หนวยการเรยนรท ๓ : พนทกขโรคภยเรองท ๔ การสรางเสรมสขภาพ

ผลการเรยนร

นกเรยนสามารถสรางเสรมสขภาพโดยการเขารวมกจกรรมนนทนาการออกกำาลงกาย เลนกฬา และการสรางเสรมภมคมกนโรค รและเขาใจวธการสรางเสรมสมรรถภาพทางรางกาย รจกการวางแผนเพอสรางเสรมสมรรถภาพทางกาย การทดสอบสมรรถภาพทางกายและพฒนาสมรรถภาพทางกายตามความแตกตางระหวางบคคล

สาระสำาคญ

การเขารวมกจกรรมนนทนาการ การสรางเสรมสมรรถภาพทางกายและการสรางเสรมภมคมกนโรคสงผลใหมสขภาพด ในการปฏบตเพอใหเกดประโยชนกบตนเอง ควรเขารวมกจกรรมนนทนาการตามความถนดและความสนใจ และสรางเสรมสมรรถภาพทางกายโดยมการวางแผน รเทคนคในการพฒนาสมรรถภาพทางกายจากการออกกำาลงกาย และกฬาตามความแตกตางระหวางบคคล

สขภาพ หมายถง ภาวะแหงความสมบรณของบคคล 4 ดาน คอ

1.สขภาพทางกาย(Physical Health) หมายถง ความสามารถของบคคลทมกจกรรมในการดำารงชวตอยางมประสทธภาพ รางกายมสมรรถภาพด

2.สขภาพทางจต(Mental Health) หมายถง ความสามารถขอคนทจะจดการไดเปนอยางดกบเหตการณในชวตประจำาวนทมผลกระทบตอจตใจและอารมณ รวมทงความสามารถในการสามารถอารมณเชงบวก มองโลกในแงดและสรางสรรค มความฉลาดทางอารมณและมทกษะในการแกปญหารอบดาน

3.สขภาพทางสงคม(Social Health) หมายถง ความสามารถของคนในการดำารงชวตอยในสงคมดวยด สามารถทจะปฏสมพนธกบผอนไดอยางสรางสรรค

4.สขภาพทางจตวญญาณ(Spiritual Health) หมายถง ความสามารถของคนในการสรางคณคาแหงชวต มจตสำานก

ในการสรางคณงามความดเพอคณภาพชวตทดของคนในสงคม

กจกรรมนนทนาการ

ในการดำาเนนชวตประจำาวน นอกเหนอจากการปฏบตภารกจสวนตว การทำางานหรอเรยนหนงสอแลว จำาเปนตองมการพกผอนเพอผอนคลายความตงเครยด เวลาทเหลอจากการปฏบตภารกจตางๆจงเปนเวลาวางทควรจะใชทำากจกรรมตางๆทตนเองพอใจ สนใจ และเปนประโยชนกบตนเองและผอน กจกรรมททำาในยามวางและตนเองมความพอใจนเรยกวา กจกรรมนนทนาการ

กจกรรมนนทนาการ หมายถง กจกรรมทบคคลหรอกลมบคคลเลอกระทำา โดยความสมครใจในเวลาวาง เปนกจกรรมทใหประสบการณ ความพงพอใจ สนกสนานเพลดเพลน เปนการผอนคลายความตงเครยดทางรางกายและจตใจ ประกอบดวยกจกรรมหลายประเภท ไดแก

๑.การออกกำาลงกายและเลนกฬา

๒.งานศลปวฒนธรรม

๓.ดนตรและการแสดง

๔.ทศนศกษา

๕.งานอดเรก

๖.วรรณกรรม

๗.บำาเพญประโยชน

ในการเลอกกจกรรมนนทนาการ ควรพจารณาเลอกใหเหมาะสมกบความถนดและความสนใจของตนเอง นอกจากนยงตองคำานงถงภาวะสขภาพ ความปลอดภย คาใชจาย เวลา สถานท และ ลกษณะภารกจประจำาวนดวย

คณคาของกจกรรมนนทนาการ

1.คณคาตอตนเอง ทำาใหสขภาพกายและใจดขน เนองจากกจกรรมนนทนาการเปนกจกรรมทเลอกตามความถนด ความสนใจและความพงพอใจ ชวยผอนคลายอารมณไดเปนอยางด ทำาใหสขภาพจตด นอกจากนกจกรรมนนทนาการประเภทออกกำาลงกายและเลนกฬายงชวยใหรางกายมสมรรถภาพทางกายด รางกายแขงแรง สขภาพด

2.คณคาตอครอบครว กจกรรมนนทนาการทกระทำารวมกนในครอบครวชวยทำาใหครอบครวมความใกลชด ชวยเหลอซงกนและกน กอใหเกดความอบอนและเปนสข เชน การไปทศนศกษา การเลนดนตร การปลกตนไม การเลนกฬา เปนตน

3.คณคาตอสงคม กจกรรมนนทนาการกอใหเกดความสามคคกลมเกลยว เชน กจกรรมบำาเพญประโยชน สงเสรมความ

เปนพลเมองด เกดมตรภาพและสนตภาพ นอกจากนยงชวยลดปญหาอาชญากรรมได ทกคนควรรจกใชเวลาวางใหเปนประโยชนโดยทำากจกรรมนนทนาการทมคณคากบตนเองและสงคม

การสรางเสรมสมรรถภาพทางกาย

สมรรถภาพทางกาย หมายถง ลกาณะรางกายทสามารถประกอบกจกรรมตางๆ ไดเปนระยะเวลานาน รางกายทำางานไดอยางมประสทธภาพ และรางกายสามาครถกลบคนสสภาพปกตไดในเวลาอนรวดเรว

การมสมรรถภาพรางกายดจะสงผลใหมสขภาพด เพมประสทธภาพในการทำางานมคณภาพชวตทด การออกกำาลงกายและการเลนกฬาอยางนอยวนละ 30 นาท เปนประจำาทกวนหรอสปดาหละ 3 วน จะชวยเสรมสรางสมรรถภาพทางกาย

องคประกอบของสมรรถภาพทางกลไก (Motor Fitness)

1.พลงของกลามเนอ (Muscular Power) คอความสามารถของกลามเนอในการหดตวเพอทำางานอยางเรวและแรง เชน การกระโดดไกล การกระโดดสง

2.ความคลองแคลววองไว (Agility) หรอความคลองตว คอ ความสามารถในการหดตวของกลามเนอ เพอใหรางกายสามารถเปลยนทศทางดวยความรวดเรว มประสทธภาพ เชน การวงซกแซก การวงกลบตวดวยความเรว

3.ความทนทานของกลามเนอ(Muscular Endurance) คอ ความสามารถของกลามเนอททำางานซำาซากไดเปนระยะเวลานานโดยไมมความลา(Fatique) เชน ดงขอหลายๆครง ทำาลก-นง หลายๆครง

4.ความทนทานของระบบไหลเวยนโลหตและการหายใจ(Cardio Vascular Endurance) คอ รางกายสามารถทำางานไดเปนระยะเวลายาวนาน เมอหยดงานรางกายสามารถกลบคนสสภาพปกตไดอยงรวดเรว เชน วง 1,000 เมตร

