปจจบน มววฒนาการในการอยรอดต า จงมโอกาสทจะสญพนธในธรรมชาตสง เนองจากปจจบนพนทปาไมถกท าลายจากภยธรรมชาตและการกระท าของมนษย สภาพทางนเวศวทยาและถนก าเนดของพชเปลยนแปลงไป ท าใหไมในวงศจ าปามจ านวนตนลดลงและอาจสญพนธไป ไดแก จ าปดอย จ าปเพชร จ าลา ทงเก จ าปหน มณฑาขาวอางขาง จ าปชาง มณฑรา จ าปศรเมองไทย เปนตน (ปยะ เฉลมกลน, 2545) ดงนน จงมความจ าเปนอยางยงทจะตองศกษาหาแนวทางการขยายพนธ เพอเพมจ านวนในการอนรกษทรพยากรพช ทงใน ( In situ) และนอกถนทอยอาศย (ex situ) ซงจะตองมการพฒนาแนวทางและวธการอยางตอเนอง เพอการอนรกษและฟนฟประชากรของพชวงศจ าปาใหคงอยในระบบนเวศธรรมชาตตอไป

จากการส ารวจพรรณไมวงศจ าปาในเขตอทยานแหงชาตภหนรองกลา จงหวดพษณโลก โดยการวางแปลงขนาด 20 x 20 เมตร จ านวน 22 แปลง พบวา มการกระจายของพรรณไมในวงศจ าปา จ านวน 3 ชนด ไดแก จ าปหน (Magnolia philippinensis P.Parm.) จ าปพษณ (Magnolia sp.) และมณฑรา (Magnolia insignis Wall.) พบขนอยในปาดบเขาทมความชนสง ทระดบความสง 1,000 – 1,600 เมตร ลกษณะดนเปนดนรวนปนทราย มคาความชนเฉลยเทากบ 22.91 เปอรเซนต จากการส ารวจพบวา จ าปหน จ าปพษณ และมณฑรา มขนาดพนทหนาตดล าตน เฉลยเทากบ 0.34, 0.72 และ 0.19 ตารางเมตรตอเฮกแตร ตามล าดบ (ตารางท 1) ตารางท 1 พนทหนาตดล าตน ความสง และความหนาแนนของพชวงศจ าปา (MAGNOLIACEAE)

ชนดพรรณไม จ านวน แปลง

จ านวน ตน

พนทหนาตดล าตน (ตร.ม./เฮกแตร) + SD

ความสง (ม.) + SD

ความหนาแนน (ตน/เฮกแตร)

1. จ าปหน 2 20 0.34 + 0.44 10.05 + 2.52 87.50 2. จ าปพษณ 4 17 0.72 + 0.53 27.85 + 6.07 40.63 3. มณฑรา 16 57 0.19 + 0.44 13.19 + 8.68 70.31

2 สวนพฤกษศาสตรบานรมเกลา พษณโลก ในพระราชด าร

จ าปหน (Magnolia philippinensis P.Parm.)

ลกษณะทางพฤกษศาสตร: ไมตนขนาดเลก สง 8 – 10 เมตร เปลอกตนแตกเปนรองขนาดเลก สน าตาลเขม แตกกงขนาดเลกจ านวนมาก ใบรปหอก แผนใบหนาและแขง ผวใบเปนมนเรยบทงสองดาน ยาว 10 – 14 เซนตเมตร ดอกเดยว ออกทซอกใบ กลบดอกม 10 กลบ เมอบานมเสนผานศนยกลาง 5 – 7 เซนตเมตร ผลเปนชอสน มผลยอย 2 – 5 ผล เมลดสแดง (ปยะ เฉลมกลน และคณะ, 2553)

ลกษณะดอก

เปลอกตน ลกษณะผล ล าตน

ใบ

ลกษณะสงคมพช

3 สวนพฤกษศาสตรบานรมเกลา พษณโลก ในพระราชด าร

จ าปพษณ (Magnolia sp.)

ลกษณะสงคมพช

ลกษณะทางพฤกษศาสตร: ไมตนขนาดใหญ สง 15 – 40 เมตร เปลอกตนสเทาอมขาวมกลนเฉพาะตว แตกเปนสะเกด ใบเดยวเรยงสลบ ใบรปร ปลายใบยาวคลายหาง โคนใบสอบกวาง ขอบใบเปนคลน มหใบสแดงหมยอดออน หใบมขนสขาวปกคลม และหใบจะรวงหลดไปเมอใบแก ดอก ออกเดยว สขาว ดอกบานตงขน มกลนหอมแรง ดอกตมรปกระสวย กลบดอกรปหอกแกมรปขนาน ปลายกลบแหลมและกางลลง มเกสรเพศผจ านวนมาก

ลกษณะดอก

ยอดออน ล าตน ลกษณะใบ

4 สวนพฤกษศาสตรบานรมเกลา พษณโลก ในพระราชด าร

มณฑรา (Magnolia insignis Wall.)

ลกษณะทางพฤกษศาสตร: เปนไมตนขนาดใหญ สงถง 35 เมตร เปลอกตนหนา สน าตาล

เขม มกลนฉนเฉพาะตว ทรงพมกลมทบ ใบเดยว รปขอบขนาน แผนใบหนา เหนยวคลายแผนหนง ผวใบเปนมนทงสองดาน ดอกเดยวสขาวอมชมพ หรอสชมพเขม ดอกตมสเขยวแกมมวง ออกทปลายยอด กลบหนาแขง ฉ าน า เมอบานมเสนผานศนยกลาง 6 – 12 เซนตเมตร ผล รปไข มเมลดจ านวนมาก สแดง

เอกสารอางอง

ปยะ เฉลมกลน. 2545. แมกโนเลยเมองไทย THAI MAGNOLIACEAE. กรงเทพฯ: ส านกพมพบานและสวนฯ. 188 หนา.

ปยะ เฉลมกลน, อภชย องควฒ, อภรกษ สขสย และกฤษดา อนนาท. 2553. ไมดอกหอม ฉบบปรบปรงและเพมเตม Fragrant and Aromatic Plants. พมพครงท 6. กรงเทพฯ: ส านกพมพบานและสวน. 351 หนา.

ลกษณะดอก ล าตน

ลกษณะสงคมพช