โครงการ กระบวนการพฒนาแนวทางปฏบตการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางนาในพนททางทะเล

The developmental process of guidelines for aquatic emergency patients rescues the maritime area.

รายชอนกวจย

นายสมนก อาดตนตรา

Somnuek Ardtantra

ผ.ศ.จฬาลกษณ พฒนศกดภญโญ

Chulalak Patanasakpinyo

น.พ.จกรพงษ จนทนา

Chakaphong Chantana

นางพดตาล ศรสวงศ

Pudtan Srisuwong

นายโฆษต เซงเขม

Kosit Zengkhem

นายสรศกด พพฒนวรสกล

Surasak Pipatworasakul

“โครงการนไดรบทนสนบสนนจากสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต(สพฉ.) ความเหนและขอเสนอแนะทปรากฏในเอกสารนเปนของนกวจย มใชความเหนของสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต”

สงหาคม 2560

ช

กตตกรรมประกาศ

รายงานการศกษาวจยเรอง กระบวนการพฒนาแนวทางการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพ นททางทะเล สาเรจลลวงดวยดจากการใหคาปรกษาอยางดยงจากหนวยงานวจย สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต คณะผเชยวชาญทกรณาใหคาแนะนา ช แนะแนวทางในการจดทา ปรบปรงแกไข ต งแตตนจนเสรจสมบรณ ผวจยและคณะ ขอกราบขอบพระคณทกทานเปนอยางสงมา ณ โอกาสน

ขอกราบขอบพระคณ รอ.นพ.อจฉรยะ แพงมา เลขาธการสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต รอ.สมคร ใจแสน หวหนาหองเวชศาสตรใตน าฯ พ.ต.ท.สนตพงษ พนธสวสด สารวตรสถานตารวจน า 3 คณอรนช ณ นคร เจาพนกงานสาธารณสขชานาญงาน สานกงานสาธารณสขจงหวดสตลและอกหลายๆทาน ทเอ อขอมลวชาการและคอยช แนะแนวทาง และขอขอบพระคณเจาหนาททางการพยาบาลหองอบตเหตและฉกเฉน เจาหนาทหนวยปฏบตการทกหนวยทกรณาเสยสละเวลาใหความอนเคราะหในการตอบคาถาม การแสดงความคดเหน เสนอแนะและใหคาปรกษาแนะนาในสวนทเกยวของ ทาใหรายงานการศกษาวจยเรองน สาเรจลลวงดวยด

นอกจากน ขอกราบขอบพระคณบดา มารดา ขอบพระคณ นายกองคการบรหารสวนตาบลแป-ระ อาเภอทาแพ จงหวดสตล ทไดสงเสรมสนบสนนและเปดโอกาสใหผวจยไดศกษาวจย ตลอดจนพนกงานกองสาธารณสขและสงแวดลอม องคการบรหารสวนตาบลแป-ระทกทาน ทคอยเปนกาลงสาคญในการสนบสนนการศกษาวจยในคร งน

สมนก อาดตนตรา

ก

สมนก อาดตนตรา และคณะ 2560 . กระบวนการพฒนาแนวทางปฏบตการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพ นททางทะเล

Somnuk Ardtantra and other 2017. The developmental process of guidelines for aquatic emergency patients rescues the maritime area.

สถาบนการการแพทยฉกเฉนแหงชาต

บทคดยอ

ประเทศไทยเรมมการวางระบบบรการการแพทยฉกเฉนทางน า ในป 2553 ภายใตพระราชบญญตการแพทยฉกเฉน พ.ศ. 2551 และกาหนดใหพ นททางทะเลและพ นทเกาะ เปนพ นทห างไกล ทรกนดาร โอกาสในการเขาถงบรการสาธารณสขของ ผปวยฉกเฉนยงมนอยมาก การใหบรการเคลอนยายและนาสงผปวยฉกเฉนเขารบการรกษาพยาบาล ตองใชพาหนะประเภทเรอ ขามน า ขามทะเล อปสรรคตางๆเกดจากการเดนทางท งความพรอมและจากภยธรรมชาต ในขณะทประชาชนทกคนยงคงมสทธ เสรภาพในการเขาถงบรการสาธารณสข แตยงพบวาการจดระบบบรการการแพทยฉกเฉนทางน า ยงขาดการศกษากระบวนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพ นททางทะเล งานวจยคร งน จงไดศกษาและทบทวนกระบวนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพ นททางทะเล ทเกดจากการบาดเจบทางน าและผปวยทเปนโรคหรออาการทจาเปนตองมการสงตอเพอการรกษาอยางเรงดวนทสามารถนามาประยกตใชในการพฒนาระบบการจดการชวยเหลอผปวยฉก เฉนในพ นททางทะเลของประเทศไทย

วจยน ไดศกษาท งเชงปรมาณและเชงคณภาพ การศกษาเชงปรมาณไดศกษาปจจยทมผลตอการดาเนนงานการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพ นททางทะเล เกบรวบรวมขอมลใชวธการสอบถาม กลมเจาหนาทหองฉกเฉนประจาโรงพยาบาล (N=108) และการศกษาเชงคณภาพไดศกษาโดยวธการ ถอดบทเรยนกระบวนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพ นททางทะเล กลมเจาหนาทหนวยปฏบตการแพทยฉกเฉน (N=16) เปนบคลากรระดบปฏบตการ FR (N=7) และระดบปฏบตการ BLS (N=9)

ผลการศกษากระบวนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพ นททางทะเล แบงออกเปน 2 กลมคอ กลมผปวยบาดเจบฉกเฉนทางน าในพ นททางทะเล และกลมผปวยสงตอเนองจากเกนศกยภาพของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบลในพ นทเกาะ ผลการสอบถามจากเจาหนาทหองอบตเหตและฉกเฉนของโรงพยาบาล และทาการวเคราะหขอมลเชงสถต พบวา ปจจยทมผลตอการดาเนนงานการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพ นททางทะเล มดงน 1.ผลของการดแลขณะนาสงของเจาหนาทหนวยปฏบตการ ในระดบตางๆ มความสมพนธตอผลการรกษา ณ หองฉกเฉน อยางมนยสาคญทางสถตท 0.01 และ 2.องคความรของเจาหนาทหนวยปฏบตการแตละระดบมความสมพนธตอผลการดแลผปวยบาดเจบ

ข

ฉกเฉน อยางมนยสาคญทางสถตท 0.05 ผลจากการสมภาษณและทบทวนกระบวนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพ นททางทะเลท งเจบปวยฉกเฉนและผปวยสงตอเนองจากเกนศกยภาพ พบวามการดาเนนการชวยเหลอ ดแล เคลอนยายและสงตอเปนไปตามบรบทของพ นท

ดงน นการจดบรการการแพทยฉกเฉนทางน าในประเทศไทย ตองมการพฒนาองคความรของเจาหนาทหนวยปฏบตการทกระดบ ตลอดจนเจาหนาทศนยรบแจงเหตและสงการ เนองจากโรคและภยสขภาพยงมความแตกตางกบพ นททางบก การศกษาเพมเตมในแตละบรบทของพ นทมความจาเปนและสาคญตอการพฒนาระบบการแพทยฉกเฉนทางน าในพ นททางทะเลของประเทศไทย และมรปแบบการพฒนากระบวนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพ นททางทะเล จานวน 5 ดาน ดงน

ดานท 1 ดานนโยบายและการจดการ สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตควรจดใหมการแขงขน EMS Rally ทางน าทกป ,ใหมหลกสตรหรอรายวชาเฉพาะการแพทยฉกเฉน ในสถาบนการศกษา ต งแตระดบประถมศกษา เชน การอบรมนกเรยนระดบประถมศกษาดานการแพทยฉกเฉน การฟนคนชพ ใหสามารถมความร ความเขาใจและรบการฝกอบรมอาสาฉกเฉนชมชน(อฉช.)ทกคน, พฒนาเสนทาง ใหรองรบการบรการทางการแพทยฉกเฉนบนพ นทเกาะ,ภาครฐควรรวมลงทนกบเอกชน ในการจดต งสถานบรการสาธารณสข เชน คลนก บนพ นทเกาะและมแพทยประจาการ , บนทกความรวมมอระหวางประเทศในการรกษาพยาบาลผปวยบาดเจบฉกเฉนขามประเทศ โดยองใกลทไหน ไปทน นและกาหนดใหมการบรรจอตรากาลงเจาหนาทหนวยปฏบตการแพทยฉกเฉนในแผนอตรากาลงขององคกรปกครองสวนทองถนและมคาตอบแทนทชดเจน และในอนาคตควรมนโยบายการจดสรรทนแพทยเวชศาสตรฉกเฉน (Emergency physician : EP) สาหรบพ นทเปราะบางหรอพ นทเกาะ ตลอดท งสงเสรมใหองคกรปกครองสวนทองถนเขามามบทบาทหรอเหนความสาคญในการจดหา Telemedicine ในการรกษาผปวยเมอเกดเหตจาเปนทางธรรมชาตทไมสามารถนาสงผปวยข นฝงได

ดานท 2 พฒนาบคลากรหรอเจาหนาทหนวยปฏบตการแพทยฉกเฉน ใหมการพฒนาอบรมองคความรใหมแกเจาหนาทปฏบตการแพทยฉกเฉนทกระดบอยางตอเนอง โดยเฉพาะหลกสตรการกชพ และชวยชวตทางน าและทะเล เบ องตน (Basic Maritime and Aquatic Life Support (MALS) ) ,ขาราชการประจาการ ณ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบลทเปนพ นทเกาะควรมประสบการณในพ นทเปราะบาง และใหมการซอมแผนอบตเหตหมทางทะเลเปนประจาทกปและเปนการซอมในลกษณะของการมบคลากรและทรพยากรทมอยจรงมากกวาเตรยมการและประสานไวเปนการลวงหนา การแกไขปญหาขาดแคลนบคลากรอาจทาไดโดยใหมการฝกอบรมการแพทยฉกเฉนเบ องตนแกพนกงานขบเรอและลกเรอ ของเอกชนทรวมข นทะเบยนเปนเรอปฏบตการฉกเฉนทางน า

ดานท 3 ดานอาคารสถานทและจดรบ – สง ผปวย ใหมการปรบปรงทาเทยบเรอ ทรบ – สง ใหเปนลกษณะของทางลาด หลกเลยงการรบ-สงผปวยฉกเฉนข นลงทางบนไดทมความชนโดยเฉพาะกลมผปวยวกฤตและเรงดวน,เปดเสนทางลาเลยงผปวยในการเดนเรอขนาดเลกประเภทลาคลองทมสนทราย ขดลอก

ค

สนทราย ใหเปนรองน าเดนเรอ,จดทางเดนยน(โปะยาง)ออกไปในทะเลและใชสาหรบข น - ลงหรอลาเลยงผปวยฉกเฉนเพอใหสอดคลองและมความเหมาะสมกบบรบทของพ นท ,หนวยปฏบตการฉกเฉนบนพ นทเกาะ ควรมฐานปฏบตการทชดเจนและมมาตรฐาน

ดานท 4 ดานทรพยากรและอปกรณ กาหนดใหเรอปฏบตการการแพทยฉกเฉนมอปกรณเวชภณฑทางการแพทยทจาเปน เหมาะสมและเพยงพอ ตอการรองรบการใหบรการในพ นท เปราะบางเนองจากพ นทเกาะมระยะทางไกลและมคา Operation time ทสง และอาจพฒนาเรอของหนวยปฏบตการแพทยฉกเฉนทข นทะเบยนใหมหองฉกเฉนเปนการเฉพาะ สาหรบเรอของหนวยปฏบตการแพทยฉกเฉนทมไดมไวเพอการอนใดอาจปรบปรงตวเรอใหเหมาะสมกบการเคลอนยายผปวยขณะข นหรอลงเรอ ในขณะท พ นทเกาะทเปนสถานททองเทยวตลอดปโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบลบนเกาะน น ควรมอปกรณเพยงพอและไดมาตรฐานหรอมศกยภาพเทยบเทาโรงพยาบาลชมชนขนาดเลกทมแพทย เวชปฏบตทวไปหรอแพทยเวชปฏบตครอบครว รวม 1-2 คน มหองผาตดเลก มหองคลอด มตกผปวยในใหการดแลผปวยไมซบซอนและไมจาเปนตองจดบรการผปวยในเตมรปแบบ

ดานท 5 ดานการปองกนอบตเหตทางน า การชวยเหลอเบ องตนและการดแล ณ จดเกดเหต คอการสงเสรมใหผประกอบการเรอนาเทยว โดยเฉพาะกลมเรอทรบ-สงนกดาน า ใหมความร ความเขาใจและมทกษะในการชวยเหลอผปวยจมน า ผปวย Decompression sickness (DCS) และสงเสรมการใหความรในการชวยฟนคนชพ (CPR) แกผเกยวของทกคน,กอนมการอนญาตใหประกอบกจการรสอรท โรงแรมหรอทพกควรกาหนดใหทกสถานประกอบการม Life Safeguard เปนเงอนไขในการประกอบกจการ, ทกพ นทบนเกาะควรมอปกรณชวยฟนคนชพ (AED) อยางนอย 2 จดสาหรบสถานพยาบาลและจดทองเทยวทสาคญ หรอ สงเสรมใหมประชาชนมความร ความสามารถ และปฏบตการชวยฟนคนชพไดอยางนอยชมชนละ 3-5 คน, พฒนาอาสาสมครสาธารณสข สงกดกระทรวงสาธารณสขทกคนใหสามารถปฏบตการฉกเฉนไดและมการอบรมฟนฟอยเสมอ และกาหนดใหนกทองเทยวท งชาวไทยและตางชาต จะตองแจงโรคประจาตวตอหวหนาคณะทวร หรอผประกอบการร สอรทหรอโรงแรมหรอทพกและรายงานสถานพยาบาลในพ นททราบเพอเปนการเฝาระวงและระงบการกระทากจกรรมทมความเสยงตอภาวะเจบปวยฉกเฉนอกดวย

SOMNUEK ARDTANTRA: THE DEVELOPMENTAL PROCESS OF GUIDELINES FOR

AND OTHERS 2017. AQUATIC EMERGENCY PATIENTS RESCUES THE

MARITIME AREA.

NATIONAL INSTITUTE OF EMERGENCY MEDICAL SYSTEM

ABSTRACT

Thailand began to plan the processes to rescue the aquatic emergency

patients in B.E. 2553 under the National Emergency Medical Act of B.E. 2551 and to

fix the maritime and the islands as the far-off and distant areas. The people’s

opportunities to access the public health services as the emergency patients were

too small. The services to transfer and lead them to a hospital had to be made

through boats in rivers and seas. The different bars of the travel were readiness and

natural disaster. While people have had the right and freedom to access the public

health services, it is found that the aquatic emergency medical service system lack

of studying the process to rescue the maritime emergency patients who are aquatic

wounded or afflicted to need transferring for the hasty medical care, that can be

applied to develop the management process to help the maritime emergency

patients of Thailand.

This research studied the factors impacting the rescue process for the

maritime emergency patients. The collecting data was made through questionnaire

for the emergency room officials’ group of the hospital (N=108) and interviewing the

officials’ group in the emergency medical operation unit ( N=16) . They were

concerned with working at FR stage (N=7) and BLS stage (N=9).

The process to rescue the marine emergency patients was divided into 2

groups, namely; the group of the maritime emergency patients and the island

emergency patients’ group to need transferring on account of overburden of the sub

district health promoting hospital. The findings of interviewing the hospital

emergency room officials and analyzing statistical data were found that the factors

effecting the work to rescue the maritime emergency patients were: 1. the officials’

charges of the different operational units were statistically significant at 0.01 level for

medical care in the emergency room. 2. The officials’ knowledge of the different

operational units were statistically significant at 0.05 level for the emergency patients

or the wounded in hurry. The interviewing and revising the rescue process for the

maritime emergency patients and the patients to be transferred on account of

overburden were found that helping and taking care of, moving , transferring were in

accordance with the area contexts.

The Thailand emergency medical service administration has to develop the

knowledge of the officials in every levels of the operational units including the

Emergency Medical Call and Dispatch Center because of the ill and disaster

difference from the highland area. The additional study in the different context of

the area is necessitate and consequent to develop of the Thailand Aquatic

Emergency Medical System. To develop the 5 aspects of the Thailand Aquatic

Emergency Medical System:

1. Policy and administration aspect: it should organizes the EMS Rally, every

year, and set s up the Emergency Medical Curriculum in the primary educational

institutes such as edifying the primary school students in Emergency Medical

Knowledge and reviving lives. It must establishes the ways for the Emergency

Medical System on the islands. The government must cooperate the private sector

to found the public health service institute such as a clinic with a physician on the

island. The co-operative notice of the emergency patients must be made up by the

government to other countries to carry a patient to the close area. The man power

rate and wages must be fixed in Emergency Physicians (EP) in the remote areas or

the islands. Promoting the local administrative organizations to belong to the role in

searching Telemedicine to remedy patients as the natural emergency take up until

they cannot carry up the bank.

2. The Emergency Medical Call and Dispatch officials’ development aspect:

Every level of the Emergency Medical Call and Dispatch officials must be continually

educated in the fresh knowledge, especially; the curriculum on Basic Maritime and

Aquatic Life Support (MALS). The District Public Health Support Hospital officers on

the island should have experiences of the remote area and be trained in the plan of

the group accidents every year Resolving the lack of officials can be done with

training the boat drivers and crews of the private sector that has registered as the

cooperative boat in the aquatic emergency with the elementary knowledge of the

emergency medical physician.

3. Place and the Reception-and-Transmission of patients: The harbor and the

place for reception and transmission of patients, especially the crucial and urgent

patient should be improved as a ramp and avoid receiving and returning them

through the ramp ladder. For the navigation of a small boat in the apocalyptic

cannel it should be dredged as a channel for navigation. The way shooting out in a

sea ( pontoon) should be organized up and used as a up-and-down way or for

transferring the emergency patient in accordant with and in property with the place

contexts. There should be the real and standard emergency operation unit on the

island.

4. Resoces and Equipments aspect: The operative vessel for the medical emergency must be allotted to have the necessary medical equipments and supplies which are proper and sufficient to service in the remote area because of outlying and high operation time. The registered vessel of the medical emergency unit should be developed to have a particular emergency room. Another which are not available for other burdens can be improved properly to transfer patients. On the island where is the tourist attraction throughout the year the district public health support hospital should have enough equipments which are as reputable or potential as the small community hospital which have 1-2 of physicians or Medical staff , General practitioner. It should have a delivery room and a patient building to cure the uncomplicated patients. It is not necessary to institute the completed services.

5. Aquqtic accident protection aspect: The primary rescue and service at the

accidental plot are to develop tourist agencies, especially a group of the divers’

boats, have knowledge and comprehension, skill inDecompression sickness and CPR.

Before allowing the business of resorts or hotels, habitats every enterprises should

be allotted to have Life Safeguard. It must become the condition for the

investment. On every places of the island there should be AED in a clinwic and the

important tourist plot. Five people of a community should be developed in

knowledge and ability, practice to rescue. All public health volunteers under the

Public Health Ministry should be trained to become capable in emergency operation.

It is repeated. Both Thai and foreigner tourists must be allotted to inform their

congenital diseases to the leader of the tourist group or the manager of the resort or

the hostel and the local clinic to watch for and suppress the activity which is risky

on the emergency sick condition, too.

ซ

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย ก บทคดยอภาษาองกฤษ ง กตตกรรมประกาศ ช สารบญ ซ สารบญภาพ ญ สารบญตาราง ฎ บทท 1 บทน า

ความเปนมาและความส าคญ 1 วตถประสงคของการวจย 2 ขอบเขตการวจย 5 นยามค าศพทเฉพาะ 5 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 6

บทท 2 วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ พระราชบญญตการแพทยฉกเฉน พ.ศ. 2551 7 แผนหลกการแพทยฉกเฉนแหงชาต ฉบบท 3 พ.ศ.2560 – 2564 11 แนวทางปฏบตการฉกเฉนทางน าและทะเล 11 แนวคดเกยวกบการเคลอนยายและล าเลยงผปวยเจบทางน า 15 แนวคดเกยวกบการพยาบาลอบตเหตและฉกเฉน 20 ศนยประสานการปฏบตในการรกษาผลประโยชนของชาตทางทะเล (ศรชล.) 36 งานวจยอนๆทเกยวของ 40

บทท 3 วธการด าเนนการศกษา พ นทศกษา 42 ประชากรกลมตวอยาง 43 เครองมอทใชในงานวจย 44 การสรางเครองมอ 45 การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวเคราะหขอมล 46

บทท 4 ผลการวจย ผลการเกบขอมลจากการสอบถาม 47 ผลการวเคราะหขอมลจากการสมภาษณ 55

ฌ

บทท 5 สรป อภปรายผลและขอเสนอแนะ สรปผลการวจย 89 อภปรายผลการวจย 93 ขอเสนอแนะในการน าวจยไปประยกตใช 95 ขอเสนอแนะในการวจยคร งตอไป 98

หนา เอกสารอางอง 99 ภาคผนวก

ภาคผนวก ก.ภาพประกอบ 101 ภาคผนวก ข. ภาพแสดงตารางการข นลงของน าทะเล 120

1

บทท 1 บทน ำ

ควำมเปนมำและควำมส ำคญของปญหำ

พระราชบญญตการแพทยฉกเฉน พ.ศ. 2551 ก าหนดใหมการปฏบตการฉกเฉนตามมาตรา 28 มาตรา 29 มาตรา 30 มาตรา 31 และมาตรา 33 เพอชวยเหลอผปวยฉกเฉน ผประสบเหต ตลอดจนการพฒนาระบบบรการและพฒนาขดความสามารถของผปฏบตการ ขณะเดยวกนแผนหลกการแพทยฉกเฉนแหงชาต ฉบบท 3 พ.ศ.2560 – 2564 ภายใตอ านาจหนาทตามพระราชบญญตการแพทยฉกเฉน พ.ศ. 2551 ซงมเปาหมายทส าคญ คอลดการเสยชวตและความพการจากภาวะฉกเฉนทเกดจาก โรคและภย โดยด าเนนงานตาม 5 ยทธศาสตรหลก

ปจจบนการเจบปวยฉกเฉนจะตองอาศยระบบการแพทยฉกเฉนทมคณภาพ ไดมาตรฐานและเปนสากล ทงทางอากาศ ทางบก ทางน าและภยสาธารณะ ซงไดมการสงเสรมการพฒนาหลากหลายรปแบบ หลายองคกรทรวมกนพฒนาระบบบรการทงภาคเครอขายในและตางประเทศ ขณะทการเจบปวยฉกเฉนทางน าและทางทะเล โดยเฉพาะภาคใต ซงสวนใหญแวดลอมไปดวยทะเลทงฝงอนดามนและอาวไทย ตลอดทงมพนทเกาะอยหางไกล อาจไมไดรบความทวถง เทาเทยม เรองการชวยเหลอรกษาพยาบาลในระบบการแพทยฉกเฉนอยางมประสทธภาพ ทนตอเหตการณ ท าใหเกดการสญเสยชวต โดยเฉพาะปญหา “การจมน าและอบตเหตทางทะเล” จากสถตยอนหลง ในรอบ 3 ปทผานมา พบวาประเทศไทยมผเสยชวตจากการจมน าหรออบตเหตทางน ามากขนเรอยๆ โดยเฉพาะในเดกอายต ากวา 15 ป มสถตการเสยชวตสงถงปละ 1,117 คน หรอ วนละ 3.2 คน เพศชาย มอตราการเสยชวตสงกวาเพศหญงถง 2 เทา (อนชา เศรษฐเสถยร ; 2559) นอกจากสาเหตจมน าเสยชวตแลว จากการตดตามตรวจสอบขอมลเฝาระวงการบาดเจบ (Injury surveillance) รอบ 10 ปยอนหลง พบวาอบตเหตทเกดจากการจราจรทางเรอในทะเลใหบรการนกทองเทยว มแนวโนมของผบาดเจบและเสยชวตเพมขน โดยอาจมสาเหตจากเรอ คนขบ การเดนทางชวงมรสม และการไมสวมเสอชชพของผใชบรการ ตลอดทงขนตอนและกระบวนการชวยเหลอผปวย ประเทศไทยมพนทตดทะเลจ านวน 23 จงหวด ทงในภาคตะวนออกและภาคใต รวมความยาวประมาณ 2,815 กม. นานน าทะเลของประเทศไทย มเกาะจ านวนทงสน 936 เกาะ ซงกระจายอยใน 19 จงหวด เปนเกาะฝงอาวไทย 374 เกาะ และฝงทะเลอนดามน 56 เกาะ จงหวดทมจ านวนเกาะมากทสดคอ จงหวดพงงา (155 เกาะ) รองลงมาคอจงหวดกระบ (154 เกาะ) และจงหวด สราษฎรธาน (108 เกาะ) เกาะทมขนาดพนทเกนกวา 100 ตร.กม. มจ านวน 6 เกาะ เกาะทมขนาดพนทใหญทสดคอ เกาะภเกต (514.675 ตร.กม.) รองลงมาเปนเกาะสมย (236.079 ตร.กม.) เกาะชาง (212.404 ตร.กม.) เกาะตะรเตา (150.84 ตร.กม.) เกาะพะงน (122.017 ตร.กม.) และเกาะกด (111.894 ตร.กม.) เกาะมากกวาครงหนง (491 เกาะ) อยในเขตอทยานแหงชาตทางทะเล รองลงมาเปนเกาะอยภายใตการดแลขององคกรปกครองสวนทองถน และมบางสวนอยภายใตการดแลของกองทพเรอเพอกจการดานความมนคงของประเทศ เกาะเหลานถกใชประโยชนในทางทหาร เปนทพกและจอดเรอของกองทพ เปนทตงของประภาคารหรอสญญาณไฟในการเดนเรอ รวมทงบางเกาะใชเปนสถานตรวจวดทางอทกศาสตรและเฝาระวงเตอนอบตภยทางทะเล

2

จงหวดสตล มจ านวน 106 เกาะ เกาะทมขนาดใหญทสด คอ เกาะตะรเตา รองลงมาเปน เกาะต ามะลง และเกาะตะเบง เกาะทเปนแหลงทองเทยวทส าคญ คอ เกาะตะรเตา เกาะไข เกาะหลเปะ เกาะอาดง เกาะราว เกาะหนงาม เกาะยาง เกาะดง เกาะบโหลนเล เกาะบโหลนดอน เกาะบโหลนไมไผ เกาะตะเกยง เกาะสาหราย และเกาะลด จงหวดสตลเชอมตอกบประเทศมาเลเซย มนกทองเทยวทงชาวไทยและตางชาต เดนทางเขาออกตลอดปๆละประมาณ 230,000 คน โดยเฉพาะพนทเกาะหลเปะ เกาะตะรเตา เกาะบโหลน เกาะสาหราย และการเดนทางระหวางประเทศไปยงเกาะลงกาว ประเทศมาเลเซยอกทงมผปวยฉกเฉนทางน าเพมขนทกป โดยพบวาในป 2557มผปวยฉกเฉนทางน า จ านวน 110 ราย ป 2558 มผปวยฉกเฉนทางน า จ านวน 119 ราย และในป 2559 มผปวยฉกเฉนทางน า จ านวน 108 ราย ในจ านวนนมผปวยวกฤต 20 ราย คดเปนรอยละ 18.51 ผปวยฉกเฉนเรงดวน 61 ราย คดเปนรอยละ 56.48 ซงจากการตรวจสอบพบวาคา Response Time นานทสด 286 นาท (ITEMS ส านกงานสาธารณสขจงหวดสตล ขอมล 20 ตลาคม 2559)

ส าหรบปญหาในการด าเนนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล จงหวดสตล จากการสอบถามผทมสวนเกยวของ ศนยรบแจงเหตและสงการจงหวด ผปฏบตการทางน าและ ITEMS ของส านกงานสาธารณสขจงหวดสตล เชน ชวยเดกจมน าผดวธ การใชเรอหางยาวมาสงผปวยฉกเฉนโดยไมมผปฏบตการ การออกปฏบตการลาชา คา Response Time ทมากถง 286 นาท , 150 นาทและ 87 นาท ตามล าดบ การฝาคลนลมพาย ตลอดจนระยะทางในการน าสงถงโรงพยาบาล 70 กโลเมตรคา Operation Time ทมากถง 210 นาท , 195 นาทและ 160 นาท ตามล าดบ ผปฏบตการขาดทกษะในการประเมนผปวย เจาหนาทของศนยรบแจงเหตและสงการขาดความร และไมสามารถใหค าแนะน าแกผปฏบตการในระหวางน าสงผปวยฉกเฉนทางน า อกทงจ านวนผปฏบตการทางน าทไมเพยงพอ ความรนแรงของโรค และการประเมนคดแยก ณ จดเกดเหตกบโรงพยาบาลทแตกตางกน เปนตน ดงนนผวจยเหนวา จากประเดนปญหาดงกลาวจ าเปนตองมการศกษาทบทวนกระบวนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน า ในพนททางทะเล ทเกดจากการบาดเจบทางน าและผปวยทเปนโรคหรออาการทจ าเปนตองมการสงตอเพอการรกษา น าไปสการพฒนาคณภาพระบบการแพทยฉกเฉนทางน า ตามพระราชบญญตการแพทยฉกเฉน พ.ศ. 2551 และแผนหลกการแพทยฉกเฉนแหงชาต ฉบบท 3 ป 2560 – 2564 ยทธศาสตรท 1 พฒนาคณภาพระบบการแพทยฉกเฉน จงมความสนใจทจะศกษา กระบวนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล เพอน าผลทไดมาพฒนาและสรางทศทางในการพฒนาระบบการจดการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน า โดยเฉพาะการจดการชวยเหลอผปวยฉกเฉนในพนททางทะเลทมประสทธผลมากยงขนตอไป

วตถประสงคของกำรวจย เพอทบทวนกระบวนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเลทเกดจากการบาดเจบ

ทางน าและผปวยทเปนโรคหรออาการทจ าเปนตองมการสงตอเพอการรกษาอยางเรงดวนทสามารถน ามาประยกตใชในการพฒนาระบบการจดการชวยเหลอผปวยฉกเฉนในพนททางทะเลของประเทศไทย มวตถประสงคเฉพาะ ดงน

1.เพอศกษาปจจยทมผลตอการรกษาพยาบาลผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล

3

2.เพอศกษากระบวนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล ทเกดจากการบาดเจบทางน าและผปวยทเปนโรคหรออาการทจ าเปนตองมการสงตอเพอการรกษาของผปฏบตการ

3 เพอสงเคราะหขอเสนอแนะและไดกระบวนการพฒนาแนวทางการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล ทเหมาะสมและสามารถน าไปประยกตใชในพนททางทะเลของประเทศไทย

ค ำถำมกำรวจย กระบวนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล และการบรณาการกบหนวยงานทเกยวของเพอใหเกดผลส าเรจดานการด าเนนงานการแพทยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล ควรมแนวทางพฒนาอยางไร

4

กรอบกำรวจย

ภาพท 1 กรอบการวจย

กระบวนการพฒนาแนวทางปฏบตการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล

นโยบายดานการแพทยฉกเฉนในการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน า พนทของจงหวดสตล

การบรณาการของหนวยงานทเกยวของ

ปจจยดานอนๆ เชน ลกษณะวฒนธรรม สงคม ลกษณะพนท

การด าเนนงานการแพทยฉกเฉนทางน า การชวยชวตทางน า การดแลผปวยเจบทางน าและทะเล การล าเลยงและการสงตอทางน า แนวทางการประเมนคดแยกระดบความฉกเฉน มาตรฐานการปฏบตการฉกเฉน

ขนตอนการปฏบตงานปฏบตการฉกเฉนทางน า

การด าเนนงานชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าของหนวยปฏบตการและหนวยงานทเกยวของ

กระบวนกำรพฒนำแนวทำงปฏบตกำรชวยเหลอผปวยฉกเฉนทำงน ำในพนททำงทะเล

การแจงเหตเพอประสานชดปฏบตการ

ประชาชน ชดปฏบตการฉกเฉน

ศนยรบแจงเหตและสงการจงหวดฯ

ชดปฏบตการฯออกปฏบตการ/รายงาน /บนทก

โรงพยาบาลรบรกษา

ศนยรบแจงเหต รวบรวม /บนทก /สง สสจ.

