วชา ศาสนาทวไป(Religions) ๐๐๐ ๑๐๙

พระครบรมธาตกจจาทร

ศาสนาทวไป (Religions) ๐๐๐ ๑๐๙

ความหมายของศาสนา

-ความหมายในภาษาไทย

ค าวา “ศาสนา” แปลมาจากค าวา สาสน ในภาษาบาล, ศาสน ในภาษาสนสกฤต หมายถง “ค าสงสอน” ค าสงสอนทนบวาเปนศาสนานน เปนประดษฐกรรมทางความคดอนสงสดของคนเทานน ของสตวไมม ดงนน ศาสนาจงเปนสมบตของคนถาคนไมมศาสนากเทากบไมมสมบตของคน

-ความหมายในภาษาองกฤษ

ค าวา “ศาสนา” ในภาษาไทย ตรงกบค าภาษาองกฤษวา “religion”ค าองกฤษค านมผสนนษฐานวา มาจากภาษาลาตน “religio” และค านในภาษาลาตน กสนนษฐานอกวามาจาก 2 ค า คอ “relegere”ซงแปลวา “การปฏบตตอ หรอการเกยวของกบความระมดระวง”อยางหนง, จากค าวา “religare” ซงแปลวา “ผกพน

นอกจากนยงมการใหความหมายหรอค าจ ากดความตามเนอหาทนกปราชญทางศาสนาไดใหไว ซงจะแตกตางกนไป ดงน

1.ดร.โรเบต เออรเนสต ฮม เสนอไว 8 ขอ

1.เนนความหมายทางพทธปญญา (Intelectual Emphasis)2.เนนความหมายทางศลธรรม (Moral Emphasis)3.เปนความหมายทางสะเทอน (Emotional Emphasis)4.เนนความหมายทางการบชา (Emphasis worship)

5.เนนความหมายทางประโยชนสวนตน Emphasis on self-advantage)6.เนนความหมายทางสงคม (Social Emphasis)7.เนนความหมายเรองสวนตนของแตละคน (Indivividual Emphasis)8.เนนความหมายทางกระบวนการแหงอดมคตอนสงสด

(Emphasis on the Supeme Idealizing process)

1. Max Miller เนนพทธปญญา (Intellect) กลาววา ศาสนา คอ ความสามารถหรออ านาจทางจตซงไมขนแกความรสกทางประสาทสมผสหรอเหตผล สามารถน าบคคลใหเขาถงพระเจาภายใตพระนามตางๆ

2. Immanuel Kant เนนศลธรรม (Moral) กลาววา ศาสนา คอ การยอมรบรถงหนาททงปวง ตามเทวโองการ

3. Allen Menses เนนการบชา (Worship) กลาววา ศาสนา คอ การบชาพลงทสงกวา

4. Edward Scribner Ams เนนสงคม (Society) กลาววา ศาสนา คอ ความรสกถงคณคาทางสงคมอนสงสด

5. G.W. Stratton เนนอดมคตอนสงสง (Supreme Ideal) กลาววา ศาสนา คอ ความนยมชมชอบถงโลก

6. Adams Brown เนนชวต (Life) กลาววา ศาสนา หมายถงชวตของบคคลในสวนทสมพนธกบทานผเหนอมนษยธรรมดาของเขา

7. หลวงวจตรวาทการ เนนองคประกอบของศาสนา กลาววา ค าสอนทจดเปนศาสนานนตองเปนเรองทถอวามความศกดสทธ มค าสอนทางจรรยา มศาสดา มคณะบคคลทรกษาความศกดสทธและค าสอนไว เชน พระหรอนกบวช และมการกวดขนเรองความจงรกภกด

8. ศ. เสถยร พนธรงส เนนลกษณะของศาสนา กลาววา ลกษณะทเรยกวาศาสนาได มหลกดงนคอ ตองเปนเรองความเชอถอไดโดยมความศกดสทธ มค าสอนทางธรรมจรรยา มศาสดา และมผสบตอค าสอนทเรยกวาพระหรอนกบวช

9. อาจารยสชพ ปญญานภาพ เนนลกษณะค าสอน กลาววา ค าสอนทนบวาเปนศาสนานนวาดวยเรองตาง ๆ คอ ความเชอในอ านาจทมองเหนไมไดดวยตาบางอยาง เชน อ านาจของธรรม หรอ อ านาจของพระเจา มหลกศลธรรม มค าสอนวาดวยจดมงหมายสงสดแหงชวต และมพธกรรม

10. พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 ไดใหความหมายของศาสนาไววา ศาสนา คอ ลทธความเชอถอของมนษยอนมหลกแสดงก าเนดและสนสดของโลก เปนตน อนเปนไปในงายปรมตถประการหนง แสดงหลกธรรมเกยวกบบญบาปอนเปนไปในงายศลธรรมประการหนง พรอมทงลทธพธทกระท าตามความเหนหรอตามค าสงสอนในความเชอถอนนๆ

ศาสนาคออะไร

1. ค าสง(บงคบใหท า) 2. ค าสอน (แนะน าชกชวนใหท า) 3. ค าสงสอน 4. ความเชอในอ านาจทมองไมเหนดวยตาบางอยาง 5. หลกศลธรรม 6. จดหมายสงสดแหงชวต 7. พธกรรมทางศาสนา

เหตใหเกดศาสนาในโลก

มนษยในสมยดกด าบรรพไดประสบกบปรากฏการณธรรมชาตตางๆ ซงมทงความนากลว แปลกประหลาด และมหศจรรยส าหรบตวมนษย เชน ความมด ความสวาง พายพด ฟาแลบ ฟาผา แผนดนไหว ไฟปา เปนตน และดวยความทไมมความรเกยวกบปรากฏการณเหลานน มนษยจงเกรงกลวปรากฏธรรมชาตตางๆ ทเกดขน

ดงนน มนษยจงแสวงหาสงทจะมาคมครองปองกนตนจากภยอนตรายทคดวาจะไดรบจากปรากฏการณธรรมชาต รวมทงแสวงหาสงซงเชอวาสามารถคมครองใหอยอยางเปนสข ดวยเหตน จงเกดวฒนธรรม ตลอดจนประเพณยอมรบนบถอพลงลกลบทางธรรมชาตวาเปนสงทมอทธพลเหนอมนษย และไดสรางขนบธรรมเนยมทคดวาเปนสงจ าเปน และควรประพฤตตอสงศกดสทธทยอมรบนบถอ

จากความเชอของกลมคน และขนบธรรมเนยมประเพณทเกยวของกบความเชอตอสงศกดสทธเหลาน จงคอยๆ ววฒนาการเรอยมา จนกระทงกลายเปนลทธ และศาสนาตางๆ นนเอง

เหตใหเกดศาสนาในโลกสรปไดดงน

1. เกดจากความไมร ( อวชชา ) ความไมร ไดแก ความไมรเหตรผล เรมแตความไมรเหตผลทางภมศาสตร ทางดาราศาสตร ไมรชววทยา และไมรจกธรรมชาตอนๆ ทอยรอบตวเรา เมอมความไมรเหตผลกเกดความกลวในพลงทางธรรมชาต ตองการความชวยเหลอจากธรรมชาต ซงเปนสงมอ านาจเหนอตน จงมการสรางขนบธรรมเนยมประเพณ เพอบชาเอาใจสงศกดสทธเหลานนเพอทจะสามารถชวยใหมนษยมความอยรอดไมมภยตอๆ ไป

2. เกดจากความกลว มนษยจะอยในโลกไดตองมหนาท คอ การตอสกบธรรมชาต และสสตวรายนานาชนด และโดยเฉพาะกบมนษยดวยกนเอง ยามใดทเราสามารถเอาชนะธรรมชาตหรอคนได ความเกรงกลวธรรมชาต สตวราย หรอมนษยยอมไมม แตถาไมสามารถตอสได มนษยจะเกดความกลวตอสงเหลานน และในยามนนเอง ทมนษยตองพากนกราบไหวบชา และแสดงความจงรกภกด ท าพธสงเวยเซนไหวตอธรรมชาตดงกลาว ดวยความหวงหรอออนวอนขอใหส าเรจตามความปรารถนาอนเปนผลตอบแทนขนมาเปนความสข ความปลอดภย และอยไดในโลก

3. เกดจากความจงรกภกด ความจงรกภกดเปนศรทธาครงแรกทมนษยทกยคทกสมยยอมเชอวา เปนก าลงกอใหเกดความส าเรจไดทกเมอ ในกลมศาสนาทนบถอพระเจา ( ศาสนายว ศาสนาครสต ศาสนาอสลาม ) มงเอาความภกดตอพระเจาเปนหลกใหญในศาสนา ในกลมชาวอารยนม ศ าสนาพราหมณ ( ฮนด ) มค าสอนถงภกตมรรค คอ ทางแหงความภกด อนจะยงบคคลใหถงโมกษะ คอหลดพนได แมในทางพระพทธศาสนากยอมรบวาศรทธา หรอความเชอ ความเลอมใสเทานนทจะพาขามโอฆสงสารได เมอเปนดงนแสดงวามนษยยอมตนใหอยใตอ านาจของธรรมชาตเหนอตน

อนเปนสงทมนษยสรางขนเองซงเรยกวาเทพเจา หรอพระเจา อยางไรกตาม ผลทเกดตามมาคอมนษยยอมใหเครองเซน สงเวยแกธรรมชาตนนๆ ดวย ลกษณะนจงเทากบมนษยเสยความเปนใหญในตน ยอมอยใตอ านาจของสงทตนคดวามอ านาจเหนอตน

4. เกดจากความอยากรเหตผล ( ปญญา ) ศรทธาอนเกดจากปญญาคอมลเหตใหเกดศาสนาอกทางหนง แตศาสนาประเภทนมกเปนฝายอเทวนยม คอไมสอนเรองเทพเจาสรางโลก ไมถอเทพเจาเปนศนยกลางแหงศาสนา หากแตถอความรประจกษจรงเป น ส าคญ เชน พระพทธศาสนา ความเนนหนกของพระพทธศาสนา คอ ญาณ หรอปญญาชนสงสดทท าใหรแจงประจกษความจรง และหลดพนจากความทกขทงปวง

5. เกดจากอทธพลของคนส าคญ ศาสนาหรอลทธทเกดจากความส าคญของบคคลเปนปรากฏการณทเกดขนไดทกแหงหน ทมเรองราว หรอความส าคญของบคคลทอย ณ ทนน ความส าคญของบคคลทเปนเหตเรมตนของศาสนา หรอลทธ โดยมากมกมเหตเรมตนโดยความบรสทธจากจตใจของมนษย ไมมใครบงคบ ไมมใครวางหลก อกทงเมอใครนบถอความส าคญของบคคลผใดกจะพากนกราบไหว และเคารพบชา

6. เกดจากลทธการเมอง ลทธการเมองอนเปนมลเหตของศาสนาเปนเรองสมยใหม อนสบเนองจากการทลทธการเมองเฟองฟขนมา และลทธการเมองนนไดเขาไปมอทธพลตอคน บางกลม เปนตนวา กลมคนยากจน ซงคนเหลานนกไดละทงศาสนาเดมทตนเองนบถออย แลวหนมานบถอลทธการเมองดงกลาวเปนศาสนาประจ าสงคม หรอชาตนยมลทธการเมอง เปนตนวา ลทธนาซ ลทธฟาสซสม และลทธคอมมวนสต

ประเภทของศาสนา

ประเภทศาสนา มวธการจดแบงทหลากหลาย ขนอยกบเกณฑทใชในการแบง ไดแก

1. แบงประเภทตามความเชอเกยวกบพระเจา

1.1 เทวนยม (Theism) นบถอพระเจา เชอวาพระเจาเปนผศกดสทธ สรางโลกและสรรพสงตางๆ แบงเปน

ก . เอกเทวนยม (Monotheism) นบถอพระเจาองคเดยว ไดแก ศาสนาสข ศาสนาเตา ศาสนายดาหรอยว ศาสนาโซโรอสเตอร ศาสนาครสต ศาสนาอสลาม ข . พหเทวนยม (Polytheism) นบถอพระเจาหลายองค และอาจผสมผสานกบการบชาธรรมชาต (Nature worship) ไดแก ศาสนาพราหมณ - ฮนด ศาสนาขง จอ ศาสนาชนโต