5.ความแขงแรงของกลามเนอ(Muscular Strength)คอ ความสามารถขอกลามเนอในการหดตวอยางเตมทถงระยะหนง เชน การยกนำาหนก

6.ความออนตว(Flexibility)ความสามารถในการเหยยดตวของขอสวนตางๆ ไดด เชน การกมตว การงอตว

7.ความสมดล(Body-balance) คอ ความสามารถรบความรสของรางกาย ประสาทสามารถควบคมการทรงตว รกษาดล

รางกายไวใหอยในทาตางๆทงในขณะเคลอนทและอยกบท เชน ทาทางในการเลนยมนาสตกตางๆ

8.ความเรว (Speed) คอ ความสามารถในการหดตวหลายๆครงตดตอกนของกลามเนอเพอทำางานใหไดผลงานมากในเวลาอนรวดเรว เชน การวงเรว 50 เมตร

แบบทดสอบสมรรถภาพทางกลไก

กรมพลศกษาไดจดทำาเกณฑปกต(Norms) ของสมรรถภาพทางกลไกของนกเรยน โดยใชแบบทดสอบ JASA(Japan Amateru Sport Association)ของสมาคมกฬาสมครเลนแหงประเทศญปนเนองจากมรรายการทดสอบนอยและงายแกการดำาเนนการทดสอบ รายละเอยด ดงน

การทดสอบสมรรถภาพทางกลไกมความมงหมายหลกเพอตองการทราบถงความสามารถในการทำางานของอวยวะตางๆ ของรางกายวา มความสามารถหรอมความพรอมมากนอยแคไหนมจดออนและตองปรบปรงกลไกสวนไหนบาง เพอใหกลไกตางๆ สามารถทำางานเปนระบบไดอยางมประสทธภาพสงสด

ขอทดสอบประกอบดวย

๑.ยนกระโดดไกล(Standing Long Jump)

๒.ลก-นงใน 30 วนาท (30 Seconds Sit-Ups)

๓.ดนพน (Push Ups)

๔.วงกลบตว(Timed Shuttle Run)

๕.วง 5 นาท(5 Minutes Distance Run)

ประโยชน

1.ทำาใหทราบถงความสามารถในการทำางานของอวยวะสวนตางๆของรางกายทจะสผลถงระบบการทำางานของรางกาย

2.สามารถนำาผลทไดจากการทดสอบดงกลาวมารพจารณาวางแผนสรางโปรแกรมในการพฒนาปรบปรง เพอการฝกอวยวะหรอกลไกเฉพาะสวนเพอใหเกดสมรรถภาพทางกายทสมบรณแขงแรงได

การปฏบตการทดสอบ

1.ใชคทดสอบทมสวนสงหรอมขนาดลกษณะรปรางเทากนหรอใกลเคยงกน ใหชายคกบชายและหญงคกบหญง

2.ในการทดสอบใหใชคของผทดสอบเปนผทำาหนาทคอยชวยเหลอ และบนทกผลการทดสอบแลวสลบหนาทกน

3.ในการทดสอบรายการท 1-4 จะทำาการทดสอบรายการไหนกอนกได แตตองทำาการทดสอบใหครบทง 4 รายการ แลวจงทดสอบรายการท 5 คอ วง 5 นาท เปนรายการสดทาย

4.ใหแบงกลมผเขารบการทดสอบออกเปน 4 กลม กลมละไมเกน 40 คน และใหหมนเวยนกนทำาการทดสอบแตละรายการจนครบทง 4 ฐาน แลวใหรวมกนเพอใหทำาการทดสอบวง 5 นาท เปนรายการสดทาย

๑.ยนกระโดดไกล(Standing Long Jump)

อปกรณ

1.พนทเรยบและไมลนอยางนอย 3.5 เมตร

2.เทปวดระยะทางอานเปนเซนตเมตร

3.ไมT อยางใหญ

เจาหนาท

ผจดลำาดบผเขาทดสอบ 1 คน ผวดระยะและผบนทก 1 คน

วธทดสอบ

ผจดลำาดบผเขาทดสอบอธบายการกระโดดใหผเขาทดสอบยนปลายเทาทงสองชดเสนเรมซอมเหวยงแขนทงสองไปขางหลงพรอมกบตว เมอไดจงหวะใหเหวยงแขนไปขางหนาอยางแรงพรอมกบกระโดดเทาทงสองไปขางหนาใหไกลทสด วดระยะ โดยใชไมT จากจดทสนเทาลงสพนใกลสนเรมมากทสด ถาผเขาทดสอบเสยหลก หงายหลง กนหรอมอแตะพนใหประลองใหม

การบนทกผล

บนทกระยะทางททำาไดเปนเซนตเมตร เอาระยะทไกลทสดจากการประลอง 2 ครง

๒.ลก-นงใน 30 วนาท(30 second sit up)

อปกรณ

1.นาฬกาจบเวลา

2.เบาะหรอทนอน(ถาไมมใชสนามหญาเรยบและนม)

เจาหนาท

ผจดลำาดบผเขาทดสอบและจบเวลา 1 คน ผนบจำานวนครงและการบนทก 1 คน

วธทดสอบ

จดผเขาทดสอบเปนคใหผเขาทดสอบคนแรกนอนหงายบนเบาะเขางอตงเปนมมฉากเทาแยกหางกนประมาณ 30 เซนตเมตร ประสานนวมอรองทายทอยไว ผเขาทดสอบคนท 2 คกเขาทปลายเทาผเขาทดสอบคนแรก(หนหนาเขาหากน)มอทง 2 กำาและกดขอเทาไวใหสนเทาตดพน เมอผใหสญญาณบอก เรมตน พรอมกบ” ”

จบเวลา ผเขาทดสอบลกขนนงกมตวไปขางหนาใหศอกทง 2 แคะทหนาขาสวนบนแลวกลบนอนลงในทาเดมจนนวมอจรดเบาะจงลกขนนงใหม ทำาเชนนตดตอกนไปอยางรวดเรว ใหไดจำานวนครงมากทสดในเวลา 30 วนาท

ขอควรระวง

นวมอตองประสานททายทอยตลอดเวลา เขางอเปนมมฉากขณะนอนลง หลงจากลกนงแลวหลงและคอตองกลบไปอยในทาเรม และหามเดงตวในทาเรม และหามเดงตวขนโดยใชขอศอกดนพนหรอเอยงตวไปมา

การบนทกผล

บนทกจำานวนครงททำาไดในเวลา 30 วนาท

๓.ดนพน(Push Up)

อปกรณ

พนราบ เบาะ หรอสนามหญา

เจาหนาท

ผจดลำาดบผเขาทดสอบ 1 คน ผใหจงหวะและผบนทก 1 คน

วธทดสอบ

(ชาย) จดผเขาทดสอบเปนค ผเขาทดสอบคนท 2 คกเขามอดนพน แขนเหยยดตรงลำาตวขนานกบพน ผเขาทดสอบคนแรกควำาตว วางขาทง 2 พาดบนหลง ขาและลำาตวขนานกบพน มอทง 2 ดนพนหางกนประมาณชวงไหลแขนเหยยดตรงเปนมมฉากกบลำาตว

