1

T.C.ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI

AĞAÇLANDIRMA VE EROZYON KONTROLUGENEL MÜDÜRLÜĞÜ

KARAYOLU AĞAÇLANDIRMA UYGULAMAPROJESİ

,

Zonguldak İl Çevre ve Orman MüdürlüğüAGM-ORKÖY Şube Müdürlüğü

2010

2

1-Proje Sahasının Yeri:

KURULUŞ KODU ADI

İl Çevre ve Orman Müdürlüğü 22 Zonguldak

Orman Bölge Müdürlüğü 24 Zonguldak

İli - Zonguldak

İlçesi - Gökçebey, Devrek, Çaycuma, Bartın

Yolların Coğrafik KoordinatlarıBaşlangıç BitişEnlemi: 41145 Enlemi: 410356Boylamı: 4582277 Boylamı: 4559855

Yolların Başlangıç ve BitişKm’leri.

Zonguldak - Ankara Karayolu Başlangıç 20.900 Km.Bitiş 65.700 Km.Bakaçakkadı Karayolu – Bartın Karayolu İl SınırıBaşlangıç 38.000 Km. (0Km Olarak Düşünüldü) Bitiş24.00 Km.Gökçebey Karayolu Kavşak Başlangıç 42.00 Km (0KmOlarak Düşünüldü) Yenice Karayolu Bitiş 2.00 Km

Tespit edilen Dikime HazırlanmışRefüj sayısı ve uzunluğu

21 Adet refüj hazırlanmış olup toplam uzunluğu 8km’dir.

2 – Çalışma Nedenleri Amaç ve Kapsam:

Kırsal ve kentsel peyzajı oluşturan en önemli elemanlardan biri kuşkusuz ulaşım hatlarıdır.İnsanların dünyayı kendi kullanış ve yaşayışlarına uygun biçime getirme çabaları içinde, doğa üzerindeen fazla etkili olan mühendislik yapılarından biriside çevremizde adeta bir ağ oluşturan karayollarıdır.Bütün dünyada olduğu gibi ülkemizde de karayolu yapımı hızla sürmektedir. Dünya nüfusunun artmasıve teknolojik gelişme toplum yapısında ekonomik, sosyal değişmelere neden olarak büyük kentleri vemetropolleri birbirlerine bağlayan karayollarının önemini arttırmıştır. Ülkemizde de son yıllardaendüstriyel ve teknik gelişmelere bağlı olarak motorlu taşıt miktarındaki artışın diğer ulaşım araçlarınagöre daha fazla artması yüksek standartlı yol yapımına geçilmesi, karayollarını ön plana çıkarmaktadır.Bu nedenle yüksek standartlı yol yapımı koşullarından biride yol kenarına yapılacak ağaçlandırma(bitkilendirme) çalışmalarıdır.

Trafik güvenliğinin sağlanmasında canlı materyal; güzellik, etkinlik ve devamlılık açısındancansız materyale göre daha etkilidir.

Karayolu ağaçlandırması (bitkilendirme) ;Kar ve rüzgâr siperi oluşturma, far ışıklarının etkisiniazaltma, kazaları önleme veya hafifletme, toprak stabilizasyonu, sürücü yorgunluğunu giderme, sürücüilgi alanını sınırlama, heyelan ve taş düşmelerinden koruma, kimi noktaların vurgulanması gibifonksiyonları mevcuttur.

Zonguldak-Düzce, Zonguldak-Ankara, Bakacakkadı-Bartın karayolları güzergâhları (Okyanussalİklim veya Ilıman Deniz İklimi) Karadeniz ikliminin kendisini oldukça fazla hissettirdiği bir bölgede yeralmakta ve bunun sonucunda ormandan ve yeşil bir örtüden zengin bir görünüme sahip bulunmaktadır.Bu karayolları aynı zamanda Zonguldak-Ankara, Zonguldak-İstanbul yolunun bir parçası olması nedeniile araç trafiğinin oldukça yoğun olduğu ve insanların sürekli gelip geçtiği bir yol güzergâhıdurumundadır.

3

Projenin yapılma amacı; Zonguldak-Düzce, Zonguldak-Ankara, Bakacakkadı-Bartın karayolundayeşil bir doku oluşturmak, biyolojik çeşitliliği artırmak, egzoz gazlarından dolayı oluşan hava kirliliğiniazaltmak, sürekli işleyen bir yol olması nedeniyle halkın ormana ve ağaçlandırmaya olan ilgisini vesempatisini artırmak, rekreasyon ihtiyacını karşılamaktır. Karayolunun emniyet ve konforu açısındankar ve rüzgar siperi oluşturmaktır.