1.2 อเทวนยม (Atheism) เปนศาสนาทไมมการนบถอพระเจา คอไมเชอหรอไมสอนใหเชอในเรองพระเจาสรางโลกไดแก ศาสนาพทธ และ เชนหรอนครนถ

2. แบงประเภทตามการทมผนบถออยหรอไม

2.1 ศาสนาทตายไปแลว (Dead Religions) หมายถง ศาสนาทมผนบถอในอดตกาล แตในปจจบนไมมผนบถอ ม 12 ศาสนา ไดแก

1. ศาสนาของพวกกรกโบราณ2. ศาสนาของพวกตวตนโบราณ3. ศาสนาของพวกโรมนโบราณ

4. ศาสนาของพวกสแกนดเนเวยนโบราณ5. ศาสนาของพวกเปรโบราณ6. ศาสนาของพวกเมกซกนโบราณ7. ศาสนาของพวกอยปตโบราณ8. ศาสนาของพวกบาบโลเนยน

9. ศาสนาของพวกฟนเชยน10. ศาสนามนก11. ศาสนามถรา12. ศาสนาของพวกฮทไท

2.2 ศาสนาทยงมชวตอย (Living Religions) หมายถง ศาสนาทยงมผนบถออยในปจจบน ม 11 ศาสนา ไดแก

1. ศาสนาครสต2. ศาสนาอสลาม3. ศาสนาพทธ4. ศาสนาพราหมณ - ฮนด5. ศาสนาโซโรอสเตอร6. ศาสนาเชน7. ศาสนาสข

8. ศาสนาเตา9. ศาสนาขงจอ10. ศาสนาชนโต11. ศาสนายว

3. แบงประเภทตามการมผนบถอเฉพาะชาตหรอหลายชาต

3.1 ศาสนาของชาต (National Religions) ไดแก ศาสนาทเกดขนในประเทศนน และมผนบถอภายในประเทศนน หรอชนชาตนน ไดแก

1 . ศาสนาชนโต มผนบถอเฉพาะชนชาตญปน2. ศาสนาขงจอ มผนบถอเฉพาะชาวจน3. ศาสนาเตา มผนบถอเฉพาะชาวจน4. ศาสนาศาสนาเชน มผนบถอเฉพาะชาวอนเดย

5. ศาสนาสข มผนบถอเฉพาะชาวอนเดย6. ศาสนาหราหมณ-ฮนด มผนบถอเฉพาะชาวอนเดย7. ศาสนายวหรอยดา มผนบถอเฉพาะชนชาตยว8. ศาสนาโซโร อสเตอร เกดในเปอรเชยแตยงมผนบถอประมาณ 1 แสนคนในอนเดย

3.2 ศาสนาของโลก (Universal Religions) คอ ศาสนาสากล ไดแก ศาสนาทเกดในแหงหนง แตมผนบถออกหลายแหงในประเทศอน ไดแก

1. ศาสนาครสต2. ศาสนาอสลามหรอมหมด3. ศาสนาพทธ

4. แบงตามชอศาสนา

4.1 ชอตามผตงศาสนา ไดแก ศาสนาขงจอ ตงชอตามทานขงจอ หรอศาสนาโซโรอสเตอร ตงชอตามทานศาสดา โซโรอสเตอร 4.2 ชอตามนามเกยรตยศของผตงศาสนา ไดแก ศาสนาพทธ ค าวาพทธะ แปลวา ทานผร ทง ๆ ทนามแทจรงของพระพทธเจาคอ สทธตถะ โคตมะ หรอศาสนาเชน ค าวา เชน มาจากค าวา ชนะ แปลวาผชนะ ทงทชอจรงของผตงศาสนาคอ วรธมานะ ศาสนาครสต ค าวา ครสตหรอ ไครสต ( Christ ) แปลวาผไดรบอภเศก

4.3 ชอตามหลกค าสอนในศาสนา ไดแก ศาสนาเตา ค าวา " เตา " แปลวา ทาง (The Way)หรอทพยมรรคา (The Divine Way) ศาสนาชนโต ค าวา " ชนโต " แปลวา ทางแหงเทพทงหลาย (The Way of the Gods) ศาสนาอสลาม คอศาสนามหมดนนเอง แตนยมเรยกวาอสลาม ค าวา อสลาม แปลวา ยอมจ านน หรอยอมออนนอม (ตอพระเปนเจา) ศาสนาสข แปลวา ศาสนาของสาวก ( The religion of “the Disciples” )

องคประกอบของศาสนาการพจารณาวาสงใดจดเปนศาสนาหรอไมนน โดยปกตจะพจารณาจากองคประกอบของศาสนา คอ ระบบความเชอถอ หรอหลกค าสอนใดกตามทมองคประกอบดงตอไปน กบนบไดวาเปนศาสนา

๑. ศาสดา คอผตงศาสนา หรอผสอนดงเดม๒. คมภรศาสนา คอ ขอความททองจ ากนไวไดแลว ไดจดจารกไว เปนลายลกษณอกษร หลกค าสอน หรอ หลกธรรม รวมอยในขอน ๓. นกบวช คอผสบตอศาสนา หรอผแทนเปนทางการของศาสนานนๆ ซงมขอก าหนดคณสมบตไวตางๆ กนตามคตของแตละศาสนา ๔. วด หรอ ศาสนสถาน คอทตงทางศาสนา หรอ ปชนยสถาน คอ สถานทเคารพทางศาสนา ๕. เครองหมาย หรอสงแทน , พธกรรม รวมทง ปชนยวตถ คอสงทพงเคารพบชา

แตละศาสนาไมจ าเปนตองมองคประกอบครบหมดทกขอ แตการมองคประกอบนอยเกนไป ท าใหนกการศาสนา ไมนยมจดวาเปนศาสนา แตจดเปนเพยงลทธ หรอความเชอถอเทานน

ความส าคญของศาสนา

1. ศาสนาท าใหมนษยอยรวมกนอยางสงบสข เพราะทกศาสนาลวนมงหวงใหศาสนกชนของตนเปนคนด และเมอศาสนกชนเปนคนดแลวสงคมกยอมจะปราศจากความเดอดรอน 2. ศาสนาเปนบอเกดแหงธรรมจรรยา และขนบธรรมเนยมประเพณทดงาม และหากบคคลในสงคม

3. ศาสนาเปนแนวทางในการด าเนนชวต เพราะศาสนกชนสามารถด าเนนวถชวตตามแบบอยางของพระศาสดา หรอปฏบตตามหลกค าสอนทางศาสนา

4. ศาสนาจะชวยใหมนษยทราบวาสงใดดชว ถกผด ตามมาตรฐานของศาสนานน ๆ และทราบถงผลแหงการกระท านน ๆ เชน ค าสอนเรองหลกกรมในพระพทธศาสนา วาท าดไดด หรอท าชวไดชว เปนตน

5. ศาสนาเปนแหลงรวมศลปวทยาการ และถายทอดวทยาการ เนองจากจะเปนแหลงความรของศาสตรแขนงตางๆ และถายทอดศาสตรเหลานนไปสมนษยในสงคม ความรทางการแพทย ศลปกรรม สถาปตยกรรม การชาง การดนตร และหตถกรรม เปนตน

6. ศาสนาเปนเครองสงเสรมความมนคงในการปกครองประเทศ เชน พระมหากษตรยไทยทรงยดมนและด าเนนนโยบายในการปกครองประเทศดวยหลกทศพธราชธรรม 10 ประการ

7. ศาสนาเปนทพงทางใจ เมอปถชนเกดความทกขรอนใจ กลาวคอ มอคนเราเกดความทกขกายและใจกยอมจะหาทางออกใหกบปญหาทเกดขน และรปแบบหนงของการแกไขปญหาคอการน าหลกธรรมทางศาสนาทคนเคารพนบถอมาเปนทพงทางใจ และน าหลกธรรมมาใชเปนแนวทางในการแกไขปญหา

ค าสงสอนทไดชอวาศาสนา

1. เปนค าสงสอนทประกอบดวยความเชอถอ 2. เปนค าสงสอนทวาดวยศลธรรม จรรยา พรอมทงผลของการปฏบตตาม3. เปนค าสงสอนทมผตงหรอผเปนศาสดา รไดดวยประวตศาสตร

4. เปนค าสงสอนทมผรบสบทอดศาสนา หรอสาวก5. เปนค าสงสอนทกวดขนในความจงรกภกด นบถอศาสนานแลวจะไปนบถอศาสนาอนอกไมได

6. เปนค าสงสอนทกวดขนในความจงรกภกด นบถอศาสนานแลวจะ ไปนบถอศาสนาอนอกไมได7. เปนค าสงสอนทมผนบถอ ( ศาสนก ) มากพอสมควร

ศาสนาทตายไปแลว

ศาสนาทตายไปแลว หมายถง ศาสนาทไมมผนบถอ คงเหลออยแตซากสงกอสราง หรอจตรกรรม ปฏมากรรมพอใหสอบคนได แตไมจ าเปนตองหมายความวา เปนศาสนาเกาแกกวาศาสนาทยงมชวตอยในปจจบนเสมอไป บางศาสนา เชน ศาสนามนก (Manichaeism) เกดประมาณ ค.ศ. 242 มผสนนษฐานวาไดน าหลกจากศาสนาของชาวบาบโลนโบราณ ศาสนาพทธ และศาสนาครสตไปรวมกนตงเปนอกศาสนาหนง ศาสนานเกดในศตวรรษท 3 และอยมาไดถงศตวรรษท 10 คอ มอายประมาณ 700 ปกตาย

ศาสนาทตายไปแลวในทวปตางๆ รวม 12 ศาสนา เปนศาสนาประเภท เทวนยม คอ เชอถอในเทพเจา และเทพเจาแหงดวงอาทตย

ศาสนาทตายไปแลว ม 12 ศาสนา ดงน

ศาสนาทตายแลวในทวปยโรป

1. ศาสนาของพวกกรกโบราณ

ศาสนาของพวกกรกโบราณเปนศาสนาประเภทพหเทวนยม คอ ทนบถอเทวดามากองค โดยน าลกษณะตางๆ ของมนษยไปใสใหเทพเจา เรยกวา Anthopomorphic Polytheism ชนชาวกรกในสมยนนบชาเทพบตรและเทพธดา ซงมรปรางและลกษณะอยางเดยวกบมนษย ระยะเวลาทศาสนากรกโบราณเกดขน เจรญขน และเสอมไปนน มประมาณกวา 2 พนป

ศาสนานไมมคมภรศาสนา แตไดมบทกวของโฮเมอรและเฮลออด ซงมลกษณะคลายจะเปนคมภรศาสนา เกดขนในสมยหลง คอ เมอศาสนานเจรญจนจะถงขดสดแลว

เทพเจาผเปนประมขแหงเทพทงหลายในศาสนาของพวกกรกโบราณ คอ ซอส (Zeus) ผประทบนงเหนอยอดเขาโอลมปส เทพซอส มใชพระเจาผสรางโลก แตเปนบดาของเทพและมนษยทงหลาย เปนเทพเจาแหงเมตตากรณา ถาจะเทยบกบศาสนาของพวกโรมน เทพซอสกเทากบพระพฤหสบด หรอ Jupiter เหตทการนบถอพระพฤหสบด

ไปเปนศนยกลางแหงศาสนาของกรกโบราณ กเพราะชนชาตกรกมพนเปนคนเชอสายอารยน คอคนเชอชาตอารยนนน อพยพไปทางยโรปกม ไปทางอนเดยกม เราไปพบวา ภาษาบาลและสนสกฤตของอนเดยนน มรากค าทตรงกบกรกหลายค า

เทพเจาทประจ าอย ณ ภเขาโอลมปสนน มชาย 6 หญง 6 และยงมเทพอนๆ อกมากมาย รวมทงเทพเจาประจ าความตายผจดบญชความดความชวของมนษยไว แลวจดสรรใหไปสสวรรคหรอนรกตามกรรมของตน