(หญง) จดผเขาทดสอบเปนค ผเขาทดสอบคนท 2 นอนควำาราบกบพน ประสานนวมอรองแกมไว ผเขาทดสอบคนแรกควำาตว วางขาทง 2 พาดบนหลง ชาและลำาตวเหยยดตรง มอทง 2 ดนพนหางกนประมาณชวงไหล แขนเหยยดตรง

(ชาย-หญง) เมอผใหสญญาณบอก เรมตน ใหผเขาทดสอบ” ”

ยบแขนลงจนคางสมผสพนแลวดนแขนเหยยดตรงขนในทาเดม ทำาเชนนเปนจงหวะสมำาเสมอ ลง” -ขน ภายใน”

เวลา 2 วนาท นบเปนผลการทดสอบ 1 ครงตดตอกนไปเรอยๆใหไดมากทสด หากใชเวลามากกวา 2 วนาทตอการทดสอบ 1 ครง ลง” -ขน ใหยตการทดสอบ”

การบนทกผล

บนทกจำานวนครงททำาไดอยางถกตอง

๔.วงกลบตว(Timed Shuttle Run)

อปกรณ

1.นาฬกาอาเวลาอานละเอยด 1/100 วนาท

2.สนามหรอพนทวาง

3.ปนขาว

4.เทปวดระยะทาง

เจาหนาท

ผปลอยตวและบนทก 1 คน ผจบเวลา 1 คน ผนบระยะทางทผเขาทดสอบทำาได 1 คน

วธทดสอบ

เมอผปลอยตวใหสญญาณ เขาท ใหผเขาทดสอบยนใหปลายเทา” ”

ขางใดขางหนงชดเสนเรม(ไมตองยอตวในทาออกวง)เมอพรอมแลว ผปลอยตวสง ไป ใหผเขาทดสอบ” ”

วงใหเรวทสด เอามอไปแตะทเสนแตะแลวกลบตววงเอามอไปแตะทเสนแตะหลงเสนเรม ทำาตดตอกนไปใหไดมากทสดภายในเวลา 15 วนาท เมอไดยนสญญาณให ”หยด ใหผเขาทดสอบหยดวงทนท ผนบระยะทางเปนผ”

รวมผลทผเขาทดสอบวงได หากผเขาทดสอบหยดวงเกนครงชอง ใหเพมระยะทางใหอ 1 เมตร(ระยะทางใน

การวงจากเสนเรมถงเสนสดทายเปนระยะทาง 5 เมตร ดดยตเสนแบงเปน 5 ชอง ชองละ 1 เมตร หลงเสนเรมและเสนกลบตวใหตเสนขนานหางออกไปขางละ 50 เมตร ไวใหผเขาทดสอบใชมอแตะ)

การบนทกผล

บนทกระยะทางทวงไดเปนเมตร ภายในเวลา 15 วนาท

๕.วง 5 นาท

อปกรณ

1.นาฬกาอาเวลาอานละเอยด 1/100 วนาท

2.สนามหรอพนทวาง

3.ธงหรอปายสญญาณ

4.เทปวดระยะทาง

เจาหนาท

ผปลอยตวและผจบเวลา 1 คน ผบนทก 1 คน ผนบระยะทางทผเขาทดสอบทำาได 2 คน

วธทดสอบ

เมอผปลอยตวใหสญญารณ เขาท ใหผเขาทดสอบยนตามจดท” ”

กำาหนดให เมอพรอมแลวผปลอยตวสง ไป ใหผเขา” ”

ทดสอบวงไปตามเสนทางทกำาหนดใหไดระยะทางมากทสดภายในระยะเวลา 5 นาท เมอไดยนสญญาณ หยด ใหผเขาทดสอบหยดวงทนทและยน” ”

หรอนงอยกบท

การบนทก

บนทกระยะทางทวงไดเปนเมตร ภายในเวลา 5 นาท

คาเฉลยสมรรภาพทางกลไกของนกเรยนชาย-หญง อาย 12-16 ป

ระดบอาย

รายการ

อาย 12 ป อาย 13 ป อาย 14 ป อาย 15 ป อาย 16 ป หนวยวด

ชาย หญง

ชาย หญง

ชาย หญง

ชาย หญง

ชาย หญง

1.ยรกระโดไกล 175.

50

167.20

485.80

169.10

198.50

173.10

208.30

172.80

215.60

174.90

เซนตเมตร

2.ลกนง 30 วนาท

21.00

14.80

21.60

14.30

22.70

14.50

22.60

14.20

23.00

14.80

ครง

3.ดนพน 13.40

8.80

14.60

9.00

15.60

9.20

16.80

9.70

18.40

10.30

ครง

4.วงกลบตว 38.70

36.80

39.70

37.70

41.00

37.50

42.00

37.80

42.60

38.80

เมตร

5.วง 5 นาท 985.30

875.60

1030.80

895.40

1084.00

866.20

1123.80

872.90

1145.90

894.00

เมตร

ทมา : สำานกพฒนาการพลศกษา สขภาพและนนทนาการ กรมพลศกษา, 2541

วธการสรางเสรมสมรรถภาพทางกลไก

1.ความทนทานของระบบไหลเวยนโลหต

-วงเหยาะในระยะทางไกล

-ถบจกรยานในระยะทางไกล

-กระโดเชอกตดตอกนเปนระยะเวลานาน

2.ความทนทานของกลามเนอ โดยการฝก

-ดนพนหลายๆ ครง

-นงรปตวว (v) 60 วนาท

-ดงขอหลายๆ ครง

-ลก-นงหลายๆ ครง

3.ความแขงแรงของกลามเนอ โดยการฝก

-แรงบบมอซายและขวา

-ยกนำาหนก

-ดนพน

-ลก-นง

4.พลงของกลามเนอโดยการฝก

-ยนกระโดดไกล

-ขวางจกร

-กระโดสง

-การทมนำาหนก

-พงแหลน

5.ความเรว โดยการฝก

-วงระยะสน

6.ความคลองตวโดยการฝก

-วงกลบตวดวยความรว

-วงซกแซก

-วงเปลยนทศทาง

7.ความออนตว โดยการฝก

-กมตวแตะพน

8.การทรงตว โดยการฝก

-เดนบนราวทรงตว

-ยนทรงตวบนปลายเทา 20 วนาท

-หกกบ 20 วนาท

การวางแผนเพอสรางเสรมสมรรถภาพทางกาย

1.เวลา การสราเสรมสมรรถภาพทางกาย จำาเปนตองทำาเปนประจำาสมำาเสมอ

อยางนอย 3 วนตอสปดาห และคร งละประมาณ 30 นาท – 1 ชวโมง การสรางเสรมสมรรถภาพทางกายจำาเปนตองใชเวลา จงควรวางแผนจดเวลาออกกำาลงกายอยางตอเนอง