สสจ. ลงบนทก

สพฉ ตรวจสอบ/เบกจายคาชดเชย

5

ขอบเขตของกำรวจย ขอบเขตของกลมเปำหมำย : กลมเปาหมายทใชศกษาในครงน คอผปฏบตการฉกเฉนทางน า

ท งในสวนของผปฏบตการในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ผปฏบตการหนวยต ารวจน า ผปฏบตการหนวยปฏบตการตอสอากาศยานและรกษาฝงท 491 และผปฏบตการขององคกรปกครองสวนทองถน จ านวน 16 คน

ขอบเขตดำนเนอหำ : การศกษาวจยครงน ผวจยศกษาทบทวนและถอดบทเรยนในขอบเขตกระบวนการชวยเหลอและบรหารจดการผปวยฉกเฉนทางทะเลในกลม Trauma และ Non Trauma ทเกยวกบกระบวนการและการบรหารจดการ การชวยชวตทางน า การดแลผปวยฉกเฉนทางน า การล าเลยงและการสงตอผปวยฉกเฉนทางน า วามหลกการปฏบตเปนอยางไรตามมาตรฐานทสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตก าหนด หนวยงานในพนททมบทบาทความรบผดชอบหลกและรอง ก าหนดลกษณะงานไวอยางไร รวมถงขนตอนการด าเนนงานชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน า สภาพปญหาทเกดจากการปฏบตงานจรงเปนเชนไร และการประสานงานกบหนวยงานทเกยวของปฏบตอยางไร

ขอบเขตดำนเวลำ : การศกษาครงนใชเวลาในการศกษา ระหวาง 1 ธนวาคม พ.ศ. 2559 ถง 31 สงหาคม พ.ศ. 2560 ท าการสมภาษณระหวาง 1-31 มกราคม 2560

นยำมศพทเฉพำะ กำรปฏบตกำรชวยเหลอผปวยฉกเฉนทำงน ำ หมายถง การปฏบตการแพทยฉกเฉนตงแต

การปองกน เขาชวยเหลอ ดแลรกษา และการเคลอนยายล าเลยงตลอดจนน าสงผปวยฉกเฉน ผเจบปวยฉกเฉนทำงน ำในพนททำงทะเล หมายถง ผปวยฉกเฉนทางน าทพกอาศยอย

บนเกาะ ผประกอบการหรอผสญจรไปมา นกทองเทยวทงคนไทยและตางชาต แรงงานทงคนไทยและตางชาต การศกษานหมายรวมถงการปฏบตการฉกเฉนกบผเจบปวยฉกเฉนทประสบเหตทางทะเล พนทตดทะเล และพนทเกาะ กำรบรณำกำร หมายถง การเรยนรทเชอมโยงทมความสมพนธเกยวของกนผสมผสาน เขาดวยกน หนวยงำนทเกยวของ หมายถง หนวยงานทงภาครฐ เอกชน มลนธทไมแสวงหาก าไร ทมสวนในการปฏบตการดานการแพทยฉกเฉน ทงโดยตรง และโดยออมทสนบสนนใหการปฏบตงานการแพทยฉกเฉนในพนทมความสะดวก และรวดเรว กำรมสวนรวม หมายถง การมสวนรวมในการออกเหต การตดสนใจ การเขาชวยเหลอ และการล าเลยงและน าสงผปวย ซงประกอบดวย การมสวนรวมในการตดสนใจ (Decision making) การมสวนรวมในการด าเนนการ (Implementation), การมสวนรวมในการรบผลประโยชน (Benefit) และการมสวนรวมในการประเมนผล (Evaluation) กำรชวยชวตทำงน ำ หมายถง การรบรถงเหตการณ การแจงเหตฉกเฉน การเขาชวยเหลอของผพบเหน เจาหนาทหนวยปฏบตการ หรอผมสวนเกยวของ

กำรดแลผปวยเจบทำงน ำ หมายถง การปฏบตการแพทยฉกเฉนตงแตการปองกน การชวยเหลอ การดแล การรกษา และการเคลอนยายล าเลยงตลอดจนการน าสงผปวยฉกเฉน

6

กำรล ำเลยงและกำรสงตอทำงน ำ หมายถง ผปวยฉกเฉนทางน าทพกอาศยอยบนเกาะ ผประกอบการหรอผสญจรไปมา นกทองเทยวทงคนไทยและตางชาต แรงงานทงคนไทยและตางชาต การศกษานหมายรวมถงการปฏบตการฉกเฉนกบผเจบปวยฉกเฉนทประสบเหตทางทะเล พนทตดทะเล และพนทเกาะ กำรบรหำรจดกำร หมายถง การบรหารจดการศนยรบแจงเหตและสงการจงหวด ส านกงานสาธารณสขจงหวด องคกรปกครองสวนทองถน ตลอดจนหนวยงานภาครฐทเก ยวของเกยวกบการบรหารงบประมาณ การบรหารบคลากร การจดระบบองคกร และการจดหาวสดอปกรณทจ าเปนในการปฏบตงานของหนวยปฏบตการการแพทยฉกเฉนในพนทตดทะเล เจำหนำทหนวยปฏบตกำรแพทยฉกเฉน หมายถง เจาหนาทปฏบตการฉกเฉนการแพทยระดบ FR หรอ BLS หรอALS และหมายรวมถง เจาหนาททผานอบรมหลกสตรกชพทางน า เจำหนำทประจ ำหองฉกเฉน หมายถง แพทย และหรอพยาบาล และหรอ เวชกรฉกเฉน และรวมถงบคลากรสาธารณสขทปฏบตงาน ณ หองฉกเฉนของโรงพยาบาล

ประโยชนทคำดวำจะไดรบจำกกำรวจย 1 ไดรบทราบปจจยทมผลตอการรกษาพยาบาลผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเลและ

กระบวนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล ทเกดจากการบาดเจบทางน าและผปวย ทเปนโรคหรออาการทจ าเปนตองมการสงตอเพอการรกษาของผปฏบตการ

2 ไดรบทราบการจดการระบบการสงตอผปวยฉกเฉนทางน ากรณผปวยทเปนโรคหรออาการ ทจ าเปนตองมการสงตอเพอการรกษาเนองจากเกนศกยภาพของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ในพนทเกาะ

3 ไดกระบวนการพฒนาแนวทางการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางท ะเล ทเหมาะสมและสามารถน าไปประยกตใชในพนททางทะเลของประเทศไทย

4 ไดขอเสนอแนะแนวทางการปฏบตการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเลน าไปสการพฒนาระบบการแพทยฉกเฉนทางน าของสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต

7

บทท 2 ทบทวนวรรณกรรมและผลงำนวจยทเกยวของ

การศกษาเรอง “กระบวนการพฒนาแนวทางการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล” ผวจยไดท าการทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของไดดงน

2.1 พระราชบญญตการแพทยฉกเฉน พ.ศ. 2551 2.2 แผนหลกการแพทยฉกเฉนแหงชาต ฉบบท 3 พ.ศ.2560 – 2564

2.3 แนวทางปฏบตการฉกเฉนทางน าและทะเล 2.4 แนวคดเกยวกบการเคลอนยายและล าเลยงผปวยเจบทางน า 2.5 แนวคดเกยวกบการพยาบาลอบตเหตและฉกเฉน 2.6 ศนยประสานการปฏบตในการรกษาผลประโยชนของชาตทางทะเล (ศรชล.) 2.7 งานวจยอนๆทเกยวของ

ในอดตเมอยงไมมการบญญตกฎหมายการชวยเหลอกภยทางทะเล หนาทในการชวยเหลอกภยทางทะเลถอเปนหนาทในทางศลธรรมทผประสบเหต ควรใหการชวยเหลอเพอนมนษยดวยกน ประเทศองกฤษซงเปนมหาอ านาจทางพาณชนาวเปนประเทศแรกทมกฎหมายสมยใหมเกยวกบ การชวยเหลอกภยทางทะเล เนองจากเลงเหนถงความส าคญของการชวยเหลอกภยทางทะเล ซงนอกจากเปนการชวยเหลอเพอนมนษยในความยากล าบากแลว ยงเปนการลดหรอปองกนความสญเสยทางเศรษฐกจจากภยนตรายทางทะเลอกดวย ดงนนจงมการออกกฎหมายเพอเปนการสงเสรม ใหเกดการชวยเหลอกภยทางทางทะเลขน ในขณะทประเทศไทยมการชวยเหลอกภยทางทะเล และ มหลกฐานแนชด โดยเรมจากการมผลบงคบใชของพระราชบญญตการชวยเหลอกภยทางทะเล พ.ศ. 2550 เนองจากการเดนเรออาจกอใหเกดอนตรายตอเรอ และบคคลบนเรอ ซงจ าเปนตองไดรบการชวยเหลอกภยและก าหนดคาตอบแทนใหแกผชวยเหลอกภยจะมการสงเสรมใหชวยเหลอเรอหรอทรพยสนทประสบภยนตรายทางทะเลและบรรเทาความเสยหายทจะเกดขน และเพอใหสอดคลอง กบหลกสากลสมควรมกฏหมายพเศษทวางหลกเกยวกบเรองการชวยเหลอกภยทางทะเลเพอก าหนดหลกเกณฑเกยวกบการปฏบตหนาทในการชวยเหลอกภยและหลกเกณฑเกยวกบสทธในการไดรบเงนคาตอบแทนของผชวยเหลอกภย และปจจบนการแพทยฉกเฉนเขามามบทบาทรวมด าเนนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนควบคไปกบการกภย จงมกฎหมายทเกยวของกลาวคอ พระราชบญญตการแพทยฉกเฉนแหงชาต พ.ศ. 2551

2.1 พระรำชบญญตกำรแพทยฉกเฉน พ.ศ.2551

พระราชบญญตการแพทยฉกเฉน พ.ศ.2551 ไดใหความหมายของค าวา “การแพทยฉกเฉน” มความหมายวา การปฏบตการฉกเฉน การศกษา การฝกอบรม การคนควาและการวจย เกยวกบการประเมนการจดการ การบ าบดรกษาผปวยฉกเฉนและการปองกนการเจบปวยทเกดขนฉกเฉน และค าวา “ผปวยฉกเฉน”มความหมายวา บคคลซงไดรบบาดเจบหรอมอาการปวยกะทนหนซงเปน

8

ภยนตรายตอการด าเนนชวต หรอการท างานของอวยวะส าคญจ าเปนตองไดรบการประเมน การจดการและการบ าบดรกษาอยางทนทวงท หรอปองกนการเสยชวต หรอการรนแรงขนของ การบาดเจบหรออาการปวยนน ส าหรบการปฏบตการฉกเฉน ตามความหมายของพระราชบญญตดงกลาวน หมายถง การปฏบตการดานการแพทยฉกเฉนนบแตการรบรถงการเจบปวยฉกเฉน จนถง การด าเนนการใหผปวยฉกเฉนไดรบการบ าบดรกษา ใหพนภาวะฉกเฉน ซงรวมถง การประเมน การจดการ การประสานงาน การควบคมดแล การตดตอสอสาร การล าเลยงหรอขนสง การตรวจฉบพลน และการบ าบดรกษาพยาบาล ผปวยฉกเฉน ทงนอกสถานพยาบาลและในสถานพยาบาล

จากเจตนารมณแหงพระราชบญญตการแพทยฉกเฉน พ.ศ. 2551 นน การจดบรการการแพทยฉกเฉนครอบคลมตงแตการรบรถงเหตจนถงการบ าบดรกษาพยาบาล ทงนอกและ ในสถานพยาบาล ดงนนจงมความสอดคลองและครอบคลมกบการปฏบตการฉกเฉนทกระดบพนท ทงพนททางบก ทางน า พนทกนดาร พนทหางไกล หรอทกลาวกนวาพนทพเศษโดยเฉพาะอยางย ง พนทพเศษทไดท าการศกษาวจย เปนพนททางทะเลและเปนพนทเกาะ ทมความหางไกล การเขาถงบรการเปนไปอยางยากล าบาก จ าเปนตองมการพฒนาระบบบรการและการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน า ในพนททะเล เพอลดชองวางของเปาหมายทจะใหเกดการบรการททวถง เทาเทยม และมคณภาพ ขณะเดยวกน การปฏบตการฉกเฉนทางน า ตามพระราชบญญตการแพทยฉกเฉน พ.ศ. 2551 หมายถง ปฏบตการฉกเฉนทใชการล าเลยงขนสงโดยใชเรอเปนยานพาหนะ เพอไปรบผบาดเจบหรอผปวยทจดเกดเหต หรอขนสงเครองมออปกรณการแพทย เวชภณฑ หรอบคลากร ผเชยวชาญ ปจจบนประเทศไทย มหนวยปฏบตการฉกเฉนทางน าจ านวน 702 แหง โดยแบงออกเปน ชดปฏบตการฉกเฉนเบองตนประเภทหนง หมายถง ชดปฏบตการฉกเฉนเบองตนทใชยานพาหนะในการล าเลยงหรอขนสง โดยเรอเรว 2 เครองยนต ชดปฏบตการฉกเฉนเบองตนประเภทสอง หมายถง ชดปฏบตการฉกเฉนเบองตนทใชพาหนะในการล าเลยงหรอขนสงโดยเรอเรว 1 เครองยนต และชดปฏบตการฉกเฉนเบองตนประเภทสาม หมายถง ชดปฏบตการฉกเฉนเบองตนทใชพาหนะในการล าเลยงหร อขนสง โดยเรอหางยาว และมเงอนไขการปฏบตการดงน

1. ชดปฏบตการฉกเฉนทางน า ตองอยในการก ากบดแลของหนวยปฏบตการและขนทะเบยนกบส านกงานสาธารณสขจงหวด หรอส านกการแพทยกรงเทพมหานคร หรอหนวยปฏบตการทไดท าบนทกขอตกลงความรวมมอกบสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต

2. หนวยปฏบตการหรอชดปฏบตการฉกเฉนทางน าเมอไดรบค าสงจากศนยรบแจงเหตและ สงการ จะตองออกปฏบตการทนทและตองบนทกรายละเอยดในแบบบนทกการปฏบตงานชดปฏบตการฉกเฉนเบองตนทางน า

9

3. ส านกงานสาธารณสขจงหวด/ส านกการแพทย กรงเทพมหานคร หรอหนวยปฏบตการจดท ารายงานและเอกสารทครบถวนถกตองสงสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตเพอตรวจสอบและเบกจายคาชดเชยการปฏบตการฉกเฉนผานระบบสารสนเทศการแพทยฉกเฉน ( Information Technology Emergency Medical System: ITEMS)

4.สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตด าเนนการตรวจสอบและพจารณาเบกจายคาชดเชยการปฏบตการฉกเฉน ใหแกหนวยปฏบตการทงภาครฐและเอกชน และองคกรปกครองสวนทองถน ตลอดจนมลนธตาง ๆ

10

ภาพท 2 ผงขนตอนการปฏบตงานปฏบตการฉกเฉนทางน า.จากสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต

: คมอแนวทางปฏบตการฉกเฉนทางน าและทะเล (น.188), 2557, นนทบร: อลทเมท พรนตง จ ากด.

11

2.2 แผนหลกกำรแพทยฉกเฉนแหงชำต ฉบบท 3 พ.ศ.2560 – 2564

แผนหลกการแพทยฉกเฉนแหงชาต ฉบบท 3 พ.ศ.2560 – 2564 มเปาหมายหลกในการพฒนาระบบการแพทยฉกเฉน โดยไดรบความรวมมอจากหลายภาคสวน เพอใหผปวยฉกเฉนไดรบการรกษาทรวดเรวและครอบคลม โดยไมจ ากดสทธบรการ จากหนวยงานสาธารณสขท เปนสถานพยาบาลและตองการผลลพธ ทจะน าไปสระบบบรการการแพทยฉกเฉนทไดมาตรฐาน ททกคนสามารถเขาถงบรการไดอยางทวถง และเทาเทยมกน ท งน เพอใหบรรล เปาหมายส าคญคอ การลดการเสยชวตและความพการจากภาวะฉกเฉนทเกดจากโรคและภย

แผนหลกการแพทยฉกเฉนแหงชาต ฉบบท 3 พ.ศ.2560 – 2564 ไดจดท าขนภายใตอ านาจหนาทตามพระราชบญญตการแพทยฉกเฉน พ.ศ.2551 โดยมวตถประสงคเพอใชเปนกรอบแนวทางด าเนนงาน พฒนาระบบการะแพทยฉกเฉนของประเทศไทย ใหครอบคลมทกมต ทงในภาวะปกตและสาธารณะภย ขณะเดยวกนกระบวนการพฒนาแนวทางการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล เปนเปาหมายทส าคญของแผนหลก การแพทยฉกเฉนแหงชาต ฉบบท 3 พ.ศ.2560 – 2564 ในยทธศาสตรท 1 พฒนาคณภาพระบบการแพทยฉกเฉน กลาวคอ การพฒนามาตรฐานและคณภาพระบบบรการแพทยฉกเฉน ทมความส าคญและจ าเปนตองเรงรด ด าเนนการดแลผปวยฉกเฉนใหมความปลอดภย ทนเวลา มประสทธภาพ เทาเทยม ตงแตรบร รบแจงเหตและสงการการปฏบตการฉกเฉนกอนถงโรงพยาบาล การดแลผปวยในโรงพยาบาลและการสงตอผปวยฉกเฉน ใหไดรบการดแลจนพนภาวะฉกเฉน ( Definitive care)นอกจากนยงมความ จ าเปนตองใหค านงถงคณภาพการปฏบตการรายโรคทมอบตการณสงเชน โรคหลอดเลอดสมอง (Stroke), โรค หลอดเลอดหวใจ (STEMI) การบาดเจบ (Trauma) โรคตดเชอ (Sepsis) รวมทงการพฒนาคณภาพระบบการแพทยฉกเฉนทมความตอเนองและยงยน จ าเปนตองไดรบการพฒนามาตรฐานและคณภาพในเชงระบบดวยเพอเปนการคมครองสทธผปวยฉกเฉนใหสอดคลองกบเจตนารมณของพระราชบญญตการแพทยฉกเฉน พ.ศ.2551 2.3 แนวทำงปฏบตกำรฉกเฉนทำงน ำและทะเล

ระบบบรการการแพทยฉกเฉน ตามเจตนารมณแหงพระราชบญญต การแพทยฉกเฉน พ.ศ. 2551 นน ครอบคลมทงพนททางบกและทางน า ประกอบกบประเทศไทยมพนททางทะเล 3.5 แสนตารางกโลเมตร มจงหวดตดทะเล จ านวน 23 จงหวด และมเนอทชายหาดเปนระยะทางจ านวน 3,184 กโลเมตร ซงเปนยทธศาสตรหลกของการทองเท ยว และทอยอาศยของประชาชน เปนจ านวนมาก ในขณะทอบตเหตและการเจบปวยฉกเฉนทางน าและทะเลเกดขนไดทกเมอและ นบวนยงเพมความถมากขน สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต ซงเปนหนวยงานหลกในการสงเสรมและพฒนาระบบบรการการแพทยฉกเฉน จงไดมการรวมมอกบกรมแพทยทหารเรอพฒนาหลกสตรการกชพและชวยชวตทางน าส าหรบบคลากรสาธารณสขโดยก าหนดหมวดหมตามปรชญาของหลกสตร 4 ดาน กลาวคอ การปองกน (Prevention) การเขาชวย (Rescue) การดแลรกษา (Care) และการเคลอนยายล าเลยง (Transportation and evacuation)

12

หลกการปฏบตโดยทวไปเมอเผชญกบเหตฉกเฉนทางน า ประกอบดวย 7 ขนตอน ไดแก 1. การรองขอความชวยเหลอ 2. การประเมนสถานการณและลกษณะของผประสบภย

3. การลงน าอยางปลอดภยถามความจ าเปน โดยการเลอกวธการทดทสด ขนอยกบ ความลกของน า, ผชวยเหลออยทสงหรออยทระดบพนดน, สงกดขวางทอยในน า- ต าแหนงและสภาพของผประสบภย – การก าหนดของหนวยงาน

4. การใหความชวยเหลออยางเหมาะสม 5. การเคลอนยายผประสบภยในน าอยางปลอดภย 6. การเคลอนยายผประสบภยขนจากน า 7. การดแลในภาวะฉกเฉน ถาจ าเปน

กำรวำงแผนกำรรองรบกำรปวยเจบทำงน ำ

การวางแผนรองรบสถานการณฉกเฉนทางน ามความส าคญ เนองจากเหตการณอาจเกดไดตลอดเวลา การรองรบทดยอมท าใหการจดการการแพทยฉกเฉนทางน ามประสทธภาพ การวางแผนทดประกอบดวย

1. การจดพนทในการวางอปกรณการชวยชวตและปฐมพยาบาล ในการรองรบการปวยเจบทางน า การพจารณาทางเขาและออกของทมงาน และยานพาหนะทใชในการใหบรการฉกเฉน หมายเลขตดตอในกรณเหตฉกเฉน

2. อปกรณ ไดแก อปกรณในการชวยชวต อปกรณในการปฐมพยาบาลก ฟนคนชพ และการปองกนตนเองทเหมาะสม ส าหรบบรบทของพนทนนๆ

3. การก าหนดบทบาทและหนาทรบผดชอบของทมงานในสถานการณฉกเฉน รวมถงขนตอนในการตอบรบสถานการณ

4. แผนการสอสารและการประสานงาน การรองขอความชวยเหลอส าหรบหนวยงาน ทเกยวของล าดบการรายงาน เปนตน

5. ขนตอนหลงเหตการณฉกเฉนเสรจสน ไดแก การบนทก ตรวจสอบจดเกบอปกรณ การทบทวนและปฏบตตามขนตอนทเกยวของตอไป การฝกฝนตามแผนทวางไวอยางเปนระยะ รวมถงทบทวนขนตอนการกฟนคนชพและการดแลผปวยเจบทางน าจะท าใหการรองรบการปวยเจบเปนไปไดอยางมประสทธภาพ

หลกกำรดแลผปวยเจบทำงน ำ หลกการดแลผปวยเจบทางน า มล าดบการดแลในลกษณะเดยวกนกบผปวยเจบในพนทหางไกล

ทางการแพทย ใชหลกการ ตรวจสอบ (Check) รองขอ (Call) ดแล (Care) โดยอาจมการปรบเปลยนตามความเหมาะสมของทรพยากรทมอยในบรเวณ

13

กำรดแลผปวยฉกเฉนทำงน ำในระยะกอนถงโรงพยำบำล

ไดแก การเคลอนยายผปวย การใหการกฟนคนชพขนตนและขนสง การใหความอบอนกลบภายนอกทางตรงและทางออม(active และ passive external rewarming) การขนยายผปวย ไปสถานพยาบาล การจบชพจร ในผปวยกลมอาจยากล าบากควรตรวจสอบทบรเวณแคโรตด อยางระมดระวงเปนเวลา 60 วนาท หากผปวยขยบ และหายใจอยางตอเนอง ควรเฝาสงเกต หากไมพบสญญาณชพ ควรเรมก ฟนคนชพ การหมผาท งตวใหกบผปวย และการให ความอบอนกลบ (rewarming) ควรกระท าตราบใดทไมขดขวางการกฟนคนชพ และการขนยาย หากมขอบงชควรใหการจดการทางเดนหายใจขนสง (advanced airway management) สารน าทใหทางหลอดเลอด ควรไดรบการอน (38-42 องศาเซลเซยส) การประเมนการขาดน าเพอใหสารน ามความจ าเปน เนองจากผปวย มกสญเสยน าจากผลของความหนาวเยนและการแชในน าทท าใหขบปสสาวะ (cold-induced และ immersion-induced diuresis) รวมกบ หลอดเลอดขยายตว (vasodilatation) จากการใหความอบอนกลบ การใหสารน า มากไปอาจเกดภาวะเปนกรด (acidosis) หากจ าเปนตองใช vasopressor รวมถง epinephrine ควรระมดระวงเนองอาจกระตน arrthymia และหากม frostbite อาการจะรนแรงขน ผปวยทไมไดรบบาดเจบ หากรสตด อาจใหการดแลในพนท หรอเคลอนยายไปโรงพยาบาลทอยใกล หากในพนทไมมขดความสามารถในความอบอนกลบ (rewarming) หากผปวยสตบกพรอง หรอไมรสต หากผปวยมการไหลเวยนเลอดคงท การน าผปวยไปอยในทอน การใชผาหม หรอแผนทางเคม ไฟฟา หรอลมรอน และการใหสารน าอน และน าสงโรงพยาบาลทอยใกลหากผปวยม systolic BP < 90 mmHg หรอม ventricular arrthymias หรอม cardiac arrest ควรน าสงโรงพยาบาล ทมขดความสามารถในการให extracorporeal membrane oxygenation (ECMO) หรอ cardiopulmonary bypass (CPB) ยกเวนมการบาดเจบท ตองเขาโรงพยาบาลทอยใกลกอน ผปวยกลมนสมองไดรบการปกปองจากอณหภมทต าและมโอกาสรอดชวตโดยมการฟนตวของสมองอยางเตมท จงไมควรหยดกฟนคนชพเรวเกนไป มรายงานการรอดชวต ในการกฟนชพยาวนานกวา 6 ชวโมง การใชอปกรณการกดนวดหวใจอตโนมต (mechanical chest-compression device) อาจชวยลดความลาของบคลากร ระหวางการเคลอนยายผปวย อาจเกดภาวะท เรยกวา “rescue collapse” เนองจากปรมาตรเลอด (hypovolemia) หวใจเตนผดจงหวะ (cardiac arrthymia) โดยเฉพาะใน HT III ขนไป และภาวะทเรยกวา “after-drop” อนเกดจากอณหภมแกนกลางต าลงอก หลงจากใหความอบอนกลบแบบ invasive ไมพบ หากใชเทคนคการใหความอบอนกลบภายนอกทางตรง (external active rewarming) และการใหความอบอนแบบ minimal invasive เชนการใหสารน าอนทางหลอดเลอด เปนตน

14

ขนตอนการดแลผปวยฉกเฉนทางน า

กำรดแลผปวยเจบทำงน ำ

ผปวยเจบทำงน ำ

Danger = ตรวจสอบอนตรำย D

Rerponse = ตรวจสอบกำรตอบสนองขนตน AVPU กำรยดตงศรษะ A = Alert (ตนตว)และสำมำรถตอบค ำถำมกำรรบรทตง (Orientation) V = Verbal (ค ำพด)ตอบสนองตอค ำพดสง เชน แสยะ หรอขยบหลบตอเสยงค ำพดหรอตะโกน P = Pain (ควำมปวด)ตอบสนองตอกำรกระตนทท ำให ปวด เชน หยก U = Unresponsive (ไมตอบสนอง) ไมตอบสนองตอกำรกระตนใดๆ

R

รสต

ไมรสต

Send = กำรสงสำรเพอขอควำมชวยเหลอในทนท S

A Airway = ทำงเดนหำยใจ ผปวยทสำมำรถพดได แสดงวำทำงเดนหำยใจเปด

Send = กำรสงสำรเพอขอควำมชวยเหลอในทนท S

B Breathing = กำรหำยใจ มปญหำหรอไม Airway = ทำงเดนหำยใจ ดนหนำผำกเชยคำง (Head Tilt – Chin Lift)

A

C Circulation = กำรไหลเวยนและกำรตกเลอด Breating = ทำงเดนหำยใจด ฟ ง ส ม ผสกำรเคลอนไหว ของกำรหำยใจทปกต (ไมนำนกวำ 10 วนำท)หำกไมหำยใจ ใหเรมกำรกฟนคนชพ

B

D Disability = ควำมพกำร CPR C

E Environment , Exposure = สงแวดลอม, กำรเปดใหเหนชด

AED D

กำรประเมนขนตอไป

กำรตรวจรำงกำย DOTS D = Deformity กำรผดรป O = Open Injuries แผลเปด T = Tenderness อำกำรเจบ S = Swelling กำรบวม

กำรซกประวต SAMPLE S = Signs and symtoms อำกำรและอำกำรแสดง A = Allergies ทรำบประวตแพ M = Medications รบประทำนยำใด P = Pertinent past medical history ประวตกำรเจบปวย ในอดตทส ำคญ L = Last intake and output อำหำร/น ำ และกำรขบถำยมอหรอครงสดทำย E = Events leading up to the injury or illness เหตกำรณทน ำสกำรปวยเจบ

ภาพท 3 แผนผงขนตอนการดแลผปวยฉกเฉนทางน า

15

กำรเคลอนยำยและล ำเลยงผปวยเจบ การเคลอนยายและล าเลยงผปวยเจบ เปนขนตอนการปฏบตทส าคญในการน าผปวยเจบ

สงกลบไปยง สถานพยาบาล เพอใหผปวยเจบไดรบการดแลรกษาจากบคลากรสายแพทยทม ขดความสามารถ ดงนนผทจะท าหนาทในการเคลอนยายและล าเลยงผปวยเจบ จงตองมความรและทกษะปฏบตทถกตอง โดยสงทตอง ค านงถงในการเคลอนยายและล าเลยงผเจบ ไดแก

1. ตองไมท าใหผปวยเจบเกดอนตรายเพมขน 2. ผใหการชวยเหลอตองมความปลอดภย 3. ควรใหการดแลรกษาผปวยเจบกอนท าการเคลอนยาย อยางเหมาะสม 4. ใหใชความระมดระวงตอผปวยเจบทไดรบบาดเจบ บรเวณตอไปน เหนอกระดกไหปลารา,

บาดแผลทใบหนา, การบาดเจบจากอบตเหตจราจร และผทหมดสต ซงอาจไดรบบาดเจบของไขสนหลง (Cspine injury)

2.4 แนวคดเกยวกบกำรเคลอนยำยและล ำเลยงผปวยเจบทำงน ำ

การเคลอนยายและล าเลยงผปวยเจบทางเรอทกประเภทมความเสยง จงตองใชความระมดระวงเปนอยางมากเพราะอาจท าใหเกดการบาดเจบเพมเตมตอผปวยเจบ หรอ เกดอนตรายตอ ผชวยเหลอ หากเปนไปไดในการเคลอนยายผปวย ควรก าหนดใหมพนทส าหรบรบ-สงผปวยเจบฝงใด ฝงหนงเปนฐานทมความมงคง เชน การเคลอนยายจากเรอสทาเรอ ส าหรบในบางกรณ เชน การเคลอนยายผปวยเจบจากน า หรอจากเรอเลกสเรอใหญ อาจมความจ าเปนตองท าการเคลอนย ายผปวยตามสถานการณนนๆ เชน การชวยเหลอผประสบภยทางทะเล ซงในการปฏบตตองอาศยอปกรณทเหมาะสม องคความร ทกษะ และสมรรถภาพทางกายของผท าการชวยเหลอ เพอใหการเคลอนยายและล าเลยงผปวยเจบดงกลาวมความปลอดภยมากทสด

พำหนะทใชในกำรเคลอนยำยและล ำเลยงผปวยเจบทำงน ำ พาหนะในการเคลอนยายทางน า สวนใหญมกใชเรอ ทใชในการสญจรทวไปเคลอนยายผปวย

เจบ กรณผปวยเจบท มอาการรนแรง ตองใชอปกรณทางการแพทยในการ ชวยเหลอ เปนเรองยงยาก เชน การยดตรงอปกรณ ใหเกด ความมนคงของอปกรณ และขอจ ากดของพนทในการดแล ชวยเหลอ เปนตน ปจจบนพาหนะทใชในการเคลอนยาย และล าเลยงผปวยเจบทางน า ไดแก 1. เรอ และ 2. เฮลคอปเตอร

เรอ เรอเปนพาหนะทใชในการเคลอนยายและล าเลยง ผปวยเจบทางน ามากทสด ปจจบนยงไมมหนวยงานใด ก าหนดมาตรฐานดานตางๆ ของเรอ เหมอนเชน รถพยาบาล ทงนเนองจากเรอทใช ในการเคลอนยายผปวยเจบ มกเปนการประยกตใชจากเรอทสญจรไปมาในแมน า ล าคลอง หรอทะเล ซงมภารกจอยางอน เชน บรรทกผโดยสาร ขนสงสนคา ฯลฯ เปนตน เรอแตละประเภทมความแตกตางกน ขนอยกบ ลกษณะในการใชงาน ส าหรบเรอขนาดใหญ เชน เรอ เรอบรรทกสนคา เรอส าราญ ฯลฯ

16

ชนดของเรอในกำรเคลอนยำยและล ำเลยง 1. เรอขนาดเลก ในปจจบนสถาบนการแพทยฉกเฉน แหงชาต (สพฉ.) ไดก าหนดประเภทของ

เรอ เพอจายเปนคา พาหนะในการปฏบตการฉกเฉนทางน า ซงแบงประเภทของ เรอ ดงน 1.1 เรอเรว 2 เครองยนต (ปฏบตการฉกเฉนทางน า ประเภทหนง) 1.2 เรอเรว 1 เครองยนต (ปฏบตการฉกเฉนทางน า ประเภทสอง) 1.3 เรอหางยาว (ปฏบตการทางน าประเภทสาม) 2. เรอขนาดใหญ ไดแก 2.1 เรอรบหลวง 2.2 เรอเดนสมทร / เรอบรรทกสนคา 2.3 เรอส ารวจ ขดเจาะและวางทอทางทรพยากรปโตเลยม หรออนๆ

อปกรณส าหรบการสงผปวยเจบขนทาเทยบเรอ การเคลอนยายและล าเลยงผปวยเจบดวยเรอขนาดใหญขนทาเทยบเรอ ในกรณเชนน ผปวยเจบตองไดรบการชวยเหลอเบองตน ใหเกดความปลอดภยแลว เนองจากการ น าเรอขนาดใหญเขาเทยบทา ตองใชระยะเวลานานพอสมควร ดงนน การประสานกบหนวยแพทยในระบบการแพทยฉกเฉนเปนสงส าคญ เมอเรอเทยบทาเรอแลว ในระบบการแพทยฉกเฉน จะมรถพยาบาลพรอมเจาหนาททไดรบการประสานไวแลว สามารถใหการดแลผปวยเจบไดอยางตอเนอง พรอมน าผปวยเจบสงยงสถานพยาบาล ทเหมาะสมตอไป อยางไรกตาม ในขนตอนการเคลอนยายผปวยเจบจากเรอใหญสทาเทยบเรอ เปนอกขนตอนหนงทมความส าคญ เนองจากพนทบนเรอและทาเทยบเรอตางระดบมความลาด การเคลอนยายใหใชหลกการน าผปวยเจบขนลงในทสง ในสถานการณ เชนน ใหน าดานปลายเทาของผปวยเจบลงกอนดานศรษะ ผชวยเหลอปรบแผนการยกเปน 2 คน เพราะสะพานเรอททอดลงมาสทาเทยบเรอโดยสวนใหญชองทางจะแคบ อปกรณเคลอนยายผปวยเจบทสามารถน ามาใชกบเรอขนาดใหญ ในการสงผปวยเจบขนทาเทยบเรอ ไดแก

- มอเปลา - กระดานรองหลงชนดยาว (Long Spinal Board) - เปล SKED - เปลสนาม (Army Little) - เปลตก (Scoop) - เปลตะกรา (Basket Stretcher)

17

ส าหรบในสวนของอตราคาชดเชยทสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตก าหนดอตราจายปรากฏดงน

ประเภทปฏบตการฉกเฉนทางน า

ระยะทางไป – กลบ (กม.) /อตรา (บาท/ครง)

ไมเกน ๑๕ กม. ๑๖-๕๐ กม. ๕๑-๑๐๐ กม. > ๑๐๐ กม.

ประเภทหนง ไมเกน ๕,๐๐๐ ไมเกน ๓๕,๐๐๐ ไมเกน ๓๕,๐๐๐ ไมเกน ๕๐,๐๐๐

ประเภทสอง ไมเกน ๒,๐๐๐ ไมเกน ๕,๐๐๐ ไมเกน ๑๐,๐๐๐ ไมเกน ๕๐,๐๐๐

ประเภทสาม ไมเกน ๑,๒๐๐ ไมเกน ๓,๐๐๐ ไมเกน ๔,๐๐๐ -

ตารางท 1 อตราคาชดเชยทสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตก าหนดอตราจาย (คมอแนวทางปฏบตการฉกเฉนทางน าและทะเล(น.198),โดย สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต,2557,นนทบร:อลทเมท พรนตง จ ากด.)

เฮลคอปเตอร เปนพาหนะอกชนดหนงทใชในการเคลอนยายและล าเลยงผปวยเจบทางน า

โดยเฉพาะในสถานการณทเกดภยพบต เชน มหาอทกภย เสนทางการคมนาคมทางบกไมสามารถใชงานได เฮลคอปเตอรเปนพาหนะทส าคญในการ รบ-สง ผปวยเจบจากพนทเกดเหต มายงพนททปลอดภย หรอกรณมผปวยเจบฉกเฉนในทองทะเล เชน บนเรอสนคา หรอตามเกาะแกงตางๆ เฮลคอปเตอรเปนพาหนะทมความจ าเปนในการเคลอนยายผปวยเจบเพอน ามารกษาตอในสถานพยาบาลสวนหลงไดอยางทนทวงท

เกณฑและวธกำรปฏบตกำรฉกเฉนดวยอำกำศยำน

เพอใหการจดใหมการปฏบตการฉกเฉนตาม มาตรา 15 (3) เปนไปอยางมประสทธภาพ และเปนไปตามระเบยบคณะกรรมการการแพทยฉกเฉน วาดวยการรบเงน การจายเงน และการเกบรกษาเงนกองทน (ฉบบท 3) พ.ศ. 2556 และเพอใหการชวยเหลอผปวยฉกเฉนวกฤตหรอฉกเฉนเรงดวนทเกนขดความสามารถของหนวยปฏบตการฉกเฉนหรอสถานพยาบาล ในการสงตอไปยงโรงพยาบาลทมศกยภาพเหมาะสม เปนไปดวยความรวดเรว ทนเวลา สามารถชวยชวตหรอยกระดบคณภาพชวตของผปวย การสนบสนนภารกจการชวยเหลอผปวยฉกเฉนดวยอากาศยาน สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต จงไดก าหนดเกณฑและวธการปฏบตการฉกเฉนดวยอากาศยานไว ดงน

เกณฑกำรขอใชปฏบตกำรฉกเฉนดวยอำกำศยำน

1. มแพทยอ านวยการปฏบตการฉกเฉนหรอแพทยทรกษาผปวย พจารณาแลวใหการรบรองวาการล าเลยงสงตอหรอเคลอนยายผปวยดวยอากาศยาน จะเปนประโยชนตอการปองกนการเสยชวตหรอการรนแรงขนของการเจบปวยของผปวยฉกเฉนนน

18

2. เปนผปวยฉกเฉนวกฤตหรอฉกเฉนเรงดวนทเกนขดความสามารถของหนวยปฏบตการฉกเฉนหรอสถานพยาบาลและหากปลอยทงไวอาจเปนอนตรายถงแกชวตหรอมอาการรนแรงขน โดยใหค านงถงสภาพพนท ทหางไกลทรกนดาร หรอพนทประสบภย หรอพนทเสยงภยอนตรายประกอบดวย

3. การล าเลยงยาหรอเวชภณฑ รวมถงบคลากรทางการแพทยเพอการชวยเหลอผปวยฉกเฉน ในพนทหางไกลทรกนดาร พนทประสบภย หรอพนทเสยงภยอนตราย

4. การขนยายอวยวะหรอชนสวนของมนษยเพอการชวยเหลอผปวยฉกเฉน

แนวทำงปฏบตกำรฉกเฉนดวยอำกำศยำน

1. ด าเนนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนอยางเรงดวนและจ าเปนในพนทหางไกลการคมนาคม พนททรกนดาร หรอไมสามารถเคลอนยายผปวยดวยยานพาหนะปกตได

2. ด าเนนการโดยใชอากาศยาน (เครองบนและเฮลคอปเตอร) ของหนวยงานทไดตกลงความรวมมอไว เพอเคลอนยายหรอสงตอผปวยไปยงโรงพยาบาลทมศกยภาพเหมาะสม

3. การขอใชหนวยปฏบตการฉกเฉนทางอากาศตองไดรบการพจารณาความเหมาะสม ใหแพทยอ านวยการปฏบตการฉกเฉนระดบพนท (พอป.) หรอแพทยทรกษาผปวยพจารณาแลวรบรองวาการล าเลยงหรอเคลอนยายผปวยดวยอากาศยานจะเปนประโยชนตอการชวยชวต หรอปองกนการพการทอาจเกดขนจากการบาดเจบ หรอเจบปวยฉกเฉน โดยอยภายใตการใหค าปรกษาของแพทยอ านวยการปฏบตการฉกเฉนระดบชาต (พอป.)

