ToxoplazmozaToxoplazmoza

Prof Dh. KrajaProf Dh. Kraja

Dr. lektore E. Kolovani Dr. lektore E. Kolovani

Perkufizim:Perkufizim:

Toksoplazmoza eshte nje protozooze Toksoplazmoza eshte nje protozooze sistemike e shkaktuar nga sistemike e shkaktuar nga Toxoplasma Gondii,Toxoplasma Gondii,

- e fituar / e bashkelindur- e fituar / e bashkelindur

- akute / kronikeakute / kronike

- mjaft e larmishme klinikisht dhe e mjekueshme - mjaft e larmishme klinikisht dhe e mjekueshme

TOXOPLAZMOZA- EtiologjiaTOXOPLAZMOZA- Etiologjia

Infeksion i shkaktuar ngaInfeksion i shkaktuar nga Toxoplasma gondii Toxoplasma gondii (familja (familja Coccidi), Coccidi), protozoar intraqelizor i detyrueshemprotozoar intraqelizor i detyrueshem

Oocysts Tachyzoites Cistet indore

-Macja bujtesi definitiv-Eleminohet me fece-Infektimi per 1-21 dite-Jetojne ne toke deri 1 vit

-Forma vegjetative-Pergjegjese per infektimin akut-transportohet intra/mononukleareve-Shtohet rrufeshem-lize qelizore

-Njihen si bradyzoites

-qendron tere jeten ne organizem-riakutizohet nese imuniteti

dobesohet (AIDS)

TOXOPLAZMOZA - Cikli biologjikTOXOPLAZMOZA - Cikli biologjik

Cikli biologjikCikli biologjik

Dy etapaDy etapa

Tre faza Tre faza

Seksuale(ne zorren e holle te maces)

Aseksuale (ne bujtesit e ndermjetem)

Ne zorret e maces

Ne mjedisin e jashtem

Ne bujtesin e ndermjetem

Faza ne zorren e macesFaza ne zorren e maces

Cist indorCist indor Macja gelltit Macja gelltit formen cistike formen cistike te parazitit te parazitit

(qe ka brenda bradizoidet), duke(qe ka brenda bradizoidet), duke

ngrene muskujt apo organet e kafsheve tengrene muskujt apo organet e kafsheve te

infektuarainfektuara

Cistet cahen ne lumenin e zorres e dalin Cistet cahen ne lumenin e zorres e dalin bradizoidetbradizoidet qe invadojne enterocitet e qe invadojne enterocitet e intestinitintestinit

bradizoitet shumezohen npm shizogonise, bradizoitet shumezohen npm shizogonise, duke prodhuar duke prodhuar merozoidetmerozoidet

Faza ne zorren e macesFaza ne zorren e maces

Sistemi imunitar i maces ben qe te Sistemi imunitar i maces ben qe te frenohet shizogonia frenohet shizogonia (dmth (dmth shumezimi dhe invadimi i metejshem i epitelit te intestinit)….shumezimi dhe invadimi i metejshem i epitelit te intestinit)….

switch (ndryshim biologjik)switch (ndryshim biologjik)

… …..e te linde ..e te linde cikli seksual : cikli seksual : disa merozoide krijojne disa merozoide krijojne

mikrogametocite makrogametocitemikrogametocite makrogametocite

gamete gamete gamete gamete

Enterocit Enterocit

jashteqitje me fecejashteqitje me fece

ZIGOTA

Faza ne mjedisin e jashtemFaza ne mjedisin e jashtem

OocistOocist Sporulojne ne mjedisin e jashtem Sporulojne ne mjedisin e jashtem

brenda 2-21 ditesh: dmth krijojne brenda 2-21 ditesh: dmth krijojne nga nga 2 sporociste 2 sporociste secili me nga secili me nga 44 sporozoidesporozoide

Infektues nga 2 muaj deri ne nje Infektues nga 2 muaj deri ne nje vit.vit.

Faza ne bujtesin e ndermjetem Faza ne bujtesin e ndermjetem

( ku perfshihet edhe njeriu)( ku perfshihet edhe njeriu) OocistiOocisti i gelltitur cisti indor ( i gelltitur cisti indor (bradizoitetbradizoitet))

cahen ne stomakcahen ne stomak

epitelin e zorresepitelin e zorres

takizoidetakizoide

shizogonishizogoni

vaza limfatike dhe hematikevaza limfatike dhe hematike

monocitemonocite

qarkullim + organe (vakuol parazitofor, X) qarkullim + organe (vakuol parazitofor, X)

Faza ne bujtesin e ndermjetem Faza ne bujtesin e ndermjetem

( ku perfshihet edhe njeriu)( ku perfshihet edhe njeriu) QQeliza e parazituar caheteliza e parazituar cahet

takizoidetakizoide

lezione nekrotiko-degjenerativelezione nekrotiko-degjenerative

Imuniteti qelizor dhe humoral specifik frenon Imuniteti qelizor dhe humoral specifik frenon

takizoidet takizoidet takizoidet i/qelizore takizoidet i/qelizore

bradizoidebradizoide (takizoid me replikim te ngadalte)(takizoid me replikim te ngadalte)Proces endodiogjenikProces endodiogjenik

cist indor perfundimtar cist indor perfundimtar (tru,(tru,

muskuj,sy, pulmon, zemer, pankreas, tub tretesmuskuj,sy, pulmon, zemer, pankreas, tub tretes

Epidemiologjia Epidemiologjia

1- perhapja1- perhapja

2- rezervuari2- rezervuari

3- burimi i infeksionit3- burimi i infeksionit

4- menyra (rruget) e infektimit4- menyra (rruget) e infektimit

Epidemiologjia Epidemiologjia

Perhapja:Perhapja:- e kudondodhure kudondodhur

- paraziti eshte i afte te penetroje cdo qelize gjitaresh apo paraziti eshte i afte te penetroje cdo qelize gjitaresh apo shpendesh me berthameshpendesh me berthame

