yoga hafıza Banu-tez

8/2/2019 yoga hafza Banu-tez

1/94

1

YOGANIN

HAFIZA ZERNDEK

ETKLER

IYF ONAYLI 2010 YOGAHAN YOGA ETMENLK ETM

gereince

NUR BANU UURLU

tarafndan hazrlanmtr

0 537 9626696

[email protected]

MART 2011

ANKARA


2/94

2

Zihin her eydir. Ne dnrsen o olursun.

Buddha

Zihni babo dolaan birisi kafasnkorkun bir mutsuzluk aslannn dilerinin

arasna sokmutur.

stat Shantideva


3/94

3

TEEKKR

Bana her zaman sevildiimi hissettiren, kendimi araym destekleyen ve hep

yanmda olan sevgili annem Oya Uurlu, ablam Bahar Uurlu ve babam

Hseyin Uurluya; deerli bilgisini, zamann ve efkatini eksik etmeyen yce

gnll hocam Ferhan Yksele, bana yogay sevdiren Pnar Canko ve Elif

neye, yoga eitmenlik srecimi bir keyif yolculuuna eviren yeni ailem

YOGAHAN-2010 eitmen adaylarna (sevgili Nilfer, Zeynep, Tuba, Ece, Itr,

zlem, Seher, Meri, Sultan, Glah, Korhan, In, Belgin, zgl) ilk

rencilerim sevgili Esin ve Sibele, ok sevgili dostlarma ve farknda olduum

olmadm, yoga ile tanmama vesile olan yaammdaki tm srelerde yer alan

kii ve olaylara sonsuz teekkr ederim.


4/94

4

ZET

Bu almann amac yogann hafza zerindeki olumlu etkilerini aratrmaktr.

Bunu yaparken ncelikle klasik anlamda hafzay ele alp, hafza performansmz

yoga yaparak nasl arttrabileceimiz zerinde duracam.

Yogann btnsellik anlay erevesinde ortak bilinkiiye zel olmayan

evrensel hafza varln ve yoga yaparak hafzamz gelitirirken ortak bilince

eriiminasl saladmza da deineceiz.

Kadim yoga metinlerinin hafza ile ilgili yaklamlarndan, modern bilimadamlarnn hafza ve yoga zerinde yaptklar deneylere kadar eitli farkl

perspektiflerden konuya yaklap geni bir bakas sergilemeye alacam.

almann belkemii olarak BangaloredakiVivekenanada niversitesinden Dr

Nagendrann yogann hafza zerindeki etkisi zerine bir ksm aratrmasn

yaynlad Yoga ve Hafza kitab seilmitir. Bu kitaptaki almann younluu

ve her bilginin tad nem asndan, almann ikinci blm olarak kitabn

tam evirisi yaplmtr.

almann belkemiini Dr. Nagendrann almas oluturduundan, geri kalan

blmler ona uygun olarak dzenlenmitir.

Giri blmnde hafzann anlam yaammzdaki yeri irdelenmitir.

lk blmde yoga nedir, hafzanasl alr, yoga uygulamalar neden/nasl hafza

zerinde etkilidirgibi konu ile ilgili temel aklamalara yer verilmitir.

kinci blmde Dr Nagendrann kitabnn tam evirisi yer almaktadr.

Sonu blmnde tm bulgulardan, kiisel yorumlardan ve karmlardanbahsedilmekte ve gelecek almalara k tutulmaktadr.

Farkl kaynaklardan derlenen ve hafza zerinde olumlu etkisi olan yoga

uygulamalar EK.1 de yeralmaktadr.

almann oluumunda faydalanlan tm kaynaklar kaynaka blmnde yer

almaktadr; Dr Nagendrann kitabnn btnln bozmamak adna kitabn

kulland kaynaka orijinal sunulduu ekilde kitap evirisinin iinde mevcuttur.


5/94

5

NDEKLER

I.0 GR ................................................................................................................................ 6

II.0 YOGA VE HAFIZANIN LKS....................................................................................... 9

II.A Hafza Nedir................................................................................................................. 9

II.B Hafza Sreleri............................................................................................................. 9

II.C Yoga .......................................................................................................................... 10

II.D Yoga Teknikleirnin Hafza zerinde Bilinen Etkileri ..................................................... 14

III.0 YOGA VE HAFIZA Dr. Nagendrann kitab ............................................................. 21

IV.0 SONU ......................................................................................................................... 85

KAYNAKA......................................................................................................................... 87EK-1 HAFIZA N FAYDALI YOGA UYGULAMALARI ...................................................... 88


6/94

6

I- GR

Eer algnn kaplar temizlenebilseydi, insan her eyi olduu gibi grebilirdi: yani

sonsuz.

William Blake

Hepimiz biriciiz. zeliz. Kendimize zgyz. Nedir bizi birbirimizden ayran ey?

Dncelerimiz? Dncelerimizi ortaya koyu biimimiz? Tavrmz? Tarzmz?

Yorumumuz? Kendimizi nasl tanmladmz? Kendimiz dndaki dier her eyi

nasl tanmladmz? Nasl baktmz? Nasl algladmz?

Nesneleri olduklar gibi grmeyiz, olduumuz gibi grrz.

Thalmud

niversite yllarmda ok deerli bir deneysel psikoloji profesrnden iAlg ve

renme zerine dersler almtm. Prof. Dr. Umur Talasl algy bir sandvi modeli

ile izah ederdi. Onun kelimeleriyle: alg iki efendisini bilisellik (idrak) ve duyum

tatmin etmeye alan, iki efendinin arasn bulmaya alan bir hizmetkrdr.

Veri beynimize duyular aracl ile girer. Alg, duyumdan ald veriyi yorumlayp

bilisel sistemin kabul edecei bilgiye dntrr. Dnya bilgisi bu ekilde oluur.

Duyum ve bilisellik arasnda kpr kuran alg, bu efendileri tatmin etmek iin

bazen bir dizi ilzyon yaratrii.Alg, veriyi bu iki efendiyi tatmin edecek ekilde

yorumlarken eitli deerlendirmeler ve kabuller yapar. ounlukla birincil olarak

dnya bilgisine bavurur. Dier deile kendi rettii bilgi daha sonra tatmin

etmesi gereken sistemin bir paras olur. (1)

iSn. Prof. Dr. Umur Talasl halen Atlm niversitesi Psikoloji blmnde almalarna devametmektedir. Yaama bak am deitiren bu deerli bilim insanna her zaman sevgi ve minnetbesleyeceim.iikizkenar yamuk deneyi: ikizkenar yamuk biiminde bir pencere saat ynnde dnd halde

izleyicide ileri geri salnyormu algs yaratr nk hepimizin pencerenin biimine ait dnya bilgisidikdrtgendir. Bu dnya bilgisine sahip olmayan, yani yuvarlak pencere formuna alkn toplumlar builzyonu grmezler. Bu ilzyonun daha da ileri hali tropozoit pencerenin bir kenarna ubukilitirilmesiyle olur. Pencere nin dairesel hareketini ileri geri salnm olarak kabul etmi olan alg,ubuun hareketi ile pencerinin hareketine dair kabuln badatrabilmek iin pencerenin ortadankesildii ve ubuun her salnmda pencerenin ortasndan geerek dier yana ulat algsn yaratr.Yani alg bir kez doru sayd kabulde o kadar inatdr ki, kabuln srdrebilmek adna pencerenin

kat malzemeden yapld ve kesilip tekrar birleemeyecei bilgisini gz ard eder. Bkz.http://www.dailymotion.com/video/xbzfep_bir-gorsel-lluzyonun-analizi_lifestyle.http://library.atilim.edu.tr/kurumsal/pdfs/090410.pdf.
http://www.dailymotion.com/video/xbzfep_bir-gorsel-lluzyonun-analizi_lifestylehttp://www.dailymotion.com/video/xbzfep_bir-gorsel-lluzyonun-analizi_lifestylehttp://library.atilim.edu.tr/kurumsal/pdfs/090410.pdfhttp://library.atilim.edu.tr/kurumsal/pdfs/090410.pdfhttp://library.atilim.edu.tr/kurumsal/pdfs/090410.pdfhttp://www.dailymotion.com/video/xbzfep_bir-gorsel-lluzyonun-analizi_lifestyle


7/94

7

Bir inek grdmzde, aslnda baktmzey inek olmayan her eyin aksidir.

Dharma Kirti stat

Eerhafza diye bir kavram olmasayd, bilgiyi saklayabilmek ve eriebilmek

mmkn olmayacakt. Kendimize ve dnyaya dair sahip olduumuz tm dnce,

gr, yaklam, fikir vb hafzamz sayesindevardr. Hafza gnlk yaam

srdrmede ok nem tayan bir kavramdr. Basit bir sohbeti srdrebilmek iin

bile hafzamzn yardm gerekir. Hatta ve hatta admz, ailemiz, yamz vb gibi

gnlk yaam ierisinde zerine hi dnmemize gerek olmayan bilgiler dhil,

tm kimliimizi ve gemiimizi hafzamza borluyuz. Hafzamz olmasayd

kendimizi ifade etme, hatta z kavram gelitirme frsatn bile bulamazdk.

Kendimize ait gelitirdiimiz kimlik-ahs-z kavramnn devamll hafza

sayesinde mmkn olan bir eydir. (3)

Balarkensorduumuz sorunun cevab yukardaki bu anlatmda gizlidir. Bizi biz

yapan her ey ama her ey hafzamz sayesinde vardr.

Hafza performans sabitlii ile tannan bir kavram deildir. Bazen zehir gibi olan

keskin bir hafza baz durumlarda ok zayf olabilir. Hafza performanslarndaki

deikenlie sebep olarak gnlk yaam tarzmz, stres, zihni megul eden ikilem

ve problemler ve bunlardan kaynaklanan endie korku kzgnlk gibi olumsuz

duygular gsterilmektedir. Dier yandan hafza sklkla nostaljik yaklalan bir

kavramdr. lerleyen yala birlikte beynimizin yprand, yavalad ve

fonksiyonlarn kaybettii popler bir fenomendir. Oysa uzmanlar (Prof. Michael

Merzenich, San Fransisko Kaliforniya niversitesi, Btnleik Sinirbilimi Merkezi

KECK ) beynin onu kullanma biiminize bal olarak srekli kendisini yeniden

modelleyen bir makine olduu, bilisel yeteneklerimizdeki dn beynin

kapasitesiyle deil onu kullan biimimizle alakal olduunu sylyorlar. Bunun

anlam hafza performansmzn tamamen bizim seimlerimize bal olduudur.

(4)

Hafzay gelitirmek mmkndr.


8/94

8

Bu almann amac yogann hafza zerindeki olumlu etkilerini sunmaktr.

imizde sonsuz biz z vardr. Kendimiz gerekletirmemizi bekleyen sonsuz bir

potansiyel. Yogann esas birlemek, btnlemektir. e yaplan bir yolculuktur.

Kiinin iindeki evrensel ze temasdr. Kiisel hafza egonun rndr, atmandr,

kiinin kendi zannettii eydir. Yaanm olan deneyimleri ierir. Kabuktur.

nyargnn esin kaynadr. Kiinin dnyaya bakt pencere zerine gerilmi

perdedir; grnty bulanklatrr. Oysa kendini gerekletirmek iin zgr olmak

gerekir. Zihnin yapt tanmlarla dnme, davranma, yargya varma

alkanlndan syrlp gzlemci olabilmek gerekir.Evrensel bilince ulamak

gerekir.

Bu almann bir dier amac yogann bak asyla bir dier hafza kavramn

da irdelemektir. Bu hepimiz iin ortak olan, z bilgisini ieren evrensel bir

hafzadr. liki iinde olduumuz bu evrensel hafzaya/bilince dair farkndalk

yaratmak/arttrmaktr.


9/94

9

II- YOGA VE HAFIZANIN LKS

II- A Hafza Nedir?

Hafza Klasik anlamda kiinin yaam deneyimlerinin beynin baz blmlerinde

(temporal lob, cerebrum etc) kodlanarak kaydedilmesi ve gerektiinde geri

arlmas yani hatrlanmasdr. Dier yandan modern bilimlerin ve kadim

ilimlerin hafza ile ilgili farkl yaklamlar da vardr.

Vedalar insan varln ben dzeyde 5 enerji klf (pancakosa) aklar. Ve

hafza yalnzca fiziksel bedene ait bir kavram deildir. Beinci dzeyin

annamayakosa- tanrsal farkndalk boyutu olduunu dnrsek tm varolua

iin ortak bir hafzadan bahsetmi oluruziii.

Benzer ekilde Psikolojinin babalarndan C.G.Jungun kolektif bilinalt adn

verdii nemli kavram dnyadaki tm insanlarn ve gelmi gemi tm

yaamlarn ortak bir bilin havuzuna sahip olduu ve bu ortak bilinaltna

hepimizin deneyim/bilgi gnderdii ve buradan bilgiektiini ne srer. Bu

ekilde karanlk korkumuzu vb. aklar. Bu konuyla badak bir deney

yledir: Bir grup denekten gazetedeki gnlk bulmacay zmeleri istenmitir.

Ertesi gn, nceki gn bulmacay grmemi baka bir grup denekten yine ayn

bulmacay zmeleri istenmitir. lk grup denek bulmacay zdkten ve ortak

bilinalt havuzuna bu bilgiyi gnderdikten sonra bulmacay zen ikinci

grubun ilk gruba oranla baarsnn olduka fazla olduu grlmtr.

