Yükseköğretim urumları ınavı KONU ANLATIMLI TYT · örnektir SORULAR örnektir. örnektir...

FİZİKTYT

Yükseköğretim Kurumları Sınavı

KONU ANLATIMLI

ÜNİVERSİTEYE TAM HAZIRLIK

TYT

TEM

EL M

ATEM

ATİK

KONU

ANL

ATIM

LI

ÖSYM’NİN YENİ SINAV SİSTEMİNE

UYGUNAKILLI

TAHTAYA UYUMLU

ÖZET ANLATIM

BOL ÖRNEK

YENİ TARZSORULARörn

ekti

rö

rnek

tir

örn

ekti

rö

rnek

tir

Bu ünitede üzerinde durulacak konular

Fizik Biliminin Önemi

FiziğinUygulamaAlanları

FizikselNiceliklerinSınıflandırılması

BilimAraştırmaMerkezleri

MaddeveÖzkütle

Dayanıklılık

YapışmaveBirbiriniTutma

FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ /MADDE VE ÖZELLİKLERİ

1. ÜNİTE

örn

ekti

rö

rnek

tir

Benim GözümdenBenim GözümdenBenim Gözümden

26952

Fizik Biliminin Tanımı ve Temel Özellikleri➣Fizik;madde,enerjivebunlararasındakiilişkiyi

inceleyen,gözlemvedeneyedayalıbirbilimdalıdır.

Genel KültürFizikkelimesiEskiYunanca’dadoğaanlamındaki“physis”kelimesindengelir.

➣Fizik,birçokolayındoğasındaolankuvvet,hare-ket,enerji,madde,ses,ışık,elektrik,atomgibikonularlailgilenir.

➣Fiziğintemelamacı,evrendekidüzeni,olaylarıngerçekleşmekoşullarınıvekurallarınıortayaçıkar-makveaçıklamaktır.

➣Tarihselsüreçiçerisinde,bilgininsorgulanması,paylaşılmasıvenesildennesileaktarılmasıilefizikbilimidahasistematikbirşekildeyapılmayabaşlanmıştır.Zamanladahafazlabilgiyeulaştıkçabazıkavramlarıngeliştiği,bazılarınındeğiştiğivebazıkavramlarıntamamenortadankalktığıgörül-mektedir.

Aman Dikkat!

Fizik bilimindeki teori, yasa gibi bilgi türlerinin mutlakdoğruolduğusöylenemez.Fizikbilimi,sınanabilir,sor-gulanabilir ve yanlışlanabilir. Eksikleri tamamlanılarakilerler.Ayrıcafizikbütünsorularacevapveremez.

➣Bilimselbilgiyeulaşırken,deney,gözlem,akılyürütme(rasyoneldüşünce)vematematikselçıka-rımlargibifarklıyöntemlerkullanılabilir.

Çözümlü Örnek :

Bilimsel bilgi ve bilimsel bilginin ortaya çıkarılmasıyla ilgili olarak, I. Deneyselçalışmalarzorunludur.II. Deneyvegözlemyaparakeldeedilenbilgiler

mutlakdoğrulardanoluşur.III. Bilim,yaratıcılıktandahaçokyöntemlere

dayanır.yargılarından hangileri yanlıştır?

Bilimselbilgiyeulaşırken,gözlem,deney,akılyürüt-megibi farklıyöntemlerkullanılabilir.Bilgininortayaçıkarılmasındadeneyselçalışmalarzorunludeğildir.Bilimselbilginindoğruluğuyadayanlışlığıelimizdekibilgilerışığındayorumlanır.Tarihselsüreçiçerisindebirçokbilgininyanlışolduğuanlaşılmıştır.

Bilimin gelişmesinde hayal gücü ve sorgulama çokönemlidir.Örneğin,Einsteingibibiliminsanlarıhayalgücünü kullanarak bilimin gelişmesine büyük katkısağlamıştır.Buyargılarınüçüdeyanlıştır.

Cep Notu

Doğaolaylarından;canlıvarlıklarlailgiliolanlarbiyoloji-nin;maddeninyapısı,özellikleri,etkileşimleri, tepkime-leri ve değişimi kimyanın;maddenin yapısı, özellikleri,enerji,bunlararasındakiilişki,doğanınyapısıveişleyişigibikonularfiziğinkonusudur.Görüldüğügibimaddeninyapısıveözelliklerihemkimyanın,hemdefiziğinkonu-larındandır.

Pekiştirme Soruları

1. Fizikle ilgili olarak,

I.Madde,enerjivebunlararasındakiilişkiyiinceler.

II.Evrendegerçekleşenolaylarınnedeniniaçıklayarakbuolaylarınöngörülmesivekontroledilmesineolanaksağlar.

III.Fiziktekibilgilermutlakgerçeklerolup,hiçbirzamandeğişmezler.

yargılarından hangileri doğrudur?

A)YalnızI B)YalnızII C)IveII

D)IveIII E)I,IIveIII

2. Aşağıdakilerden hangisi doğrudan fizik bilimi ile açıklanamaz?

A)Gezegenlerinhareketleri

B)Atomaltıparçacıklarındavranışları

C)Ultrason,tomografi,MRgibigörüntülemeteknolo-jileri

D)Atomların birbirleri ile bağ yaparak moleküllerioluşturması

E)Hidrojen ve oksijen atomlarının birleşerek, tama-men bu atomlardan farklı özellik gösteren suyuoluşturması

FİZİK BİLİMİNİN ÖNEMİö

rnek

tir

örn

ekti

r

Benim Gözümden

3

Benim GözümdenBenim Gözümden

6953

FİZİĞİN UYGULAMA ALANLARI

Fiziğin Alt AlanlarıMekanik:Kuvvet,hareketveenerjiileilgilenir.Konusu,akışkanlar,sesvedepremdalgaları,gemilerinyüzmesi,uçaklarınhareketivb.İlgili meslekler, inşaat mühendisliği, makine mühen-disliği,uçakmühendisliği...

Optik:Işığındoğasını,davranışınıvemaddeileetkileşi-miniinceler.Konusu,ışığınkırılması,yansıması,girişimigibiözellik-lerindenyararlanılarakgeliştirilenmikroskop, teleskop,fotoğrafmakineleri,fiberoptikkablolar,fotosellisistem-lervb.İlgilimeslekler,optisyenlik,gözdoktorluğu...