- Prevalenca e larte (35-85%), e cila shtohet 1% per cdo vit Prevalenca e larte (35-85%), e cila shtohet 1% per cdo vit jetejete

Epidemiologjia Epidemiologjia

Rezervuar:Rezervuar:

macja, e cila cilesohet si i macja, e cila cilesohet si i vetmi bujtes perfundimtarvetmi bujtes perfundimtar

Epidemiologjia Epidemiologjia

Burim infeksioni: Burim infeksioni:

- macja- macja

- kafshe e shpende te ndryshem- kafshe e shpende te ndryshem

Epidemiologjia Epidemiologjia

Rruget e infektimitRruget e infektimit Fekal-orale (oociste apo Fekal-orale (oociste apo

ciste idore)ciste idore)

Transplacentare (1/3 e grave Transplacentare (1/3 e grave ua tejcojne fetusit)ua tejcojne fetusit)

Transfuzion gjaku dhe Transfuzion gjaku dhe transplantetransplante

Transkutane (cpime Transkutane (cpime aksidentale ne lab)aksidentale ne lab)

Patogjeneza Patogjeneza Njeriu gelltit:oociste (sporozoite) ose ciste indore Njeriu gelltit:oociste (sporozoite) ose ciste indore

(bradizoide)(bradizoide)

Ne stomak ndodh carja e tyre parazitet sulmojne Ne stomak ndodh carja e tyre parazitet sulmojne qelizat e mukozes se zorres se holle.qelizat e mukozes se zorres se holle.

Takizoidet e krijuara shkaterrojne enterocitet LN Takizoidet e krijuara shkaterrojne enterocitet LN mezenteriale qarkullim (limfatik, hematik) mezenteriale qarkullim (limfatik, hematik) toksoplazmemi sistemike intra/mononukleare inde dhe toksoplazmemi sistemike intra/mononukleare inde dhe organe ku vazhdon X i takizoideve. organe ku vazhdon X i takizoideve.

PatogjenezaPatogjeneza

Sistemi imunitar:Sistemi imunitar:

I heshturI heshtur ne fazen akute (deri ne dy jave). ne fazen akute (deri ne dy jave). Parazitet qarkullues i/mononukleare nuk nxisin Parazitet qarkullues i/mononukleare nuk nxisin mekanizmat oksiduese vrasese, qofte edhe mekanizmat oksiduese vrasese, qofte edhe makrofaget.makrofaget.

Pas 8-10 dite: Pas 8-10 dite: aktivizimaktivizim i pergjigjes imunitare i pergjigjes imunitare qelizore dhe humorale frenim te procesit qelizore dhe humorale frenim te procesit inflamator patologjik indor, zhdukje e takizoideve inflamator patologjik indor, zhdukje e takizoideve nga qarkullimi. nga qarkullimi.

Patogjeneza Patogjeneza

Faktoret imunitareFaktoret imunitare::

- - komplekset komplekset Ac specifik-komplement Ac specifik-komplement me veprim me veprim parazitocidparazitocid

- aktivizimi i - aktivizimi i makrofageve indore makrofageve indore nga INF Gamma, qe nga INF Gamma, qe prodhohet nga limfo CD4+ nen ngacmimin parazitarprodhohet nga limfo CD4+ nen ngacmimin parazitar

- - INF gamaINF gama: inhibon X e toksoplazmave brenda qelizes : inhibon X e toksoplazmave brenda qelizes parenkimale te parazituarparenkimale te parazituar

- aktivizimi i - aktivizimi i limfo T citotoxike CD8+ limfo T citotoxike CD8+ dhe NK prej IL2 te dhe NK prej IL2 te prodhuar nga limfo CD4+prodhuar nga limfo CD4+

RezultatiRezultati: vrasja e takizoideve te lire dhe e qelizave qe : vrasja e takizoideve te lire dhe e qelizave qe kane brenda toksoplazma)kane brenda toksoplazma)

Patogjeneza Patogjeneza

Cistet indore (faza e trete e ciklit biologjik te Cistet indore (faza e trete e ciklit biologjik te toksoplazmozes) jane shprehje e frenimit qe imuniteti toksoplazmozes) jane shprehje e frenimit qe imuniteti i ben aftesise se Toksoplazmave per t’u shumezuar i ben aftesise se Toksoplazmave per t’u shumezuar dhe demtuar, pa cenuar ekzistencen e tyre brenda dhe demtuar, pa cenuar ekzistencen e tyre brenda cisteve = cisteve = stadi i dyte subakut i toksoplazmozes stadi i dyte subakut i toksoplazmozes (dita 14 2 muaj) (dita 14 2 muaj)

Stadi KronikStadi Kronik: forcim i ekuilibrit kist toksoplazmik-: forcim i ekuilibrit kist toksoplazmik-sistem imun. Carja e nje kisti ne nje organ=lezione te sistem imun. Carja e nje kisti ne nje organ=lezione te lokalizuara dhe mundesi riacarimi klinikte semundjes. lokalizuara dhe mundesi riacarimi klinikte semundjes.

