TÜRK FOLKLORU VE YENİ YAKLAŞIMLAR
description
Transcript of TÜRK FOLKLORU VE YENİ YAKLAŞIMLAR
TÜRK FOLKLORU VE YENİ TÜRK FOLKLORU VE YENİ YAKLAŞIMLARYAKLAŞIMLAR
““Ulusal oyunlarımızı öğrenmek Ulusal oyunlarımızı öğrenmek bir şeref, öğretmek ise bir şeref, öğretmek ise
kutsallık kazanmaktır.” kutsallık kazanmaktır.”
M. Kemal ATATÜRK M. Kemal ATATÜRK
HALKOYUNLARI…
Tüm dünyada olduğu gibi Türk Halk
Oyunları’nın çıkış kaynağı olarak da insanlık tarihinin varoluşuna bakmakgerekir.
İlk çağlardan beri insanlar gerekkendilerini korumak, gerekse doğaüstü güçlere isteklerini anlatabilmek için
oyunu kullanmışlardır.
Türkiye'de bugünkü halk oyunlarınınoluşumunda da başlıca şu etkenlerigörürüz.
Orta Asya, İslamiyet, Anadolu veAvrupa Kültürü.
Halk oyunlarının oynanması için belli birsebebin olması gerekir.
Oyun isteğe bağlıdır. Türk halk oyunları da düğünlerde, nişanlarda,
askere uğurlamada, yaylaya çıkış ve inişte, doğumda, dini ve milli bayramlarda, kazanılan zaferin sonunda, hıdırellez ve nevruz gibi mevsimlik bayramlarda, hasat sonunda,
ferfene, barana, sıra gezmesi, yaren sohbeti gibi toplantılarda oynanmaktadır.
Halk Oyunları, pek çok uygarlık görmüşgeçirmiş Anadolu coğrafyasının,
Anadolu mozaiğinin, Anadolu insanının doğa ve egemenler
ile çatışmasının, Bolluk ve bereketi eğlence ile
kutlamanın, Savaşın-açlığın-kıtlığın yasının tutulmasının, Kısaca binlerce yıllık Anadolu kültür
birikiminin beden dili ve danslarla dile gelmesidir.
OYUNUN TANIMIOyun Öztürkçe bir kelimedir. Duygu ve
düşüncenin hareketle ifadesidir. Bu ifade şeklinin yaşanılan toplumla sıkı
bir ilişkisi vardır. Oyun hakkında değişik tanımlamalar
aşağıda verilmiştir. - Kumar, Düzen, Hile, Üçkağıt - Belli kuralları olan eğlenceler - Piyes, Temsil, Tiyatro - Spor çeşitleri
Ayrıca, - Oyuna gelmek, oyun etmek, çıkarmak,
oyun bozmak
Halk Oyunlarını seyrederken yurdumuzun
değişik yörelerinde yaşayan insanlarınÖrf, adet, ve geleneklerini, karakterlerini,
duygu ve düşüncelerini, inanışlarını ifadeettikleri, tabiat ve diğer canlılarla
yaptıkları mücadeleleri
Anlatan özellikler taşıdıklarını görürüz.
Ait oldukları toplumların coğrafi ve iklimyapısını, tarihini, müziğini, aksesuar-takı
vb.olarak kullanılan araçlarını, giysisini vekültürel yaşam biçimini bünyesindetaşıyarak,
O toplumun insanının karakteristik yapısını, hareket ve figürlerle yansıtan halkkültürü ürünleri olarak tanımlanırlarken
Kendine özgü yapıları içerisinde oynayankişinin bedensel ve ruhsal açıdan tatmin olabilmesini de ön plana çıkartmaktadırlar.
HALK OYUNLARININ OYNANIŞ NEDENİ, YERİ, OYUNCU SEÇİMİ, OYUNCU HAZIRLIĞI
Halk oyunları düğünlerde, nişanlarda,askere uğurlamada, yaylaya çıkış veinişte, doğumda, dini ve milli bayramlarda,kazanılan zaferin sonucunda, sıra gezmesi,yaren sohbeti gibi toplantılardaoynanmaktadır.
Oyunlar genellikle oyun oynamayaelverişli açık alanlarda oynandığı gibi kapalıyerlerde oynanır.
Özellikle düğünlerde, yörede iyi oynadığı bilinen kişiler davet edilir.
Çünkü topluluğun başında yöreninmüziklerini ve oyunlarını iyi bilen ve saygınkişiler bulunur.
