Ürolojik Taş Hastalıkları

Dr.Mehmet Tatlı

• Epidemioloji

• Patofizyoloji

• Klinik

• Tanı

• Tedavi

Epidemiyoloji

• %5 prevelans

• Erkek/kadın: 2/1

• Ortalama 30 lu yaşlarda sıktır

• Beyazlar zencilere göre iki kat daha fazla

• Pediatrik hastalarda

• metabolik bozukluklar (50%)

• Ürolojik bozukluklar (20%)

• Enfeksiyon(15%)

• Böbrek taşı hikayesi olanların 1/3 den fazlası ilk bir yılda,%50 si beş yıl içinde tekrar eder

• Üriner süpersaturasyon

• Kristallerin büyümesini engelleyen idrar

• proteinlerinin azalması (sitrat,Mg,Zn )

• Üriner staz(fiziksel anomali,nörojenik

• mesane, kateter takılması,yabancı cisim

• varlığı gibi)

• Genetik geçiş

• Böbrek taşlarına bağlı gelişen ağrı; ureterintıkanmasına ve yanısıra olan hidronefrozungerota fasya üzerine yaptığı basınca bağlıolarak oluşan yan ağrısıdır.

• Renal pelvise oturan izole küçük taşlar basıyapmadığı sürece ağrı oluşturmazlar.

• Tıkanma yapmayan ama hareket eden bir taştaağrı yapar.

• Tıkanma olduğu zaman renal kan akımı ve renal pelvik basınç artar. Üç saat sonunda renal kan akımı sabit kalır. Renal pelvik basınç artmaya devam eder.

• Tedavi edilmezse 3 hafta sonunda irreversiblhasar olur.

• Kreatinin hemen yükselmez , diğer böbrek kompanze eder

• En sık tıkanan bölge

• Üreteropelvik bileşkedir , 1cm lik üreterin 2-3mm ‘e daraldığı yer;

• pelvic brim, üreterin iliak damarları çaprazladığı bölge

• Ureterovesical bileşke(UVJ) mesanenin muskuler yapısndan dolayı

• En çok tıkanan bölgelerdir.

•

• Taşın boyutuna göre <5mm den küçük taşlar %98 oranında hiçbir şeye gerek kalmadan 4 hafta içinde kendiliğinden düşer.

• 5-7mm nin %60’ı

• >7mm %20 si 4 hafta içinde düşer.

• Direk grafide görülen boyutundan %20 daha büyüktürler.

• BT de %88 gerçek boyutu hesaplanır.

KLİNİK

• Akut şiddetli ağrı; ağrı yanlardan başlar,abdomenin anteroinferiorundantestisler veya labium majuslara ilerler.

• Bulantı, kusma, terleme eşlik edebilir.

• Hasta semptomlardan rahatlayacağı pozisyonarayışı içindedir.

• rebound (29%),

• defans (61%),

• rijidite (8%).

• Bulantı-kusma(50%).

• Adrenerjik yanıta bağlı olarak taşikardi , hipertansiyon ve diaforez görülebilir.

• Hematuria 85% hastada görülür.

Dikkat

• Abdominal aort anevrizması ve renal arter enfarktı renal taş hastalığını taklit edebilir.

• 60 yaş üzerinde taş çok sık değildir

• Taş , hipotansiyon genelde yapmaz.

Tanı

• Labaratuvar:

• Gebelik testi

• Tit: enfeksiyon varsa kültür de al

• Çocuklarda enfeksiyon olmazsada kültür al

• Üre-kreatinin

• Wbc yüksek olması enfeksiyon varlığını desteklemez , enfeksiyonsuz renal taş hastalığında yükselebilir.

Görüntüleme

• Taşın varlığını kanıtlar

• Diğer tanıları dışlatır

• komplikasyonIarı öngörür.

• Taşı lokalize eder

• Tedaviyi öngörür.

BT

• Non-kontrast helikal BT sensitif ve spesifiktir

ULTRASON

• BT için uygun olmayan hastalar usg ile değerlendirilebilir.

• Tanıya yardımcıdır.

• Hidronefroz için %98 sensitiftir

• Usg de hidronefroz denilenlerin %22 si normal variasyon , kist yada dolu mesaneye bağlıdır.

• Hızlı kristalloid infizyonu yanlış pozitif hidroureter gösterebilir.

• Doppler görüntülemesiyle renal kan akımı hakkında fikir verir.

• Ucuz , güvenli ve yan etkisiz bir yöntemdir.

• Obezlerde görüntüleme güçtür.

• Operatöre çok bağlıdır.

• Acil tıp hekimlerinin renal usg başarısı yüksektir.

Ayırıcı Tanı

TEDAVİ

• Ağrı kontrolü

• Bulantı-kusma kontrolü

• Dehitratasyonun engellenmesi

• Enfeksiyon varsa tedavisi

• Forse ıv hidrasyonun minimal ıv hidrasyon la karşılaştırılmasında taşın düşmesine ve semptomların gerilemesine anlamlı bir farkının olmadığı ortaya çıkmıştır.

• NSAID ler ureter üzerinde prostaglandinsentezini azaltarak ağrıyı keserler, ilk tercihtirler.

• IV yolla verilirse PO ve IM ye göre daha hızlı etki eder.

• GİS ten kanama riski olanlarda ve renalyetmezliği olanlarda dikkatli kullanılmalıdır.

• Narkotikler iyi ağrı kesiciidirler fakat ağrının nedenini ortadan kaldırmazlar.

• Renal kolikte narkotiklerde bulantı-kusma yaparlar.

• Metpamid renal kolikte çalışması yapılan tek antiemetiktir.

• Medikal taş düşürme tedavileri:• -blokörler taş düşürme oranını arttırır, düşürme zamanını azaltır,

3.3 gün tedavi süresini kısaltır. • Ortalama %4 yan etki görülür(hipotansiyon) iyi tolere edilir.• Faydası üreterin distali ile sınırlıdır çünkü alfa reseptörler buradadır.• tamsulosin (0.4 milligrams PO günlük 4 haftaya kadar), • terazosin (5 to 10 milligrams günlük)• Ve doxazosin (4 milligrams günlük) te etkilidir.

• Kalsiyum kanal blokörleri özellikle de nifedipin (30 mg / gün) 8 haftaya kadar kullanılabilir.

• Steroidlerin de etkili olduğu gösterilmiştir.

YATIŞ KRİTERLERİ

ÖZEL DURUMLAR

• Gebelerde de yan ağrısı ve hematuri ile gelirler.

• Ultrason en uygun görüntülemedir.

• Fakat gebelerin çoğunda fizyolojik hidronefrozgözlenebilir.

• Uterusunda basısına bağlı olarak hidronefrozsağda daha fazla görülür.

• Literatüre göre 5cGy nin altındaki değerlerde spontan anomali yok denilmektedir.

• 10 cGy ile birlikte fetal anomali riski %5 artmaktadır.

• BT 2.2 ile 2.5 cGy

• Çocuklara renal taş hastalığı varlığında metabolik hastalık araştırmak için yönlendirmek gerekir.

• İdrar kültürü istenmelidir.