Yine ayrca hcre baznda hafzaya sahip olduumuzdan bahsedilmektedir.

II- B Hafza Sreleri

Bilimsel anlamda hafza bilgiyi kodlama (veriyi hafzaya alma), depolama

(verinin hafzaya yerlemesi, saklanmas) ve hatrlama (veriyi hafzadan geri

arma) srelerinden meydana gelir. Bilgi bir bellek izi yaratr ve yine bu

bellek izi kullanlarak hatrlama gerekleir. Hafzasreleri ok kiiseldir. ki

iiiBeden klflar ile ilgili detayl bilgi ilerleyen blmlerde anlatlacaktr.


10/94

10

kii birebir ayn olayhakknda tamamen farkl eyler hatrlayabilir. nk

gemi deneyim bilgi ve ihtiyalarmz olaylar alglama - doal olarak kodlama

sreleri zerinde etkilidir. Yeni bilgi bellekteki mevcut bilgi ile

ilikilendirildiinde daha derin bir iz yaratr. Anlaml bir ey daha iyi hatrlanr.

Yani kodlamamz kim olduumuzla ilgilidir. (2) (3)

ster olumlu ister olumsuz olsun, iinde youn duygu barndran deneyimler

daha iyi hatrlanr-hafzaya alnr. nk ister istemez zihnimizde bu

deneyimin zerinden defalarca geeriz. Tekrar ve organize etmek uzun sreli

hafzaya veri almann ve armann en etkili yollardr. (3)

Baz durumlarda negatif hisler hafzaya ulamamz engeller. Endie, korku,

snav stresi, gelecek kaygs gibi duygularn hafza zerinde olumsuz etkileri

vardr. Bunun sebebi dorudan o duygu ile deil, duygunun yaratt

dncelerle ilgilidir. rnein bir topluluk nnde sunum yapacak konumac

endieye kapldnda - Acaba sesim iyi kacak m? Beni beenecekler mi?

Ya beenmezlerse? - zihninin kaplayan dnce silsilesi ar

kalabalklama etkisi dourur, bu durum hatrlama srecini baltalar ve bu

nedenle hafza performans der.

evreyi nasl algladmz duyular ve dnce eklimize baldr

Zihin hep speklasyonlar retmek ister. Ancak tekrar yolu ile tek bir duyum

sabitlenir. renmek tekrar etmekle olur. Sabr farkldr. Beklemektir,

dinlemektir. Gze grnr olmayann ortaya kmas, saklanlam kefetmek,

anlamak iintm duyular keskinletirerek beklemektir. Yoga retisinin byk

ksmnn anlam sakldr, ancak uygulanarak idarak edilebilir. Ancak yeterince

bekler ve dinlersek renmeye yetecek kadar iimizde yer aabiliriz.

Sabretmenin iinde bilme istei (tapas) gizlidir. (6)

II- C Yogann bak asyla hafza, zihin bilin kavramlar nedir?

Yogaie yaplan bir yolculuktur. Kiinin iindeki evrensel ze temasdr. Esas

birlemek, btnlemektir.

Yoga uygulamalarnn tamam btndr ve hepsi ayn amaca hizmet eder-ze ulamak.


11/94

11

Zihin:

Zihin tecelli etmi ve etmemi dnceler btndr. Yoga Vasisthaya gre

yaratmn kuma zihindir.

Yoga Vasista: Brahma tanyate visvam manasaiva svayambhuva.

Manomayam ato vistam yaunama paridrsyate.

Brahmanevrenin tamamdr; evrenin tamamna nfuz etmitir, hkimdir.

Brahmandan yola kan zihin kendisini evren olarak ortaya koyar. Yani tm

yaratm zihnin bir rndr.

Dnce bir enerjidir. Madde de bir enerjidir ancak katlamtr.

Madde dondurulmu, paketlenmi enerjidir ve Vasistha enerji zihindir der.

Donmu paketlenmi haldeki enerji (gros beden) daha az serbestiye sahip

enerjidir ve saf idrak ve saf bilin haline ulaan enerji (sbtil beden)daha fazla

serbestiye sahiptir. (moksa-pramatman-brahman- anandamaya kosa

dzeyinde ulalan yer)

Moksa MoksaSanskrit dilinde bir terimdir. Anlam hayatn srklenmesinden,

akndan, karmann zincirlerinden zgrlemektir. Moksaolumlu anlamda bir

tamlk, btnlk durumuna karlk gelir. Varln karmann ykmllklerinden

arnm, tam olma halidir. yol ile Moksaelde edilir: bilgi yolu (jnana),

adanmlk yolu (bhakti) ve hizmet yolu (karma). Moksainsan varlnn

varabilecei en yksek hedeftir. Bazlar Moksadurumunu lrken yaayacak

olsa da, esas hedef yaamda bu durumu yakalayabilmektir.--- Kiinin kendisini

birey olarak alglad dnya grnden ayrld noktadr Kiinin maddesel

varolutan ayrlp Brahmana (Evrensel Ruh) katld, bir olduu noktadr.

Mantra syleyerek moksa salanabilir.

Paramatman Primordiyal benlik, benliin tesi, mutlak benlik, evrensel ruhanlamlarna gelen Sanskrit dilinde bir terim. Paramatmanbensizlik halidir,

evrensel benliktir; orda kiisel herhangi bir ey artk yoktur. Evrensel benlik

varlmznkaynadr, ayn zamanda hepimizin varmaya alt yerdir.

Bilin (ve bilinalt):

Batl bilimsel yaklamda zihin ve bilin ve hatta bazen hafza kavramlar ou

kez birbirinin yerini alr. Hatta psikoloji ilkin zihin ve bilinlilik hallerini

inceleyen bilimdal idi. Bilimsel olarak bilin halinden bahsedilir: bilin(uyanklk-gzlemleyen ve kontrol eden mental hal) bilinalt (basklanm


12/94

12

ocukluk deneyimlerinden ve duygulardan oluan ve tam olarak bilin

dzeyine ulamayan ancak karar verme ve davran vb.modellerimizde

yansmalar grnen hal) bilinsizlik (uyku hali, madde etkisi altndaki haller

ve baz hastalk halleri, koma)

Yogada Gerek (bilinlilik) kendisini drt dzey ve etkinlik alanda ifade

eder:

Bu drt dzey:

Fiziksel 1-gros dzey:bilincin uyank hali zihnin bilinli hali ve gros alanda

tezahr

astral 2-sbtil dzey:bilincin uku hali zihnin bilinsiz (kendinden gemi) hali

sbtil alanda tezahr

nedensel 3-nedensel dzey: bilincin derin uyku hali zihnin bilinalt hali

nedensel alanda tezahr

tanrsal 4-drdncdzey: tek bir mutlak geeklik: bilinlilik-mutlak. z-atman-

brahman-birlik-mutlak gerek-tanr

etkinlik alan:

1-bilinlilik-farkndalk halleri: uyank-uyku-derin uyku. Gn iinde hepsini

srayla yaarz

2-zihnin halleri: bilinli-bilinsiz-bilinalt. Her de birlikte ilese de Zihin

yalnzca birinde olur. Birlikte ileme durumunun farknda olmayz.

3-tezahr halleri: gros-sbtil- nedensel. birlikte vardr, birbirine gemitir,

biri bir dierinden kaynaklanr ve ona dner.

Bilinliliin 3 hali vardr: uyank-uyku-derin uyku. Ve zihin bilin dzeyinde

tezahr eder bilinli-bilinsiz-bilinalt.

Bilinliliin 3 hali Bir nehir gibidir:Yzey: nehrin yzeyi uyank hal

Dip aknt: nehrin iinde akan aknt uyku hali

Yatak: hem dip akntya hem de nehir yzeyini biimlendiren nehir yata

derin uyku (9)

Hafza:

Patanjalinin sutralarnda: hafza (smriti) yaanan bir eyin zihindenkaybolmamas olarak tanmlanr.


13/94

13

Vedalarda: Daha nce deneyimlediimiz dncelerin hatrlanmas ilemine

hafza ad verilir.

Yogacharya Vishwas:hafza bilinen/vakf olunan bilgiyi yeniden ortaya

karma-retme yetisidir der.

Yoga bak asnda hafza bilgi kayna deil bir idrak alandr.

Smriti: patanjaliye grehafzann depoland yer. Depolama ilemi alglama

ve deneyim yoluyla gerekleir.

Bir eyi tekrar tekrar yaptnzda sinir alarndan patikalar oluturursunuz

bu yogada samskara olarak bahsedilen eyle paraleldir. Bellek izi!

C.G.jungun psikoljiye katt ok nemli bir yaklam vardr: kolektif bilinalt.

hafza hepimiz iin ortak olan kolektif bilinaltndan bilin dzeyine ykseltilen,

atalarmza! ait bellek izleridir. Jung bunlara ait dorudan kantmz

olamayacan ancak sembollerin buna rnek tekil edebileceini syler.

Junga gre bilinalt iki eyden oluur: atalarmza ait yukarda bahsettiimiz

bilgi ve kiinin ahsna, bu yaamnda biriktirdii deneyimlere ait unutulmu

veya bastrlm bilgi. Yoga bak asyla bu ikinci tip hafza samskaradr. (10)

Patanjaliye gre ego reten ve tkanklklar yaratan samskara temizlendiinde,

stdzey bir alg (pratibha-sezgi) deneyimlenir. Bu alg egonun snrlandrd

bilin dzeyinde oluan gnlk algdan ok farkldr-

Patanjaliye gre iki tip alg vardr: ego ve onun samskaralarnn limitledii

snrl alg ve pratibha. Pratibha dzeyinde alg bir dier psikolog Wolfgang

Pauli tarafndan ok iyi olarak u ekilde aklanmtr: eer kara bir delie

yeterince uzun sre bakarsanz, delikten size neyin baktn grrsnz. (Bu

rnei zellikle vermek istedim nk geen hafta yaptmz kundalini yogaalmasnda bunu birbirimizin gzlerinde deneyimledik bir eye veya hibir

eye yeterince uzun sre bakarak kendi ruhunun psyche farkndalna

varmak)

Bu pramatmandr. Patanjali ve jungun yaklamlarndaki ortak payda burada

ok net grlmektedir. Herikisi iin de ilk tanmlar ayndr. Ancak patanjali

ikinci alg tipinin ilkinin devam, yani kiinin limitlerinden kurtulduu durumu

olarak tanmlar. Jung ise kolektif bilinaltn . Buradaki esas farkllk yogann

birlik-btnlk anlay ile modern bak asnn bireysellik kabulndenkaynaklanr.


14/94

14

Zihnin tm hallerinin temelinde Ahambulunur- yani genel adlandrlyla Ego.

Her ne yaparsak yapalm, temelinde hep Ben dncesi vardr Ben

gryorum, Ben yapyorum, Ben yiyorum vb. Kiisel hafza egonun rndr,

kiinin kendi zannettii eydir. Yaanm olan deneyimleri ierir. Kabuktur.

Kimliimiz, ahsi z kavrammz haricinde bir de imizde sonsuz biz z vardr.

Kendimiz gerekletirmemizi bekleyen sonsuz bir potansiyel.

Kiisel hafza nyargnn esin kaynadr. Kiinin dnyay alglad

penceresinin zerine gerilmi perdedir; grnty bulanklatrr. Oysa

kendini/potansiyelini gerekletirmek iin zgr olmak gerekir. Zihnin yapt

tanmlarla dnme, davranma, yargya varma alkanlndan syrlp

gzlemci olabilmek gerekir.Evrensel bilince ulamak gerekir. Dier bir deyile

karmasn tamamlamas gerekir.

Akaik kaytlar bir nevi evrensel hafza havuzudur. Kiinin daha nceden

dnd, yapt-henz yapamad eyler karmasnda kaytldr

(samskara) ve bunlar onu davran modelini belirler.

Gautam buddhaya gre tm samskara, meditasyon yoluyla bilinaltndan

bilin-farkndalk dzeyine getirilebilir ve kii nceki yaam bilgisine vakf

olabilir. Bu da tam olarak o anda var olmaktr. Yoga zihnimizde gemi

yaamdan kalan tm bu samskaray temizlemenin, zihni sadeletirmenin

yoludur.

Patanjaliye gre yogann tanm; tamamen net/berrak ve ayrtrabilen bir zihin

dzeyine ulaana dek gemi yaamlardan gelen tm karmik samskaray yok

etmek, ondan kurtulmaktr.

II- DYoga Teknikleirnin Hafza zerinde Bilinen Etkileri

samadhi siddih ishvarapranidhana

kii tamamen kendisini brakp tanrya/ze/yksek benlie/kaynana

teslim olduunda mutlak/mkemmel konsantrasyon seviyesine

(samadhi) ular.


15/94

15

Patanjalinin yoga sutrasnn sekiz kolu vardr. Bunlar:

yama kurallar

nyama kurallar

pranayama nefes teknikleri

asanabeden durular

meditasyon

dhyana

dhanara

samadhi

Upanishadlarda vara kollektif bilin dzeyi anlamnda kullanlr. Tanr bir kiideil, Mutlak Gerek halidir. Kiinin bilin dzeyi Evrensel Bilin dzeyine

geldiinde buna Kendini Gerekletirmeself realization denir; nk ordabireysel z eitliliin birliini, temel prensibi, tm biimlerin ve isimlerinardnda yatan Evrensel z fark etmitir. (www.swamij.com)

Patanjalinin yoga sutralar adm adm izlenilen bir yoldur ve yolun sonu,yani yogann erei kolektif bilince varmaktr.