Elektromanyetizma:Durgunvehareketliyüklerinetkile-şimlerini,sebepolduğuolaylarıvemanyetikalanıinceler.Konusu,MRcihazı,elektrikmotorları,elektrikliotomo-billerveelektrikleilgilibütünolaylar.İlgilimeslekler,elektrik-elektronikmühendisliğivb.

Termodinamik:Isıvesıcaklığı,ısınınmaddeyleetkileşi-mini,ısınınyayılmasınıveiletilmesini,ısınınişvemeka-nikenerjiileilişkisiniinceler.Konusu,Klimalar, ısıtıcılar,buzdolapları, içtenyanmalımotorlar,ısıyalıtımıuygulamalarıvb.İlgilimeslekler,iklimlendirmeuzmanıvb.

Katıhâl Fiziği: Yoğun hâldeki maddeler ile bunlarınelektrik,manyetik,optik,esneklikgibiözellikleriniinceler.Konusu,yarıiletkenteknolojisiolanLED,diyot,transis-tör,fotodiyot,fotodirençgibidevreelemanlarıvb.İlgilimeslekler,mikroelektronikmühendisliğivb.

Atom Fiziği: Atomun yapısını ve atomların bir arayagelerekoluşturduğumolekülleriinceler.Konusu,nanoteknoloji,lazerteknolojisivb.İlgilimeslekler,atommühendisliğivb.

Nükleer Fizik:Atomçekirdeğininyapısını,temelözellik-lerini,çekirdekbölünmesivebirleşmesiolaylarıinceler.Konusu, radyoaktif atom çekirdeklerinin ışımaları, buışımalardançıkanenerjiilenükleerenerjisantrallerindeelektriküretimi,tıptakullanılanPETveBTgörüntülemeteknolojileri,tarihieserlerinyaştayini...İlgilimeslekler,nükleerenerjimühendisliğivb.

Yüksek Enerji ve Plazma Fiziği:Yüksekenerjiliparça-cıkların etkileşimini, atom altı parçacıkları vemaddeninplazmahâliniinceler.Konusu,Savunma,uzayveroketsanayisi...İlgilimeslekler,fizikmühendisliğivb.

Hayata Katkı

Birden fazlabilimdalınınortak çalıştığı bilimdallarınadisiplinler arası bilim dalı denir. Jeofizik, biyofizik vefizikokimyadisiplinlerarasıbilimdalıdır.

Cep Notu

Kütlesibüyük,hızıküçükolancisimleriklasikfizik,küt-lesiküçükhızıbüyükolancisimlerimodernfizikinceler.Mekanik, optik, elektromanyetizma, termodinamik kla-sikfiziğin;katıhâlfiziği,atomfiziği,nükleerfizik,yüksekenerji ve plazma fiziği ile kuantum fiziği ise modernfiziğinaltalanlarıdır.

Aman Dikkat!

Metafizik,doğaötesianlamındabirkavramolup,fiziklehiçbirilişkisiyoktur.AyrıcaAstroloji,yıldızlarınyerolay-larıveinsankarakteriüzerineetkilerinigözönünetuta-rakgeleceğiöncedenbilmeyedayananfalcılıksanatıdır.


1. Aşağıda verilen fiziğin alt alanı ve ilgili olduğu kavram ile ilgili eşleştirmelerden hangisi yanlıştır?

A)Mekanik→Kuvvetvehareket

B)Termodinamik→Isıvesıcaklık

C)Atomfiziği→Radyoaktifelement,ışıma

D)Optik→Işık

E)Yüksekenerjiveplazmafiziği→Atomaltıparçacık

2. Süperiletkenlik,bazımalzemelerinbellibirsıcaklıkdeğerinekadarsoğutulduğundadirencinintamamensıfırolmasıdır.Günümüzdesüperiletkenteknolojisikullanılaraküretilengüçlümıknatıslar,MAGLEVtrenlerinde,NMR(nükleermanyetikrezonzos)cihazlarındaveparçacıkhızlandırıcılarındakullanılmaktadır.

Bu açıklamaya göre, süper iletkenlik fiziğin hangi alt alanının inceleme konusudur?

A)Termodinamik

B)Kalıthâlfiziği

C)Nükleerfizik

D)Elektromanyetizma

E)Yüksekenerjiveplazmafiziği

örn

ekti

rö

rnek

tir

Benim Gözümden

46954

Fiziğin Diğer Disiplinlerle İlişkisi➣Fiziktekibilgiler,diğerbilimdallarındakibirçok

olayınaçıklanmasındakullanılır.Fizikbilimiilediğerdisiplinlerarasındayakınbirilişkivardır.

Fizik - Felsefe:Felsefe;aklıve mantığıreferansolanbütüncülbir açıklama tarzıdır. Bütünbilimlerintemelinioluşturanfel-sefe ile fiziğin,akılyürütmeyleevreniaçıklamaçabalarıortakbirözelliktir.

Genel Kültür

M.Ö. 5. ve 6. yüzyıllarda ortaya çıkan felsefe, bili-min kaynağıdır.Arşimet,Aristoteles gibi filozoflar aynızamandaodöneminbiliminsanlarıydı.

Fizik - Biyoloji:Biyologlarcanlı sistemlerini incelerken fiziğinbazıkonularındanyararlanırlar.Kalbin çalışma sistemi ve kandolaşımında basınç konusun-dan,sinirsistemininçalışmasındaelektrikakımıbilgi-lerinden,görmeolayındaoptikten,bitkilerinkökleriyleemdiği suyu yapraklarına ulaştırmasında kılcallıkprensibindenyararlanırlar.

Fizik - Kimya: Kimyacılar molekül oluşumunu açıklarken elektrikselkuvvet bilgisinden, atomun yapısınıaçıklarkenatomfiziğinden,tepkime-lersonucuaçığaçıkanenerjiyiaçık-larken mekanik ve termodinamik yasalarındanyararlanırlar.

Fizik - Teknoloji: Fiziktekigelişme- lerteknolojinin,teknolojikilerleme-ler de fiziğin gelişmesini sağlar.Günlükhayattakullandığımızelek-tronikaletlerinveiletişimcihazları-nıngelişmesindefizikbilimiileeldeedilenbilgilerkullanılır.