ตวอยางชอของเทพเจาชายหญง ณ ภเขาโอลมปส นอกจากซอสผเปนใหญแลว กม เฮรา (Hera) ผเปนมเหสของซอส โปเซดอน เทพเจาแหงทะเล อปอลโล เทพเจาแหงดวงอาทตย อาเรส เทพเจาแหงสงคราม เฮแฟสตส เทพเจาแหงการชางโลหะ เฮอรเมส เทพเจาแหงการประดษฐ และอโพรไดท เทพเจาแหงความงาม เทยบดวยวนส ในศาสนาของพวกโรมน เปนตน มผกลาววา เทพเจาตลอดจนวรบรษทเปนเทพเจา ผ พญามาร และอนๆ ในศาสนากรกโบราณนนมจ านวนอยประมาณ 3 หมน หรอไลเลยกน

โดยปกตการเอาใจเทพเจาใหชอบนน มการสวดออนวอนและการเซนสรวงดวยเครองบชา เชน ขนม เมลดพช ผลไมแรกเกด วางไวบนแทนบชา แลวเผา เครองดมทสงเวยกม เหลาองน นมสดและน าผง แตการเซนสรวงดวยสตวทฆากม เมอฆาแลวใชวธเผาไฟและตองเลอกสตวทไมมต าหน คลายกบทกลาวไวในคมภรโอลด เทสตเมนตของครสตศาสนา และศาสนายว

แตทตางออกไปกม คอ เทพเจาแตละองคชอบสตวตางๆ กน เชน มา ส าหรบเทพเจาแหงทะเล หม ส าหรบเทพธดาแหงเกษตรกรรม สนข ส าหรบเทพธดาเฮเกต ผมอ านาจในดนฟาและทะเล แพะส าหรบเทพเจาแหงดวงอาทตย เปนตน

อวสานแหงศาสนาของกรกโบราณ เรมตนแตเมอปรชญาคอ การคนหาความจรง และความร รงเรอง ศาสนากคอยๆ หลบจากเมองหลวงไปอยในชนบท และเมอจกรพรรดจสตเนยนไดสงปดโรงเรยนปรชญาทงหมดในกรงเอเธนส เมอ ค.ศ. 529 ศาสนาและลทธพธเปนทางราชการของกรกกเปนอนชอวาเลกลมแตนนมา

2. ศาสนาของพวกตวตนโบราณ

ชนชาตตวตน คอ ชนเชอสายยโรปทพดภาษาตวตน อนไดแก องกฤษ เยอรมน เฟลมช พวกสแกนดเนเวยน และพวกดทช เปนตน ชนชาตตวตนพวกอนสวนใหญตงอยในยโรปภาคกลาง คอนไปทางเหนอ

ชนเผาตวตนมไดบชาเทพเจาเหมอนกนทงหมด มเทพเจาหลายองคทพวกทางเหนอบชา แตพวกทางใตไมรจกเลย แตกมเทพเจาอยหลายองคทไดรบความเคารพนบถอ และบชาตรงกนทงทางเหนอ และทางใต ประมขของเทพเจาทนบวาส าคญคอ โวดาน หรอ โวตาน ในภาษาเยอรมน โอเดน ในภาษา แซกซน และโอดนในภาษาทางสแกนดเนเวยน คอยโรปภาคเหนอ

วนพธ หรอ Wednesday เปนค าทมาจากนามของเทพเจาองคน นอกจากนน ชอวนในภาษาองกฤษ คอ วนองคาร Tuesday วนพฤหสบด Thursday และวนศกร Friday เปนค าทตงขนจากนามของเทพเจาองคส าคญในศาสนาของพวกตวตนโบราณและสแกนดเนเวยนโบราณทงสน หนาทของเทพเจาผเปนประมขคอ โวดาน, โวเดน หรอ โอดน นน มอยตางๆ กนตามความเชอถอของคนในเผาตวตน ทแยกออกเปนหลายสาย เชน บางสายถอวาเปนเทพเจาแหงลม บางกวาเปนเทพเจาแหงการสงคราม แหงบทกว แหงเกษตรกรรม แหงความเจรญงอกงาม และแหงความตาย

เทพเจาชอ ธอร (Thor) หรอ โดนาร (Donar) เปนเทพเจาแหงพาย แหงฟาผาและฟาแลบ และเปนเทพเจาแหงการเกษตรดวย เทพเจาองคนประจ าวนพฤหสบด เทพเจาชอ ตว (Tiu) เปนเทพเจาแหงวนองคาร นกการศาสนาไมแนใจวาจะเปนเทพเจาส าคญของศาสนาตวตนโบราณหรอไม แตในศาสนาของพวกสแกนดเนเวยนโบราณไมคอยส าคญนก ผทนบถอเทพเจาองคน ใชวนองคารเปนวนแตงงาน และมการชมนมใหญ

เทพเจาชอ เฟรยร (Freyr) พวกตวตนนบถอวาเปนเทพเจาแหงความเจรญงอกงาม ความเจรญรงเรอง ความสงบและความรก เปนคกบเทพเจาหญง ผมนามวา เฟรยา (Freyja) ซงเปนทมาแหงวนศกร แตเทพธดาแหงวนศกรนบางกวาเปนภรยาของโอดน

นอกจากนนยงมเทพเจาอนๆ อกมาก พธกรรมของศาสนานมการฆามนษยบชายญ ซงสวนมากเปนเชลยในสงคราม และเปนศาสนาทปนกนระหวางพอมดหมดผ และพระ จนยากทจะกลาววาพธกรรมนนๆ เปนพธกรรมทางมายาหรอทางศาสนา การบนและเสยงรองของนก กถอเปนเครองบอกโชคลางทงดและรายได เสยงมารองกเปนเครองบอกใหรอะไรๆ ได พวกพระจะพยายามสงเกตอยางถถวนเพราะถอกนวา มานนรใจของเทพเจา

2. ศาสนาของพวกโรมนโบราณ

ศาสนาของพวกโรมนโบราณนน มาจากความเชอแบบพนๆ ของพวกลาตน ซงเปนเชอสายชาวนาและผเลยงสตวแหงทราบภาคกลางของแหลมอตาล พวกลาตนคอชนเชอชาตลาตน และพดภาษาลาตน ไดแก ชาวโรมนโบราณ ภาษาทนบเนองในภาษาลาตนกคอ ฝรงเศส, อตาเลยน, โปรตเกส และสเปน พวกลาตนเชอถอในผสางเทวดา คอ เชอวามวญญาณหรอผสางนบจ านวนมากสงอยในปา น าพ แมน า บอน า และในบานใกลๆ เตาไฟ

ในบานมผสางเทวดาส าคญอย 4 คอ ชานส ซงเปนผหรอเทพผรกษาเรอน ม 2 หนาประจ าอยทประต หนาหนงหนออกนอกบาน หนาหนงหนเขาในบาน ลาร เทพแหงนาและการเกบเกยว พเนท เทพผรกษาหองเกบของ และเวสตะ เทพผรกษาเตาไฟ เวลาเดกเกดจะมการถวายเครองสงเวยแกเทพชอปคมนสและปลมนส

ในสมยตอมาเมอชาวโรมนตดตอกบชนชาตอนมากขนกไดรบเอาเทพเจาของพวกกรกมาผสมดวย เปนแตไดตงชอใหใหมเปนภาษาลาตน

เชน ยปเตอร หรอพระพฤหสบด ผเปนใหญแหงเทพเจาทงหลาย เอามาจากเทพชอ ซอส ของกรก มารสหรอพระองคาร เปนเทพเจาแหงการสงคราม ตรงกบเทพชอเอเรสของกรก วนสหรอพระศกร เทพเจาแหงความรก ตรงกบชอ อโฟรไดท ของกรกซงเดมทเปนเทพเจาแหงสวนและเปนภรยาของพระองคาร เนปจนหรอพระเกต เทพเจาแหงสมทร ตรงกบเทพชอ โปเซดอนของกรก จโน เทพธดาแหงทองฟาเปนผคมครองสตร การเกดและการแตงงาน ตรงกบเทพชอ เฮราของกรก เมอควรหรอพระพธ เปนเทพมปกท าหนาทสอสารของเทพทงหลาย และเปนผน าวญญาณของผตาย ตอมาเปนเทพเจาแหงการคาขายดวยตรงกบเทพของกรกชอ เฮอเมส

4. ศาสนาของพวกสแกนดเนเวยนโบราณ

ศาสนาของพวกสแกนดเนเวยนโบราณ ใกลชดกบพวกตวตนโบราณมาก จะเหนความตางกนเลกนอยในการออกเสยงเทพในนยาย เชน โอดนของพวกสแกนดเนเวยนนน พวกทอยใตลงไปเรยกวา โวตานบาง โวดานบาง โวเดนบาง นอกนนความพศดารในเรองรายละเอยดประจ าตวของเทพเจากอาจแตกตางกนไปบาง โดยเทพเจาทชอโอดนซงเปนใหญเปนประธานแหงเทพเจานน

ตามเทพนยายของพวกสแกนดเนเวยนมเคราสเทายาว มตาเพยงตาเดยว การทมตาเพยงขางเดยวนเพราะไดเอาตาขางหนงแลกกบวชาความรและสตปญญาจากเทพชอ มมร ผเปนลง ผคมครองน าพแหงปญญา ซงอาจจะใหแกมนษยคนไหนอยางไรกได

นอกจากโอดนแลว ยงมเทพเจาทส าคญอก 11 องค คอ ธอร บอลเดอร เฮอมอค เปนตน อยในสวรรคชออสคารด และโดยเฉพาะทองพระโรงทประทบของโอดนนน เรยกวา ฮลลา เปนสถานทซงวรบรษผถกฆาตายในสงครามจะถกน าไปเฝาและไดอย ณ ทนน

ศาสนาของพวกสแกนดเนเวยนโบราณ มหลกการใหญอย 2 ประการ คอ มยกษซงเทากบเปนฝายชว และมเทพเจาซงเทากบฝายด คอยตอสปราบปรามกนอยเสมอพวกยกษ เชน โลก เปนตน เปนตวแทนของฝายชว แมเมอพวกสแกนดเนเวยนเลกนบถอศาสนาดงเดมแลว กยงมความเชอยกษทชอโลกนอยเปนแตเปลยนสภาพเปนซาตาน หรอปศาจ ตามความเชอของพวกครสต

โดยปกตโอดนไดรบการบชาดวยการฆาพวกเชลยศกเปนเครองสงเวย พระองคคอยตรวจตราดโลกมนกดเหวา 2 ตวชอ ฮกน ซงแปลวาความคดตวหนง ชอ มนน ซงแปลวาความจ าตวหนง มาเกาะทพระองสา (บา) ในเวลากลางคน แลวรายงานเหตการณทไดบนตรวจดโลกมาตลอดกลางวน

ศาสนาทตายไปแลวในทวปอเมรกา1. ศาสนาของพวกเปรโบราณ

ศาสนาของพวกเปรโบราณ หรอ ชนเผาอนคานน ถอศาสนาทนบถอพระอาทตยและค าวา อนคา นน เปนชอสกลของชนทมอ านาจในการปกครอง เปนพวกทด ารงต าแหนงส าคญทางศาสนา (เชน เปนหวหนาพระ) ทางรฐบาล ทางกองทพ และทางสงคม ขอส าคญทสดคอ ถอวาบคคลผเกดในสกลอนคาเปนผสบสายมาจากพระอาทตย

กลาวตามนยายของศาสนาน พระอาทตยซงเปนพระบดาใหญ ไดทรงสงโอรสชอ มงโก คาปก กบธดา มานะ โอเอลโล ฮวโก ลงมาสโลกเพอสอนศลปะแหงอารยธรรมแกประชาชนของพระองค โดยทรงมอบลมสลกทองอนใหญให สงใหทองเทยวไปจนกวาลมสลกทองนนจะจมลงไปในพนดนเอง ณ จดนน จงตงศนยกลางแหงประชาชาตขน ลมสลกทองนนไดจมหายไป ณ หบเขาคสโก (ซงแปลวา สะดอหรอใจกลาง) ใกลทะเลสาปชอตตกากา ในภาคกลางของเปร ณ ทนนมโบสถพระอาทตยซงเปนตกงามสงา ประดบดวยสงมคาและวจตรบรรจงทสดในอเมรกา สามารถแขงขนหรอเปรยบเทยบกบสงยงใหญใดๆ ในโลกสมยโบราณและสมยกลางไดเปนอยางด