2.กจกรรมสรางเสรมสมรรถภาพทางกายมหลากหลาย ควรเลอกกจกรรมทเหมาะสมมการวางแผนลวงหนา เล อกกจกรรมทมการกระทำาซำาๆ หรอสมำาเสมอ โดยมจดมงหมายเพอเพมหรอคงไวซงสมรรถภาพทางกาย ซงการออกกำาลงกายมหลายแบบ เชน

2.1 การออกกำาลงกายแบบแอโรบก คอ การออกกำาลงกายประเภททมการเคลอนไหวของกลามเนอใหญอยางตอเนอง เชน การเดน วง วายนำา และถบจกรยานระยะทางไกล การฝกออกกำาลงกายแบบแอโรบกจะทำาใหกระบวนการนำาออกซเจนไปใชในการใหพลงงานของรางกายมประสทธภาพดยงขน การออกกำาลงกายแบบนจำาเปนตองทำาอยางตอเนอง

2.2 การออกกำาลงกายแบบไมใชออกซเจน เปนการออกกำาลงกายเพอเพมประสทธภาพของระบบพลงงานทไมใชออกซเจนใตนรางกาย ทำาใหกลามเนอมความแขงแรง สามารถเพมความทนตอระดบกรดแลกตกไดในขณะออกกำาลงกายอยางหนก

2.3 การออกกำาลงกายแบบมแรงตาน เพอเพมความแขงแรง กำาลง ขนาดและความทนทานของกลามเนอ

2.4 การออกกำาลงกายแบบเพมความทนทานของกลามเนอ โดยกลามเนอสามารถทำางานไดเปนระยะเวลานานโดยไมมความลา

ผลของปฏบตตามแผนการสรางเสรมสมรรถภาพทางกายภาพ

การสรางเสรมสมรรถภาพทางกาย จะปรากฏภายในประมาณ 4-6 สปดาห ซงสงเกตไดจาก

1.รปรางกระชบไดสดสวนมากขน

2.รางกายแขงแรงไมเหนอยงาย ผทมสมรรถภาพทางกายด สงเกตไดจากชพจรเตนชาลงกวาเดม เนองจากหวใจทำางานอยางมประสทธภาพมากขน

3.คลองแคลว การเคลอนไหววองไวขน

4.สามารถทำางานพรอมออกกำาลงกายไดเปนเวลานาน ๆ โดยไมเหนอยงาย

5.รางกายคนสสภาวะปกตจากการทำางาน หรอออกกำาลงกายเปนไปอยางรวดเรว

เทคนคในการสรางเสรมสมรรถภาพจากการออกกำาลงกายและเลนกฬา

1.อบอนรางกาย (Warm up) กอนออกกงกายหรอเลนกฬา เพอเปนการเตรยมกลามเนอใหพรอมทจะออกกงกาย โดยทาในการอบอนรางกาย ควรไดบรหารกลามเนอใหญ ๆ เชน กลามเนอแขนกลามเนอขา และสวนอนๆ ซงจะทำาใหอณหภมรางกายสงขน และควรมการยดกลามเนอ (Stretching) จะชวยใหการเคลอนไหวของขอตอเปนไปไดอยางสะดวก เปการปองกนการบาดเจบของกลามเนอ

2.การออกกำาลงกายหรอเลนกฬา ควรกหนกพอ คอ มเหงอออก หายใจแรง หวใจเตนเรวขน คดเปนรอยละ 60-70 ของอตราการเตนสงสดของหวใจ (Maximum heart rate) ซงหวใจคนปกตสามารถเตนไดสงสดเทากบ 220 ลบดวยอายของคนคนนน แตสำาหรบนกกฬาอาจฝกไดจนถงรอยละ 85 ของอตราเตนสงสดของหวใจ

3.วธการออกกำาลงกาย ควรเร มจากเบาไปหาหนก ถาม อาการผดปกตควรหยดทนท

4.เมอเสรจสนการออกกำาลงกาย ควรผอนคลายใหรางกายเยนลง (Cool down) เปนการฝกบรหารกายอยางชา ๆ เพอใหกาเตนของชพจรกลบสสภาวะปกต

5.การออกกำาลงกาย ควรทำาอยาตอเนองอยางนอย 3 วยตอสปดาห และครงละประมาณ 30 นาทขนไป

การเคลอนไหว

การเคลอนไหวเปนสงจำาเปนในการดำาเนนชวต สำาหรบการเลนกฬาตองการการเคลอนไหวทซบซอนกวาการเคลอนไหวในชวตประจำาวน นกกฬาจำาเปนตองมทกษะกลกการเคลอนไหวทถกตอง และมการประสานงานระหวางประสาทและกลามเนออยางด นกกฬาจงต องฝกท กษะก ฬาน นๆ อยางสม ำา เสมอ จงจะสามารถเคลอนไหวในการเลนกฬาไดอยางมประสทธภาพ

การเคลอนไหวเบองตน (Basic movement)

การเคลอนไหวของรางกาย แบงได 2 ชนด คอ

1.การเคลอนไหวอยก บท หมายถง การเคลอนไหวโดยรางกายไมเคลอนท เชน ตบมอ เหยยดแขน บดตว กมศรษะ เปนตน

2.การเคลอนไหวแบบเคลอนท หมายถง การเคลอนไหวโดยรางกายเคลอนทจากจดเดม เชน เดน กระโดด สไลด เปนตน

การเคลอนไหวในการเลนกฬามหลายรปแบบ เชน การเดน การวง การกระโดด การทม การกวาง การปา การสไลด เปนตน นอกจากนการเลนกฬาบางชนดเปนการเคลอนไหวประกอบอปกรณ ไดแก แบดมนตน การขจกรยาน เทนนส กอลฟ และบางชนดกฬาเปนการเคลอนไหวนำา ไดแก วายนำา โปโลนำา

อยางไรกตาม การเลานกฬาไดอยางมประสทธภาพ จ ำาเปนตองมการฝกฝนทกษะสมำาเสมอเพอใหรางกายสามารถควบคมการเคลอนไหวแบบผสมผสานไดอยางกลมกลน การฝกทกษะกฬาควรเร มตนจากงายไปหายาก ฝกฝนจนชำานาญแลวจงสามารถเคลอนไหวไดอยางรวดเรวและมประสทธภาพ

การเคลอนไหวในกฬาชนดตางๆทนยมเลน ไดแก

1. ฟตบอล เปนกฬาทเลนเปนทมทกษะทใชในการเลนฟตบอล ไดแก การเลยงลกดวยเทา การยง การแตะลก การโหมงลก การหลบหลกคตอส การเคลอนไหวในกฬาฟตบอลทพบมาก ไดแก การเดน การวง การทม การขวาง การปา และ การสไลด

2. บาสเกตบอล เปนกฬาทเลนเปนทมทกษะทใชในการเลน ไดแก การเลยงลกดวยมอ การยงประต การหลบหลกคตอส การสงลก การปองกนคตอส การเคลอนไหวทพบมาก ไดแก การวทางตรงและการวงซกแซก การขวาง การกระโดด การปา และการทม