Fizik - Mühendislik:Makine,inşaat, elektrik-elektronik,bilgisayar,yazı-lım,uzay,uçak,endüstrivemeka-tronik gibimühendislik alanlarındayapılançalışmalardafizikkanunlarıtemelalınır.

Fizik - Sanat: Müzikalanında, tel- lerden çıkan ses dalgalarının fre-kansı, yayılımı, ekosu, yalıtımı;resim alanında renkler, renklerinuyumu, perspektif, ışık, gölge gibikonular bize fizik ile sanatın ayrıl-mazbirbütünolduğunugösterir.

Fizik - Spor: Spor aletleri, sporcuların giydiği ayak-kabılar,kıyafetler,maçlardakullanılantoplarvebunungibi birçok araç-gerecin yapımında fizik bilimindenyararlanılır.

Fizik - Matematik: Fizikte elde edilen sonuçlar sayılarla, grafik-lerle ve tablolarla ifade edilipmatematikselmodellerlesonucagidilir.Matematik,fiziğinsayılarlaifadeedilmesidir.Bunedenlematematikfiziğindilidir.

Hayata Katkı

Olimpiyatlarda gülle atma, çekiç atma, mızrak atmagibiyarışmalardayerle45°açı ile fırlatılancisimlerenuzağagider.


1. I.Psikoloji

II.Sanat

III.Coğrafya

Fizik bilimi ile yukarıdakilerden hangilerinin doğrudan bir ilişkisi yoktur?

A)YalnızI B)YalnızII C)YalnızIII


2. 1895yılındaAlmanfizikçiW.ConradRöntgenXışınlarınıkeşfetmiştir.BukeşiftensonrageliştirilenXışınıcihazlarıilegünümüzdebirçokhastalıkteşhisedilebilmektedir.AyrıcaXışınlarıkullanılarakmaddelerinatomikyapılarıaraştırılabilmektedir.Atomikyapılarıbilinenelementlerkullanılarakgünümüzdeelektronikdevrelerintemelyapıtaşıolandiyot,transistörgibidevreelemanlarıüretilmiştir.

Buna göre, fizik ile aşağıdakilerden hangisinin birbirini destekleyerek geliştiği söylenebilir?

A)Kimya B)Sanat C)Teknoloji

D)Felsefe E)Biyoloji

örn

ekti

rö

rnek

tir

Benim Gözümden Benim Gözümden

6955

5

Temel ve Türetilmiş BüyüklüklerBirsayıvebirimleileifadeedilebilenözelliklerefiziksel niceliklerdenir.Tekbaşınaanlamıolanbüyüklükleretemelbüyüklük,enazikitanetemelbüyüklükkullanı-larakifadeedilenbüyüklükleredetüretilmişbüyüklük denir.

1971 yılında yapılan Ölçü ve Ağırlık Konferansı’ndauluslararası Birim Sistemi (SI birim sistemi) kabuledilmiştir.Temelbüyüklüklerle ilgiliaşağıdaki tabloyuinceleyiniz.

TemelBüyüklük

SembolSI

BirimlerSIBirimSembolü

ÖlçmeAracı

Uzunlukl

metre m metre

Kütle m kilogram kg terazi

Zaman t saniye s kronometre

Sıcaklık T Kelvin K termometre

Elektrikakımı

i amper A ampermetre

Işıkşiddeti I kandela cd fotometre

Maddemiktarı

n mol mol –

Butablodaki7tanetemelbüyüklüğündışındakibütünbüyüklükler türetilmiş büyüklüktür. Örneğin birimzamandaalınanyololansürat;uzunlukvezamandantüretilmiştir.

Cep Notu

Birbüyüklüğüölçmekiçinobüyüklükcinsindenseçilendeğişmezparçayabirimdenir.

Skaler ve Vektörel Büyüklükler➣Birsayıvebirimileifadeedilebilenbüyüklüklere

skalerbüyüklükdenir.Kütle,uzunluk,sıcaklıkgibi...

➣Sayı,birimveyönileifadeedilenbüyüklükleredevektörelbüyüklükdenir.Vektörelbüyüklüğüskalerbüyüklüktenayıranözellikyönkavramıdır.Vektörelbüyüklükler,sembollerininüzerineokişareti(→)konularakgösterilir.Örneğinhız(v),kuvvet(F),ivme(a)gibi...

A–x +x

FB

Şekildekivektörünbüyüklüğü|F|,|AB|uzunluğuiledoğruorantılıdır.Vektörxdoğrultusundaolup+xyönündedir.

Öğrendik mi?

Büyüklükleri ve yönleri aynı olan vektörlere eş vektör,büyüklükleriaynıyönleri tersolanvektörlerezıtvektördenir.


AnoktasındanBnoktasınahareketedenK’ninveDnoktasındanCnoktasınahareketedenL’ninyerdeğiştirmevektörleriaşağıdakigibidir.

A B

C D≥L

≥K

Buna göre,

I. KveL’ninyerdeğiştirmelerieşittir.( ≥K = ≥L)II. KveL’ninyerdeğiştirmevektörlerinin

büyüklüklerieşittir.(| ≥K| = | ≥L|)III. KveL’ninaldıklarıyollareşittir.


İkivektörüneşitolabilmesi içinhembüyüklüklerininhemdeyönlerininaynıolmasıgerekir.KveL’ninyerdeğiştirme vektörlerinin büyüklükleri eşit olmasınarağmen yönleri zıttır. Buna göre, I. yargı yanlış, II.yargıdoğrudur.

Alınanyol skalerbirbüyüklüktür.HemKhemdeL 3birimyolalmıştır.III.yargıdoğrudur.


1. Aşağıdaki ölçümlerden hangisi uluslararası birim sistemi (SI) kullanılarak ifade edilmiştir?

A)Odanınsıcaklığı20°C’dir.

B)Kitabımınuzunluğu27cm’dir.

C)Birsilgiyaklaşık50gramdır.

D)Birderssaati40dakikadır.

E)Kablodangeçenelektrikakımınınşiddeti2amperdir.