โอรสและธดาของพระอาทตยไดสมรสกน มผสบสกลซงไดนามวา อนคา เปนผปกครองแผนดนนน โดยสทธทางเทพเจาเพราะมก าเนดเดมมาจากเทพเจา และเพอทจะถนอมรกษาเชอสายแหงเทพเจา ชายชาวอนคาทกคน ถาสามารถจะท าได กจะตองแตงงานกบพสาวหรอนองสาวคนโต เพอใหผสบสกลไดสบตอครอบครองบลลงกตอไป

พระราชนทถกตองตามกฎหมายนนเรยกกนวาโกยา โอรสทกพระองคของพระนางมสทธพเศษไดด ารงต าแหนงส าคญตางๆ จากผลแหงการวดกะโหลกศรษะของซากศพชนเผาอนคา แสดงวาการแตงงานกนเองในสกลนท าใหเกดชายทมความสามารถทางจตใจสงมาก แมวาจะมพระราชนทถกตองตามกฎหมายเพยงพระองคเดยว แตการมชายามากกอนญาตไวอยางไมจ ากดจ านวน ฉะนน โอรสธดาของกษตรยอนคาจงมจ านวนถง 300 กเคยม สวนองคกษตรยอนคาเองด ารงต าแหนงเปนประมขของพระ เปนประมขผพพากษาและเปนจอมทพ

คนเผาอนคาหรอชนชนปกครองนน เทยบดวยผก าเนดในสกลกษตรย ผครองบลลงก หรอนยหนงพระมหากษตรยเมอสวรรคตจะมพธฝงศพ โดยน าอวยวะภายในออก แลวอาบน ายาไมใหเนา ฝงในทานง ณ เบองขวาของทางเดนดานขางในโบสถ ณ หลมฝงศพนน คนใชและนางสนมเปนอนมากจะถกบชายญ เพอใหตามไปรบใชและเปนนางสนม พธสตแบบอนเดยกใชปฏบตกนมา คอ ชายาทดของกษตรยอนคา ยกเวนพระราชนทเรยกกนวา โกยา จะตองถกฝงทงเปน สวนโกยาหรอพระราชนเมอสวรรคตกมการใสน ายา และฝงในทานงเชนเดยวกน

โดยใหหนพระพกตรเขาหากษตรยอนคา เปนแตฝง ณ เบองซายของทางเดนดานขางภายในโบสถ โดยนยนประชาชนเผาอนคาไดรกษาพระศพกษตรยของตน ซงสบตอตามล าดบกนมาเพอใหคนรนหลงไดรเหนเปนหลกฐาน

มเทพเจาชนน าอก 2 คอ ปะจะกะมค เทพเจาแหงความรอน และวระโกจะ เทพเจาแหงความชน ทง 2 องคนเปนเทพผสรางสรรค บางคนสนนษฐานวา เทพทง 2 น หมายถงการเกยวพนหรอผสมกนระหวางชน 2 เผา แตบางคนกเหนวาเปนเครองหมายทแสดงถงเพศหญงและเพศชาย เทพเจาประจ าฟาผา ฟารองกไดรบการบชาในฐานะเปนมขมนตรของพระอาทตย สายรงไดรบการบชาในฐานะเปนสญลกษณของพระอาทตย พระจนทร ดวงดาว และดาวพระศกรกไดรบการบชาในฐานะเปนเทพเจาตางหากออกไป มการบชาไฟ คอ จดไฟไวทแทนบชาเปนประจ า และจะท าพธเปลยนไฟใหมเมอครบป โดยใชกระจกโคงรวมแสงแดดใหเกดไฟ

มลทธพธหลายอยางในศาสนาอนคาทคลายของครสต เชน พธลางบาปใหแกเดก พธสารภาพบาป พธบชายญเดกโดยเพยงกรดเอาเลอดออก เทยบดวยพธสหนดในศาสนายวและศาสนาอสลาม แมในศาสนาครสต พระเยซเองกไดรบพธเมอเกดได 8 วน มรองรอยของการใชลกบชายญเพอถายบาปของพอในศาสนาอนคาวาตรงกนกบเรองของอบราฮม และไอแซก ในคมภร โอลด เทสตเมนต ของศาสนายว และศาสนาครสต

นอกจากนนยงมพธกรรมทคลายกบของครสตมากอกอยางหนง กคอ การกนขนมปงศกดสทธ อนประพรมดวยเลอดแกะทถกฆาบชายญของพวกอนคา ซงมค าสวดในพธกรรมวา ผใดกนซงก คอขนมปงศกดสทธนในบาป มใจไมแนนอน พระบดาคอพระอาทตยกจะลงโทษใหประสบความล าบากยากแคน แตผใดกนขนมปงอยางมใจเดยว (ในพระบดา)

พระอาทตยและเทพเจาแหงสายฟากจะแสดงความพอพระหฤทย จะประทานลกเตาและความสขส าราญตลอดปทงหลาย รวมทงสงทตองการดวย ทวาพธนคลายพธในศาสนาครสตนน คอ ในศาสนาครสต มพธกนขนมปงกบเหลาองน ดวยถอวา ขนมปงเปนรางกาย เหลาองนเปนเลอดของพระเยซ ภาษาองกฤษใชค าวา The Holy Communion ซงครสตศาสนานกายโรมนคาทอลกใชค าไทยวา ศลมหาสนท นอกจากนนยงมค าใกลเคยงกนอก 2 ค า คอ The Holy Eucharist และ The Lord's Supper ซงทงฝายโปรแตสแตนตและฝายโรมนคาทอลกตางกมพธนดวยกน

ชนเผาอนคานนเปนเผามนษยกนคน แตเทาทชาวผวขาวไดรกรานเขาไปยดครอง กปรากฏหลกฐานชดเจนวาเปนชนเผาทมอารยธรรมสงสดในบรรดาชนเผาโบราณในโลกซกตะวนตก มหลกฐานทางโบราณคดแสดงถงความเจรญกาวหนายงกวาประชาชนยคเดยวกนในยโรป อาฟรกา และตะวนออกใกล

ศาสนานเปนประเภท พหเทวนยม คอนบถอเทพเจาหลายองค

2. ศาสนาของพวกเมกซกนโบราณ

ศาสนาของพวกเมกซกนโบราณ คอ ศาสนาของชนเผาอซเทค ซงอยในประเทศเมกซโก สมยโบราณ ศาสนานจดเขาในพหเทวนยม คอ นบถอเทพเจาหลายองค มพระเปนผท าพธทางศาสนา และล าดบชนของพระกมมากมาย จดเปนระเบยบอยางด ในสมยทพวกผวขาว คอพวกสเปนเขาไปสดนแดนแถบนน พวกพระเปนผควบคมศาสนาและชนเผาอซเทคเปนสวนใหญ

ศาสนาของพวกเปรโบราณ เมกซกนโบราณ มไดตายไปตามธรรมชาต คอรวงโรยหมดผนบถอไปเอง แตตายไปเพราะถกชนเผาอนทเขายดครองยดเยยดศาสนาอนใหจนศาสนานนๆ ไมสามารถด ารงอยได ผลทปรากฏกคอ ดนแดนแถบใตของสหรฐลงมา คอ เมกซโก ซงแมจะนบเปนอเมรกาเหนอถดมาถงอเมรกากลาง แลวกถงอเมรกาใต ตางกพดภาษาสเปนเปนสวนใหญ นเปนผลแหงการทสเปนเขายดครองในศตวรรษท 16 แหงครสตศกราช

ประเทศทเรยกวา กลมลาตนอเมรกนนน คอประเทศทเคยถกสเปน ฝรงเศส และโปรตเกสยดครอง และใชภาษาเหลาน แตสวนใหญใชภาษาสเปน อยางไรกตาม ภาษาเหลาน นบเนองในภาษาลาตนทงสน ค าวาลาตนอเมรกาจงบงชดถงประเทศทอยในทวปอเมรกาทใชภาษาลาตนการส ารวจทางโบราณคด ท าใหไดพบปรามดทใหญทสดในโลกลกหนง หางจากนครหลวงของเมกซโกเปนปรามดแหงพระอาทตย มเนอทประมาณ 200 ตารางกโลเมตร สง 216 ฟต

มผสนนษฐานกนวา เบองแรกศาสนานนบถอพระเจาผยงใหญเพยงองคเดยว ตอมามเทพเจาหลายองค ครนมาถงศตวรรษท 16 ปรากฏวา มเทพเจาชนส าคญถง 13 องค เทพเจาชนผนอยลงมาประมาณ 200 องค

เทพนยายของชนเผานเลาไววา มยคส าคญอย 4 ยคในอดต เมอสนยคแตละยคมนษยกไดถกท าลายหมดสน ในยคตอมาจงเกดขนใหมในฐานะทสงกวา โบสถมมากเหลอเกน ในเมองเมองหนงซงมประชาชนสามแสนคน ปรากฏวามโบสถกวา 600 แหง ชนเหลานสรางทอยส าหรบพระ เพอพระจะไดรบใชเทพเจา

ในศาสนาน มพระทงฝายชายและฝายหญง การศกษาของประชาชนอยในมอของพระ เดกหญงกไดรบการสงสอนจากพระผหญงในเรองศลปะการบานเรอน เดกชายกไดรบการสงสอนจากพระผชายในเรองดาราศาสตร การปกครอง ประเพณโบราณ การเขยนรปตวแทนหนงสอ

เทพเจาผเปนใหญคอ พระอาทตย เชอกนวาพระอาทตยนนจะสองแสงอยไดจ าเปนตองมหวใจมนษยหลอเลยง เพราะฉะนน จงเปนธรรมเนยมของคนพวกน ทจะตองท าสงครามเพอจบเชลยมาฆา เอาหวใจบชาเปนเครองหลอเลยงพระอาทตย มประวตทบนทกไววา ประมาณศตวรรษท 15 กอนทพวกสเปนจะเขาไปรกรานนน ไดมพธบชายญโดยใชมนษยถง 20,000 คน พระเปนผฆาแลวเอามดท าดวยหนผาควกหวใจ ครนแลวกเอาศพโยนลงไปบชาเทพเจาแหงไฟในทามกลางไฟ โดยผาศพนนกอน ผทถกบชายญจะไดรบเกยรตอยางสง

ถอวาเสมอนหนงเปนผตายในสงคราม ในสมยทพวกสเปนไปรกรานในศตวรรษท 16 นนกมชาวสเปนเปนอนมากถกจบไปบชายญ ตามพธศาสนาของพวกน

เทพเจาทส าคญยงมอก คอ อยทซโลโปชทล (Uitzilopochtli) ครงแรกเปนเทพเจาประจ าเผาอซเทค ตอมาเปนเทพเจาแหงสงคราม และยงมเทพเจาอนๆ อก เชน เทพเจาแหงผสรางสรรค เทพเจาแหงฝน เทพเจาแหงความตาย และเทพเจาแหงทองฟา

มผถอดค าแปลแหงขอเขยน และบทสวดของศาสนาน อนมหลกศลธรรมทดอย เชน

1. จงใหเสอผาแกคนทเปลอยเปลา จงเลยงอาหารคนทหว ไมวาจะสนเปลองสกเทาไร

2. จงดแลคนเจบ เพราะวาคนเจบเหลานนคอรปปฏมาของเทพเจา

3. ผทจองมองสตรดวยความอยากรอยากเหนมากเกนไป ถอวาประพฤตลวงกามดวยตา

4. ขอไดโปรดเมตตาประทานพรซงขาพเจาทงหลายไมควรจะได โดยผานทางบญของพวกขาพเจาเองเถด

ศาสนาทตายไปแลวในทวปอาฟรกา1. ศาสนาของพวกอยปตโบราณ

ตามหลกฐานทางโบราณคดปรากฏวา ศาสนาทตายไปแลวในทวปอาฟรกามเพยงศาสนาเดยว คอ ศาสนาของพวกอยปตโบราณ ศาสนานเกดกอนครสตศกราชประมาณ 3,000 ป และยงยนมาจนถง ค.ศ. 391 เปนศาสนาประเภทพหเทวนยม คอ นบถอเทพเจาหลายองค