KlinikaKlinika Klasifikimi:Klasifikimi:

1- toksoplazmoza e fituar e subjekteve imunokompetente1- toksoplazmoza e fituar e subjekteve imunokompetente

2- toksoplazmoza e fituar apo e riaktivizuar e subjekteve 2- toksoplazmoza e fituar apo e riaktivizuar e subjekteve imunodepreseimunodeprese

3- toksoplazmoza e syve3- toksoplazmoza e syve

4- toksoplazmoza gjate shtatzanise4- toksoplazmoza gjate shtatzanise

5- toksoplazmoza e bashkelindur5- toksoplazmoza e bashkelindur

Toksoplazmoza e fituar e Toksoplazmoza e fituar e subjekteve imunokompetentesubjekteve imunokompetente

Inkubacioni: 4-21 diteInkubacioni: 4-21 dite Primoinfeksioni ndodh ne moshen 5-25 vjecPrimoinfeksioni ndodh ne moshen 5-25 vjec 60-80% te rasteve eshte i heshtur klinikisht60-80% te rasteve eshte i heshtur klinikisht

Toksoplazmoza e fituar:Toksoplazmoza e fituar:

- - akuteakute (deri 14 dite) (deri 14 dite)

- - subakutesubakute (14-60 dite) (14-60 dite)

- - kronikekronike (mbi 2 muaj nga infektimi) (mbi 2 muaj nga infektimi)

Toksoplazmoza e fituar: 1)akuteToksoplazmoza e fituar: 1)akute

Variantet klinike:Variantet klinike: Sindromi mononukleozik-ngjasuesSindromi mononukleozik-ngjasues

- - temp 38-38,5 grade C, temp 38-38,5 grade C,

- limfadenopati (periferike ose e thelle)- limfadenopati (periferike ose e thelle)

- S. Mononukleozik ne gjak- S. Mononukleozik ne gjak

Poliadenopatia joethorePoliadenopatia joethore

- - limfonoduj te zmadhuar ne disa stacione limfatikelimfonoduj te zmadhuar ne disa stacione limfatike

- nuk supurohen- nuk supurohen

- mund te qendrojne gjate- mund te qendrojne gjate

Forma nervoreForma nervore - encefaliti i perhapur ose fokal- encefaliti i perhapur ose fokal

- meningoencefaliti, meningomieliti- meningoencefaliti, meningomieliti

- meningo-poliradikuliti, polineuriti, etj- meningo-poliradikuliti, polineuriti, etj

Toksoplazmoza e fituar akuteToksoplazmoza e fituar akute

Variantet klinike: (vazhdim)….Variantet klinike: (vazhdim)….

Forma kardiake Forma kardiake (miokardite, perikardite serofibrinoze ose (miokardite, perikardite serofibrinoze ose konstriktive)konstriktive)

Forma pulmonare Forma pulmonare (pneumoni intersticiale cianotike)(pneumoni intersticiale cianotike) Forma miozitike Forma miozitike (miozite, polimiozite, dermatomiozite)(miozite, polimiozite, dermatomiozite) Forma hepatike Forma hepatike (hepatite te ngjashme me ato virale, (hepatite te ngjashme me ato virale,

hepatite granulomatoze)hepatite granulomatoze) Forma intestinale Forma intestinale (enterokolite apo edhe sindrom tifik)(enterokolite apo edhe sindrom tifik) Forma dermatologjike Forma dermatologjike (dermatoza, s. riketzie-ngjasues) (dermatoza, s. riketzie-ngjasues)

Toksoplazmoza e fituar Toksoplazmoza e fituar 2)subakute/kronike2)subakute/kronike

Forma okulareForma okulare

Forma neurologjike Forma neurologjike (S. encefalomielitik, (S. encefalomielitik, pseudotumoral, epileptiform, polineuritik) pseudotumoral, epileptiform, polineuritik)

Forma gjinekologjikeForma gjinekologjike (endometrit me aborte te (endometrit me aborte te perseritura)perseritura)

Toksoplazmoza e fituar e Toksoplazmoza e fituar e subjekteve imunodeprese subjekteve imunodeprese

Shfaqjet klinike ne keto subjekte jane mjaft Shfaqjet klinike ne keto subjekte jane mjaft te renda, shpesh mund te cojne deri ne te renda, shpesh mund te cojne deri ne vdekjevdekje

Toxoplasmosa e truritToxoplasmosa e trurit

Toksoplazmoza e syveToksoplazmoza e syve

Problematike e gjere invalidizimProblematike e gjere invalidizim E lindur/e fituarE lindur/e fituar

- - korioretinite (35%)korioretinite (35%)

- edeme papilare- edeme papilare

- neuritis i nervit optik/atrofi parciale apo totale te tij- neuritis i nervit optik/atrofi parciale apo totale te tij

- iridociklit, koroidit, konjuktivit, mikrooftalmi, atrofi te - iridociklit, koroidit, konjuktivit, mikrooftalmi, atrofi te bulbit te syrit, demtime te makules, vazave, muskujvebulbit te syrit, demtime te makules, vazave, muskujve

KlinikishtKlinikisht: : skotoma, fotofobi, dhimbje e syve, humbje te skotoma, fotofobi, dhimbje e syve, humbje te pamjes qendrore, nistagmus, strabizem etjpamjes qendrore, nistagmus, strabizem etj

Toxoplazmoza – lezione okulare

Toksoplazmoza gjate shtatzaniseToksoplazmoza gjate shtatzanise

Incidenca:0,2-4%Incidenca:0,2-4% 60% pa shenja klinike60% pa shenja klinike 40 %: sindrom pseudogripal, adenopati40 %: sindrom pseudogripal, adenopati

Toksoplazmoza e bashkelindurToksoplazmoza e bashkelindur

ShpeshtesiaShpeshtesia e transmetimit: perpjesetim te drejte e transmetimit: perpjesetim te drejte me moshen e barresme moshen e barres

17%17% ne tremujorin e pare ne tremujorin e pare

25%25% ne ate te dyte ne ate te dyte

65%65% ne tremujorin e trete ne tremujorin e trete

RendesaRendesa e lezioneve: perpjesetim te zhdrejte me e lezioneve: perpjesetim te zhdrejte me moshen e barresmoshen e barres

Infektimi kongenital I hershem mund te shfaqet Infektimi kongenital I hershem mund te shfaqet me me