Patanjali yogasnn ilk iki kolu olan yama ve nyama kurallar asanalar, nefes

almalar, meditasyon vb.ile eit nemdedir. Tm dzeylerde (kosa) yama ve

nyama kurallarn zmsemek gerekir. Bunun iin honutluk, sakinlik, hrsszlk

ve bencil olmamak gibi zellikleri edinmek gerekir. Bu erdemlerin fizyolojisini

bize reten asanadr. Asana- beden durular zihni ekle sokmann bir

yoludur. (7)

BKS Iyengarn szleriyle: Asana duru demektir, bu vcudu fiziksel, mental

ve ruhsal bir tavrla yerletirme sanatdr. Duruun iki aamas vardr,

yerleme ve yeniden yerleme. Yerleme hareket demektir. Yerleme yaplan

asanann vcut ve uzular iin ngrd sabit pozisyonun suretine girmektir.

Yeniden yerleme o pozu derinlemesine dnmektir, pozun iine

derinlemesine girmektir. Vcut ve uzuvlar doru srayla gereken konumlarn

alacak ve bylelikle rahat ve sakin hissedecek ekildekonumlandrlr. Zihinde

kemiklerin, eklemlerin, kas, doku ve hcrelerin huzur ve sakinliini

deneyimleyecek ekilde poz yeniden dnlr ve yeniden ayarlanr

Vcudun hangi ksmnn, zihnin hangi ksmnn altn ve bedenin hangi

blmnn zihni etkilemediini derinlemesine dnerek zihni vcudun bir

uzants haline getirebiliriz. Vcut konsantre olduka ve geniledike, zeka da
http://www.swamij.com/http://www.swamij.com/http://www.swamij.com/http://www.swamij.com/


16/94

16

daralarak veya genileyerek vcudun her noktasna ular. Beden ve zihin,

zihin ve ruh arasndaki ikilikler kaybolur veya yok edilir. (5, s55-56)

Klasik anlamda yoga- Patanjalinin yogas, zihnin ileyii zerine almalardr.

Beden durular, yogann asl hedefi olan varln tanmlanmas yolunda

nemsiz nc uygulamalar olarak deerlendirilir.Yoga bir bilinlilik

almasdr. Biz naslz ve zihnimiz nasliliyor dier bir deyile kendimizle

ve dierleriyle nasl bir iletiim halindeyiz. (6)

Yoga uygulamalar gzlemci olmay ierir. Yapmak yerine sadece tank olmak.

Dncelerimiz iin de ayn ey geerlidir. Tepkimizi kontrol etmek yerine

yalnzca onu incelemek. Duyularn ve algnn zihni kreltmesine izin vermeden

grmeye almak. Bu hareketi yapmak yerine hareket olmaklaolur. Iyengar

bunun iin pozda kal sresini uzatma yntemini seiyor. 10 dakikadan uzun

kaldnz her asanada artk yaptnz ey dikkat etmektir. Bu hareket halinde

meditasyondur. Zihni odaklamay ve duyularn aknln gzlemlemeyi

gerektirir. Bu vcuda veya duruun-hizann doruluuna konsantre olma

durumu deildir; varln iine dalma, sknet salama ve zihni boaltma

sanatdr. Bu bir farkndalk-bilinlilik-uur almasdr. Zihnimizde dnp

duran dncelerin bizi nasl engelledii ve kim olduumuza dair bir

almadr. Kii hareket iinde kendini gzlemler; kendi hatalarn,

zayflklarn, karakter zelliklerini bulur.Yoga yaparken kendimizi alrz;

kendi bilinliliimizi-idrakimizi-uurumuzu. (6)

Yogaya gre bedenin be klf vardr (pancakosa). Bunlar;

Annamayakosa -fizik beden, hcresel hafzann varolduu yer.

Pranamayakosa- nefes ve duygularn bulunduu enerji beden, igdlere

bal hafzann (deneyimlerin) olutuu yerManomayakosa- hafza ve takntlarn yer ald mental beden, duygu ve his

hafzasnn olutuu yer

Vjnanamayakosa- zeka ve bilgelii barndran entelektel beden. Srekli

olarak hareketlerimiz ve onlarn sonularna bal olarak renir ve

rendiklerimizi gncelleriz. Deerlerimiz verdiimiz tepkilerin kaynadr.

Vjnanamayakosada samskara dzeyinde hafza oluur. Vijnanamaya Kosa

hafzas gemiin, imdinin ve gelecein bilgisine vakftr.

Anandamayakosa- evrensel ruha kavuacamz ilahi bedendir. Moksa halidir;burada ben yoktur. (7)


17/94

17

Bhagavadgita yle der:

Yogasthah, kuru karmani sangam tyaktva Dhanajaya

Tm bamllklarnzdan feragat ederek bu mutlak farkndalk ile

(Anandann en st dzey hafza hali) ahenk iinde yaayn.

Ananda tam bir alma/genileme ve kutlu bir farkndalk halidir, bir i

HUZURU/SESSZLK halidir. O farkndala sahip olma teknii orada hep ve

daha da fazla kalmaktr. Carlos Castenadann yazd Don Juann

retilerinde Don Juan rencisine sonsuz gkyznn altnda sabahlar

saatlerce ve akamlar 4 saat oturmasn ve yalnzca bakmasn; bunu aylarcave belki yllarca yapmasn tler.

Vjnanamayakosa muhakeme ve idrak alandr. Mantk yrtme, yarglama,

deerlendirme, karar verme buradadr. Zeka dzeyinde hafza geliimi iinde

bulunduumuz zamandan balar. (Anda olmak. Kuantum.) Bu dzeyde hafza

geliimi Jnana ls ile olur Sravana-manana-nididyasana: yce olan veya

tm yaratma ilikin btncl yaklamlar duymak (veya okumak) ak bir

zihinle ve nyargdan, inanszlktan veya kr inantan arnm olarak, bir bilim

adam edasyla ayn eyi mantk yoluyla analiz etmek inceleyerek deney

PANCAKOSA


18/94

18

yapmak, tm dncelerin kkeninin iki dnce arasnda kaldn bulmak

iin yaplan youn aratrma veya u soruyu sormak ben kimim?

Manomayakosa akl seviyesidir. Dnce ile beslenir. Zihnin aktif olduu alan

budur. Olumsuz duygularla beslenirse enerjiyi tketir.

Bellek izleri ncelikle prana dzeyinde, prana ak ablonlar olarak depolanr.

Cancala vaziyetindeki geliigzel bir zihnin zellikleri rastgele, dengesiz ve

kontrolsz miktarlarda prana akdr. Bu tip prana dengesizlikleri fiziksel

bedende nefes farkllklar olarak kendini gsterir. Canl beden dzeyinde

hafza geliimi iin kilit nokta pranik akn ahenkli hale getirilmesidir.

Pranamaya dzeyinde hafzay gelitirmek iin nefes uygulamalar ve

pranayama teknikleri etkin olarak kullanlr. Kapalabathi, blgesel nefesler ve

eitli pranayama teknikleri hafza geliiminde etkindir.

Anadamayakosa dzeyinde tm metodlar ve patanjalinin yoga sutralarnn

tamam hafza geliimi iin kullanlabilir.

Hafza bilinen bilgiyi yeniden retebilme yetisidir.

Yogacharya

Hafza zaten bilinene balanmaktr.

Hindu yazlar

ki farkl hafza fenomeninden bahsetmitik. Fiziksel beden dzeyinde ve

evrensel bilin dzeyinde. Yoga teknikleri hem fiziksel dzeyde hafzaya, yani

kodlama, depolama ve geri arma srelerine faydal olur, hem de bedenindaha sbtil dzeylerinde idrak etme ve evrensel bilince vakf olma yolunda

atlan birer adm nitelii tar. Belki de bu ikisini birbirinden ayrmamak gerekir:

kii nce dncelerinin kaynana erimenin yolundan geerek

dnceleri/zihni susturup z kaynaa yol alabilir.

Olumsuz duygular zihnimizi kalabalklatrr ve bazen tekrarlanmalar

sebebiyle- bu duygularn yaratt bellek izleri olduka derin olur. Zihin yargya

varrken, hafza alrken, ilikilendirilmi tm bilgiler kullanldndan, buyoun bellek izleri arasnda zihne ar yklenme olacaktr. Bu durumdaki zihin


19/94

19

berrak deildir, sislidir, odaklanamaz. Oysa hem klasik anlamda hafzaya

ulama hatrlama- hem de ze dnmek iin sessiz ve dingin bir zihne ihtiya

vardr. Bu skuneti elde etmek iin yogann tm kollarndan faydalanmak

mmkn olabilir. Yama kurallar temiz olmak, yalan sylememek,

biriktirmemek, yanmak. Temiz yani kargaadan uzak bir zihin, biriktirmemek

yani olumsuz duygu biriktirmemek, yalan sylememek yani zihni megul

edecek endieler tamamak, yanmak yani aclarn yakp eritmek. Bunlarn

hepsi zihnin odaklanmasna ve sakinlemesine yardmc olacaktr.

Hafza ve duygusal hallerimiz ilikilidir. Zihnin berrak olma durumuna prasada -

guna ad verilir. Aklmz karklna duygusal durumlarmz sebep verir.

Zihnin berrakln bozan budur. Zihnin berrakln yeniden kazanmak iin

konsantrasyon gereklidir; ki bu bir aba deildir yalnzca duygusal

karklklardan zihnin arndrlmasyla gerekleir. Berrak bir zihin hatrlar,

kark bir zihin sislidir, unutur. Hafzann zayflna sebep olan ey tamas

hakimiyetidir (8)

Konsantrasyon ve meditasyon gibi Yoga teknikleri hafzay gelitirir. Yoga

dikkati, kavramay/bilii, duyularla edinilenbilgiyi ileme yetisini ve grsel

algy biler. Asanalar, pranayama, meditasyon ve Om mantrasn sylemek

beyne giden kan dolamn besler. Yoga ayn zamanda hatrlama konusunda

da fayda salar.

Beden durularnn fiziksel, fizyolojik, psikolojik, entelektel ve ruhani etkileri

vardr. Vcudun asanann kalbna dklmesi duyular, zihin, zeka, uur ve z

ile tm bedenin katld bir sretir. Asana doru yapldnda zihin-beden,

zihin-ruh arasndaki ikilikler kaybolur, zekhcre dzeyinde deneyimlenir. Bu

fizyolojik salk getirir. Zihin ruha yaklar. Asanalar zihnin bedenle olanban koparp ruhun na ynelecek ekilde yaplmaldr; bylelikle kii

ruhun evine yerleir. (5)

Hafza performansnn dmesine yola aan bir dier sebep ar

kalabalklama etkisidir. Zihinde gereinden ok dnce-veri-bilgi vb

olduunda, hatrlamak zorlar. Asana iindeyken heresnediimizde veya her

bir hareketimizle bir tepki oluur;nefes sklarveya dikkat bilenir veya zihin

tepki verir. Bu zihinle beden arasnda bir etkileimdir. Kiibu etkileimi kontroletmek yerine gzlemlemeyi tercih ederse dikkati bilince ynlendirmi olur.


20/94

20

Bilin zerine almakhafzay gelitirmek iin doru seimdir. Hareketler

bilincine vararak yapldnda daha az karmak, daha saf, sade ve temiz

olurlar. Sonu olarak zihinde daha az iz (samskara) brakrlar. (goode)

Benzer ekilde olumsuz duygular da hafzada ar kalabalklama etkisi

yaratr. Krishna bunu u ekilde akly

Patanjali smriti (hafza) deneyimlenmi ve zihinde kaybolmu ey olarak

tanmlar. (Sutra 1.11) Sutra 1.20 smritiyi Samadhiye ulama yollarndan biri

olarak gsterir


21/94

21

III- DR. NAGENDRANIN KTABI

YOGA VE HAFIZA

Hafza Bankanzn Kaplarn Amann Ve

Geniletmenin Anahtar Yogadr.

Dr. H R NAGENDRA

Dr. SHIRLEY TELLES

VIVEKANANADA KENDRA YOGA PRAKASHANABANGLORE

1999, 1. BASKI

ISBN 81-87313-17-X

EVREN

NUR BANU UURLU

ANKARA, 2011


22/94

22

TEEKKR

Bu kitap

Vivekananda Kendra akmnn mimar;

geni grll ve ak fikirliliiyle, sebatla ve mkemmellie ulama gayretiyle yapt

almalaryla yaamlarmza ilham veren,

Mananeeya Late Sri Eknath Ranadeye adanmtr.


23/94

23

KTAP HAKKINDA

Hatrlamak ve unutmakbeynimizin en byleyici zelliklerinden biridir. Psikologlar,

nrologlar ve filozoflarn hafza ile ilgili olduka detayl teorileri vardr. Bunlarn bazlarndan

bu kitapkta bahsediyoruz. Ek olarak kadim Hint yoga yaztlarndan da alntlar yapyoruz.