3- Proje Sahasının Mülkiyeti:

Proje sahasının mülkiyeti; Karayolları Genel Müdürlüğünün kamulaştırdığı sınırlar içersinde yeralmakta olup, tasarrufu Karayolları Genel Müdürlüğüne aittir.

4 - İklim Özellikleri:

Proje faaliyet alanı ortalama 100–300 m. rakımları arasında bulunmaktadır. Bu nedenle, 137 m.rakımlı Zonguldak Meteoroloji İstasyonu değerleri alınmıştır. Prof.Dr. Sırrı Erinç’in “Yağış Etkenliğiİndisi” formülü;

Im = P / Tom

olup, bir yerin yağış miktarı ile kaybedilen su miktarı arasındaki ilişkileri ortaya koymaktadır. Erinç’in“Yağış Etkenliği İndisi” değerlerine göre bu sahanın iklim ve vejetasyon tipi

Im : Yağış Etkenliği İndisi P : Yıllık Ortalama Yağış Miktarı (mm) Tom : Ortalama Maksimum Sıcaklık ( C )

Erinç’in Yağış Etkenliği İndisine göre iklim tipi ve vejetasyon tipleri aşağıdaki şekildedir;

İndis İklim Tipi Vejetasyon Tipi

Im < 8 Tam Kurak Çöl 8 < Im <15 Kurak Çölümsü Step15 < Im <23 Yarı Kurak Step23 < Im <40 Yarı Nemli Park Görünümlü Kurak Mıntıka Ormanları40 < Im <55 Nemli Nemli Mıntıka Ormanları55 < Im Çok Nemli Çok Nemli Mıntıka Ormanları

Zonguldak Meteoroloji İstasyonu verilerine göre;

P = 1246,0 mm Tom = 16,8 1246.0 Im = -------------- = 74,2 16.8

4

Tespit edilen yıllık yağış indisine göre yörenin iklim tipi “ÇOK NEMLİ” vejetasyon tipi “ÇOK NEMLİMINTIKA ORMANLARI”DIR.

Tespit edilen bu yağış etkenliği indisleri tablosundan çıkarılan sonuçlar ise şunlardır:

ü Yapılacak arazi hazırlığının; Nisan, Mayıs, Haziran, Eylül, Ekim, Kasım aylarındayapılması uygundur.

ü Dikim çalışmaları, Aralık ayından itibaren başlatılarak en geç Mart ayı sonundabitirilmelidir.

ü Bakım çalışmaları, dikimi takip eden yılda yapılmalıdır.

5

4 - Biotik ve Abiotik Zararlar:

Karayolu ağaçlandırma çalışmalarının yapılacağı sahalar kontrol edilerek çevrelerinde biotik veabiotik zararlılara rastlanmamıştır.

5 – Jeolojik Yapı ve Toprak Özellikleri:

Proje alanı genel olarak anakaya mevcut olmayıp Kahverengi Orman Toprağı tipinde geneldeorta bünyeli orta kireçli, tuzsuz olup ph 7-7,5 arasında olup nötr olarak tespit edilmiştir. Ancak dereiçlerinde püskürük kütlelerden ve I.zamana ait granit-siyanit ve granolit gibi taşlar görülmektedir.Sırtlarda ise ana kaya tortul halde kalkerdir. Buna göre alt tabakanın I.zaman arazisi ve üst tabakanındaII. zaman kretase arazisine ait olduğu neticesi çıkarılmıştır.

Mutlak derinlik 50–60 cm. fizyolojik derinlik 60–90 cm. dir. Ağaçlandırma sahasının toprağıgenellikle kumlu-balçık olup orta kireçli ve tuzsuz topraklardır. Sahanın profil taşlılık oranı ve yüzeytaşlılık oranı %25 den az olup az taşlıdır. Ağaçlandırılacak sahalarda meyil oranı değişmekte olupçoğunlukla %41–60 arasındadır. Tahlil sonuçları ve arazi durumu dikkate alınarak Nemli orta kuşağıniçerisinde bulunan bu alanın toprak tipi kahverengi orman toprağı olarak ifade edilebilir. Bu topraklar;Daha ziyade ılıman kuşakta, yaprağını döken orman örtüsü altında görülür. Bu topraklardapodzolleşmenin aksine organik madde üst topraktaki mineral maddeye karışmış durumdadır. Yağışınfazla olduğu yerlerde karbonatlar yıkanarak topraktan uzaklaşır. Bu topraklar asit reaksiyon gösterir.Yağışın az olduğu sahalarda karbonatlar B horizonunda birikir. Hafif alkalen reaksiyon gösteren butopraklar kireçli orman toprakları olarak dikkate alınır. Diğer taraftan toprak yüzeyinde bitki artıklarınınayrışması, topraktan yıkanan bitki besin elementlerinin tekrar toprağa ulaşmasını sağlar.