3. วอลลเลยบอล เปนกฬาประเภททมทกษะทใชในการเลน ไดแก การเสรฟลก การเซตลก การตบลกและการปองกน การเคลอนไหวทพบมากไดแก การเดน การกระโดด

4. วง เปนกฬาประเภทบคคล ซมทงระยะสนและระยะยาว ทกษะทสำาคญคอทกษะการวงซการเคลอนไหวประกอบดวยการลอยตวจากพนโดยกาวทาวลอยจากพน พรอมทเคลอนไปขางหนาดวย

แรงเฉอย จากนนใชแรงกาวเทาไปขางหนาและลดเทาตำาลงจนสนเทากระแทกพน ทาวงทถกตอง ขณะวงลำาตวตงฉากกบพน ไมเกรลำาตวสวนบน ขอศอกงอ 90 องศามอกำาหลวมๆ แกวงแขนไปมา เหวยงแขนเรว ชวยเพมพลงใหวงเรว การเคลอนไหวของแขนทงสองขางจะชวยในการทรตว การลงเทาควรแตะพนเบาและเงยบเทาทจะทำาได โดยใหสนเทาสมผสพนกอน แลวฝาเทาจงจะตามลงมาในการวงเพอสขภาพ

4. แบดมนตน เปนกฬาประเภทบคคล และประเภทค ทกษะทใชในการเลนไดแก การตหนามอและหลงมอ การเสรฟ การตบลก การเคลอนไหวมพบมาก ไดแก การเดน การวง การกระโดด การสไลด

นกเรยนควรเลอกเลนกฬาทชอบและสนใจโดยศกษารายละเอยดไดจากหนงสอกฬาแตละชนด

กจกรรมเคลอนไหวและกฬา

นกเรยนสามารถเลอกกจกรรมการเคลอนไหวและกฬา ไดหลายชนด ไดแก

1.การเคลอนไหวพนฐาน

2.เกม

3.กจกรรมเขาจงหวะและเตนรำา

4.กจกรรมทดสอบ เสรมสรางและพฒนาสมรรถภาพทางกาย

5.กฬาสากล

6.กฬาไทย

7.การละเลนพนเมอง

8.กจกรรมนนทนาการ

9.เกมและกฬาตามสมยนยม(x-sport)

ชนดและประเภทกฬา

กฬาสากล

1.กรฑา ประกบดวย กรฑาประเภทลและประเภทลาน2.กฬา ประกอบดวย กฬาประเภทบคคล/ค และกฬาประเภมทม

กฬาประเภทบคคล/คไดแก ยมนาสตก เทนนส แบดมนตน วายนำา เทเบลเทนนส กอลฟฯลฯฬาประเภททมไดแก บาสเกตบอล วอลเลยบอล ฟตบอล แชรบอล เนตบอล แฮนดบอล

กฬาไทย

1.กรกระบอง ประกอบดวย กระบ กระบองและงาว2.ตะกรอ ประกอบดวย ตะกรอวง ตะกรอลอดหวง ตะกรอขาม