Modern yntemlerle ve yoga yaparak hafzay gelitirme yntemlerini de irdeliyoruz.

Dr H R Nagendra ve Dr Shirley Tellese bu kitab yaynlama izni verdikleri iin teekkr

ederiz.

Ayrca M/s Karthik Grafik ve M/s Samrudha Basmevine ilerindeki kalite ve zverileri iin

teekkr ederiz.


24/94

24

YAYINCININ NOTU

Modern bilimsel aratrmalar Yoga ve ruhaniyetin zengin mirasnn nda daha net ifadeler

kazanmaktadr. Dounun bilgelii bat jargonunda yeniden hayat bulmaktadr.

Gnmzdeki hastalklarn penesindeki hastalarn tedavi ve rehabilitasyonunda hayati bir

rol oynayan Yoga Terapiye Btnsel Yaklamn yaygnlamas asndan aratrma

sonularn anlatan makalelerin yaynlanmasnn ok nemli bir yeri vardr. Ancak bu

aratrma bulgular toplumun anlayaca ekilde de sunulmaldr. Aratrma bulgularnn

yaynlanmas iin zel bir aba sar feden V K YOGASn nemini burada vurgulamak gerekir.

Vivekananda Kendra Yoga Prakashanann hayali dnyamzn farkndala olan ynelimi iin

ve; eitimli ve zeki insanlarn maddeye baml mekanik zihin yapsn dnya apnda

farkndalk temelli btncl bir bak asna ulatrmak iin kalemi ve medya aracl ile

mmkn olduunca katkda bulunabilmektir.

HEDEFLER:

Okunacak materyalin herkese ulamasn salamak

Geni bir sat a kurmak

Swamy Vivekanandann kadim yoga retisi ve kltrel mirasa ilikin mesajn

yaymak iin bir takm oluturmak

Bu birim yoga ve yoga aratrmalarn duyurmak iin kitaplar, raporlar, aratrma sonular ve

makaleler, dergiler, grafikler, ses ve video kaytlar, CDler yaynlamay hedeflemektedir.

Bu balamda rencilerin, retmenlerin, aratrmaclarn ve Yogaya gnl verenlerin hertrl destek, yardm ve ibirliini rica ederiz.

Raksha Bandhan

Sri Pramodhi 1999

Banglore


25/94

25

NDEKLER

1.0 GR ............................................................................................................................. 27

2.0 HAFIZA KAVRAMI ......................................................................................................... 27

2.1 GNMZ SNRBLMNN HAFIZA KAVRAMINA BAKII ..................................... 272.2YOGA VE SPRTEL LMLER AISINDAN HAFIZA KAVRAMI............................. 40

3.0 HAFIZAYI GELTRMEK.............................................................................................. 47

3.1 HAFIZA GELTRMENN MODERN YNTEMLER .................................................. 47

3.2YOGA VE SPRTEL LMLERYOLUYLA HAFIZA GELTRMEK ........................ 48

3.2.1Yoga yapmak hafza geliimine nasl fayda salar........................................ 48

3.2.2Yogann ve spiritel ilimlerin genel kavramlar .............................................. 49

3.2.3Yoga yntemleri ............................................................................................... 49

4.0 ARATIRMALAR........................................................................................................... 56

4.1 PLOT ALIMALAR ................................................................................................. 56

4.2 LSE RENCLERNDE YOGANINHAFIZA ZERNDEK ETKS ........................ 57

4.3 PRANAYAMA ALIMALARI SA BEYN VEYA DESENLERLE LKLHAFIZA DEERLERN YKSELTR .............................................................................. 68

4.4YOGAYA BALI OLARAK WECHSLER HAFIZA TEST SONULARINDAKDEM .......................................................................................................................... 77

5.0 ZET VE SONULAR ................................................................................................... 83


26/94

26

1.0 GR

nsan her daim mkemmel bir hafzaya sahip olmay arzulamtr. Bazlarnn hafzas

doutan mkemmel olabilir ancak herkes o kadar ansl deildir! Esas nemli olan soruudur: hafzamz gelitirmemiz mmkn mdr?

Ayn anda on eyle (dasavadhanis) ve hatta yz eyle (satavadhanams) ilgilenebilen

inanlmaz insanlardan bahsediyorlar. Swami Vivekanandann fotorafik hafzas olduunu

sylyorlar. Britannica ansiklopedisinden baz kelimelerin uzun aklamalarn tm

detaylaryla tekrarlayabiliyormu. Bu nasl mmkn olabilir? Byle yetenekler tanrnn

bahettii eyler midir, yoksa gelitirilebilirler mi?

Elbette ncelikle buna gerek var m diye sormalyz. Elimizin altnda kapasitesi yksek

bilgisayarlar, hesap makineleri ve hafzasndan faydalandmz pek ok teknolojik cihaz

varken buna gerek var mdr? Bu tip desteklere sahip olmadmz alarda iyi bir hafzaya

ihtiyacmz vard. Yine de tm bu bahsettiimiz donanmlardan faydalanan kiiler bile iyi bir

hafzay takdir ederler ve kendilerinin de hafzasnn iyi olmasn isterler! Yaamda baarya

giden yolda hafzann nemli bir rol oynad herkesin ortak grdr hem geleneksel

anlamda hem de kiisel ve spiritelgeliim asndan.

Yoga ve hafza hakkndaki bu kitabn amac hem modern bilim adamlarnn hem de gemi

kahinlerin (nderlerin-peygamberlerin) hafzayla ilgili kavramlara yaklamlarn derlemektir.

Yine ayn sebeple hafzay gelitirmeye yarayan modern metotlar ile yoga metotlarn

karlatrmak ve hafzay gelitirmeye ynelik yoga almalarn konu alan aratrmalar

derlemektir.

2.0 HAFIZA KAVRAMI

2.1 GNMZ SNRBLMNN HAFIZA KAVRAMINA BAKII

Hatrlamak ve unutmak beynimizin en karmak ve hayret verici fonksiyonlarndan

ikisidir. Hafza kayplarnn(hafzadaki boluklarn)ok seici bir tavr sergiledii

bilinen bir gerektir; baz eyleri hatrlar dierlerini de unuturuz. Baz durumlarda bu

gerek iin basit aklamalarmz vardr- srekli kullandmz bir telefon numaras

beyinde bir devreyi aktive eder ve bu sk kullanlan yol zerinde bilgi olduka hzl


27/94

27

ilerler, bylelikle hatrlama gerekleir. Ancak bazen de hi de sk kullanlmayan bir

numaray hi aba gstermeksizin hatrlayabiliriz. Gnmz psikologlarndan Tulving

bir olay hatrlamann (i) bellek izlemeye, mesela beyinde hafzann sakland yere,

ve (ii) o an gerekleen hatrlatc bir ipucu veya tetikleyici grevi gren, bylelikle

hafzada tarama ya da bellek izlemeyi balatan bir eye bal olduunu

sylemektedir. rnein vahi doa ile ilgili okuduumuz bir yaz daha nce doa

parkna yaptmz bir ziyareti net bir ekilde gzmzde canlandrmamza ve bazen

de artc bir biimde oraya ait tm detaylar hatrlamamza yardmc olabilir!

Benzer ekilde ayn yaklam unutmay, bellek izlemede bozulma ve/veya hatrlatc

ipucunun eksiklii olarak aklamaktadr. Bu iki faktrden hangisinin daha nemli

olduunu anlamak adna pek ok alma yaplmaktadr. Bunu aratrmak iin basit

bir deney yrtlmtr. Denekler 6 gruba ayrld ve 6 tane kelime listesi oluturuldu.

Bu alt listeden her biri belirli bir kategoriye ait kelimeler iermekteydi (rnein haere

listesinde: karnca, bcek, eekars, sivrisinek bulunmaktayd). lk deney grubuna

daha sonra hatrlamalar beklenen tek bir kelime listesi gsterildi. Geri kalan be

deney grubuna hem ilk liste hem de srasyla bir/iki//drt/be numaral listeler

gsterildi. Bylelikle ilk gruba hatrlamalar gereken tek bir liste yani 4 kelime

gsterilirken beinci gruba hatrlamalar beklenen 6 kelime listesi yani 24 kelime

gsterilmi oldu. Bir liste tm gruplar iin ortak olduu halde, ilk grubun ok daha iyi

hatrlama performans gsterildii kaydedildi. Beklenecei gibi altnc grubun

hatrlama performans en ktyd. Yani zihni ar kalabalklatrmann hatrlama

kabiliyeti zerinde olumsuz bir etkisi olduu grld. Ancak hatrlatc ipular da

deneye eklendiinde (kelimelerin ilk harfleri gibi) altnc grubun hatrlama

performansnn dier gruplardan ok da farkl olmad gzlendi. Bundan yola karak

pek ok durumda hatrlatc ipularnn eksikliinin bellek izlemede bozulmaya oranla

daha nemli olduu sylenebilir. Buradan hareketle yaadmz hereyin

beynimizde bir yerde kaytl olduunu ve belleimizi harekete geiren ipucu/larmevcut olduunda bu bilgiye rahatlkla ulaabileceimiz ne srlebilir.

Bir beyin ve sinir cerrah olan Wilder Penfield bu fikri destekleyen olduka ilgin

deney bulgularortaya karmtr. Lokal anestezi altnda beyin ameliyat olan epilepsi

hastalarnn ameliyat sresince bilinci yerinde olur. Bu ameliyatlar esnasnda

hastalarn temporal loblarnnbaz blgelerine uygulanan elektrik uyarmlar onlarn

yllarca nce gereklemi baz olaylar olduka net canlandrmalarna sebep olmu.

Mesela bir hasta melodisi ve szleriyle beraberbirinin ark sylediini duymu


28/94

28

arky hatrlam. Yaadmz her ey beynimizde bir yerlerde mevcuttur. Bizim iin

hangi bilgiye ulamann daha iyi olduuna karar veren yine bizleriz!

Kaygnn hafza zerindeki etkisi

Sigmund Freud, bize ac veren veya bizde endie yaratan her eyi unuttuumuzu

(yani bastrdmz) ne srmtr. Kayg duymann unutmaya yol at sklkla

sylenilen bir eydir. renciler snav kaygsnn snav performanslarn olumsuz

etkilediini belirtmektedir. Bu durumu izah eden popler aklama endienin zihnin

ar kalabalklamasna sebep olduudur. Endie vericidnceler zihni

kapladnda baka bir ey iin yer kalmaz. Pek tabi ki sklkla kullanmadmz

bilginin de hatrlanmad nemli bir gerektir. Bylelikle zihnimiz gereksiz eylerle

dolmam olur.

Hatrlama ve beyin

Hatrlama yeteneimiz genellikle bizi evrim skalasnn st basamaklarna tayan st

dzey beyin fonksiyonlarmzla ilikilendirilir. rnein alglama ncelikle duyusal

bilgilerin sisteme alnmasn (duyma/hissetme) kapsayan karmak bir sistemdir.

Aslnda bir eyin alglanmas iin gereken bundan ok daha fazlasdr. nk

alglamak iin o duyusal bilgiye ihtiya duyulur ki bu bilgi iin nceden depoladmz

bulgulara (hafza) bavururuz. Bunu basit bir rnek ile aklayalm: Sonraki sayfada

bir grup birbirine eitli alarla uzanan dz izgiden ibaret bir ekil var. Ancak

biroumuz bunu uyuyan bir kedi figr olarak alglarz. Bunun sebebi grdmz

bu ekli (dz izgiler gibi) daha nceden beynimizin uyuyan gerek bir kediye dair

depolam olduu baka bir grsel imajla ilikilendirme yetimizdir.

Uyuyan bir kedi mi........

........ yoksa bir dizi izgi mi?

ekil 1


29/94

29

Hatrlama esnasnda kullanlan yntemler vebeyinde gerekleen deiimler hayret

verdicidir. Kabaca iki eit deiim gerekleir:

KISA SREL BELLEK (STM) UZUN SREL BELLEK (LTM)

1. bilgi zihnin kavramasna yetecek kadar 1. bilgi daha sonradan hatrlanmak/

sre boyunca korunur. arlmak zere depolanr.

2. nronlarn etkinliinde dinamik bir 2. nronlarda yapsal bir deiimin

farkllk yaratmasyla ifade edilir. meydana gelmesi ile ifade edilir.

(fonksiyonda meydana gelen deiiklik) (bir e bir yapsal deiiklik)

Beynin hatrlama srecine katlan blmleri

Bu konuyu anlamak iin Merkezi Sinir S isteminin (CNS) ve Periferal Sinir Sisteminin

(PNS) fonksiyonel anatomisi ile ilgili bilgi sahibi olmak gereklidir. Adndan da belli

olduu gibi CNS insandaki merkezi orta hat pozisyonunu ifade etmektedir. Beyin

(kafatasnn iinde yer alr) ve oradan aaya uzanan omurilikten oluur. Hatrlama

CNSnin farkl blmlerindeki etkinlikler sonucunda gerekleir.

1) SEREBRAL KORTEKS. Balktan insana kadar birok farkl organizmann sinir

sistemi karlatrmal olarak incelendiinde ok enteresan bir bulgu ortaya

kmtr. Bu canllarn limbik sistemleri (duygularn ve igdlerin ynetildii alan)

hemen hemen ayndr, elbette bir fare ve bir insan arasnda grece olarak farklar

vardr. Yani yemek, imek, remek gibi temel aktiviteler pek ok canl iin ayndr.