นกการศาสนามความเหนวา กอนหนานนประชาชนทตงภมล าเนาในแถบแมน าไนล เปนพวกนบถอเครองรางของขลง ตอมาจงนบถอเทพเจา โดยมเทพเจาแตละองคเปนผปกครองทองถน ไมวาจะเปนต าบลหรอจงหวด

นอกจากนบถอเทพเจาแลว กยงมการนบถอสตวหลายชนดวาเปนสตวศกดสทธ เชน ในทบางแหงนบถอสงโต บางแหงนบถอจระเข บางแหงนบถอสนขปา หรอสนขจงจอก บางกนบถอแมว บางกนบถอลง และบางกนบถอเหยยว หรอนกกระสา

การนบถอสตวกบการนบถอเทพเจาทมศรษะเปนรปสตวมททาาจะเกยวของกนอยบาง รายนามเทพเจาทมรางเปนมนษยแตศรษะเปนรปสตวนนมอยมาก เชนเทพชออนมสมศรษะเปนรปจงจอก เทพชอฮาธอรมศรษะเปนโค เทพชอโฮรสมศรษะเปนเหยยวนกเขา เทพชอมนทมศรษะเปนเหยยวตะไกร เทพชอเมเขตมศรษะเปนแรงเทพชอเซเขตมศรษะเปนสงโตตวเมย เทพชอเซตมศรษะเปนนกกระสาและเทพชอเซเมกมศรษะเปนจระเข สวนเทพชอบาสตเปนเทพธดาแมว

เทพเจาผยงใหญทสดในศาสนาของพวกอยปตโบราณกคอ โอสรส (Osiris) มค าจารกและขอความในคมภรศาสนา กลาวไววา เทพองคน เปนราชาแหงความนรนดร เปนเจาแหงความถาวร เปนเจาชายแหงเทพและมนษยทงหลาย เปนผปกครองโลก เปนผด ารงอยตลอดกาล

กอนทเทพโอสรสจะไดรบยกยองใหเปนเทพใหญทสดนน เทพชอ รา (Ra) ไดครองต าแหนงนมากอนในฐานะเปนเทพเจาแหงดวงอาทตย สวนเทพโอสรสเปนเทพเจาแหงแมน าไนล

มลเหตทความเคารพนบถอในเทพเจาจะเพมมากขนและปะปนกนนน เนองมาจากชนแตละเผากมเทพเจาทเคารพนบถอของตนเอง คลายกบเทพเจาประจ าต าบล หรอจงหวด รวมทงประจ าเผาดวย เมอเผาไหนมอ านาจไดปกครองชนเผาอน เทพประจ าเผานนกพลอยมเกยรตยงขน ชนเผาทถกปกครองจงพลอยนบถอเพมขนจากเดม โดยนยนกาลเวลาลวงไป ความผสมปนเปกนของเทพเจากมมากยงขน เทพชอ รา ซงแตเดมเปนพระอาทตย ยงใหญทสดกวาเทพทงปวงกมผนบถอนอยลง กลายเปนเทพโอสรสกาวขนสความยงใหญแทน

เทพเจาของอยปตมขนมลง ตามความเปลยนแปลงทางการเมองหรอการสงคราม ทเนองมาจากการแยงอ านาจกน ตวอยางเชน เทพโฮรสแหงเมองเบหเดท เปนเทพชนน าแหงอยปตภาคใต สวนเทพเซทแหงเมองออมบอสเปนเทพชนน าแหงอยปตภาคเหนอ เนองจากอาณาจกรทง 2 เปนคแขงและท าสงครามกนอยเสมอ เทพทง 2 กกลายเปนมสภาพขดแยงกนไปดวย แมเมออาณาจกรทง 2 เลกท าสงครามกนจนเรองขดแยงแตเดมเปนทลมเลอนไปแลว

แตความคดถงเทพทง 2 วาเปนศตรกนกยงมอย คอ เทพโฮรสในฐานะพระอาทตย จะตองตอสกบเทพชอเซท ซงเปนเทพแหงความมดอยตลอดกาลนรนดร ตอมาเมอเมองเมมฟสเปนราชธานแหงอยปต เทพชอปตาหกเปนหวหนาเทพอนๆ ตอมาอก เมอชาวเมองเธเบสไดครองอ านาจสงสด เทพชอ อาโมน กกลายเปนผน าของเทพทงหลาย

เนองจากพระในศาสนาอยปตโบราณมสวนเกยวของอยอยางใกลชด จงเชอกนวา พระจะเปนผจดระเบยบเทวดาซงยงเหยงใหเปนชด ทเรยกวา “ไตรเทพ” โดยรวมเทพ 3 องคมาอยในครอบครวเดยวกน คอ พอแมและลก เชน ชาวเธเบส มชดไตรเทพคอ อาโมน เปนบดา มท เปนมารดาและโคน เปนบตร แตชดไตรเทพซงเปนทรจกกนดในชวตของชนชาวอยปตโบราณกคอ โอสรส เปนบดา อซส เปนมารดา และโฮรส เปนบตร

ความเชอในชวตหลงความตาย เปนมลเหตอนหนงใหมประเพณทางศาสนาเกยวกบผตาย คอ เขาเชอกนวาทนททมนษยตายลง วญญาณจะลงไปสโลกเบองลาง ซงจะมการพพากษาในสภาแหงความจรง ซงเทพชอ โอสรส เปนประธาน มเทพอนๆ อก 42 องคเปนผแทนเขต 42 เขตของอยปตโบราณ คอยเปนผชแจงขอเทจจรงวาค าสารภาพของผตายนนเปนจรงหรอไม

ในการพพากษาความดความชวของผตายนน จะมการน าหวใจของผตายขนตาชง เทยบกบอกขางหนงซงมขนนกใสไว ขนนกเปนเครองหมายของความยตธรรมหรอความชอบธรรม ถาขนนกหนกกวา กแสดงวาผนนท าความด าไว จะไดมโอกาสไปอยในสวรรคกบเทพชอ โอสรส ถาขนนกเบากวากแสดงวาท าชวไว ซงจะตองถกลงโทษใหตกนรกทนทกขทรมานหรอใหไปเกดในรปแหงสตวดรจฉานทไมดไมงามตางๆ

การท ามมมหรอศพอาบน ายา เพอเกบรางของผตายไวมใหเนาเปอยนน เนองจากความเชอทวา ในภายหลงจะฟนมามชวตอก และเพราะมความเชอตามเทพนยายทวา เทพโอสรสกเคยถกเทพชอ เซท ผเปนนองชายฝาแฝดของตนฆาถงแกชวต แตภรยาผเปนนองสาวชอ อซสไดอาบยาและน าไปฝงไวในโคลนในแมน าไนล ภายหลงเซทคนพบศพอกจงสบเปนทอนๆ ถง 14 ทอน ขวางไปตามกระแสลม แตในทสดอซสไดเกบรวบรวมมาอก และชวยกนกบบตรโฮรส ท าใหโอสรสฟนขนมาไดอกดวยพธทางมายาบางประการ

ผทไดไปอยในสวรรคนน จะไดรบความสขไมขาดสาย เปนความสขชวนรนดร แตถาผตายผใดตองการเอาชนะความตายและความแกเฒาตลอดกาล ผนนจะตองถกกระท าใหเหมอนกบเทพชอโอสรสทกประการ จะมการตงชอใหวา โอสรส มมวนกระดาษทท าดวยพฤกษชาตชอปาปรสบนทกขอความอนประกอบดวยเวทมนต รปภาพอนเรยกวา คมภรของผตาย (The Book of the Dead) และเครองใชบางอยางบรรจไวทหลมศพดวย ในสมยกอนถามการฝงศพกษตรยหรอคนชนสงจะมการน าทาสมาฆาเพอใหไปรบใชในปรโลกดวย แตในสมยตอมาไดมการน าดนมาปนเปนรปคนใชแทนการฆาคนจรงๆ ทหลมฝงศพ

มผกลาวกนวา ศาสนาของอยปตโบราณ ไดมการคดค านงถงศลธรรมอยมาก ดงจะเหนไดจากการทผตายไปปรากฏตวเมอมการพพากษาความดความชวตอหนาเทพชอโอสรสนน มการระบถงความผดทไดกระท าหรอไมดวย เชน การฆาคน การท าช การน าน านมออกจากปากเดก การโกงตาชง การโกงดวยเครองวด

ศาสตราจารยบราเดน สรปขอสงเกตไว 4 ประการเกยวกบศาสนาของชาวอยปตโบราณ คอ

1. ศาสนาของอยปตโบราณ มการพฒนาขนานไปกบพฒนาการแหงการเมองการปกครอง2. มความเชอในชวตอนาคต ส าหรบพระเจาแผนดนกอน แตภายหลงส าหรบบคคลทกคน

3. มการเนนหนกทางศลธรรมอยางนาสงเกต เทพเจาทเขามาเกยวของในการน กไดรบการตความไปในทางตองการ ความดงาม

4. มความเชอวา ชวตในอนาคตก าหนดดวยการครองชพทางศลธรรม อนนบเปนความเชอทเกาแกเทาทเรารได

เกยวกบก าหนดกาลทวา ศาสนาของชาวอยปตโบราณเรมตนกอนครสตศกราช 3,000 ป จนถงครสตศกราช 391 ปนน ระยะกาลเรมตนก าหนดดวยราชวงศแรกทปกครองอยปต สวนระยะกาลสดทายก าหนดดวยการทจกรพรรดโรมนพระนามวา ธโอโดสอส ผไดชยตอดนแดนแถบน ไดสงปดโบสถสดทายของชาวอยปต

ศาสนาทตายแลวในทวปเอเชย1. ศาสนาของพวกบาบโลเนยน

ก าหนดกาลแหงศาสนาของพวกบาบโลเนยนนน เรมตนเมอประมาณ 3,750 ป จนถง 500 ปกอนครสตศกราช เปนไปตามประวตศาสตร คอ อาณาจกรบาบโลเนยนน ตงอย ณ หบผาแหงแมน าไทกรสและยเฟรตส ไดแกประเทศอรกในปจจบน ประชาชนแหงอาณาจกรบาบโลเนย ไดใหก าเนดอารยธรรมแหงเอเชยตะวนตก และไดถกกษตรยไซรสแหงเปอรเชยยกทพเขายดครองเมอป 538 กอน ค.ศ. อาณาจกรนจงลมจมตงแตนนมา

ความเชอถอในเทพเจา เปนไปในลกษณะเชอวา ธรรมชาตตางๆ มเทพเจาก ากบอย และเพทเจาเหลานกมลกษณะหรอความเปนไปแบบมนษยเรานเอง ทกๆ เมองมเทพเจาของตนเองประจ าในฐานะเปนผคมครองรกษา และประชาชนแหงเมองไหนนบถอเทพเจาอะไร กถอวาเทพเจาของตนนนยงใหญกวาเทพเจาอนๆ มการนบถอเทพเจา 3 องค แบบ

“ไตรเทพ” ของอยปต เปนแตมชอตางออกไป คอ อนเทพเจาแหงทองฟา เอนลล หรอเบลเทพเจาแหงโลก และอวา เทพเจาแหงนานน า ตอจากนนกมชดไตรเทพกลมท 2 คอ ซน เทพเจาแหงดวงจนทร ชามช เทพเจาแหงดวงอาทตย และอดด หรอ รมมน เทพเจาแหงบรรยากาศ พาย ฟารองและสายฟา เทพแตละองคดงกลาวน มศนยกลางแหงการบชาในเมองตางๆ ไมเหมอนกน เชน เทพอน ไดรบการบชาในเมองอเรค เทพชอ เอนลล ในเมองนปปร เปนตน

นอกจากนยงมเทพเจาฝายสตร ซงมหนาทในการใหก าเนดแกเทพบตร เทพ เทพธดา ในจ านวนเทพฝายสตรเหลานมเทพทนบถอส าคญทสด คอ อชตาร เปนเทพเจาแหงความรก เทยบดวยเทพวนสของชาวโรมน