2. Aşağıdakilerden hangisi vektörel büyüklüktür?

A)Sürat B)Ağırlık C)Özkütle

D)Sıcaklık E)Alınanyol

FİZİKSEL NİCELİKLERİN SINIFLANDIRILMASIö

rnek

tir

örn

ekti

r

Benim GözümdenBenim GözümdenBenim Gözümden

66956

➣Bilimingelişmesivegünlükyaşamakazandırıl-masıamacıylabiliminsanlarınınbirlikteçalışmaimkanıbulduklarıvebilimselçalışmalarını,buluş-larını,projelerini,bilgiyeulaşmayolveyöntem-lerinipaylaştıklarımerkezlerebilimaraştırmamerkezidenir.BumerkezlerdenbazılarıülkemizdeTUBİTAK,TAEK,ASELSANDünya’daiseCERN,NASAveESAolaraksıralanabilir.

TÜBİTAK (Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu):1963yılında fenbilimlerindekiaraştır- maları desteklemek ve teşvik etmekamacı ile kurulmuştur. Temel bilimler,tıp, tarım,hayvancılık, teknolojikuygu-lamalar,enerjisistemleri,bilişimvebilgigüvenliği, yarı iletken teknolojileri gibialanlardaçalışmalaryapılmaktadır.

TAEK (Türkiye Atom Enerji Kurumu): Nükleerenerjininülkeyararınakul- lanımınısağlamakamacıylakurul-muştur.Tarımvegıdamalzemeleriilehava,suvetopraktakiradyoak-tivite analizleri, radyoaktif atıklarındepolanması, baca gazlarının arı-tılması, radyasyondan korunma eğitimleri gibi çalış-malarsürdürülmektedir.

ASELSAN (Askeri Elektronik Sanayi) Türksilahlıkuvvetlerininhaberleş- me ihtiyaçlarının yerli ve millîimkanlarlakarşılanmasıamacıyla1975yılındakurul-muştur.Elektronik teknolojilerivesistementegrasyo-nualanındaçalışmalaryapılmaktadır.

CERN (Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi) Dünya’nınenbüyükparçacıkfiziği laboratuvarıdır.Atomaltıparçacık-larıtanımayayönelikyapılandeneyve çalışmaların sonucunda eldeedilenbilgiveverilerplazmafiziği,elektronik,nanobilimgibialanlardayeniçalışmalarınyapılmasındaetkiliolmuştur.

Hayata Katkı

CERN’de 2012 yılında gerçekleştirilen bir deney ilemaddeye kütle kazandırdığı varsayılan Higgs bozonukeşfedilmiştir.

NASA (Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi) Amerika’dabulunanbumerkezde uzayçalışmalarıyürütülmektedir.

ESA (Avrupa Uzay Ajansı)Avrupa’nın uzay programlarınıhazırlamakvegeliştirmekamacıy-la1975yılındaFransa’dakurulmuştur.

Cep Notu

Bilimsel araştırmalarda etik ilkelere uyulmalıdır. Bilimetiği; canlı yaşamına fikir, teori ve düşünceye saygılı,tarafsızlığıvebilimselçalışmalardamahremiyetikapsar.Bilim insanı; intihal, sahtecilik, uydurmacılık ve yinele-nenyayınyapmagibi istenmeyenuygulamalaryapma-malıdır.


1. I.TAEK

II.ESA

III.CERN

Yukarıdaki bilim araştırma merkezlerinden hangileri uzay çalışmaları yapmak amacıyla kurulmuştur?


D)IveII E)IIveIII

2. I.Tıptakullanılanradyoaktifatıklarıntoplanıpgeçicidepolanması

II.Nükleertekniklerintoprakverimliliğindekullanılması

III.Elektronikveteknolojikaletleringeliştirilmesi

Yukarıdakilerden hangileri TAEK’in görevlerindendir?


D)IIveIII E)I,IIveIII

BİLİM ARAŞTIRMA MERKEZLERİö

rnek

tir

örn

ekti

r

Benim Gözümden

Konu Tamamlama Testi - 1

7


1. Fizik bilimi ile ilgili olarak verilen aşağıdaki bilgilerden hangisi yanlıştır?

A)Maddeyi,evrenivedoğayıaçıklamaçabasıdır.

B)Sürekligelişimgösterir.

C)Mutlakdoğrularıiçerir.

D)Teknolojiningelişmesinekatkısağlar.

E)Fizikbilimiileeldeedilenbilgiler,diğerdisiplinlerdebirçokolayıaçıklamadakullanılır.

2. Fiziğinbazıaltalanlarıileilgiliaşağıdakibilgilerveriliyor.

•Kararsızatomçekirdeklerini,bunlarınyaptığıışımaları,çekirdekbölünmesi,çekirdekbirleşmesigibiolaylarıinceler.

• Isı,sıcaklıkgibikavramlarıinceler.

•Diyot,transistörgibidevreelemanlarınınkeşfibualtalandakiçalışmalarsonucuoluşmuştur.

•CERN’deyapılandeneylerbualtalanileilgilidir.

Bu bilgiler ilgili oldukları alt alanlarla eşleştirilirse, aşağıda verilenlerden hangisi bu eşleşmenin dışında kalır?

A)Termodinamik B)Katıhâlfiziği

C)Atomfiziği D)Nükleerfizik

E)Yüksekenerjiveplazmafiziği

3. Aşağıdakilerden hangisi disiplinler arası bir bilim dalıdır?

A)Nükleerfizik B)Jeofizik

C)Katıhâlfiziği D)Metafizik

E)Astroloji

4. Fizikbilimi,evrendegerçekleşenolaylarınnedeniniaçıklayarakbuolaylarınöngörülmesivekontroledilmesineolanaksağlar.

Buna göre,

I. depremolduktansonratsunamioluşması,

II. gökgürlediktensonrayıldırımdüşmesi,

III. kışınarabalastiklerinezincirtakılması

olaylarından hangileri fizik bilimi ile açıklanabilir?

A)YalnızI B)IveII C)IveIII


5. I.Kütle

II.Kuvvet

III.Enerji

Yukarıdakilerden hangileri hem türetilmiş, hem de skaler büyüklüktür?


D)IveII E)IIveIII

6. Biröğrenciyaptığıölçümleriaşağıdakigibiifadeediyor.

•Ağırlığım60kg’dir.

•Boyum1,70m’dir.

•Odanınsıcaklığı23°C’dir.

Bu öğrenci ile ilgili;

I.Ağırlığınıyanlışbirbirimleifadeetmiştir.