4. ศนย 1669 จงหวดแจงใหนายแพทยสาธารณสขจงหวด ผอ านวยการโรงพยาบาล และเลขาธการสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตหรอผทไดรบมอบหมายเพอรบทราบ (ตามขนตอนและวธการปฏบตการฉกเฉนดวยอากาศยานในแตละกรณไป)

5. คาใชจายทเกดขนจากการใชอากาศยาน ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต และ สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตเปนหนวยงานรบผดชอบ โดยเปนไปตามแนวทางทคณะท างานจดท าแนวทางปฏบตการดานการแพทยฉกเฉนดวยอากาศยานก าหนดขน และไมขดตอระเบยบและมตคณะรฐมนตร มตคณะกรรมการหลกประกนสขภาพแหงชาต และมตคณะกรรมการการแพทยฉกเฉน

6. ใหมการก าหนดแนวทางเพอถอปฏบตเพมเตม ในการด าเนนการเกยวกบขอมลขาวสารการเกดเหตและการขนยาย การตดตอประสานงาน การวางแผน การตดตอสอสารทงระบบ การขนยายภาคพนดน/ภาคอากาศ พนท ขน-ลง การเบกคาใชจาย และการซกซอมปฏบต

7. การปฏบตหนาท/ภารกจน เจาหนาทของกองทพ ส านกงานต ารวจแหงชาต กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม กระทรวงเกษตรและสหกรณ ศนยการแพทยโรงพยาบาลกรงเทพและหรอหนวยงานอนทไดท าขอตกลงในการใชอากาศยานไว ไมตองรบผดชอบในกรณผปวยเสยชวตระหวางการเดนทางโดยอากาศยาน หรออนเนองมาจากการเดนทางโดยอากาศยาน รวมทงไมตอง

19

รบผดชอบตอความเสยหายแกชวตและทรพยสนของเจาหนาทรวมถงผปวยและญาต ระหวางเดนทางโดยอากาศยาน

เงอนไขกำรปฏบตกำรของหนวยปฏบตกำรฉกเฉนและผปฏบตกำรฉกเฉน

หนวยปฏบตการฉกเฉนทจะปฏบตการฉกเฉนดวยอากาศยาน ตองจดใหมผปฏบตการฉกเฉนทมขดความสามารถดานการล าเลยงผปวยทางอากาศและมสขภาพแขงแรงและผานการฝกอบรมหลกสตรการล าเลยงผปวยฉกเฉนทางอากาศเบองตน รวมถงแพทยผเชยวชาญทจ าเปนตองล าลยงทางอากาศ หรอเทยบเทาขนไป จากหนวยงานหรอสถาบนทกรมการบนพลเรอนรบรองจงจะไดรบเงนชดเชยการปฏบตการตามท กพฉ.ก าหนด

แนวทำงปฏบตดำนนรภยกำรบนของหนวยปฏบตกำรฉกเฉนและผปฏบตกำรฉกเฉน

เมอผปฏบตการฉกเฉน ไดรบค าสงทางการแพทยจากแพทยอ านวยการปฏบตการฉกเฉน ใหออกปฏบตการดวยความระมดระวงตามแนวทางปฏบตดานความปลอดภยทไดฝกมาอยางเครงครด ใหสวมชดบนและอปกรณปกปองอนตรายทกครงทปฏบตงาน และควรท าประกนชวตใหผปฏบตการ ทกคน

หลกส ำคญ 10 ประกำรในระบบกำรสงตอผปวยของส ำนกงำนรกษำควำมปลอดภยบนถนนของสหรฐอเมรกำ (National Highway traffic Safety Administration, NHTSA)

การใหความส าคญกบระบบการสงตอผปวย จะตองค านงถงปจจยทมผลและรวมถงความรบผดชอบในการ interface ผปวย ตลอดจนการคนหาวธการทดทสดเพอความปลอดภยของผปวย โดยมหลกส าคญ 10 ประการในระบบการสงตอ ดงน

1. ตนทนทางการบรการ ความคมคาทางการบรการ

2. หลกการดแลระบบสขภาพในพนท การเขาถงบรการสาธารณสขในพนท

3. การคนควา วจย ศกษาในระบบการสงตอ

4. ผใหบรการในระบบการสงตอ

5. ความรบผดชอบ

6. การดแลและการรกษาทางการแพทย

7. บคลากรและบรการทางการแพทย

20

8. กฎหมายและระเบยบขอบงคบ

9. หลกการเลอก best practices

10. การอางองและการรายงาน

2.5 แนวคดเกยวกบกำรพยำบำลอบตเหตและฉกเฉน

ลกษณะทวไปของการพยาบาลอบตเหตและฉกเฉน การพยาบาลผปวยอบตเหต เปนการ พยาบาลทเปนปญหาทางจรยธรรมสงทงทางตรงและทางออม คอการแสดงออกของพยาบาลอาจท าใหเกดปญหาแกผปวยโดยไมตงใจ ผปวยอบตเหตและฉกเฉนมลกษณะทแตกตางจากผทเจบปวยดวยโรคจากปญหาอน เนองจากเปนการเจบปวยทเกดขนอยางกะทนหน ผปวยยงไมสามารถทจะยอมรบกบเหตการณทเกดขนกบตนเองไดและนอกจากจะใหบรการผปวย อบตเหตและฉกเฉนแลวยง ตองตอบ ขอซกถาม ชแจง ท าความเขาใจ ใหขอมลทถกตองแกผรบบรการโดยเฉพาะ หลกการพยาบาลผปวยอบตเหต สามารถจ าแนกออกเปน 2 สวนไดอยางชดเจน คอ การพยาบาลแรกรบอนตราย และการ พยาบาลปฏกรยาตอบสนองของผปวยหลงไดรบอนตรายดงน

การพยาบาลแรกรบ ผปวยแรกรบเปนผปวยทพยาบาลตองใชการสงเกตและความรอยางมากในการประเมนอาการและความตองการการพยาบาลของผปวย มปญหาหลายปญหาทพยาบาลอาจ ไมสามารถประเมนปญหาไดชดเจน เชน ผปวยบอกไมไดวาเมอถกรถชนแลวลมลงอยางไร อวยวะสวนใดถกกระทบมากทสด บางคนบอกไดวา อวยวะสวนใดถกกระทบอยางไรแตอาการอาจยงไมปรากฏในทนท ท าใหพยาบาลตองใชเวลาในการประมวลขอมลท เกยวของ ซงหากขาดการประเมน ( Assessment) ทด โอกาสทผปวยจะมปญหาตามมาภายหลงมความเปนไปไดสง ใน ความเปนจรง การพยาบาลอบตเหตโดยหลกการเปนเชนเดยวกบการพยาบาลผปวยทวไป แตมสาระส าคญทตองตระหนก มากขนคอความปลอดภยทงรางกายและชวต การยอมรบทางจตใจ และปญหาในทางคด ฉะนนสงทพยาบาลควรตอง กระท ากบผปวยในสภาวะดงกลาวคอ

1. การใหความปลอดภยแกชวตผปวย เมอผปวยอบตเหตเขามารบการรกษา พยาบาลตองใสใจตอสภาพ ของผปวยทงดานอาการทางรางกาย สภาพจตใจของผปวยและญาตพยาบาลตอง - ประเมนสญญาณชพทเปนตวบงชอาการผปวย - ประเมนสภาพรางกาย บาดแผล การเสยเลอด ความรสต ผลกระทบทจะตามมาหลงการเกด อบตเหต โดยการพจารณาจากสาเหต อายและสภาพของผปวย

2. การสรางความมนใจ ผปวยและญาตมความวตกกงวลสงตอปญหาทเกดขน พยาบาลตองยอมรบสภาพ อารมณความเกรยวกราด ความไมแนใจทงของผปวยและญาตในการตดสนใจ

21

รบการรกษาพยาบาลตองเปนกนเอง เปนมตรตงใจใหค าอธบาย ชแจงดวยการยอมรบในความรสกของผปวยและญาต

3. การรกษารปคด การเจบปวยดวยอบตเหตมกเกยวของกบคด พยาบาลตองใสใจและ ใหความสนใจดแลทจะชวยใหเกดความยตธรรม พยาบาลตองบนทกขอมลอยางถกตองชดเจน เกบของกลางทเกยวของอยางถกวธ เพอประโยชนตอรปคด ซงเปนสงจ าเปนพยาบาลตองไมเปดเผยความลบ รจกการเกบรกษาขอมลอยางถกตอง สวนปฏกรยาหลงรบอนตราย เปนการแสดงออกทางอารมณ ทแสดงถงความกลวและความโกรธทเกดขนกบบคคลทมสวนรวมเพอในเหตการณรนแรง ทงทเกดขนกบตนเองและบคคลทตนรก ความสามารถของพยาบาลงานอบตเหตและฉกเฉน

การพยาบาลฉกเฉน คอ การปฏบตกจกรรมการพยาบาลแกผปวยทอยในภาวะเจบปวยฉกเฉนและวกฤต โดยประมวลองคความรทางการพยาบาลทกระบบเพอน ามาใชประกอบการวนจฉย อยางรวดเรว ตลอดจนด าเนนการใหการชวยเหลอใหผปวยมชวตรอดพนภาวะวกฤต ไมเกดภาวะแทรกซอน พยาบาลจงตองมความสามารถในดานตางๆดงน

1. ความสามารถดานการประเมนสขภาพ การประเมนผรบบรการ (assessment) แบงไดเปน 3 ขนตอน

1) การประเมนขนตน (primary assessment) เปนการประเมนอาการอยางรวดเรวเพอ หาความเสยงและปญหาทอาจท าอนตรายถงแกชวตของผปวย ไดแก การประเมนทางเดนหายใจ (airway) การหายใจ (breathing) การไหลเวยน (circulation)

2) การประเมนขนทสอง (secondary assessment) เปนการประเมนเพอดอาการทวไป ตรวจรางกาย ศรษะจรดเทาเพอหาความผดปกต สภาพบาดเจบ ความเจบปวย

3) การประเมนเฉพาะราย (focused assessment) เปนการประเมนทละเอยดกวาการประเมนขนตน และขนทสอง กรณทยงไมแนใจ ไดแก การชนสตร การตรวจทางรงส การตรวจคลนหวใจ เปนตน

2. ความสามารถดานการวางแผนการพยาบาล การวางแผนการพยาบาลตามขอวนจฉยของการพยาบาล และจดล าดบความส าคญและปฏบตการพยาบาลเปนขนตอนทสามของกระบวนการพยาบาล การใหการพยาบาลในงานอบตเหตและฉกเฉนมทงการพยาบาลทเปนอสระและการใหการ ชวยเหลอรวมกบบคลากรอนในทมสขภาพ และการวางแผนการพยาบาลมขนตอนตางๆ ดงน

- การตดสนความตองการการพยาบาล - จดเรยงการพยาบาลทจ าเปนกอนหลง

22

- ก าหนดวตถประสงคของการพยาบาล - ก าหนดแผนการพยาบาล - สรางวธการทจะน าแผนการพยาบาลไปปฏบต

3. ความสามารถดานกจกรรมการพยาบาล ความหมายของการปฏบตกจกรรมการพยาบาล (Performing nursing intervention) เปนกจกรรมททงพยาบาลและผรบบรการตองรวมมอกนปฏบตทงสองฝายเพอปองกน สงเสรม คงไวหรอฟนฟใหมสขภาพด เหมอนเดมโดยเรมการจ าแนกผปวย พยาบาลตองมทกษะในการจ าแนกประเภทผปวยอยางมประสทธภาพ นนคอ

- ทกษะในการประเมนอาการ - มความสารถในการสมภาษณ และตดตอสอสารกบผปวยและญาต - มทกษะในการจดระบบงานทด

4. ความสามารถดานวชาการ ความหมายของความสามารถดานวชาการ เปนภารกจของพยาบาลทกคน ตองน าความรมาปฏบตการพยาบาลท าหนาทดวยความรอบร มทกษะ มการพฒนาความรและประยกตใชใหเกดคณภาพทางการพยาบาล การใหบรการพยาบาลอยางมประสทธภาพแก ผรบบรการ พยาบาลจะตองเปนผทมความรความสามารถและพฒนาทงคนและระบบการปฏบตงาน อยางตอเนองตลอดเวลา

5.ความสามารถในการปฏบตงาน ความสามารถในการปฏบตงานหมายถง ความรความเขาใจ ทศนะและพฤตกรรมทจ าเปนในงานอบตเหตและฉกเฉนทน าไปสพฤตกรรมในการแสดงออกของพยาบาลทปฏบตตอผปวยอบตเหตและฉกเฉนตามท ไดสรปรวบรวมและแยกไวเปน 4 ดานดงน

1. ดานพนฐานทางคลนก (Clinical Foundation) หมายถง

1.1.การประเมนทางการพยาบาลและการชวยฟนคนชพ (Nursing Assessment and Resuscitation) หมายถงผปวย ทมอาการของการขาดออกซเจนในระยะแรกผปวยจะกระสบกระสาย ชพจรเบาเรว เหงอออกมาก ตอมาอาจซด หรอเขยว หมดสต ไมหายใจ หรอหายใจกระตกนานๆครง กลามเนอออนแรง บางคนมอาการชกกระตกของกลามเนอดวย คล าชพจรทซอกคอหรอขาหนบไมไดใชหฟงฟงเสยงหวใจเตนไมไดยน รมานตาจะเรมขยาย เทากนทง 2 ขางทนทหวใจหยดเตนและ จะขยายกวางสดในเวลาประมาณ 1-2 นาท หลงจากหวใจหยดเตน ดงนนผปวยทจะตองท าการชวย ฟนคนชพอยางรบดวนจะมลกษณะตอไปน

ก. หมดสตอยางสนเชงและทนท

23

ข. ซด เขยว ไมหายใจ หรอหายใจกระตกนานๆครง ค. คล าชพจรทคอ(Carotid pulse) หรอขาหนบ(Femoral pulse) ไมได คล าหรอฟงไม

พบการเตนของหวใจ ง. รมานตาขยาย การประเมนอาการดงกลาวตองท าอยางรวดเรวไมควรใชเวลาเกนกวา

5-10 วนาท หลกในการชวยฟนคนชพ 1. เปดทางหายใจใหสะดวก (Airway) 2. การชวยการหายใจ (Breathing) 3. การชวยการไหลเวยนโลหต (Circulation) 4. ชวยใหหวใจท างานไดเองโดยใหการรกษาจ าเพาะตามสาเหต (Definitive therapy) เชน

การใช เครอง กระตกห วใจ การใชยา เปนตน การชวยฟนคนชพ การนวดหนาอก (Chest Compression) ใสทอชวยหายใจ กระตกหวใจโดยการใชไฟฟา ใหการรกษาจ าเพาะสาเหต เชน การใหสารน าทดแทนทางหลอดเลอดด า การรกษาดวยยา การใชเครองชวยหายใจ เปนตนโดยการใชเครอง ชวยหายใจสามารถแบงได 2 วธ คอ

- กรณ ผปวยสามารถหายใจได เอง การต งเครองชวยหายใจเปน Assist control ventilation (A/C) เปนการชวยหายใจแบบทเครองชวยหายใจถกกระตนโดยการหายใจของผปวยบางสวนหรอทงหมด ขนกบอตราการหายใจ ของผปวยและอตราการหายใจของเครองทตงไว โดยทจะเปนการชวยแบบ full support

- กรณผปวยไมสามารถหายใจไดเอง การตงเครองชวยหายใจเปน Control mechanical ventilation (CMV) เปน การชวยหายใจทเครองจะท างานแทนผปวยทงหมด

1.2 การคดกรองแยกกลมตามระดบความรนแรง (Triage) การคดกรองแยกกลมตามระดบความรนแรง (Triage) หมายถง กระบวนการชวยเหลอผบาดเจบโดยการแบง ผบาดเจบออกเปนกลมๆตามความส าคญของการ ใหการรกษา

2. ดานภาวะฉกเฉนทางคลนก (Clinical Emergencies)

2.1 ภาวะฉกเฉนในชองทอง (Abdominal Emergencies) ผปวยทมารบบรการดวยปญหาอาการปวดทอง ควรไดรบการดแลและประเมนอาการโดยเรว พยาบาลจงควรจะมความรและประสบการณทมความสามารถในการแยกโรคและการใหความชวยเหลอ สามารถแบงได 2 แบบ คอ

1. ภาวะฉกเฉนท เกดจากการไดรบบาดเจบ (Traumatic abdominal emergency) โดยลกษณะการ บาดเจบทเกดขนสามารถแบงได 2 แบบ

24

1.1 การบาดเจบของชองทองทเปนแผลเปด (Opened wounds injury) ลกษณะของแผลจะกอใหเกด อนตรายแกอวยวะภายในชองทองไดแก แผลเจาะลกซงเกดจากการถกยง ถกแทงดวยโลหะมคม เชนมดหรอเหลก แหลม

1.2 การบาดเจบของชองทองทไมเกดบาดแผล (Blunt injury) การบาดเจบในลกษณะนภายนอกอาจ เหนรอยฟกช าเขยวจากแรงกระแทก อาจเกดการฉกขาดของอวยวะภายในชองทอง ซงไดแก มาม ตบ ไต ล าไส กระเพาะ ปสสาวะ ซงอาจท าใหผปวยเสยเลอดและเสยชวตได อาการและอาการแสดงเมอเกดบาดแผล อาการปวดเกดได 2 กรณคอ ปวดจากการฉกขาดของผนงหนาทองและเกดจากอวยวะภายในไดรบอนตราย เชน อาการปวดจากตบหรอ มามฉกขาดจะปวดทองชวงบน กดเจบ และราวไปทไหล

2.อาการกดเจบเฉพาะทหรอการเกรงของกลามเนอทอง เปนอาการแสดงใหทราบถงการตกเลอด และมอวยวะภายในไดรบบาดเจบ จะตองรบผาตดใหความชวยเหลอ แตอาการเหลานจะประเมนไดคอนขางยากเพราะอาการเกรงของหนาทอง อาจเกดจากการไมใหความรวมมอในการตรวจ

3. อาการทองอดเปนอาการทบงบอกถงการไดรบบาดเจบของตบ มาม หรอเสนเลอดใหญใน ชองทอง

4. ไมไดยนเสยงล าไสเคลอนไหวอยางนอย 5 นาท 5. ในผปวยทอยในภาวะชอก จากอบตเหตมองไมเหนรองรอยของการเสยเลอดชวยเหลอ

แลวภาวะชอกไมดขน ควรนกการตกเลอดของอวยวะภายในชองทอง 2. ภาวะฉกเฉนท ไมไดเกดจากการไดรบการบาดเจบ (Non - Traumatic abdominal

emergency) ไดแก ไสตงอกเสบ แผลทะลของกระเพาะและล าไสสวนบน ถงน าดอกเสบเฉยบพลน ตบออนอกเสบเฉยบพลน ล าไสอดตน การตกเลอดในระบบทางเดนอาหาร แผลทะลของกระเพาะอาหาร (Perforated gastric)ผปวยมประวตโรคแผลในกระเพาะเปนๆหายๆ มากอน มโอกาสทจะเกดแผลทะลได ซงบางรายคอ 5-10% ของผปวยแผลทะลอาจไมเคยมอาการปวดทองมากอน ผปวยทมแผลทะลมกมอาการปวดทองขนทนท ปวดบรเวณทองสวนบนและหวไหล อาการปวดรนแรงจนตองหยดกจกรรมทก าลงท าอย มอาการคลนไส อาเจยน เหงอออก ผวหนงเยน ซด ชพจรเบาเรว หายใจตน อณหภมและความดนโลหตยงคงปกต ทองแขงและเจบมาก ผปวยจะนอนนงๆ ไมขยบตวเพราะปวดทอง จะอดและกดเจบทวไป ถงน าดอกเสบเฉยบพลน (Acute cholecystitis) พบมากในวยกลางคนและเพศหญง มากกวาชาย ประมาณ 1.5:1 สวนใหญเกดจาการมนวในถงน าด เมอมการอดตนของ ทอทางเดนน าด ท าใหถงน าดอกเสบ สวนนอยทตรวจไมพบนวคอประมาณ 5% ซงเกดจากการตดเชอแบคทเรย ในรายทมการอกเสบมาก อาการปวดจะเปนแบบเฉยบพลนรนแรง ปวดบรเวณใตลนป ปวดมากใตชายโครงขวา ราวไปทหลงบรเวณใตสะบกและไหลขวา เจบมากเวลาหายใจ มอาการคลนไสอาเจยน ไขสงหรอไขต า ตบออนอกเสบเฉยบพลน (Acute Pancreatitis) เปนโรคทมความส าคญ

25

อาการคลายโรคอน คอ มอาการคลนไส อาเจยน ปวดทองมาก ซงมอนตรายคอนขางสงเปนโรคทยงไมทราบสาเหตแนชดแตเชอวาเหลาและนวใน ถงน าดเปนปจจยของการเกดโรค ผปวยจะปวดทองทนทและปวดรนแรง โดยเฉพาะบรเวณลนปราวไปดานหลง คลนไสอาเจยน ไมมเศษอาหาร เหงอออก ตวเยน ชพจรเบา หายใจตน ความดนโลหตต า ผวหนงออกลกษณะเขยว และมอาการตาเหลอง เสยงของล าไสลดลงหรอหายไป มอาการทองอด เวลานอนศรษะสงหรอนงอาการปวดจะนอยลง การตกเลอดในระบบทางเดนอาหาร (Gastrointestinal Hemorrhage) การตกเลอดในระบบทางเดน อาหารแบงใหญๆ ได 2 อยาง คอ

1. การตกเลอดในสวนตนของระบบทางเดนอาหาร โดยนบจากหลอดอาหาร ถง ล าไสใหญเลกสวนตน บรเวณ Ligament of Traits สาเหตของการตกเลอดทพบบอยไดแก การเกดแผลในกระเพาะ (peptic ulcer) การอกเสบ diffuse erosion และการฉกขาดของEsophageal varies หรอ gastro esophageal tears

2. การตกเลอดในสวนปลายของระบบทางเดนอาหารคอ ตงแตสวน jejunum ถง rectum สาเหตเกดจากโรคของล าไสใหญ เชน มะเรง หรอมการอกเสบมรอยโรคบรเวณทวารหนก เชน รดสดวงทวาร หรอมการฉกขาด หรอรทะล (Hemorrhoid, fissures and fistula) หรอมการฉกขาดของตงเนอ (Polyps) ในล าไสใหญ ผปวยทมการ ตกเลอดมากและรนแรงจะมอาการออนเพลย คลนไส อยากอาเจยนหรอถายอจจาระ อาเจยนหรออจจาระจะมสแดงสดหรอสแดงคล า ถาเปนเลอดเกาจะเปนสด า หลงถายหรออาเจยนจะหนามด เปนลม กระหายน า เหงอออก ใจสน ตวเยน ความดนต าโลหตต า ชพจรเบาเรว

2.2 ภาวะฉกเฉนของหลอดเลอดและหวใจ (Cardiovascular Emergencies) การทระบบหลอดเลอดและหวใจท าหนาทผดปกต อาจเปนผลจากการเตนของหวใจผดจงหวะ ซงคณภาพของการดแลผปวยฉกเฉนของหลอดเลอดและหวใจนน ขนอยกบความสามารถและประสทธภาพของผใหการดแล ความพรอมของอปกรณเครองมอ เครองใช มการประสานงาน ของบคลากรในทมไดด รวดเรวและเหมาะสม พยาบาลหองฉกเฉนจงตองมทกษะความรความสามารถและการตดสนใจทด ในการประเมนสภาพของผปวย จงสามารถใหการพยาบาลในภาวะฉกเฉนได อยางมประสทธภาพ โรคทพบในหองฉกเฉน กลามเนอหวใจตายเฉยบพลน( Acute Myocardial Infarction) หมายถงการตายเฉยบพลนของเซลลกลามเนอหวใจ อนเปนผลจากการขาดเลอดหรอออกซเจน สาเหตการตายของ กลามเนอหวใจตายเฉยบพลนกวารอยละ 90 เกดจากการอดตนของหลอดเลอดแดงโคโรนารยทมภาวะหลอดเลอดแขง (atherosclerosis) โดยผปวยกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนมกมอาการน าเกดขนกอน เชน angina pectoris, เหนอยงาย ออนเพลย ไมมแรง สวนใหญเกดอาการขณะพก นอนหลบ สวน นอยเกดขณะออกแรงมาก ส าหรบอาการกลามเนอหวใจตายจะคลายคลงกบ angina pectoris

26

แตเปนรนแรงและนานกวา คอตงแตครงชวโมงจนถงหลายชวโมง บางรายอาจมชวงทอาการทเลาสลบเปนพกๆ ผปวยมกมอาการอยางอนรวมดวย ไดแก เหงอออกมาก หนาซด ใจสน เวยนศรษะ หนามด เปนลม คลนไส อาเจยน ซงผปวยบางรายเกดภาวะกลามเนอหวใจตายเฉยบพลนโดยไมมอาการ โดยเฉพาะอยางยงผปวยทมโรคประจ าตวเชน เบาหวาน ความดนโลหตสง บางรายมอาการเจบเคนอกและอาการเจบราวไมชดเจน แตมอาการรวมรนแรง เชน เหงอออกมาก หนาซด ปวดทอง จกแนนใตลนป คลนไส ผปวยบางราย ตรวจรางกายอาจไมพบความผดปกต แตในผปวยสวนใหญ ทตรวจพบความผดปกต ขณะมอาการเจบหนาอก เชน เหงอ ออกมาก ผวหนงเยนชน หนาซด กระสบกระสาย หอบ เขยว ภาวะหวใจเตนผดจงหวะ (Cardiac Arrhythmias) หมายถง ภาวะทก าเนดกระแสไฟฟาหวใจและ/หรอการน ากระแสไฟฟาหวใจผดไปจากภาวะหวใจเตนปกต ภาวะหวใจเตนผดจงหวะพบไดบอยทางคลนก เมอเกดภาวะน ผปวยอาจไมมอาการ หรออาจมอาการ เชน ใจสน เหนอยหอบ จกทคอ ถอนหายใจ หนามด เปนลม ชก เจบหนาอก หรอ เสยชวตได โดยภาวะหวใจเตนผดจงหวะทพบบอยและเปนภาวะฉกเฉน ซงมผลตอระบบไหลเวยนเลอดสมอง ไต ความ ดนเลอด และการท างานของหวใจ ภาวะหวใจเตนผดจงหวะท าใหปรมาณเลอดทไปเลยงอวยวะส าคญตางๆเปลยนแปลง อาจท าใหเกดภาวะการณท างานของหวใจลมเหลว หรอเกดการเจบแนนหนาอกจากภาวะกลามเนอหวใจขาดเลอด และท าใหสมอง หวใจ ไต และล าไสท างานบกพรอง โรคหรอปจจยทกอใหเกดภาวะหวใจเตนผดจงหวะ ภาวะกลามเนอหวใจตาย ภาวะความดนเลอดสง โรคคอพอกเปนพษ สมดลเกลอแรผดปกต เชน ภาวะพรองโพแทสเซยม, ภาวะโพแทสเซยมสง ภาวะแคลเซยมสง สารหรอยาทมผลตอหวใจ ภาวะเครยด บหร เหลา คาเฟอน ยารกษาโรคหอบหด ยารกษาโรคจตและ ภาวะโรคซมเศรา

2.3 ภาวะฉกเฉนตอมไรทอ (Endocrine Emergencies) เปนโรคทสามารถพบไดในหนวยงานอบตเหตและฉกเฉน ซงเปนภาวะทแฝงอยในผปวยทมโรคประจ าตวแลวมการใชยาเปนประจ า เชน ภาวะวกฤตจากตอมหมวกไต (Adrenal crisis) หรอภาวะตอมหมวกไตบกพรองเฉยบพลน (Acute Adrenal insufficiency) เปนภาวะฉกเฉนทางตอมไรทอ ทพบไดไมบอยนก สาเหตอาการแสดงจะแตกตางกนขนอยกบความ รนแรงของภาวะวกฤตและโรค ทเปนสาเหตเดม ผปวยมกจะเบออาหาร มอาการคลนไสอาเจยน มอจจาระรวงและปวดทองรวมดวย อาจจะมไขสง ความดนเลอดต า ชพจร เตนเรว ความรสกตวดแตมอาการกระสบกระสาย และมลกษณะอาการขาดสารน าอยางมาก เชน ผวหนง Turgor เบาตาลก ลนแหง ภาวะฉกเฉนจากน าตาลในเลอดสงอาจแบงเปนภาวะคโตอะศโดสส จากเบาหวาน (Diabetic Ketoacidosis หรอ DKA) และกลมอาการฮยเปอรออสโมลารกลยศมค นอนคโตตค (Hyperosmolar Hyperglycemic nonketotic หรอ HHNK) ในผปวยคนเดยวอาจเกดไดทงหมด โดยผปวยจะแสดงอาการออนเพลย กระหายน า คลนไสอาเจยน ผปวยทม อายนอยจะมอาการปวดทองเฉยบพลนรวมดวย จะมอาการหายใจแบบหอบลก ลกษณะเหมอนขาดน า อณหภมกายต า

27

จะมระดบน าตาลในเลอดสง 500 -600 มก/ดล. ภาวะฉกเฉนน าตาลในเลอดต า (Hypoglycemia) เปนภาวะฉกเฉนทางระบบเมตะบอลซมทพบไดบอย สาเหตสวนใหญเกดจากการฉดอนซลนในผปวยเบาหวาน โดยเกดภาวะน าตาลในเลอดต ากวาปกตภาวะนมปญหาเสมอวา กลโคสต าเทาใด จงถอวาผดปกตและจ าเปนตองเกดอาการรวมดวยหรอไม ฉะนนการเจาะเลอดปลายนวควรจะตองเจาะเลอดจากหลอดเลอดด าดวย ซงภาวะน าตาลในเลอดต าแบงลกษณะอาการได 2 กลม คอ

1.อาการกระตนระบบประสาท ไดแก เหงอออกมาก มอเยน มอสน ใจสน หงดหงด หว ปวดหว ชพจรเตนเรว ความดนเลอดอาจจะปกตหรอสงขนเลกนอย

2. สมองขาดกลโคส ไดแก Neuroglycopenia ตาพรามว งวงซมหาว วงเวยน ชกกระตก หมดสต ผปวยอาจมลกษณะอาการ 2 กลมรวมกนได ภาวะหมดสตทเกดจาก Myxedema Coma ซงเปนภาวะหมดสต ทพบไดบอย ซงเกดภาวะหมดสตจาก myxedema มกจะมสาเหตชกน าตางๆ ดงน

1.อากาศทหนาวจด 2.การรบยากดประสาทกสวนกลาง เชน ยาคลายกงวล, ยานอนหลบ, ยาสลบ, ยาแกปวดชนด

เสพตดบางอยาง, ยารกษาโรคทางจตเวช เปนตน 3.การถกจ ากดการเคลอนไหว มผสงเกตวาภาวะนมากกวารอยละ 50 เกดในขณะทผปวยนอน

รกษาตวในโรงพยาบาล จงอาจเปนผลจากการถกจ ากดการเคลอนไหว, การไดรบยา, หรอ มโรคอนแทรกซอน

4.ภาวะทางเมตะบอลกทเสรมใหเกดอาการทางสมอง ไดแก ภาวะhypoventilation ภาวะhyponatremia ภาวะ hypoglycemia

5.การตดเชอ 6.อบตเหต 7.โรคหลอดเลอดสมอง 8.ภาวะท างานของหวใจลมเหลว 2.4 ภาวะฉกเฉนของโรคตดตอและการตดเชอ (Communicable and Infectious Dieses

Emergencies) เช น โรค ภ ม ค ม ก น บ ก พ รอ ง (Human Immunodeficiency Virus), วณ โรค (Tuberculosis), ทองเดนเฉยบพลน (Acute Diarrhea), pandemic illness, ไขเลอดออก (Dengue hemorrhagic fever),อสกอใส (Chicken pox) เรม (Herpes Zoster) เปนตน โรคภมคมกนบกพรอง (Human Immunodeficiency Virus) เชอนเมอเขาสรางกายจะไปท าลายเมดเลอดขาว ท าใหระบบ ภมคมกนในรางกายเสอมหรอบกพรองเปนผลท าใหเปนโรคตดเชอฉวยโอกาส อาการมกจะรนแรงและ เรอรงโดยจะเสยชวตในทสด ซงบคลากรทางการแพทยเปนบคคลทมความเสยงตอการตดเชอเอชไอวจากการปฏบตงานเกยวของกบการรกษาพยาบาลผปวย ควรใชมาตรการปองกน (Universal precautions) อยางเครงครด เมอตองปฏบตงานท มโอกาสสมผสถกเลอด น าเหลอง สารคดหลง หรอ

28

สงขบถายของผปวยวณโรค (Tuberculosis) เปนโรคทพบบอยในปจจบน โดยจะพบในผสงอาย ผท เปนโรคเอดส หรอ เบาหวาน, ผปวยโรคไตหรอเอสแอลอทตองทานยาเพรดนโซโลนอยนานๆ ผทรางกายออนแอท างานหนก พกผอนไมเพยงพอ ดมเหลาจด โดยผปวยจะมอาการออนเพลย เบออาหาร น าหนกลด มอาการครนเนอครนตว หรอเปนไขต าๆตอนบาย มเหงอออกตอนกลางคน มอาการไอ ระยะแรกๆ ไอแหงตอมาจะมเสหะไอมากเวลาเขานอนหรอตนนอนตอนเชา อาการไขและไอมกจะเรอรงเปนแรมเดอน ทองเดนเฉยบพลน (Acute Diarrhea) หมายถงการถายอจจาระเหลวบอย ปรมาณมากกวา 3 ครงหรอ ถายเปนมก หรอมกปนเลอดมากกวา 1 ครงใน 12 ชวโมง แบงไดเปน 2 ชนด คอ

1. ทองเดน เฉยบพลนตดเชอ ( Infective diarrhea) แบงเปน - อาหารเปนพษ (Food poisoning) เกดจากการรบประทานอาหารทเปนพษของเชอโรคปนเปอนอยมระยะฟกตวสนไปจนถงแสดงอาการทองรวงประมาณ 1-4 ชวโมง ผปวยจะมอาการปวดทอง อาเจยน - ทองรวงตดเชอเกดจากการรบประทานอาหารทมเชอโรคปนเปอนโดยเชอไวรสเปนสาเหตของทองเดนเฉยบพลนและมกจะมอาการไมรนแรง แตกรณเชอราทท าใหทองรวงมกพบในผปวยทมภมคมกนบกพรอง หรอผปวยมะเรงเมดเลอดขาว

2. ทองเดนเฉยบพลนไมตดเชอ (Non - infective diarrhea) ภาวะทองรวงไมเกยวของกบเชอโรคไดแก ยาและสารพษ ยาทเปนสาเหตของทองรวงทพบบอยคอยารกษาโรคเกาต ยารกษา หวใจเตน ผดปกต ยาปฏชวนะ สารจากเหดบางชนด ไขเลอดออก (Dengue hemorrhagic fever) เปนโรค ตดเชอทพบไดบอยจะพบมากในเดกอาย 5-9 ป สวนในกลมอาย 1-5 ปมแนวโนมพบไดมากขน ผปวยจะมอาการไขสงเกดขนโดยฉบพลน มลกษณะไขสงลอยตลอดเวลา (ทานยาลดไขมกจะไมลด) หนาแดง ตาแดง ปวดศรษะ กระหายน า ผปวยจะซมมกมอาการ เบออาหารและอาเจยนรวมดวย บางรายอาจมปวดทองบรเวณใตลนปหรอชายโครงขวาหรอปวดทองทวไป อาจมอาการทองผกหรอถายเหลว สวนมากมกจะไมมอาการคดจมก น ามกไหล หรอไอมาก แตบางรายอาจมอาการเจบคอ คอแดงเลก นอยหรอไอบางเลกนอย

2.5 ภาวะฉกเฉนทางอายรศาสตร Medical Emergencies) เปนปญหาทพบในหองฉกเฉน เปนจ านวนมาก ผปวยบางรายมปญหาวกฤต และอาจเสยชวตไดอยางรวดเรว เชน โรคหดชนดรนแรง (Acute Severe Asthma) ภาวะไขเฉยบพลน (Acute Fever) ภาวะชอกจากอะนาฟยแลกซส (Anaphylactic Shoke)และภาวะเอมโบลซมทปอด (Pulmonary Emboilsm) เปนตน โรคหดชนดรนแรง (Acute Severe Asthma) คอ การบบเกรงของหลอดลมทเกดขนอยางเฉยบพลน ผปวยมอาการหอบหดอยางรนแรง ไอถ เสหะเหนยวขน หายใจมสยงหวดตลอดเวลา และตองใชกลามเนอชวยหายใจ Status astmaticus ภาวะหอบหดชนดรนแรงทเปนตดตอกนนานๆ หลายชวโมง และไมตอบสนองตอวธการรกษา ตามปกต เชน การพนยา และฉดยา เปนตน ซงผปวยจะมอาการหอบเปนระยะๆ เชน ในขณะทมการเปลยนแปลงของอากาศในฤดฝน ในบางรายอาจไมมอาการ หรออาจมอาการเรอรง

29

ส าหรบโรคหดชนดรนแรงมกเกดขนกบผปวยทไดรบสารภมแพในปรมาณมาก ภาวะไขเฉยบพลน (Acute Fever) หมายถง การมอณหภมกายสงกวาปกต อาการไขสามารถเกดขนไดจากหลายระบบ เชน

1. ไขทเกดจากโรคระบบประสาทสวนกลาง พบไดในผปวยโรคหลอดเลอดสมองเฉยบพลน เชน ภาวะเลอดออกในชอง Subarachnoid, ภาวะกานสมองตาย เปนตน ภาวะเลอดออกในสมอง ผปวยทมภาวะเยอหมสมอง อกเสบ

2. ไขทเกดจากระบบหวใจผปวยทมภาวการณท างานของหวใจลมเหลวอยางรนแรงอาจมไข เนองจากการ หดตวของหลอดเลอดทผวหนง ซงเปนปฏกรยาตอบสนองตอภาวะไหลเวยนเลอดลมเหลว กรณผปวยทมภาวะเยอหม หวใจอกเสบเฉยบพลน

3. ไขทเกดจากระบบทางเดนอาหาร เชน เยอบบชองทองอกเสบ , ทางเดนน าดอกเสบ , ตบอกเสบจากไวรส เปนตน

