Yaşli bireylerin bakimi

YAŞLI BİREYLERİN BAKIMI Hafıza Bozukluğu

Hijyenik Bakım Ayak Bakımı Ağız ve Diş Bakımı Beslenme Boşaltım Basınç Ülserleri Uyku ve Dinlenme Enfeksiyonlardan korunma Giyinme ve vücut ısısının kontrolü Kazalardan korunma İletişim

Hafıza BozukluğuHafıza Bozukluğu• Yaşlı bireylerde beyin hücrelerindeki azalma ve

değişikliğe bağlı olarak;

Hatırlama Yetenekleri,

Düşünme Yeteneklerini,

Kara Verme Yetilerini,

Algılama Yetilerini Etkiler.

Hafıza Bozukluğunun Hafıza Bozukluğunun Olumsuz EtkileriOlumsuz Etkileri

Kendilerine Olan Güvenlerini,

Sosyal İlişkilerini,

Kendi Kendine Bakabilme Yeteneklerini

Psikolojik Durumlarını

İletişimlerini

Yaşlılarda Algı Bozukluğu Yaşlılarda Algı Bozukluğu Güvenlik Tehditleri YaratırGüvenlik Tehditleri Yaratır

• Yangın

• Yaralanma

• Zehirlenme

Yaşlılarda Algı Bozukluğu Yaşlılarda Algı Bozukluğu Güvenlik Tehditleri YaratırGüvenlik Tehditleri Yaratır

• Hatırlamasına yardımcı olmak bireyin kendi kendisine bakabilme süresini bir süre daha arttıracaktır.

Hijyenik bakımYaşlı bireylerde deride meydana gelen

değişiklikler nedeniyle deri bakımı ve

genel hijyenik bakımı önemlidir.

Deri altı yağ dokusunun ve deri

elastikiyetinin kaybolması nedeniyle

basınç ülserleri gelişme riski fazladır.

Hijyenik bakımDeri kuruduğu için haftada bir ya da iki kez yapılacak banyo yeterlidir.

Sağlık için de alkol içermeyen bir şampuan kullanılması önemlidir.

Banyodan sonra meme ve koltuk altları ayak

parmak aralarının mantar enfeksiyonlarını

önlemek için kurulanması önemlidir.

Hijyenik bakımEğer birey kendi banyosunu yapamıyorsa temizlikte en temiz bölgeden en kirli gölgeye doğru hareket kuralına uyularak;

Önce gözler, burun, yanaklar, kulak arkaları ve boyun silinir.

Daha sonra kollar el bileğine kadar silinir.

Bacakların ön ve arka yüzü silinip kurulanır.

En sonunda genital bölge temizlenir.

Yaşlı birey temiz çamaşır giydirilerek rahatlatılır.

Ayak bakımıYaşlılarda özellikle ayak tırnakları sertleşmiş ve şekil

değişikliğine uğramıştır bu nedenle ayak ve tırnak bakımı

önemlidir. Tırnakların düz olarak kesilmesi ve kremle

yumuşatılması gerekmektedir. Özellikle banyodan sonra

ayak ve tırnak bakımı için uygun bir zamandır. Parmak

araları, tırnak kenarları ayak tabanları her gün düzenli

olarak değerlendirilmelidir. Tırnak makası bireye özel ve

güçlü olmalı, kesim için tırnak makası dışında bir araç

kullanılmamalı. Giyilen çorapların pamuklu, yumuşak ve

sıkmayan çoraplar olduğundan emin olunmalı.

Ağız ve Diş BakımıAğız ve Diş Bakımı• Yaşlı bireylerde ağız sağlığı eksik dişleri

ve ağız kurluğu nedeniyle çok önemlidir.

• Yaşlı bireyler ağızlarındaki eksik dişler

nedeniyle yeterince yiyemeye bilirler, ağız

içindeki enfeksiyonların oluşturduğu kötü

koku ve tat nedeniyle iştahsızlık

yaşayabilirler ya da azalan tat alma

duygusu nedeniyle yemek yemeyken zevk

almaya bilirler.

Ağız ve Diş BakımıAğız ve Diş BakımıYaşlı bireylerin yemeklerden sonra yumuşak bir diş fırçası ile dişlerini fırçalaması sağlanmalı ve yetersizlikleri ölçüsünde gerekli destek sağlanmalıdır.