Toksoplazmoza e bashkelindurToksoplazmoza e bashkelindur

Infektimi kongenital Infektimi kongenital i hershem i hershem mund te shfaqet mund te shfaqet me:me:

• Vdekje te fetusit ne uterus;Vdekje te fetusit ne uterus;• Encefalomielit:Encefalomielit:

- - konvulsione, crregullime te tonusit, shenja piramidale,konvulsione, crregullime te tonusit, shenja piramidale,

crregullime psikomotore, crregullime psikomotore,

- hidrocefali, mikrocefali, kalcifikime cerebrale, demtime- hidrocefali, mikrocefali, kalcifikime cerebrale, demtime

okulare okulare

Congenital toxoplasmosisCongenital toxoplasmosis

Toksoplazmoza e bashkelindurToksoplazmoza e bashkelindur

Infektimi kongenital Infektimi kongenital i vonshem i vonshem mund te shfaqet mund te shfaqet me formen viscerale te perhapur:me formen viscerale te perhapur:

sindrom hemorragjiksindrom hemorragjik

ikter, hepatosplenomegaliikter, hepatosplenomegali

pneumoni intersticiale/hemorragjikepneumoni intersticiale/hemorragjike

ekzanteme makulo-papulozeekzanteme makulo-papuloze

encefalopatiencefalopati

diarre mukohemorragjikediarre mukohemorragjike

lipotimilipotimi

DiagnozaDiagnoza

Metoda parazitologjike direkte:Metoda parazitologjike direkte:

Synon vecimin e takizoideve nga gjaku apo lengje Synon vecimin e takizoideve nga gjaku apo lengje te ndryshme biologjike gjate fazes akute, duke te ndryshme biologjike gjate fazes akute, duke bere mbjelljen ne kultura indorebere mbjelljen ne kultura indore

Kjo metode direkte nuk perdoret ne praktiken Kjo metode direkte nuk perdoret ne praktiken mjeksoremjeksore

DiagnozaDiagnoza

Metoda histologjike:Metoda histologjike:

ZZbulon takizoidet/bradizoidet ne materialet bulon takizoidet/bradizoidet ne materialet bioptike indore permes testeve me antitrupa bioptike indore permes testeve me antitrupa monoklonale fluoreshente, ELISA, etj.monoklonale fluoreshente, ELISA, etj.

DiagnozaDiagnoza…… Demonstrim histologjik i parazitit dhe antigeneve Demonstrim histologjik i parazitit dhe antigeneve

te tij (i.e. immunoperoxidase stain) te tij (i.e. immunoperoxidase stain)

DiagnozaDiagnoza

Metoda gjenetike:Metoda gjenetike:

PCR zbulon ADN e Toksoplazmozes ne inde apo PCR zbulon ADN e Toksoplazmozes ne inde apo lengje te trupitlengje te trupit

Metoda serologjike:Metoda serologjike: Sabin-FeldmanSabin-Feldman

ELISAELISA

Imunofluoreshenca e terthorteImunofluoreshenca e terthorte

ImunoabsorbimitImunoabsorbimit

qe zbulojne pranine e Ig te klasave te ndryshme qe zbulojne pranine e Ig te klasave te ndryshme

DiagnozaDiagnoza

IgG negIgG neg subjekt i painfektuar dhe i pambrojtur subjekt i painfektuar dhe i pambrojtur

IgG poz jo e larteIgG poz jo e larte ka rene prej kohesh ne kontakt, i mbrojtur ka rene prej kohesh ne kontakt, i mbrojtur

IgM poz IgM poz infestim akut/subakut, por jo me shume se prej nje viti infestim akut/subakut, por jo me shume se prej nje viti

IgG sh e larte, IgM negIgG sh e larte, IgM neg toksoplazmoze ne evoluim (infestim 2- toksoplazmoze ne evoluim (infestim 2-4 muaj)4 muaj)

IgG jo sh e larte, IgM poz IgG jo sh e larte, IgM poz infestim mjaft i ri, i sapondodhur, ne infestim mjaft i ri, i sapondodhur, ne evolucionevolucion

IgG sh e larte, IgM pozIgG sh e larte, IgM poz infestim i ri ne evolucion infestim i ri ne evolucion

MjekimiMjekimi (parime)(parime)

Jo te gjitha rastet mjekohen, pasi nje pjese Jo te gjitha rastet mjekohen, pasi nje pjese vetesherohenvetesherohen

Duhen mjekuar rastet akute ne evoluim dhe gjate Duhen mjekuar rastet akute ne evoluim dhe gjate barresbarres

Toksoplazmoza e bashkelindurToksoplazmoza e bashkelindur Tokso akute forme e mesme-rende/ecuri te Tokso akute forme e mesme-rende/ecuri te

zgjaturzgjatur Tokso ne imunodepreseTokso ne imunodeprese Format evolutive me lokalizime organore:tru, sy, Format evolutive me lokalizime organore:tru, sy,

zemer, mushkri, uterus etjzemer, mushkri, uterus etj

Mjekimi Mjekimi

PirimetaminPirimetamin (100-200mg diten e pare, (100-200mg diten e pare, pastaj 25-75mg/dite p.o.)pastaj 25-75mg/dite p.o.)

SulfadiazineSulfadiazine (3-6 g/dite me tre marrje p.o.) (3-6 g/dite me tre marrje p.o.)