4. ไขทเกดจากระบบทางเดนปสสาวะและระบบสบพนธ เชน การตดเชอททางเดนปสสาวะ, องเชงกรานอกเสบเฉยบพลน ภาวะชอกจากอะนาฟยแลกซส (Anaphylactic Shock) เปนภาวะฉกเฉนทางอายรศาสตรทพบนอย แตมความรนแรงมาก อาจเกดขนในเวลาอนรวดเรวหลงไดรบแอนตเจน ผปวยจะหายใจล าบาก ระบบการไหลเวยนเลอด ลมเหลว หรอเกดภาวะชอกโดยไมมอาการหายใจล าบาก ผวหนงอาจมผนคน ลมพษ บางรายมอาการคลนไส อาเจยน ปวดทอง ทองเดนรวมดวย แอนตเจนทท าใหเกดอะนาฟยแลกซสทพบบอยไดแก ยา โดยเฉพาะ ยาปฏชวนะ เชน Penicillin อาการผวหนงมผนแดงคน ลมพษ ตาบวม ปากบวม โดยมผลกระทบตอระบบทางเดนหายใจ เกดการหายใจอดกน เกดจากกลองเสยงบวม ขาดออกซเจน อาจท าใหเสยชวต ทางระบบหวใจ และหลอดเลอด เกดภาวะชอก ความดนเลอดต า ท าใหเกดภาวะกลามเนอหวใจขาดออกซเจน ระบบทางเดนอาหารมอาการคลนไส อาเจยน ทองเดน ภาวะเอมโบลซมทปอด (Pulmonary Embolism) ภาวะทมลมเลอดซงหลดจากกอนเลอดในหลอดเลอดด าจากสวนตางๆ ของรางกายไปอดหลอดเลอดแดง pulmonary ภาวะเอมโบลซมทปอด อาจเกดจากสาเหตอน ไขมน ไขกระดก ฟองอากาศ น าคร า อาการและอาการของภาวะเอมโบลซมทปอดไมมลกษณะจ าเพาะ และการตรวจทางหองปฏบตการทวไปไมสามารถใหการวนจฉยไดแนนอนจงถกมองขามไปจนอาจท าใหผปวยเสยชวต พบมากใน ผสงอายทมอาย 70 ปขนไป ผปวยอาจมาดวยอาการเจบแนนหนาอก ไอปนเลอด หวใจเตนเรว หายใจหอบเหนอย ไขสง คลายอาการของโรคหวใจจงจ าเปนตองเฝาระวงอยางใกลชดเมอยงไมสามารถวนจฉยได

2.6 ภาวะฉกเฉนทางระบบประสาท (Neurological Emergencies) กลมโรคระบบประสาท ทพบไดบอยใน หองฉกเฉน คอชนดของโรคหลอดเลอดสมองแตก (cerebral hemorrhage) มอตราการตายสง และถาเปนชนดหลอดเลอดสมองอดตน (cerebral thrombosis) มอตราการตายต า

30

อาการทวไปทอาจพบคอ ระดบความรสกตวของผปวย, อาการปวดหว อาการอาเจยน อาการและอาการแสดง ทเกดจากการระคายเคองของเยอหมสมอง อาการชก ความรวดเรวในการเกดโรค ประวตโรคหวใจ เบาหวาน ความดนเลอดสง เปนเครองชวยในการแยกโรคหลอดเลอดสมอง

2.7 ภาวะฉกเฉนทางสตนรเวชศาสตร Obstetric Gynecologic Emergencies) แมจะไมใช ปญหาเรงดวน แตมบางปญหาทอาจเปนอนตรายถงชวตไดเชน ภาวะตงครรภนอกมดลก (Ectopic pregnancy) หมายถงการฝงตวของไขทถกผสมแลวนอกโพรงมดลกโดยจะแสดงอาการหลง 3 เดอนแรกเมอไขทผสมแลวฝงตวเจรญเตบโตขนแลวจะแตกในทสดเกดการตกเลอดอยางรนแรง เปนสาเหตของการเสยชวตทพบมากในหญงตงครรภ ซงการตงครรภนอกมดลกจะพบได 2 แบบ คอ

1) การตงครรภนอกมดลกระยะเฉยบพลน หรอระยะทการตงครรภนอกมดลกแตกจะปวดทองมาก กดเจบ ทวไป แนนทอง อดอดหายใจไมออก นอนราบไมได ปวดราวไปทหวไหล อาจจะขางเดยวหรอทงสองขาง เกดอาการชอกเนองจากตกเลอดในชองทอง

2) การตงครรภนอกมดลกระยะเรอรงหรอระยะทการตงครรภนอกมดลกยงไมแตกอาจปวดหรอไมปวดทอง ไมชอก แสดงอาการไมชดเจน มเลอดเกาๆ ออกทางชองคลอด อาจมไขต าๆ WBC สงขน Hct, Hb ลดลง การพยาบาลมการซกประวต เฝาระวงอาการเปลยนแปลง วดสญญาณชพทก 15-30 นาท เตรยมผปวยพรอมทจะสงไปหองผาตดในกรณผปวยเสยเลอดมากจนชอก ควรไดรบการ ชวยเหลออยางทนทวงทโดยใหสารน าทางหลอดเลอดด า และเฝาระวงอาการเปลยนแปลงอยางตอเนอง ภาวะแทง (Abortion) หมายถงการสนสดของการตงครรภกอนทเดกจะมชวตรอด ซงการแทง แบงออกเปน 3 ชนด คอ

1) การแทงทเกดขนเอง (Spontaneous abortion) การแทงชนดนมกเกดจากการผดปกตของโครโมโซม โดยทวไปเดกจะเสยชวตไปแลวกอนจะมเลอดออกทางชองคลอด และมการแทงตามมา

2) ก ารท า แท ง ( Induced ห ร อ voluntary abortion) ซ งจ ะท า เ พ อ เป น ก ารร ก ษ า (Therapeutic abortion) ซงกระท าโดยแพทยหรอเปนการลกลอบท าแทงอยางผดกฎหมาย (Criminal abortion)

3) การแทงตดเชอ (Septic abortion) เปนผลทตามมาจากการท าแทงทผดกฎหมาย หรออาจเกดจากเชอทมอยในชองคลอด ปากมดลก หรอทวารหนก ลกลามเขาไปในมดลกท าใหเกดการแทงได การพยาบาล เมอมอาการปวดทองใหนอนพกผอนบนเตยงหรอกลบไปพกผอนทบานในกรณภาวะ แทงคกคาม และหามท างานหนก หามมเพศสมพนธ แตสามารถท ากจวตรประจ าวนได หากมไข หนาวสน มหนองออกจากชองคลอดแสดงวาการแทงตดเชอ อาจจะสญเสยบตรในครรภได พยาบาลควรใหก าลงใจ ภาวะฉกเฉนในหญงมครรภ พยาบาลในหนวยฉกเฉนจะตองมความสามารถทจะใหการ ชวยเหลอหญงตงครรภ โดยปญหาทพบ คอ

31

1) รกลอกตวกอนก าหนด (Abruptio placenta) ภาวะนท าใหเกดอนตรายทงมารดาและบตรในครรภ ผปวยจะมอาการเจบครรภ มเลอดออกทางชองคลอด และมการตกเลอดในมดลก ซงจะตองใหการชวยเหลอโดย

ก. การประเมนภาวะการณเสยเลอด และเตรยมเลอด ข. วดสญญาณชพ ประเมนภาวะชอก ค. เตรยมเปดเสนใหสารน าทางหลอดเลอดด า ง. ฟงเสยงหวใจเดกเปนระยะๆ จ. วดระดบมดลก และท าเครองหมายไว ถาขนาดโตขน เปนอาการแสดงของการตกเลอด

ภายในได ฉ. เตรยมผปวยท าผาตดเพอชวยชวตเดกทางหนาทอง การท าคลอดฉกเฉน (Emergency

delivery) การท าคลอดฉกเฉน พยาบาลในหนวยฉกเฉน จะตองมความสามารถในการประเมนและตดสนใจไดวาผปวยสมควรทจะท าคลอดในหนวยฉกเฉน หรอสามารถสงตอไปยงหองคลอดไดทนท ขอมลทใชในการประกอบการตดสนใจ ภาวะความดนโลหตขณะตงครรภ Hypertensive Disorder in Pregnancy) คอกลมความผดปกตของความดนโลหตสง พบกอนตงครรภ หรอเกดขนระหวางตงครรภอาจพบรวมกบอาการบวมและ/ตรวจพบ Protein ในปสสาวะ ถามอาการรนแรงอาจมอาการชก หมดสต

2.8 ภาวะฉกเฉนทางกระดก (Orthopedic Emergencies) การบาดเจบของกระดกและขอทพบไดบอยเมอเกดอบตเหต ไดแก

1. กระดกหก (Fracture) 2. ขอเคลอน (Dislocation) 3. ขอแพลง (Sprain) 4. ขอเคลด (Strain) กระดกหก หมายถง การทโครงสรางหรอสวนประกอบของกระดกถกแยก

ออกจากกน อาจเปนการแตกแยกโดยสนเชงหรอยงมบางสวนตดกนอย หรออาจมชนสวนของกระดก ทหกเคลอนไปเกยซอนกน ยงมผวหนงปกคลมอย เรยกวา กระดกหกแบบธรรมดา แตหากเปนกรณทกระดกหกแทงทะลออกสภายนอก เรยกวา กระดกหกแบบมบาดแผล โดยภาวะฉกเฉนทางกระดกอาจเกดจากการบาดเจบของอวยวะภายใน หรอเสยเลอดมากจากกระดกหกเอง และอาจท าให เกดการสญเสยหนาทอยางถาวร เนองจากเสนเลอด เสนประสาททอยสวนปลายถกกด ขอเคลอน หมายถง การทผวของขอเคลอนออกจากกนโดยตลอด สวนการเคลอนออกจากกนเพยงบางสวน โดยยงมสวนของผวสมผสกนอยเรยกวา Subluxation เมอขอเคลอนจะมผลท าใหเกดอนตรายตอเนอเยอโดยรอบขอ อาจมการฉกขาดของ ligament มอาการปวดบวมขยบและเคลอนไหวขอไมได กดเจบ ความเจบปวดในผปวยขอเคลอนจะมมากกวาความเจบปวดในรายทกระดกหก ซงอบตเหตทมความรนแรงมกเปน

32

สาเหตใหเกดกระดกหกและเคลอนเกดอนตรายตอเสนประสาทไขสนหลง เปนสญญาณอนตรายในรายทมการเคลอนของกระดกสนหลง สวนคอ เมอเกดการเคลอนของกระดกสงทผปวยบอก คอ อาการเจบปวดทรนแรงและไมสามารถเคลอนไหว ขอทมพยาธสภาพได ต าแหนงทเกดการเคลอนไดบอย คอ ขอไหล เปนการเคลอนมาดานหนา anterior and subcoracoid สวนการเคลอนของขอศอกมสาเหตมาจากการหกลม โดยการกระแทกเกดอาการผดรป ขอแพลงเปนการฉกขาดของเสนเอนหมขอ (ligament) ซงอาจขาดบางสวนหรอขาดตลอด ขอแพลง แบงได 3 ระดบ คอ เลกนอย ปานกลาง และรนแรง ในรายทขอแพลงเลกนอย (mild sprain) ไฟเบอรของเสนเอนหมขอมการฉกขาดไปเพยง เลกนอยเสนเอนยงคงแขงแรงพอทจะท าหนาทได สวนขอแพลงระดบปานกลาง (moderate sprain) มการฉกขาดของเสนเอนหมขอบางสวน ท าใหสญเสยการท างานบาง การปองกนไมใหมการฉกขาดเพมมากขนจงเปนสงส าคญ สวนกรณ ขอแพลง อยางรนแรง (Severe sprain) เสนเอนหมขอขาดออกจากกนโดยตลอด อาจจะขาดจากจดทเกาะหรอขาดตลอดภายในตวของเสนเอน อาการแสดงเมอขอไดรบบาดเจบเพยงเลกนอย ขอจะยงคงมความมนคง มการฉกขาดของเสนเอนและเยอหมขอ มเลอดออกเลกนอย ซงในระยะแรกจะยงคงใชขอนนไดอกเลกนอย ตอมาจะมการบวมของเนอเยอออน (Soft tissue) และมเลอดออกในขอ ท าใหผปวยไมสามารถใชขอนนได ขอเคลด หมายถงการทเสนเอนหรอกลามเนอถกยดออกหรอถกใชงานมากเกนไป แบงออกเปน 2 ชนด คอ การฉกขาดของกลามเนอแบบเฉยบพลน (Acute muscle) และแบบเรอรง (chronic muscle strain) อาการแสดงจะพบวากดเจบบรเวณทเปนผวหนงจะมจ าเลอดนนขน ท าใหมอาการปวดและกดเจบ มเลอดออก ซงเลอดจะออกมาภายนอกหรอเลอดออกเขาไปในชนกลามเนอ ท าใหผวหนงบรเวณนนมอาการบวม มรอยฟก ช า เลอดซมใตผวหนงเปนจ าๆ เขยวช า (echymosis)

2.9 ภาวะชอก (Shock Emergencies) หมายถงภาวะทเนอเยอตางๆทวรางกายไดรบเลอดไมเพยงพอ อนสบเนองมาจาก สาเหตตางๆ ทท าใหระบบไหลเวยนของโลหตลมเหลว ซงจะท าใหอวยวะส าคญๆของรางกาย เชน หวใจ สมอง ไตมอาการขาดเลอด และท าหนาทไมได สาเหตภาวะชอกจากปรมาตรของเลอดลดลง เชน การตกเลอดจากบาดแผล ตกเลอดหลงคลอด แทงบตร อาเจยนเปนเลอดหรอถายเปนเลอด ไขเลอดออก จากการสญเสยน า เชน ทองเดนรนแรง อาเจยนรนแรง บาดแผลไฟไหมน ารอนลวก การสญเสยภายใน เชน เลอดตกในครรภนอกมดลก กระดกหก ภาวะชอกจากระบบประสาท ( Neurogenic shock) เกดโดยผานทางระบบประสาทอตโนมต และศนยควบคมหลอดเลอด ท าใหหลอดเลอดทวรายกายขยายตว เปนผลท าใหความดนเลอดต า เชน ตกใจ เสยใจ เจบปวดรนแรง ไขสนหลงไดรบบาดเจบ ไดยานอนหลบหรอยาสลบ ภาวะชอกจากโรคตดเชอ(Septic shock) ซงเกดจากพษของแบคทเรย เชน ภาวะโลหตเปนพษ ปอด อกเสบ ถงน าดอกเสบ ทอน าดอกเสบ กรวยไตอกเสบ เยอบมดลกอกเสบ จากการท าแทง ภาวะชอกทเกยวของกบหวใจ(Cardiogenic shock) เชน กลามเนอหวใจตายจากโรคหวใจขาดเลอด ลน หวใจตบ กลามเนอหวใจเตนผดจงหวะ ปอดทะล ภาวะ

33

สงหลดอดตนหลอดเลอดแดง ภาวะชอกจากการแพ หรอภาวะไวเกน(Hypersensitivity shock หรอ Anaphylactic shock) เชน แพเพนซลลน แพเซรมตางๆ แพพษของแมลงตางๆ ภาวะชอกจากระบบ ตอมไรทอ(Endocrinic shock) เชน ภาวะวกฤตจาก ตอมหมวกไตฝอ จากการใชยาประเภทสเตอรอยดนานๆ การประเมนผปวยภาวะชอก(Nursing Assessment) การประเมนผปวยภาวะชอก หรอระยะเรมแรกของภาวะชอกไดอยางรวดเรวและใหการชวยเหลอผปวย ไดทนทวงทและปลอดภย จะตองประเมนและบนทกอาการและอาการแสดงของผปวยดงน คอ

1.ชพจรเบาเรว ความดนโลหต Systolic จะต ากวา 80 ม.ม.ปรอท และ pulse pressure จะแคบ เนองจากม Cardiac Output ลดลง

2.หอบเหนอยหรอหายใจเรวกวาปกต เนองจากมการเปลยนแปลงดาน metabolism 3.เหงอออก ตวเยน ซด รมฝปาก เลบมอและเลบเทาอาจเขยว เนองจากเสนเลอดสวนปลาย

หดตว 4.การเปลยนแปลงสภาวะทางสมอง เนองจากสมองไดรบเลอดและออกซเจนไมเพยงพอจะเกด

อาการเรมแรก คอ กระสบสาย กระวนกระวาย ดนรน สบสนความรสกตวหรอความคดอานลดลง หลกการพยาบาลผปวย การรกษาพยาบาลสวนใหญตองหาสาเหตใหไดและรกษาตามสาเหต

นนๆ แตโดยทวไปจะใหการชวยเหลอ ดงน

1. ทางเดนหายใจ โดยตรวจดในปาก ล าคอ วามสงแปลกปลอมใดๆ ไปอดกนอยหรอไม เชน เสมหะ ฟนปลอม เปนตน การเอาสงเหลานนออกเพอใหทางเดนหายใจโลง ซงบางรายอาจตองใสทอ ชวยหายใจ หรอเจาะคอ ควรเตรยมเครองมอใหพรอมสามารถใชไดทนท

2. ใหออกซเจนในอตรา 8-10 ลตรตอนาท 3. ใหสารน าทดแทนทางหลอดเลอดด า เพอใหผปวยไดรบน าไดเพยงพอ ถาหาเสนไมไดอาจ

เตรยมชวยแพทยในการผาตดหาเสนเลอด 4. วดความดน เลอดสวนกลาง (Central venous pressure หรอ CVP) เพอจะค านวณ

ปรมาตรของสารน าทจะใหผปวยตามความตองการ 5. บนทกสญญาณชพทก 15 นาท เพอดการเปลยนแปลงของผปวย 6. ใสสายสวนปสสาวะคาไว และบนทกปรมาตรตอชวโมง ปรมาณปสสาวะมความส าคญมาก

ในการบอกถงความเพยงพอของ Cardiac Output และสถานภาพของ renal perfusion ตามปกต ปสสาวะจะอยในระหวาง 30-50 ml/hr.

2.10 แผลและการจดการกบแผล (Wound and Wound Management) การพยาบาลในหนวยฉกเฉนจะตองมประสบการณเกยวกบการใหการรกษาเบองตนแกผปวยทบาดแผลเลกนอยจนถงบาดแผลฉกรรจ การตดสนใจในการใหการรกษาจะสงผลถงการหายของแผล และลกษณะของแผล

34

เปนซงเปนผลทจะตามมา เมอแผลหายแลว โดยชนดของบาดแผล จ าแนกตามลกษณะของบาดแผลไดดงน

1.แผลฟกช า และมอาการบวมแผลลกษณะนเกดจากการถกกระแทก หรอถกทบดวยของแขง ถาแผลมอาการบวมมากแสดงวามการฉกขาดของเสนเลอด

2.แผลถลอก เกดจากการทผวหนงไถลหรอครดกบพนผวทหยาบท าใหผวหนงชนบน หลดหายไป มเลอดซมออกใหเหน

3. แผลฉกขาด เปนแผลทเกดจากวตถทไมมคมแตแรงพอทจะท าใหผวหนงฉกขาดได แผลในลกษณะน ขอบแผลมกจะขาดกะรงกะรงมเลอดออก การหามเลอดใชผาสะอาดกดลงบนบาดแผล แลวใชผาพนไว

4. บาดแผลทมผวหนงหลดหรออวยวะถกตดขาด บาดแผลชนดนผวหนงถกดงหลดเปนบาง สวน การตดขอบแผลเรยบจะชวยใหเยบไดงายขน แผลถกฟนหรอถกตดจนอวยวะขาด เชน นว ใชผาสะอาดปดแผลและหามเลอด ส าหรบชนสวนทขาดใชผาสะอาดชบน าเกลอหอไวและใสถงพลาสตก ทสะอาดมดใหแนน แชในน าแขง

5. แผลถกแทงดวยของแหลม ความรนแรงของบาดแผลชนดนขนอยกบบรเวณทถกแทง ความลกและการท าลายของเนอเยอ ถาลกมากจะเปนอนตรายตออวยวะภายใน เชน หลอดเลอด ประสาทและเอน

6. แผลถกยง ปนทมกระสนหวเดยวและความเรวต าแผลจะไมท าลายเนอเยอมาก แผลจาก ปนทมความเรวสงเนอเยอจะถกท าลายมาก

7. บาดแผลทมสงแปลกปลอมตกคางอย แผลทมสงแปลกปลอมฝงลกอยในแผลจะมองไมเหนจากปากแผลแตผปวยจะบอกไดวาสงนนคออะไร เชน เขมเยบผาหกคาอยในแผล ถกเสยนต าหรอเศษแกว เศษโลหะ ทมองเหนได เชน เบดตกปลา

3. ดานภาวะฉกเฉนจากการบาดเจบ (Trauma Emergencies)

3.1 กลไกการบาดเจบ (Mechanism of Injury) กลไกการเกดบาดเจบจากแผลทะลทะลวง กระทบกระแทก ถกท ารายรางกาย วตถแปลกปลอม รถยนต จกรยานยนต คนเดนถนน ผลดตกหกลม และการเลนกฬา

3.2 การประเมนทางการพยาบาลและการชวยฟนคนชพผบาดเจบ (Nursing Assessment and Trauma resuscitation) การประเมนทางการพยาบาล สาเหตทท าใหผปวยตองมารบบรการของหนวยงานอบตเหตและฉกเฉนดวย ปญหาการไดรบอบตเหตโดยตรงตอศรษะและหนาถกกระแทกท าใหมเลอดออกอาจรนแรงตอระบบทางเดนหายใจ อาจท าใหผปวยหมดสต อบตเหตบรเวณล าคอ เชน จากการถกยงผานหลอดลม ตองดแลทางเดนหายใจอยางรวดเรว เกดจากการหายใจถกกด ผปวย

35

ถกไฟไหมไฟลวก ส าลกควน สงแปลกปลอม เปนสาเหตทท าใหเกดการอดกนของทางเดนหายใจ ไดแกการส าลกอาหาร การชวยฟนคนชพผบาดเจบ หลงจากการชวยบ าบดอาการทางระบบหายใจแลว ผปวยยงไดรบอากาศไมเพยงพอหรอยงหายใจล าบาก โดยเฉพาะเมอผปวยหยดหายใจ หวใจจะหยด เตน อาการและอาการแสดงในระยะแรกผปวยจะกระสบกระสาย ชพจรเบาเรว เหงอออกมาก ตอมาอาจซด เขยว หมดสต ไมหายใจ กลามเนอออนแรง บางคนมอาการชกกระตกของกลามเนอ การชวยเหลอไหลเวยนโลหต โดยการนวดหนาอก การกระตกหวใจโดยการใชไฟฟา การใหสารน าทางหลอดเลอดด า การใหยา การดแลตอเนองหลงจากการชวยฟนคนชพ ผปวยควรไดรบการดแลตอเนองอยางใกลชด หลงการชวยฟนชวตไดผลส าเรจ การจดระบบการชวยฟนชวต การชวยฟนชวต เปนการท างานเปนทม บคลากรจะตองไดรบการฝกใหท างานสอดคลองกนทกคน ควรรหนาทเพราะเวลาเปนสงส าคญมาก ทม CPR จะตองมการซอมและดแลอปกรณ เครองมอ ยาทจ าเปนพรอมใชไดทนท

3.3 การบาดเจบทางชองทองและทางเดนปสสาวะ (Abdominal and Urologic trauma) การบาดเจบ ชองทอง (Abdominal trauma) การบาดเจบบรเวณชองทองเกดไดทง Blunt trauma และ Penetrating trauma เปนการบาดเจบทมแผลทะลเขาชองทอง เชน ถกยง ถกแทง เปนตน

3.4 การบาดเจบจากแผลไหม Burn trauma) บาดแผลไหม หมายถง แผลประเภทหนง ทผวหนงถกเผาไหมหรอเนอเยอ เปลยนแปลงไป เพราะรางกายสมผสกบความรอน สารเคม กระแสไฟฟาหรอรงส การบาดเจบทเกดขนอาจมเพยงเลกนอยจนถงรนแรงทท าอนตรายตอผวหนง บางครงท าลายเนอเยอชนลกใตผวหนงถงกลามเนอ ภาวะวกฤตของผทไดรบภยนตรายจนเกดบาดแผลไหม กอใหเกดพยาธสภาพทงรางกายและจตใจอยางรนแรง เนองจากบาดแผลไหมตาง จากบาดแผลชนดอนทงดานสรรวทยา พยาธวทยาและภาวะแทรกซอนทเกดขนภายหลง เพราะเมอไมมผวหนงปกคลม จะเปนเหตใหเชอโรคเขาสรางกาย อนกอใหเกดการตดเชอ เนอตาย และความพการตางๆ ถาบาดแผลไหมเพยงเลกนอยกสามารถหายไดในระยะเวลาไมนาน สวนบาดแผลไหมทลกตองการเวลาในการรกษาพยาบาลนานกวา เมอเกดบาดแผลไหมจะมผลท าใหเกดการเปลยนแปลงระบบตางๆ ของรางกายดงน

1. เสยน าและความรอนออกทางผวหนง ได 1500-2500 มลลลตร/วน ถาไหมเกรยมเหมอน ถายอาจเสยน าได ถง 2500-7500/วน ถาน าระเหยออกจากผวหนง 1000 มลลลตรจะเสยพลงงานหรอความรอน 560 กโลแคลอร รางกายเพมอตราการเผาผลาญเพอใหเกดพลงงาน รางกายจะออนแอเกดการตดเชอไดงาย

2. การรวของสารน าจากหลอดเลอด ท าใหเลอดมความเขมขนสงขน มความหนดเพมขน การไหลเวยนของเลอดไปเลยงอวยวะตางๆ ของรางกายไมเพยงพอ เนอเยออาจเกด necrosis และอวยวะ

36

สวนนนท างานไมไดตามปกต เมอน าในหลอดเลอดลดลง จะน าไปสภาวะชอก ซงพบมากในระยะ 48 ชวโมง

3. การเปลยนแปลงของอเลคโทรลยท ทเกดความไมสมดลคอ โซเดยมและโปแตสเสยม 4. เมดเลอดแดง ถกท าลายจากความรอน แตกงาย อายสน ท าใหเลอดมความเขมขน บาด

แผลกวาง เมดเลอดแดงถกท าลายมาก บาดแผลไหมวธค านวณสวนตางๆ ของรางกายเปนสวนละเกาเปอรเซนตดงน ศรษะและล าคอ 9% แขนขางละ 9% ล าตวดานหนา 18% ล าตวดานหลง 18% ขาขางละ 18% อวยวะสบพนธ 18% 3.5 2.6 ศนยประสำนกำรปฏบตในกำรรกษำผลประโยชนของชำตทำงทะเล (ศรชล.)

นโยบายและยทธศาสตรในการแกไขปญหาและรกษาผลประโยชนของชาตทางทะเล พ.ศ. 2536 ซงคณะรฐมนตรไดใหความเหนชอบ เมอ 11 พฤษภาคม 2536 ไดก าหนดยทธศาสตรการด าเนนงาน ขอ 3.6 ใหมการวางแผนและประสานงานระหวางสวนราชการตางๆ อยาง ใกลชด รวมทงอาจจดใหมหนวยเฉพาะกจตามความเหมาะสม เพอใหมการปราบปรามการกระท าผด บางอยางในทะเล การใหความชวยเหลอผประสบภย การใหความคมครองปลอดภยและสวสดการ ของประชาชน การควบคมดแลการเขามาของบรรดาเรอทองเทยว ทงในเรองตวบคคลและละการ กระท าผดตางๆ ทแอบแฝงมากบการทองเทยว

กำรจดตง ศรชล. ส านกงานสภาความมนคงแหงชาต (สมช.) ไดเสนอรฐบาลใหมการจดตง ศรชล. เพอใหเปนศนยกลางในการประสานการปฏบตรวมกบสวนราชการทเกยวของทเปนหนวยปฏบตการ ในทะเล ไดแก กรมประมง กรมศลกากร กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง กรมเจาทา กองบงคบ การต ารวจน า โดยมศนยปฏบตการกองทพเรอ (ศปก.ทร.) เปนศนยกลางในการประสานการปฏบต และสวนราชการทเขารวมใน ศรชล. ยงคงปฏบตงานตามภารกจเหมอนปกต โดยมโครงสรางและอ านาจหนาทตามกฎหมายของหนวยตางๆ ไมเปลยนแปลง ศรชล. ไดจดตงขนตามมตสภา ความมนคงแหงชาต เมอ 10 มนาคม 2540 และมตคณะรฐมนตร เมอ 17 เมษายน 2540 ไดเปดด าเนนการอยางเปนทางการตงแต 9 มกราคม 2541 โดยมโครงสรางการด าเนนงาน ดงน

1) ประสานการปฏบตกบหนวยตางๆ ในการปองกนและปราบปรามการกระท าผดกฎหมาย ในทะเล ตลอดจนกจกรรมทางทะเลอนๆ ในสวนทเกยวของใหเปนไปตาม นโยบายของรฐบาล ซงไดแก

(1) การรกษากฎหมายทะเล ประกอบดวย - การปองกนและปราบปรามยาเสพตดใหโทษ - การปองกนและปราบปรามการลกลอบและหลกเลยงการ ขนสนคาเลยงภาษศลกากร - การปองกนและปราบปรามการกระท าอนเปนโจรสลด

37

– การปองกนและปราบปรามการกระท าความผดเกยวกบ กฎหมายโบราณสถาน โบราณวตถ ศลปวตถ และพพธภณฑสถานแหงชาต

- การปองกนและปราบปรามการลกลอบเขาเมองโดยผด กฎหมาย - การปองกนและปราบกรามการกระทาผดเกยวกบกฎหมาย ประมง - การปองกนและปราบปรามการกระท าผดเกยวกบกฎหมาย ปาไมตางๆ การปราบปราม

การกระท าผดเกยวกบการคมนาคมและการขนสงทางน า - การปราบปรามการกระทาผดเกยวกบกฎหมายสงแวดลอม - การปราบปรามการกระท าผดเกยวกบกฎหมายแรงงาน - การปองกนและปราบปรามการกระท าความผดเกยวกบ สถานทผลตปโตรเลยมในทะเล (2) การชวยเหลอประชาชนและผประสบภยทางทะเล ประกอบดวย - การรกษาความปลอดภยทางน าในทะเล - การชวยเหลอประชาชนทประสบภยพบตตางๆ ในทะเล (3) การคมครองและรกษาผลประโยชนของชาตทางทะเล ประกอบดวย - การชวยเหลอและคมครองการท าประมงทประกอบอาชพ โดยสจรต - การควบคมและตรวจตราการสญจรทางทะเล - การคมครองแทนขดเจาะและผลตปโตรเลยม/แหลง ทรพยากรทางทะเล - การสนบสนนการทองเทยวทางทะเลและบรเวณชายฝง (4) การอนรกษและฟนฟสภาพแวดลอมทางทะเล ประกอบดวย - การอนรกษและฟนฟสภาพแวดลอม - การปองกนและขจดคราบน ามน และมลพษตางๆ ในทะเล (5) สนบสนนกจทจดตงเปนศนยฯอยแลว ประกอบดวย - ศนยอ านวยการเฉพาะกจปราบปรามการลกลอบน าเขา น ามนเชอเพลงทางทะเล - ศนยประสานงานคนหาและชวยเหลออากาศยานและเรอ ประสบภย - ศนยควบคมการปฏบต ในการปองกนและขจดมลพษทาง น าเนองจากน ามน 2) ประสานการปฏบตในระดบนโยบาย กบคณะกรรมการอ านวยการ และประสานการปฏบต

ตามนโยบายความมนคงแหงชาตทางทะเล และสวนราชการตางๆ 3) รวบรวมขาวสารขอมลตางๆ และกระจายขาวใหกบหนวยทเกยวของ ไดรบทราบ 4) ตดตาม และประเมนผลการปฏบตงานของหนวยตางๆ ด าเนนการ ประชาสมพนธการ

ด าเนนการของ ศรชล. และหนวยปฏบตตางๆ เปนสวนรวมอยางตอเนอง

38

5) ควบคมการปฏบตของศนยประสานการปฏบตในการรกษา ผลประโยชนของชาตทางทะเล (ศรชล.) ซงเปนหนวยปฏบตงานในทะเล โดยแบงตามพนทรบผดชอบ ทก าหนดโดยม ศรชล. เขตทจดตงขน ดงน

(1) ศนยประสานการปฏบตในการรกษาผลประโยชนของชาตทาง ทะเล เขต 1 (ศรชล. เขต 1) มพนทรบผดชอบในอาวไทยตอนบน ซงรวมถงอาวรปตว ก. ลงมาจนถง เสนแนวรอยตอระหวางจงหวดชมพร และจงหวดสราษฎรธาน มกองบงคบการ ศรชล. เขต 1 (บก.ศรชล.เขต 1) ตงอยทกองบญชาการกองทพเรอภาคท 1 อ าเภอสตหบ จงหวดชลบร

(2) ศนยประสานการปฏบตในการรกษาผลประโยชนของชาตทาง ทะเล เขต 2 (ศรชล. เขต 2) มพนทรบผดชอบอาวไทยตอนลาง ตงแตเสนแนวรอยตอระหวางจงหวดชมพร และจงหวดสราษฎรธาน ลงมาจนถงชายแดนทางทะเลตดตอกบประเทศมาเลเซย มกองบงคบการ ศรชล. เขต 2 (บก. ศรชล. เขต 2) ตงอยทกองบญชาการกองทพเรอภาคท 2 อ าเภอเมอง จงหวดสงขลา

(3) ศนยประสานการปฏบตในการรกษาผลประโยชนของชาตทาง ทะเล เขต 3 (ศรชล. เขต 3) มพนทรบผดชอบดานทะเลอนดามนทงหมด โดยมกองบงคบการ ศรชล. เขต 3 (บก.ศรชล.เขต 3) ตงอยทกองบญชาการ กองทพเรอภาคท 3 จงหวดภเกต

6) ปฏบตตามแผนและงานพเศษอนๆ ตามทส านกงานสภาความมนคง แหงชาต (สมช.) และรฐบาลมอบหมาย

กำรด ำเนนงำน ศรชล. ตงอยท ศนยปฏบตการกองทพเรอ (ศปก.ทร.) พระราชวงเดม เขตบางกอกใหญ กรงเทพมหานคร มเสนาธการเรอ/ผอ านวยการศนยปฏบตการกองทพเรอ เปนผอ านวยการศนยฯ (ผอ.ศรชล.) มคณะกรรมการบรหารฯ ซงประกอบดวย อธบดหรอ หวหนาสวนราชการทเกยวของกบกจกรรมทางทะเล ท าหนาทรวมบรหารการปฏบตงานของ ศรชล. ในการก าหนดนโยบาย การปฏบต หรออนๆ โดยม ผอ.ศปก.ทร. เปนประธานคณะกรรมการบรหารฯ อกต าแหนงหนง และจดตงกองบงคบการ ศรชล. โดยมฝายอ านวยการทประกอบดวย ผแทนจากสวน ราชการตางๆ ทเกยวของ และมเจาหนาทปฏบตการในกองบงคบการศนยฯ ซงจดจากก าลงพลของ กองทพเรอปฏบตงานตลอด 24 ชวโมง ส าหรบก าลงพลจากสวนราชการอนๆ จะปฏบตงานในทตงปกต โดยสามารถตดตอประสานงานกบกองบงคบการศนยหรอฝายอ านวยการจากสวนราชการตางๆ ไดโดยตรง

ขอบเขตกำรปฏบตและพนทปฏบตกำร การปฏบตในการรกษากฎหมาย มพนทปฏบตการทงดานอาวไทยและทะเลอนดามน โดยมขอบเขตรบผดชอบอยภายในทะเลอาณาเขต (12 ไมลทะเล จากเสนฐานตรง) และขยายการปฏบตไปถงเขตตอเนอง เขตไหลทวป/เขตเศรษฐกจจ าเพาะ และในทะเลหลวงไดตามทก าหนดไวในกฎหมายแตละฉบบ ซงมหนวยรบผดชอบตามพนททางทะเล โดยเปนไปตาม กฎหมายทประกาศใหอ านาจหนาทแกเจาหนาทไวส าหรบภารกจทปฏบตนน

39

กำรปฏบตงำนของ ศรชล. ศรชล. มลกษณะของการปฏบตงานเปนศนยรวมในการประสานงาน โดยสวนราชการตางๆ ยงคงมโครงสรางของหนวยงานทางทะเลตางๆ และอ านาจหนาทตามกฎหมายไมเปลยนแปลงหนวยงานตางๆ ทมหนาทรบผดชอบในการด าเนนการตางๆ ยงคงปฏบตหนาทนนๆ ไปตามปกต โดยทก าลงของสวนราชการตางๆ จะไมขนการควบคมทางยทธการโดยตรงกบ ศรชล. หรอ ศรชล.เขต แตเปนการประสานงาน โดย ศรชล.เขต สามารถนดหมายหรอรองขอเรอจากหนวยตางๆ เพอมาปฏบตงานรวมไดเปนครงคราว หรอเมอมเหตการณ และมการประสานงานดานขอมลขาว กรอง และการปฏบตระหวางสวนราชการทเกยวของ ทงในสวนกลางและในพนทปฏบตการโดยใกลชด ทงนสวนราชการทเปนหนวยปฏบตในทะเลตางๆ จะแจงทตงการวางก าลง และแผนการลาดตระเวนให ศรชล.เขตในพนทรบผดชอบทราบ รวมทงแจงการออกเรอ จดเรอให ศรชล.เขตทราบ ทงนเพอใหสามารถมองเหนภาพการปฏบตการไดเปนภาพรวม และเพอการประสานแผนใหเกด ประสทธภาพสงสด โดยมการก าหนดขายการตดตอสอสาร และตวบคคลทจะต ดตอประสานงาน ระหวางหนวยไดโดยตรง รวมทงมการประชม เพอประเมนผลการปฏบตงานรวมกนอยางตอเนอง