Yine de limbik sistemin etrafn saran serebral korteks insan ve baz gelimi

maymunlarda olduka bariz bir mantar etkisineiv sahiptir. Serebral korteksin

zeka, yaratclk gibi ileri yeteneklerin barnd yer olduunu dnrsek, bu

durumun davran zerindeki etkisi ne olabilir?

Davran tm trlerde igd ve akl yrtmenin bir sonucu olarak gerekleir.

gdsel davran bceklerden insana kadar neredeyse ayn zelliklere

sahipken, insann renme yetenei olduka gelikindir. Daha kompleks akl

yrtme becerisi serebral korteksin bykl ile ilikilendirilir (Bkz. ekil 2, koyu

renkli alanlar limbik sistemi temsil ediyor, ve ekil 3, farkl trlere ait sezgi ve akl

yrtme performanslarnn grafik temsili). Dnme, akl yrtme ve hafzann

insan davran zerinde byk bir etkisi vardr.

iv.N.: mantar etkisi bu blgede meydana gelen yaylmay, kalnlamay ifade etmektedir.


30/94

30

Serebral korteksin renme ve hafza ile ilikili blmleri

Eski dnem psikologlarndan Karl Lashley (1950) Engram ararken adnda bir

makale yaynlamtr. Engram psikolojide bellek izi iin kullanlan bir terimdir. Lashley

fareler ile yrtt deneylerde farelerin serebral korteksinin bir ksmn ameliyat ile

alp, sonrasnda farelerin labirentte yolunu bulma baarsn lmtr (labirenti

renme gibi). Korteksin ameliyat ile alnan parasnn bir nem tamad sonucuna

varmtr. Korteksin tamam eit potansiyele sahiptir. Burada nemli olan korteksten

alnan miktardr. Belli bir yzdeden fazla korteks ameliyatla alndnda farelerin

labirentte ok bariz hatalar yapt gzlemlenmitir.

Evrimsel skalaya gre...

BALIK KED MAYMUN NSAN

ekil 2

GD VE AKIL YRTMENN DAVRANIA KATKILARI

0

5

10

15

20

BALIK FARE KED NSAN

GD

AKIL YRTME

ekil 3

Bu bulgu olduka dikkat ekmi olsa da ksa srede bu tip bir bak asnn sahipolduu kstlamalar gz nne serilmitir. Labirenti renmek spesifik bir davran

PERFORMA

NS


31/94

31

deildir kald ki hayvanlarda renme grme, koklama, dokunma ve dier uyarmlara

bal olarak geliir. Pei sra pek ok test yrtlm ve bilginin hatrlanmasnda

serebral korteksin belirli blmlerinin nem tad grlmtr (Bkz. ekil. 4 Beynin

medyal grnm ve ekil. 5 Beynin lateral grnm).

a) Temporal lob. Daha nce bahsedildii zereKanadal beyin cerrah Wilder

Penfield anormal beyin dokularnn olup olmadna ve eer varsa bunlar

alndnda kiinin fonksiyonlarnn tehlikeye girip girmediine bakmak iin bilinci

yerindeki epilepsi hastalarnn beyinlerini elektrikle uyarmtr. Hastalar prosedr

boyunca lokal anestezi altndayd ve bilinleri yerindeydi. Penfield temporal lobun

bir blgesini uyardnda hastann tepkisi karsnda ok ard. Hastalardan biri

birinin ark sylediini duymutu ve arknn adn hatrlamt. Bir dier hasta

kendisini bir yerlerde arkadalaryla konuurken grmt. Sonu olarak beynin

bu blmnn uzun dnem anlarla bir ilikisi olmalyd.

b) Frontal korteks.Bu alana karakter korteksi de denir nk davran kurallar ve

etik deerlerimiz buradatayin edilir. Ayrca yaratclk, soyutlma ve karm yapma

asndan da nemli bir blgedir. empanzeler zerinde yrtlen deneyler

sonucunda bu blgenin yokluunda birtakm ileri renmede sknt yaand

grlmtr. Bu ilere rnek olarak; empanzeye bir yerfst gsterilir. Daha

sonra yerfst masada duran birbirinin ayns iki kaptan birinin altna koyulur.

Ardndan empanze ile kaplar arasna birka saniyeliine opak bir ekran indirilir.

Ekran ekildiinde hayvann yerfstn aramasna izin verilir.

Beynin hafza srecine dhil olan ksmlar Medyal bak

PFT

H

PF= prefrontal korteks

H= hipotalamus

T= talamusekil 4


32/94

32

Beynin hafza srecine dahil olan ksmlar Lateral bak

PF

TL

PF= prefrontal korteks

TL= temporal korteks

ekil 5

Normal bir empanzenin hata yapmadan doru kab semesi beklenir. Ancak frontal

loba lobektomi yapldktan sonra kaplarla arasna birka saniyeliine girek opak ekran

empanzenin yerfstnnyerini unutmas iin yeterlidir. Doal olarak empanzeler

hata yapmaya balarlar.

Deneyler frontal lobun ileride hatrlamak zere bilgilerin depolanmas iin nemli bir

alan olduunu gstermektedir. Bugnlerde zellikle iki faktrn nemi zerinde

durulmaktadr. Beynin bu blmnn dikkati yneltmekle ilikili olduuna

inanlmaktadr. empanzenin frontal lobuna lobektomi yapldktan sonra dikkatinin

daha fazla dald ve dikkat aralnn azald gzlemlenmitir. Dier yandan frontalkorteksin gereksiz bilgiyi silmede rol oynad da tahmin edilmektedir. empanzenin

frontal lobuna lobektomi yapldktan sonra nasl bir gereksiz bilgi kaosu yaadn

hayal edin.

2) HIPOKAMPS. Hipokamps beynin en eski ve en ilgi uyandran blmlerinden

biridir. Adn kvrml eklinin eski bir beyin anatomistine deniz atn, bir bakasna

da ko boynuzlarn hatrlatmasndan tr almtr. levleri bilinmemekle beraber

ilikide olduu, yaknndaki septuma bal olduu sanlmaktadr. Beynin bublmnn hafza ile olan ilikisi, ok zor tedavi edilebilen bir epilepsi trne sahip


33/94

33

olan bir hastann (HM) terapik mdahale olarak her iki yarkredeki

hipokampsnn de alnmasyla fark edilmitir. Bunun sonucunda hasta

neredeyse tm gncel hafzasn yitirmi, ancak uzun sreli bellekte bir bozulma

olmamtr. Hipokampsn temporal lobda bulunduu gz nne alnrsa yukarda

beyin cerrah Penfieldn vard sonular da hipokampsn ilevi ile

ilikilendirilebilir.

Ayrca hipokamps kalc hafzann mhrlenmesi iin nem tarken, uzun sreli

bellein depolanmas iin nem arz etmez; nk HMde uzun sreli bellein

korunduu grlmtr.

3) BAZAL KOLNERJK NBEYN SSTEMNN BLMLER VE AMGDALA

Yamz ilerledike daha unutkan olduumuz bilinen bir gerektir. Uzak

hatralarmz olduka net hatrlarz. Ancak daha yeni hatralarmzdan dn

veririz. Yalanma sreci (ve de patalojik bir sre olan yallk sonucu bunama)

beynin belirli blgelerinde, zellikle de bazal nbeyin sisteminde gerekleir. Bu

durum hafza kayplarna sebep veriyor olabilir. Amigdala beynin duygusal tepki

veren blmdr.

Hipokampste oluan lezyonlarn amigdalaya gre (HM isimli hastann yukarda

tarif ettii gibi) daha az etki ediyor olmas ilgintir. Dahas amigdala hafza

asndan da nemli bir blgedir.

4) MEMEMS KTLELER (HPOTALAMUS) VE DORSOMEDAL TALAMUS

Hipokamps kk olduu halde pek ok nemli fonksiyonu kontrol eden ve

homeostasisi (i denge) salayan blmdr. Korsakoff psikozu (B vitamini

eksikliinden kaynaklanan kalc hafza kayb) ileilgili yaplan lm sonras

almalar hipotalamik mememsi ktlelerde patalojik deiiklikler olduunu

gstermitir.

Frontal korteksle ilikili olan dorsomedial talamus da hafza ile balantldr.

5) RETKLER AKTVASYON SSTEM. Nronlarda meydana gelen bu a ve

onlarn fiber dokular beyin siteminden darya uzanr. Rostralvblgeye en yakn

blme (orta beyin) bilin blgesiad verilir nk burada meydana gelen en

ufak bir yaralanma komaya sebebiyet verir. Beyin kknn bu blm dikkat

asndan oknemli bir role sahiptir (retikler formasyon aktifken sanki karanlk

bir evdeki tm klar yanm gibi bir etki oluur, korteks kendinden geer).

v.N.:Rostral blge baa doru olan, gaga gibi knt yapan, uzayan ksmlar iin kullanlr. Buradaki anlam

beyinden kan, beyinden uzayan ve burun gibi konumlanm


34/94

34

Beynin hatrlama esnasnda nem tayan tm blmlerden bahsettikten sonra bir

sonraki adm hatrlamann gereklemesi iin beyin hcrelerinin nasl bir deiimden

getiini aratrmaktr.

a) Hareket modelleri mi deiiyor?

b) ekillerinde / formlarnda m bir deiiklik gerekleiyor?

c) Kimyasal olarak m deiiyorlar?

a) Aktivite modeli: 1973 ylnda Londrada Blis ve Lomo adl iki bilim adam salam ve

anestezi altndaki tavanlar zerinde deneyler yrtyorlard. Sinir hcresinin tek

bir elektrik okuna tepki verdiini kaydettiler. Ardndan bir dizi yksek frekansl ve

ksa sreli ok uyguladlar. Sonra tavann tek bir oka verdii tepkiyi yeniden

kaydettiler ve bu sonuncu tepkinin ilkinden daha yksek olduunu gzlemlediler.

Bu olaya uzun sreli potansiyel art (LTP) denir. Sinir hcreleri birbirlerine

sinapslar araclyla sinyal gnderir ve sinapslarn arasnda boluklar vardr. Baz

grlere gre LPT (iletimi salayan kimyasallardan yani nrotransimiterlerden

daha fazla salglanmasn salayarak) presinaptik sinir hcrelerinin ilevlerine etki

eder. Dier bir gre gre deiim postsinaptik sinir hcresinde gerekleir

(rnein, reseptr balant noktalarndaki art). Bu konuda henz kesin gr

birliine varlamamtr, dolaysyla her iki aklama da LPT iin geerlidir. Yine de

LPT miktarnn en azndan hafzann nasl olutuu ile ilgili ksmen aklayc

olduuna dair mutabakata varlmtr.

b) renme ve hatrlama esnasnda sinir hcrelerinin biimi/yaps deiir mi? Bu

sorunun cevab ilgintir. Deneyimlerimize bal olarak sinir hcrelerinde ciddi

deiiklikler gzlenir. Bunu daha iyi anlayabilmek iin ncelikle sinir hcresini

incelemeliyiz. ekil 6da sinir hcresinin nasl grnd basite gsterilmektedir.

Sinir hcresi Hcre gvdesi dendrit eriim blgesi

Hcre gvdesi

dendritler

akson

akson iletim blgesi

ekil 6


35/94

35

Sinir hcrelerinde alc olan blm dendiritlerdir. Elektrik sinyalleri (sinir

hcrelerinin iletiim aralar) burada toplanr ve hcre bu sinyalleri birletirerek

kendi mesajn (bir elektrik sinyali olarak) oluturur ve bunu iletir. Bu mesaj baka

bir sinir hcresine iletilmek zere akson boyunca ilerler.

Fareler bir greve ynelik altrldklarnda, sinir hcrelerinin alc blmlerinde

(dendiritler gibi) art grld deneylerle ispatlanmtr. Dendirit dallanmasnda

olduka byk bir art gerekleir. Dendiritlerde, esas sinaptik iletiim kk

konik kntlarda (diken) gerekleir. renme esnasnda bu dikenler sayca

fazlalarlar. renmenin ardndan sinir hcresi sinyal almak iin ncesinden ok

daha fazla alana sahiptir. Bir sinir hcresi sinyal almak iin sahip olduu alan,

renmenin ardndan orjinalinin kat kat stne kar (daha alc ve daha hassas

olur). Bkz ekil 7.

ematik izimler

sinir hcresinin deneyim kazanm hali sinir hcresinin orijinal hali

ekil 7

Eric Kandel ve Colombia niversitesinden meslektalar, mikroskopik dzeyde bu

iki olay zerinde almlardr. Bu iki olay:

1. Alma: uyaran tekrarl olarak verildiinde davransal tepkide gerekleen

d2. Hassaslama: gl veya ldrc bir uyaranla karlanca refleksif tepkinin

artmas

Her iki durum da birer renme eididir. Hassaslama etrafmzdaki tehlike

sinyallerine kar bizi uyank tuttuu iin nemlidir. Almann da edeer bir

nemi vardr. Mesela giydiimiz kyafetlere o kadar almzdr ki onlardan

kaynaklanan duyusal sinyallere kar sistem tepkisiz olur. Bu tip nemsiz

sinyallere kar srekli tetikte olmamz sistemimiz asndan olduka uygunsuzolurdu.