Mjekimi merret me cikle 15-30 ditore, qe perseriten 2-3 here Mjekimi merret me cikle 15-30 ditore, qe perseriten 2-3 here sipas rastit, me nderkohe 3-4 javore. Shoqerohen me sipas rastit, me nderkohe 3-4 javore. Shoqerohen me Folinat Kalciumi (5-10mg/dite po ose im), pasi keto Folinat Kalciumi (5-10mg/dite po ose im), pasi keto pergatesa kane efekt toksik mbi palcen e kockave pergatesa kane efekt toksik mbi palcen e kockave

Mjekimi Mjekimi

Shtatzani:Shtatzani:

tremujori i pare: tremujori i pare: rovamicinrovamicin 3X1 g/dite me cikle 20 ditore, 1 3X1 g/dite me cikle 20 ditore, 1 here ne muaj, deri ne lindjehere ne muaj, deri ne lindje

tremujori II, III: edhe pergatesa te tjeratremujori II, III: edhe pergatesa te tjera

Mjekime simptomatike, patogjenetike, kirurgjikale, ne Mjekime simptomatike, patogjenetike, kirurgjikale, ne varesi te demtimeve qe ka shkaktuar protozoari neper varesi te demtimeve qe ka shkaktuar protozoari neper organe organe

Parandalimi

Ruajtja e higjienes ushqimore

Tokso kongenitale me monitorim antitrupash

Mjekim profilaktik ne subjektet me AIDS

Burimi i infeksionitBurimi i infeksionit

Bartësi përfundimtar: Bartësi përfundimtar: macja macja bartës të përkohshëm janë; derri, qeni, bartës të përkohshëm janë; derri, qeni,

barëngrënësit, brejtësit, zogjtë dhe mjaft barëngrënësit, brejtësit, zogjtë dhe mjaft rrallë njeriu.rrallë njeriu.

eshte burimi kryesor i infeksioniteshte burimi kryesor i infeksionit

numerohen mbi 70 milion mace ne botenumerohen mbi 70 milion mace ne bote

TOXOPLASMOSISTOXOPLASMOSIS

Format klinike :Format klinike :

--Toxoplasmoza e FituarToxoplasmoza e Fituar: : në përgjithsi është pa shenja ose me në përgjithsi është pa shenja ose me shenjat e një sindrome mononukleozike (me limfoadenopati të shenjat e një sindrome mononukleozike (me limfoadenopati të Siim-Piringer, me shpesh latero-cervikale me faringodoni, ethe, Siim-Piringer, me shpesh latero-cervikale me faringodoni, ethe, asteni, rash makulo-papuloz, hepatospleno-megali) dhe dekursi asteni, rash makulo-papuloz, hepatospleno-megali) dhe dekursi beninj. beninj.

--Toxoplasmoza e Lindur: : Shkakton disa situata si; vdekje të Shkakton disa situata si; vdekje të embrionit ose të fetusit, provokon lindje parakohe të një neonati embrionit ose të fetusit, provokon lindje parakohe të një neonati me kuadrin akut të një polivisceriti (ekzanteme, purpur, lezione te me kuadrin akut të një polivisceriti (ekzanteme, purpur, lezione te SNQ, të zemrës, të polmonit, të heparit, dhe të zorrës). Dëmtimet SNQ, të zemrës, të polmonit, të heparit, dhe të zorrës). Dëmtimet e renda shkaktojnë shpejt vdekjen e neonatit. e renda shkaktojnë shpejt vdekjen e neonatit.

Përhapja..................

Është një sëmundje e kudo-ndodhur; ka një Është një sëmundje e kudo-ndodhur; ka një veçori se infektimi i njeriut ndodh mjaft shpesh, veçori se infektimi i njeriut ndodh mjaft shpesh, ndërsa sëmundja zhvillohet rrallë.ndërsa sëmundja zhvillohet rrallë.

Protozoari i Protozoari i Toxoplasmosis gondiiToxoplasmosis gondii eshte eshte pergjegjes per infeksionin zoonotik ne njerez pergjegjes per infeksionin zoonotik ne njerez dhe mamare te tjere………. dhe mamare te tjere……….

1/3 e njerezve ne bote eshte e infektuar..1/3 e njerezve ne bote eshte e infektuar..

Mënyrat e transmetimitMënyrat e transmetimit

Me anë të përdorimit të ujrave dhe ushqimeve të Me anë të përdorimit të ujrave dhe ushqimeve të kontaminuara me oociste të nxjerra nga feçet e maces, kontaminuara me oociste të nxjerra nga feçet e maces, ose nga konsumimi i mishit të pa përpunuar (sidomos ose nga konsumimi i mishit të pa përpunuar (sidomos mishin e derrit) i cili përmban ciste; mjaft rrallë mishin e derrit) i cili përmban ciste; mjaft rrallë transmetimi bëhet me anë rrugës paranterale me anë transmetimi bëhet me anë rrugës paranterale me anë (hemotransfuzionit, transplanteve të organeve apo (hemotransfuzionit, transplanteve të organeve apo përdorimit të shiringave). përdorimit të shiringave).

Mund të ndodhë edhe riaktivizimi endogjen nga ruptura Mund të ndodhë edhe riaktivizimi endogjen nga ruptura e cistit. Forma e lindur nënkupton transmetimin e cistit. Forma e lindur nënkupton transmetimin transplacentar ose gjatë lindjes.transplacentar ose gjatë lindjes.

Rruget e trasmetimit

Toxoplasma gondii

Tachyzoites Cyst in brain tissue

ToxoplasmaToxoplasma - oocysts - oocystsMbijeton ne mjedis per muaj me radheMbijeton ne mjedis per muaj me radhe Eshte rezistente ndaj dezinfektanteve, Eshte rezistente ndaj dezinfektanteve, ngrirjes dhe thatesires ngrirjes dhe thatesires Ngordh gjate zjerjes ne 70°C per 10 min Ngordh gjate zjerjes ne 70°C per 10 min

ToxoplasmosisToxoplasmosis

Mikroorganizem njeqelizor Mikroorganizem njeqelizor Me shperndarje globaleMe shperndarje globale Rezervuar natyror..MacetRezervuar natyror..Macet Semundje jo e zakonshme per njerezitSemundje jo e zakonshme per njerezit

Perjashtuar:Perjashtuar: Grate shtatezena & fetusGrate shtatezena & fetus Immunocompromised personsImmunocompromised persons

Toxoplasma gondiiToxoplasma gondii – cikli jetesor – cikli jetesor

Macet jane prezente Macet jane prezente kudo………..kudo………..