ตาขาย3.ศลปะมวยไทย

หลกการเลอกเลนกฬา๑. คำานงถง อาย เพศ โรคประจำาตว และจดออนประจำาตว

๑.๑ อาย นกเรยนทมอาย ๖-๑๒ ป ควรฝกฝนทกษะการ

เคลอนไหวเบองตน ไดแก การเดน การวง การทม ขวาง ปา

การกระโดด เพอใหสามารถควบคมตนเองไดอยางสมดลใน

การเคลอนไหวอยางผสมผสานในการเขารวมกจกรรมทางกาย

และเลนกฬา ในวยเดกควรเลนเกมทนำาไปสกฬา (Lead up

game) เนองจากขนาดของรปรางและสภาพรางกายยงไม

พรอมทจะเลนกฬาบางชนด ซงจะตองใชกำาลงและสมรรถภาพ

ทางกายสง อยางไรกตาม มกฬาหลายชนดทเรมฝกฝนและ

เลนไดตงแตวยเดก เชน ยมนาสตก กอลฟ วายนำา และเตนรำา

เปนตน

นกเรยนทมอายตงแต ๑๒ ๑๘ ป สภาพรางกายพฒนาเจรญ–

เตบโตมากขน สามารถเลนไดกฬาหลายชนดตามความสนใจ

และความถนดของแตละบคคล กฬาทไดรบความนยมและเลน

กนแพรหลายไดแก ฟตบอล บาสเกตบอล วอลเลยบอล วาย

นำา เทนนส กอลฟ เปนตน

๑ .๒ เพศ เพศชายมความไดเปรยบในเรองโครงสรางของ

รางกาย สดสวนรางกาย และความแขงแรงทนทานของกลาม

เนอมากกวาผหญง จงสามารถเลนกฬาไดหลายชนด กฬา

บางชนดไมเหมาะสมทเพศหญงจะเลน เนองจากจะเปน

อนตราย ไดแก กฬาทมประเภทรนแรง กฬาทเหมาะสมกบเพศ

หญง ไดแก วายนำา แบดมนตน ยมนาสตก กอลฟ เทนนส

เตนรำา เปนตน

๑.๓ โรคประจำาตวและจดออนประจำาตว นกเรยนบางคนมโรค

ประจำาตว ไดแก หอบหด โรคหวใจ และมจดออนประจำาตว คอ

สขภาพไมแขงแรง อวนหรอผอม สง เตย เกนไป การเลอกเลน

กฬาชนดใด จงตองคำานงถงความเหมาะสมกบตวเอง เชน คน

ทเปนโรคหอบหด อาจออกกำาลงกายดวยการวงชาๆ ข

จกรยานอยกบท รำามวยจน ดงนนการเลนกฬาและออกกำาลง

กายของแตละคน จงไมจำาเปนตองเหมอนกนเสมอไป

๒. มความชอบและสนใจในกฬาชนดนนๆ

แตละคนมความสนใจในกฬาแตละชนดแตกตางกน บางคน

ชอบฟตบอล บางคนชอบวายนำา บางคนชอบกฬาตอสปองกน

ตว เชน มวย เทควนโด การทเรามความสนใจในกฬาชนดใด

เปนการเรมตน จะชวยใหมความมงมนและเพยรพยายามทจะ

เลนกฬาชนดนนๆใหไดด อยางไรกตาม การจะเลอกเลนกฬา

ชนดใดคงตองคำานงถงขนาดและรปรางของตนเอง

๓. มเวลาเพยงพอทฝกซอมและเลนกฬาชนดนนๆ

กฬาบางชนดใชเวลามากในการฝกซอมและเลน เชน

กฬากอลฟ กฬาบางชนดใชเวลาไมมากนก เชน วายนำา การจะ

เลอกเลนกฬาชนดใด จำาเปนตองพจารณาความเหมาะสมของ

เวลาโดยรจกแบงเวลาในการปฏบตกจวตรประจำาวน เวลาเรยน

ทำาการบาน และเวลาพกผอน ควรแบงเวลาสำาหรบการเลนกฬา

ทชอบอยางเหมาะสม

๔. สถานทในการเลนกฬา

สถานทเลนกฬาควรอยใกลโรงเรยนหรอทพก เพอความ

สะดวกในการเดนทาง และไมตองใชเวลาในการเดนทางมาก

๕. ความเหมาะสมกบสภาพเศรษฐกจของตนเอง

กฬาบางชนด อปกรณ เครองแตงกาย มราคาแพง จงควร

พจารณาเลอกเลนกฬาทไมตองเสยคาใชจายสงมาก หรอ

พจารณาใหเหมาะสมกบสภาพเศรษฐกจของตนเอง

ความปลอดภยในการเลนกฬา

๑. ตรวจสภาพความพรอมของรางกายกอนเลนกฬา หาก

รางกายมอาการผดปกต หรอปวยไมควรเลนกฬา

๒. แตงกายใหเหมาะสม โดยเลอกใชเสอผาทระบายความรอน

ไดด เชน ผาฝาย ผายด และสวมรองเทาทเหมาะสมกบชนด

กฬาทเลน

๓. อบอนรางกายกอนเลนกฬา เพอใหรางกายเตรยมพรอม

โดยการเหยยดยดกลามเนอและขอตอ จะชวยลดความเสยง

ของการบาดเจบจากการเลนกฬาได

๔. เลอกเลนกฬาในชวงเชาหรอเยนในชวงเวลาทอากาศไม

รอนจด ไมควรออกกำาลงกายหรอเลนกฬาในขณะทอากาศรอน

จด เพราะจะทำาใหเปนตะครวเนองจากรางกายเสยนำา เกลอแร

มากเกนไป

๕.รบประทานอาหารกอนเลนกฬาอยางนอย ๒ ชวโมง

๖. ในการเลนกฬาเกน ๑ ชวโมง หรอเลนกฬาในชวงอากาศรอนจด ควรดมนำากอนเลนระหวางพกและหลงเลนกฬา เพอปองกนมใหรางกายเสยเหงอมากเกนไป

๗. เลนกฬาใหเหมาะสมกบสภาพรางกายของตน โดยไมจำาเปนตองหกโหมหรอทำาตามผอนการเลนกฬามากเกนไปอาจทำาใหเกดอนตรายตอสขภาพได

๘. เมอมอาการผดปกตขณะเลนกฬา ควรหยดเลนกฬาทนท และไปพบแพทยเพอตรวจรากาย อาการผดปกตทเกดขนขณะเลนกฬา ไดแก

๘.๑ วงเวยนศรษะ หนามด คลนไส

๘.๒ หายใจขด หรหายใจไมทวทอง

๘.๓ หวใจเตนแรงมาก ใจสน แนนหนาอก เจบตอบรเวณหนาทอง

๘.๔ ชพจรเตนเรวเกดปกตมาก

๘.๕ รสกเหนอยผดปกต ลมออกห หออกวาปกต

๙.ตรวจสอบความปลอดภยและความเรยบรอยของสนามและอปกรณกฬากอนเลนหรอกอนแขงกฬา เพอความปลอดภยระหวางเลนหรอขณะแขงขนกฬา

การออกกำาลงกายและการเลนกฬาในชวตประจำาวน ทำาใหมสมถรรภาพทางกายด อนนำาไปสการมสขภาพด การออกกำาลงกายและการเลนกฬาทำาใหมสขภาพดนน จำาเปนตองออกกำาลงกายและเลนกฬาอยางสมำาเสมอ อยางนอย ๓ ครงตอสปดาหและครงละ ๓ 0 นาท หากเปนไปไดควรออกกำาลงกายและเลนกฬาทกวนจนเปนกจวตรประจำาวน เชนเดยวกบการรบประทานอาหาร เพอใหสามารถดำารงชวตอยางมความสข

การออกกำาลงกายและเลนกฬาสามารถเลอกไดตามความเหมาะสมกบสภาพรางกาย เพศ วย เวลา สถานท สภาพทางเศรษฐกจ สงคม และการทำางาน รปแบบการออกกำาลงกายและการเลนกฬามหลากหลายดงน

1.การเคลอนไหวในการประกอบกจกรรมตาง ๆ โดยการออกแรง เชน ทำางานบาน รดนำาตนไม พรวนดน ลางรถ แตการออกแรงทจะสรางเสรมสมรรถภาพทางกายนน จะตองเหนอยพอ นานพอ และบอยพอ ทจะชวยใหระการทำางานของรางกายดขน

2. การออกกำาลงกายแบบแอโรบกขนพนฐาน คอ มการเคลอนไหวมากๆ ออกแรงไมเกน ๖ 0 เปอรเซน โดยออกกำาลงกายเปนจงหวะตดตอกนเกนกวา ๓ นาท และม

รปแบบการออกกำาลงกายและเลนกฬาเปนประจำาในวถชวตเพอการมสขภาพด

ความตอเนองไมนอยกวา ๒ 0 นาท ไดแก เดน วง วายนำา ขจกรยาน

3. การเลนกฬา ประเภทบคคล ไดแก วง เทนนส วายนำา เปนตน ประเภททม ไดแก ฟตบอล บาสเกตบอล วอลเลยบอล เปนตน

คาของการเลนกฬา

๑. คณคาตอรางกาย การเลนกฬาอยางสมำาเสมอ ทำาใหรางกายแขงแรงสมบรณ กลามเนอหนาและขนาดโตขน รางกายไมเหนอยงายการเลนกฬาชวยทำาใหประสทธภาพด รางกายมความสามารถในการเคลอนไหว มความสามารถในการเคลอนไหวทำาเปนประจำาไดโดยไมเหนอยงาย

๒.คณคาทางดานจตใจและอารมณ การเลนกฬาชวยใหสขภาพจตด เปนการชวยคลายความตงเครยดของจตใจได คนทออกกำาลงกายเปนประจำา จะทำาใหไมแกเรวนอกจากนยงทำาใหนกกฬามนำาใจ

๓.คณคาทางดานสงคม การเลนกฬากอใหเกดความสามคค การเลนกฬารวมกบผอนทำาใหเรารจกปรบตวใหเขากบผอน รจกเคารพกฎกตกา รจกเปนผนำาและผตามทด ซงสงเหลานเปนรากฐานของสงคมประชาธปไตย

๔.คณคาดานสตปญญา การเลนกฬา ทำาใหมความคดสรางสรรค มไหวพรบในการหาวธการทจะเอาชนะคตอสในเกม

กฬา และรจกแกปญหาเฉพาะหนา ซงสามารถนำาไปใชในชวตประจำาวนไดเปนอยางด

การพฒนาสมรรถภาพตามความแตกตางระหวางบคคล

สมรรถภาพทางกาย เปนสวนหนงของการมสขภาพด ดงนนการสรางเสรมสมรรถภาพทางกายจงเปนสวนหนงของการสรางเสรมสขภาพ อนนำาไปสการมคณภาพชวตทด เราจงควรเรมสรางเสรมสมรรถภาพทางกายตงแตบดน อยางไรกตาม การพฒนาสมรรถภาพทางกายไปสจดมงหมายทวางแผนไวอาจใชเวลาแตกตางกนในแตละบคคล เนองจากสภาพแวดลอม ภาระหนาท และสภาพรางกายของแตละบคคลทมความแตกตางกน ดงนนในการพฒนาสมรรถภาพของแตละบคคลจงจำาเปนตองคำานงถงความแตกตางระหวางบคคล และปฏบตตามความเหมาะสมไมมากเกนไป ซงอาจกอใหเกดการบาดเจบหรอเกดอนตรายตอรางกาย ถานอยเกนไปกอาจไมกอประโยชนตอรางกายแตอยางใด