II.Hemuzunlukhemdesıcaklıklailgiliyaptığıölçümleriuluslararasıbirimsistemiileifadeetmiştir.

III.Yapmışolduğuölçümlerdenağırlığıvektörel,boyuveodanınsıcaklığıskalerbüyüklüktür.



D)IveII E)IveIII

örn

ekti

rö

rnek

tir


8

7. Aşağıdaki büyüklük-birim eşleştirmelerinden hangisi doğrudur?

A)Sıcaklık–Kalori

B)Kütle–Newton

C)Elektrikakımı–Volt

D)Güç–Watt

E)Zaman–Işıkyılı

8. I.Kilo

II.Kelvin

III.Kandela

Yukarıdakilerden hangileri bir fiziksel niceliğin birimi değildir?


D)IveII E)IIveIII

9. Aşağıdakilerden hangisi bir temel büyüklüğün ölçüm aleti değildir?

A)Kumpas B)Terazi

C)Termometre D)Dinamometre

E)Fotometre

10. Birimlerleifadeedilebilen,Fizik’tekikavramveniceliklertemelbüyüklükvetüretilmişbüyüklükolmaküzeresınıflandırılabilir.Bubağlamdaaşağıdakitablodabazıkavramlaraaitniceliksınflandırmalarıvebirimeşleştirmeleriyapılmıştır.

Kavram

Niceliksınıflandırması

Birim

Kuvvet Türetilmiş newton

İvme Temel m/s2

Sıcaklık Temel Kelvin

Özkütle Türetilmiş kg/m2

Sürat Temel m

Buna göre, tablodaki kavramların hangisinin nicelik sınıflandırması ve biriminin her ikisi de yanlış olarak eşleştirilmiştir?

A)Kuvvet B)İvme C)Sıcaklık

D)Özkütle E)Sürat

11. Fiziğin; aklı ve rasyonel düşünceyi referans alarak olayları açıklaması, aşağıdaki disiplinlerden hangisi ile arasındaki ilişkiyi gösterir?

A)Biyoloji B)Felsefe C)Spor

D)Teknoloji E)Kimya

12. MaddeyekütlekazandırdığıdüşünülenHiggsbozonu2012yılındayapılanbirdeneyilegözlenmiştir.

Bu deney aşağıdaki bilim araştırma merkezlerinden hangisinde gerçekleştirilmiştir?

A)TAEK B)ASELSAN C)ESA

D)CERN E)NASA

13. Aşağıdaki bilim araştırma merkezlerinden hangisinin işlevi yanlış verilmiştir?

A) ASELSAN→ Türksilahlıkuvvetlerininhaberleş-me ve teknolojik ihtiyaçlarınımillîimkanlarlakarşılama

B) TÜBİTAK → Bilim,sanayiveteknolojialanında-kiprojeleridestekleme

C) TAEK → Nükleer enerjinin ülke yararınakullanımınaöncülüketme

D) CERN → Avrupa’nın uzay çalışmalarınıprogramlamavegeliştirme

E) NASA → Uzayla ilgili çalışmalar yapma vebilgiüretme

örn

ekti

rö

rnek

tir

Benim Gözümden

9

Benim Gözümden

Kütle➣Maddemiktarınınbirgöster-

gesidir.mharfiilegösterilirveSI’dakibirimkg’dir.Teraziileölçülenkütlekla-sikfiziktekorunumlubirbüyüklüktür.

➣Günlükhayattakütlebirimiolarakton,kilogram,gramvemiligramkullanılır.

1ton = = =

103

kilogram(kg)

106

gram(g)

109

miligram(mg)

Cep Notu

Maddelerinsahipolduklarıkütle,hacim,eylemsizlikgibitemelözellikleremaddelerinortaközellikleridenir.

Hacim➣Birmaddeninuzaydakapladığıyeredenir.Vharfi

ilegösterilenhacminSI’dakibirimim3tür.İfadeetmekistediğimizniceliğinmiktarınagörefarklıhacimbirimlerikullanılabilir.

= = = =1

litre1

dm3

103

mililitre(mL)

103

cm310–3

m3

➣Bazıkatıcisimlerinhacimleriaşağıdakibağıntılar-lahesaplanır.

Küp

aa

aV=a3

Dikdörtg

enler

prizması

ab

cV=a .b .c

Silindir

r

h V=π. r2 .h

Küre r

V= 43.π . r3

➣Düzgünyapılıolmayankatıcisimlerimhacimleriderecelisilindirvesuilehesaplanabilir.

VsonVilk

susu

Vcisim=Vson–Vilk

➣Sıvılarınhacimleriderecelisilindirileölçülebilir.

Aman Dikkat!

Gazların belirli bir hacmi yoktur. Gazlar bulunduklarıkapalıkabınher tarafınayayılırlar.Bundandolayıgaz-larınhacimleri, bulundukları kapalı kabınhacmineeşitalınır.


Yarıçapı10cmolanküreselbirsürahiyarısınakadarsuiledoludur.Yarıçapı5cmolansilindirikbirsürahideise20cmyüksekliğindesuvardır.

5cm

10cm

su 20cmsu

Bu sürahilerdeki su miktarlarını litre birimi ile hesaplayınız.(π=3alınız.)

Küreninhacmi;V=43.π . r3tür.

Sürahinintamamınınhacmi;

V=43.3 . (10)3=4000cm3=4litredir.

Sürahi yarısına kadar dolu olduğundan içindekisuyunhacmi2litredir.

Silindirinhacmi;V=π. r2.h’dir.

V=3 . (5)2.20=1500cm3=1,5litredir.

MADDE VE ÖZKÜTLEö

rnek

tir

örn

ekti

r


106960


1. 1 g/cm3 kaç kg/m3 tür?

A)10–3 B)10–2 C)10–1

D)102 E)103

2. ŞekilI’dekiderecelisilindirde150cm3suvardır.Busilindiriniçineözdeş2taneküreselcisimkonulduğundasuseviyesiŞekilII’dekigibi214cm3 seviyesindeoluyor.

150cm3

214 cm3

ŞekilIIŞekilI

susu

Her bir kürenin yarıçapı kaç cm’dir? (π=3alınız.)