การใชก าลงระหวางสวนราชการตางๆ ทงในสวนกลาง และในพนท เพอใหการปฏบตในทะเล มประสทธภาพ เปนไปอยางรวดเรว ลดความซ าซอนในการปฏบต มการด าเนนการ ดงน

1) ประสานการวางแผนในการวางก าลง และการลาดตระเวนของหนวย ก าลงตางๆ ในแตละ ศรชล.เขต ใหเกดประสทธภาพในการปฏบตงานสงสด และไมใหเกดความ ซ าซอนในการปฏบตงาน

2) ก าลงของสวนราชการตางๆ จะไมขนการควบคมทางยทธการตอ ศรชล.เขต แต ศรชล.เขต ตางๆ สามารถประสานการปฏบต และนดหมายก าลงของสวนราชการตางๆ ในการปฏบตการรวมกนไดเปนครงคราว หรอใหปฏบตการตดตาม ตรวจสอบ และจบกมตามขอมล ขาวสารทไดรบ

3) ศรชล.เขต รวบรวมขอมล การวางก าลง และการลาดตระเวนของ หนวยในพนทเปนภาพรวม แลวแจงใหหนวยตางๆ ทราบตามหวงเวลาทเหมาะสม ทงนเพอใหสามารถทราบสถานภาพของก าลงไดตลอดเวลา

4) หนวยปฏบตในทะเลในพนทตางๆ แจงการออกเรอ จอดเรอ และ ต าบลทของเรอในเวลาเทยงวน ขณะทเรออยในทะเล และให ศรชล.เขต แตละพนทพลอตต าบลทของเรอเพอใหสามารถต าบลของหนวยตางๆ อยตลอดเวลา อนจะท าใหการปฏบตตางๆ เปนไปอยางมประสทธภาพ และสามารถพจารณาจดเรอทอยใกลกบเหตการณมากทสดออกการปฏบตการ

5) เมอมการปฏบตการรวมของก าลงหนวยตางๆ หนวยของ ทร. จะท าหนาทอ านวยการปฏบตใหเปนเอกภาพและดแลดานความปลอดภยเปนสวนรวม

6) ก าหนดตวบคคล และขายการสอสาร ในการตดตอประสานงาน ระหวางหนวยงานทเกยวของในแตละท เพอความรวดเรวในการปฏบตงาน และปองกนการรวไหลของขาวสารขอมลทเปนความลบ

40

7) ประสานและรวมมอหนวยงานทางบกในพนทรบผดชอบอยางใกลชด รวมทงประสานความรวมมอ ในการตรวจสอบ ตรวจคน จบกม และด าเนนคดตามกฎหมายจนถง ทสด โดยมการประสานงานระหวาง เจาหนาทของสวนราชการตางๆ ทเกยวของโดยใกลชด

8) มการฝกซอมปฏบตงานรวมกนภายใน ศรชล.เขต ปละ 1 - 2 ครง หรอตามหวงเวลาทเหมาะสม

หนวยงานทเกยวของในการรกษาผลประโยชนของชาตทางทะเล สวนราชการทเขารวมปฏบตงานใน ศรชล. ไดแก สวนราชการทมหนาท รบผดชอบในงานทางทะเล โดยแบงเปน 2 สวน คอ หนวยปฏบตการหลกและหนวยปฏบตการรวม ดงน

1) หนวยปฏบตการหลก ไดแก กองทพเรอ กองบงคบการต ารวจน า กรมศลกากร กรมเจาทา กรมทรพยากรทางทะเลและชายฝง และกรมประมง

2) หนวยปฏบตการรวม ไดแก กระทรวงตางประเทศ กระทรวงแรงงาน และสวสดการสงคม การทองเทยวแหงประเทศไทย ส านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปราม ยาเสพตด ส านกงานตรวจคนเขาเมอง กรมปาไม กรมสรรพสามต กรมควบคมมลพษ กรมทรพยากร ธรณ กรมศลปากร และกรมปองกนและบรรเทาสาธารณภย

2.7 งำนวจยอนๆ ทเกยวของ

ทพวรรณ หนทอง (2555) ท าการศกษา บรการสงตอผปวยของหนวยบรการปฐมภมบนเกาะแหงหนงในจงหวดกระบ พบวา ปญหาของผใชบรการ คอการเดนทางออกจากเกาะ การเคลอนยายและขนสงผปวย ขาดเครองมอ บคลากรไมเพยงพอ โดยมแนวทางทผใชบรการเสนอคอ จดหาพาหนะน าสงผปวยตลอดเวลา เพมบคลากรทมความร ความสามารถในการรกษา และผใหบรการเสนอ คอการจดหาหนวยงานทสนบสนนเครองมอ มเรอน าสงผปวย พฒนาศกยภาพเจาหนาท สนบสนนความร แกประชาชน อบรมเจาหนาททไมใชพยาบาลและการแพทยทางไกล สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต (2558) ท าการศกษา ทบทวนวรรณกรรมเพอถอดบทเรยนในการจดการภยพบตของประเทศตางๆพบวา การบรการดานการแพทยฉกเฉน (Service delivery) การบรการดานการแพทยฉกเฉนในระยะกอนเกดเหตและระหวางเกดเหตมความแตกตางกน การใหบรการในระยะกอนเกดเหตจะเปนการเตรยมความพรอมของทงเจาหนาทและประชาชน โดยการฝกซอมการใหบรการดานการแพทยฉกเฉน การบรการดานการแพทยฉกเฉนระหวางเกดเหต เปนการบรการโดยทมปฏบตการฉกเฉนเคลอนท ซงมชอท เรยกแตกตางกนออกไปทง DMAT , SMUR, MERT,JDR,J-DMAT ของประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศฝรงเศส ประเทศแคนาดา ประเทศสหราชอนาจกรองกฤษและประเทศญปน ระบบการบรการฉกเฉนในแคนาดาเปนการผสมผสานการใหบรการ ในหลากหลายระดบจากหนวยงานภาครฐ โรงพยาบาล ภาคธรกจ และภาคประชาสงคมทมจตอาสา ดงนนระบบการแพทยฉกเฉนในแคนาดาจงขนอยกบหนวยงานองคกรปกครองในพนท ทงน 13 เมอง

41

ในแคนาดาตางกมระบบบรการดานการแพทยฉกเฉนทมมาตรฐานแตกตางกนภายใตแนวคดวา “ไมมรปแบบใดทจะเหมาะสมกบทกพนท (There is no one size fits all)” อยางไรกตามการท างานของ สขภาพกจะขนอยกบจรรยาบรรณในวชาชพและสมาคมตางๆ สมาคมทส าคญในระบบการแพทยฉกเฉน คอ PAC ทก าหนดสมรรถนะของเวชกรฉกเฉน เนนการฝกอบรมของเวชกรฉกเฉน การเขาสวชาชพเนนการศกษาในระดบปรญญาตร สวนหนวยงานทเปนศนยปฏบตการกลางดานการแพทยฉกเฉน คอ CACC ทเปนศนยสอสารสงการโดยพจารณาขอมลจากระบบหมายเลขโทรศพทฉกเฉนในการสงชดปฏบตการใหเหมาะสมกบสภาวะสขภาพของผประสบภย อยางไรกตาม ระบบการแพทยฉกเฉนของแคนาดาควรมหนวยงานกลางในการก าหนดมาตรฐานทเปนมาตรฐานทางการแพทยฉกเฉน การประสานความรวมมอระหวางรฐบาลกลางและองคกรปกครองระดบจงหวดและการพฒนาการรายงานผานเวบไซตทเกยวของกบระบบการดแลกอนน าสงโรงพยาบาล เพอพฒนาประสทธภาพการท างานในระบบการแพทยฉกเฉนในแคนาดาตอไป ประเทศสหรฐอเมรกา พบวาในบางภมภาคไดประยกตบรการเชงรกในการจดตงโรงพยาบาลสนามในพนทประสบเหตโดยใหบรการทจ าเปนไดแก การประเมนภาวะบาดเจบ และการชวยฟนคนชพ สงทนาสนใจในประเทศฝรงเศส คอหนาททส าคญอยางหนงของบคลากรทางดานการแพทยฉกเฉนคอการสอนวธการดแลตนเองใหปลอดภยและการปฐมพยาบาลใหกบเดกนกเรยน

หลกการดานการแพทยฉกเฉนทแตกตางกนท าใหมความแตกตางกนในแตละประเทศ ยกตวอยาง เชน ประเทศสหรฐอเมรกาและแคนาดา ยดหลกการตามรปแบบของ The Anglo-American Model คอมงเนนการดแลผบาดเจบในหนวยฉกเฉนในโรงพยาบาล ในขณะทประเทศในกลมประเทศยโรป เชน ฝรงเศส เยอรมน จะยดหลกการตามรปแบบของ The Franco-German model ซงมงเนนการดแลผบาดเจบในสถานทเกดเหตและในขณะน าสงโรงพยาบาล

อจฉรยะ แพงมา (2559) ท าการศกษา ผลลพทของผปวยฉกเฉนทไดรบการเคลอนยายโดยบรการอากาศยานพยาบาลสาธารณะของประเทศไทย พบวาจาก 205 ครงของการรองขอใชบรการอากาศยานพยาบาลสาธารณะของประเทศไทย มผปวย 184 รายไดรบการเคลอนยาย อก 33 รายไมไดรบการเคลอนยายเนองจากขาดอากาศยาน สภาพอากาศ และผปวยเสยชวตกอนการเคลอนยาย จากลกษณะของบรการอากาศยานพยาบาลสาธารณะของไทยและปจจยเกยวของผลลพทหลงการเคลอนยายผปวย 1 และ 3 วน พบวา เพศ อาย กลมโรค ระดบความรนแรง ทมแพทย ระยะเวลาตอบสนอง และระยะเวลาเดนทางไมเปนปจจยเกยวของกบผลลพท 1 วนหลงเคลอนยาย และระยะเวลาเดนทางไมเปนปจจยเกยวของกบผลลพท 3 วนหลงเคลอนยาย แตระดบความรนแรงเปนปจจยเกยวของกบผลลพท 3 วนหลงเคลอนยายทระดบสถต .05

42

บทท 3 วธด ำเนนกำรวจย

การวจยเรอง กระบวนการพฒนาแนวทางปฏบตการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล เปนการวจยแบบผสม (Mixed Method) เชงปรมาณ (Quantitative research) ศกษาโดยการเกบขอมลและใชแบบสอบถาม เชงคณภาพ (Qualitative research) ศกษาดวยวธการตรวจสอบขอมลแบบสามเสา (Triangulation) และสมภาษณขอมลเชงลก (In-deep interview ) เปนเครองมอในการเกบรวบรวมขอมลผวจยไดก าหนดแนวทางในการด าเนนการวจย โดยมรายละเอยดในเรองการก าหนดกลมตวอยางประชากร การสมตวอยางการเกบรวบรวมขอมล การจดท าและการวเคราะหขอมล ในการวจยโดยมรายละเอยดดงน 1. ประชากรและกลมตวอยาง 2. เครองมอทใชในการวจย 3. ขนตอนในการสรางเครองมอ 4. การเกบรวบรวมขอมล 5. การวเคราะหขอมลและสถตทใชในการวเคราะหขอมล

พนทศกษำ ผวจยด าเนนการศกษาหนวยปฏบตการฉกเฉนทางน าในพนททางทะเลของจงหวดสตล ซงเปนจงหวดทมพนทเกาะและมการบรหารจดการการแพทยฉกเฉนทหลากหลายทงบรบทพนท ทตางกน การรบผดชอบหรอการปฏบตการนนขนตรงกบหนวยงานทหลากหลายเชน ขนกบส านกงานต ารวจ องคกรปกครองสวนทองถน ส านกงานสาธารณสขจงหวด อทยานแหงชาต เปนตน

ภาพท 4 แสดงพนทจงหวดสตล อาณาเขตตดตอ และเสนทางเดนเรอ

43

ประชำกรและกลมตวอยำง

กลมเปาหมายทใชในการศกษา แบงออกเปน 2 กลม กลมท 1 กลมเจาหนาททางการพยาบาลแผนกหองอบตเหตและฉกเฉน โรงพยาบาลชมชนและโรงพยาบาลจงหวดสตล ทใหการรกษาพยาบาลผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล ทเกดขนใน ป 2559 จ านวน 108 ราย กลมท 2 ผปฏบตการฉกเฉนทางน าทงในสวนของผปฏบตการในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ผปฏบตการหนวยต ารวจน า ผปฏบตการหนวยปฏบตการตอสอากาศยานและรกษาฝงท 491 และผปฏบตการขององคกรปกครองสวนทองถน จ านวน 16 คน โดยกลมตวอยางมการคดเลอกจากผใหการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททะเลของจงหวดสตล ในกลมผปวยฉกเฉนวกฤตสแดงและผปวยฉกเฉนเรงดวน ครอบคลมทงผปวย Trauma และ Non Trauma ในพนททมความหลากหลายในการบรหารจดการ นอกจากนนจะพจารณาจากระยะเวลาการสงตอผปวยทรวดเรวและลาชาคอนขางมาก รายดงน ตารางท 2 แสดงประชากรและกลมตวอยางทท าการศกษา

ประชากรทศกษา กลมอาการ ระดบความรนแรง

Response Time

Operation Time

จากทเกดเหตถงฝง

(กม)

เรอปฏบตการ

อบต.เกาะสาหราย Non Trauma วกฤต 3 17 13 เรอ ป 2

อบต.ปากน า (ชมรมกชพเกาะบโหลน)

Non Trauma วกฤต 3 20 14 เรอ ป 3

รพ.สต.เกาะสาหราย Non Trauma เรงดวน 7 25 13 เรอ ป 2

อบต.ปย Non Trauma เรงดวน 15 10 7 เรอ ป 3

อบต.ปากน า (ชมรมกชพเกาะบโหลน)

Non Trauma วกฤต 3 52 14 เรอ ป 3

รพ.สต.เกาะยาว Non Trauma วกฤต 10 69 7 เรอ ป 3

รพ.สต.เกาะหลเปะ Non Trauma เรงดวน 286 99 70 เรอ ป 1

รพ.สต.เกาะหลเปะ Non Trauma วกฤต 1 90 70 เรอ ป 1

รพ.สต.เกาะหลเปะ Trauma วกฤต 1 70 70 เรอ ป 1

รพ.สต.เกาะหลเปะ Trauma วกฤต 70 90 70 เรอ ป 1

44

ประชากรทศกษา กลมอาการ ระดบความรนแรง

Response Time

Operation Time

จากทเกดเหตถงฝง

(กม)

เรอปฏบตการ

รพ.สต.เกาะหลเปะ Trauma เรงดวน 35 80 70 เรอ ป 1

ต ารวจน า Trauma เรงดวน 75 50 10 เรอ ป 2

รพ.สต.เกาะหลเปะ Trauma วกฤต 1 120 70 เรอ ป 1

ต ารวจน า Trauma วกฤต 150 0 0 เรอ ป 2

รพ.สต.เกาะหลเปะ Trauma วกฤต 5 74 72 เรอ ป 1

นป.สอ.รฝ.491 Trauma วกฤต 13 65 62 เรอ ป 3

ทมา: DISPATCH_FORM_20151001-20160930 ส านกงานสาธารณสขจงหวดสตล 20 ต.ค.2559 เครองมอทใชในกำรวจย การวจยเรอง กระบวนการพฒนาแนวทางปฏบตการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล ผวจยไดใชการวจยเชงปรมาณและเชงคณภาพ ดวยการเกบขอมลดวยตนเอง โดยใชเครองมอและเทคนคในการเกบรวบรวมขอมล ซงประกอบดวย 1. รวบรวมขอมลจากฐานขอมลสารสนเทศดานการแพทยฉกเฉนของส านกงานสาธารณสขจงหวดสตล ไดแกจ านวนหนวยปฏบตการทางน า จ านวนผปฏบตการ จ านวนเรอและประเภทของเรอ จ านวนทรพยากรตางๆทางการรกษาพยาบาลเบองตน ตลอดจนจ านวนผปวย แยกอาการตามหลกเกณฑการคดแยกและคดกรอง ในชวง 1 ปยอนหลง รวมทงทบทวนเอกสารทเกยวของกบนโยบายการบรหารจดการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททะเล เพอศกษาและประเมนสถานการณของระบบการใหบรการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททะเลของจงหวดสตล 2.การสอบถามเปนการเกบขอมลผลการรกษาพยาบาลผเจบปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล ณ หองอบตเหตและฉกเฉนโรงพยาบาลชมชนและโรงพยาบาลทวไปของจงหวดสตล 3.การสมภาษณเปนวธการเกบขอมลโดยการซกถาม พดคย และสนทนา เพอใหไดขอมลทสามารถตอบค าถามในการวจย และไดขอมลทถกตองตรงความเปนจรง เปนการสมภาษณรายบคคล ใชการสมภาษณแบบมโครงสราง ในการเกบขอมลมการก าหนดประเดนค าถามทแนนอนชดเจน เพอน าขอมลมาวเคราะหและตความหมายของขอมลได 4. ค าถามในการสมภาษณ การสรางค าถามในการสมภาษณ ผวจยสรางโดยการศกษาประเดนค าถาม จากการทบทวนแนวทางปฏบตและทฤษฎท เกยวของ น ามาสรางเปนค าถาม ใหครอบคลมขอบเขตการวจย มการเรยงล าดบเนอหาของค าถามเพอใหสามารถสรปผลการวจยไดโดย

45

มประเดนค าถามเกยวกบขนตอนการชวยเหลอ การดแล การล าเลยงและน าสงผปวย ซงมประเดนและแนวค าถามส าหรบการสมภาษณกลมเปาหมายหลก ดงน 4.1 ความคดเหนดานความครอบคลม เทาเทยม ทวถงและคณภาพการใหการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททะเล เปนอยางไร 4.2 แตละกรณศกษามล าดบขน มวธ กลไก แนวทางปฏบตหรอกระบวนการการใหการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททะเลอยางไร 4.3 นอกจากหนวยปฏบตการฉกเฉนทางน าแลว มหนวยงานใดเขามามสวนชวยเหลอหรอเกยวของกบกระบวนการใหการชวยเหลอ แลวหนวยงานเหลานมวธหรอกลไกการด าเนนงาน/ประสานงานอยางไร 4.4 ปจจยดานบรบทในพนท เชน นโยบายดานการแพทยฉกเฉน ลกษณะวฒนธรรม สงคม ลกษณะพนท ความรวมมอของหนวยงานทเกยวของ อาท กรมเจาทา องคกรปกครองสวนทองถน.โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล โรงพยาบาลชมชนและโรงพยาบาลจงหวด การบรณาการท างานรวมกนทเปนปจจยเชงสนบสนนกระบวนการใหการชวยเหลอฯ ประสบความส าเรจ 4.5 ปญหา อปสรรคของการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททะเล อยในขนตอนใดแลวมปจจยหรอสาเหตเกดจากคน เครองมอ แนวทางปฏบต เรอน าสง วชาการ หรออนๆ หรอไม อยางไร จะกาวผานหรอแกปญหาเหลานอยางไรบาง

4.6 ขอเสนอแนะในการพฒนา “กระบวนการเพอใหการผปวยฉกเฉนทางน าในพนททะเลมคณภาพ มประสทธภาพดวยทรพยากรทมอยปจจบน” จะตองเพมหรอเสรมตรงไหน อยางไรบาง ขนตอนในกำรสรำงเครองมอ

ผวจยด าเนนการสรางแบบสอบถามและแบบสมภาษณโดยมขนตอนดงน ขนท 1 ศกษาคนควารายละเอยดตาง ๆ จากหนงสอเอกสารวชาการ เกยวกบแนวคด ทฤษฎและงานวจยตาง ๆ ทเกยวของกบระบบการแพทยฉกเฉนทางน า และรวบรวมขอมลจากฐานขอมลสารสนเทศดานการแพทยฉกเฉนของส านกงานสาธารณสขจงหวดสตล ขนท 2 สรางแบบสอบถามและสมภาษณ ขนท 3 น าแบบสมภาษณทสรางขนใหคณะผเชยวชาญงานวจย เพอตรวจสอบโครงสรางและความแมนตรงของเนอหา ภาษาทใชและปรบปรงแกไข ขนท 4 น าแบบสมภาษณทผานการตรวจสอบจากผเชยวชาญมาปรบแกไข พจารณาความสมบรณอกครงและน าไปตรวจสอบขอมลแบบสามเสา (Triangulation) กบประชากรและกลมผใหขอมลหลกแลวน ามาหาคณภาพของเครองมอทใชในการวจย ขนท 5 น าขอบกพรองจากการทดลองมาปรบปรงครงสดทายเพอน าไปพมพเปนแบบสมภาษณฉบบสมบรณทใชในการเกบขอมลเพอการวจย

46

การเกบขอมลม 2 ตอนดงน 1. ขอมลทวไปเกยวกบผใหบรการการแพทยฉกเฉนและจ านวนการปฏบตงานทงหมดเปน

ขอมลเกยวกบจ านวนบคลากร พนทรบผดชอบและจ านวนทรพยากรในพนทรวมถงการดแลและการรกษา ณ หองอบตเหตและฉกเฉนโรงพยาบาลชมชนและโรงพยาบาลทวไปของจงหวดสตล

2. ใชแบบสมภาษณเกบขอมลแบงออกเปน 5 สวน ดงน สวนท 1 ขอมลทวไปเกยวกบผตอบแบบสมภาษณ

สวนท 2 ความคดเหนเกยวกบการจดการระบบการแพทยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล สวนท 3 ขนตอนและกระบวนการใหการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล สวนท 4 ปญหาอปสรรคในการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททะเล สวนท 5 ขอเสนอแนะในการพฒนา กระบวนการเพอใหการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททะเล

กำรวเครำะหขอมลและสถตทใชในกำรวเครำะหขอมล หลงจากทผวจยไดท าการเกบรวบรวมขอมลแลว จะท าการตรวจสอบขอมลและการวเคราะหขอมล ตามขนตอนตอไปน 1. น าขอมลจาก ITEMS ของส านกงานสาธารณสขจงหวดสตล มาวเคราะหแปรผลและสอบถามเจาหนาทพยาบาล หองอบตเหตและฉกเฉนทรบผปวย เพอหาคา ความถ (Frequency value) หาคาความสมพนธ (Relationship value) เพอเปรยบเทยบปจจย ทมผลตอการดแลผปวยและการรกษาพยาบาล ณ โรงพยาบาลทมการน าสงผปวยฉกเฉนเขารบการรกษาดวยการ Chi-Square Tests จากโปรแกรมส าเรจรป SPSS 2. ผวจยประสานเจาหนาทในเขตพนทจงหวดสตลโดยตรง เพอขอเขาสมภาษณ โดยน าแบบสมภาษณไปท าการสมภาษณดวยตนเอง และขอท าการบนทกเทป

3. น าขอมลจากการสมภาษณ มาถอดเปนค าพดแบบค าตอค าและบนทกเปนตวอกษร 4. น าขอมลดงกลาวมาจดหมวดหมขอมล จากนนน าขอมลมาแยกประเภทเพอสรปและ

ตความ แจกแจงขอความ จากนนน าผลการวเคราะหมาประมวลเปนค าบรรยายและวเคราะหทางสถต ตามหลกการและแนวคด เพอกระบวนการปฏบตการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน า ตลอดจนประเดนปญหาและแนวทางพฒนาของหนวยงานทเกยวของ ผเกยวของและผปฏบตการ ตอระบบการแพทยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล ในอนาคตและน าเสนอในรปแบบของพรรณนาวเคราะห (Analytical description)

47

บทท 4 ผลกำรวจย

ในการวเคราะหขอมลการวจย เรองกระบวนการพฒนาแนวทางปฏบตการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน า ในพนททางทะเล โดยการศกษาวจยครงนเปนการวจยเชงคณภาพใชวธการวจยดวยวธสมภาษณ แบบเจาะลก (In-depth interview) จากกลมตวอยางผใหขอมลทส าคญ ซงเปนบคลากรทปฏบตงานการแพทยฉกเฉน ในหนวยงานทเกยวของ ในการศกษาครงน ผวจยไดด าเนนการเกบขอมลเปน 2 ตอน ตอนท 1 ผวจยไดศกษาและสอบถามขอมลทวไปเกยวกบผใหบรการการแพทยฉกเฉน จ านวนการปฏบตงานทงหมดเปนขอมลเกยวกบจ านวนบคลากร พนทรบผดชอบ จ านวนทรพยากรในพนทรวมถงวเคราะหปจจยทมผลตอการดแลและการรกษา ณ โรงพยาบาล ตอนท 2 ผวจยไดถอดบทเรยนกระบวนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล ซงเปนขอมล Secondary data จากหนวยปฏบตการและหนวยงานทเกยวของ เพอน าขอมลมาประกอบการศกษาวจยใหสมบรณ โดยน าเสนอผลการวจย ดงน 1. สวนท 1 ขอมลพนฐานทวไปผใหสมภาษณ 1.1 เพศ 1.2 อาย 1.3 ต าแหนง 1.4 ระดบปฏบตการ 1.5 หลกสตรชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าระดบ 1.6 ประสบการณการท างานดานการแพทยฉกเฉน 1.7 หนวยงาน/ สงกด 2. สวนท 2 ความคดเหนเกยวกบการจดการระบบการแพทยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล 3. สวนท 3 ขนตอนและกระบวนการใหการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล 3.1 ขอมลทวไปของกรณศกษา 3.2 การเขาชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน า 3.3 การดแลรกษาผปวยบาดเจบทางน า 3.4 การเคลอนยายล าเลยงและสงตอผปวยฉกเฉนทางน า 4. สวนท 4 ปญหาอปสรรคในการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล 5. สวนท 5 ขอเสนอแนะในการพฒนากระบวนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล

ผลกำรเกบขอมลจำกกำรสอบถำม ในการวจยครงน ผวจยไดเกบขอมลเกยวกบการบรการการแพทยฉกเฉนทเกดขนในจงหวดสตล เพอหาปจจยทมผลตอการด าเนนงาน ทงสนจ านวน 108 ราย ซงเปนการด าเนนงานการแพทยฉกเฉนทางน าในป 2559 โดยไดเกบขอมลจากส านกงานสาธารณสขจงหวดสตลและลงพนทสอบถาม

48

เจาหนาท ณ หองฉกเฉนโรงพยาบาล ทมการน าสงผปวยจากพนททางทะเล การออกปฏบตการการแพทยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล ของหนวยปฏบตการฉกเฉนทางน า แบงออกเปน 2 กลม นนคอ กลมท 1 การปฏบตการชวยเหลอผปวยบาดเจบหรอฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล และกลมท 2 การปฏบตการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเลของหนวยปฏบตการประเภทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลในพนทอนเนองมาจากเกนศกยภาพ จากการศกษาขอมล secondary data และตดตามผลการรกษา ณ โรงพยาบาลทรบผปวย ปรากฏผลดงน

ตารางท 3 แสดงรอยละขอมลทวไปของการปฏบตการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล

ขอมล จ ำนวน รอยละ หนวยทออกปฏบตการ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล 17 15.7 องคกรปกครองสวนทองถน 84 77.8 ต ารวจน า 2 1.9 อทยานแหงชาต 2 1.9 หนวยปองกนตอสอากาสยานและรกษาชายฝง 3 2.8

รวม 108 100 ผแจงเหต เจาหนาทหนวยปฏบตการ 92 85.2 ประชาชนหรอผพบเหต 15 13.9 ผปวยหรอญาต 1 0.9

รวม 108 100 ระดบเจาหนาทออกปฏบตการ FR 70 64.8 MALS/SAR 22 20.4 BLS/EN 16 14.8

รวม 108 100 กลมโรคหรออาการทน าสง ปวดทอง/หลง 12 11.1 กลมอาการแพ 2 1.9 สตวกด 1 0.9 เลอดออกไมบาดเจบ 1 0.9 หายใจล าบาก ตดขด 7 6.5 เจบแนนทรวงอก หวใจ 4 3.7 เบาหวาน 1 0.9 ปวดศรษะ ห ตา คอ จมก 3 2.8 คลมคลง/จตประสาท 3 2.8

49

ขอมล จ ำนวน รอยละ ยาเกนขนาด 2 1.9 ครรภ คลอด นรเวช 11 10.2 ชก 5 4.6 ปวยเพลย 11 10.2 อมพาต ออนแรง 6 5.6 หมดสต ไมตอบสนอง 3 2.8 กมารเวช 11 10.2 ถกท ารายบาดเจบ 2 1.9 ไฟไหม ไฟชอต น าลวก 1 0.9 ตกน า จมน า น าหนบ 2 1.9 หกลม/อบตเหต 17 15.7 อบตเหตยานยนต 3 2.8

รวม 108 100 การคดแยก ณ จดเกดเหต เขยว 12 11.1 เหลอง 83 76.9 แดง 13 12.0

รวม 108 100 กลมอาการ Truama 27 25.0 Non Truama 81 75.0

รวม 108 100 คา Respond time 1-10 82 75.9 11-20 13 12.0 21-30 6 5.5 31-40 0 0.0 41-50 0 0.0 51-60 0 0.0 มากกวา 61 7 6.4

รวม 108 100 ประเภทเรอทออกปฏบตการ เรอ 2 เครองยนต หรอมากกวา (เรอ ป1) 17 15.7 เรอ 1 เครองยนต (เรอ ป 2) 47 43.6 เรอหางยาว ( เรอ ป 3) 44 40.7

50

ขอมล จ ำนวน รอยละ รวม 108 100

หนวยงานของเรอทออกปฏบตการ เรอหนวยงานรฐและองคกรปกครองสวนทองถน 70 64.8 เรอเอกชนหรอชมรมผประกอบการ 38 35.2

รวม 108 100 ผลการชวยเหลอ ดแลและการล าเลยงกอนถงโรงพยาบาล ทเลา 9 8.3 คงเดม 90 83.4 ทรดหนก 9 8.3

รวม 108 100 การคดแยกเมอถงโรงพยาบาล เขยว 27 25.0 เหลอง 61 56.5 แดง 20 18.5

รวม 108 100 ผลการรกษา ณ หองฉกเฉน ตรวจแลวกลบบาน 50 46.3 นอนโรงพยาบาล 52 48.1 สงตอโรงพยาบาลทเหมาะสม 5 4.7 เสยชวตขณะน าสง 1 0.9

รวม 108 100

จากตารางท 3 การปฏบตการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเลของจงหวดสตล ป 2559 จ านวน 108 ราย พบวา หนวยทออกปฏบตการการแพทยฉกเฉนสวนใหญสงกดองคกรปกครองสวนทองถนจ านวน 84 ครง (รอยละ 77.8) รองลงมา คอหนวยปฏบตการสงกดโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล (รอยละ 15.7) การแจงเหต เจาหนาทหนวยปฏบตการเปนผแจงเหต จ านวน 92 ครง (รอยละ85.2) ระดบเจาหนาททออกปฎบตการ เปนเจาหนาทระดบ FR มากทสดจ านวน 70 ครง (รอยละ 64.8) ผานการอบรมหลกสตรทางน า จ านวน 22 คน (รอยละ 20.4) กลมโรคหรออาการทน าสง ดวยอบต เหต มากทสด จ านวน17 ครง (รอยละ15.7) รองลงมาครรภ ,คลอด , ปวยออนเพลยและกมารเวช จ านวน 12 ครง (รอยละ10.2) การคดแยกผปวย ณ จดเกดเหต สวนใหญประเมนอาการปวยอยในระดบเรงดวน จ านวน 61 ราย (รอยละ 76.9) กลมการบาดเจบทน าสงมากทสดแบบ Non Truamaจ านวน 81 ราย(รอยละ 75) ระยะเวลาในการน าสง สวนใหญ อยท 1-10 นาทจ านวน 82 ครง (รอยละ75.9) เรอทออกปฏบตการสวนใหญใชเรอ 1 เครองยนต (เรอป2) จ านวน 47

51

ครง (รอยละ43.6) ผลจากการชวยเหลอดแลและการล าเลยงกอนถงโรงพยาบาลสวนใหญอาการคงเดม (รอยละ 83.4) และอาการทรดหนก จ านวน 9 ราย (รอยละ 8.3) การประเมนคดแยกผปวยเมอถงโรงพยาบาล ประเมนระดบเหลองจ านวน 61ราย (รอยละ56.5) จากการเปรยบเทยบการประเมน คดแยกผปวย ณ จดเกดเหตกบการประเมน ณ โรงพยาบาลมความแตกตางกนอาจ เกดจากความรประสบการณ,การไดรบการฝกอบรม ความรนแรงของอาการกอาจเกดขนได จากสภาพพนทกนดาร,ความหางไกล ,ระยะเวลาน าสงผปวยทใชระยะเวลานานท าใหอาการผปวยทรดหนก ผลการรกษา ณ หองฉกเฉน สวนใหญ ใน 1 วนแรกรบ นอนโรงพยาบาล จ านวน 52 คน (รอยละ 48.1)

ตารางท 4 แสดงความสมพนธระหวางระดบความรของผปฏบตการกบผลการรกษา ณ หองฉกเฉนโรงพยาบาลทน าสง

ระดบความร ผลการรกษา ณ หองฉกเฉน

Total

Pearson Chi-Square

Value

Asymp. Sig. (2-sided) ตรวจ

แลวกลบ นอน รพ สงตอ เสยชวต

ขณะน าสง

FR 35 32 3 0 70 50.0% 45.7% 4.3% .0% 100.0% 7.594a .269

MALS 11 9 1 1 22 50.0% 40.9% 4.5% 4.5% 100.0%

BLS / EN 4 11 1 0 16 25.0% 68.8% 6.2% .0% 100.0%

Total 50 52 5 1 108

46.3% 48.1% 4.6% .9% 100.0% จากตารางท 4 ในการศกษาครงนมกลมประชากรเปาหมาย N = 108 70 รายมระดบความรระดบ FR 22 ราย มระดบความร MALS และ 16 รายมระดบความร BLS/EN จากการศกษาความสมพนธพบวาระดบความรของผปฏบตการกบผลการรกษา ณ หองฉกเฉน ไมเปนปจจยทเกยวของกบผลของการรกษา ณ หองฉกเฉน จะเหนไดวาผปวยฉกเฉนทน าสงหองฉกเฉน ตรวจแลวนอนรกษาตว รอยละ 48.1 ตรวจแลวกลบบาน รอยละ 46.3 ตรวจแลวสงตอเพอการรกษา รอยละ 4.6 และเสยชวตกอนถงโรงพยาบาล รอยละ 0.9

52

ตารางท 5 แสดงความสมพนธระหวางผลการดแลขณะน าสงของผปฏบตการกบผลการรกษา ณ หองฉกเฉน

ผลการดแล ขณะน าสง

ผลการรกษา ณ หองฉกเฉน

Total

Pearson Chi-Square

Value

Asymp. Sig. (2-sided) ตรวจแลว

กลบ นอน รพ สงตอ เสยชวต

ขณะน าสง

ทเลา 1 8 0 0 9 11.1% 88.9% .0% .0% 100.0% 27.174a .000

คงเดม 48 39 2 1 90 53.3% 43.3% 2.2% 1.1% 100.0%

ทรดหนก 1 5 3 0 9

11.1% 55.6% 33.3% .0% 100.0%

Total 50 52 5 1 108

46.3% 48.1% 4.6% .9% 100.0%

จากตารางท 5 ในการศกษาครงนมกลมประชากรเปาหมาย N = 108 มผลการดแลขณะน าสง ทเลา 9 ราย คงเดม 90 ราย และทรดหนก 9 ราย เมอเปรยบเทยบความสมพนธระหวางผลการดแลขณะน าสงของผปฏบตการกบผลการรกษา ณ หองฉกเฉน รอยละ 46.3 ตรวจแลวกลบ รอยละ 38.1 นอนโรงพยาบาล รอยละ 4.6 สงตอ และรอยละ 0.9 เสยชวตขณะน าสง พบวาเปนปจจยทเกยวของตอกนทระดบสถต .01

ตารางท 6 แสดงความสมพนธระหวางระดบความรของผปฏบตการกบผลการดแลขณะน าสง ระดบ

ความร

ผลของการดแลขณะน าสง

Total

Pearson Chi-Square Value

Asymp. Sig. (2-sided)

ทเลา คงเดม ทรดหนก

FR 1 64 5 70

1.4% 91.4% 7.1% 100.0% 17.354a .002 MALS 3 17 2 22

13.6% 77.3% 9.1% 100.0% BLS / EN 5 9 2 16

31.2% 56.2% 12.5% 100.0%

Total 9 90 9 108

8.3% 83.3% 8.3% 100.0%

53

จากตารางท 6 ในการศกษาครงนมกลมประชากรเปาหมาย N = 108 ผานการดแลขณะน าสงกบผปฏบตการแพทยฉกเฉนระดบ FR 70 ราย ผปฏบตการแพทยฉกเฉนระดบ MALS 22 รายและผปฏบตการแพทยฉกเฉนระดบ BLS/EN 16 ราย พบวา รอยละ 83.3 มอาการคงเดม รอยละ 8.3 มอาการทเลา และรอยละ 8.3 มอาการทรดลง และเปนปจจยทเกยวของตอกนทระดบสถต .05

ตารางท 7 แสดงขอมลเกยวกบจ านวนบคลากร พนทรบผดชอบและจ านวนทรพยากรในพนท

หนวยบรการ ระดบ

จ านวนเจาหนาท จ านวนพาหนะในการ

ล าเลยงผปวย

รบผดชอบพนท ขนทะเบยน

ปฏบตงานจรง

ผานหลกสตรทางน า

รฐ เอก ชน

อปท.