โบสถ หรอซกกรท เปนตกใหญและสวยงามมาก สรางไวในนครทงหลายของบาบโลเนย สงเหนออาคารบานเรอนทงหลาย พระเปนผควบคมดแล และโดยปกต พระเปนกลมชนทไดรบการศกษาดโดยเฉพาะ

การบชายญของศาสนาน มการฆาโค แกะ ปลา มผลไมและดอกไม วางไวบนแทนบชา มการสวดออนวอน และมบทสวดอนคลองจอง

ประชาชนชาวบาบโลเนยนถงความเคลอนไหวแหงดวงดาวดวยความสนใจใกลชด นบไดวาเปนตนเคาแหงการศกษาดาราศาสตร วรรณคดทเหลออย ไดเลาถงเทพนยายและเรองการสรางโลก ซงนกการศาสนาเชอกนวา ไดมอทธพลเปนอนมากตอขอความในคมภรไบเบลตอนตนๆ ของพวกยว และครสเตยน

ศาสตราจารย บราเดน ใหขอสงเกตไวส าหรบศาสนาของพวกบาบโลเนยน รวม 6 ขอ คอ1. ความเจรญควบคกนไประหวางศาสนากบการเมอง(คอเมองไหนมอ านาจ เทพเมองนนกเปนใหญ คลายศาสนาของอยปตโบราณ)

2. มการรวมเทพเจาเปนกลม กลมละ 3 องค คลายของอยปต3. มความโนมเอยงในการบชาเทพเจาองคเดยว4. มพฒนาการขนานไปกบศาสนาของพวกเฮบร5. มเรองเทพเจาเปนเรองส าคญในศาสนาน6. เรองชวตในอนาคตไมถอเปนส าคญในศาสนาน

2. ศาสนาของพวกฟนเชยน

พวกฟนเชยน คอ พลเมองของอาณาจกรฟนเชย (Phoenicia) ซงไดแก ดนแดนชายฝงทะเลของซเรยในปจจบน ขยายไปทางเหนอ จากภเขาคารเมลประมาณ 100 ไมล ชนเผาคาเธจซงเปนคแขงของพวกโรมนนน ดงเดมกขนอยแดชนเผาฟนเซยนนศาสนาของชนเผาฟนเชยนมสวนส าคญในชวตของเขามาก ศาสนานนบถอเทพเจามากหลายแตละองคมนามทวไปวา บาอล (Baal) เหมอนกนหมด

พธกรรมของศาสนานมการฆามนษยบชายญและการสงเวยเทพเจาดวยกาม ความจรงพธกรรมแบบหลงนมใชมแตของชาวฟนเชยนเทานน แมในศาสนาทตายแลวอนๆ เชน ของอยปต ของกรก และแมศาสนาฮนดบางสาขา ซงเปนศาสนาทมผนบถออยในปจจบนกมพธกรรมท านองน

3. ศาสนามนก

ศาสนานมชอทใชกนในภาษาองกฤษวา Manichaeism สวนผนบถอศาสนานใชค าองกฤษวาManichee (มนก) ศาสนานตงชอตามศาสดาผมนามวา มน (Mani) ผเขยนสนนษฐานวา ชอศาสนาทเขยนเปนภาษาองกฤษแบบนนคงจะมาจากภาษาลาตนทเขยนชอ มน เปน มนกอส Manichaeus ศาสนานมหลกการเปน “ทวนยม” หรอ dualism อนเชอในหลกการ 2 อยางคอ เทพฝายแสงสวาง และพญามาร ฝายความมด หลกการ 2 อยางนตรงกบศาสนาโซโรอสเตอรซงจะกลาวตอไป เปนแตตางกนโดยชอและรายการปลกยอยเทานน

ศาสดามน เกด ค.ศ. 216 ตาย ค.ศ. 276 แตปเกดยงไมแนนก ทานผนเกดใกลเมอง ซเตสโฟน ในแควนเมโซโปตาเมย และไดเรมเผยแผศาสนานในวนท 20 มนาคม ค.ศ. 242 คอ เมออายประมาณ 27 ป ไดเดนทางเผยแผศาสนาไปในเอเชยกลาง อนเดย และ

ตะวนตกของประเทศจน และไดกลบสภมล าเนาเดมเมอ ค.ศ. 270 ไดท าใหคนนบถอมใชนอย แตนาเสยดายทในครงสดทายไดถก มะก หรอพระแหงศาสนาพนเมองเบยดเบยน ทงยงถกพระเจาบาหรมท 1 กษตรยแหงเปอรเชยสงการใหทรมานและถลกหนงจนตาย คมภรของศาสดาผนไดสญหายไปทงหมด

ตามหลกการของศาสนาน ปรากฏวาอาณาจกรแหงแสงสวางไดสงทตลงมาแนะน าทางแหงความดแกมนษยชาต บคคลทสงมานน รวมทงโนอา อบราฮม โซโรสเตอร พระพทธเจา พระเยซและมน เปนคนสดทายซงยงใหญทสด ศาสนานด ารงมาไดประมาณศตวรรษท 10 แหงครสตศกราชกสลายตวหลกการของศาสนามนกยงมทส าคญอกบางประการ อนไดแก ความเชอในเรองราวในอดต อนาคตและปจจบน

เรองของอดต คอ ในสมยหนง พญามาร หรอซาตานผเปนประมขแหงอาณาจกรมด ไดรกรานอาณาจกรสวาง และท าการไดผล ตอบคคลผเปนตนก าเนดของมนษยทงปวงในตอนแรก แตเทพเจาแหงแสงสวางผสรางมนษยคนแรกนนไดเขาตอสดวยพระองคเอง พญามารจงพายแพไป แมกระนนพญามารกไดกลนเอาเนอหาของแสงสวางไปมากอยเหมอนกน ฉะนนจงตองพยายามบงคบใหพญามารคายออกมาใหจงได สงทพญามารคายออกมากไดเกดเปนพระอาทตย พระจนทร สวนรางของพญามารกกลายเปนโลก ดวยเหตนโลกจงประกอบไปดวยทงสวนทดและชว

เรองของปจจบน คอ การพยายามท าใหเศษแหงแสงสวางทยงตดคางอยบนโลกไดหลดพนไปจากโลก และมความเชอกนวา มวงลอน าแหงจกรวาล ซงเกบเศษแสงสวางจากกายของคนทก าลงตาย ใสถงไปเกบไวทดวงอาทตยและดวงจนทร พอเศษแหงแสงสวางเหลานนบรสทธแลวกน าไปสแหลงเดม ทเรยกวา แนวแหงความรงโรจน (เขาใจวาไดแกล าแสงขาวๆ บนทองฟาทเหนไดชดในเวลากลางคนขางแรม ทเรยกวาทางชางเผอก หรอ Milky Way) ตกลงอาณาจกรแหงแสงสวางตามความเขาใจของศาสนานกนาจะไดแกทางชางเผอกนนเอง

เรองของอนาคต เมอไดสกดแสงสวางออกจากมนษยหมดสนแลว โลก (ซงเปนกายของพญามาร) กจะไหมลกเปนเปลวไฟ เปนเวลา 1,468 ป คอถกท าลายหมด จะคงเหลออยเพยงอาณาจกรแหงแสงสวางอยางเดยว

4. ศาสนามถรา

ศาสนานเรยกชอในภาษาองกฤษวา Mithraism ค าวา มถรา หมายถงเทพเจาผยงใหญ เปนศาสนาทมลกษณะเปนเอกเทวนยม คอ เชอถอในเทพเจาผยงใหญองคเดยว แมจะเกดในเอเชย แตกไดเคยแพรหลายไปในอาณาจกรโรมนและในกลมชาวโรมนทเปนทหาร ยงมซากเหลอปรากฏคอ ก าแพง หรอผนง สงกอสรางของชาวโรมน ผเคยรกรานเกาะองกฤษและไดไปยดครองอยในระยะหนง มภาพเขยนหรอรองรอยอนๆ ชใหเหนวา ในสมยนนศาสนามถราไดแพรหลายไปเปนศาสนาน าในอาณาจกรโรมน

ศาสนามถราเจรญถงขดในศตวรรษท 2 แหงครสตศกราช ครนถงศตวรรษท 4 กเสอมสลายไปในทสด การสลายตวของศาสนามนกตาม ของศาสนามถรากตาม ผคนควาบางทานไดบนทกไววา เพราะถกบบคนจากศาสนาครสต

แตแมเชนนนศาสนามถราซงเกดกอนครสตศาสนากยงมความละมายคลายคลงกบหลกครสตศาสนายอมาก เชน พธลางบาป พธกนขนมปงกบเหลาองน การถอวนอาทตยเปนวนส าคญทางศาสนา การถอวนเกดของมถราวาตกในวนท 25 ธนวาคม ศาสนามถราเชอวาชวตนมใชสดทาย แตเปนทางไปสชวตทมความสข หรอความทกขชวนรนดรอกตอหนง กลาวคอ ในวนสดทาย มถรา ซงเปนเทพเจาผยงใหญ จะเรยกใหผตายทกคนลกขนมารจากหลมฝงศพ แลวสงผท าความดไปสสวรรค ผท าความชวไปสอาณาจกรแหงความมดมน

หลกการใหญของศาสนามถรา คอ การบชามถราเทพเจาผยงใหญ ผแตงต าราบางคนกลาววา ชอ มถราน ปรากฏในคมภรพระเวทของศาสนาพราหมณ และในคมภรอเวสตะของศาสนาโซโรสเตอร ทปรากฏในคมภรพระเวทนนในฐานะเปนเทพเจาแหงแสงสวางในทองฟา (Ormuzd) หรอเรยกอกอยางหนงวา อหรมสดะ ในการตอสเพอความกาวหนาแหงความถกธรรม และเหตแหงแสงสวาง ศาสนานมความโนมเอยงไปในทางบชาพระอาทตยดวย

กลาวตามเทพนยายของศาสนามถรา เทพเจาไดทรงเกดเปนมนษยจากกอนหน หรอในถ า คนเลยงแกะเปนพวกแรกทแสดงความเคารพตอเทพเจานน พระองคไดแสดงปาฏหารยฆาโคผอนศกดสทธตวหนง เพอใหโลหตของโคท าใหโลกอดมสมบรณ ตอมา มถราหรอเทพเจาผยงใหญนนกขนไปอยบนสวรรค แตกพรอมทจะชวยเหลอและประทานพรแกผทเชอถอในพระองค ภาพนนทคนพบในหลายภาคของยโรปท าเปนรปเทพเจามถราก าลงฆาโค

เพราะเหตทแหลงก าเนดของเทพเจาเปนถ า ฉะนน การบชาในศาสนามถราจงกระท ากนในถ า บางครงกเปนถาจรง บางครงกท าจ าลองขน

การทจะเปนผนบถอศาสนามถรานน มพธกรรมถง 7 ขน ในการนมพธเจมหนาผากดวยเลอดแกะหรอโคเพอเปนการลางบาปดวย

ศาสนาของชนเผาน เจรญรงเรองถงขดระหวาง 1,400 ถง 1,200 ป กอนครสตศกราช มลกษณะเปนพหเทวนยมผสมทวนยม คอเชอถอในเทพเจามากองค แตนยมนบถอเปนคๆ เชน เทพเจาฝายชายและฝายหญงประจ าสวรรค พนดน แมน า บอน า ลม เมฆ เปนตน หลกฐานของศาสนานทขดคนพบ ณ เมอง โบฆซ – เกอย(Boghaz – Keui) มการกลาวถงชอเทพเจาของพวกบาบโลเนยน อสสเรยน พวกอนโด ยโรป (ไดแก พวกอารยน ซงมภาษาสาขาเดยวกนทงยโรปและอนเดยอนรวมถงภาษาเปอรเซยดวย)

5. ศาสนาของพวกฮทไท

พวกอนเดยนรวมไวในศาสนาของตนดวย แสดงวามใจกวางขวางในการรบเอาเทพเจาของศาสนาตางๆมาไวในศาสนาของตน แตเทพเจาทยงใหญนน มเปนของตวเองตางหาก คอ เทพบตรแหงอากาศและเทพธดาแหงดวงอาทตย ซงมนามวา เตชบ และเคฟต หรอเคฟะ โดยล าดบ

แมวาพวกฮทไทจะสนอ านาจลงแลวเปนเวลานาน แตอทธพลแหงศาสนาของพวกฮทไทยงคงมอยในดนแดนแถบเมดเตอรเรเนยนตะวนออก มค ากลาววา ลทธนบถอเทพเจาคสามภรยาทแสดงสญลกษณออกเปนรปโคผ กบสงโตนนสบเนองมาจากศาสนาน ในศตวรรษท 3 แหงครสตศกราชยงมการบชาทเรยกวา “เทวสมรส” (Divine Marriage) ของชาวพนเมอง ในเอเชยไมเนอร และในซเรย

พวกทหารโรมนกเคยน าเอาลทธเทพเจาของชาวฮทไท คอ รปผชายใสหมวกแบบชาวฮทไทยนบนหลงโคผ ถอสามงามและขวาน ไปแพรหลายในทตางๆ รวมทงในองกฤษซงมการคนพบรปของเทพเจาดงกลาวมาดวย(มหามกฏราชวทยาลย Mahamakut Buddish University.All rights reserved www.mbu.ac.th)

.........................