36/94

36

Hem alma hem de hassaslama olaylarnn, Aplisyann sinir hcre zarnda

meydana gelen bariz deiikliklerle ilgili olduu gsterilmitir. Bu deiiklikler

(deniz salyangozu Aplisyann) sinir hcresinin iletim zellikleriyle alakaldr. Bu

durum deneyimlerimizin nasl nronun hcre zar baznda deiiklie yol atna

dair bir dier nemli rnektir.

c) Nronun yapsnda meydana gelen renme ve hafzaya bal deiiklikler.

1960larda James McConnel planaryalar (kk yass solucanlar) a tepki

vermek zere eitmitir. Bu solucanlarn yamyam olma zelliinden de

faydalanarak, eitimli solucanlar paralara ayrp onlarla eitilmemi solucanlar

beslemitir. Eitimli grubun paralaryla beslenmi planarya ile eitimsiz grubun

paralaryla beslenmi planaryann renme yatknlklarn karlatrmtr.

Eitimli grubun paralaryla beslenmi planaryann dier gruptan daha ksa

srede rendii grlmtr. Buna dayanarak McConnel hafzann kimyasal

olarak depoland ve aktarlabildii sonucuna varmtr.

Hafzann kimyevi temellerini aratrrken aratrmaclar, renmenin ardndan

laboratuar hayvanlarnn sinir hcrelerinde daha fazla ribonkleik asit (RNA)

bulunduunu fark etmilerdir. RNA tm hcrelerde vardr, genetik bilgi tar ve

protein yapar. Hcredeki RNA retimi nlendiinde veya azaltldnda test

hayvanlarn renme becerisinde d tespit edilmitir. Enjeksiyon yntemiyle

RNA retimi arttrldnda, hayvann renme becerisinde art grlmtr.

Sonu olarak beynin farkl blmlerinin renme ve hafza ile ilikili olduunu

syleyebiliriz. renmenin nronlarn aktivite modelleri, yaps ve kimyasal ierii

zerinde farkllk yarattna dair kantlar mevcuttur. Hafza asndan beynin

hangi blmlerinin nemli olduunu ve nasl deiimler gerekletiini

akladktan sonra imdi konuyu psikolojinin bak asyla irdelemek uygundur.

ncelikle nrobiyologlar ile psikologlarn modellerinde fark olmadn (eskiden bu

fark mevcuttu) belirtmek gerekir. Bunlar renmenin ve hatrlamann tanm

asndan ayr yaklamlara sahiplerdir.

Hafza ile ilgili ilk teorik yaklamlaredinmeteorileri zerinden yaplmtr. Bu

yaklamlar daha ok hafzann kalcl veya geicilii zerinden yrmtr.


37/94

37

Hafzann zayflamasna dair teoriler, bir ey rendiimizde bir bellek izlemi

oluur. Eer bu iz zaman iinde yeniden kullanlmazsa, bu bilgiye ait bellek izlemi

zayflayacaktr. Biz tekrar yoluyla bu izleri aktif tutarak hatrlarz. Bu durum

nronlarn aktive olup srekli yeniden iletime hazr hale gelmesi veya

yanklanmasn ifade eden, nronlarn f izyolojik olarak yanklanmas teorisine

benzerlik gstererek bir bellek izlemi ya da engram meydana getirir.

Gnmz bilimine gre hatrlama

ST DZEY BECERLER

HAFIZA

ekil 8

Enterferansteorisine gre bir ey renildiinde kalc olarak hafzaya yerleir.

Ancak renme devam ettike ve buna bal olarak hafza oluumu devam ettii

srece bir bilginin hafzadan geri arlmas ile dier bir bilginin geri arlmas

kendi iinde bir rekabet yaar. Bu i rekabet bizim hatrlama gl

yaamamza sebep olan eydir ve buna enterferan (engel) ad verilir.

Sonu olarak Gestalt teorisi hafzann, rendiimiz her eyin daha basit bir

ekilde yeniden yaplandrlmas olduunu syler. Bu yaplandrma zaman

ierisinde gittike daha basit ve daha az detayl olur. Bu detaylar unuttuumuz

ama genel bilgileri hatrladmz anlamna gelir.

DI DNYA

RESEPTRLERBiyolojik transduser (g evirici)

SNRLERletiim kanallar

BEYNBilinlilik

st Dzey Beceriler

BEYNNBLNENBLNALANLARI

BEYNN HENZYETERNCEANLAILMAMIBLNALTIALANLARI


38/94

38

Hafzann fizyolojik ve psikolojik mekanizmas ile ilgili detayl olarak bilgi

edindikten sonra imdi yoga ve spiritel ilimler asndan, bu topraklarn kadim

bilgelerinin bak asndan hafza kavramn inceleyeceiz.

2.2YOGA VE SPRTEL LMLER AISINDAN HAFIZA KAVRAMI

Artk modern bilimler fiziki eylerin dnda prana (sbtil enerji) ve zihin gibi sbtil

boyutlarn varln kabul etmektedir. Batl, psikoloji bak asnda zihin, zeka ve

hafza arasndaki ayrmlar net olarak aklanmaz. Bu terimleri kark olarak

birbirinin yerine kullanrlar. imizdeki sbtil dnyay anlamaya alrlar. Hafza

kavram beyin ve fonksiyonlar olarak snrl bir ekilde ele alnr. Bu snrl

yaklamla bile Antahkaranayavi(algnn isel ileyii) dair hafzann byleyici

ynlerini grmek mmkn olmutur ve hafza bu muhteem sbtil dnyann bir

parasdr.

A) ZHN Nedir?

Zihin tecelli etmi ve etmemi dnceler btndr. Biz hem uyankken hem

de ryadayken zihin dnr ve kinetik olarak aktiftir. Bu zihnin tecelli etme

durumudur. Derin uykuda zihin de uykuya geer, sanki donmu gibi,

potansiyel vaziyette veya tecelli etmemi halde bekler. Bu zihnin tm ynlerini

kapsayan en geni tanmdr.

Yoga Vasisthaya Maharshi Vasisthaya atfedilen yogann temel yaztlarndan

birigre yaratmn kuma zihindir. Yaratm zihnin ok eitli tecelli etmi ve

etmemi halleri oluturur. Gnmzde bilimsel olarak maddenin dondurulmu,paketlenmi enerjiden baka bir ey olmad kantlanmtr ve Vasistha enerji

zihindir der. Ancak zihin ile gros enerjiyi birbirinden ayran ey ne derece kendi

kendini deitirebilme serbestisine sahip olduudur. Gros enerjiden sbtil

enerjiye ilerledike bu serbesti art gsterir. Zihin en dk serbestiye, maddi

evrenin fiziki beden (gros beden) dzeyindeyken sahiptir. Spektrumun dier

ucunda zihin giderek daha saf idrak dzeylerine ve daha yksek serbestiye

vi

.N.:Sanskrit terim. st dzey zihinsel becerilerin en st, en soyut hali. Zihnin reenkarne olan ksm; yksekbilin ile ruh arasndaki ba. (kaynak:http://en.wikipedia.org/wiki/Antahkarana ) Srekli farkndalk hali, ibilin, tecelli etmi zihin, (kaynak:http://veda.wikidot.com/search:site/a/p/q/Antahkarana).
http://en.wikipedia.org/wiki/Antahkaranahttp://en.wikipedia.org/wiki/Antahkaranahttp://en.wikipedia.org/wiki/Antahkaranahttp://veda.wikidot.com/search:site/a/p/q/Antahkaranahttp://veda.wikidot.com/search:site/a/p/q/Antahkaranahttp://veda.wikidot.com/search:site/a/p/q/Antahkaranahttp://veda.wikidot.com/search:site/a/p/q/Antahkaranahttp://en.wikipedia.org/wiki/Antahkarana


39/94

39

sahip olur, ta ki saf bilin haline ve mutlak serbestiye ulaana dek. Bu duruma

Upanisad iliminde Moksavii, Paramatmanviii, Brahmanixad verilir.

B) Zihnin ynleri nelerdir?

Yogaya ve Upanisad ilimine gre zihnin drt yn vardr Manas, Buddhi,

Chittave Ahankarax. Genellikle Manasa zihin denir. Sankalpa

vikalpatmakahmanah bir durumdan tekine geen deiken bir zihin demektir.

Bu rastgelelik bir kanala ynlendirildiinde zihin en tam (gros) haline gelir ve

enerji faydal olmaya balar. Buddhi zekadr ve bilgiyi dnce baznda ortaya

kartr, analiz eder ve buna gre snflandrr. Tpk bir postac gibi bu bilgileri

doru adreslere ynlendirir. Zeka, ayrtrma yeteneiyle bilgileri dzenler ve

bir konu ile ilgili tm bilgileri birbiriyle ilikilendirir. likilendirilmeyen tm

dnceler ayklanr. Konuyu aklamak iin yalnzca bu ilikilendirmeye dhil

olan bilgiler kullanlr. Buna genellikle konsantrasyon ad verilir. Tm

gayretlerimizde baarya ulamak iin konsantrasyonun ne denli nemli ve

faydal olduunu hepimiz biliriz. Buddhinin gc ayrabilme adn verdiimiz

zeka biimi insanlara zg bir eydir.

Yemek, uyku ve reme ihtiyalar ve korkmak tm hayvanlar ve insanlar iin

ortaktr, ancak Buddhiinsanlara zg bir zelliktir. Slokaxilardan birinde;

Buddhi-veya ayrm becerisi- olmadan hayvanlarla eit oluruz, denir.

vii.N.: MoksaSanskrit dilinde bir terimdir. Anlam hayatn srklenmesinden, akndan, karmann zincirlerinden

zgrlemektir. Moksaolumlu anlamda bir tamlk, btnlk durumuna karlk gelir. Varln karmann

ykmllklerinden arnm, tam olma halidir. yol ile Moksaelde edilir: bilgi yolu (jnana), adanmlk yolu(bhakti) ve hizmet yolu (karma). Moksainsan varlnn varabilecei en yksek hedeftir. Bazlar Moksadurumunulrken yaayacak olsa da, esas hedef yaamda bu durumu yakalayabilmektir. (kaynak:http://www.themystica.com/mystica/articles/m/moksa.html ) Kiinin kendisini birey olarak alglad dnyagrnden ayrld noktadrKiinin maddesel varolutan ayrlp Brahmana (Evrensel Ruh) katld, birolduu noktadr. (kaynak: http://veda.wikidot.com/search:site/a/p/q/moksha) viii

.N.: Primordiyal benlik, benliin tesi, mutlak benlik, Brahman, evrensel ruh anlamlarna gelen Sanskritdilinde bir terim. Paramatmanbensizlik halidir, evrensel benliktir; orda kiisel herhangi bir ey artk yoktur.Evrensel benlik varlmzn kaynadr, ayn zamanda hepimizin varmaya alt yerdir. (kaynak:http://veda.wikidot.com/paramatman) ix.N.: Brahman: Mutlak gerek, Evrensel z. Farkndalk, bilin, z, her eyi bilen, sonsuz ve tinsel gibi

zelliklerle tarif edilir. (kaynak: http://veda.wikidot.com/search:site/q/Brahman) x.N.: Manas zihin, Buddhi zeka, Chittahafza, Ahankara Egodur. (kaynak:http://veda.wikidot.com/buddhi

)xi

.N.: Tanry ycelten, nazm formunda,ayet, ilahi, deyim olarak yazlm Sanskrit dizeleridir.Genellikle iki dizeden oluur. Bhagwad Gitann iinde pek ok Slokavardr. Bunlar zihne huzur verirve spiritellii vurgularlar. (kaynak: http://www.iloveindia.com/spirituality/sloka/index.html)
http://www.themystica.com/mystica/articles/m/moksa.htmlhttp://www.themystica.com/mystica/articles/m/moksa.htmlhttp://veda.wikidot.com/buddhihttp://veda.wikidot.com/buddhihttp://veda.wikidot.com/buddhihttp://veda.wikidot.com/buddhihttp://www.themystica.com/mystica/articles/m/moksa.html


40/94

40

Zihnin nc yn mritiyani hafzadr. Depoland yerde bilgiyi ayrtran

ey zeka yani Buddhidir ve depolanacak olan her ey hafzaya iletilir. Her

bilginin saklanmasna gerek yoktur yalnzca Buddhinin nemli olduuna

kanaat getirdii bilgiler hafzaya aktarlr. Bu bilgilere ihtiya duyduumuz anda

eriebiliriz. Bilginin geri arlabilir/hatrlanabilir olmas da hafzann bir

parasdr. Hafza uekilde tanmlanr:

Anubhuta visaya asampramosahsmritih

Daha nce deneyimlediimiz dncelerin hatrlanmas ilemine hafza ad

verilir.

Zihnin tm bu hallerinin temelinde Ahambulunur- yani genel adlandrlyla

Ego. Her ne yaparsak yapalm, temelinde hep Ben dncesi vardr Ben

gryorum, Ben yapyorum, Ben yiyorum vb. Bu zihnin en sbtil gereidir.

Zihnin bu drt ynnden her biri daha geni bir balk altnda yer almaktadr

Antahkarana.

