Slayt 1

ONKOLOJ HASTALARINDAHEMRELK BAKIMIKanser hcrelerin anormal, kontrolsz bymesi ve yaylmas ve normal dokuyu istila etmesi ile karakterize bir grup hastalktr. Tedavi edilmedii zaman lmle sonulanr. Kanser oluum sreci hcre dzeyinde balayan bir olaydr. Kanser her ya grubunu etkilemesine karn, ou kanserler 65 ya st bireylerde oluur. Erkeklerde kadnlardan daha yksek oranda grlr. Ayn zamanda endstrilemi toplumlarda grlme skl daha fazladr. Kanserin sklk ve yaygnlnn bilinmesi, kanserin nedenlerine ve alnacak nlemlere byk lde yarar salamaktadr. Kanser oluumunda yaam alkanlklar (sigara, diyet gibi) ve evresel faktrler etkili olmaktadr.

eitli evrelerini bulunmas ve yllara varan bu sreten dolay kanser bir kronik hastalk olarak kabul edilmektedir.

Kanser hastalarna nerilen tedavi seenekleri, kanserin tipine gre gereki ve baarlabilecek amalara temellenir. Kanserin balca tedavi yntemleri; cerrahi, radyoterapi ve kemoterapidir. Bu tedavilerinin amalar; malign hastal tamamen yok etmek, sa kalm sresini uzatmak, kanser hcresinin bymesini/kontrol salamak ve hastalkla ilgili semptomlar gidermektir. Kanser hastalar hem hastaln kendisinden hem de uygulanan tedavilere bal olarak eitli semptomlar yaamaktadr. Bu semptomlar ortadan kaldrmak veya azaltmak iin uygulanacak genel hemirelik giriimleri; doku btnln korumak, beslenmeyi desteklemek, hasta ve aile eitimi, beden bilinci ve zgven eksikliine ynelik danmanlk yapmak, semptomlar izlemek, semptomlar kontrol altnda tutmaya ynelik danmanlk yapmak, onkolojik aciller konusunda gereken gzlem, izlem, uygulama ve eitim programlarn yrtmek ve son dnem kanser hastalarnda- yal kanser hastalarnda, terminal evrenin getirdii sorunlarla ba etmede yardmc olmaktr.

KANSERDEN KORUNMA - Sigara ve alkol brakmak

- imanlamaktan kanmak

- yerlerinde salk ve gvenlik kurallarna dikkat etmek

- Fazla gnelenmekten kanmak

- Yal gdalardan kanmak

- Lif ieren taze meyve ve sebzeleri bol tketmek

- Kadnlar 3 ylda bir servikal smear testi yaptrmas

- Kadnlar her ay dzenli olarak meme muayenesi yaptrmas

- ki haftadan fazla bir sre salktaki aklanamayan deiiklikler olduunda doktora ba vurmak - 40 yatan sonra kolon ve rektum muayenesi yaptrmak

- Genel salk ve di kontrol yaptrmak

Kanserden korunmada hemirenin rol: 1. Birincil korunma: Salk eitimi yaplr ve gerekli nlemler alnr. Bu eitim; sigara, alkol, mesleki temas, radyasyon, gne , beslenme, cinsel salk ve kiisel hijyen ieriklidir.

2. kincil korunma: tm toplum ve yksek risk altnda olanlara tarama programlarnn (testler, muayeneler, sitolojik incelemeler, kan ve idrar tahlilleri) uygulanmasn ierir.

3. ncl koruma: Kanser tans konduktan sonra hastann eitimi, rehabilitasyonu, semptom kontrol, komplikasyonlarn erken tans ve izlem hemirenin nc koruma grevlerindendir.