หลกธรรมของศาสนาตาง ๆ ของโลก

ศาสนามความส าคญตอการด าเนนชวตของบคคลในสงคม เพราะศาสนาทกศาสนามจดมงหมายเพอใหท าความดละเวนความชว ศาสนาจงมอทธพลตอคนในสงคม

องคประกอบของศาสนา

1. ศาสดา คอ ผกอตงศาสนา2. คมภร คอ หลกค าสอนเกยวกบศลธรรมจรรยา3. นกบวช คอ ผสบทอดค าสอน4. พธกรรม คอ การปฏบตในการท าพธทางศาสนา5. ศาสนสถาน คอ สถานทควรเคารพบชาและใช

ประกอบพธทางศาสนา

**ศาสนาอสลาม ไมมนกบวช แตมศาสดา มคมภร มศาสนสถาน และพธกรรม นบเปนศาสนาเชนกน**

ความส าคญของศาสนา1. เปนพนฐานของกฎศลธรรมของสงคม2. เปนแหลงก าเนดจรยธรรม3. เปนแหลงทท าใหเกดศลปวฒนธรรม และประเพณ4. เปนกลไกของรฐในการควบคมสงคม5. เปนบรรทดฐานของสงคมทใชในการปฏบตเพอใหเปนไป

ในแนวเดยวกน

ประโยชนของศาสนา 1. ชวยใหสมาชกของสงคมสงบสข2. ท าใหผนบถอเปนคนด มศลธรรม3. เปนบอเกดของศลปวฒนธรรม4. เปนทพงทางจตใจของสมาชกในสงคม5. เปนแนวทางในการด าเนนชวตเพอใหเกดความสข

ศาสนาทส าคญของโลก

1. ศาสนาพราหมณ - ฮนด ศาสนาพราหมณ

แหลงก าเนดในประเทศอนเดย เปนศาสนาดงเดมของชนเผาอารยน มความเชอเรองพระเจาหลายองคโดยเฉพาะตรมรต (พระพรหม พระวษณ พระศวะ) ตอมาววฒนาการเปนศาสนาฮนด

เทพเจาของศาสนาพราหมณ- เทพเจาสงสด คอ พระปรมาตมน- ความเชอเกยวกบตรมรต คอ พระพรหม คอ ผสราง

พระวษณ(พระนารายณ) คอ ผคมครองและพระอศวร(พระศวะ) คอ ผท าลาย

- คมภรพระเวท มอย 3 คมภร ถอวาเปนคมภรทเกาแกทสดในโลก ตอมาเพมอาถรรพเวทเขาไป ไดแก

ฤคเวท (บทสวดสรรเสรญเทพเจา)ยชรเวท(คมอพราหมณในการท าพธบชายญ)

สามเวท (ใชสวดขบกลอมเทพเจา)อาถรรพเวท (เปนมนตคาถาทางไสยศาสตร)

ศาสนาฮนดความเชอศาสนาฮนดทแตกตางไปจากศาสนาพราหมณ

ไดแก- เชอเรองวญญาณเปนอนนตะ คอเวยนวายตายเกด

ไมสนสดจนกวาจะหลดพนโมกษะ- ใหคนทเกดในตระกลพราหมณ กษตรย ไวศยะ

ปฏบตตามหลกอาศรม 4 อยางเครงครด- สนตสขจะเกดขนไดตองมพราหมณ คมภรพระเวท

วรรณะ 4 ไดแก วรรณะพราหมณ วรรณะกษตรย วรรณไวศยะ(แพทย) และวรรณะศทร

นกายในศาสนาฮนด1. นกายพรหม นบถอพระพรหมเปนเทพเจาสงสด2. นกายไวษณพ (ลทธอวตาร) นบถอพระวษณ 3. นกายไศวะ นบถอพระศวะ มศวลงคเปนสญลกษณ4. นกายศากต นบถอเทพเจาทเปนสตร

หลกธรรมของศาสนาพราหมณ - ฮนด1. หลกธรรม 10 ประการ

1. ธฤต คอ ความพอใจ 6. อนทรยนครหะ คอ การส ารวมอนทรย(รางกาย)

2. กษมา คอ ความอดทน 7. ธ คอ ความร (ปญญา)3. ทมะ คอ ความขมใจ 8. วทยา คอ ความร (ปรชญา)

4. อสเตยะ คอ การไมกระท าเยยงโจร 9. สตยะ คอ ความซอสตย5. เศาจะ คอ ความบรสทธ 10. อโกธะ คอ ความไมโกรธ

2. หลกอาศรม 4 1. พรหมจาร คอ เปนวยศกษาเลาเรยน2. คฤหสถ คอ เปนวยครองเรอน3. วานปรสถ คอ เปนวยออกไปอยปา4. สนยาส คอ เปนวยสดทายของชวต ออกบวช

เปนสนยาส บ าเพญเพยรเพอความหลดพน

3. หลกปรมาตมน และโมกษะ1. หลกปรมาตมน มความเชอวา ปรมาตมน

หมายถง พลงธรรมชาต เปนอมตะไมมเบองตนและสนสด สวนวญญาณยอยเรยกวา อาตมน สามารถไปรวมกบปรมาตมนไดเมอบรรลโมกษะ

2. หลกโมกษะ เปนหลกปฏบตเพอหลดพนจากวฏจกรแหงชวต ดวยการน าอาตมนของตนเขาสปรมาตมน

4. หลกปรชญาภควทคตา ไดแก1. กรรมโยคะ การท าความดโดยไมหวงผลตอบแทน2. ชยานโยคะ การปฏบตเพอใหเกดปญหา ความรแจง3. ภกตโยคะ ความรก ความภกดอทศตนตอพระเจา

เพอน าไปสการหลดพน

5. หลกทรรศนะหก ไดแก1. สางขยะ ทรรศนะเกยวกบชวต2. โยคะ ทรรศนะเกยวกบการปฏบตโดยส ารวมอนทรย

ท าจตใจใหบรสทธ3. นยายะ ทรรศนะเกยวกบความร4. ไวเศษกะ ทรรศนะเกยวกบสงทมอยจรงชวนรนดร 9 อยาง

คอ ดน น า ลม ไฟ อากาศ กาละเทศะ อาตมน มนะ5. มางสา ทรรศนะเกยวกบปรชญานาเชอถอ6. เวทานตะ ทรรศนะเกยวกบอปนษท

(อปนษท คอ คมภรในสวนสดทายของพระเวท เปนคมภรทเปนหลกปรชญาลกซง)

พธกรรมทส าคญของศาสนาพราหมณ - ฮนด 1. พธศราทธ คอ พธท าบญใหแกญาตผลวงลบไปแลว2. พธประจ าบาน ไดแก

- พธอปนยน คอ พธเรมการศกษา ถาเปนหญงยกเวน- พธววาหะ คอ พธแตงงาน

3. ขอปฏบตเกยวกบวรรณะ คอ พราหมณ กษตรย แพทศยศทร แตละวรรณะมการด าเนนชวตทตางกนจงตองปฏบตตามวรรณะของตน เชน การแตงงาน การแตงกาย เปนตน

4. พธบชาเทพเจา แตละวรรณะจะมการปฏบตตางกนในเทศกาลตาง ๆ เชน งานศวะราตร(พธลอยบาป) งานบชาเจาแมลกษม (เทวแหงสมบตและความงาม) เปนตน

2. ศาสนาพทธ ศาสนาพทธมถนก าเนดในประเทศอนเดย ประเภทอ

เทวนยม (ไมนบถอพระเจา) มพระพทธเจาเปนศาสดา คมภรของศาสนาพทธ คอ พระไตรปฎก หมายถงต าราทบนทกค าสอนของพระพทธเจา แบงออกเปน 3 คมภร คอ

1. พระวนยปฎก วาดวยศลหรอวนยของภกษ ภกษณ อบาสก อบาสกา

2. พระสตตนตปฎก (พระสตร) วาดวยค าสอนของพระพทธเจาและสาวก รวมทงชาดกตาง ๆ

3. พระอภธรรมปฎก วาดวยหลกธรรมลวน ๆ

นกายส าคญของศาสนาพทธ 1. นกายเถรวาท หรอหนยาน

ปฏบตตามค าสอนของพระพทธเจาอยางเครงครด ไมมการเปลยนแปลงพระธรรมวนย

ประเทศทนบถอ ไดแก ไทย พมา ศรลงกา ลาว กมพชา2. นกายอาจรยวาท หรอมหายาน

ดดแปลงพระธรรมวนยได ประเทศทนบถอ ไดแก จน ทเบต ญปน เวยดนาม เกาหล

หลกค าสอนของศาสนาพทธ 1. อรยสจ 4 คอ ความจรงอนประเสรฐ 4 ประการ คอ

- ทกข คอ ความไมสบายกายไมสบายใจ- สมทย คอ เหตของความเปนทกข ไดแก ตณหา- นโรธ คอ ความดบทกข หรอนพพาน- มรรค คอ ขอปฏบตเพอน าไปสความดบทกข

หมายถง อรยมรรค 8 ประกอบดวย

1. สมมาทฐ คอ ความเหนชอบ 2. สมมาสงกปปะ คอ ความด ารชอบ3. สมมาวาจา คอ การเจรจาชอบ 4. สมมากมมนตะ คอ การกระท าชอบ

5. สมมาอาชวะ คอ การเลยงชพชอบ 6. สมมาวายามะ คอ ความพยายามชอบ7. สมมาสต คอ การตงสตชอบ 8. สมมาสมาธ คอ การตงใจชอบ

อรยมรรค 8 เมอสรปรวมแลวเรยกวา ไตรสกขา อนไดแก ศล สมาธ ปญญา

2. ขนธ 5 หรอเบญจขนธ หมายถง องคประกอบของชวตมนษย คอ สวนทเปนรางกาย และสวนทเปนจตใจ ไดแก

1. รปขนธ คอ รางกายและพฤตกรรมตาง ๆ ประกอบดวยธาต 4 คอ ดน น า ลม ไฟ2. วญญาณขนธ คอ ความรอารมณทผานมาทางตา ห จมก ลน กาย ใจ

3. เวทนาขนธ คอ ความรสก ซงเปนผลมาจากสขเวทนา ความสขทางกายและใจ ,ทกขเวทนา คอ ทกขทางกายและใจ ,อเบกขาเวทนา คอ ความไมทกขไมสขทางกายและใจ

4. สญญาขนธ คอ การก าหนดได 6 อยางจากวญญาณและเวทนา คอ รป รส กลน เสยง5. สงขารขนธ คอ ความคด แรงจงใจ สภาพทปรงแตงจตใจใหคดด คดชว เปนผลมาจากวญญาณและเวทนา

3. ไตรลกษณ หมายถง ลกษณะทวไปของสงทงหลายทงปวงในโลก ไดแก1. อนจจตา คอ ความไมเทยง2. ทกขตา คอ ความเปนทกข3. อนตตา คอ ความไมใชตวตน