Protezlerin temizliği de oldukça önemlidir. Her yemekten sonra protezlerin temizliği dış fırçası kullanılarak yapılabilir. Geceleri protezlerin çıkarılması ve suda bekletilmesi sağlanmalıdır. Protezler ısıyı kolay geçirdikleri için sıcak yiyecek ve içeceklerden sakınılması gerekmektedir.

Yaşlılarda BeslenmeYaşlılarda Beslenme

Sindirim sistemindeki değişiklik nedeniyle yaşlı bireyin beslenmesi değişmiştir. Genellikle çiğ sebze ve meyveler yerine daha çok karbonhidrat içeren yumuşak besinlere doğru bir değişim vardır. Takma dişleri olan yaşlı bireyler zamanla dişetlerinin de çekilmesi nedeniyle protezleri çıkarır ve besinleri damaklarıyla öğütürler.

Yaşlılarda BeslenmeYaşlılarda BeslenmeDamakla ezilen besinler yeterince parçalanamaz ve bu besinlerden yeterince yararlanılamaz. Çiğneme besinlerin sindirim ve emiliminde önemli bir aşamadır. Yaşlı bireylerin yemekleri yeterince çiğnediğinden emin olunmalı, besinler çiğnemesi kolay formda (etin köfte şeklinde olması) ya da büyüklükte (daha küçük parçalara bölünmüş) sunulmalıdır.


Kendi kendine beslenmesi desteklenmeli ve yetersiz kaldığı durumlarda yemesine yardım edilmelidir. Yemek sırasında bireyin oturur pozisyonda olduğundan emin olunmalı, rahat, kokudan arınmış iyi havalandırılmış bir ortam sağlanmalıdır.


Kişinin verilen yemeği bitirdiğinde emin olunmalı ve tüketemediği besinler konusuna yaşlı bireyin hekim ve hemşiresine bu durum iletilmelidir. Bireyin verilen lokmayı yutması için zaman tanınmalı, konuşurken yememesine ve acele etmemesine önem verilmelidir.

Yaşlılarda BoşaltımYaşlılarda Boşaltım

Yaşlı kişilerde beslenmedeki değişiklik (posalı besinler yerine yumuşak besinleri tüketmeleri) harekette azalma, kullandığı çok sayıdaki ilaç nedeniyle kabızlık gelişebilir. Kaslarda ve sinir sistemindeki değişiklik nedeniyle de idrar ve dışkı tutamama gelişebilir. Her iki durum da yaşlı birey için sorun ortaya çıkaran faktörlerdir ve özenle üzerinde durulması gereken konulardır.

Yaşlılarda Boşaltım Yaşlılarda Boşaltım Sorunları - KabızlıkSorunları - Kabızlık

Kabızlığın giderilmesi için sabah aç karnına ılık su içmesi sağlanabilir, mümkün olduğu kadar yataktan kaldırılıp hareket etmesi sağlanabilir. Eğer kalkıp hareket edebiliyorsa her gün aynı saatte tuvalete gitmesi, tuvalette bir süre beklemesi ya da her gün aynı saate sürgü vermek çözüm olabilir.

Yaşlılarda Boşaltım Yaşlılarda Boşaltım Sorunları – İdrar Sorunları – İdrar

KaçırmaKaçırmaİdrar kaçırmayı önlemek için tuvalete gitme gereksinimi hissetmese bile yaşlı bireyin eğer yürüyebiliyorsa mümkün olduğunca sık tuvalete gitmesi sağlanabilir. Kişilerin sıvı alımları gündüz arttırılmalı ancak gece kısıtlanmalıdır.Akşam yemeğinden sonra ve özellikle uyuma saatlerinden önce idrar çıkışını arttıran yiyecek ve içeceklerden sakınmak gerekmektedir.


KaçırmaKaçırmaİdrar ve dışkısını tutamayan bireylerde hijyen ve konfor önemli sorunlar oluşturmaktadır. Bireylerin altlarının kuru tutulması ve idrar ve dışkı ile bulaşmaya bağlı cilt problemleri, basınç yaraları, mantar enfeksiyonları gibi sorunların önlenmemesi dikkatli bir bakımı gerektirmektedir.