Oocyste Oocyste eleminohen ne 1% eleminohen ne 1% te maceve ne zona te maceve ne zona te ndryshmete ndryshme

Nuk ka Nuk ka T. gondiiT. gondii infeksion ne zona infeksion ne zona ku nuk ka mace..ku nuk ka mace..

Toxoplasma: Semundje e kafsheve

Infekton kafshet, perfshire dhe zogjte.Infekton kafshet, perfshire dhe zogjte. MacetMacet

Infektohen duke mare cystet (feces or raw meat)Infektohen duke mare cystet (feces or raw meat) Infeksioni eshte asimptomatikInfeksioni eshte asimptomatik Strehoet per 1-2 javeStrehoet per 1-2 jave Mjekimi jo i nevojshemMjekimi jo i nevojshem Teste diagnostike Teste diagnostike

Serology Serology Testet serolohjike nuk jane rutine te macetTestet serolohjike nuk jane rutine te macet Nuk mund te percaktojme nese ekskretojne oocysteNuk mund te percaktojme nese ekskretojne oocyste

Kqyrja mikroskopike e fecesKqyrja mikroskopike e feces

Cikli jetesor

Ka dy fazaKa dy faza Intestinale dhe extraintestinale Intestinale dhe extraintestinale

Toxoplasmosis gondiiToxoplasmosis gondii

OocystsOocysts- Vetem pjestaret e familjes se - Vetem pjestaret e familjes se maceve jane strehe e oocysteve maceve jane strehe e oocysteve

Epidemiologjia

Toxoplasma gondii - eshte protozoar Toxoplasma gondii - eshte protozoar intraqelizor i detyrueshem.intraqelizor i detyrueshem.

Prevalenca e seropositivitetit varion nga 20-Prevalenca e seropositivitetit varion nga 20-75% . Eshte me e larte ne Europe se ne USA.75% . Eshte me e larte ne Europe se ne USA.

Incidenca Encephalitit nga Toxoplazma (TE) Incidenca Encephalitit nga Toxoplazma (TE) perputhet me prevalencen e antitrupaveperputhet me prevalencen e antitrupave

Ne 95% te rasteve - TE vjen pas Ne 95% te rasteve - TE vjen pas reaktivizimit te semundjes latentereaktivizimit te semundjes latente

Epidemiologjia…..

30% e rasteve me toxoplasmosis hasen ne pacientet me:

AIDS, CD4 <100/ul,

Toxoplasma seropositive

Mungesa e profilaksise efektive

Toxoplasmosis gondiiToxoplasmosis gondii

Trophozoites-Trophozoites- Tachyzoites jane Tachyzoites jane “prodhuesit” aktive te trophozoiteve, te “prodhuesit” aktive te trophozoiteve, te cilet observohen gjate fazes akute te cilet observohen gjate fazes akute te infeksionit. infeksionit.

Toxoplasmosis gondii

Cystet indoreCystet indore: Gjenden shume shpesh ne : Gjenden shume shpesh ne tru,skelet, dhe muskulin cardiac ;por mund te tru,skelet, dhe muskulin cardiac ;por mund te cfaqen ne cdo organ….. cfaqen ne cdo organ…..

Pseudocyst

Toxoplasma: Human Transmission

Infeksioni ne njerez eshte tipik gjate gelltitjes… Infeksioni ne njerez eshte tipik gjate gelltitjes… Mish te kontaminuar dhe/ose te pa perpunuar mireMish te kontaminuar dhe/ose te pa perpunuar mire

Kjo eshte rruga e infektimit ne ½ e rasteve ne U.S.A.Kjo eshte rruga e infektimit ne ½ e rasteve ne U.S.A. Paraziti izolohet ne 32% te dyqaneve te m.derrit, 4% m.qengjitParaziti izolohet ne 32% te dyqaneve te m.derrit, 4% m.qengjit

Gelltitjes se oocysteve nga fecet te maceve ose tokes Gelltitjes se oocysteve nga fecet te maceve ose tokes se kontaminuarse kontaminuar

Ujit ose ushqimeve te kontaminuara me oocysteUjit ose ushqimeve te kontaminuara me oocyste

Gjithashtu ndodhe edhe trasmetimi transplacentalGjithashtu ndodhe edhe trasmetimi transplacental Nenat e marin infeksionin gjate barresNenat e marin infeksionin gjate barres

Toxoplasma dhe format e renda…..Toxoplasma dhe format e renda…..

Forma kongenitale…Forma kongenitale… Numerohen 400-4000 raste cdo vit ne U.S.Numerohen 400-4000 raste cdo vit ne U.S.

Immuniteti;Immuniteti;

-pergjigje jo adekuate, shpesh me defekte te -pergjigje jo adekuate, shpesh me defekte te imunitetit qelizor (T-cell-mediated immunity)imunitetit qelizor (T-cell-mediated immunity) Semundje malinje Semundje malinje Transplant i palces se kockave apo organeveTransplant i palces se kockave apo organeve AIDS, e.g. favorizon toxoplasmic encephalitisAIDS, e.g. favorizon toxoplasmic encephalitis

Toxoplasmosis: Shenjat klinikeToxoplasmosis: Shenjat klinike

Ne 80-90% te rasteve pa shenjaNe 80-90% te rasteve pa shenja Gjendje gripaleGjendje gripale Lymphadenopathy, hepatomegaliLymphadenopathy, hepatomegali Dobesi truporeDobesi trupore Toxoplasmic encephalitis (AIDS)Toxoplasmic encephalitis (AIDS) Congenital toxoplasmosisCongenital toxoplasmosis RetinochoroiditisRetinochoroiditis

Te tjera simptoma….Te tjera simptoma….