Otta refüjlerde ise doldurma diye ifade ettiğimiz üst tabakada orman toprağı yer alacaktır. Ortarefüjlerde toprak ilavesi yapılmadan önce zeminde eğer asfalt çalışmalarının yapıldığı yerler mevcut iseasfalt kırılarak toprak tabası çıkartılıp üst tabakaya orman toprağı ilavesi yapılacaktır.

Proje Sahasında Drenaj sorunu bulunmamaktadır. Projede yapılacak tüm çalışmalar, (toprakişlemesi, fidan dikimi ve bakımı)toprak bünyesine ve taşlılık durumuna göre belirlenmiştir.

6

Meteoroloji İstasyonu: ZONGULDAKEnlem: 41.27Boylam: 31.48 1975–2005 Yılları Rasatlarına ait Ortalama ve Ekstrem KıymetlerRakım(m): 137

AYLARMETEOROLOJİK GÖZLEMLER

Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık YıllıkOrtalama Sıcaklık 6.2 5.8 7.4 11.4 15.2 19.6 21.8 21.5 18.5 14.9 11.1 8.0 13.5

Ortalama Yüksek Sıcaklık 9.2 9.0 10.7 15.1 18.6 22.9 24.9 25.0 22.3 18.4 14.6 11.1 16.8

En Yüksek Sıcaklık 24.1 26.0 29.9 32.6 35.6 35.3 39.5 39.0 34.0 35.9 29.9 24.4 39.5

En Düşük Sıcaklık -5.4 -7.2 -6.4 -2.1 -3.2 8.8 12.4 11.1 6.6 1.8 -0.8 -3.5 -7.2

Ortalama Nispi Nem % 67 66 66 67 70 68 71 72 70 71 66 66 68

Ortalama Bulutluluk (Gün) 6.7 6.6 6.1 5.8 4.8 3.5 3.0 3.0 3.5 4.7 5.6 6.4 5.0

Ortalama Yağış (mm) 133.2 83.4 83 61 53.6 71.1 86.2 96.7 115.2 158.7 149.5 144.4 1246

Ortalama Karla Örtülü GünSayısı

5.1 5.5 2.6 - - - - - - - 0.6 2.1 15.9

Ortalama Sisli Günler Sayısı 4.0 3.9 6.9 8.0 7.0 1.8 0.5 0.3 0.3 0.7 1.4 2.6 38

En Hızlı Rüzgâr Yönü S SSE SSW SW WSW WSW WSW WWW ES WSW SSE SW SSE

En Hızlı Rüzgâr Hızı (m/sec) 25.6 26.0 29.5 31.5 21.9 27.1 23.8 31.5 25.0 25.5 32.0 26.1 32.0

Yağış Etkenliği İndisi 173.7 11.2 93.1 48.5 34.6 37.3 41.5 46.4 62.0 103.5 122.9 166.9 74.2

İklim Tipi ÇN ÇN ÇN N YN YN N N ÇN ÇN ÇN ÇN ÇN

7

5 - AĞAÇLANDIRMA İŞLERİ:

5.1 - Ağaçlandırmanın Amacı, İşletme Şekli ve İdare Süresi:

Projenin yapılma amacı; Zonguldak-Düzce, Zonguldak-Ankara, Bakacakkadı-Bartınkarayolları güzergâhına yeşil bir doku kazandırarak mevcut doğal görünümü güzelleştirmek,biyolojik çeşitliliği artırmak, egzoz gazlarından dolayı oluşan hava kirliliğini azaltmak,sürekli işleyen bir yol olması nedeniyle halkın ormana ve ağaçlandırmaya olan ilgisini vesempatisini artırmaktır. Yapılacak çalışma, yöreye yeşil bir doku kazandırılarak güzelleştirmek, hava kirliliğiniazaltmak amacıyla yapıldığı için kurulacak tesis muhafaza karakterli olarak işletilecektir.Projede kullanılacak tüm fidan türlerinin idare süreleri doğal ömürleri olarak tespit edilmiştir.