KANSER TEDAV YNTEMLER

1. KEMOTERAP Kanser kemoterapisi hematopoetik sistem malignensileri ve blgesel yada uzak metastaz olan solid tmrler iin bir tedavi seeneidir. Kemoterapi kanser tedavisinde, neoplastik hastaln srecini yavalatmak, geriletmek ya da durdurmak amacyla antineoplastik ila kullanmn iermektedir. Kanser kemoterapisinde hastalarnn tedavisinde tam yant elde etmek, kanserin tam olarak tedavi edilemeyecei durumlarda yaam kalitesini arttrmak ve yaam sresini uzatmak iin ve hastaln tedavisi yada kontrol altna alnmasnn olanaksz olduu durumlarda hastann rahatln salamak amalanmaktadr.

Kemoterapinin kontrendikasyonlar - Enfeksiyon - Cerrahi - Bbrek ve Karacier Fonksiyon Bozukluklar - Yakn Zamanda Radyoterapi Alm Hasta - Gebelik - Kemik lii Depresyonu

Kemoterapik ilalarn yan etkileri 1- Acil ve erken dnem yan etkiler

2- Orta sreli yan etkile

3- Ge dnem yan etkiler

1- Acil ve erken dnem yan etkiler - Allerjik Reaksiyon

- Kardiyak Aritmi

- Ar Kusmalar

- Enjeksiyon Yerinde Ar ve Kzarklk

- Ate

- drarn Krmz Renkte Gelmesi

- Fotosensitivite

- Ekstravazasyon

2- Orta sreli yan etkiler

- Kemik lii Depresyonu - Bulant- Kusma - tahszlk - Diyare ve Konstipasyon - Stomatit - Yorgunluk-Halsizlik: - Alopesi (Sa Dklmesi) - Kant - Emosyonel Deiiklikler

3- Ge dnem yan etkiler

- Kardiyak Etki - Gonodal Etki - Nrolojik Etki - Pulmoner Etki - Renal Etki

KANSER HASTALARINDA SEMPTOM KONTROL Kanserli Hastaya Uygulanacak Genel Hemirelik Giriimleri

- Doku btnln korumak - Beslenmeyi desteklemek - Hasta ve aile eitimi - Beden bilinci ve zgven eksikliine ynelik danmanlk yapmak - Semptomlar zlemek

Alopesi Cilt Deiiklii Ar Yorgunluk Stomatit Disfaji Diyare Ate Kanama Bulant Kusma Kabzlk

- Semptomlar kontrol altnda tutmaya ynelik danmanlk yapmak - Onkolojik aciller konusunda gereken gzlem, izlem, uygulama ve eitim programlarn yrtmek - Son dnem kanser hastalarnda, yasl kanser hastalarnda, terminal evrenin getirdii sorunlarla bas etmede yardmc olmak AlopesiKemoteraptik ilalarn ve baa uygulanan radyasyon alannn geniliine ve dozuna bal olarak sa, ayn zamanda ka, kirpik ve tm vcut kllarnn kaybdr. Sa foliklleri hzla byyen hcreler ierdii iin, kemoterapik ilalardan 2-4 hafta sonra balar ve tedavi bittikten 4-6 hafta sonra tekrar kmaya balamaktadr. Alopesi, beden bilinci fazlaca gelimi hastalarda ciddi psikolojik sorunlara neden olabilir bunun iin gerekirse psikolojik yardmsalanabilir. Ama; vcudundaki bu nemli deiiklii kabullenmesini salamak ve oluabilecek bu yan etkiyi en aza indirmektir.

Hemirelik giriimleri; Hastaya sa kayb olaca, ancak tedavi bitiminden sonra yeniden kacan aklamak, Salarn karken yap ve renk ynnden farkllk olabileceine ilikin hastay uyarmak, Hastalar apka, earp, bone, peruk gibi deiik materyaller konusunda bilgilendirmek, Kemoterapiden nce salarn ksaltmasn nermek, Gz kalemi, ka kalemi, takma kirpik nerip uygulamasna yardm etmek,

Kalan salar iin sk ampuan uygulamamak ve yumuak fra kullanmak, Sa kayb arttka, kalan salar tra ettirebilecei konusunda neride bulunmak, Kafa derisini gnei bloke eden ajanlarla, apkalarla scak ve souktan korumak, Aile yeleriyle beklenen fiziksel deiiklikleri grerek hastann nasl kabullenecei konusunda aile yelerine tavsiyelerde bulunularak manevi destek salamak.