อบต.เกาะสาหราย

FR 16 6 3 0 0 2 พนทต าบลเกาะสาหราย หม 5 – 6 ขนททาเทยบเรอเจะบลง อ าเภอเมอง,หม 1 – 4 ขนททาเรอทงรน อ.ทาแพ (ชดท 2 FR อบต. หม 1 – 4 ตนหยงกลง)

อบต.ปย FR 4 4 0 0 1 1 พนทต าบลปยทงเกาะหม 1 – 3 ขนททาเรอต ามะลง อ าเภอเมอง

อบต.ปากน า (กชพบานบโหลน)

FR 4 4 0 0 1 0 บานบโหลนเล และบานบโหลนดอน ต าบลปากน า อ าเภอละง ขนทแหลมเตปน

ต ารวจน า FR 12 6 4 4 0 0 บรเวณเกาะดง พนทชายฝงทะเลอนดามนตด ประเทศมาเลเซย เมองลงกาว และต าบลต ามะลง บรเวณรอบนอกเกาะอาดง หม 7 เกาะหลเปะ ต าบลเกาะสาหราย

อทยานแหงชาต ตะรเตา

FR 11 7 0 2 0 0 พนทเกาะตะรเตา เกาะอาดง เกาะราว ขนททาเรอ ปากบารา อ าเภอละง

54

หนวยบรการ ระดบ

จ านวนเจาหนาท จ านวนพาหนะในการ

ล าเลยงผปวย

รบผดชอบพนท ขนทะเบยน

ปฏบตงานจรง

ผานหลกสตรทางน า

รฐ เอก ชน

อปท.

นป.สอ.รฝ.491 FR 15 3 2 2 0 0 บรเวณหม 7 เกาะหลเปะ และรอบเกาะ ขนททาเรอปากบารา อ าเภอละง

ส านกงานเจาทาภมภาคท 5

FR 8 5 0 2 0 0 บรเวณทาเรอต ามะลง บรเวณหม 1 หนาและหลงเกาะยาว พนทชายฝงทะเลอนดามนตดประเทศมาเลเซย

รพ.สต.เกาะหลเปะ

BLS 8 5 0 0 8 0 บรเวณหม 7 เกาะหลเปะ และรอบเกาะ ขนททาเรอปากบารา อ าเภอละง

รพ.สต.เกาะยาว BLS 3 3 0 0 0 0 พนทต าบลปยทงเกาะหม 1 – 3 ขนททาเรอ ต ามะลง อ าเภอเมอง

รพ.สต.เกาะสาหราย

BLS 3 3 0 0 0 0 พนทต าบลเกาะสาหราย หม 5 – 6 ขนททาเทยบเรอเจะบลง อ าเภอเมอง

รวม 84 46 9 10 10 3

รอยละ 100 54.8 19.6 43.5 43.5 13.0

จากตารางท 7 พบวาหนวยปฏบตการการแพทยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล มทงสน 10 หนวยบรการ เปนหนวยปฏบตการระดบ FR 7 หนวย (รอยละ 70.0) และหนวยปฏบตการระดบ BLS 3 หนวย (รอยละ 30) มเจาหนาทหนวยปฏบตการ ขนทะเบยนจ านวน 84 คน ปฏบตงานจรง จ านวน 46 คน (รอยละ 54.76) ผานการฝกอบรมหลกสตรทางน า จ านวน 9 คน (รอยละ 19.56) มเรอปฏบตการขนทะเบยน 23 ล า แบงเปนเรอหนวยงานรฐ 10 ล า (รอยละ 43.48) เรอเอกชน/ชมรม

55

ผประกอบการ/ชมรมเรอหางยาว 10 ล า (รอยละ 43.48) และเรอองคกรปกครองสวนทองถน 3 ล า (รอยละ 13.04)

ผลกำรวเครำะหขอมลจำกกำรสมภำษณ

ในการวจยครงน ประกอบดวยกลมผใหขอมลหลกจ านวน 16 คน ผใหสมภาษณไดเปดโอกาสและสละเวลาอนมคายงในการท างาน และใหความรวมมอในการใหสมภาษณเชงลกเพอน าขอมลทไดมาวเคราะห ผวจยไดท าการก าหนดสญลกษณ (P1)-(P16) แทนผใหสมภาษณแตละคนในการขอสมภาษณ ผวจยไดนดหมายวน เวลา และสถานท เพอทจะท าการสมภาษณ ผใหขอมลประกอบดวยเจาหนาทผปฏบตการแพทยฉกเฉนขององคกรปกครองสวนทองถน ผปฏบตการแพทยฉกเฉนของหนวยปองกนตอสอากาศยานและรกษาชายฝงท 491 ผปฏบตการแพทยฉกเฉนของหนวยงานต ารวจน า ผปฏบตการแพทยฉกเฉนของชมรมกชพบโหลนและผปฏบตการแพทยฉกเฉนของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ปรากฏดงตารางลางน สวนท 1 ขอมลพนฐำนทวไปผใหสมภำษณ

ตารางท 8 ขอมลพนฐานทวไปผใหสมภาษณ

คนท เพศ อาย (ป)

ระดบปฏบตการ

ต าแหนงทางสงคม หลกสตรทางน า

หนวยงาน ประสบการณ (ป)

P1 หญง 41 FR อาสากชพ MALS อบต.เกาะสาหราย 7 P2 ชาย 38 FR อาสากชพ - อบต.ปากน า(บโหลน) 4 P3 หญง 39 BLS พยาบาลวชาชพ - รพ.สต.เกาะสาหราย 7 P4 ชาย 32 FR อาสากชพ - อบต.ปย 7 P5 ชาย 43 FR อาสากชพ - อบต.ปากน า(บโหลน) 4 P6 หญง 46 BLS พยาบาลวชาชพ - รพ.สต.เกาะยาว 7 P7 หญง 24 BLS พยาบาลวชาชพ - รพ.สต.เกาะหลเปะ 2 P8 ชาย 28 BLS พยาบาลวชาชพ - รพ.สต.เกาะหลเปะ 4 P9 ชาย 51 BLS นกบรหารงานสาธารณสข - รพ.สต.เกาะหลเปะ 7 P10 หญง 35 BLS พยาบาลวชาชพ - รพ.สต.เกาะหลเปะ 3 P11 ชาย 33 BLS นกวชาการสาธารณสข - รพ.สต.เกาะหลเปะ 7 P12 ชาย 37 FR รองสารวตร SAR ต ารวจน า 5 P13 ชาย 51 BLS นกบรหารงานสาธารณสข - รพ.สต.เกาะหลเปะ 7 P14 ชาย 38 FR ขาราชการต ารวจ SAR ต ารวจน า 5 P15 ชาย 28 BLS พยาบาลวชาชพ - รพ.สต.เกาะหลเปะ 4 P16 ชาย 41 FR ขาราชการทหาร MALS นป.สอ.รฝ.491 5

56

จากตารางท 8 แสดงใหเหนวาขอมลทวไปของกลมตวอยางในการเกบขอมล พบวากลมตวอยางเปนเพศชาย จ านวน 11 คน (รอยละ 68.75) เพศหญง จ านวน 5 คน (รอยละ 31.25 ) ชวงอายระหวาง 24-51 ป ระดบปฏบตการ FR จ านวน 7 คน (รอยละ43.75) และระดบปฏบตการ BLS จ านวน 9 คน (รอยละ 56.25) ต าแหนงทางสงคม อาสากชพ 4 คน (รอยละ4.1) พยาบาลวชาชพ 6 คน (รอยละ37.5) นกบรหารงานสาธารณสข 2 คน (รอยละ12.5) นกวชาการสาธารณสข 1 คน (รอยละ 6.2) ขาราชการต ารวจ 2 คน(รอยละ12.5) และขาราชการทหาร 1 คน(รอยละ 6.2) หนวยปฏบตการสงกดองคกรปกครองสวนทองถน 4 คน (รอยละ 25.00) สงกดโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล 9 คน(รอยละ 56.25) สงกดต ารวจน า 2 คน (รอยละ 12.50) และสงกด นป.สอ.รฝ 491 1 คน (รอยละ 6.25) ในจ านวนกลมตวอยางมผผานหลกสตรการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน า 4 คน (รอยละ25.00) และมประสบการณการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน า ระหวาง 2 – 7 ป สวนท 2 ควำมคดเหนผปฏบตงำนกำรแพทยฉกเฉนเกยวกบนโยบำยควำมครอบคลม เทำเทยม ทวถงและคณภำพกำรใหบรกำรชวยเหลอผปวยฉกเฉนทำงน ำในพนททำงทะเล การด าเนนงานการแพทยฉกเฉนทางทะเล ด าเนนงานภายใตพระราชบญญตการแพทยฉกเฉน พ.ศ. 2551 โดยพฒนามาจากการเลงเหนความส าคญและความเจบปวยทเกดขนทางทะเล ซงเดมทการชวยเหลอกภยทางทะเล เรมบงคบใชตามพระราชบญญตการชวยเหลอกภยทางทะเล พ.ศ. 2550 และพนทจงหวดสตล ไดเรมระบบบรการการแพทยฉกเฉนทางน าหรอทางทะเล เมอ พ.ศ. 2553 จากระยะเวลาทผานมา ไดมการปฏบตการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน า ทงเปนกลมผบาดเจบและผปวยเกนศกยภาพของพนท เจาหนาทผปฏบตการแพทยฉกเฉนไดรบการฝกอบรมหลกสตร FR และมเจาหนาทผปฏบตการแพทยฉกเฉนท เปนขาราชการหรอพนกงานของรฐ ตามหนวยงานตางๆ ตลอดจนโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลในพนทเกาะตางๆในจงหวดสตล การศกษาวจยในครงน ไดท าการสมภาษณความคดเหนของผปฏบตงานการแพทยฉกเฉนเกยวกบนโยบายความครอบคลม เทาเทยม ทวถงและคณภาพการใหบรการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล ผลปรากฏดงน P1: มความเหนวา ระบบบรการการแพทยฉกเฉน ครอบคลมพนทในประเทศไทย อยางเทาเทยมและทวถง แตยงดอยคณภาพดานการบรหารจดการอยางเปนระบบในพนทเกาะหางไกล ท าใหหนวยงานทองถนยงไมเหนความส าคญ P:2 มความเหนวา ระบบบรการการแพทยฉกเฉน ครอบคลมพนทในประเทศไทย แตไมเกดความเทาเทยมและทวถง เนองจากการจดการในพนทหางไกล ประชาชนผเจบปวยยงมการสญเสยชวต จากความทรกนดาร ขาดแคลนสถานพยาบาล P:3 มความเหนวา ระบบบรการการแพทยฉกเฉน ครอบคลมพนทในประเทศไทย อยางเทาเทยมและทวถง ระบบมคณภาพแตการจดการสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตจะตองพฒนาความรวมมอและสรางตระหนกของอกหลายๆฝายทงองคกรปกครองสวนทองถนและหนวยงานระดบจงหวดเพอรวมสงเสรมการจดระบบบรการทางน า P:4 มความเหนวา ระบบบรการการแพทยฉกเฉน ครอบคลมพนทในประเทศไทย อยาง เทาเทยมและทวถง แตส าหรบพนทเกาะและพนทรกนดารยงมการจดการทดอยคณภาพ

57

P:5 มความเหนวา ระบบบรการการแพทยฉกเฉน ครอบคลมพนทในประเทศไทย แตไมเกดความเทาเทยมและทวถง เนองจากการจดการในพนทหางไกล ประชาชนผเจบปวยยงมการสญเสยชวต จากความทรกนดาร ขาดแคลนสถานพยาบาล P:6 มความเหนวา ระบบบรการการแพทยฉกเฉน ครอบคลมพนทในประเทศไทย อยางเทาเทยมและทวถง ระบบมคณภาพแตการจดการของพนทยงตองอาศยความรวมมอและตระหนกขององคกรปกครองสวนทองถน P:7 มความเหนวา ระบบบรการการแพทยฉกเฉน ครอบคลม เทาเทยม ทวถง และ มคณภาพ P:8 มความเหนวา ระบบบรการการแพทยฉกเฉน ครอบคลม มความเทาเทยม ทวถง และมคณภาพ เฉพาะนโยบายแตส าหรบพนททางทะเลอาจตองพฒนาทระบบการจดการทดกวาเชน การใหมเครองมอ อปกรณการแพทยเฉพาะทางทจ าเปนส าหรบคนพนทเกาะ เพราะหางไกลและยากตอการเขาถงบรการสาธารณสข P:9 มความเหนวา ระบบบรการการแพทยฉกเฉน ครอบคลม เทาเทยม ทวถง และ มคณภาพ P:10 มความเหนวา ระบบบรการการแพทยฉกเฉน ครอบคลม มความเทาเทยม ทวถง และมคณภาพ เฉพาะนโยบายแตเชงปฏบตอาจตองพฒนาทระบบการจดการทดกวา P:11 มความเหนวา ระบบบรการการแพทยฉกเฉน มความเทาเทยม ทวถง แตไมมความครอบคลมการระบบการสงตอ และขาดคณภาพในการประเมนศกยภาพและพฒนาอยางเปนระบบ P:12 มความเหนวา ระบบบรการการแพทยฉกเฉน ครอบคลม มความเทาเทยม ทวถง แตคณภาพงานบรการอาจตองพฒนาหนวยปฏบตการใหไดมาตรฐานและน าไปสสากล P:13 มความเหนวา ระบบบรการการแพทยฉกเฉน ครอบคลม เทาเทยม ทวถง และ มคณภาพ P:14 มความเหนวา ระบบบรการการแพทยฉกเฉน ครอบคลม มความเทาเทยม ทวถง แตคณภาพงานบรการอาจตองพฒนาหนวยปฏบตการใหไดมาตรฐานและน าไปสสากล P:15 มความเหนวา ระบบบรการการแพทยฉกเฉน ครอบคลม มความเทาเทยม ทวถง และมคณภาพ เฉพาะนโยบายแตเชงปฏบตอาจตองพฒนาทระบบการจดการทดกวา P:16 มความเหนวา ระบบบรการการแพทยฉกเฉน ครอบคลม มความเทาเทยม ทวถง และมคณภาพ แตควรใหความส าคญกบการพฒนาบคลากรจากทกภาคสวนใหมความเชยวชาญ

58

ตารางท 9 แสดงความคดเหนนโยบายการการแพทยฉกเฉนทมตอการบรหารจดการในพนทเกาะ

ควำมคดเหน P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 P9 P10

P11

P12

P13

P14

P15

P16

สรป

1.ระบบบรการการแพทยฉกเฉน มความครอบคลม เทาเทยม ทวถง และมคณภาพ

/ / / / / / / / / 9 คน คดเปน

รอยละ 56.3

2. ระบบบรการการแพทยฉกเฉนยง ไมมความครอบคลม เทาเทยม ทวถง และมคณภาพซงอาจเกดจากขาดดานใดดานหนงหรอหลายดาน

/ /

/ / / / / 7 คน คดเปน

รอยละ 43.7

จากตารางท 9 พบวาผตอบแบบสมภาษณมความคดเหนวานโยบายสถาบนการแพทยฉกเฉนทมตอการบรหารจดการในพนทเกาะ รอยละ 56.3 มความคดเหนวามความครอบคลม เทาเทยม ทวถงและมคณภาพ คนในพนทเกาะซงมความหางไกลและทรกนดาร ไมไดมผลกระทบตอการด ารงชวตและมคณภาพชวตดานการสาธารณสข ทด ขณะเดยวกนกลมผตอบแบบสมภาษณทมความเหนวาระบบบรการการแพทยฉกเฉนยง ไมมความครอบคลม เทาเทยม ทวถง และมคณภาพซงอาจเกดจากขาดดานใดดานหนงหรอหลายดาน รอยละ 43.7 โดยรวมมองถงระบบคณภาพของการจดการบนพนทเกาะ เชน การพฒนาเจาหนาทหนวยปฏบตการใหมความร ความสามารถทมากขน การสนบสนนวสด อปกรณทมความจ าเปนตอการเคลอนยาย การรกษาพยาบาล ใหมความเทาเทยมกบคนในชมชนเมอง ตลอดจนการกระตนใหองคกรปกครองสวนทองถนเหนความส าคญและรวมบรหารจดการกบสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตใหเกดคณภาพชวตทดของคนบนพนทเกาะ โดยเฉพาะการบรหารจดการเชงนโยบายและระบบบรการทไดมาตรฐานไปสสากล สวนท 3 ขนตอนและกระบวนกำรใหกำรชวยเหลอผปวยฉกเฉนทำงน ำในพนททำงทะเล

การถอดบทเรยนขนตอนและกระบวนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล ทท าการศกษา จ านวน 16 เรอง เปนการเลอกเฉพาะจากหลากหลายพนทและประเภทของการเจบปวยฉกเฉน กลาวคอ ประเภทท 1 ผปวยฉกเฉนทางน าในพนทเกาะ และประเภทท 2 คอ ผปวยฉกเฉนในพนทเกาะทเกนศกยภาพ ของเจาหนาทหนวยปฏบตการทประจ าการ ณ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลในพนทเกาะ โดยมรายละเอยดการศกษาดงน

59

3.1 ขอมลทวไปของกรณศกษำ ตารางท 10 ขอมลทวไปของกรณศกษาและกลมตวอยางประชากรทถอดบทเรยน

ล าดบท

เพศ อาย(ป)

อาการน าสง กลมอาการ

ระดบความรนแรง

Response Time

Operation Time

จากทเกดเหตถงฝง

(กม)

เรอปฏบตการ

1 หญง 48 ลมหวฟาดพน Non Trauma

วกฤต 3 17 13 เรอ ป 2

2 หญง 7 ชก Non Trauma

วกฤต 3 20 14 เรอ ป 3

3 หญง 52 เจบแนนหนาอก

Non Trauma

เรงดวน 7 25 13 เรอ ป 2

4 หญง 49 หกลม Non Trauma

เรงดวน 15 10 7 เรอ ป 3

5 ชาย 53 ปวดทอง Non Trauma

วกฤต 3 52 14 เรอ ป 3

6 ชาย 32 ออนแรง เลอดไหลไมหยด

Non Trauma

วกฤต 10 69 7 เรอ ป 3

7 ชาย 44 ซม ออนแรง Non Trauma

เรงดวน 286 99 70 เรอ ป 1

8 ชาย 62 หมดสต Non Trauma

วกฤต 1 90 70 เรอ ป 1

9 ชาย 25 ถกแทง Trauma วกฤต 1 70 70 เรอ ป 1

10 ชาย 42 จมน า Trauma วกฤต 70 90 70 เรอ ป 1

11 หญง 38 เลอดออกชองคลอด

Trauma เรงดวน 35 80 70 เรอ ป 1

12 ชาย 41 ไอออกเลอด Trauma เรงดวน 75 50 10 เรอ ป 2

13 ชาย 30 ถกแทง Trauma วกฤต 1 120 70 เรอ ป 1

14 ชาย 10 จมน า Trauma วกฤต 150 0 0 เรอ ป 2

60

ล าดบท

เพศ อาย(ป)

อาการน าสง กลมอาการ

ระดบความรนแรง

Response Time

Operation Time

จากทเกดเหตถงฝง

(กม)

เรอปฏบตการ

15 ชาย 39 หมดสต Trauma วกฤต 5 74 72 เรอ ป 1

16 ชาย 24 โดนใบพดเรอ Trauma วกฤต 13 65 62 เรอ ป 3

จากตารางท 10 กรณศกษาทน ามาถอดบทเรยนกบประชากรกลมเปาหมายพบวา เปนผปวยเพศหญง (รอยละ 31.3) และผปวยเพศชาย(รอยละ 68.7) ผปวยทมมากทสด 62 ป และผปวยทอายนอยทสด 7 ป กลมอาการ Trauma (รอยละ 50.0) และ กลมอาการ Non Trauma (รอยละ 50.0) ระดบความรนแรง กลมวกฤต (รอยละ 68.7) กลมเรงดวน ร(อยละ 31.3) คา response time แยทสด 286 นาท และดทสด 1 นาท คา operation time นอยทสด 0 นาทและนานทสด 120 นาท จาก ทเกดเหต ถง ฝงมระยะทางใกลสด 7 กโลเมตร และระยะทางไกลสด 72 กโลเมตร การออกปฏบตการใชเรอ 2 เครองยนตหรอเรอป 1 (รอยละ 43.7) ใชเรอ 1 เครองยนต หรอเรอป 2 (รอยละ 25.0) และใชเรอหางยาวหรอเรอ ป 3 (รอยละ 31.3) 3.2 กระบวนกำรชวยเหลอผปวยฉกเฉนทำงน ำในพนททำงทะเล การสมภาษณขนตอนและกระบวนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเลของ ผปฏบตการชวยเหลอผปวยฉกเฉนปรากฏผลดงน

P1: เวลา 21.10 น. ผปฏบตการชวยเหลอไดรบแจงจากญาตผปวย ผปฏบตการโทรแจงเหตตามทไดรบบอกกลาวจากญาตแกศนยรบแจงเหตและสงการและขอออกปฏบตการและประสานทมปฏบตการออกปฏบตการซงไมมหนวยบรการทเปนศนยประจ าการ เวลา 21.13น.ถงทเกดเหต ผปฏบตการไดท าการประเมนสภาพผปวย บรเวณทเกดเหตเปนบานผปวย ใหประชาชนหรอญาตผปวยชวยในการเคลอนยายผปวยขนพาหนะขนสง(จกรยานยนตพวงขาง)ไปยงทาเทยบเรอและแจงใหผปฏบตการอกหนงคนเตรยมเรอน าสงผปวยฉกเฉน ศนยรบแจงเหตและสงการ ประเมนระดบความรนแรงแลวออกปฏบตการรอรบผปวย ณ ทาเทยบเรอ

P2: เวลา 15.13 น. ผปฏบตการไดรบแจงและบอกกลาวอาการจากญาตผปวย ผปฏบตการแจงเหตตามทไดรบบอกกลาวจากญาตแกศนยรบแจงเหตและสงการและขอออกปฏบตการ ไปยงจดเกดเหตพรอมประชาชนทเปนจตอาสา(อาสาสมครสาธารณสขในพนท) ถงทเกดเหต เวลา 15.16 น. ไมมการประเมนอนตรายและความเสยง น าผปวยลงเรอโดยวธการอม เนองจากบนพนทเกาะแห งนไมมรถจกรยานยนตหรอรถยนตใดหรอพาหนะใดๆทใชล าเลยงผปวย มเพยงรถจกรยานทใชสญจรไปมา

61

รอบบรเวณเกาะ เมอศนยรบแจงเหตและสงการรบทราบขอมล ประเมนระดบความรนแรงแลวแจงรถพยาบาลฉกเฉนออกปฏบตการรอรบผปวย ณ ทาเทยบเรอ

P3: เวลา 13.33 น.ผปฏบตการไดรบแจงจากศนยรบแจงเหตและสงการใหออกปฏบตการชวยเหลอผปวยเจบแนนหนาอก ถงทเกดเหตเวลา 13.40 น.ประเมนผปวยแลวจงประสานขอเจาหนาท รพ.สต.เกาะสาหราย ใหการชวยเหลอผปวย แตเนองจากเจาหนาทรพ.สต.เกาะสาหราย ประเมนผปวยแลวเกนศกยภาพจงแจงศนยรบแจงเหตและสงการเพอขอน าสงผปวยยงโรงพยาบาลจงหวด ศนยรบแจงเหตและสงการ ประเมนระดบความรนแรงแลวแจงรถพยาบาลฉกเฉนออกปฏบตการรอรบผปวย ณ ทาเทยบเรอ P4: เวลา 20.48 น.ผปฏบตการไดรบแจงเหตจากประชาชน ผปฏบตการโทรประสานทมออกปฏบตการแลวจงโทรศนยรบแจงเหตและสงการๆใหด าเนนการออกปฏบตการน าสงผปวยฉกเฉน ถงทเกดเหตเวลา 21.03 แจงสภาพผปวยและอาการแกศนยรบแจงเหตและสงการๆ ประเมนระดบความรนแรงแลวแจงรถพยาบาลฉกเฉน ออกปฏบตการรอรบผปวย ณ ทาเทยบเรอ

P5: เวลา 11.23 น.ผปฏบตการไดรบแจงเหตจากญาตผปวย ผปฏบตการไปยงจดเกดเหตโทรแจงเหตแกศนยรบแจงเหตและสงการและขอออกปฏบตการ ไปยงจดเกดเหตพรอมประชาชนทเปนจตอาสา (หมอนอย) ถงจดเกดเหตเวลา 11.26 น. เคลอนยายผปวยลงเรอโดยวธการชวยกนหามแบบประสานมอ เนองจากบนพนทเกาะไมมรถจกรยานยนตหรอรถยนตหรอพาหนะใดๆทใชล าเลยงผปวย มเพยงรถจกรยานทใชสญจรไปมารอบบรเวณเกาะ ศนยรบแจงเหตและสงการ ประเมนระดบความรนแรงแลวแจงรถพยาบาลฉกเฉนรอรบผปวย ณ ทาเทยบเรอ

P6: เวลา 11.56 น.เจาหนาท รพ.สต.เกาะยาว แจงเหตแกศนยรบแจงเหตและสงการๆแจงยงหนวยปฏบตการในพนทใหออกเหต ผปฏบตการโทรประสานทมออกปฏบตการไปรบผปวยฉกเฉนท รพ.สต.เกาะยาว ทมปฏบตการฉกเฉน ถงทเกดเหต เวลา 12.06 น.จงเคลอนยายจาก รพ.สต.เกาะยาว ไปยงทาเทยบเรอ ลงเรอและน าสง ศนยรบแจงเหตและสงการ ประเมนระดบความรนแรงแลวแจงรถพยาบาลฉกเฉนออกปฏบตการรอรบผปวย ณ ทาเทยบเรอ

P7: เวลา 03.08 น.ไดรบแจงจากประชาชนใหชวยเหลอผปวยซม ออนเพลย เจาหนาท รพ.สต.เกาะหลเปะ ถงทเกดเหตเวลา 07.54 น.แจงเหตแกศนยรบแจงเหตและสงการและขอออกปฏบตการน าส งผปวยฉกเฉน ศนยรบแจงเหตและสงการแจงผประกอบการเรอใหไปรบผปวย ณ.บรเวณชายหาด หนารพ.สต. เกาะหลเปะ และคอยใหค าปรกษาเจาหนาท รพ.สต. ขณะน าสงและประเมนระดบความรนแรงแลวแจงรถพยาบาลฉกเฉน ออกปฏบตการรอรบผปวย ณ ทาเทยบเรอ

62

P8: เวลา 06.40 น. เจาหนาท รพ.สต.เกาะหลเปะ แจงเหตแกศนยรบแจงเหตและสงการและขอออกปฏบตการน าสงผปวยฉกเฉน ศนยรบแจงเหตและสงการแจงผประกอบการเรอใหไปรบผปวย ณ.บรเวณชายหาดหนารพ.สต. เกาะหลเปะ และคอยใหค าปรกษาเจาหนาท รพ.สต. ขณะน าสงและประเมนระดบความรนแรงแลวแจงรถพยาบาลฉกเฉนออกปฏบตการรอรบผปวย ณ ทาเทยบเรอ

P9: เจาหนาท รพ.สต.เกาะหลเปะ แจงเหตแกศนยรบแจงเหตและสงการๆและขอออกปฏบตการน าสงผปวยฉกเฉน ศนยรบแจงเหตและสงการแจงผประกอบการเรอใหไปรบผปวย ณ.บรเวณชายหาด หนารพ.สต. เกาะหลเปะ และคอยใหค าปรกษาเจาหนาท รพ.สต. ขณะน าสง และประเมนระดบความรนแรงแลวแจงรถพยาบาลฉกเฉนออกปฏบตการรอรบผปวย ณ ทาเทยบเรอ

P10: ประชาชนแจงเหตไปยง รพ.สต.เกาะหลเปะ เพอขอความชวยเหลอ รพ.สต.เกาะหลเปะแจงเหตไปยง ศนยรบแจงเหตและสงการๆและขอออกปฏบตการ พรอมทงประสานชมรมผประกอบการในการออกคนหาผปวย ศนยรบแจงเหตและสงการประสานชมรมเรอกชพและแจงพกดเพอรวมออกเหต รพ.สต เกาะหลเปะ แจงสถานะผปวย สภาพและอาการปวย ศนยรบแจงเหตและสงการประเมนระดบความรนแรงแลวแจงรถพยาบาลฉกเฉน ออกปฏบตการรอรบผปวย ณ ทาเทยบเรอ

P11: เวลา 15.35 น. เจาหนาท รพ.สต.เกาะหลเปะ แจงเหตแกศนยรบแจงเหตและสงการๆและ ขอออกปฏบตการน าสงผปวยฉกเฉน ถงทเกดเหต เวลา 16.15 น.จงประสานศนยรบแจงเหตและสงการใหทราบ ศนยรบแจงเหตและสงการแจงผประกอบการเร อใหไปรบผปวย ณ.บรเวณชายหาด หนารพ.สต. เกาะหลเปะ และคอยใหค าปรกษาเจาหนาท รพ.สต. ขณะน าสง และประเมนระดบความรนแรงแลวแจงรถพยาบาลฉกเฉนออกปฏบตการรอรบผปวย ณ ทาเทยบเรอ

P12: เวลา 07.49 น. เจาหนาทต ารวจน าไดรบขาวสารขอความชวยเหลอจากเครอขายมดด า จงเรยกก าลงเจาหนาทรวมออกเหตกลางทะเลพรอมเตรยมอปกรณ ตามละตจดทไดรบการแจงและแจงขอ เลขปฏบตการจากศนยรบแจงเหตและสงการ ถงทเกดเหตเวลา 09.15 น. ศนยรบแจงเหตและสงการประเมนระดบความรนแรงแลวแจงรถพยาบาลฉกเฉนออกปฏบตการรอรบผปวย ณ ทาเทยบเรอ

P13: เวลา 01.00 น. ผปวยมารบบรการท รพ.สต.เกาะหลเปะ เจาหนาทตรวจสอบแลวเกนศกยภาพ จงแจงเหตแกศนยรบแจงเหตและสงการๆและขอออกปฏบตการน าสงผปวยฉกเฉน ศนยรบแจงเหตและสงการแจงผประกอบการเรอใหไปรบผปวย ณ.บรเวณชายหาดหนารพ.สต. เกาะหลเปะและ แจงรถพยาบาลฉกเฉนออกปฏบตการรอรบผปวย ณ ทาเทยบเรอ

P14: เวลา 22.00 น.เจาหนาทต ารวจน าไดรบขาวสารขอความชวยเหลอจากเครอขายมดด า ขอความรวมมอคนหาเดกจมน าหายจงเรยกก าลงเจาหนาทรวมออกเหต พรอมเตรยมอปกรณ ประสาน

63

ส านกงานเจาทาและขอก าลงเจาหนาท แจงขอเลขปฏบตการจากศนยรบแจงเหตและสงการ และศนยรบแจงเหตและสงการถงทเกดเหตเวลา 00.30 น. ใชเวลาจากรบแจง ถงทเกดเหต 150 นาท

P15: ญาตไดพาผปวยมารบบรการท รพ.สต.เกาะหลเปะ เจาหนาทตรวจสอบแลวเกนศกยภาพ เวลา 16.59 น. จงแจงเหตแกศนยรบแจงเหตและสงการและขอออกปฏบตการน าสงผปวยฉกเฉนศนยรบแจงเหตและสงการแจงผประกอบการเรอใหไปรบผปวย ณ.บรเวณชายหาดหนารพ.สต. เกาะหลเปะและแจงรถพยาบาลฉกเฉนออกปฏบตการรอรบผปวย ณ ทาเทยบเรอ

P16: ประชาชนโทรแจงเหต แกศนยรบแจงเหตและสงการๆ แจงใหหนวยปองกนตอสอากาศยานและรกษาชายฝงท 491 ออกปฏบตการและแจงรถพยาบาลฉกเฉนออกปฏบตการรอรบผปวย ณ ทาเทยบเรอ

ตารางท 11 รปแบบ วธการแจงเหตภาวะเจบปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล

กำรปฏบตจรง P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 P9 P 10

P 11

P 12

P 13

P 14

P 15

P 16

สรป

1.การแจงเหต โดยเจาหนาทหนวยปฏบตการจากการรบทราบจากผปวยหรอญาตแจงโดยตรง

/ / / / / / / 7 คน คดเปน

รอยละ 43.7

2. การแจงเหตโดยประชาชนผพบเหต

/ /

2 คน คดเปน

รอยละ 12.6 3. การแจงเหต โดยเจาหนาทหนวยรกษาพยาบาล

/ / / / / / / 7 คน คดเปน

รอยละ 43.7

จากตาราง 11 พบวา ขนตอนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล การแจงเหตตอศนยรบแจงเหตและสงการจงหวด แบงออกเปน 3 กลม คอ

1. การแจงเหต โดยเจาหนาทหนวยปฏบตการ ซงสวนใหญเนองมาจากประชาชนใกลชดกบเจาหนาทประจ าหนวยปฏบตการและมความเหนวาสะดวกรวดเรวกวาการแจงศนยรบแจงเหตและสงการ ทงนบรบทของชมชนทมความใกลชด ภาษาทใชในการสอสาร ความสนทสนมกบเจาหนาทในพนทชมชนมสวนในการตดสนใจแจงเหตในรปแบบดงกลาว

2. การแจงเหตโดยประชาชนและผพบเหต กลมนเปนบคคลนอกพนทเกาะทอาศยความรและรจกเบอรสายดวน 1669

64

3. การแจงเหต โดยเจาหนาทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล จากกรณผปวยทมารบบรการ ณ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ในพนทเกาะซงเปนผปวยกลมทเกนศกยภาพของสถานพยาบาลและเจาหนาทพจารณาแลวควรสงตอเพอการรกษาเฉพาะทางหรอหากไมสงตออาจเปนอนตรายถงแกชวต

ผงขนตอนการแสดงวธการแจงเหตในพนทเกาะ รปแบบท 1 ขนตอนกำรแจงเหตตำมรปแบบท 1 เปนการแจงเหตโดยประชาชนหรอญาต แจงตอเจาหนาท หนวยปฏบตการ ซงเปนประชาชนในพนท ทรจกมกคนและสนทกบเจาหนาทปฏบตการในพนท เปนการแจงเหตทเนนความสะดวก ไมเปนไปตามท สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตก าหนด และเจาหนาทหนวยปฏบตการจะเปนผท าการแจงไปยงศนยรบแจงเหตและสงการ ในการขอเลขออกปฏบตการ ในขนตอนน เจาหนาทหนวยปฏบตการจะมความพรอมในการน าเรอออกปฏบตการเพราะรบทราบถงเหตและอาการเจบปวยทพจารณาเบองตนแลววามเหตสมควร ทจะตองน าสงผปวย ศนยรบแจงเหตท าหนาทในการประสานตอไปยงรถพยาบาลฉกเฉนบนพนทฝงและพจารณาถงความเรงดวนหรอภาวะวกฤตของผปวยวา ควรแจงใหหนวยงานใดไปรบผปวย และจะตองประสานหนวยงานใดใหเขารวมปฏบตการหรอไม รปแบบท 2

จนท.ปฏบตการ แจงศนยรบแจงเหตและสงการ

ใหเลขปฏบตการ/สงการออกเหต

ประชาชน

รถพยาบาล

แจงศนยรบแจงเหตและสงการ

เรอปฏบตการ

ประชาชน

รถพยาบาล

หนวยปฏบตการ

65

ขนตอนกำรแจงเหตตำมรปแบบท 2 ประชาชนหรอผพบเหตแจงไปยงศนยรบแจงเหตและสงการ เพอใหมการประสานไปยงหนวยปฏบตการฉกเฉนในพนท ทรบผดชอบในเขตนนๆ และเปนวธการทสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตก าหนด ในขณะเดยวกนวธการและขนตอนการแจงเหตในแบบท 2 ศนยรบแจงเหตและสงการจงหวดจะตองประสานตอไปยงหนวยปฏบตการฉกเฉนในพนท ประสานเรอในการออกปฏบตการและประสานรถพยาบาลบนพนทฝงในการรอรบผปวย ณ ทาเทยบเรอ หรอ เสนทางรบ สงผปวยจากทะเล ท าใหเปนขนตอนทเกดความลาชาและผปฏบตการฉกเฉนเหนวาไมมความเหมาะสมกบพนททางทะเล รปแบบท 3 ขนตอนกำรแจงเหตตำมรปแบบท 3 เจาหนาทหนวยปฏบตการการแพทยฉกเฉนประเภทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลเปนผใช เนองจากสวนใหญเปนผปวยฉกเฉนทมารบบรการ ณ สถานพยาบาลและเจาหนาทพจารณาแลวเกนศกยภาพของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลจะใหการรกษา จงโทร ศนยรบแจงเหตและสงการเพอขอน าสงผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล โดยศนยจะท าหนาทประสานเรอออกปฏบตการและประสานรถพยาบาลบนพนทฝงในการรอรบผปวย ณ ทาเทยบเรอ หรอ เสนทางรบ สงผปวยจากทะเล ขนตอนน เจาหน าทหนวยปฏบตการสวนใหญ ใหความเหนวา การประสานเรอออกปฏบตการควรใหเปนหนาทของหนวยปฏบตการซงทราบดวา เรอปฏบตการของหนวยงานหรอของผประกอบการรายใดอยใกลและสะดวกในการมารบผปวย ณ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลทรวดเรวกวา และหากเปนชวงน าขน ลง กจะทราบดวาเรอประเภทใดทสามารถเขามารบผปวยไดถงชายหาด ทจะชวยลดขนตอนการเคลอนยายผปวย ตลอดจนสามารถลดการบาดเจบจากการเคลอนยายผปวยไดดอกดวย ในสวนประเดนของการสงการใหรถพยาบาลฉกเฉนบนฝงเตรยมการรอรบพร อมก าลงเจาหนาท ศนยรบแจงเหตและสงการจะพจารณาจากความรนแรงทไดมการประเมนจากการแจงเหต โดยมเกณฑการพจารณาดงน