KaçırmaKaçırmaİdrar ve dışkı tutamam bireylerin sosyal ilişkilerini engelleyen kendilerine güvenlerini olumsuz etkileyen bir faktördür. Kişiler tutamama riskleri nedeniyle bulundukları yerden ayrılmak istemezler ya da başkaları ile görüşmek istemezler. Giysilerinde koku olması ya da koku olacağı düşünmesi sosyal ilişkilerini olumsuz etkileyen önemli faktörlerden birisidir. Tamamen tutamaz hale gelmeden önceki süreçte yaşlı bireylerin idrar ve dışkılama saatlerini düzenlemeye çalışarak tutamama olaylarının engellenmesi bir süre (kişiye göre farklılık göstermekle birlikte) mümkün olabilmektedir.


KaçırmaKaçırmaİdrar ve gaita kaçırma yaşlı bireyin benlik saygısını olumsuz etkilemekte, ıslaklık ve kötü koku nedeniyle konforunu bozmaktadır. Bireyin sık aralıklarla değerlendirilmesi, bulunduğu ortamın havalandırılması ve kirlendiğinde hızla yatak çarşaflarının değiştirilmesi önemlidir. Yaşlı bireyler geliştirilmiş özel koruyucu bezlerin kullanılması hem çalışan hem de bireyin kendisi için kolaylaştırıcı faktör oluşturmaktadır.

Basınç ÜlseriBasınç Ülseri

Yaşlı ve yatağa bağımlı hastada basınç ülserleri gelişme olasılığı fazladır. Ülserleri erken tespit etmek için ve oluşmasını engellemek için yaşlı bireyin mümkün ise havalı yatağa yatırılması sağlanmalıdır. Yatak çarşaflarının kuru temiz ve gergin olması sağlanmalıdır. Yaşlı bireyin iki saat aralıklarla değiştirilmeli ve masaj yapılmalıdır.

Basınç ÜlseriBasınç Ülseri

Cildin kuru ve temiz olmasına dikkat edilmelidir. Yeterli sıvı alımının ve beslenmenin sağlanması da basınç ülserlerinin gelişiminin önlenebilmesinde önemli bir faktördür.

Uyku ve Dinlenme

• Yaşlı bireylerin aşırı olmayacak şekilde günlük harekete, düzenli egzersiz programına ve düzenli dinlenmeye gereksinimi vardır.

Uyku ve Dinlenme• Yaşlı bireylerin geceleri sık

tuvalete kalkmaları, • Yaşla birlikte sinir sisteminde

meydana gelen değişiklikler, ağrı, stres, vücut ısısında değişiklik,

• Solunum sıkıntısı uyku gereksiniminin azalması gibi nedenlerle uyku sorunlarına neden olmaktadır.

Uyku ve Dinlenme

• Oysa yaşlı bireyin de kesintisiz derin uykuya enerjisini toplayıp tazelenmeye gereksinim vardır.

• Bunun için gece hafif yemek yemesi, az sıvı alması, gündüz uyumaması, ortamın sakin ve sessiz olması, sıcak ya da soğuk olmaması çay, kahve gibi uyarıcıların alınmaması kişinin alışık olduğu uyuma şekli yolu önerilebilir.

Enfeksiyonlardan Enfeksiyonlardan korunmakorunma

• Yaşlanma ile birlikte bağışıklık sistemi hücrelerinin fonksiyonlarında zayıflama görülür. Bu nedenle yaşlı bireyler bulaşıcı hastalıklara daha yatkındırlar. Yaşlı bireye bakım verirken hastalıklara yakalanmaya daha eğilimli olduklarını ve bu hastalıklarla mücadele güçlerinin de daha az olduğunu göz önünde bulundurup hijyen kurallarına önem vermek gerekmektedir.

Enfeksiyonlardan Enfeksiyonlardan korunmakorunma

• Hem yaşlı bireyin beden ve yaşam alanının temizliği hem de ona bakım veren bireylerin bireysel hijyenleri ve özellikle el yıkama alışkanlıkları enfeksiyonların gelişmesi ya da bulaşmasının önlenmesinde önemli faktörlerdir. Yaşlı bireye bakım veren bireylerin yapacakları her işlemden önce ve sonra ellerini yıkaması oldukça önemlidir.