Deri Btnlnde BozulmaKemoterapi ve radyoterapinin etkisiyle vcudun deri tabakasndaki iritasyon, kzarklk, kant ile kendini gsteren deiimdir.Ama; tedavi alann deerlendirerek deri reaksiyonlarn en aza indirmek ve deri btnln srdrerek enfeksiyon geliimini nlemektir.

Hemirelik giriimleri; Nemli ve kirli deride, deri btnl bozulmas ve enfeksiyon riski fazla olduundan alan temiz ve kuru tutmak, Deri frajil olduundan tedavi alannn ovuturmamak ve kamamak, Kimyasal iritan maddelerle kolayca travmatize olduunda alan, lk suve parfmsz-yumuak sabunla hafife ykamak, yumuak bir havlu ile kurulayp havalandrmak, Metal element ieren maddeler iritasyonu arttrd gibi radyasyon nlarnn dalmasna da neden olacandan talk pudras, losyon ve deodorant kullanmamak,

Radyasyon alan derideki kesikler yava iyiletiinden ve enfeksiyona eilimolduundan jilet yerine elektrikli veya pilli tra makinas kullanmak, blge krmz ve arl ise tra olmamak, kadn hastalarda ise manikr yaptrmamak, ritasyon ve reaksiyonu nlemek iin; teri emici, yumuak ve bol giysiler giymek, Blgeyi ar scak ve souktan, direkt gn ndan korumak iin uzun kollu elbise ve geni kenarl apkalar giymek, ayrca gne n bloke eden kremler kullanmak, cilde dorudan scak ya da souk kompres uygulamasndan kanmak, yaptrc band/selobant kullanmamak,

Yataa baml hastalarda basn blgelerini gzleyerek hastann pozisyonunu 2 saatte bir deitirmek, Ekstremiteleri ykselterek demi nlemek, Sabah, akam tuvaleti, yatak banyosu, ba ve ayak banyosu vererek hijyenik gereksinimleri karlamak, Tuvalet gereksinimini gidermek, Deride kzarklk, hiperpigmentasyon, kant, kuruluk, dermatit, akneoluabilecei, dil, mukoz membran ve el ekleminde koyulamalar olabilecei, Fotosensivite nedeniyle gnete fazla kalmann sakncal olduu, Ciltte ve trnakta renk deiiklii olabileceinden hastann istedii renkte trnak cilas kullanabilecei, bu bozukluun zamanla dzelecei, Trnaklarn ksa olmas, pamuklu giysilerin tercih edilmesi konusunda hastay bilgilendirilmek, Cildi kuru ve temiz tutmak, rrite edici losyon ve kremleri kullanmamak, Souk kompres, antihistaminik ve kortikosteroid kullanmak. Kanty arttrmamak ve cilt btnln bozmamak iin zellikle kamamak gerektiini hastaya anlatmak

YorgunlukKanserli hastalarda sk grlen sorunlardan biri olan yorgunluk, kemoterapinin yan etkisi olarak ortaya kan bulant, kusma, diyare, ar, immobilite, anemi ve malntrisyon gibi faktrlerle ilikili olarak ortaya kan bir semptomdur.Yorgunluk; kanserli hastalarn hayatlarnda ok nemli bir sorun olabilmekte, hastalarn kendileri hakkndaki hislerini, gnlk aktivitelerini, dier kiilerle ilikilerini etkileyebilmekte ve tedaviyi srdrmelerine engel olabilmektedir. Hastada grlen yorgunluk belirtileri; enerjiye ihtiya olduunun szl ifade edilmesi, gnlk yaam aktivitelerini yerine getirmede glk, bir ie konsantre olmada glk, dinlenmeye daha fazla ihtiya duymak, dinlenme ya da uyku ile yorgunluun azalmadnn ifade edilmesi, sosyal aktivitelere katlmn azalmasdrAma; hastann yorgunluunun nedenlerini anlatabilmesi, yaam zerine yorgunluun etkilerine ilikin duygularn paylaabilmesi, gnlk ve haftalk aktiviteleri iin nceliklerini belirleyebilmesi, aktivite dzeyinde tatmin edici sonular elde edebilmesidir