5.1.1-Ağaçlandırmada Kullanılacak Türler:

Yetişme muhiti özellikleri yönüyle sahada yapraklı türler olarak Akçaağaç, Çınar, AşılıTop Akasya, Ihlamur, Dağ akçaağacı olmak üzere Gökçebey Orman Fidanlığında Yöreyeuygun özelliklerde bulunan mevcut üretimi olan türler tercih edilecektir.

Süs bitkisi olarak da Sarı Salkım, Ateş dikeni, Sabin ardıcı, Doğu Mazısı, Süs Kirazı,Süs Eriği, taflan çeşitleri, kotenaster, şimşir, elwodi, leylak, oya, ortanca, Mahonya gibimevcut olan türlerin kullanımı planlanmıştır.

Sahanın fidan ihtiyacı Gökçebey Orman Fidanlık Mühendisliğinden sağlanacaktır.

5.2 - İş Programı:

Yıllık İş Programı Çizelge - 4ARAZİ HAZIRLIĞI

YILLARDiri örtütemizliği

(Ha)

Toprak İşleme(Ha)

DİKİM(Ha)

BAKIM(Ha)

Tamamlama(Ha)

2010 - 8 8 - -

2011 - - - 8 8

TOPLAM - 8 8 8 8

8

4.3 –Arazi Hazırlığı:

4.3.1 –Diri Örtü Temizliği:

Proje sahasında diri örtü temizliğine konu olacak bir örtü bulunmadığından diri örtütemizliği planlanmamıştır. Ancak orta refüjlerde ve yol kenalarında dikim öncesi hazırlıkyapılması planlanmıştır.

4.3.2 –Toprak İşleme:

Toprak işlemesinin tekniğine uygun ve ekonomik şekilde yapılabilmesini iklim koşullarıdikte etmektedir. Zonguldak meteoroloji istasyonu verilerine bakarak toprak işlemezamanının Şubat-Ekim ayları arasındaki 8 aylık zaman dilimi ile sınırlı olduğunugörmekteyiz, çalışmaların kesinlikle bu zaman dilimi dışında yapılmaması gerekir.

Toprak işlemenin en uygun zamanı onun tav halinde olduğu zamandır. Bu durumdakitoprakta su ve sıcaklık toprağın biyolojik aktivitesi için en uygun konumdadır. Bu zamandilimi içinde yapılan toprak işlemesi etkili bir işlemedir.

Arazi Hazırlığı Çizelge–5

4.4 - Dikim:

Fidanların Taşınması ve Korunması:

Ağaçlandırma çalışmalarının başarısı, öncelikle dikilecek olan fidanların sağlıklıolmasına bağlıdır. Sağlıklı olarak yetiştirilen fidanın nakli, saklanması ve dağıtılması buitibarla çok önemlidir.

Proje için gerekli fidanlar Gökçebey Orman Fidanlığından temin edilecektir.

Fidanların fidanlıktan sahaya nakillerinde üstü branda ile örtülü vasıtalarlanakledilecektir. İşçi durumu göz önüne alınarak 2’şer günlük ihtiyaçlar saptanarak fidanalınmalıdır.

Toprak İşlemeAlanı(Ha) İşçi Gücü ile

(Ha)Makine Gücü ile

(Ha)

8 8 -

Toplam 8 8 -

9

Dikim Tekniği:

Fidanların dikimi adi çukur dikimi metoduyla yapılacaktır. Açılacak çukurungenişliğini ve derinliğini, tüpün ebadı belirleyecektir. Çukurdan çıkan üst ve alt toprak ayrıayrı yığın haline getirilir. Çukurun taban kısmı birkaç bel kürek vuruşu ile gevşetilir. Fidanıniçinde bulunduğu polietilen malzeme yırtılmak suretiyle fidan, toprağının dağıtılmamasınadikkat edilerek çukurun ortasına dikim derinliğinde yerleştirilir. Çukurdan çıkarılan üst toprakfidan köklerine doğru serpilir ve kökler toprakla iyice beslenerek fidanın dik durması sağlanır.Çukurdan çıkan toprak ile çukur iyice doldurulur, ayakla bastırılarak sıkıştırılır.

Dikim esnasında dikkat edilecek hususlar aşağıda maddeler halinde belirtilmiştir.