Ethe..Ethe.. Tharje dhe djegje fytiTharje dhe djegje fyti Dhembje muskulareDhembje muskulare LodhjeLodhje Renie ose humbje e te parit Renie ose humbje e te parit

Toxoplasmosis – ocular lesions

Congenital toxoplasmosisCongenital toxoplasmosis

Toxoplasmosa e truritToxoplasmosa e trurit

Toxoplasma: DiagnozaToxoplasma: Diagnoza

Teste SerologjikeTeste Serologjike Observacioni i paraziteve ne mostrat e Observacioni i paraziteve ne mostrat e

pacientevepacienteve Izolimi i paraziteve ne gjak ose lengje te Izolimi i paraziteve ne gjak ose lengje te

trupit , me intraperitoneal inoculation trupit , me intraperitoneal inoculation ose kulture indoreose kulture indore

PCR (for congenital infections in utero) PCR (for congenital infections in utero)

Diagnoza…Diagnoza…

Histological demonstration of the parasite Histological demonstration of the parasite and/or its antigens (i.e. immunoperoxidase and/or its antigens (i.e. immunoperoxidase stain) stain)

Management of Toxoplasmosis in HIV-Infected Management of Toxoplasmosis in HIV-Infected PatientsPatients

Primary prophylaxisPrimary prophylaxis

Toxo seronegative – preventive measures Toxo seronegative – preventive measures to avoid acquisition of toxoplasmosisto avoid acquisition of toxoplasmosis

Seropositive – chemoprophylaxis to prevent Seropositive – chemoprophylaxis to prevent reactivation disease once CD4 is < 200/ulreactivation disease once CD4 is < 200/ul

MjekimiMjekimi

Treatment should be developed in Treatment should be developed in consultation with an obstetrician and consultation with an obstetrician and infectious disease specialist infectious disease specialist

Combinations of anti-toxoplasmosis Combinations of anti-toxoplasmosis medications (plus leurovorin) medications (plus leurovorin)

Hospitalization may be necessaryHospitalization may be necessary

Toxoplasmosis: TreatmentToxoplasmosis: Treatment

Consideration should NOT depend on cat Consideration should NOT depend on cat exposureexposure

Treatment may or may not be indicated Treatment may or may not be indicated based on presence of active disease, based on presence of active disease, immune status, site of infectionimmune status, site of infection

Prevention most important in Prevention most important in seronegative pregnant women and seronegative pregnant women and immunodeficient patientsimmunodeficient patients

MjekimiMjekimi

Jo-SpecifikJo-Specifik: Simptomatik si; benzodiazepinat : Simptomatik si; benzodiazepinat për konvulsionet, vendosja e valvules Spitz-për konvulsionet, vendosja e valvules Spitz-Holter për drenazhin likuoral në hidrocefali; Holter për drenazhin likuoral në hidrocefali; përdorimi i kortizonikeve në korioretinitet përdorimi i kortizonikeve në korioretinitet recidivante, etj.recidivante, etj.

SpecifikSpecifik: : Per korioretinitinPer korioretinitin pirimetamini 25 pirimetamini 25 mg /ditë dhe 1 mg/kg/ tek femite pas nje dozë mg /ditë dhe 1 mg/kg/ tek femite pas nje dozë ngopjeje në ditën e parë (100mg për të rrituret ngopjeje në ditën e parë (100mg për të rrituret dhe 2 mg/ kg për fëmitë; plus sulfadiazinë 4-6 dhe 2 mg/ kg për fëmitë; plus sulfadiazinë 4-6 g/ditë në 4 marrje për të rriturit dhe 70-100 g/ditë në 4 marrje për të rriturit dhe 70-100 mg/kg/ditë për fëmitë.mg/kg/ditë për fëmitë.

Clindamicina 450 mg herë 3 në ditë për të Clindamicina 450 mg herë 3 në ditë për të rriturit dhe 4 mg/kg/ 4 herë në ditë për fëmitërriturit dhe 4 mg/kg/ 4 herë në ditë për fëmitë ..

Mjekimi…Mjekimi…

Për të parandaluar efektin mielotoxik nga Për të parandaluar efektin mielotoxik nga veprimi antifolinik i pirimetaminës jepet në veprimi antifolinik i pirimetaminës jepet në terapi acid folinik 5 mg/ditë nga goja.terapi acid folinik 5 mg/ditë nga goja.

I gjithë mjekimi zgjat afërsisht 1 muaj.I gjithë mjekimi zgjat afërsisht 1 muaj.

V.O. Rekomandohet kortizoni për trajtimin dhe V.O. Rekomandohet kortizoni për trajtimin dhe parandalimin e demtimeve vitrale me doza 1 parandalimin e demtimeve vitrale me doza 1 mg /kg / ditë në 2 marrje për 5-10 ditë.mg /kg / ditë në 2 marrje për 5-10 ditë.

Mjekimi..Mjekimi..

Mjekimi i grave shtatzanaMjekimi i grave shtatzana i infeksionit akut, ne i infeksionit akut, ne simestrin e II-III perdoret kombinimi pirimetamine+ simestrin e II-III perdoret kombinimi pirimetamine+ sulfadiazinë+ acid folik. Në simestri e I shumë autorë sulfadiazinë+ acid folik. Në simestri e I shumë autorë rekomandojnë Spiramicinën 3-4 gr/ditë nga goja në 3-4 rekomandojnë Spiramicinën 3-4 gr/ditë nga goja në 3-4 marrje.marrje.