Hemirelik Giriimleri; Hastann bakm gereksinimlerini ksa srede tamamlamak, Bakmn salanmasnda ve srdrlmesinde hastay tevik etmek, gerekiyorsa yardm etmek, Uykusuzlua neden olabilecek evresel faktrleri nlemek, Hastann gece en az 7-8 saat uyumas, gndz uyku periyotlar oluturulmasn ve aktivite kstlamasn salamak, Tedavinin tipine gre hafif egzersizler seilmesine, enerji seviyesinin artmasna yardmc olmak, Hastann enerjisinin yksek olduu zamanlarda nemli aktivitelerini yapmas, ancak bunu sonradan daha fazla yorgunluk hissetmesine neden olacak ekilde yapmamas ve GYAne gre yeterli beslenmesini salamak. Hastann dinlenik olduu zaman, rnein sabahlar en besleyici besinleri almas, sert zor ve ok inenen besinlerin verilmemesini, sk sk ve azar azar beslenmesini, dinlenme periyotlarnn verilmesini, proteinden zengin ve bol kalorili besinlerin seilmesini nermek, Yklan hcrelerin ve artk rnlerin uzaklatrlabilmesi iin gnde en az 8-10 bardak su almasn nermek

AnemiKemik ilii depresyonu, kemoterapi, DCe bal olarak gelien bir tablodur. zellikle cisplatin alan hastalarda, tedaviden ay sonra anemi grlme ihtimali ok fazladr.Ama; anemi belirti bulgularn gzlemek, erken belirlemek ve gerekli tedbirleri almaktr.

Hemirelik giriimleri; Yorgunluk, ba dnmesi, titreme ya da taipne gibi anemi belirtilerini gzlemlemek, Ortostatik hipotansiyon ba dnmesi varsa, zellikle yatarken ve kalkarken yava hareket etmesini sylemek, Halsizlik ve dispneyi gzlemek, gerekirse oksijen tedavisi yapmak, Hemoglobin ve hematokriti dzenli aralklarla kontrol etmek, Bilgi eksiklii varsa anemi belirtileri konusunda bilgilendirmek

NtropeniKemoterapi ve/veya radyoterapiye bal kemik ilii basklanmas, immnospresyona bal oluan ve enfeksiyon gelime riskine yol aan nemli bir semptomdur.Ama; enfeksiyon ile ilgili risk faktrlerini bilmesi ve enfeksiyonlardan korunmak iin uygun nlemleri aldn gstermesi, enfeksiyon belirti ve bulgularnn gzlenmemesidir

Hemirelik giriimleri; Hastada enfeksiyon belirtilerini (ate, kzarklk, scaklk, dem, ar,iltihap oluumu vs) gzlemlemek, Enfeksiyonun en sk grld blgeleri (cilt ve mkz membranlar,oral kavite, solunum sistemi ve riner sistem) gzlemlemek, Hastada az ve vcut hijyenine nem vermek, gnlk kontrolleri yapmak ve deriyi travmalardan korumak, Konstipasyon olumamas iin nlemler almak, Perianal blgeyi lk suyla ve yumuak sabunla temizlemek, Trnaklarn ksa ve dz kesilmesini salamak, Deri btnln korumak ve gnlk temizliini yapmak, Hasta ve ailesinin el ykamaya zen gstermesini salamak, Dzenli aralarla hastann ate takibini yapmak, Hastann dinlenmesine ve beslenmesine dikkat etmek