สขภาพกบความตานโรค

มนษยอาศยอยในสงแวดลอมซงมสารมพษ รวมทงเชอโรคตางๆอยมากมาย แตมนษยกสามารถดำารงชวตอย

ไดโดยไมเกดโรค ทงนเพราะธรรมชาตไดสรางใหมนษยมความตานทานโรคเมอความตานทานโรคลดลง หรอสารมพษและเชอโรคมปรมาณเพมขน จนความตานทานโรคไมสามารถตานทานสารมพษและเชอโรคได มนษยกจะปวยเปนโรค

ความตานทานโรค จงหมายถง ความสามารถของรางกายทจะปองกน ตอตาน และทำาลายสารมพษหรอเชอโรคทบกรกเขาสรางกาย เพอมใหเกดโรคขน

เราสามารถแบงความตานทานโรคไดเปน 2 ชนด คอ ความตานทานโรคทวไป และความตานทานเฉพาะโรค

ความตานทานโรคทวไป

ความตานทานโรคทวไป คอ ความตานทานโรคทธรรมชาตไดสรางขนไวปองกนเชอโรคหรอสารพษตางๆ โดยทวไป ไมเฉพาะเจาะจงวาเปนเชอโรคชนดใด

ความตานทานโรคทวไป ไดแก

1.ผวหนงและเยอบตางๆ จะทำาหนาทปองกนโรคดงน

1.1 ผวหนงและเยอบตางๆจะทำาหนาทเสมอนกำาแพงกนเชอโรคตางๆ มใหเขาสรางกายได

1.2 ผวหนงจะขบเหงอซงมสารบางอยางทสามารถฆาเชอโรคได

1.3 เยอบตางๆ จะขบนำาเมอก นำามก หรอกรดและนำายอยออกมาทำาลายเชอโรคได เชน กรดและนำายอยในกระเพาะอาหาร และนำาดจากตบ

2.กลไกธรรมชาต ในการกำาจดเชอโรคใหออกจากรางกาย เชน การไอ การจามเปนการขบเชอโรคออกทางระบบทางเดนหายใจ การทเราดมหรอกนเชอโรคเขาไปแลวมอาการอจจาระรวงกถอเปนการขบถายเชอโรคออกจากรางกายเชนเดยวกน

3.ความตานทานโรคทวไปในเลอดและนำาเหลอง มนษยจะมเมดเลอดขาวและนำาเหลองคอยทำาหนาทตอตานและทำาลายเชอโรค โดยไมจำาเพาะเจาะจงวาจะเปนเชอโรคชนดใด

รางกายทแขงแรงและมสขภาพด มการปฏบตตนตามหลกสขอนามยสวนบคคลทถกตองยอมทำาใหมความตานทานโรคทวไปสง และทำาใหเชอโรคเขาสรางกายไดยาก และแมเขาไปแลวกจะถกกำาจดไปโดยเรว

ดงนน นกเรยนทกคนจงควรพยายามเสรมสรางความตานทานโรคทวไปไวใหดอยเสมอ โดย

1.ออกกำาลงกายสมำาเสมอ

2.พกผอนใหเพยงพอ

3.กนอาหารทมประโยชนใหครบ 5 หม

4 ระมดระวงมใหเกดบาดแผลตามตว หรอ ถามบาดแผลกตองรบรกษาใหหายโดยเรว

5.ระมดระวงมใหความตานทานโรคลดลง เชน หลกเลยงการอยในสถานททมอากาศเยนจดอากาศเปลยนแปลงบอยๆ งดดมสราหรอสบบหร เปนตน

ความตานทานเฉพาะโรค

ความตานทานเฉพาะโรคนอาจเรยกอกอยางหนงวา ภมคมกนโรคนนเอง

ภมคมกนโรค คอ ความตานทานในรางกายเฉพาะเชอโรคชนดใดชนดหนง เกดขนจากเชอโรคทเขาสรางกายไดกระตนใหรางกายสรางสารทเรยกวา แอนตบอด ขนในเลอด

หรออาจเกดจากรางกายสรางเมดเลอดขาวเฉพาะสำาหรบตอตานเชอโรคนนกได

เชอโรคบางชนดเมอเขาสรางกายและเกดภมคมกนขนแลว ภมคมกนนนจะปองกนโรคไดตลอดชวต เชน หดเยอรมน คางทม อสกอใส เปนตน แตสวนใหญแลวภมคมกนทเกดเฉพาะเชอโรคนนมกจะอยไมนาน เมอหมดภมคมกนแลว ถาไดรบเชอโรคเขาไปอก และความตานทานโรคทวไปมนอยกจะเกดโรคไดอก

สรปวา เชอโรคตางๆ จะถกตานทานโดยความตานทานโรคทวไปกอน แลวจงจะพบกบภมคมกนโรค ถาความตานทานโรคทวไปออน และรางกายไมมภมคมกน เชอโรคนนกจะเกดขนได

ชนดของภมคมกนโรค

1.ภมคมกนทรางกายสรางขนเอง คอ รางกายไดรบเชอโรคแลวสรางสารแอนตบอด หรอสรางเมดเลอดขาวตานทานเฉพาะโรคขน

ภมคมกนชนดนอาจเกดได 2 ลกษณะดงน

1.1 จากการไดรบเชอโรคเขาสรางกายเอง ธรรมดาเมอเชอโรคเขาสรางกายแลว อาจจะเกดโรคหรอไมเกด ขนอยกบความตานทานโรคของแตละบคคล การทเชอโรคเขาสรางกายนจะกระตนใหรางกายมภมคมกนตอโรคนนๆ ขน ซงจะมฤทธตลอดไปหรอชวคราวขนกบชนดของชนดเชอโรคดงกลาวมาแลว

1.2 จากการไดรบวคซน วคซน คอ เชอโรค พษของเชอโรค หรอผลตผลของเชอโรคทเอามาทำาใหหมดพษลง แลวนำาเขาสรางกายโดยการฉดหรอการกน ทำาใหเกดภมคมกนโรคขน ซงกเชนเดยวกบภมคมกนโรคจากเชอโรค คอ อาจจะตานทานโรคไดตลอดชวตหรอปองกนไดชวคราว

วคซนชนดแรกทคนพบ คอ วคซนปองกนไขทรพษ (ฝดาษ) โดยนายแพทยชาวองกฤษชอวา เอดเวรด เจนเนอร โรคไขทรพษเปนโรคตดตอรายแรงมาก ผทเปนโรคมกจะเสยชวต หรอไมกมรอยแผลเปนตามใบหนาและลำาตว