3. ศาสนาครสต ศาสนาครสตก าเนดในดนแดนปาเลสไตน หรอ

อสราเอลในปจจบน ศาสดาคอพระเยซ ซงเปนบตรของโยเซพและมาเรย เปนศาสนาทมผนบถอมากทสดววฒนาการมาจากศาสนายดาย จงมพระเจา

หรอทเรยกวา พระยะโฮวาหคมภรของศาสนาครสต คอ คมภรไบเบล ซงแบง

ออกเปน 2 สวน คอ- พระคมภรเกา มสาระเกยวกบพระเจาสรางโลก

ซงประกอบดวย บทเพลง บทสวด และสภาษต- พระคมภรใหม เปนคมภรทมสาระเกยวกบ

ประวตและค าสอนของพระเยซ การเผยแผศาสนาของสาวก จดหมายเหต และววรณ บนปลายชวตของมนษยชาต

นกายทส าคญของศาสนาครสต 1. นกายโรมนคาทอลก เปนนกายทนบถอและปฏบตตาม

ค าสอนของพระเยซ มพธกรรมทเครงครด มสนตะปาปาเปนผน าศาสนาสงสด ประเทศทนบถอ ไดแก ฝรงเศส อตาล เยอรมน สเปน โปรตเกส ฟลปปนส ผทนบถอเรยกตนเองวา ครสตง

2. นกายออรโธดอกซ เปนนกายทแยกจากนกายโรมนคาทอลก ดวยเหตผลทางการเมองและวฒนธรรม ประเทศทนบถอ ไดแก กรซ โรมาเนย บลแกเรย สหภาพโซเวยต และประเทศในยโรปตะวนออกบางประเทศ

3. นกายโปรแตสแตนต เปนนกายทแยกมาจากนกายโรมนคาทอลก ผกอตงคอ มาตน ลเธอร

พธกรรมทส าคญคอ ศลลางบาป และศลมหาสนท ผทนบถอนกายนเรยกวา ครสเตยน

หลกค าสอนของศาสนาครสต 1. หลกค าสอน เรองตรเอกานภาพ คอ การนบถอพระเจาองค

เดยว แบงเปน 3 ภาค คอ- พระบดา หมายถง พระเจา- พระบตร หมายถง พระเยซ- พระจต หมายถง วญญาณบรสทธในจตใจของชาว

ครสตทมศรทธา

2. หลกค าสอนเรองความรก ศาสนาครสตเปนศาสนาทไดชอวาเปนศาสนาแหงความรก สอนใหรกพระเจา รกเพอนมนษยเหมอนรกตวเอง

3. ค าสอนเรองบญญต 10 ประการ ไดแก1. จงนบถอพระเจาองคเดยว คอ พระยะโฮวาห2. อยาออกนามพระเจาโดยไมสมเหต3. ถอวนพระเจาเปนวนศกดสทธ4. จงนบถอบดามารดา5. อยาฆาคน

6. อยาผดประเวณ7. อยาลกทรพย8. อยาใสความนนทาวารายผอน9. อยาคดมชอบ10. อยาโลภในสงของผอน

4. อาณาจกรพระเจา หมายถง อาณาจกรแหงจตใจทมพระเจาเปนเปาหมาย

พธกรรมทส าคญของครสตศาสนา 1. พธศลจม กระท าแกทารกเมอเรมเขาเปนครสตศาสนกชน โดย

ใชน าศกดสทธเทลงบนศรษะเพอลางบาป2. พธศลลางบาป เปนการยนยนวาตนยอมรบนบถอศาสนา

ครสตจรง3. พธศลมหาสนท เปนการรบประทานขนมปงและดมเหลาองน

เพอระลกถงพระเจาททรงสละพระวรกายเพอมนษยจะไดหลดพนจากบาป

4. พธศลสมรส กระท าแกคบาวสาวกอนการจดทะเบยนสมรส5. พธสารภาพบาป ตองไปกระท าตอหนาบาทหลวงเพอสารภาพบาป6. พธเจมครงสดทาย กระท าแกผปวย7. พธเขาบวช เปนการบวชบคคลเปนบาทหลวงในครสตศาสนา

4.ศาสนาอสลาม ศาสนาอสลามก าเนดทนครมกกะห ประเทศ

ซาอดอาระเบย นบถอพระเจาองคเดยว คอ พระอลเลาะห ศาสดาของศาสนาคอ พระนบมฮมหมด ผทนบถอศาสนาอสลามเรยกตนเองวา มสลม

คมภรของศาสนาอสลามศาสนาอสลามมคมภรอลกรอานเปนคมภรทพระผเปนเจา

ประทานใหแกมนษย

นกายทส าคญของศาสนาอสลาม 1. นกายซนน จะปฏบตเครงครดในคมภรอลกรอานและ

ค าสอนของศาสดาทสด ใชหมวกสขาวเปนเครองหมาย2. นกายชอะห ยกยองอาล ใชหมวกสแดงเปน

เครองหมาย3. นกายวาฮะบห นบถอพระอลเลาะหเพยงองคเดยว ไมม

พธกรรมใด ๆ นอกเหนอจากพระคมภร

หลกค าสอนของศาสนาอสลาม 1. หลกศรทธา 6 ประการ

1. ศรทธาในพระอลเลาะหเพยงองคเดยว2. ศรทธาในบรรดามลาอกะห คอ เทวทต3. ศรทธาในพระคมภร4. ศรทธาในบรรดาศาสนทต5. ศรทธาในวนพพากษา6. ศรทธาในกฎก าหนดสภาวการณ

2. หลกปฏบต 5 ประการ1. การปฏญาณตน ยอมรบวาพระอลเลาะหเปนพระเจาองคเดยว2. การละหมาด หรอ นมาซ วนละ 5 ครง3. การถอศลอด หรอ อศศยาม หมายถง การละหรองดเวน

บรโภคอาหาร4. การบรจาคซะกาต หมายถง การบรจาคทานหรอบรจาคทรพย

ทไดมาดวยความสจรตแกผทควรรบซะกาต5. การประกอบพธฮจญ ณ วหารกะบะห ทเมองเมกกะ

ประเทศซาอดอาระเบย

ความสอดคลองของหลกค าสอนทง 4 ศาสนา ไดแก1. การท าความด ละเวนความชว

2. การแสดงความรกความเมตตา และเสยสละ3. การเสยสละเพอเพอนมนษย

4. การพฒนาตนเองใหดขน ขยนหมนเพยร5. สอนใหอยรวมกนอยางสงบสข ไมเบยดเบยนกน

........................

จดมงหมายของศาสนา

เปาหมายของพทธศาสนาพระพทธศาสนาเปนศาสนา อเทวนยม เชอในศกยภาพของมนษยวา

ทกคนสามารถพฒนาจตใจไปสมนษยทสมบรณไดดวยความเพยรของตน

กลาวคอ พระพทธศาสนาสอนใหมนษยบนดาลชวตของตนเองดวย....

ผลแหงการกระท าของตนเอง เพอน าตนเองออกจากกองทกขม....

เปาหมายเพอใหมนษยหลดพนจากความทกขทงปวงในโลกดวยวธการ

"สรางปญญา"ในการอยกบทกขอยางรเทาทนความเปนจรงวตถประสงค

สงสดของศาสนาคอ "การหลดพนจากความทกขทงปวง"เชนเดยวกบ

พระศาสดาทรง หลดพน ไดดวย ก าลงสตปญญาและความเพยรของ...

พระองคเอง ในฐานะทพระองคทรงเปนมนษย มใชเทพเจาหรอทตของ

พระเจาองคใด

เปาหมายสงสดของศาสนาครสต

เปาหมายสงสดคอการรอดพนจากบาปและกลบไปมชวตนรนดรในอาณาจกรของพระเจา แตการทจะไปสเปาหมายนน มนษยจะตองมศรทธาและปฏบตตามหลกค าสอนทพระเจาทรงประกาศผานพระเยซใหมนษย “สรางความด ละเวนบาปหรอความชว” การสรางความดของชาวครสต เพอปฏบตตามค าสอนเรองการรกเพอนมนษย จงเปนไปนรปแบบของการสรางสาธารณประโยชนทกอใหเกดความสขแกสงคมสวนรวม

เชน จดตงโรงเรยน มหาวทยาลย โรงพยาบาล และดานสงคมสงเคราะห ฯลฯ อยางไรกตามการบ าเพญประโยชนเหลาน มาจากหลกค าสอนทส าคญอนเปนพนฐานของการด าเนนชวตของชาวครสต คอ

"รกพระเจาสดจตสดใจ และจงรกเพอนบานเหมอนรกตวเอง" ซงเปนค าสอนทแสดงออกถงอานภาพแหงความรกความเมตตาในศาสนาครสต ความรกในศาสนาครสตมาจากพนฐานของบญญต ๑๐ ประการ (Ten Commandments)ในพระคมภรเกาททรงบญญตผานโมเสส ดงน

บญญต ๑๐ ประการ ๑) อยามพระเจาอนใดนอกจากเรา๒) อยาออกพระนามพระเจาอยางไมสมควร๓) จงระลกถงวนสะบาโตถอเปนวนบรสทธ๔) จงใหเกยรตแกบดามารดาของเจาเพออายเจาจะไดยนนาน๕) อยาฆาคน

๖) อยางลวงประเวณผวเมยเขา๗) อยาลกทรพย๘) อยาเปนพยานเทจ๙) อยาโลภสงครวเรอนของเพอนบาน๑๐) อยาโลภภรรยาของเพอนบาน

เปาหมายสงสดของศาสนาอสลาม

เปาหมายชวตในอสลาม ศาสนาอสลามก าหนดเปาหมายชวตทพระเจาโดยการเชอฟงพระเจา และปฏบตตามคมภรอลกรอานอยางเครงครด

พระเจา คอ สงทส าคญทสด ทกคนตองศรทธาเคารพย าเกรงในพระเจาเพราะพระเจามอ านาจเหนอทกสง หากมนษยตองปฏบตตามหลกศรทธา 6 ประการ และหลกปฏบต 5 ประการ เปาหมายสงสดของศาสนาอสลาม คอ สนตภาพของมนษยชาต

เปาหมายชวตในศาสนาพราหมณ-ฮนดการมชวตอยดวยศรทธา ความด และความรในธรรมชาต

อนแทจรงของตนวา เปนหนงกบปรมาตมน หรอวญญาณสากล เมอตายลงวญญาณอมตะอนบรสทธจะเขารวมเปนหนงกบปรมาตมน พนจากการเวยนวายตายเกดและความทกขทงปวงและการบรรลโมกษะ

........................

การเผยแผศาสนาการเผยแผศาสนาคอ การท าใหผอนรและเขาใจหลกค าสอนของศาสนาใหถกตอง ใหรจกประวตความเปนมาของศาสนา ใหเหนการประกอบพธกรรมตางๆของศาสนา เมอรและเหนแลวใครมศรทธาจะนบถอหรอไมนนเปนสทธของแตละคน ในทนเราจะพดถงการเผยแผพระพทธศาสนาใหแกชาวพทธดวยกน เพราะชาวพทธบางคนเปนชาวพทธแตชอผทจะเผยแพรศาสนาไดนน กอนอนตวเองตองเปนศาสนกชนทด ร

และเขาใจหลกธรรมและสามารถปฏบตตามหลกธรรมไดถกตองอกดวย การเผยแผพระพทธศาสนาใหแกชาวพทธดวยกนมดงน

1) ถาเหนเขาไมเขาใจหลกธรรม กอธบายใหฟงตามทเราร หรอแนะน าหนงสอดๆใหเขาอาน2) เหนเพอนประพฤตมชอบ เรากควรชแนะใหเหนคณและ โทษวาไมดอยางไร ชวยใหเขาหลกเลยงสงเหลาน3) แนะน าชาวพทธทนานบถอใหคนทเปนชาวพทธแตชอไดรจกเพอ วาใหเขาเหนวาการเปนคนดนนท าไดไมยาก และท าใหชวต ประสบความส าเรจดวย4) ชวนเพอนเขารวมประกอบพธกรรมทางศาสนาบาง

.................................

จบการน าเสนอ