TrombositopeniKemik ilii depresyonu, kemoterapi, DC ve phtlama faktrlerinin yetersiz yapm nedeniyle kanamaya eilimin artmasdr. Hastada petei, ekimoz, hematri, hipotansiyon, taikardi, anemi ve trombosit saysnda (150000/ mm) azalma vardr.Ama; kanama belirti bulgularn gzlemlemek ve erken belirlemek, travmaya bal kanamay nlemek, kanamay deerlendirmek ve kontroln salamaktr.Hemirelik giriimleri; Hastay banyo yaptrlrken ve dolatrlrken arpma, dme gibi travmalardan korumak, Burun temizliinin travmatik olmamasna dikkat etmek, Az bakm iin yumuak materyal kullanmasn nermek, Vazodilatasyon yapaca iin alkoll ikileri yasaklamak, Aspirin ve non steroid antiinflamatuar ilalar kullanlmamasn salamak, IM enjeksiyonlardan kanmak, gerekli ise ilemden sonra 3-5 dakika basn uygulamak, Konstipasyon oluumunu nlemek iin hastann bol sebze meyve yemesini salamak, Deride petei ekimoz kontroln yapmak, Di eti, burun, idrar, dk kanamas gibi normal olmayan kanamalar yakndan takip etmek

StomatitAz ve orafarenksteki lseratif lezyonlar, oral inflamasyon, kemoterapi (immnosupresyon), bulant kusma, oral hijyen yetersizlii, ntropeni, trombositopeni ve dehidratasyon nedeniyle geliebilir. Oral kavitede eritem, dem, az kuruluu, dudaklarda yanma duygusu, travma, kuru sert yiyecekler ya da sert fra kullanmna bal sekonder hemorajik lserasyonlar; dilde dem ya da enfeksiyon, beyaz dzensiz lekelere neden olabilen yzeyel enflamasyon;uua benzer lezyonlar olabilir.Ama; oral mukozada arnn ve enfeksiyonun grlmemesidir.

Hemirelik giriimleri; Oral kaviteyi her gn krmzlk, beyazlk, sarlk ynnden kontrol edip deerlendirmek, Hastaya uygun az bakmn retmek, Lezyon yoksa: 4 saatte bir yumuak di fras ile dileri fralamak ve mukostatin ve betadin ile gargara yapmak, Lezyon varsa; 2 saatte bir hidrojen peroksit solsyonu, ardndan serum fizyolojik ile az bakm yapp arkadan dudaklar vazelinlemek, Hastann nlerden nce ve sonra az bakmn yapmasn salamak, Stomatit olumusa uygun solsyonlar nermek, Sv dengesini srdrmek, Scak yiyeceklerden kanarak, yumuak, protein ve vitamin ynnden zengin yiyecekler nermek, Asitli, tuzlu, baharatl besinlerden kanlmasn nermek, Alkol ve sigara kullanlmamasn nermek, Dudaklar kuru ise vazelin ya da E vitaminli preperatlar ile yumuatmak, Di protezlerinin uygun olup olmadnn deerlendirilmesini, rahatsz ediyorsa taklmamas gerektiini tlemek, Yumuak di fras kullanlmasn nermek, Eer azda kanama varsa bunu nlemek iin hastaya azna kk birbuz paras almasn nermek, Ar iin doktor istemine gre lokal aneljezik kullanlmasn nermek

DiyareKemoterapi, anksiyete, stres gibi nedenlerle GSin aktif olarak blnen epitelyal hcrelerinin hasardr. Dehidratasyon, malnitrsyon ve elektrolit dengesizlii gibi hayat tehdit edici komplikasyonlar vardr.Ama; diyarenin nlenmesi, yeterli ve dengeli bir beslenme ile vcudun gereksinimlerinin karlanmas, sv elektrolit dengesinin normal seviyede olmasnn ve normal kilonun srdrlmesinin salanmasdr.