A)1 B)2 C)3 D)4 E)5

3. YarıçaplarıveyüksekliklerişekilüzerindebelirtilenK,L,MsilindirlerininhacimleriVK,VL,VM’dir.

4h2h

h

K

L

M

r 2r 4r

Buna göre; VK, VL, VM arasındaki ilişki nedir?

A)VK>VL>VM B)VK=VL>VM

C)VL>VK=VM D)VM>VL>VK

E)VM=VL=VK

4. Sabithacimlibirkapgaziledolduruluyor.

Bu kaba bir miktar daha gaz ilave edilirse kaptaki gazın hacmi ve kütlesi için ne söylenebilir?

Hacim Kütle

A) Artar Artar

B) Artar Değişmez

C) Değişmez Artar

D) Değişmez Değişmez

E) Azalır Artar

5. Yarıçapı2rolanbiryarımkürebiçimindekibircisimdenryarıçaplıbaşkabirküreoyularakçıkarılıyor.

Bu cismin hacmi yüzde (%) kaç azalmıştır?

A)12,5 B)20 C)25 D)40 E)50

6. Kütle ve hacim ile ilgili,

I.Bircisminsabitsıcaklıktakikütlesihacmiiledoğruorantılıdır.

II.Bircisimorantılıolarak2katbüyütülürsehacmi4katınaçıkar.

III.Kütlevehacimmaddeleriçinortaközelliklerdendir.




örn

ekti

rö

rnek

tir

Benim Gözümden

11

Benim Gözümden

Özkütle➣ Bir maddenin birim hacminin kütlesine özkütle (d)

denir. Özkütlenin SI’daki birimi kg/m3 tür.

Özkütle (d) = kütle (m)

hacim (V)

bağıntısıilehesaplanır.

➣Birmaddeninözkütlesimaddemiktarınayadahacmininmiktarınabağlıdeğildir.Özkütlemad-denintürünebağlıdır.Bazımaddelerinözkütleleriaşağıdakitablodaverilmiştir.

Madde Özkütle (g/cm3)

İridyum 22,6

Altın 19,32

Cıva 13,60

Demir 7,86

Su 1,00

Zeytinyağı 0,92

Etilalkol 0,81

Aman Dikkat!

Sabit sıcaklık ve basınçta bir maddenin kütlesi artı-rıldığında aynı oranda hacmi de artar ve özkütlesideğişmez.

➣Kütle-hacimgrafiğinineğimiözkütleyiverir.

kütle

hacim

2m

m

0 V 2Va

Eğim=tana = d = mV = 2m

2V

➣Sıvınınözkütle-kütleveözkütle-hacimgrafikleriaşağıdakigibiolur.

d d

0 0kütle hacim

özkütle özkütle

➣Özkütlesafmaddeleriçinayırtediciözelliktir.Aynısıcaklıkvebasınçtaözkütleleriaynıolanmaddele-rintürleriaynıdır.

Cep Notu

Sıcaklıkvebasınçözkütleyideğiştirir.Sıcaklığıartanbirmaddeninhacmiartarveözkütlesiazalır.Gazlarsıkıştı-rıldığındahacimazalırveözkütleartar.


İçinde;ŞekilI’dekiseviyedesubulunanderecelisilindiriniçine,kütlesi120golantürdeşbirbilyekonulduğundasuseviyesiŞekilII’dekigibioluyor.

80 cm3

120 cm3

ŞekilIIŞekilI

su

su

Buna göre, bilyenin özkütlesi kaç g/cm3 tür?

Bilyeninhacmi;V=120–80=40cm3 tür.

d = mV olduğundan

d = 12040 = 3 g/cm3


Birsıvınınkütle-hacimgrafiğişekildekigibidir.

kütle (g)

hacim (cm3)0 20 40

40

80

Hacmi 200 cm3olanbirkapbusıvıiletamamendoldurulduğunda500ggeliyor.

Bu kabın kütlesi (darası) kaç gramdır?

Sıvınınözkütlesid= 4020 = 2 g/cm3 tür.

Kabakonulansıvınınkütlesi;

m = d .V = 2 .200=400g’dır.

Bunagöre,kabınkütlesi500–400=100gbulunur.

örn

ekti

rö

rnek

tir

Benim Gözümden

126962


1. Hacmi 500 cm3 ve kütlesi 100 g olan bir şişe, sıvı yağ ile doldurulup tartılırsa kaç gram gelir?

(dYAĞ=0,9g/cm3)

A)400 B)450 C)500 D)550 E)600

2. SafolduklarıbilinenA,B,C,Dsıvılarınınkütle,hacimvesıcaklıkdeğerleriaşağıdakiçizelgedeverilmiştir.

Sıvı Kütle(g) Hacim(cm3) Sıcaklık(°C)

A 100 50 20

B 200 100 40

C 400 200 20

D 500 200 20

Bu sıvılardan hangileri aynı tür sıvıdır?

A)AveB B)AveC C)BveC

D)A,BveC E)B,CveD

3. Özkütlesi2g/cm3olanbircisminkütlesi4kg’dir.Bucisim,özkütlesi0,9g/cm3olansıvıileağzınakadardoluolanbirkapiçinebırakılıyorvetamamısıvıyabatıyor.

Buna göre, kaptan kaç gram sıvı taşar?

A)1600 B)1800 C)2000

D)2200 E)2400

4. Birsıvının400cm3ü600gramgelmektedir.

Bu sıvı ile ilgili,

kütle(g)

özkütle(g/cm3)

1,5

0

0 1 2

0,75

1,5

özkütle(g/cm3)

hacim(cm3)

hacim(cm3)

kütle(g)

30

15

0 10 20

III

III

şekildeki grafiklerden hangileri doğrudur?



5. Birkapsuiledoluiken240g,özkütlesi1,5g/cm3 olansıvıyladoluyken340ggeliyor.

Bu kap 2,5 g/cm3 özkütleli sıvıyla dolu iken kaç gram gelir?

(dsu=1g/cm3)

A)460 B)500 C)540 D)580 E)620

6. Özkütlesi4g/cm3olan1,6kg’likbircisminiçine 150cm3hacmindebiroyukaçılıyorvebuoyuksuiledolduruluyor.

Son durumda cismin içindeki suyla birlikte toplam kütlesi kaç gram olur?