Patanjali zihni aadaki ekildesnflandrr:

1. Pramana - Doru bilgi durumu (gldeki suyu gerekten grmek)

2. Viparyaya- Yanl bilgi durumu (serap veya halsinasyon gibi)

3. Vikalpa - Rastgele durum

4. Nidra - Derin uyku

5. Smriti - Hafza

Yukardakilerden ilk uyank ve uyku halleridir. Derin uyku durumu dazihnin modifikasyonlarndan biridir; tm dncelerin bir bilinsizlik halinde

donduu durumdur. Yaammzn %20 ila 30unu byle bir durumda geiririz.

Eer ilk durumu zihnin tecelli ettii haller olarak ele alrsak, uyku zihnin

tecelli etmedii bir durumdur.

C) Hafzann ynleri nelerdir?

Patanjali Smritiyi dier drt halden ayr tutar. Smritihafzann depoland yerdir.Daha nce de akladmz gibi hafza (hatralar) eski deneyimlerimizden oluur


41/94

41

(Anubhuta Visaya).Depolama ilemi alglama ve deneyim yoluyla gerekleir.

Yukarda bahsedilen zihnin her drt formu da kendilerine ait hafza meydana

getirirler. Zihnin eitli katmanlarnda bellek izi olutururlar bunlardan bazlar

yzeysel bazlar kkl olur. Bu bellek izlerinden bazlar kolaylkla aa kmaya

(asampromosah) elverilidir. Zihnimizin gn iinde uyank olduu srete, hi

aba harcamakszn zekda depolanan gemi deneyimlere ait isimleri, yerleri

fikirleri geri arrz. Ancak hatrlanmaya o kadar da elverili olmayan hatralar

hatrlamak iin aba harcamak, zihinde daha detayl bir arama yapmak gerekir.

Bazen bir eyi hatrlamakta glk ekeriz Neydi o, neydi? Baka bir zaman

da birdenbire hatrlayveririz. Bunlarn ou tm detaylaryla gemi deneyimlere

ait canl hatralar olur.

ZHNN TESNDE (ANANDAMAYA KOSA)

Dnme, eyleme geme ve elenme (Jnatrtva, Kartriva ve Bhoktrtva) eilimi

zihin katmanlarnn en sbtil olanlardr. Bunlara vasana (vasana eilimi) ad

verilir. Bu eilim ortadan kalktnda bile ustalk hali yani zihnin tm biimlerinin

tesinde en yksek zgrlk derecesi olan Moksa hali ortaya kar. Bu durumu

Yoga Vasistha en gzel haliyle u ekilde anlatmaktadr:

Vasana tanavam Rama moksa ityabhidhiyate.

Vasanalarn incelmesi, Rama, yani aslnda Moksadr.

VIJNANAMAYA KOSADZEYNDE HAFIZA

Deerler dzeyindeki deneyimler farkl durumlara farkl tepki vermemize sebepolur. Srekli olarak hareketlerimiz ve onlarn sonularna bal olarak renir ve

rendiklerimizi gncelleriz. Yaama dair sahip olduumuz, zenginlik sahibi olmak

gibi bir deer yargs nl olmaya, mehur olmaya dnebilir. Hatta ve hatta

karlnda bir ey beklemeden bakalarna iyilik yapmaya da, lke yararna veya

tm yaradl yararna almaya da dnebilir. Bizim etki-tepki (sebepsonu)

kombinasyonuna dair algmz geniledike tm deer yarg sistemimiz

deiecektir. Bu tip deerlere ilikin oluturduumuz hafza (samskaras) genellikle

ocukluk dneminde hzla geliir ve yaammz sresince deimeye devam eder.


42/94

42

MANOMAYA KOSADZEY

Kinata dair yksek alglama hallerimiz, Rtambhara prajina(bilgi ile dolu) ad

verilen hafzann (zihnin) daha sbtil durumlarnda vuku bulur. Gemi, gnmz

ve gelecek dhil olmak zere, sahip olduumuz tm bilgiler busbtil katmanlarda

yaplanr. Hafza, tm zaman ve varoluun eitli katmanlarn kapsar. Bu

katmanlardaki gei ve etkileim, yine etki-tepki (sebepsonu) kombinasyonu

yoluyla gerekleir ve ok zel deneyimlere yol aar. Bu ekilde hafza bankas

zenginleir ve daha st dzey deer sistemlerine balolarak zlmelere ve

deiimlere urar.

His ve duygu dzeyinde de hafza olutururuz. Yemek, uyumak ve remek gibi

igdler tm canllarn doasnda ortak olarak var olduunu varsayarz; zamanla

bu canllar bydklerinde his ve duygu hafzalar da byk lde farkllaacaktr

(asampramosah). Yandktan sonra ocuk ateten kanmay renir. Hafza bu

korku hissini saklar ve ocuk her ne zaman ate ile karlasa bu his aa kar.

Zamanla bydke, kii artk korkuyla zdeletirmeden de ateten kanacaktr.

Baka bir dzeyde kii artk atele oynayabilir bile (elbette dikkatlice!).

Duygularmz geliip daha rafineletike, hatralar (hafza) korku, dikkat, tetikte

olma, keyif alma veya huu gibi hisler uyandrr.

PRANAMAYA KOSADZEY

Yemek, uyumak ve remek gibi igdlerimize dair hatralarmz (hafzamz) da

zamanla bydke deiime urar. Bunlar zerinde hkimiyet kazanmak da

bymenin ynlerinden biridir. Daha fiziki (gros) dzeylerdeki hafza dzeylerinin(igd) stesinden daha sbtil hafza dzeyleri ve daha st dzey samskara

hakimiyeti gelir.

ANNAMAYA KOSADZEY


43/94

43

Prana veya fiziki (gros) beden dzeyinde bile hafza meydana gelir. Her bir

hcrenin kendi hafzas vardr. Hanumanxiin bana geldii gibi rom rom mein

Ram nambedendeki her bir tyde Ramaxiiinn (ilahi olann) ismi ve hissi vardr.

Beden dzeyinde bile tam bir hkimiyet vardr. Rtambhara prajnaxivveya daha st

dzeyde gl hatralar (hafza) bedenin yapsn deitirebilir. Yoga Vasista der

ki, tm dnyay yaratan ve yok eden zihindir.

Brahma tanyate visvam manasaiva svayambhuva.

Manomayam ato vistam yaunama paridrsyate.

Evrenin tamam Brahmandr; evrenin tamamna nfuz etmitir, hkimdir.

Brahmandan yola kan zihin kendisini evren olarak ortaya koyar. Yani tm

yaratm zihnin bir rndr.

Kstl hafzaya sahip normal zihin, tpk rya halinde olduu gibi, yaratmn

yalnzca deneyimlerinden yola karak yapabilir. Ancak hafzann daha sbtil,

daha derin blmleri daha da gerek bir dnya yaratabilir. Zaman zaman

hafzalarna hkmederek inanlmaz eyler sergileyen; uzam ve zamann snrlarn

amak, bedenlerini yok etmek, yeni beden yaratmak, ayn anda birden fazla yerde

var olmak gibi Siddhisveya doast g olarak adlandrlan yeteneklere sahip

yoga statlar olmutur.

Aslnda tm hcreleri ve hafza kapasitesiyle beynin kendisi de yine zihnin

yaratt bir eydir. Dnyann yaratmna dair hatralar zihni yle derinliklere

gtrebilir ki, zihin yeni bir beyin veya dahi ocuk veya mkemmel hcreler

yaratabilir.

xii.N.: Kendisini Lord Ramann eytan kral Ravanaya kar savanda, Ramaya hizmet iin adam

olan HanumanHinduzimin gnmzeki en popler tanrlarndan biridir. Bu savata ilahi olann vcutbulmu hali olarak sz edilir. (kaynak:http://veda.wikidot.com/rama,http://en.wikipedia.org/wiki/Hanuman)xiii

Vaishnavann ilahlrndan biridir. Hinduizmde tanr Vishnunun bir avatar olarak kabul edilir.Ramayanadestannda, ayn zamanda iyi birdharmarnei olan, getii zorlu yol anlatlr. RamaAyodhyann veliaht kraldr. Babasnn onurunu korumak iin szn tutar ve 14 yl ormanda hizmeteder. Bu srete kars Sitaeytan kral Ravanann eline der. Ramazorlu bir mcadelenin ardndankarsn kurtarr ve tahta oturur. (kaynak:http://veda.wikidot.com/rama)xiv

Rtambhara: mutlak gerek; rta-aydnlanm, rtam-doru, gerek, bhara-tayan, sahip. Prajna: iselbilme hali, bilgelik, bilgi (kaynak:http://www.hindudharmaforums.com/showthread.php?t=2953 ).

Kiinin gerek znden kaynaklanan ve kendiliinden olan, vuku bulan bilgelii, bili hali. Kiinin kendidoasna ait, iindeki z bilinten kaynaklanan bilgelii, bili hali. (kaynak:http://www.heavenlygardens.org/samadhi/step49.htm)
http://veda.wikidot.com/ramahttp://veda.wikidot.com/ramahttp://veda.wikidot.com/ramahttp://en.wikipedia.org/wiki/Hanumanhttp://en.wikipedia.org/wiki/Hanumanhttp://veda.wikidot.com/ramahttp://veda.wikidot.com/ramahttp://veda.wikidot.com/ramahttp://www.hindudharmaforums.com/showthread.php?t=2953http://www.hindudharmaforums.com/showthread.php?t=2953http://www.hindudharmaforums.com/showthread.php?t=2953http://www.heavenlygardens.org/samadhi/step49.htmhttp://www.heavenlygardens.org/samadhi/step49.htmhttp://www.heavenlygardens.org/samadhi/step49.htmhttp://www.hindudharmaforums.com/showthread.php?t=2953http://veda.wikidot.com/ramahttp://en.wikipedia.org/wiki/Hanumanhttp://veda.wikidot.com/rama


44/94

44

Yoga ve spiritel ilimlere gre hafzann tanm budur ve btnletirici bir

yaklama sahiptir. Hafza ile ilgili bu btnsel bak as, daha nceki blmde

bahsettiimiz modern bilimsel bilgiyi de iine almaktadr. Asla ve asla bu bilimsel

temelin karsnda deildir.

Kadim Hint limlerine gre hatrlama

Duyu organlar (Karmendriya)

Dnya (Jnanendriya)

Zihin (Mana)

Zeka (Buddhi)

Hafza (Citta)

Ego (Ahamkar)

D Dnya


45/94

45

3.0 HAFIZAYI GELTRMEK

Son yllarda, maddenin bir yan dal olarak (kmelenmi DNA ve RNA moleklleri)

yaamn en sbtil taraflarn anlayabilmek iin gsterilen iten aratrma giriimlerine

ramen yaamn sbtil taraflar hala pek bilinmemektedir. Daha p ragmatik ilimlere oranla

psikoloji ve parapsikoloji yaamn bu taraflarn anlamaya daha yakndr.

3.1 HAFIZA GELTRMENN MODERN YNTEMLER

Modern bilime gre hafza gelitirme yntemleri de yine beyin hcrelerinin

kapasitesini artrmakla, hatrlama ve geri arma yetisini artrmakla ve tm bu

sreci iyiletirmekle snrldr.

(i) Mantksal yntem: benzerlik, ztlk, iliki kurmak, eldeki materyali organize

etmek gibi bir dizi anlam karma ve ilgi kurma yntemini ierir.

(ii) Materyalin manasn anlamak: phesiz eer derse dikkat verilirse, materyal

daha kolayca hatrlanr. Buna rasyonel hafza ad verilir. Ancak her

malzeme iin ayn ey geerli deildir, rnein arpm tablolar

anlalamaz.

(iii) Fazla renmek: bu kiinin dersi hata yapmadan yeniden aktarabilecei kadar

renmesi anlamna gelen baka bir yntemdir. fazla renmek dersin

pekimesini salar. Yzmek, bisiklet srmek gibi pek ok motor beceri

hibir zaman unutulmaz nk hatasz uygulayacak kadar ok tecrbe

edilmilerdir.

(iv) Boluklu ve boluksuz renme: hi ara vermeden, dinlenmeden srekli

almaya boluksuz renme ad verilir. Arada ara vererek almaya

boluklu alma veya datlm alma ad verilir. Deneyler boluklu

almann boluksuz almaya oranla ok daha iyi sonular ortaya

koyduunu gstermektedir.

(v) Mnemonik (hatrlatclar): bir dizi veya birbirinden bamsz bir grup enin

hatrda tutulmasn daha kolaylatran farkl oyunlara verilen addr.


46/94

46

rnein, sert sessizleri hatrlamak iin fstk ahap cmlesinden

faydalanmak gibi. Ancak kendi hatrlatcmz kendimiz rettiimizde bizim

iin daha faydal olur.