Hemirelik giriimleri; Gnlk dklama says ve dknn zelliklerini tanlamak ve kaydetmek, Barsak alkanlklarn tanlamak, Ald kard sv takibi ve kaybedilen svy yerine koymak, Dk kltrnde reme yoksa doktor istemine gre antidiyaretikilalar vermek, Perine blgesini iritasyon, travma ve kanama asndan gzlemlemek, Blgeyi lk suyla temizlendikten sonra hafife kurulamak,

Dk saysn kaydetmek ve dky kanama ynnden gzlemlemek, Az lifli, pimi yiyecekleri menye almak, Stl rnlerden saknmasn salamak, potasyum kayb olacandan sakncas yoksa muz, portakal, patates vermek, Diyetteki ya miktarn azaltmak, Fazla scak ve souk olmayan az ekerli yiyecekleri az ve sk olarak almasn salamak, Diyare dzeldiinde lifli besinlerin diyete azar azar eklenmesini salamak

KonstipasyonKemoterapinin nrotoksik etkisi, narkotik ajanlarn kullanm, hareketsizlik, yeme alkanlnda deiiklikler, dehidratasyon, hipokalsemi nedenleri ile geliebilir. Kanserli hastalarn %50 si konstipasyonu deneyimlemekte olup bunun %78i terminal dnem kanserli hastalardr. Dk tkac, ciddi ar, bulant kusmaya neden olabilen konstipasyon hastann yaam kalitesini olumsuz ynde etkilemektedir.Ama; normal sklkta ve kvamda gaita yaplmas, defekasyonda ar olmamas, laksatif lavman ya da supozituvara gereksinimin azalmasdr.

Hemirelik giriimleri; Lifli besinleri nermek (sebze, meyve, yulaf vb.), Sakncas yoksa sv almn arttrmak (gnde en az 2lt), Aktivite nermek, Dzenli defekasyon alkanl kazandrmaya almak, Dklama, barsak sesleri, bulant, abdominal distansiyon gibi paralitik ileus belirtilerini izleyip ve kaydetmek, Nonfarmakolojik uygulamalar yarar salamadnda eer sakncal deilse doktor istemine gre laksatifler vermek

Bulant-kusmaBulant ve kusma genellikle kemoterapi tedavisi nedeniyle grlr. Bulant tedaviden sonraki ilk 6 saat iinde ortaya kmaktadr.Ama, sv ve elektrolit dengesini srdrmek, yeterli beslenmesini salamak, oral mukozay korumak ve bulantnn azaldnn ifade edilmesidir.Hemirelik giriimleri; Bulant ve kusmann ekli ve olu biimi asndan hastay tanlamak, kartlan miktar, ierik, renk asndan deerlendirerek kaydetmek, Dehidratasyon belirtileri asndan hastay gzlemlemek, Antiemetik ilalar en az yarm saat nce vermek, Az bakmnn sk verilmesini, protez varsa tedavi srasnda kartlmasn salamak, Bulant ve kusma srasnda azdan nefes almann faydalarn anlatmak, Vcut arl, ald kard sv miktarn deerlendirmek, Kemoterapiyi dnmek bile bulantya sebep olabileceinden, tedaviden nce ve tedavi srasnda geveme tekniklerinin kullanlmasn nermek ve retmek,