(dsu=1g/cm3)

A)950 B)1000 C)1050

D)1100 E)1150

örn

ekti

rö

rnek

tir

Benim Gözümden Benim Gözümden

136963

Karışımın Özkütlesi➣Sabitbasınçvesıcaklıktaikiyadadahafazla

maddeninkimyasalözelliklerinikaybetmedenbirarayagelmesiyleeldeedilenyenimaddeyekarı-şımdenir.Karışımdakullanılanmaddelerbirbiriiçindeçözünüyorsaeldeedilenkarışımhomojenkarışımolur.

mXdXVX

mYdYVY

mT = mX + mYVT=VX+VY

dK

ŞekildekiXveYsıvılarındanhomojenbirkarışımoluşturulursakarışımınözkütlesi;

dK = mTVT

= mX + mYVX+VY

bağıntısıylahesaplana-bilir.

➣ X

Ykarışım

kütle

hacim0

Karışımınözkütlesikarıştırılansıvılarınözkütleleriarasındabirdeğeralır.

Aman Dikkat!

Karışımınözkütlesi,karışımdahacmibüyükolansıvınınözkütlesinedahayakınolur.Sıvılareşithacimdekarıştı-rılırsakarışımınözkütlesi,karıştırılansıvılarınözkütlele-rininaritmetikortalamasınaeşitolur.

➣

Xsıvısı

YsıvısıŞekildekiXsıvısınınbulundu-ğukabaYsıvısıilaveedile-rekkarışımoluşturulsun.

Karışımınözkütle-zamangrafiği,

a)dX>dY ise b)dX<dY ise

0 zaman

karışımınözkütlesi

dY

dX

0 zaman

karışımınözkütlesi

dX

dY

şekildegösterildiğigibiolur.


AynısıcaklıktakiX,Ysıvılarınınkütle-hacimgrafikleriŞekilI’dekigibidir.

12

4

0 4

kütle(g)

hacim(cm3)

X

Y

h

h

ŞekilI ŞekilII

ŞekilII’dekikabasıvıyüksekliğiholuncayakadarXsıvısı,sıvıyüksekliği2holuncayakadarYsıvısıkonuluphomojenbirkarışımoluşturuluyor.

Bu karışımın özkütlesiyle ilgili ne söylenebilir?

Şekil I’deki grafiktenXveYsıvılarınınözkütlelerinibulalım.

dX = 124 =3g/cm3;dY = 4

4 =1g/cm3

Sıvılareşithacimdekarıştırılmışolsaydıkarışımın

özkütlesi1 + 32 =2g/cm3olurdu.

ŞekilII’dekikabakonulanYsıvısınınhacmiXsıvısı-nınhacmindendahaçoktur.Budurumdakarışımınözkütlesi Y sıvısının özkütlesine daha yakın olur.Yanikarışımınkütlesi1g/cm3ile2g/cm3aralığındaolabilir.


1. Bazımetallerinözkütledeğerleriyandakiçizelgedeverilmiştir.Bumetallerinikisikullanılarakoluşturulanbiralaşımınözkütlesi14g/cm3oluyor.

Metal Özkütle(g/cm3)

Bakır 8,9

Demir 7,86

Gümüş 10,5

Altın 19,3

Bu alaşım;

I. bakırvedemir,

II. demirvegümüş,

III. altınvegümüş

metal çiftlerinden hangileriyle oluşturulmuş olabilir?


D)IveII E)IIveIII

örn

ekti

rö

rnek

tir


146964

Günlük Hayatta Saf Maddelerin ve Karışımların Özkütlelerinden Faydalanılan DurumlarGemilerin yüzmesi, ısınan havanınyükselmesi, süt kaymağının yüzeydetoplanması, rüzgâr oluşumu, kan veidrartahliliyapılmasıgibibirçokalan-daözkütledenyararlanılır.

Kuyumculukta ÖzkütleAltın kırıntılarını diğer maddelerden ayırmak içinözkütlefarkındanyararlanılır.

Ayrıcaaltınınsaflığıözkütlesiilebelirlenebilir.Safaltı-nınözkütlesi19,3g/cm3 türvesafaltın24ayaraltınolarakbilinir.

Saflıkderecesinegörealtınalaşımları22,18,14,10ayar olarak ifade edilir. Örneğin, 22 ayar altının 24gramının 22 gramı altın, 18 ayar altının 24 gramının18gramıaltındır.

Porselen Yapımında ÖzkütleKil,kuvarsvefeldispatgibihammad-deler belirli oranlarda karıştırılır.Porselenin su geçirmezliği, kalitesi,dayanıklılığı için karışımın özkütlesibelirli bir değerde olmalıdır. İdealözkütledeğeri2,5g/cm3tür.

Ebru Yapımında ÖzkütleEbru yapımında kullanılan boyaların batmaması için,suyakitrekatılaraksuyunözkütlesiartırılır.


1. Bazıkatımaddelerinözkütledeğerleriaşağıdaverilmiştir.

Madde Özkütle(g/cm3)

K 0,6

L 0,9

M 1,2

N 2,4

Buna göre,

I.KveL,

II.KveM,

III.MveN

madde kırıntılarından hangileri su dolu bir kabın içine konularak ayrıştırılabilir?

(Suyunözkütlesi:1g/cm3tür.)


D)IveII E)IIveIII

2. SafolduklarıbilinenK,LmaddelerininkütlelerivehacimleriölçülerekŞekilI’dekiçizelgeoluşturuluyor.

Madde Kütle(g) Hacim(cm3)

K 2100 200

L 96,5 5

Madde Özkütle(g/cm3)

Demir 7,86

Gümüş 10,50

Altın 19,3

Platin 21,4

ŞekilII

ŞekilI

Bazı maddelerin özkütleleri Şekil II’deki tabloda verildiğine göre, K ve L’nin türleri sırasıyla aşağıdakilerden hangisinde doğru verilmiştir?

A)Demir,Gümüş B)Demir,Altın

C)Gümüş,Altın D)Gümüş,Platin

E)Altın,Platin

örn

ekti

rö

rnek

tir

Benim Gözümden

15

Benim Gözümden

DAYANIKLILIK

➣Katıbircismin,üzerineuygulanançekmeyadagermekuvvetlerinekarşıgösterebildiğidirençkuv-vetinedayanıklılıkdenir.