3.2 YOGA VE SPRTEL LMLER YOLUYLA HAFIZA GELTRMEK

3.2.1 Yoga yapmak hafza geliimine nasl fayda salar

a) Alg derinleir: Eer d dnya ile kurduumuz tm iletiim kanallar (yani be

duyumuz) optimum dzeyde almazsa, algmz krelir, alglamamzda

d olur. Bu durumda yaplmas gereken ilk ey bu duyularn hassasiyetini

arttrmaktr. Bunu stimule ederek (kriya) veya rahatlayarak (savasana,

pranayama, ve aslnda her hangi bir yoga almas ile) yapabiliriz.

b) Dikkat dankln azaltr, dikkat aral artar: Yoga almalarnn amac

zihinsel bir ama durumuna ulamaktr (tamamen). Bu durumun bir blm

kiinin kendi iradesi ile zihinsel faaliyetini deitirebilmesidir. stn farkndalk

durumuna ulalmasa bile kiinin bir lde zihinsel kontrol yapabilecei

kesindir ki bu da kiinin hafzasna almak istedii ey zerinde younlap

dier her dnceyi algsnn dnda tutabilmesi anlamna gelir.

c) Etkin olmayan alanlar faaliyete geirir: lgintir, dahiler bile beyinlerinin

%10undan fazlasn kullanmamaktadr.oumuz beyin kapasitemizin

%5inin kullanrz. Yoga almalar beynimizin aktif olmayan blmlerini

harekete geirmemize yardmc olabilir.

d) Btnsel gelimememiz asndan hafzamzdaki gerekli eyleri gereksiz

olanlardan ayrr: hafzamz gelitirmenin bizi dncelerimizin kaynana,

varoluumuzun kaynana (yoga ilminin deyiiyle AnandamayaKosa)

ulatrmas beklenir. Bunu mmkn klmann yollarndan biri de hafzamzdaki

faydal eyleri tutmak ve amacndan sapm, bizi honut etmeyen olumsuz

eyleri silip atmaktr.

Bu durumun kiinin gelimesine, olumlu bir evre ve uyumlu bir toplum

yaratmasna yardm olacaktr.


47/94

47

3.2.2 Yogann ve spiritel ilimlerin genel kavramlar

Yoga ve spiritel ilimler iin esas olan kiinin geliimidir; bu geliim en

dk dzeydeki ilkel drtlerden, doa, evren ve tm Yaradlla uyum

iinde en st ilahi varoludzeyine ulamaktr Rishiler, Maharishiler,

Azizler vb. onlar yaradl kurallaryla uyum ierisinde varlklarn

srdrrken ayn zamanda bilginin srrna da tamamen ermilerdir. Yoga

ilmine gre hafzay gelitirmenin esasnda bu btncl byme bak as

vardr.

Yoga geleneine ve Upanishadlara gre insan varoluunun be klf vardr.

lki ve en by (yani en sbtil olan) Pranamayakosadr. Buras pranann

yani temel yaam prensibinin egemenliindedir. B klfta prana nadi ad

verilen grnmez kanallarda akar.

Sbtillik derecelerine gre dier klflar yle sralanr: Manomaya kosa,

Vijnanamaya kosa ve Anadamaya kosa.

Klflarn sbtillik derecesi arttka canlnn zgrl de artar, kstlamalar

azalr ve buna bal olarak gelen mutluluk da artar. Manomaya kosada

yaratc g, Vijnanamaya kosada kavrama ve ayrt etme egemendir.

Anandamaya Kosa yaratmn en st dzeyi olan mutluluu, bahtiyarl

barndrr. Kii mutlak olana yapt yolculukta bu varolu dzeylerinden

teker teker geecektir. Panca kosa viveka olarak bilinen analiz(varoluun

be klfn deneyimleyerek bilmek) ve buna bal Taps uygulamalar

yoluyla kii teker teker her bir klfa ait kstlamalardan kurtularak

dnmnn tamamlar. Bu Uphanishadlarda tarif edilen mutlak amaca

varmann yollarndan biridir.

Yukarda Upanishadlarn ilmine ilikin aklamadan da anlald gibi,hafzaya dair btncl bir anlay gelitirmek iin yalnzca fizik bedene

bakmak yeterli deildir, insan varoluunun tamamn deerlendirmek

gerekir. Bu da bizi btncl hafza kavramna ulatrr.

Pranik hafza Pranamayakosa dzeyindeki yapy temsil eder. Bu

dzeydeki bellek izleri pranayamakosada ok sayda deiken ebat ve

ekilde milyonlarca nadiden (prana kanallar) oluur. Bu nadilerde pranann

hz, yn ve hareketi de deikenlik gsterir. Manomayakosada yaniastral bedende hafza vasana(ayrntsz-derinliksiz) veya samskara


48/94

48

(derinlikli, kkl) olarak tasnif edilir. Vasana alkanlklrmzla, samskara

duygularmzla ilkilidir. Vijnanamaya kosa dzeyindeki hafzann temelinde

analiz yapma, ayrm yapma anlama vardr. Kii st dzeylere eritiinde

(ilkel-yabani halden ortalama insani dzeye ve sonrasnda mutlak hedef

olan insanst dzeye geldiinde) anlama ve idrak etme dzeyi de artarak

daha kapsaml olur ve hatrlama kapasiteside artar. En kapsaml ve tm

yaradlta ait tm hafzay ieren Anandamaya kosa dzeyindeki hatralar

en derin olanlardr. Hafzann geliimi asndan hedeflenen bu toplam

hafzaya erimektir.

3.2.3 Yoga yntemleri

Yukarda bahsedildii gibi, (varoluun tmklflarnda ileyen) btncl bir

yoga yaklam yine btnsel bir hafza asndan nem tar. ok eitli

yoga teknikleri vardr, ki bunlar dzenli olarak uygulandklarnda hafzada

bahsedilen deiikliklerin gereklemesini salarlar.

a) st dzey hafza gelitirme teknikleri (Anandamaya kosa)

Jnana veya btn anlayarak ayrt edebilme bilgelii Anandamaya kosa

dzeyinde hafza geliimini salayan en nemli eydir. En st dzey

hafza geliimi bu bilgelii srdrmek, her an ve her durumda

farkndal srekli klmak ve tm yaradlla ahenk iinde olmaktr. Pek

ok ykselmi kii iin Atma hafzas hibir zaman Ananda

farkndaln kaybetmeyecek denli fazlalamtr; Ananda tam bir

alma/genileme ve kutlu bir farkndalk halidir, bir i

HUZURU/SESSZLK halidir (ekil 10).

Bu durum hafza bakmndan elde edilen en st dzey ya da en

btnsel kazanmdr. yle ki ustalar kendileri saf mutluluun

bedenlenmi haline geerler (Anandamaya kosa). Taittireya

Uphanishad: En dnyevi kiiler iin bile bu, mutluluun hafza denizine

periyodik olarak dalmak, yaamlarmz canlandran nektar tazeler, der.


49/94

49

Etasyaiva anandaysa sarve jivah matraiva Upajivanti

Esas hafza geliimi bu bilgiyle ahenk iinde yaamak, bu hale geri

dnme istei duymak ve geri dnmektir. Bhagavadgita yle der:

Yogasthah, kuru karmani sangam tyaktva Dhanajaya

Tm bamllklarnzdan feragat ederek bu mutlak farkndalk ile

(Anandann en st dzey hafza hali) ahenk iinde yaayn. Dier tm

dzeylerde hafza snrlandrlmtr. Buradaki hafzaya samskara veya

vasana ad verilir.

O farkndala sahip olma teknii orada hep ve daha da fazla kalmaktr.

Carlos Castenadann yazd Don Juann retilerinde Don Juan

rencisine sonsuz gkyznn altnda sabahlar saatlerce ve

akamlar 4 saat oturmasn ve yalnzca bakmasn; bunu aylarca vebelki yllarca yapmasn tler. Bu yoga ilminin Purna Brahma

bhavabhyasasdr.

Kii saatlerce uyku ve kstlamalar iinde ilerleme kaydettike yava

yava mutluluk damlamaya balar ve snrlandrmalar ve uyku

ierisindeki farkndalk kayb yerini iten gelen bir a brakr. Bu

mutlu farkndalk hali rya ve derin uykuya da hakim olur.

ANADAMAYAKOSADZEYNDEHAFIZA GELM

hafzay dolduranve her daim mevcut olan bir

MUTLULUKFARKINDALIK

.. SESSZLK/HUZURhalidir.


50/94

50

Sa yada tejasa abhibhuto bhavati, atraisa devah swapnam na pasyati

tada etasmin sarire etat sukham bhavati.

*************************************

b) Entelektel olarak hafza geliimi (Vijnnamaya kosa)

Zihin tejasn na (iten gelen k) boulduunda artk rya

grlmez. Ardndan mutlulua bouluruz.

Zeka dzeyinde hafza geliimi, zekadan feedback alarak doa ve

dnya hakknda daha ve daha engin anlaya sahip olmak demektir.

Yaratm ve onun kurallarna ilikin anlaya. rnein, bilim adamlar bu

anlay srecinde bak alarn genileterek klasik fizikten kuantum

mekaniine gelmilerdir. Bubilgiye dair hafza onlarn Newton fiziinin

hareket kurallarna dair eski bilgilerini deitirmesine sebep olmutur.

Tm yaratm temel alan Upanishadlarn bilgisi, kuantum fizii bilgisine

ait hafzay ileride daha da geni bir gre tayacaktr. Bu

Vijnanamaya Kosa hafzasdr, gemiin, imdinin ve gelecein bilgisine

vakftr. Vasishta ve bir ok Hintli ruhani lider bu gre vakftr. Bu

sebeple zeka dzeyinde hafza geliimi iinde bulunduumuz

zamandan balar. Vijnanamaya Kosa dzeyinde her zaman esas olan

doru bilgiye dair hafzadr ve tm hareketlerimizi belirleyen yaratm

kanunlardr.

Bu dzeyde hafza geliimi Jnana ls ile olur Sravana -manana-

nididyasana: yce olan veya tm yaratma ilikin btncl yaklamlar

duymak (veya okumak)ak bir zihinle ve nyargdan, inanszlktanveya kr inantan arnm olarak, bir bilim adam edasyla ayn eyi

mantk yoluyla analiz etmek inceleyerek deney yapmak, tm

dncelerin kkenininiki dnce arasnda kaldn bulmak iin

yaplan younaratrma veya u soruyu sormak ben kimim? Bu bir

bilim adamnn aratrmasdr. Bunun sonucunda hafzamzda ani bir

alm olur, henz eriememi olduumuz sakl bilgiye vakf oluruz.

Upanishadlar hepimizin potansiyel olarak tanry barn drdn, ilahiolduunu ne srerler. Tm bilgi iimizdedir. Ancak bu bilginin bir


51/94

51

ksmna dair hafzamz kaybettik. Bizler snrl olduumuzu dnrz.

Jnana yoga tekniklerini uygulayarak, Prana laboratuarmzda

deneylerimizi srdrerek zihin, his ve zeka hafzamz yeniden

canlanacaktr. En sbtl bilgilere yeniden vakf olabilirz. Patanjali bu

dzeyde farkndaln gelitiini ve tam bir farkndala sahip

olduumuzu sylemektedir. O bunu yle tanmlyor:

Rtambhara tarta prajina.

Bahsettiimiz Jnana yoga teknikleri hafzay gelitirirken i dnyamzn

ya da varoluun oklu katmanlarnn koridorlarn da aar ve geniletir

(ekil 11).

c) Monamaya kosa dzeyinde hafza geliimi

(i) Zihin dzeyinde

Zihin bir dnceler topluluudur. Balantsz dncelerecancalata ad verilir ve rastgele, geliigzel bir zihin yaps

bozulmann altyapsn oluturur. Zihin zerinde ustalamann ilk

adm sistematik olarak konsantrasyonu gelitirmek iin

almaktr, verilen bir konu zerine dnmektir.

Konsantrasyon yoluyla zihindeki tm dnceler eriilebilir olur.

Bu zeka zerinde bir almadr. Konsantrasyonun ikinci

aamas Dhanaradr, zihni tek bir dnce zerine

odaklamaktr. aba harcanmayan dhanara dhyanadr,meditasyondur. Tm bu dhanara, dhyana ve samadhi aamalar

VIJNANAMAYAKOSADZEYNDE HAFIZA GELM

Sorgulama

? Akl yrtme

Bilgi + = ?

ve Yaradl Kanunlar uyarnca yaamak


52/94

52

(stn farkndalk hali, triputixvnin birlemesi, gren-grnen-

grme) zihinsel dzeyde hafza geliimini destekler [ekil 12 (i)].

Entelektel ve zihin dzeylerinde hafza gelitirme teknikleri

arasnda temel bir fark vardr. Entelektel dzeydeki hafzann

esas anlamaktr. Zihin dzeyinde tek bir dnce zerinde

durarak onu ezberlemek sz konusudur. Ayn dnceyi

defalarca tekrarlayarak ve rahat, abasz bir dhyana halinde

bulunarak.

Eer kii istei dorultusunda Samadhiye girebilirse, fotorafik

hafzasna ular. Samadhinin ardndan Samyama sreci vardr.

Patanjali, kiinin Samyama yaparak - Dhanara-Dhyanai-

Samadhi lemesi - hafzann sbtil katmanlarnda derinliklere

gizlenmi bilgilere vakf olabileceini syler.

Meksikada Samyama yaplarak yrtlen baz deneylerde

ilkokul ocuklarnn okul baarlarnda inanlmaz sonular elde

edildii grlmtr.

Yoga teknikleri, Samadhiye ulamak amacyla Dhanara ve

Dhyana yapmak iin ok eitli meditasyon tekniklerini ierir

Transandantal meditasyon, OM meditasyonu, Yoga nidra,

Trarak. Bu dzeyde hafzay iyiletirmek iin yog

yoga hafıza Banu-tez

Documents

Transcript of yoga hafıza Banu-tez