TÜBİTAK-BİDEBLise Öğretmenleri

Proje Danışmanlığı Eğitimi Çalıştayı

Lise-1 Çalıştay 2011

KEPEZ/ÇANAKKALE9-17 TEMMUZ 2011

GRUP GÖKKUŞAĞI

Projeyi Hazırlayanlar

Nurcan TURAN CANDAN

Şerif BALCAN

Mustafa YILMAZ

PROJE DANIŞMANLARI

Prof. Dr. Münevver SÖKMEN

Doç . Dr. Yusuf DİLGİN

BOZULMUŞ SÜT ÜRÜNLERİNDEN

DİŞ BEYAZLATICI ELDESİ

PROJENİN ADI

PROJENİN AMACI

Atık haldeki bozulmuş süt ürünlerinden

yararlanarak hazırlanan karışıma antiseptik ve

aromatik özellikte maddeler katarak karışımın

dişler üzerindeki beyazlatıcı etkisinin ve halk

arasında kullanılan diş beyazlatma yöntemleri ile

karşılaştırmaların yapılarak incelenmesi

PROJENİN HEDEFLERİ

Bozulmuş süt ürünlerinin çevreye atık olarak

atılmasının yerine içinde bulunan mineral

maddelerden yaralanarak sanayiye hammadde

olarak geri kazandırılması.

PROJENİN HEDEFLERİ

Ağız ve diş sağlığı konusunda halkta kulaktan

dolma bilgilerin güvenirliğinin test edilmesi ve diş

temizliği için alternatif bir beyazlatıcı elde

edilmesi..

GİRİŞÜnal ve arkadaşları tarafında yapılan araştırmalarda inek sütünden üretilen yoğurtların kuru madde analizinde bulunan mineral madde miktarları aşağıdaki çizelge-1’de verilmiştir.

Sütün üretilmesi, taşınması, depolanması ve satışı

sırasında meydana gelen atıklar gaz, sıvı ve katı halde

bulunurlar. Özellikle atıkların, herhangi bir işlem

yapılmadan atılmaları halinde uygun hava koşulları

altında meydana gelecek biyolojik parçaların, birçok

kötü kokulu gazın çevreye yayılmasına, toksik

maddelerin oluşmasına ve çevrede yaşayan tüm

canlıların zarara uğramasına neden olurlar

Sütçülük atıklarında bulunan çeşitli organik

maddelerin atıldıkları ortamda parçalanması

sırasında tükettikleri oksijen miktarına

“Biyokimyasal Oksijen Gereksinimi” denilmektedir.

Çizelge 2 süt ve bazı sütçülük atıklarının biyokimyasal oksijen gereksinimlerini göstermektedir

Türkiye’de toplam süt üretiminin %60’ını bulan

önemli bir kısmı tereyağı ve peynir gibi mamullere

işlenmektedir. Yani toplam üretilen süt miktarı 6

milyon ton olarak alınacak olursa, Türkiye’de her

yıl 3- 6 milyon ton süt önemli miktarlarda

sütçülük atıkları veren süt ürünlerine

işlenmektedir.

Bu durumun ekonomik önemi, sütçülük

atıklarında çoğu kez değerlendirilmeden atılan ve

kaybolan yağ, protein, laktoz ve mineral

maddeleri miktarına bakılarak ortaya çıkar.

Diş macunları uzun yıllardır kullanılmakta

olan ve diş sağlığının oluşumunda önemli rol

oynayan ürünlerdir. Bugün çeşitli toplumlardaki

insanların çoğu, dişlerinin, estetik yönden daha

güzel görünmesini sağlamak için fırçalamaktadır

Diş fırçalamada ilk amacın kozmetik olduğu kabul

edilmektedir. Esasen ön dişlerin arka dişlerden

daha dikkatli fırçalanması, sadece bu dişlerin

kolay fırçalanmasından kaynaklanmamakta,

bunların görünen dişler olması kişinin bu bölgeye

ayrı bir önem vermesini sağlamaktadır.