➣Birmaddenindayanıklılığı,yapıldığımaddenintürü-ne,şeklineveboyutlarınınuzunluklarınabağlıdır.

➣Birmaddeninkesitalanıartırılırsadayanıklılığıartar.

Çözümlü Soru :tavan

X

1 mm2siençok4Nyüktaşıyabilenmalzemedenyapılmışşekildekisilindirikhalatınyarıçapı2mm’dir.

Bu halat X yükünü taşıyabildiğine göre, X’in ağırlığı en çok kaç N’dir?(π=3alınız.Halatınkütlesiönemsizkabuledilecek)

Halatınkasitalanı;

S = π. r2 = 3 . (2)2 = 12 mm2

Halatın1mm2si4Nyüktaşıyabildiğinegöre,12mm2 si48Nyüktaşır.

Aman Dikkat!

Bubölümdemaddelerindayanıklılığıdeğil,kendiağırlı-ğınakarşıdayanıklılığıincelenecektir.

➣Katımaddelerinboyutlarıaynıorandaartırıldığın-dahacimlerindeki(ağırlıklarındaki)artışkesitala-nındakiartıştandahafazlaolacağından,ağırlığınakarşıdayanıklılıkazalır.

➣Boyutlarıbellibirorandadeğiştirilencisminağırlı-ğınaoranladayanıklılığı,

KesitalanıHacim

oranıilekıyaslanır.

Cep Notu

Galileo,buhesaplamalarıncanlılariçindegeçerlioldu-ğunusöylemiştir.Buyüzdendoğadakibütüncanlılarınbelli bir sınıra kadar büyüyebileceğini belirtmiştir. Birkarınca bir fil kadar büyütülürse karıncanın bacaklarıvücudunu taşıyamaz. Bu yüzden bütün canlıların kasve kemik yapıları birbirinden farklıdır. Büyük canlılarınkemikleridahasağlamvedahadayanıklıdır.

Düşünelim

Ahşaptangökdelenyapılabilirmi?

Aşağıdaki tabloda bazı geometrik yapılı cisimler içinkesitalanı,hacimvekesitalanı/hacimformülleriveril-miştir.

Cisim ŞekilKesitAlanı

HacimKesitalanıHacim

Küp

aa

aa2 a3 1

a

Dikdörtg

en-

lerp

rizması

ab

ha .b a .b .h 1

h

Silindir

rh π. r2 π. r2 .h 1

h

Küre r π. r2 4

3.π . r3 3

4r

Tablo incelendiğindecisimlerbüyüdükçeağırlıklarınaoranladayanıklılıklarınınazaldığıgörülür.


ŞekildekiK,L,Msilindirleriaynımaddedenyapılmıştır.

r 2r 2r

K L

M

hh

2h

Buna göre,a) K ve L silindirlerinin dayanıklılıklarını

kıyaslayınız.b) K, L ve M silindirlerinin ağırlıklarına oranla

dayanıklılıkları arasındaki ilişkiyi belirleyiniz.

a) KveLsilindirlerininyüksekliklerieşit fakatL’ninkesit (taban) alanı K’ninkinin 4 katı kadardır. Ksilindiri F kadar kuvvetedayanıklı ise, L silindiri4Fkadar kuvvetedayanıklı olur.Yani, L silindiriK’dendahadayanıklıdır.

b) SilindirlerinağırlıklarınaoranladayanıklılıklarıKesitalanı/Hacim oranı ile kıyaslanır. Silindir için buorana baktığımızda 1

h değerini elde ederiz. Yaniağırlığaoranladayanıklılıksadeceyüksekliğebağ-lıdırveyükseklikartarsaağırlığaoranladayanıklılıkazalır.BudurumdaK=L>Milişkisieldeedilir.

örn

ekti

rö

rnek

tir


166966


1. BirsilindirinkesitalanıS,yüksekliğih’dir.

Bu silindirin ağırlığına oranla dayanıklılığı için,

I.YalnızSartırılırsadeğişmez.

II.Yalnızhazaltılırsaartar.

III.HemShemdehartırılırsaazalır.




2. ŞekildekiX,Y,Zprizmalarıaynımaddedenyapılmıştır.

X Y

Z

h h

2h

a aa aa

2a

Bu prizmaların ağırlıklarına karşı dayanıklılıkları arasındaki ilişki nedir?

A)X=Y=Z B)X=Y>Z

C)Y>X>Z D)Y>X=Z

E)Z>X=Y

3. Aynı hacimdeki cisimlerden, toplam yüzey alanı en küçük olan geometrik cisim aşağıdakilerden hangisidir?

A)Küp B)Küre

C)Silindir D)Piramit

E)Dikdörtgenlerprizması

4. Aynısüngerdenkesilmişşekildekir,2ryarıçaplıK,Lsilindirlerininyüksekliklerieşittir.

r 2r

K L

Bu silindirlerle ilgili olarak,

I.SilindirlerinüzerineözdeşcisimlerdenbirertanekonulursaKsilindiriLsilindirindendahaçoksıkışır.

II.ÖzdeşcisimlerdenK’ninüzerine1tane,L’ninüzerine4tanekonulursasilindirlereşitmiktardasıkışır.

III.Silindirlerinsıkışmamiktarıyükseklikleriyledoğru,tabanalanlarıylatersorantılıdır.




5. Dayanıklılıkla ilgili,

I.Küçükcisimlerbüyükcisimlerdendahadayanıklıdır.

II.Bircisimorantılıolarakbüyütülürseağırlığınakarşıdayanıklılığıazalır.

III.Görecebüyükyapılarındahadayanıklıolabilmesiiçintaşıyıcıkolanlarıkalıninşaedilir.


A)YalnızI B)YalnızII C)IveIII


6. Birsilindirağırlığınınençok3katıkadaryüktaşıyabildiğiölçülüyor.

Bu silindir orantılı olarak kaç kat büyütülürse sadece kendi ağırlığını taşıyabilir?

A)2 B)3 C)4 D)5 E)6

örn

ekti

rö

rnek

tir

Yükseköğretim urumları ınavı KONU ANLATIMLI TYT · örnektir SORULAR örnektir. örnektir...

Documents

Transcript of Yükseköğretim urumları ınavı KONU ANLATIMLI TYT · örnektir SORULAR örnektir. örnektir...