Fiziksel evrenin temiz ve kokusuz, hasta giysilerinin rahat olmasna zen gstermek, Uygulamann rahat bir pozisyonda yaplmasn salamak, Tedaviden 15-20 dakika nce sessiz bir yere yatmasn salamak, nlerin azar azar sk sk alnmasn ve iyice inenmesini nermek, nlerde sv almndan kanlmasn nermek, Tatl, kzartma, baharatl, yal gdalardan kanlmasn nermek ve kompleks karbonhidratlarn yararl olabilecei konusunda bilgi vermek, Yiyeceklerin zellikle kuru gdalardan seilmesine dikkat etmek, Yemekten sonra dinlenmesi ve yava aktiviteler yapmasn nermek

tahszlktahszlk, yiyeceklerin sindirimi, besin alm yetersizlii, kullanlan ilalar ve aktivite azl, bulant, kusma, stomatit, depresyon ve baz kemoteraptik ilalar nedeniyle grlmektedir. Yemek yemede isteksizlik ve sonuta kilo kayb sz konusudur.Ama; bulant ve kusmann nlenmesi, yeterli yeme imenin salanmasdr.

Hemirelik giriimleri; tahszlk geliebilecei konusunda hasta ve ailesine eitim vermek, Diyetisyenle ibirlii yaplarak beslenme programn planlamak, Yksek kalorili ve proteinli besinlerin alnmasna cesaretlendirmek, Az ve sk aralarla beslenmeyi nermek, Alk hissettii anda yemek yemeye cesaretlendirmek, Her nden nce az bakmn salamak, Hastann sevdii bir ortamda sevdikleri i le birlikte, az ve sk yemesini salamak, Ortamda ho olmayan ya da hastann holanmad kokular engellemek, Yemekleri itah uyandracak grntde sunmak, Yemeklerin hazrland ortama hastann girmemesini salamak, Rahat, sakin, hafif mzikli bir ortam salanmas gibi uygulamalar yapmak, Beslenmesi oral yolla karlanmyorsa intravenz ya da enteral yolla beslenmesini srdrmek

ArHastalk veya tedavinin etkilerinin yze yansmas olarak ifade edilir. Ama, ar dzeyinin tolere edebilecek dzeye getirilmesini salamak, hastann arsnn azaldn veya yok olduunu ifade etmesidir.

Hemirelik giriimleri; Doktor nerisine gre, DSn nerdii tedaviyi uygulamak,1. Hafif ar iin narkotik olmayan aneljezikler + adjuvan tedavi (aspirin, parasetomol)2. Orta iddetli ar iin zayf narkotikler + nonopioid adjuvan tedavi (dihidrokodein, demoral, tolvin)3. iddetli ar iin gl narkotikler + nonopioid ilalar + adjuvan tedavi (morfin) Nonfarmakolojik uygulamalar arasnda pozisyon deitirmesini salamak, Masaj yapmak, scak ya da souk uygulama, lk banyolar, evrenin sessiz ve sakin olmasn salamak, Geveme tekniklerini retmek, radyo dinlemesini, televizyon seyretmesini salamak, Okuma, mzik dinleme, hayal kurmay nermek

Anksiyete ve DepresyonKanserin herhangi bir evresinde grlen davranlarda aadaki faktrler etkili olmaktadr; gemi hastalk deneyimleri ve uyum yetileri, gelecek planlarnn tehdit edilme derecesi, hastala ilikin sosyal ve kltrel tutumlar ve dini inanlar, genel kiilik zellikleri, aile iinde stlenilen rol modelleri, yaam ekli ve sosyo ekonomik durumlar, sosyal destek sistemleri ve bunlara ulalabilirlik dzeyleri, hastaln boyutu ve semptomlarn varl, duygu dncelerini aklama yetenekleri, tannn konduu ya ve geliim dzeyleri.Ama; risk faktrlerine ynelik dzenlenen plann kabulu, uygulanacak tedavi plann katlm sorumluluunu alma, etkili ba etme yntemleri gelitirmedir.

Hemirelik giriimleri; Hasta ve ailesi ile olumlu bir iletiim ve ibirlii salamak, Hastann kaybolduunu hissettii kontroln yeniden salamak ya da birinin hastann evresine hakim olduu duygusunu vermek, Gemiteki ba etme yntemlerini deerlendirmek, uygun yntemin kullanlmasn salamak, Hasta ve ailesine yeterli psikososyal destek salamak

TEEKKRLER