1. ผปวยบาดเจบฉกเฉนทประเมนเปน ผปวยวกฤต จะสงการไปยงรถพยาบาลของหนวยโรงพยาบาล(BLS หรอ ALS) พรอมเตรยมทรพยากรทจ าเปน แตละกรณ ไปรบ ณ ทาเทยบเรอ

แจงศนยรบแจงเหตและสงการ

เรอปฏบตการ

หนวยปฏบตการ

รถพยาบาล

66

2. ผปวยบาดเจบฉกเฉนทประเมนเปนผปวย เรงดวน และผปวยไมเรงดวนจะสงการไปยงรถพยาบาลของหนวยงานองคกรปกครองสวนทองถนในพนทใกลเคยงหรอระดบ FR ไปรบ ณ ทาเทยบเรอ ตารางท 12 ขนตอนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล

กำรปฏบตจรง P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 P9 P 10

P 11

P 12

P 13

P 14

P 15

P 16

สรป

1.เปนไปตามทสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตก าหนด

/ / / / / / / 6 คน คดเปน

รอยละ 37.5

2. เปนไปตามบรบทของพนท

/

/ / / / / / / /

10 คน คดเปน

รอยละ 62.2

จากตารางท 12 การปฏบตงานจรงเจาหนาทหนวยปฏบตการแพทยฉกเฉนเลอกใชขนตอนการชวยเหลอผปวยตามบรบทของพนทมากทสด คดเปนรอยละ 62.2 และมเพยงรอยละ 37.5 มขนตอนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเลตามทสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตก าหนด โดยมความเหนวาไมมรปแบบใด ทจะเหมาะสมในการชวยเหลอผปวยในพนททางทะเล ยกเวนการใหบรการยดตามบรบทของพนท ในการเขาถงผปวยฉกเฉนการรบแจงเหตและการสงการ ตลอดจนการบรการทองอตลกษณของชมชนมความสะดวก รวดเรวและสามารถใหการบรการผปวยบาดเจบฉกเฉนทดและเกดประโยชนตอผปวยฉกเฉนมากทสด ในขณะทการปฏบตการชวยเหลอจะเปนไปตาม ทสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตก าหนดหรอเปนไปตามลกษณะบรบทของพนท ไมไดท าใหการเจบปวยฉกเฉนมความรนแรงของโรคหรอความเจบปวยเพมมากขน ทกขนตอนการชวยเหลอจะเนนความรวดเรวและปลอดภยของผปวยฉกเฉน

3.3 ขนตอนกำรดแลผปวยฉกเฉนทำงน ำในพนททำงทะเล

P1: เหตเกดเวลา 21.10 น. ผปวยลนลมในหองน าของบาน ตรวจสอบพบวารสกตวด การหายใจปกต สภาพรางกายมแผลบวมฟกช าบรเวณศรษะ ใชเครองวดความดนโลหตประเมนผปวยเนองจากพบวาผปวย มประวตเปนโรคความดนโลหตสง BP 180/90 มม.ปรอท เจาหนาทหนวยปฏบตการไมมกระเปาพยาบาลใดๆส าหรบการออกเหต ญาตและเจาหนาทหนวยปฏบตการชวยกนประคองผปวยใหนอน ในกะบะรถจกรยานยนตพวงขางเพอล าเลยงไปยงทาเทยบเรอ

67

P2: เหตเกดเวลา 15.13 น. ภายในบานมผปวยเปนเดกอาย 7 ขวบ ตรวจสภาพมอาการชกเกรง ไมมการตรวจสอบการหายใจ หรอวดคาใดๆ เจาหนาทหนวยปฏบตการไปเตรยมน าเรอออกปฏบตการและใหอาสาสมครสาธารณสขทรวมออกเหตชวยปฐมพยาบาลในการเชดตวใหแกผปวยและใหญาตอมไปยงเรอเพอสงตว P3: เหตเกดเวลา 13.33น. ไดชวยเหลอผปวยเจบแนนหนาอก ไมมอปกรณตรวจวดใดๆ จงแจงประสานใหเจาหนาท รพ.สต.เกาะสาหรายเขาชวยเหลอ เนองจากผปวยกระสบกระสายและซมเลกนอย ลกเดนไมได จงท าการเคลอนยายผปวยดวย Spinal Board ประคบประคองผปวยทง 4 ดานเนองจากไมมสายรด ขนรถจกรยานยนตพวงขางเพอล าเลยงไปยงทาเทยบเรอ P4: เหตเกดเวลา 20.48 น. ไดรบแจงจากประชาชนวามผถกรถจกรยานยนตเฉยวชนลมศรษะกระแทกพน จงโทรแจงศนยรบแจงเหตและสงการเพอขอปฏบตการ ตรวจสอบพบผปวยรสกตวดแตชพจร เบาเรว ตวเยน สภาพรางกายไมมแผลเปดหรอแผลอนใด ผปวยตวสนและมอาการตกใจ จงไดเคลอนยายผปวยลงเรอเพอน าสงโรงพยาบาลจงหวดตอไป P5: เหตเกดเวลา 11.23น. ผปวยปวดทอง ตรวจสอบรสกตวด หายใจชา ตรวจวดความดนโลหตต า จงไดอมประสานมอกบญาตผปวยไปยงเรอเพอน าสงโรงพยาบาล P6: เหตเกดเวลา 11.56 น. เจาหนาท รพ.สต. เกาะยาว ไดรบแจงใหไปดแลผปวยตดเตยงเนองจากออนเพลย อาเจยน 4 ครงเปนน า ปวดศรษะ ตรวจสภาพรางกายผปวยประเมนเบองตนแลวจงท าการแจงศนยรบแจงเหตและสงการ เพอขอน าสงโรงพยาบาล ในระหวางรอเจาหนาทปฏบตการมารบไดท าการตรวจความดนโลหต 88/40 mm.hg DTX 102mg% จงท าการให IV Dx5%D/N/2 P7: เหตเกดเวลา 03.08 ญาตน าผปวยมา รพ.สต.เกาะหลเปะ ดวยอาการมไข ซมและหายใจเหนอย เจาหนาทตรวจรางกายการรสกตวและการหายใจแลวท าการตรวจน าตาลในเลอดปรากฏวา มระดบน าตาล 502 mm% ใหอนซลนแกผปวยปรากฏวาอาการไมดขน จงตดตอขอสงตวผปวยไปยงโรงพยาบาลและขอค าปรกษาการดแลผปวยระหวางน าสงจากศนยรบแจงเหตและสงการ P8: เหตเกดเวลา 06.40 ญาตน าผปวยมา รพ.สต.เกาะหลเปะ ตรวจพบไมรสกตว ปลกไมตน ไมหายใจ เจาหนาทไดชวยเปดทางเดนหายใจ CPR จนผปวยฟนแลวเคลอนยายผปวยดวย spinal board จาก รพ.สต.ไปยงเรอน าสงโรงพยาบาล ระหวางน าสงไดใหออกซเจนผปวย P9: เหตเกดเวลา 01.00 น. ญาตน าผปวยมา รพ.สต.เกาะหลเปะ มแผลถกแทงบรเวณทอง ลกและมเลอดออกมาก หายใจเรว รสกตวด ตรวจสภาพรางกายและเหตแวดลอมประสานศนยรบแจงเหตและสงการขอสงตวผปวยเนองจากเกนศกยภาพ P10: เหตเกดเวลา 12.20 น.ประชาชนแจงเหตไปยง รพ.สต.เกาะหลเปะ เพอขอความชวยเหลอ รพ.สต.เกาะหลเปะท าการแจงเหตไปยงศนยรบแจงเหตและสงการและขอออกปฏบตการ พรอมทงประสานชมรมผประกอบการในการออกคนหาผปวย ศนยรบแจงเหตและสงการประสานชมรมเรอกชพและแจงพกดเพอรวมออกเหต รพ.สต เกาะหลเปะ แจงสถานะผปวย สภาพและอาการปวยพบวา

68

หมดสตปลกไมตน เจาหนาท รพ.สต.เกาะหลเปะ ไดท าการ CPR และท า O2 cannula/mask ศนย รบแจงเหตและสงการประเมนระดบความรนแรงแลวแจงรถพยาบาลฉกเฉนออกปฏบตการรอรบผปวย ณ ทาเทยบเรอ P11: เหตเกดเวลา 15.35 น. ญาตไดน าผปวยฉกเฉน G4 P3 38wk มา รพ.สต.เกาะหลเปะ ผปวยรสกตวด มอาการเหนอยหอบ หายใจเรว เจาหนาทไดท าการใหออกซเจน และล าเลยงผปวยดวย รถกอลฟ มายงทาเทยบเรอศนยรบแจงเหตและสงการประเมนระดบความรนแรงแลวแจงรถพยาบาลฉกเฉนออกปฏบตการรอรบผปวย ณ ทาเทยบเรอ P12: เหตเกดเวลา 07.49 น. เจาหนาทต ารวจน าไดชวยเหลอผปวยฉกเฉนจากการสงเกตผปวยมอาการซม ออนเพลย และมอาการไข ไดท าการใสชชพใหผปวย ใชผาหมสรางความอบอนและน าสงโรงพยาบาล P13: เหตเกดเวลา 01.00 น. ผปวยชาวตางชาต เทยวงานวฒนธรรมชาวเลบนเกาะ แลวมปญหากบนกทองเทยวดวยกน ถกแทง มเลอดออกมาก หายใจเรว การรสกตวดและโวยวายตลอดเวลา เจาหนาทรพ.สต.เกาะหลเปะ ขอความรวมมอประชาชนในการปองกนการถกท ารายซ า ไดท าการหามเลอดและใหออกซเจนแลวน าสงโรงพยาบาล

P14: เหตเกดเวลา 22.00 น. ต ารวจน าไดรบแจงผปวยจมน า และท าการคนหามากกวา 150นาท จนเจอผปวยไมไดท าการชวยฟนคนชพเนองจากสนนษฐานวาผปวยไดเสยชวตกอนการคนหาเจอ จงไดแจงศนยรบแจงเหตและสงการและน าสงโรงพยาบาล P15: เหตเกดเวลา 16.55 น. ผปวยมารบบรการท รพ.สต.เกาะหลเปะ เจาหนาทตรวจสอบพบวาผปวยกลบมาจาก ด าน าแลวหมดสต ปลกตน หายใจเรว จงไดท าการใหออกซเจนและสงตอโรงพยาบาล P16: เหตเกดเวลา 21:45 น. ไดรบแจงใหออกปฏบตการชวยเหลอผประสบอบตเหต โดนใบพดเรอกลางทะเล จงไดออกปฏบตการใชเวลาถงจดเกดเหตประมาณ 15 นาท พบผปวยใบพดเรอบาดมอ แผลลก กวาง เลอดออกมาก ไดท าการหามเลอดส ารวจเรอเครองดบ มผอยบนเรอ 4 คน ซงเปนเรอประมงของชาวบาน จงไดน าสงผปวยขนฝง

69

ตารางท 13 แสดงขนตอนการดแลผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล กำรปฏบตจรง P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 P9 P

10 P 11

P 12

P 13

P 14

P 15

P 16

สรป

1.ตรวจสอบสถำนกำรณตรวจสอบความปลอดภย ส าหรบผเขาชวยเหลอ และทมงานควบคมสถานการณ อนตรายและสงคกคามตอสขภาพตางๆ

/ / / / / / / / / / / 11 คน คดเปน

รอยละ 68.7

2.ตรวจสอบทรพยำกร ตรวจสอบเวชภณฑ อปกรณ และบคคลกร

/

/ / / / / / / / / / 11 คน คดเปน

รอยละ 68.7 ดานหนาคนอนๆ และความหางไกลจากทรพยากรทางการแพทยทพรอมอาจเลอกใชหลกการ DRS

3.กำรตรวจสอบผปวย กรณ รสต ABCDE ไมรสต CPR AED

/ / / / / / / / / / / / / / / / 16 คน คดเปน

รอยละ 100

4.กำรประเมน การตรวจรางกาย DOTS / การซกประวต SAMPLE

/ / / / / / / / / / 10 คน คดเปน

รอยละ 62.5

จากตารางท 13 พบวาผตอบแบบสมภาษณสวนใหญใหความส าคญกบการตรวจสอบผปวย รอยละ 100 จะประเมนทางเดนหายใจ การหายใจ การไหลเวยนเลอด ความพการและสงแวดลอมตางๆ การประเมนตรวจรางกาย การตรวจสอบสถานการณและการตรวจสอบทรพยากร ด าเนนการเพยงรอยละ 68.7 ในขณะทการประเมน ตรวจความผดปกตของรางกายและการซกประวต ด าเนนการเพยงรอยละ 62.5 จะเหนไดวาขนตอนการดแลผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล มการด าเนนการครอบคลมทง 4 ขนตอนในกลมตอบแบบสมภาษณทมาจากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ทงนอาจ

70

เนองมาจากระดบความร ความสามารถของบคลากรหนวยปฏบตการฉกเฉนมความแตกตางกนและอาจน าไปสผลการรกษาจากการดแลเบองตนกอนผปวยถงโรงพยาบาลและยงพบวา การดแลผปวยฉกเฉนทางน า ผปฏบตการฉกเฉนไดปฏบตการจ าแนกออกเปน 3 กลม คอ กลมท 1 ผปฏบตการต าแหนง อาสากชพ สงกดองคกรปกครองสวนทองถน พบวา มทรพยากรเวชภณฑและอปกรณทมอยอยางจ ากดและไมไดมาตรฐาน เชน กระดานรองหลงชนดยาว ทไมมสายรด ไมมเฝอกแขงดามคอ เฝอกดามแขน ขา ซงเหลาน เปนสงจ าเปนอยางยงทจะตองม ทกหนวยปฏบตการ

กลมท 2 ผปฏบตการหนวยงานรฐ ทมใชหนวยงานกระทรวงสาธารณสข พบวาสวนใหญไมมอปกรณใดๆ ในการดแลผปวย จะใชทรพยากรทมอยอยางจ ากดรบสงผปวย

กลมท 3 ผปฏบตการ หนวยงานสงกดกระทรวงสาธารณสข ระดบ BLS จะใชอปกรณเวชภณฑและวสดตางๆ จากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล และมการรองขอใหมการจดสรรจากหนวยงานภาครฐ องคกรปกครองสวนทองถนใหมเพยงพอใชงานตลอดป

การตรวจสอบผปวย ในทางปฏบตถอหลกและแนวทางปฏบตทสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตก าหนดคอ แบงออกเปนกรณรสตและไมรสต มการประเมนทางเดนหายใจ ,การหายใจ, การไหลเวยนเลอดและการตกเลอด ความพการและมการประเมนขณะใหการชวยเหลอ ดแล และระหวางการน าสง การประเมนเปนระยะๆจะเกดจากกลมหนวยปฏบตการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ส าหรบหนวยปฏบตการอนๆมการประเมนดวยความรของเจาหนาทหนวยปฏบตการเนองจากอปกรณทใชในการประกอบการประเมนบางหนวยปฏบตการไมม หรอมแตไมพรอมใชงาน

ส าหรบขนตอนการดแลทมการเคลอนยายผปวยทงสามกลมจากจดเกดเหตไปยงสถานพยาบาล หรอไปยงเรอเพอน าสงรกษานนท าการเคลอนยายโดยใชกระดานรองหลงชนดยาว รอยละ 31.2 รองลงมามอเปลา อมประคอง รอยละ 25.0 และรถกอลฟ รอยละ 18.8 ตามล าดบ ดงแผนภมขางลางน

แผนภมท 1 แสดงการใชอปกรณในการเคลอนยายผปวยฉกเฉน

71

จากการสมภาษณเมอพบวาเจาหนาทหนวยปฏบตการมขนตอนการดแลและการเคลอนยายผปวย เพอล าเลยงและสงตอดวยอปกรณทมอยอยางจ ากด จงไดท าการส ารวจทรพยากรของหนวยปฏบตการพบวา อปกรณชดปฏบตการพนฐานส าหรบยานพาหนะทางเรอ มไมเพยงพอและไมเปนไปตามทสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตก าหนดใหมอปกรณ 10 รายการหลกทจะตองม คอออกซเจน ,กระดานรองหลงชนดยาว(Long spinal board), เฝอกคอชนดแขง , เฝอกดามแขน ขา ,อปกรณตรวจ(ปรอท เครองวดความดน หฟง) ,กระเปา ปฐมพยาบาลพรอมอปกรณ , Pocket mask ทมตวเชอมตอกบออกซเจน, ลกสบยางแดงหรอเครองดดเสมหะชนดมอบบ ,หนบสายสะดอและ Glucometer โดยมรายละเอยด ดงตารางลางน ตารางท 14 ตรวจสอบทรพยากรส าหรบการชวยเหลอและดแลผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล

อปกรณชดปฏบตกำรพนฐำนส ำหรบยำนพำหนะทำงเรอ จ ำนวน รอยละ ออกซเจน ม 9 56.3 ไมม 5 31.2 มไมพรอมใช/ช ารด 2 12.5

รวม 16 100 กระดานรองหลงชนดยาว(Long spinal board) ม 11 68.8 ไมม 3 18.7 มไมพรอมใช/ช ารด 2 12.5

รวม 16 100 เฝอกคอชนดแขง ม 8 50.0 ไมม 7 43.8 มไมพรอมใช/ช ารด 1 6.2

รวม 16 100 เฝอกดามแขน ขา ม 8 50.0 ไมม 7 43.8 มไมพรอมใช/ช ารด 1 6.2 อปกรณตรวจ(ปรอท เครองวดความดน หฟง) ม 9 56.3 ไมม 6 37.5 มไมพรอมใช/ช ารด 1 6.2 รวม 16 100

72

อปกรณชดปฏบตกำรพนฐำนส ำหรบยำนพำหนะทำงเรอ จ ำนวน รอยละ กระเปาปฐมพยาบาลพรอมอปกรณ ม 11 68.8 ไมม 3 18.7 มไมพรอมใช/ช ารด 2 12.5

รวม 16 100 Pocket mask ทมตวเชอมตอกบออกซเจน ม 9 56.3 ไมม 7 43.7 มไมพรอมใช/ช ารด 0 0.0

รวม 16 100 ลกสบยางแดงหรอเครองดดเสมหะชนดมอบบ ม 9 56.3 ไมม 7 43.7 มไมพรอมใช/ช ารด 0 0.0

รวม 16 100 หนบสายสะดอ ม 9 56.3 ไมม 7 43.7 มไมพรอมใช/ช ารด 0 0.0

รวม 16 100 Glucometer ม 9 56.3 ไมม 6 37.5 มไมพรอมใช/ช ารด 1 6.2

รวม 16 100 ผาสามเหลยม ม 10 62.5 ไมม 6 37.5 มไมพรอมใช/ช ารด 0 0.0 รวม 16 100 Forceps ม 9 56.3 ไมม 7 43.7 มไมพรอมใช/ช ารด 0 0.0

73

อปกรณชดปฏบตกำรพนฐำนส ำหรบยำนพำหนะทำงเรอ จ ำนวน รอยละ รวม 16 100

เขมกลดซอนปลาย ม 9 56.3 ไมม 7 43.7 มไมพรอมใช/ช ารด 0 0.0

รวม 16 100 Pulse oxymetry ม 9 56.3 ไมม 7 43.7 มไมพรอมใช/ช ารด 0 0.0 รวม 16 100 น าสมสายชหรอสารละลายกรดอาซตค ม 8 50.0 ไมม 8 50.0 มไมพรอมใช/ช ารด 0 0.00

รวม 16 100 น าดมสะอาด 2 ลตร ม 9 56.3 ไมม 7 43.7 มไมพรอมใช/ช ารด 0 0.0

รวม 16 100 ยาแกเมาเรอ ยาปฏชวนะ ยาลดบวม ยาหยอดห ม 9 56.3 ไมม 7 43.7 มไมพรอมใช/ช ารด 0 0.0

รวม 16 100 เสอชชพ เทาจ านวน(เพยงพอ) ม 11 68.8 ไมม 4 25.0 มไมพรอมใช/ช ารด 1 6.2

รวม 16 100

74

จากตารางท 14 การศกษากระบวนการดแลผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล อปกรณเปนสงส าคญทจะชวยใหผบาดเจบฉกเฉนมภาวะทดขน ทเลา คงเดม หรอทรดหนกและพบวาจากการส ารวจอปกรณทสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตไดเสนอใหมไวประจ าเรอหรอมไวประจ าหนวยบรการส าหรบการออกเผชญเหตนน มเฉพาะในหนวยปฏบตการทเปนหนวย BLS นนคอโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล ส าหรบหนวยปฏบตการฉกเฉนอนไมมหรอมไมพรอมใช/ช ารด เปนสวนใหญ เมอน ามาแปรผลในเชงปรมาณพบวาอปกรณทจ าเปนตองม ล าดบ 1-10 ประเภทเชน Long spinal board เฝอกคอ เฝอกดามแขนขา และอปกรณการตรวจ เปนตน ยงมไมครอบคลมทกหนวยปฏบตการ ซงอปกรณเหลานมความจ าเปนอยางยงส าหรบหนวยปฏบตการทางน าเพราะมการเคลอนยายผปวย หลายขนตอนและเสยงตอการบาดเจบเพมเตม

3.4 ขนตอนกำรล ำเลยง เคลอนยำยและสงตอผปวย

P1: ออกจากทเกดเหตเวลา 21.25 น. เคลอนยายผปวยดวยการประคองขนรถจกรยานยนตพวงขาง โดยเจาหนาทและญาต ไมมอปกรณส าหรบรดตรงผปวยในขณะล าเลยง เคลอนยายผปวยลงเรอขนาดหนงเครองยนตขององคกรปกครองสวนทองถน ณ ทาเทยบเรอ ดวยวธการพยงแขน เนองจากความชนของทางลงและความมด เจาหนาทและผปวยไมไดใสชชพขณะน าสง ไมมยาและเวชภณฑใดๆบนเรอ เรอไมมไฟสองสวาง ขณะน าสงใชไฟฉายในการน าทาง ระยะทางน าสง 7 กโลเมตร ใชเวลาเดนทาง 17 นาท คลนลมสงบ ถงทาเทยบเรอเจะบลง เวลา 21.42 น. รถพยาบาลฉกเฉนจากโรงพยาบาลจงหวดมารอรบผปวย การเคลอนยายผปวยจากเรอขนรถพยาบาลใชอปกรณรดตรง spinal board ของรถพยาบาลโรงพยาบาลจงหวด

P2: ออกจากทเกดเหตเวลา 15.18 น. ท าการเคลอนยายผปวยฉกเฉนทมอาการชก ดวยการอมเนองจากเปนเดกเลก จากบานไปยงเรอ สภาพพนทไมมรถเขน ไมม spinal board ประเมนสภาพอากาศปกต และน าสงดวยเรอหางยาวของชมรมกชพบโหลน ไปถงฝงทาเรอแหลมเตปน เวลา 15.48 น. รวมระยะทาง 14 กโลเมตร ใชระยะเวลาเดนทาง 20 นาท สงตอไปโรงพยาบาลดวยรถพยาบาลฉกเฉนขององคกรปกครองสวนทองถน

อปกรณชดปฏบตกำรพนฐำนส ำหรบยำนพำหนะทำงเรอ จ ำนวน รอยละ อปกรณชวยชวตทางน า(แทงชชพ หวงยาง เชอก) ม 9 56.3 ไมม 7 43.7 มไมพรอมใช/ช ารด 0 0.0

รวม 16 100

75

P3: ออกจากทเกดเหตเวลา 13.50 น. เจาหนาทปฏบตการฉกเฉนไดน าผปวยมาโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลดวยรถจกรยานยนตพวงขาง เจาหนาทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล พจารณาแลวมความเสยงสงเนองจากผปวยแนนหนาอก หายใจไมสะดวกและมประวตเปนโรคหวใจ จงไดเคลอนยายผปวยจากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลไปยงทาเรอดวยรถจกรยานยนตพวงขาง ท าการประคองลงเรอ ในระหวางน าสงผปวยมอาการซม ชพจรเบา เรว จงประสานศนยสงการเพอขอรถพยาบาลจากโรงพยาบาลจงหวดใหมารอรบ ณ ทาเทยบเรอและถงทาเทยบเรอเวลา 14.15 น. รวมระยะทาง 14 กโลเมตร ใชระยะเวลาเดนทาง 25 นาท

P4: ออกจากทเกดเหตเวลา 21.08 น. น าผปวยถกรถจกรยานยนตในหมบานเฉยวชน ลมศรษะฟาดพน โดยเจาหนาทหนวยปฏบตการไดขอความรวมมอจากชาวบานในการชวยกนอมไปยงทาเรอ ลงเรอและน าสงไปยงโรงพยาบาลถงทาเทยบเรอเวลา 21.17 น. รวมระยะทาง 7 กโลเมตร ใชระยะเวลาเดนทาง 10 นาท

P5 : ออกจากทเกดเหตเวลา 11.28 น. ล าเลยงผปวยดวยการอมประสานแขนของญาต โดยมหมอนอย(เยาวชนจตอาสาในพนท) คอยแนะน าวธการ และน าผปวยลงเรอ บนเรอไมมยาและเวชภณฑใดๆเจาหนาทปฏบตการและผปวยฉกเฉนไมไดใสเสอชชพ ขณะน าสงมคลนพาย จงไดแวะหลบคลนพายบรเวณภเขากลางทะเล โทรแจงไปยงศนยรบแจงเหตและสอสารวาผปวยมอาการหนก ใหประสานโรงพยาบาลมารบผปวย ณ ทาเทยบเรอผปวยมอาการออนแรง หายใจชา ท าการโทรขอค าปรกษาจากโรงพยาบาล แตรบฟงขาวสารไมได เนองจากมคลนลมพาย ภเขาบดบงสญญาณจงไดท าการผาคลนพายไปยงทาเทยบเรอถงทาเทยบเรอเวลา 12.20 น. รถฉกเฉนโรงพยาบาลชมชนมารบยงจดรบ-สงผปวยทาเทยบเรอแหลมเตปน รวมระยะทาง 14 กโลเมตร ใชเวลาในการเดนทาง 52 นาท

P6: ออกจากทเกดเหตเวลา 12.11 น. โดยเจาหนาทไดน าเรอไปรอรบผปวยถงชานบาน เนองจากผปวยเคยประสบอบตเหต ตกตนไม แพทยตดขาและมภาวะผอมมาก เจาหนาทใชวธการอมลงเรอ และมเจาหนาทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลรวมออกปฏบตการดวย พรอมทงให IV set ขณะเดนทางและใชผาหมผปวย สรางความอบอนตอรางกาย ผปวยมเลอดออกไมหยดบร เวณเหนอเขา ซงเปนแผลผาตดเดม จงท าการประสานศนยรบแจงเหตและสงการ เพอพจารณาใชรถพยาบาลฉกเฉนของโรงพยาบาลและรบผปวยบรเวณทาเทยบเรอศลกากร ถงทาเทยบเรอเวลา 13.20 น.รวมระยะทาง 7 กโลเมตร ใชเวลาในการเดนทาง 69 นาท

P7:ออกจากทเกดเหตเวลา 07.54 น. เคลอนยายโดยใช spinal board น าผปวยลงเรอ ในขณะทมพายคลนลมแรงสง2 – 3 เมตร ตองท าการปรกษาหารอกบกปตนเรอ เนองจากเกรงจะไมปลอดภย เพราะคลนลมไมสงบ และเปนเวลากลางคน โทรประสานศนยรบแจงเหตและสงการแตสอสารจบใจความไม ได จงตดสนใจน าผปวยสงโรงพยาบาลเน องจากซม หายใจเรวและหายใจสะดด การเดนทางยากล าบาก ระหวางทางตองใช GPS ในการน าทางเทานนเพราะทศนวสยไมด เรอตดโขด

76

หน ระหวางแวะหลบคลนรมเชงเขา กปตนเรอตองลงเขนเรอ เนองจากเกรงวาเรอจะแตก ลมพายแรงขนท าใหถงออกซเจนกลงระเนระนาด mask หลดจากตวผปวย เจาหนาทปฏบตการพยายามตดตอสอสารกบโรงพยาบาลชมชนแตไมสามารถสอสารได กวา 20 นาท จงหลดจากโขดหน และฝาคลนตอไปแวะอทยานแหงชาตตะรเตา เพอดแลอาการผปวย ซงประเมนไดวาผปวยมอาการเรมทรดอกครง ระหวางรอคลนลมสงบ ไดใหออกซเจนผปวยตอไป หลงจากคลนลมสงบจงเดนทางตอไปยงจด รบ-สงผปวยทาเทยบเรอปากบาราเวลา 09.33 น. โดยมรถโรงพยาบาลชมชนรอรบผปวย รวมระยะทาง 70 กโลเมตร ใชเวลาในการเดนทาง 99 นาท

P8: ออกจากทเกดเหตเวลา 08.30 น. หลงจากชวยฟนคนชพ จนผปวยหายใจไดเองแลว จงเคลอนยายโดยใช spinal board น าผปวยลงเรอ ซ งศนยรบแจงเหตและสอสารส งการไดประสานไวแลว ณ ชายหาดหนาโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลและน าสงไปยงทาเทยบเรอปากบารา เวลา 09.30น. โดยมรถโรงพยาบาลชมชนรอรบผปวย รวมระยะทาง 70 กโลเมตร ใชเวลาในการเดนทาง 90 นาท

P9: ออกจากทเกดเหตเวลา 02.00 น. เคลอนยายโดยใช spinal board จากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลน าผปวยลงเรอ ซงศนยรบแจงเหตและสอสารสงการไดประสานไวแลว ณ ชายหาดหนาโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลและน าสงไปยงทาเทยบเรอปากบาราถงทาเทยบเรอเวลา 03.30 น. รวมระยะทาง 70 กโลเมตร ใชเวลาในการเดนทาง 90 นาท

P10: ออกจากทเกดเหตเวลา 13.50 น. เคลอนยายโดยใช spinal board จากทเกดเหตขนเรอ ดแลผปวยขณะน าสง ถงทาเทยบเรอปากบารา เวลา 15.20 น. รวมระยะทาง 70 กโลเมตร ใชเวลาในการเดนทาง 90 นาท

P11: ออกจากทเกดเหตเวลา 16.10 น. เคลอนยายโดยใช spinal board จากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล น าผปวยลงเรอ ซงศนยรบแจงเหตและสอสารสงการไดประสานไวแลว ณ ชายหาด หนาโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลและน าสงไปยงทาเทยบเรอปากบารา เวลา 17.30 น. โดยมรถพยาบาลฉกเฉนขององคกรปกครองสวนทองถนรอรบผปวย รวมระยะทาง 70 กโลเมตร ใชเวลาในการเดนทาง 80 นาท

P12: ออกจากทเกดเหตเวลา 09.25 น. เคลอนยายโดยลกเรอชวยกนยกผปวยฉกเฉน จากเรอประมง ไปยงเรอของต ารวจน า หมผาใหผปวย และน าสงถงทาเทยบเรอปากบาราเวลา 10.15 น. โดยมรถพยาบาลฉกเฉนขององคกรปกครองสวนทองถนรอรบผปวย รวมระยะทาง 10 กโลเมตร ใชเวลาในการเดนทาง 50 นาท

77

P13: ออกจากทเกดเหตเวลา 02.00 น. เคลอนยายโดยใช spinal board จากโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล น าผปวยลงเรอ ซงศนยรบแจงเหตและสอสารสงการไดประสานไวแลว ณ ชายหาด หนาโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลและน าสงไปยงทาเทยบเรอปากบารา เวลา 03.30 น. โดยมรถพยาบาลฉกเฉนขององคกรปกครองสวนทองถนรอรบผปวย รวมระยะทาง 70 กโลเมตร ใชเวลาในการเดนทาง 90 นาท

P14: เวลา 00.50 น.คนพบเจอผปวยจมน า เคลอนยายจากน าดวยการอมและจดวางลง spinal board สงขนรถพยาบาลทมารอรบ ณ จดเกดเหต ไปยง โรงพยาบาลเพอชนสตรตอไป

P15: ออกจากทเกดเหตเวลา 17.31 น. เคลอนยายโดยใช spinal board น าผปวยลงเรอ ซงศนยรบแจงเหตและสอสารสงการไดประสานไวแลว ณ ชายหาดหนาโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล และน าสงไปยงทาเทยบเรอปากบารา เวลา 18.45 น. โดยมรถพยาบาลฉกเฉนขององคกรปกครองสวนทองถน รอรบผปวย รวมระยะทาง 70 กโลเมตร ใชเวลาในการเดนทาง 74 นาท

P16: ออกจากทเกดเหตเวลา 22.45 น. เจาหนาท นป .สอ.รฝ. เคลอนยายโดยใช spinal board น าผปวยลงเรอ ถงทาเทยบเรอปากบาราเวลา 23.50 น.โดยมรถพยาบาลฉกเฉนขององคกรปกครองสวนทองถน รอรบผปวยซงศนยรบแจงเหตและสอสารสงการไดประสานไวแลว รวมระยะทาง 62 กโลเมตร ใชเวลาในการเดนทาง 65 นาท

จากการศกษาการล าเลยงและสงตอผปวยในพนทเกาะ พบวามขนตอนการล าเลยง และการเคลอนยายทซบซอน จ าเปนตองใชความระมดระวงเปนพเศษ เนองจากมการเคลอนยายหลายขนตอน อาจท าใหผปวยบาดเจบเพมขนจากการเคลอนยาย ซงพบวาการเคลอนยายล าเลยงผปวยบนพนทเกาะมรปแบบตามบรบทพนทและลกษณะของการเจบปวยทตางกน ดงน

แบบท 1 ทเกดเหต เรอ ฝง รถพยาบาล โรงพยาบาล

แบบท 2 ทเกดเหต รถพวงขาง/รถกอลฟ/รถเขน เรอ ฝง ร ถ พ ย า บ า ล โรงพยาบาล

78

แบบท 3 ทเกดเหต โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล รถพวงขาง/กอลฟ เรอ ฝง รถพยาบาล โรงพยาบาล

แบบท 4 ทเกดเหต โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล รถพวงขาง/กอลฟ/รถเขน

เรอ แวะจดปลอดภย เรอ ฝง รถพยาบาล ..........................................โรงพยาบาล

ตารางท 15 แสดงรปแบบวธการเคลอนยายล าเลยงและสงตอผปวยฉกเฉน

กำรปฏบตจรง P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 P9 P 10

P 11

P 12

P 13

P 14

P 15

P 16

สรป

1.แบบท 1

/ / / / 4 คน คดเปน รอยละ 25.0

2.แบบท 2 / / 2 คน คดเปน รอยละ 12.5

3.แบบท 3 / / / / / / / / / 9 คน คดเปน รอยละ 56.3

4.แบบท 4 / 1 คน คดเปน รอยละ 6.2

จากตารางท 15 พบวา การเคลอนยายล าเลยงผปวยเพอสงตอมลกษณะทตางกน การล าเลยงแบบท 3 มากทสด รอยละ 56.3 การล าเลยงในรปแบบนเกดขนกบผปวยทมารบบรการ ณ.โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลในพนทเกาะ โดยเรมตงแตการเคลอนยายจากจดเกดเหตจนถงโรงพยาบาล รองลงมาเปนการเคลอนยายล าเลยง แบบท 1 และแบบท 2 รอยละ 25.0 และรอยละ 12.5 ตามล าดบ ซงเปนเหตทเกดบนพนทเกาะและเจาหนาทหนวยปฏบตการเขาชวยเหลอทนท จะเปนไปตามแนวทางทสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตก าหนด จากการถอดบทเรยนพบวายงมรปแบบการเคลอนยายอกแบบทไมกลาวถงไมไดคอการเคลอนยายชวงเวลาน าลด ซงเรอขนาด2หรอ 3 เครองยนตไมสามารถเขาถงได คอการใชเรอหางยาวมารบผปวยฉกเฉนและสงขนเรอขนาด 2 หรอ 3 เครองยนตเพอล าเลยงและน าสงผปวยฉกเฉนตอไป เปนอกรปแบบทเกดขนในการสงตอผปวย ท าใหเหนวา มขนตอนทอาจตองเพมเตมในรปแบบท 3 และ 4 ไดเมอเกดน าลดเตมท เมอท าการจ าแนกการล าเลยงและการน าสงผปวยแตละราย พจารณาวนและเวลาในการเดนทางเหตเจบปวยฉกเฉนในระยะทางทเทากน อาจใชเวลาตางกน และการเดนทางบนเสนทางทเปน