Në fëmjetNë fëmjet e prekur nga toxoplasmoza e lindur e prekur nga toxoplasmoza e lindur mjekimi mjekimi zgjat 6-12 muaj dhe rekomandohet cikli me zgjat 6-12 muaj dhe rekomandohet cikli me pirimetamin+sulfadiazinë me doza respektive nga pirimetamin+sulfadiazinë me doza respektive nga 1mg.kg çdo 2 ditë dhe 50-100mg/kg/ditë shoqëruar me 1mg.kg çdo 2 ditë dhe 50-100mg/kg/ditë shoqëruar me acid folik për 3 javë.acid folik për 3 javë.

Mjekimi..Mjekimi..

Në pacientet e prekur nga AIDSNë pacientet e prekur nga AIDS dhe toxoplasmoza dhe toxoplasmoza dozat e dozat e medikamenteve janë më të rritura dhe kohë zgjatja eshtë me e medikamenteve janë më të rritura dhe kohë zgjatja eshtë me e madhemadhe

ajo shkon nga 6-8 javëajo shkon nga 6-8 javë. Në këto pacientë mund të bëjmë . Në këto pacientë mund të bëjmë kombinimin e kombinimin e

- - pirimetaminës + clindamicini( 600-1200 mg/ivpirimetaminës + clindamicini( 600-1200 mg/iv 4 herë në ditë; 4 herë në ditë; ose pirimetaminë + clarithromicini (1gr nga goja 2 herë në ditë); ose pirimetaminë + clarithromicini (1gr nga goja 2 herë në ditë);

--ose pirimetamini+azithromicini 1-1.5 gr/ditëose pirimetamini+azithromicini 1-1.5 gr/ditë nga goja; ose nga goja; ose pirimetamini+ atovaquone 750 mg nga goja 4 herë në ditë.pirimetamini+ atovaquone 750 mg nga goja 4 herë në ditë.

Si alternative shërben edhe përdorimi i vetëm i Si alternative shërben edhe përdorimi i vetëm i azithromicinës 900 azithromicinës 900

mg nga goja 2 herëmg nga goja 2 herë në ditë për 6-8 javë. në ditë për 6-8 javë.

Primary ProphylaxisPrimary Prophylaxis

DrugsDrugs

Trimethoprim-Trimethoprim-sulfamethoxazole sulfamethoxazole

Dosage (PO) Dosage (PO)

1 DS tablet daily1 DS tablet daily2 DS tablet 3 times a week 2 DS tablet 3 times a week

Pyrimethamine*/dapsonePyrimethamine*/dapsone 50 mg once a week/50 mg once a week/

50 mg daily50 mg daily

75 mg once a week once a 75 mg once a week once a week /200 mg once a weekweek /200 mg once a week

Acute TreatmentAcute Treatment

DrugDrug DosageDosage

Pyrimethamine*/sulfadiazine Pyrimethamine*/sulfadiazine 200 mg loading then 50-75 mg 200 mg loading then 50-75 mg daily PO daily PO

sulfadiazine 1-1.5 g every 6 sulfadiazine 1-1.5 g every 6 hours hours

Pyrimethamine*/clindamycinPyrimethamine*/clindamycin 200 mg loading followed by 50-200 mg loading followed by 50-75 mg q24 hours PO75 mg q24 hours PO

clindamycin 600-1,200 mg 6 clindamycin 600-1,200 mg 6 hourly IV or POhourly IV or PO

Trimethoprim-sulfamethoxazoleTrimethoprim-sulfamethoxazole 10/50mg/kg/day in 3-4 divided 10/50mg/kg/day in 3-4 divided dosesdoses

Pergjigja ndaj mjekimitPergjigja ndaj mjekimit

Neurologic response within 3 days in Neurologic response within 3 days in 50% of patients; 90% by day 14.50% of patients; 90% by day 14.

Radiologic improvement by 3Radiologic improvement by 3rdrd week of week of treatmenttreatment

Role of corticosteroidsRole of corticosteroids

Prevention and ControlPrevention and Control

EducationEducation Avoid ingestion of and contact with cysts or sporulated Avoid ingestion of and contact with cysts or sporulated

oocystsoocysts Cook meat to well done with no visible pink in centerCook meat to well done with no visible pink in center Wash hands thoroughly after handling raw meat or Wash hands thoroughly after handling raw meat or

vegetablesvegetables Avoid areas with cat fecesAvoid areas with cat feces Change litter every day (before sporulation)Change litter every day (before sporulation) Wear disposable gloves when disposing of cat litter, Wear disposable gloves when disposing of cat litter,

working in garden, cleaning child’s sandboxworking in garden, cleaning child’s sandbox

Serologic screening for pregnant womenSerologic screening for pregnant women

Prevention: Prevention:

Wear gloves when handling soilWear gloves when handling soil Wash hands with soap and water after outdoor Wash hands with soap and water after outdoor

activitiesactivities When preparing raw meat, wash any cutting When preparing raw meat, wash any cutting

boards, sinks, knives and other utensils that boards, sinks, knives and other utensils that touched the raw meat thoroughly with soap touched the raw meat thoroughly with soap and hot water to avoid contaminating other and hot water to avoid contaminating other foodsfoods

Cook all meats thoroughlyCook all meats thoroughly

Prevention:Prevention:

Keep cats indoors and feed them dry or Keep cats indoors and feed them dry or canned food rather than allowing them to canned food rather than allowing them to have access to wild birds and rodentshave access to wild birds and rodents

Prevention:Prevention:

Clean litter box everyday (because the Clean litter box everyday (because the parasite found in cat feces needs one or parasite found in cat feces needs one or more days after it is past to become more days after it is past to become infectious)infectious)

Thoroughly wash hands after cleaning Thoroughly wash hands after cleaning litter boxlitter box

JuJu

faleminderitfaleminderit