นายแพทยเอดเวรด เจนเนอร สงเกตเหนวาชาวนาททำางานใกลกบวว และตดโรคไขทรพษววมาจากวว จะมอาการไมรนแรงมากและไมเปนซำาอก นอกจากกไมพบวา

ชาวนาเหลานปวยเปนไขทรพษ จงไดทดลองเอาหนองทมเชอไขทรพษววมาฉดใหแกอาสาสมคร เมออาสาสมครเกดไขทรพษขนแลว จงเอาหนองจากฝของคนทปวยเปนโรคมาฉดใหแกอาสาสมคร ผลปรากฏวาอาสาสมครเหลานนไมมใครปวยเปนโรคไขทรพษเลย โลกจงไดมวคซนปองกนโรคไขทรพษขนใช และสามารถทำาใหโรคนลดลงอยางรวดเรว จนกระทงป พ.ศ. 2523 องคการอนามยโลกไดประกาศวา ไขทรพษไดหมดไปจากโลกแลว และใหยกเลกการปลกฝได ดงนน จงไมมการปลกฝอกตอไป

จะเหนไดวาวคซนมประโยชนมาก และไดมการนำามาใชในการปองกนโรคอยางกวางขวางในประเทศไทย เปนนโยบายสำาคญของกระทรวงสาธารณสขทจะใหเดกทกคนไดรบวคซนทสำาคญ ไดแก

1.วคซนปองกนโรคไอกรน โรคคอตบ โรคบาดทะยก

2.วคซนปองกนโรคโปลโอ

3.วคซนปองกนโรควณโรค

4.วคซนปองกนโรคหด

ในปจจบนมการฉดวคซนปองกนโรคตบอกเสบและโรคไขสมองอกสบเพมขน สำาหรบวคซนปองกนโรคหดเยอรน ซงขณะนฉดใหเฉพาะในเดกนกเรยนหญงชนประถมศกษาปท 6 กอาจขยายใหฉดแกเดกทกคนดวย การใชวคซนชวยควบคมและปองกนโรคตดตอหลายชนดไดผลเปนอยางมาก นกเรยนทกคนจงควรไดรบวคซนตางๆ ใหครบตามทกระทวงสาธารณสขกำาหนด

อยางไรกตาม ยงมโรคตดตออกหลายชนดทยงไมสามารถผลตวคซนในการปองกนได เชน โรคไขมาลาเรย ไขเลอดออก และโรคเอดส เปนตน แตวงการแพทยกไมลดละความพยายามทจะศกษาทดลองสรางวคซนปองกนโรคเหลาน และเชอวาจะประสบความสำาเรจไดในอนาคต

2.ภมคมกนทไดรบเขามาสรางกายโดยตรง คอ รางกายรบเอาสารแอนตบอดเขามาโดยตรง โดยวธฉดแอนตบอดทรบมานอาจไดจากสตว เชน มา หรอจากคนกได สามารถผลตไดโดยการใหเชอโรคหรอพษตางๆ แกสตว หรอคน เพอใหสรางแอนตบอดขนในนำาเหลองแลวจงเจาะเลอดเพอสกดเอานำาเหลองทมแอนตบอดออกมา นำาเหลองนเราเรยกวา เซรม (serum หรอ antiserum) เชน เซรม

แกพษง เซรมแกพษบาดทะยก เปนตน เซรมเมอฉดเขาสรางกายแลว จะเกดภมตานทานขนทนท ไมตองรอเวลาใหรางกายสรางขนมา จงมกใชในกรณฉกเฉน หรอกรณทรางกายไมมภมตานทานโรคเทานน

การสรางเสรมภมคมกนโรค

การสรางเสรมภมคมกนโรคสามารถสรางขนไดโดยการรบวคซน ปจจบนกระทรวงสาธารณสขไดกำาหนดใหมการรบวคซนตางๆดงน

อาย วคซนทให ขอแนะนำา

แรกเกด

วคซนปองกนวณโรค

เดกควรไดรบภายใน 24 ชวโมง

วคซนปองกนโรคตบอกเสบชนดบครงท1

วคซนปองกนโรคตบอกเสบชนดบควรไดรบภายใน 24 ชวโมงหลงคลอดหากคลอดทบานควรไดรบภายในไมเกน 7 วนหลงคลอด

ในกรณทมารดาเปนพาหะของโรคตบอกเสบชนดบ ควรแจงเจาหนาทเพอฝากครรภ

2 เดอน

วคซนปองกนโรคคอตบ บาดทะยก ไอ

กรนและวคซนปองกนโรคโปลโอครงท1

วคซนปองกนโรคตบอกเสบชนดบครงท2

กรณทมารดาเปนพาหะของโรคตบอกเสบชนดบ ควรไดรบวคซนปองกนโรคตบอกเสบชนดบครงท2 เมออาย 1 เดอน

4 เดอน

วคซนปองกนโรคคอตบ บาดทะยก ไอกรนครงท2 และวคซนปองกนโรคโปลโอครงท2

6 เดอน

วคซนปองกนโรคคอตบ บาดทะยก ไอ

กรนครงท3 วคซนปองกนโรคโปลโอครงท3 และวคซนปองกนโรคตบอกเสบชนดบครงท3

9-12 เดอน

วคซนปองกนโรคหด หดเยอรมน คางทมครงท1

ถาไมไดรบวคซนปองกนโรคหด หดเยอรมน คางทม จะไดรบวคซนหดอยางเดยวกได

1

2 ป

วคซนปองกนโรคคอตบ บาดทะยก ไอกรนครงท4 และวคซนปองกนโรค

โปลโอครงท4

วคซนปองกนโรคไขสมองอกเสบแจแปนนสบ(เจอ)ครงท1 และครงท2

ควรไดรบ 2 ครงหางกน 1 -2 สปดาห

ใชเฉพาะในทองถนทมโรคนชกชม (ตามแผนปฏบตงานของกระทรวงสาธารณสข)

2

3 ป

วคซนปองกนโรคไขสมองอกเสบแจแปนนสบ(เจอ)ครงท3

เปนการฉดกระตน ใชเฉพาะในทองถนทมโรคนชกชม

(ตามแผนปฏบตงานของกระทรวงสาธารณสข)

4-5ป

วคซนปองกนโรคคอตบ บาดทะยก ไอกรนครงท5 และวคซน

ถาอายเกน 6 ปจะไดรบวคซนปองกนโรค คอตบ บาดทะยกแทนวคซนปองกนโรคคอตบ บาดทะยก ไอกรน

ปองกนโรคโปลโอครงท5

6 ป วคซนปองกนวณโรค

ใหในกรณทไมมแผลเปนจากการฉดวคซนปองกนวณโรคครงกอน

วคซนปองกนโรคหด หดเยอรมน คางทมครงท2วคซนปองกนโรคคอตบ บาดทะยก ไอกรนและโปลโอครงท5

ไดรบเมอเขาเรยนชนประถมศกษาปท1

สำาหรบผทไมไดรบวคซนปองกนคอตบ บาดทะยก ไอกรนและโปลโอครงท5 เมออาย 4-5 ป

12-16ป

วคซนปองกนโรคคอตบ บาดทะยก