Halk oyunları figür bakımındanzenginliğini bu kişilere borçludur. Onlar maharetini ustalığını göstermek için kendine özgü doğaçlama figürler yapar.
Böylece oynayan ya da oynamayan insanlara
özellikle gençlere oyunlar gösterilmiş, aktarılmış olur.
HALK OYUNLARININ GELENEĞİ, İNANIŞI, EFSANESİ VE ÖYKÜSÜ
Halk oyunları taklidi oyunlar (doğaoyunlarını,günlük yaşamı vb.) olabileceği gibi,toplumsal olayları, aşkı sevgiyi de konualan oyunlar vardır.
Mesela Urfa Kımıl oyunu, ekine zarar verenbir haşere yüzünden halkın yaşadığı sıkıntıyı dile getirir ve bu oyunda olduğu gibi diğer oyunlar için de çeşitli anlatılar vardır.
KONULARINA GÖRE HALK OYUNLARI
İnsan tabiat ilişkisini konu alan halk oyunları;
Yağmur, sis, akarsuyu konu alan oyunlar.
Bitkileri konu alan halk oyunları.Rakamlarla ifade edilen oyunlar.
İnsan hayvan ilişkilerini konu alan halk oyunları.
Toplumsal olayları konu alan halk oyunları;Kavgayı konu alan oyunlar,Savaşı konu alan oyunlar, Aşkı ve sevgiyi konu alan oyunlar, Kızla erkeğin birbirine kur yapmasını konu
alan oyunlar.
Askere uğurlamayı konu alan oyunlar, Tarımı konu alan oyunlar, Ekin biçimini konu alan oyunlar, Ürünün zarar görmesini konu alan oyunlar. Meslekleri konu alan oyunlar, çobanlarlailgili oyunlar, Kadınların yapmış olduğu günlük işleri taklit ederek erkeklerin oynadığı oyunlar,
Ekmek yapımı, inek sağılması gibi teşbih edilen oyunlar.
Bir iş üretimi ile ilgili oyunlar, ip eğirme gibi oyunlar
HALK OYUNLARININ TÜRLERİNE GÖRE DAĞILlMI
Türkiye'de halk oyunları ülkenin kültürel
yapısı gereği, oynanış şekli bakımından
birbirinden farklılık gösteren türlere ayrılır. Bunlara örnek olarak;
ERZURUM; BAR
DOĞU VE GÜNEYDOĞU ANADOLU; HALAY
KARADENİZ; HORON
TRAKYA; KARŞILAMA
EGE; ZEYBEK
MUSTAFA KEMAL ATATÜRKMUSTAFA KEMAL ATATÜRK
HALK OYUNLARININ SAHNELENMESİ(KOREOGRAFİ)
Halk oyunları artık doğal ortamından
çıkmış, yarışmalar, festivaller dolayısıylasahnelenen bir sanat dalı haline gelmiştir.
Bu nedenle de sahneye uygun düzenlemeler
yapılmaktadır.
SAHNENİN TANIMI
Temel yapı olarak Yunanca Skhene,Arapça Sahn, Fransızca Scene veOsmanlıca Sahne’den gelen sahne
kelimesi “ Ev avlusu, oyuk, orta meydan, aralık, boş yer, büyük kase “ anlamlarına gelmektedir.
Kullanım itibariyle sahne tanımı; “Seyircinin görüşüne açık olan ayrıca
teknik unsurlarla desteklenerek her türlü
sanatsal faaliyetlerin düzenlendiği açık veya
kapalı mekan “ olarak ifade edilmektedir.
SAHNE MODELLERİ:
1- Tek Yönlü Sahne
2- Üç Yönlü Sahne3- Çok Yönlü Sahne
SAHNELEMEDEKİ AMAÇ:
1- Uluslar arası ilişkilerin artması2- Toplumların birbirlerini tanıması3- Kendi kültürlerini tanıma ve tanıtma isteklerine yönelmeleri.
SAHNELEMEDE ŞEKİL-ZEMİN İLİŞKİSİ:
Sahnede işin esası dışında kalan yan unsurların hepsine zemin denir.
Sahne sanatında esas olan şekildir. Yani seyirciye gösterilmek istenen
düşünce ve davranışların tümüne şekildenir.
HALK OYUNLARINDA MÜZİK:
İnsanoğlunun varoluş dönemlerinden beri
duygu, düşünce, imge ve sosyal yaşantı biçimlerini en geniş şekilde ifade ettiği araçlardan biri de müziktir.