ü Toprağın dikim derinliği olan 30–40 cm. lik kısmı tavda olmalıdır.ü Çok güneşli, fazla rüzgârlı ve yağmurlu günlerde dikim yapılmamalıdır.ü Fidanlar kök boğazı derinliğinde dikilmeli, ibreleri toprağa gömülmemelidir.ü Fidan çukurunda taş, kesim artığı olmamalıdır.ü Dikimden sonra toprak çiğnenerek fidan kökleri yeterince sıkıştırılmalıdır.ü Toprağın sıkıştırılması esnasında fidan kılcal köklerinin toprakla temas etmesini

önleyecek, dolayısıyla beslenemeyip kurumasına sebep olabilecek kadar hava boşluğukalmamasına dikkat edilmelidir.

ü Tepe tomurcuğu olmayan ve çatal fidanlar dikilmemelidir.

Dikim Zamanı:

Proje sahasında yetişme muhiti şartlarına göre geç sonbahar veya erken ilkbahar dikimiçin uygun zamanlardır. Dikim çalışmaları; Aralık ayından itibaren başlanarak en geç Mart ayısonuna kadar bitirilmelidir. Orta refüjlerde süs bitkisi çalı formunda tüplü fidankullanılacağından dolayı dikime yıl boyunca devam edilecektir. Yaz aylarında ekstremsıcaklar hariç dikim yapılacaktır. Dikim esnasında zararlı ve olumsuz hava şartlarının hükümsürdüğü günlerde dikim yapılmamalıdır.

4.5 - Ağaçlandırmada Kullanılacak Türler, Aralık-Mesafeler:

Ağaçlandırmanın tesisinde ve tamamlamada yörenin iklim şartlarına uygun olan veGökçebey Orman Fidanlık Mühendisliğinde üretimi yapılan çalı formunda türler ile süsbitkisi türleri kullanılması planlanmaktadır.

4.6 - Tohum ve Fidan Miktarları, Temin Yerleri:

Ağaçlandırmanın hem kuruluş aşamasında hem de tamamlama safhasında fidan dikimiyapılacak olup tohum ekimi tercih edilmeyecektir. Tesis ve tamamlamada kullanılacakfidanlar Gökçebey Orman Fidanlığından temin edilecektir.

4.7-Bakım:

Tamamlama:

Dikimlerden sonra aynı yılın ağustos ayı sonunda saha gözlenecek, kurumalarıngörüldüğü kısımlarda aynı tür ve yaştaki fidanlarla dikim mevsiminde yeniden tamamlamadikimi yapılacaktır.

10

Ağaçlandırma Sahasının Bakımı:

Her türlü ağaçlandırma çalışmalarında tam bir başarı sağlanabilmesi, bakımçalışmalarının tekniğine uygun olarak zamanında ve yeterince yapılmasına bağlıdır. Bunedenle dikilen fidanların topraktaki su ve besin maddelerinden yeterince faydalanabilmeleriiçin 2 yıl süreyle bakım çalışmaları ( ot alma, çapa) planlanmıştır.

Ot alma-çapa işlemi, en uygun zaman olan ilkbahar yağışlarının akabinde, otlar tohumtutmadan ( en geç mayıs-haziran ayı sonlarına kadar) tamamlanmalıdır. Ot alma-çapa işlemi,ilk yıl dıştan içe doğru sığ bir şekilde uygulanır. Daha sonraki yıllarda ise içten dışa doğruyani fidanın dikildiği noktadan dışa doğru ve daha derin bir şekilde uygulanır.

Bakım çalışmalarıyla ilgili olarak Çizelge – 8 düzenlenmiştir.

Bakım Çizelge–8İş gücü ile Bakım

Alanı (Ha)Fidan Çevresinde 2 yıl ot alma çapa onarımı

(1000 Adet)

8 2

4.8-Koruma:

Ağaçlandırma çalışmalarının yapıldığı güzergâhta öncelikle koruma işleri beldelerdebulunan kamu kurum yetkilileri olup, Karayolları yetkilileri tarafından koruması yapılacakgerekli olduğu yerde Ağaçlandırma Mühendisliğinin kontrolüyle yapılacaktır.

11

KARAYOLU KENARLARI VE REFÜJLERİN AĞAÇLANDIRMAUYGULAMA PROJESİ

Düzenleyen/ 05 /2010

Orman Mühendisi Orman Mühendisi Ayşe TOPTAN Salih KUVVETLİ

Ağaçlandırma Yönetmeliğine ve Tekniğine Uygundur.

/ 05 / 2010

AGM ve ORKÖY Şube MüdürüMurat GÜNEY

ONAY / 05 / 2010

İl Çevre ve Orman MüdürüNazmiye UZUN

12

13