Diş hekimliği bilimi bu gerçekleri görerek 1965-70

yıllarından itibaren diş macunlarının içine çeşitli

terapötik maddeler ilave etmektedir. Burada amaç

şudur: İnsanlar dişlerini kozmetik sebeplerle

fırçalamaya mecbur kalmaktadır. Bir diş

macununun yapısına giren maddeler

sınıflandırıldığında karşımıza şu tablo çıkar .

1. Mekanik temizleyiciler

(aşındırıcılar, abrazifler)

2. Nemlendiriciler

3. Köpük sağlayanlar

4. Koku maddeleri

5. Tat maddeleri

6. Koruyucu maddeler

7. Özel maddeler

Bu çalışmada ise atık olan bozulmuş süt

ürünlerinden yararlanarak hazırlanan karışıma

antiseptik ve aromatik özellikte maddeler katarak

karışımın dişler üzerindeki etkisini inceleyerek

ekonomiye kazandırılması amaçlanmıştır.

KULLANILAN YÖNTEM

Marketten alınan hazır yoğurt numunesi, önce etüvde

kurutulan ve tartımı alınan kurutma kabı içerisine 100 g

alındı. Etüvde 105 °C’ de sabit ağırlığa gelene kadar

kurutuldu.

KULLANILAN YÖNTEMKurutulan örnek desikatör içine yerleştirilerek odsıcaklığına

getirildi. Etüvden çıkarılan yoğurt havanda dövülüp ince toz haline getirildi. Kuru madde tartımı sonucu maddenin 18 g olduğu tespit edildi. Elde edilen karışımı jel haline getirmek için 10 gr nişastaya 5 ml saf su katarak tüpte ısıtıldı.(Şekil-2)

KULLANILAN YÖNTEMYoğurt katı kısmının bazlığını düşürmek için 0,1 mL sirke asidi (asetik asit) ilave edilip pH’ı ayarlandı. Karışımın aromatik ve antiseptik olması için seyreltilmiş 0,5 mL rezene yağı kullanıldı. Karışımın rengini açmak için sodyum bikarbonat kullanıldı. Karışımımın homojenliğini sağlamak için yeterince karıştırıldı.

KULLANILAN YÖNTEMYoğurt katısından macun eldesi için uygulanan yöntem yumurta iç zarı lipoproteinleri ve halk tarafından diş beyazlatıcı olarak kullanılan NaHCO3 içinde uygulanarak karışımları hazırlandı.

Artık hazırlanan karışımlar kullanıma hazırdır. Daha sonra bir gün çay ve

kahve içerisinde bekletip sararttığımız yumurtalara hazırlanan karışımlar ve

başka bir macunu aynı miktardan alınarak ayrı ayrı 1 dakika boyunca

yumurta yüzeyine aynı el hareketleri ile uygulandı.

Son aşamada hazırlanan karışımlar ve normal diş macunun örneklerdeki

yumurtalar üzerine beyazlatıcı etkilerini karşılaştırıldı

BULGULAR VE TARTIŞMA

Çalışma sonucu elde edilen karışımlar 24 saat çay ve kahvede bekletilip sarartılmış yumurtalar üzerinde denendi. Yapılan karşılaştırma sonucunda normal diş macunu ile karışımların beyazlatma etkisinin arasındaki ilişki söyle oluştu.

ELDE EDİLEN SONUÇ

1.Yoğurt katısı ile hazırlanan karışım: Yumurta zarıveNaHCO3 ile hazırlanan karışımlardan daha iyi temizlediği, piyasada satılan diş macunları ile aynı beyazlığı vermesine rağmen daha parlak olduğu gözlemlendi.(Şekil-6)

ELDE EDİLEN SONUÇ

2. Normal diş macunu: Yumurta zarı ve NaHCO3 ile hazırlanan karışımlardan daha iyi temizlediği, yoğurt ile hazırlanan karışım ile aynı beyazlığı vermesine rağmen daha mat olduğu gözlemlendi.(Şekil-7)

ELDE EDİLEN SONUÇ

3.Yumurta zarı ile hazırlanan karışım: NaHCO3 ile hazırlanan karışımdan daha iyi temizlediği, yoğurt ile hazırlanan karışım ve normal diş macunu kadar beyazlatmadığı gözlemlendi.(Şekil-8)

ELDE EDİLEN SONUÇ

NaHCO3 ile hazırlanan karışım: NaHCO3 ile hazırlanan karışım hazırlanan diğer bütün karışımlardan daha kötü temizlediği gözlemlendi (Şekil-9).

SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ VE ÖNERİLER

Yoğurt kuru maddesi ile hazırlanan

karışım ile normal diş macununun

beyazlatıcı etkisinin birbirine yakın

olduğu yumurta zarı ve NaHCO3 ile

hazırlanan karışımlardan daha

beyazlattığı gözlemlenmiştir.

SONUÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİ VE ÖNERİLER

Yoğurtun kuru maddesi, yumurta zarı ve

NaHCO3 ile hazırlanan karışımların

piyasada satılan diş macunu ile

karşılaştırmalı olarak çay ve kahvede

bekletilmiş yumurta üzerine beyazlatıcı

etkileri araştırılmıştır.

Farklı karışımlarla hazırlanan karışımların diş beyazlatıcı etkisi

Normal diş macunu ile yoğurt kuru maddesi ile hazırlanan karışımın beyazlatıcı etkileri

Ülkemizde yılda süt ve süt ürünlerinde

309.645 ton atık oluşmakta ve bu atıklardan

25 ton mineral madde bulunmaktadır. Bu

atıklarında bulunan çeşitli organik

maddelerin atıldıkları ortamda parçalanması

sırasında tükettikleri oksijen miktarına

“Biyokimyasal Oksijen Gereksinimi” denir.

1 kg atık ürün için 120 gr oksijen tüketmektedir. Bu

oranlar göz önüne alındığında büyük bir çevre

felaketine neden olan süt ve süt ürünlerinin ülke

ekonomisine kazandırılıp çevreye olan etkileri en aza

indirilmelidir. Bu kapsamda yoğurt ve benzeri süt

ürünlerinin içerdikleri zengin mineral içerikleri

değerlendirilip endüstriye hammadde olarak geri

dönüşümü kazandırılması için gerekli çalışmalar

yapılmalıdır.

KAYNAKLAR 1.Kaptan, N., 1974. Güneydoğu Anadolu Bölgesi Sütçülüğü ile Mahalli

Peynirlerinden Eritme Peynirciliği Üzerinde Araştırmalar. AnkaraÜniversitesi. Ziraat Fakültesi Yayınları: 539, Bilimsel Araştırma veİncelemeler: 312. Ankara. 98s.

2. Yıldırım, Z., 1992. Kuru maddesi arttırılmış ve arttırılmamış sütlerden tamve kısmi homojenizasyon işlemi uygulanarak elde edilen yoğurtların kalitekriterleri üzerine araştırmalar, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversiesi FBESüt Tek. ABD., 127s.(PDF)

3. Tarakçı, Z ve E. Küçüköner. 2003. Peyniraltı Suyu Proteinleri, FonksiyonelÖzellikleri ve Gıdalarda Kullanımı. Süt Endüstrisinde Yeni EğilimlerSempozyumu 22 – 23 Mayıs 2003 İzmir Bildiriler kitabı(Editör: N. Akbulut).Isbn: 975-288-286-2 . Sf: 329 – 334 Tibyan Yayıncılık. İzmir.

4. Ünal, N.R, 2006. Beslenmede Sütün Önemi, Hacettepe Üniversitesi, Ekim2006, Sf. 22, Ankara

5.Üçüncü M., 2005, Süt ve Mamulleri Teknolojisi, İzmir(http://eng.ege.edu.tr/~otles/foodwaste-milk.tripod.com/default.htm)

6. Körpe, Ö., Kızek, E., Ağlayan, K. ve Dere, C., 1997, Sütçülük atıkları vesanitasyonu, Proje çalışması, Ege Üniversitesi Ege Meslek YükeskokuluGıda Teknolojisi Programı, Bornova-İzmir

7. http://sites.blockstar.com/enginmuayenehane/macun.html (Erişim Tarihi:15.07.2011, 17:06)

DİNLEDİĞİNİZ İÇİNTEŞEKKÜR EDERİZ