Giyinme ve vücut Giyinme ve vücut ısısının kontrolüısısının kontrolü

• Yaşlı bireylerin metabolizmaları yavaşladığı için ve deri altı yağ dokusu azaldığı için daha çok üşürler. Bazen bakım veren kişi için sıcak sayılabilecek bir ortamın serin olduğundan yakınabilirler.


• Bu duyu farklılığını yaşlı bireye özgü bir değişim olduğunu kabul edip kendisini rahat hissedeceği, yumuşak pamuklu hava alabilen giysiler giymesine yardımcı olunmalı, giysilerin hareketini engellemediğinden emin olunmalıdır.


Giysilerin kolay giyilip çıkarılabilen giysiler olması sağlanmalıdır. Rahat giysiler bireyin konforunu sağlayacağı gibi giysilerin çıkarılması sırasında ortaya çıkabilecek idrar kaçırmalarını da önleyecektir.

Ev Kazalarından Ev Kazalarından KorunmaKorunma

Evin içinde ya da bakımevinde kazalar, neden olabilecek faktörler ortadan kaldırılarak büyük ölçüde engellenebilir. Yaşlı bireyin eğer mümkünse yatak kenarları yükseltilmeli ve yatak yüksek ise basamak koyularak çıkmasına yardım edilmelidir.

Ev Kazalarından Ev Kazalarından KorunmaKorunma

Ayağına takılabilecek kablolar, eşyalar, mobilyalar kaldırılmalıdır. Oda mümkün ise tamamen halı ile kaplanmalıdır. Yaşlı bireyin bu şekilde halı kenarına takılıp düşmesi önlenebilir. Uygun olmayanlar düşme riskini arttıracağı için giyilen terlik ya da ayakkabının uygun büyüklükte olmasına özen gösterilmelidir.

Merdiven Merdiven Kazalarından Kazalarından

KorunmaKorunma

Yaşlı bireyler sık sık destek alma gereksinimi hissedecekleri için merdiven kenarlarındaki tırabzanların sağlamlığından emin olunmalıdır.

Banyoda Banyoda Kazalarından Kazalarından

KorunmaKorunma Banyo ve tuvalet hem de hem de yaşlıya bakım veren kurumalarda kazaların en sık görüldüğü yerdir. Banyolara ve küvetlerin içine düşmeleri engellemek için özel kavuçuk parçalar yerleştirilebilir. Banyonun ıslak olmamasına özen gösterilmelidir.

Banyoda Banyoda Kazalarından Kazalarından

KorunmaKorunmaYaşlı birey banyo yaparken mahremiyetine saygı gösterilmeli ancak kapıyı kilitlemesine izin verilmemelidir. Çünkü kaza halinde fark edilmeyecek ya da yardım gecikecektir.

Yaşlılarla İletişimYaşlılarla İletişim• Yaşlı bireyin bakım yaşlı bireye sabrı ve

saygıyı gerektirir. Duyma fonksiyonlarındaki bozukluğa bağlı olarak iletişim kurmakta güçlük yaşanabilir. Bu nedenle daha yüksek sesle ve daha yakın mesafeden iletişim kurulması gerekmektedir. Duyma fonksiyonundaki yetersizlik aynı zamanda duygularının yanlış anlamasına ya da duyamadıklarından şüphelenmesine neden olacaktır.

Yaşlılarla İletişimYaşlılarla İletişim

Yaşlı bireyler iletişimde daha kırılgandırlar ve duygusal durumları değişkendir.

Özellikle akranlarının ölmesiyle kendilerini ölüme daha yakın hissederler.

Başka birilerini bağımlı olduklarını hissetmek onarlı mutsuz eder. Tükendiklerini hissedebilirler. Gelecekte bağımlılık düzeylerinin artmasında endişe ederler.

Yaşlılarla İletişimYaşlılarla İletişim

Konuşma gereksinimleri vardır ve dinlenilmek isterler. Sabırla

dinlemek ve kendilerini ve duygularını ifade etmelerine geçmişteki

deneyimlerinden bahsetmelerine olanak tanımak gerekmektedir. Bu

durum kendilerini daha iyi hissetmelerine neden olacaktır.

Yaşli bireylerin bakimi

Documents

Transcript of Yaşli bireylerin bakimi