Müzik, düzensiz seslerin bilinçli veya bilinçsiz tam bir uyuma kavuşturma, belli bir kompozisyon içinde sunmaktır.
HALK OYUNLARINDA GİYİM-KUŞAM:Vücudun bölümlerine göre giyim;A) Başa Giyilenler; kabalak, kalpak,
papak vs. B) Üste Giyilenler; Cepken, fermene,
sıkma vs.C) İçe Giyilenler; : Gömlek, bürümcük, iç
köynek vs. D) Bele Giyilenler; Şal kuşak, acem
kuşağı, yorgan kuşak vs. E) Alta Giyilenler; Şal, şalvar, potur
vs. F) Ayağa Giyilenler; Edik, çapula
Çarık vs.
G) Aksesuarlar; Köstek, kama vs.
HALK OYUNLARINDA MAKYAJYüze karşıdan ışık vererek incelersek,
yükseklik ve derinliklerini ve ışığın yüzdeki etkisini görebiliriz.
Ancak bu, bize çok fazla detay vermez.Işığı, çene altına oynatırsak, yüzdeki kas
ve kemik yapısını tabii olmayan formdagörürüz. Eğer, ışığı tam tepeden verirsek yüzün öğle saatlerindeki görüntüsünü alabiliriz.
Eğer krem allık kullanılacaksa, bu, pudradan önce tatbik edilir.
Krem allık süngerle sürülüp, dağıtılır. Eğer, toz allık kullanılacaksa, pudradan
sonra fırça ile tatbik edilir. Pudra olarak genellikle transparan toz
pudra kullanılır. Pudra puf' ile yüze küçük patlarla tatbik
edilip fırça ile dağıtılıp fazlası alınır.
Ruj , en son sürülen malzemedir. Fırça ile dudak şekli göz önüne alınarak
sürülür. Dudaklar kalem ile çerçevelenecekse,
kalemin rengi rujun rengine uygun olmalıdır.
Türk Halk Oyunları Nasıl Tanıtılmaktadır
Türkiye, halk oyunları yönüyle çok zengindir.
Bu oyunların turizm sektöründe değerlendirilmesi
kaçınılmazdır.
Bir çok güzel uygulamaların yanı sıra gelişi güzel,
özünden sapmış, halk oyunlarıyla hiç alakası olmayan
gösterilere ne yazık ki sık sık rastlıyoruz.
Turizmle halk oyunlarının iki temel ilişkisi
bulunmaktadır.
Bunlar yurt dışı festival vs. gösterilerle yurt içi
Turistlere yönelik gösterilerdir.
Türk Folklorunun Turizm Açısından,Değerlendirilmesi
Ulaşım ve iletişim araçlarının artması ve ucuzlaması sonucunda dünyada dış turizmde sayısal büyük artışlar gözlenmektedir.
Turistler gittikleri yerin artık sadece deniz ve güneşiyle değil kültürüyle de yakındanilgilenmektedir.
Ülkemize gelen bir turisti memnun edebilmenin
yanı sıra ona kendi ülkesinde ülkemizi değişikyönleriyle tanıtabilmek, onu ülkemize
çekebilmek
açısından çok önemlidir.
Türk Tanıtma Vakfı ve Anadolu Ateşinin
Türkiye’yi Tanıtma Çalışmaları
KAYNAKÇA
1- Ay, G. (1990), Folklora Giriş, İTÜ Türk Musikisi Devlet Konservatuarı Mezunları Ve Pan Yayıncılık, İstanbul2- Değerli, F., Kurtişoğlu, B., Bekar, C. Halk Eğitim Merkezi Halk Oyunları Usta Öğretici Yetiştirme Kursu Sahne Bilgisi Ders Notları3- Ekmekçioğlu, İ. Halk Eğitim Merkezi Halk Oyunları Usta Öğretici Yetiştirme Kursu Giyim Kuşam Ve Süslenme Ders Notları4- http://www.ankara.edu.tr/yazi.php?yad=12695- http://www.discoverturkey.com/kultursanat/halk-kiyafet.html 6- http://www.folkloredebiyat.com/folklor.htm 7- http://www.tiyatronline.com/gelenek108.htm8- http://www.tufak.org.tr/bolgeleregorehalkoyunlari.htm9http://www.voyagerbook.com/tr/kultur/h_oyunlari/ nedeni.asp