79

นานน าและล าคลอง กใชระยะเวลาทตางกน ซงเมอเทยบเวลาและระยะเวลาในการน าสงจะพบวายงมปจจยทเกยวโยงกน คอการขนลงของน าทะเล โดยเฉพาะหนวยปฏบตการฉกเฉนทใชเสนทางล าคลองหรอนานน าทไมกวางนกในการเดนจะมผลท าใหการเดนเรอลาชา ผปวยฉกเฉนจะมคา operation time สง ในขณะเดยวกนการเดนเรอในชวงเวลากลางคนกมความลาชาในการท าความเรวมากกวาความชวงเวลากลางวน ดงตารางลางน

ตารางท 16 แสดงเวลาในการน าสงผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล ประเภท P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 P9 P

10 P 11

P 12

P 13

P 14

P 15

P 16

สรป

เ ว ล า น า ส งกลางวน

/ / / / / / / / / / 10 คน คดเปน รอยละ

62.5 เ ว ล า น า ส งกลางคน

/ / / / / / 6 คน คดเปน รอยละ 37.5

Operation time 17 20 25 10 52 69 99 90 90 90 80 50 120 150 74 65

ระยะทาง 14 13 14 7 13 70 70 70 70 70 70 10 70 0 70 13

จากตารางท 16 พบวาการเดนทางน าสงผปวยฉกเฉนในเวลากลางคน จะมความลาชากวาการเดนทางในชวงเวลากลางวน และชวงเวลาน าลดย งเพมความลาชาในการเดนทางแมนเปนเวลากลางวนกตาม เมอยอนไปศกษาถงตารางการขนลงของน าฝงอนดามนกบเวลาการออกปฏบตการ ปรากฏวาเวลาดงกลาวสอดคลองกบขอมลทเจาหนาทปฏบตการฉกเฉนแจง กลาวคอ น าทะเลลด การเดนทางยากล าบาก ตองหลบหลกโขดหนและสนทรายเมอเทยบวน เวลาและตารางขนลงของน าทะเลฝงอนดามนแลวปรากฏดงน P: 5 เกดเหตเวลากลางวน เมอ 4 พฤษภาคม 2559 ออกจากทเกดเหตเวลา 11.28 น.ในวนและเวลาดงกลาวมน าทะเล อยทระดบ 0.92 เมตร P: 12 เกดเหตเวลากลางวน เมอ 20 กนยายน 2559 ออกจากทเกดเหตเวลา 09.25 น.ในวนและเวลาดงกลาวมน าทะเล อยทระดบ 0.52เมตร P: 13 เกดเหตเวลากลางคน เมอ 8 พฤษภาคม 2559 ออกจากทเกดเหตเวลา 02.00 น. ในวนและเวลาดงกลาวมน าทะเล อยทระดบ 0.44เมตร P: 14 เกดเหตเวลากลางคน เมอ 12 พฤษภาคม 2559 ออกจากทเกดเหตเวลา 21.08 น. ในวนและเวลาดงกลาวมน าทะเล อยทระดบ 1.06 เมตร เปนเสนทางประเภทล าคลอง ความมดและโขดหนโผล

80

3.5 กำรบรณำกำรกบหนวยงำนทเกยวของและแนวทำงพฒนำ การประสานกบหนวยงานทเกยวของในขนตอนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล การดแล การเคลอนยาย ล าเลยงและน าสงผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเลทงการบาดเจบฉกเฉนและการสงตอเพอการรกษาอนเนองมาจากเกนศกยภาพของหนวยบรการสาธารณสขในพนทเกาะ จากการศกษาพบวา การประสานหนวยงานทเกยวของขนอยกบภาวะความเจบปวยฉกเฉนของ ผประสบเหต และมาจากเหตปจจยดานอนๆมาเกยวของ เชน การคนหาผปวย การปฐมพยาบาล การขอค าปรกษา ตลอดจนการล าเลยงตางๆ และอนๆ หนวยงานประสานทเกยวของ อาจเปนหนวยงานของรฐหรอเอกชน การประสานในพนทเกาะไมไดองระบบขนตอนด าเนนการใดๆ และไมเปนรปธรรมทชดเจน เนองจากทรพยากรและบรบทพนทตางกน

ตารางท 17 แสดงหนวยงานทเกยวของหรอหนวยงานประสานในขนตอนการปฏบตงาน

หนวยงำนทประสำน P1 P2 P3 P4 P5 P6 P7 P8 P9 P 10

P 11

P 12

P 13

P 14

P 15

P 16

รอยละ

ศนยรบแจงเหต และสงการ

/ / / / / / / / / / / / / / / / 100

รพ.สต. / / / / / / / / / 56.2 โรงพยาบาลชมชน / / / / 25.0 โรงพยาบาลทวไป / / / / 25.0 หนวยปฏบตการสงกดอ งค ก รป ก ค รอ งส ว นทองถน

/ / / / / / / / / / / / / / 87.5

อทยานแหงชาต / 6.2 ต ารวจน า / / 12.5 นป.สอ.รฝ. / 6.2 คลนคเอกชน / 6.2 มลนธ / 6.2 อสม./ จตอาสาในพนท / / 12.5 สนง.เจาทา / 6.2 ชมรมผประกอบการเรอ / / / / / / / / 50.0 จ ำนวนหนวยประสำน 3 3 4 3 3 6 6 4 4 4 4 3 4 5 4 3

จากตารางท 17 การออกปฏบตการแพทยฉกเฉนของหนวยปฏบตการทางน าในพนททางทะเล แตละครง จ าเปนตองประสานหนวยงานทเกยวของ อยางนอย 3 หนวยงาน เนองจากการชวยเหลอ ดแล เคลอนยายและน าสงแตกตางจาก การปฏบตการแพทยฉกเฉนทางบก กลาวโดยสรปคอ จากทเกด

81

เหตเปนพนเกาะ ลงเรอ ขนฝงและน าสงโรงพยาบาล เปนการปฏบตการทเปนปกตและปรากฏ ในกระบวนการด าเนนงานทสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตก าหนด ในขณะทบางราย เชน

P5: การปฏบตการของเจาหนาทเพยงคนเดยวไมอาจกระท าได จงตองอาศย อสม/ จตอาสา รวมออกเหต ท าหนาทในการดแลผปวยขณะน าสงและประสานหนวยปฏบตการบนฝงและประสานโรงพยาบาลชมชน ในขณะทศนยรบแจงเหตและสงการกประเมนผปวย โทรประสานเหต/สอบถามอาการกจ าเปนตองใช อสม/จตอาสาในการโตตอบขอความ

P:6 มการประสานจ านวน 6 หนวย เปนกรณทผปวยตดขา เลอดออกมาก ตองประสานศนยรบแจงเหตและสงการ การขอรถพยาบาลฉกเฉนจากโรงพยาบาลทวไปมารบผปวย และการขอเปลยนเสนทางทาเทยบเรอน าผปวยขนฝงจากทาเทยบเรอทสงชน เปนทาเทยบเรอของส านกงานเจาทา ทเปนทางลาด เนองจากจ าเปนตองใชทางลาดเอยง เพอลดความรนแรงและปองกนอนตรายจากการบาดเจบเพมเนองจากการเคลอนยาย

P7: มการประสานทนอกเหนอเหตทวไป คอการประสานอทยานแหงชาต เปนเหตทตองแวะระหวางเสนทางเนองจากคลนลมพายทเรอไมสามารถไปตอได ตองแวะและขอใชพนทในการดแลผปวยชวคราว

P13: มการประสานคลนกเอกชน เพอรวมตดสนใจ และเพอใหเปนไปตามสวสดการแหง Insurerance ทนกทองเทยวตางชาตท าไวกบบรษทประกน เปนตน

ดงนน เมอเทยบอตรารอยละของการประสานหนวยงานทเกยวของ พบวามการประสาน 4 หนวยงานมากทสด รอยละ 43.8 รองลงมา มการประสาน 3 หนวยงานรอยละ 37.5 และมการประสาน 6 หนวยงาน รอยละ 12.5 ตามล าดบ การประสานกบหนวยงานทเกยวของ เปนชองทางหนงทจะท าใหภาวะความรนแรงของอาการตางๆหรอโรคลดนอยทเลาลง เจาหนาทหนวยปฏบตการสามารถขอค าปรกษาไดจากโรงพยาบาลชมชนหรอศนยรบแจงเหตและสงการได ระหวางการน าสงและดแลตลอดเสนทาง จากขอมลขางตน สามารถน าเสนอเปนแผนภาพไดดงน

82

ภาพท 5 กระบวนการและการประสานเพอปฏบตการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล

83

จากภาพท 5 กระบวนการและการประสานหนวยงานทเกยวของในการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล เมอปรากฏเหตเจบปวยและฉกเฉนมระบบการแจงเหต 3 ชองทาง คอ

1. แจงผานโทรศพท แกหนวยปฏบตการฉกเฉนการแพทยโดยตรง 2. แจงผานโทรศพท แกศนยรบแจงเหตและสงการ 3. แจงผานเครอขายมดด าหรอวทยสอสาร โดยจะมผรบทราบเหตคอหนวยต ารวจน า และหนวย

ปองกนและตอสอากาศยานและรกษาชายฝง ชองทางนหนวยงานทสามารถรบทราบเหตอกหนวยงานหนงคอ ฐานทพเรอ และพบวาในพนทจงหวดสตลไมมหนวยปฏบตการฐานทพเรอทจะรบขาวสารไดถง ศนยรบแจงเหตและสงกำร เมอไดรบแจงเหตจะมขนตอนการปฏบตงานดงน

1. พจารณาและประเมนความรนแรง แจงหนวยปฏบตการทขนทะเบยนไวตอส านกงานสาธารณสขจงหวดและใหเลขปฏบตการ

2. ประสานเรอปฏบตการการแพทยฉกเฉน กรณทหนวยปฏบตการไมมเรอปฏบตการเปนของตน หรอสงกดของหนวยปฏบตการไมมเรอปฏบตการ

3. ประสานหนวยปฏบตการบนฝง เพอรอรบผปวยฉกเฉน ณ ทาเทยบเรอหรอจด รบ สงผปวยทขนทะเบยนตอส านกงานสาธารณสขจงหวด

4. ออกเลขปฏบตการใหแกหนวยปฏบตการทงหนวยปฏบตการทางทะเล และหนวยปฏบตบนพนทฝงทรอรบผปวยฉกเฉน

5. ใหค าปรกษาแกหนวยปฏบตการฉกเฉนขณะชวยเหลอ ดแล และน าสงผปวย เมอมการรองขอ 6. กรณตองประสานอากาศยานฉกเฉนการแพทย จะด าเนนการประสานส านกงานสาธารณสข

จงหวดเพอประสานการขอใชตอสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต

หนวยปฏบตกำรฉกเฉนกำรแพทย เมอไดรบการแจงเหตจะมขนตอนการปฏบตงานดงน 1. ปฏบตการออกเหต โดยทมปฏบตการฉกเฉนและประสานทมปฏบตการฉกเฉน รวมออกเหต

กรณหนวยปฏบตการไมมฐานปฏบตการในพนท 2. ประสานโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลในพนทเพอรวมออกเหต กรณเกนศกยภาพและ

พจารณาแลวมความเสยงและอาจเกดวกฤตรนแรงตอผปวยฉกเฉน 3. ประสานคลนกในพนทเกาะ ส าหรบการดแล/รกษา หรอสงตอ นกทองเทยวทม Insurance

กบบรษทน าเทยว 4. ประสานหนวยปฏบตการบนพนทฝง ในการแจงเวลาทชดเจน และจดรบ – สงผปวยฉกเฉน การ

ขอเปลยนหนวยปฏบตการทมารบกรณผปวยวกฤตรนแรง เชน จากหนวยปฏบตการระดบ FR ขององคกรปกครองสวนทองถน เปนหนวยปฏบตการ BLS/ALS ของโรงพยาบาลชมชนหรอโรงพยาบาลจงหวด

5. หนวยปฏบตการฉกเฉนต ารวจน าหรอหนวยปองกนและตอสอากาศยานและรกษาชายฝง เมอไดรบสารจากเครอขายมดด า ตรวจสอบละตจด แลวท าการแจงเหตแกศนยรบแจงเหตและสงการ เพอก าหนดพนทในการน าสงผปวยฉกเฉนและเตรยมการรองรบ กรณเกดอบตเหตหม

84

กำรประสำนกบหนวยงำนอนๆ อนเนองมาจาก 1. หนวยงานอทยานแหงชาตตะรเตา เปนหนวยงานทสามารถรองรบการแวะพกกรณเกดเหตพาย

รนแรงในขณะน าสงของหนวยปฏบตการการแพทยฉกเฉนโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลเกาะหลเปะ 2. ชมรมผประกอบการเรอ กรณเกดเหตจมน าจะรวมออกเหตกบหนวยปฏบตการการแพทยฉกเฉน

ทไดรบค าสงใหออกเหต 3. มลนธจะเปนหนวยงานทรบประสานและรวมออกเหต กรณมผปวยเสยชวต ณ จดเกดเหตหรอ

มการรองขอ 4. อสม./จตอาสา(หมอนอย) เปนกลมประชาชน นอกเหนอจากหนวยงานทขนทะเบยนในระบบ

การแพทยฉกเฉน เปนกลมประชาชนทรวมออกปฏบตการ ตามการรองขอของหนวยปฏบตการการแพทยฉกเฉนในพนท เนองจากตองการผชวยเหลอในการดแลผปวยขณะน าสง และเปนผปฏบตการรายเดยว

5. ส านกงานปองกนภยจงหวด เขารวมปฏบตการหรอรวมออกเหต กรณเกดภยพบต และมการรองขอ

ตอนท 4 ปญหำและอปสรรคในกำรชวยเหลอผปวยฉกเฉนทำงน ำในพนททำงทะเล

กลมท 1 : ประกอบดวย (P1: และ P4:) มปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานคลายคลงกน ดงน ไมมหนวยประจ าการทชดเจน การแจงเหตและสงการใชเบอรโทรศพทของตนเองในการรบ แจง และประสานหนวยงานตางๆ ปญหาดานอปกรณการด าเนนงานไมเพยงพอ อปกรณไมไดมาตรฐาน ตลอดทงอปกรณในการปองกนตนเองไมม ดานบคลากร มเจาหนาทหนวยปฏบตการไมเพยงพอ เจาหนาทหนวยปฏบตการทขนทะเบยนไมไดปฏบตงานจรง การบรหารจดการงบประมาณและคาตอบแทนไดรบจดสรรตามจ านวนการออกเหต ไมมการจางเหมาบรการเชนหนวยงานอน การขนสงผปวยเปนไปดวยความยากล าบาก ไมมอปกรณหรอเครองมอทางการแพทยบนเรอไมสามารถดแลและใหการปฐมพยาบาลระหวางน าสงได การเดนเรอยามค าคนมปญหาและอปสรรคในการเดนทางเนองจากไมมไฟสองทางหรอสญญาณไฟ การเดนทางตามเสนทางการเดนเรอจะตองลดเลาะไปตามรองน า เมอเกดเหตชวงเวลาน าลด ท าใหมความลาชาในการเดนทาง ยานพาพนะในการขนสงผปวยเปนจกรยานยนตพวงขางทไดรบการบรจาคและเปนรถเขนผปวยส าหรบการเขนลดเลาะไปตามเสนทางส ทาเทยบเรอ ทาเทยบเรอมความสงชน อปกรณทมอยไมเหมาะกบการเคลอนยายผปวยวกฤตและเรงดวน

กลมท 2 : ประกอบดวย (P2: และ P5:) มปญหาและอปสรรคในการด าเนนงานเกยวกบอตราก าลงบคลากรไมเพยงพอและไมมอปกรณในการดแล ชวยเหลอผปวยฉกเฉน บนพนท เกาะไมมสถานพยาบาล ซงเกาะแหงนมพนทแบงเปน 2 เกาะ เจาหนาทหนวยปฏบตการเกาะละ 2 คน ชวงเวลาใด มเจาหนาทอยปฏบตการเพยงคนเดยว กอาศย อาสาสมครสาธารณสขในพนท รวมออกเหต การออกปฏบตการอาจจะมจตอาสาทเรยกวา “หมอนอย” เปนบคลากรทางสาธารณสขทผานการฝกอบรมจากโรงพยาบาลชมชนใหมาประจ าเกาะ เปนผรวมออกเหตดวย เรอปฏบตการขนาด 1 เครองยนต 1 ล า ไมมอปกรณการแพทยประจ าเรอ เปนเรอประยกตใชจากเรอโดยสารหางยาว และเปนของเจาหนาทหนวยปฏบตการทขนทะเบยนกบส านกงานสาธารณสขจงหวด ระบบการจดจางจากองคกรปกครอง

85

สวนทองไมม มเพยงการจายรายครงเมอเกดเหตและรายงานศนยรบแจงเหตและสงการเทานน ส าหรบปญหาอปสรรคอกประการคอการรบคาชดเชยมความลาชา ตองส ารองจายคาน ามนเชอเพลงเปนเวลานาน สวสดการคมครองไมม ท างานดวยความหวาดระเวงและจตสาธารณะอยางแทจรง การน าสงผปวยฉกเฉนมอปสรรคชวงมรสมประมาณ 4-6 เดอน ซงมความเสยงสงในการล าเลยงและสงตอผปวยทอาจเกดเรอลมได

กลมท 3: ประกอบดวย(P:3และP6) มปญหาและอปสรรคในเรองการบรหารจดการอปกรณและเวชภณฑทางการแพทยของสถานพยาบาล แตสามารถบรหารจดการไดในระดบหนง และตองการใชงบประมาณจากองคกรปกครองสวนทองถนในการสนบสนนเวชภณฑส าหรบผปวยฉกเฉนในพนท

กลมท 4: ประกอบดวย (P:7,P8,P9,P10,P11,P13และP15) มปญหาและอปสรรคในการบรหารจดการอปกรณทางการแพทยมไมเพยงพอ สถานพยาบาลไมเออตอการรบและใหบรการผปวยในพนทเกาะใหญทมนกทองเทยวปละ ประมาณ 5-8 หมนคนตอป ขาดองคความรดานการจดการโรคและภยทางทะเล ประกอบกบความไมเออตอวชาชพในการใชอปกรณตางๆเชนการ ใส tube ตลอดจนปญหาอปสรรคในการเดนทาง เนองจาก มระยะทางน าสงผปวยจากเกาะถงฝงประมาณ 70 กโลเมตร ความลาชาของเรอปฏบตการ ซงจ าเปนตองรอใหศนยรบแจงเหตและสงการเปนผสงการใหเรอเอกชนรายใดออกปฏบตการ การบรหารจดการดานอตราก าลงเจาหนาทปฏบตการทเปนขาราชการไมมประสบการณประจ าพนทเกาะ ไมมความรเรองโรคและภยสขภาพทางทะเล ความเปนเอกเทศของบรบทพนทเศรษฐกจทไมอาจเสนอและสะทอนปญหาไดมากนกเนองจากอทธพลในพนท และอาจกระทบธรกจการทองเทยว ภาวะเจบปวยฉกเฉนทางทะเลบางรายทขอค าแนะน าจากศนยรบแจงเหตและสงการจงหวด เจาหนาทประจ าศนยรบแจงเหตและสงการ ไมมความรเรองการจดการโรคทางทะเลไดด จงไมอาจใหค าแนะน าได ปญหาเรองการรบสงและเคลอนยายผปวยมายงสถานพยาบาล ทจ าเปนตองใชถนนสวนบคคลในการเขาถงสถานพยาบาลและไมมความมนคงตอการใชเสนทางทอาจเตบโตทางเศรษฐกจ ปญหาดานความปลอดภยในชวตและทรพยสนขณะน าสงยงเปนประเดนทเจาหนาทหนวยปฏบตการมความกงวล กลมท 5: ประกอบดวย (P:12,P14และP16) มปญหาและอปสรรคในประเดนของเจาหนาทปฏบตการการแพทยฉกเฉนทผานการอบรมแลวมการโยกยายไปตามค าสงบอยครง และไมไดมการจดเวรยามเปนการเฉพาะส าหรบการบรการการแพทยฉกเฉน ท าใหเจาหนาททปฏบตงานในแตละวนมทงผทผานการอบรมและไมผานการอบรม อปกรณในการปฏบตงานมไมเพยงพอและไมเปนไปตามทสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตก าหนด ตอนท 5 ขอเสนอแนะจำกเจำหนำทหนวยปฏบตกำร กำรแพทยฉกเฉนทำงน ำในพนททำงทะเล

ดานท 1 ขอเสนอแนะการพฒนาบคลากรหรอเจาหนาทหนวยปฏบตการแพทยฉกเฉน

1. พฒนาเจาหนาทปฏบตการแพทยฉกเฉนทกระดบอยางตอเนอง

86

2. เจาหนาททางการพยาบาลทไมมประสบการณทางน า ควรเลยงการประจ าการ ณ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลทเปนพนทเกาะ

3. ซอมแผนอบตเหตหมทางทะเล ปจจบนอาจมการซอมเปนประจ าทกปแตอยากใหมการซอมแบบเผชญเหตทไมไดมการเตรยมการลวงหนา และควรซอมในลกษณะของการมบคลากรและทรพยากรทมอยจรงมากกวาการจดเตรยมและประสานไวเปนการลวงหนา

4. เจาหนาทปฏบตการแพทยฉกเฉนของหนวยงานต ารวจน า หนวยงานอทยาน หนวยงานส านกงานเจาทาและหนวยปองกนตอสอากาศยานและรกษาชายฝง เจาหนาทจะมการโยกยายบอย จงควรมโควตาส าหรบการอบรมบคลากรเพมเตมอยเสมอ

ดานท 2 ขอเสนอแนะดานอาคารสถานทและจดรบ – สง ผปวย

1. ปรบปรงทาเทยบเรอ ทรบ – สง ใหเปนลกษณะของทางลาด หลกเลยงการรบสงผปวยฉกเฉนขนลงทางบนได โดยเฉพาะกลมผปวยวกฤต และเรงดวน

2. เปดเสนทางล าเลยงผปวย ในการเดนเรอขนาดเลกประเภท ล าคลอง ทมสนทราย ขดลอกสนทราย ใหเปนรองน าเดนเรอ

3. จดทางเดนยน(โปะยาง)ออกไปในทะเลและใชส าหรบขน - ลง หรอล าเลยงผปวยฉกเฉนใหมความเหมาะสมกบบรบทของพนท จะสามารถชวยลดการบาดเจบจากการเคลอนยายผปวยได

4. หนวยปฏบตการฉกเฉนบนพนทเกาะ ควรมฐานปฏบตการทชดเจนและมการจดเวรยามมากกวาการใชชวตปกตและรอรบการแจงเหต เนองจากขาดความพรอม เกดความลาชาและอาจท าใหผปวยฉกเฉนทางน าบาดเจบหรอมอาการรนแรงเพมมากขน

5. โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล บนพนทเกาะ ทมนกทองเทยวเขา ออก ตลอดป เชน เกาะหลเปะ ควรยกระดบใหเปนสถานพยาบาลเทยบเทาโรงพยาบาล 10 เตยง มแพทยประจ าการทกวน

ดานท 3 ขอเสนอแนะดานทรพยากรและอปกรณ 1. อปกรณเวชภณฑทางการแพทย ทจ าเปนและเกยวเนองกบผปวยประเภทเดก หญงมครรภ

และคนชรา ควรมประจ าหนวยบรการทกระดบ 2. อาจไมเปนการก าหนดมาตรฐานหรอคณลกษณะทบงคบเรอทออกปฏบตการดานการแพทย

ฉกเฉนแตควรมการก าหนดใหเรอปฏบตการมอปกรณทจ าเปนไวใชยามสงตอผปวย โดยอาจแบงเปนระดบๆ เชน เรอ ป 1 มอปกรณ / เวชภณฑ อยางนอย 10 ชนดอปกรณ เรอ ป 2 มอปกรณ / เวชภณฑ อยางนอย 7 ชนดอปกรณ เปนตน

3. สงเสรมใหองคกรปกครองสวนทองถนเขามามบทบาทหรอเหนความส าคญในการจดหา Telemedicine และใหกระทรวงสาธารณสขพฒนาเจาหนาทโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลในพนทเกาะในการใชระบบ Telemedicine

87

ดานท 4 ขอเสนอแนะการปองกนอบตเหตทางน า การชวยเหลอเบองตนและการดแล ณ จดเกดเหต

1.ผประกอบการเรอน าเทยว หรอกลมเรอหางยาวทรบ-สงนกด าน า ควรมความร ความเขาใจและมทกษะในการชวยเหลอผปวยจมน า ผปวยน าหนบ และใหมความรในการชวยฟนคนชพทกคน

2. กอนมการอนญาตใหประกอบกจการรสอรท ควรก าหนดใหทกสถานประกอบการม Life Safeguard เปนเงอนไขในการประกอบกจการ

3. ทกพนทบนเกาะ อยางนอยควรมอปกรณชวยฟนคนชพ (AED) 2 จด หรอ ใหมประชาชนทสามารถเขาใจและปฏบตการชวยฟนคนชพได อยางนอย 3-5 คน

4. พฒนาอาสาสมครสาธารณสข สงกดกระทรวงสาธารณสขทกคนใหสามารถปฏบตการฉกเฉนไดและมการอบรมฟนฟอยเสมอ

5.นกทองเทยวทงประชาชนคนไทยและตางชาต จะตองแจงโรคประจ าตวตอหวหนาคณะทวร หรอผประกอบการรสอรทและรายงานสถานพยาบาลในพนททราบเพอเปนการเฝาระวงและระงบการท าบางกจกรรม ทงนผประกอบการตองไมปกปดหรอมงหวงผลประโยชนมากกวาความปลอดภย ดานท 5 การพฒนานโยบายและการจดการ

1. ใหมการจดการแขงขน EMS Rally ทางน า ทกป และใชเจาหนาทท เกยวของ กบ การชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าทหลากหลายในการรวมแขงขน

2. นอกเหนอจากเจาหนาทหนวยปฏบตการฉกเฉน อาสาสมครสาธารณสขแลว ยงม “หมอนอย”ในพนทเกาะหางไกล ผานการอบรมหลกสตร 2 ป ทควรจะมสถานทท างานทชดเจนใหบรการประชาชนในพนททรกนดาร ซงเปนแนวทางการพฒนาบคลากรทดของกระทรวงสาธารณสขและควรมการบนทกความรวมมอกบองคกรปกครองสวนทองถนในการจดจางเปนบคลากรของทองถนในการดแลสขภาพคนบนพนทเกาะและนกทองเทยว

3. ใหมหลกสตรหรอรายวชา เฉพาะการแพทยฉกเฉน ในสถาบนการศกษาตงแตระดบประถมศกษา เชน การอบรมนกเรยนระดบประถมศกษาดานการแพทยฉกเฉน การฟนคนชพ ใหสามารถมความร ความเขาใจและรบการฝกอบรมอาสาฉกเฉนชมชน(อฉช)ทกคน

4. บนพนทเกาะสวนใหญทมเสนทางคบแคบ ขนลงเนนเขาและหาดทรายการเคลอนยายผปวยฉกเฉนมความยากล าบากดงนนควรปรบปรงและพฒนาเสนทางใหรองรบการบรการทางการแพทยฉกเฉน

5. บนพนทเกาะทมถนนเรยบ ควรใชรถกอลฟในการล าเลยงและขนสงผปวยฉกเฉน และใหมอปกรณประเภทกระดานรองหลงชนดยาว และเขมขดนรภยประจ ารถ

6. ควรสงเสรมใหภาครฐ รวมลงทนกบเอกชน ในการจดตงสถานบรการสาธารณสข เชน คลนก บนพนทเกาะและมแพทยประจ าการ

7. การประสานเรอในการออกเหตปฏบตการ ศนยรบแจงเหตและสงการควรใหสทธและอ านาจในการตดสนใจเลอกใชบรการของเจาหนาทหนวยปฏบตประจ าโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลเนองจากทราบวาเรอของชมรมใด หนวยใดอยใกลและมความพรอมในการออกปฏบตการ ณ เวลานน

88

8. บนทกความรวมมอระหวางประเทศในการรกษาพยาบาลผปวยบาดเจบฉกเฉน เชน ผปวยฉกเฉนในพนทเกาะหลเปะ ซงมอาณาเขตประเทศใกลเกาะลงกาว ประเทศมาเลเซย และมระยะทางใกลกวาน าผปวยฉกเฉนมาขนฝงทาเทยบเรอปากบารา จ านวน 50 กโลเมตร ซงจะเพมเวลาการเขารบบรการผปวยฉกเฉนวกฤตใหไดรบการรกษาทเรวขน ประมาณ 1 ชวโมง

9. ก าหนดใหมการบรรจอตราก าลงเจาหนาทหนวยปฏบตการแพทยฉกเฉนในแผนอตราก าลงขององคกรปกครองสวนทองถนและมคาตอบแทนทชดเจน

89

บทท 5 สรปผล อภปรำยผล และขอเสนอแนะ

การศกษาเรองกระบวนการพฒนาแนวทางการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล เปนการวจยเชงคณภาพ ใชวธการวจยดวยวธสมภาษณแบบเจาะลก (In-depth interview) เพอศกษากระบวนการและขนตอนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าของหนวยปฏบตการพนททางทะเลหรอเกาะกบหนวยงานทเกยวของ และผลส าเรจของการด าเนนการของหนวยปฏบตการฉกเฉนทางน า ผวจยไดตงสมมตฐานกระบวนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล และการบรณาการกบหนวยงานทเกยวของเพอใหเกดผลส าเรจดานการด าเนนงานการแพทยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล ควรมแนวทางพฒนาอยางไร กลมตวอยางประชากรทงสน 16 คน และกอนด าเนนการสมภาษณแบบเจาะลก ผวจยไดท าการศกษาเชงปรมาณ และสอบถามขอมลทวไปเกยวกบผใหบรการการแพทยฉกเฉน จ านวนการปฏบตงานทงหมดเปนขอมลเกยวกบจ านวนบคลากร พนท รบผดชอบ จ านวนทรพยากรในพนทรวมถงวเคราะหปจจยทมผลตอการดแลและการรกษา ณ โรงพยาบาล กลมตวอยางประชากรทงสน 108 คน ผวจยไดท าการสรปโดยแบงเปน 4 หวขอไดแก สวนท 1 สรปผลการวจย สวนท 2 อภปรายผลการวจย สวนท 3 ขอเสนอแนะในการวจยไปประยกตใช สวนท 4 ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป ส าหรบการวเคราะห แบงออกเปน 2 ตอน ตอนท 1 ปจจยของการด าเนนงานการแพทยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเลทมผลตอการดแลและรกษา ณ โรงพยาบาล เกบขอมลจากการสอบถามจ านวน 108 คน และตอนท 2 ผวจยไดท าการเกบขอมลพนฐานการสมภาษณจากกลมตวอยางจ านวน 16 คน และน าผลจาการสมภาษณมาวเคราะหเปรยบเทยบกระบวนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล และการบรณาการกบหนวยงานทเกยวของ สรปผลกำรวจย

1. การปฏบตการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเลของจงหวดสตล ป 2559 จ านวน 108 ราย พบวา หนวยทออกปฏบตการการแพทยฉกเฉนสวนใหญสงกดองคกรปกครองสวนทองถนจ านวน 84 ครง (รอยละ 77.8) รองลงมา คอหนวยปฏบตการสงกดโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล (รอยละ 15.7) การผแจงเหต เจาหนาทหนวยปฏบตการเปนผแจงเหต จ านวน 92 ครง (รอยละ85.2) ระดบเจาหนาททออกปฏบตการเปนเจาหนาทระดบ FR มากทสดจ านวน 70 ครง (รอยละ 64.8) ผานการอบรมหลกสตรทางน า จ านวน 22 คน (รอยละ 20.4) กลมโรคหรออาการ ทน าสง ดวยอบตเหต มากทสด จ านวน17 ครง (รอยละ15.7) รองลงมา ครรภ,คลอด,ปวยออนเพลยและกมารเวช จ านวน 12 ครง (รอยละ10.2) การคดแยกผปวย ณ จดเกดเหต สวนใหญประเมนอาการปวยอยในระดบ เรงดวน จ านวน 61 ราย (รอยละ 76.9) กลมการบาดเจบทน าสงมากทสดแบบ Non Traumaจ านวน 81 ราย (รอยละ 75) ระยะเวลาในการน าสง สวนใหญ อยท 1-10 นาทจ านวน82ครง (รอยละ

90

75.9) เรอ ทออกปฏบตการ สวนใหญใชเรอ 1 เครองยนต (เรอ ป2) จ านวน 47 ครง(รอยละ43.6) ผลจากการชวยเหลอดแลและการล าเลยงกอนถงโรงพยาบาลสวนใหญอาการคงเดม (รอยละ 83.4) และอาการทรดหนก จ านวน 9 ราย (รอยละ 8.3) การประเมนคดแยกผปวยเมอถงโรงพยาบาล ประเมนระดบเหลองจ านวน 61ราย (รอยละ56.5) จากการเปรยบเทยบการประเมนคดแยกผปวย ณ จดเกดเหตกบการประเมน ณ โรงพยาบาลมความแตกตางกนอาจเกดจากความรประสบการณ ,การไดรบการฝกอบรม ความรนแรงของอาการกอาจเกดขนไดจากสภาพพนทกนดาร,ความหางไกล ,ระยะเวลาน าสงผปวยทใชระยะเวลานานท าใหอาการผปวยทรดหนก ผลการรกษา ณ หองฉกเฉน สวนใหญ ใน 1 วนแรกรบ นอนโรงพยาบาล จ านวน 52 คน (รอยละ 48.1)

2. ปจจยทมผลตอด าเนนงานการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล 2.1 จากการสอบถามประชากรกลมตวอยาง 108 คน พบวา ระดบความรของ

เจาหนาทหนวยปฏบตการแพทยฉกเฉนทางน า ม 3 ระดบ คอผปฏบตการแพทยฉกเฉนระดบ FR 70 คน ผปฏบตการแพทยฉกเฉนระดบ MALS 22 คนและผปฏบตการแพทยฉกเฉนระดบ BLS/EN 16 คน มผลของการดแลผปวยขณะน าสงทตางกน คอ รอยละ 83.3 มอาการคงเดม รอยละ 8.3 มอาการทเลา และรอยละ 8.3 มอาการทรดลง และเปนปจจยทเกยวของ ตอกนทระดบสถต .05

2.2 จากการสอบถามประชากรกลมตวอยาง 108 คน พบวา ผลการดแลขณะน าสง อาการทเลา รอยละ 8.3 อาการคงเดม รอยละ 83.3 และอาการทรดหนก รอยละ 8.3 เมอเปรยบเทยบความสมพนธระหวางผลการดแลขณะน าสงของผปฏบตการกบผลการรกษา ณ หองฉ กเฉน รอยละ 46.3 ตรวจแลวกลบ รอยละ 38.1 นอนโรงพยาบาล รอยละ 4.6 สงตอ และรอยละ 0.9 เสยชวตขณะน าสง พบวา เปนปจจยทเกยวของตอกนทระดบสถต .01

3. ขอมลทวไปของกลมตวอยางในการเกบขอมลพบวา กลมตวอยางเปนเพศชาย จ านวน 11 คน (รอยละ 68.75) เพศหญง จ านวน 5 คน (รอยละ 31.25 ) มชวงอายระหวาง 24-51 ป ระดบปฏบตการ FR จ านวน 7 คน (รอยละ43.75) และระดบปฏบตการ BLS จ านวน 9 คน (รอยละ 56.25) ต าแหนงทางสงคม อาสากชพ 4 คน (รอยละ 4.1) พยาบาลวชาชพ 6 คน (รอยละ37.5)นกบรหารงานสาธารณสข 2 คน (รอยละ12.5) นกวชาการสาธารณสข 1 คน (รอยละ 6.2) ขาราชการต ารวจ 2 คน(รอยละ12.5) และ ขาราชการทหาร 1 คน(รอยละ 6.2) หนวยปฏบตการสงกดองคกรปกครองสวนทองถน 4 คน (รอยละ 25.00) สงกดโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบล 9 คน(รอยละ 56.25) สงกดต ารวจน า 2 คน (รอยละ 12.50) และสงกด นป.สอ.รฝ 491 1 คน (รอยละ 6.25) ในจ านวนกลมตวอยางมผผานหลกสตรการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน า 4 คน (รอยละ25.00) และมประสบการณการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน า ระหวาง 2 – 7 ป

4. ความคดเหนผปฏบตงานการแพทยฉกเฉนเกยวกบนโยบายความครอบคลม เทาเทยม ทวถงและคณภาพการใหบรการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล พบวาผตอบแบบสมภาษณมความคดเหนวานโยบายสถาบนการแพทยฉกเฉนทมตอการบรหารจดการในพนทเกาะ รอยละ 56.3 มความคดเหนวามความครอบคลม เทาเทยม ทวถงและมคณภาพ ตอคนในพนทเกาะ ซงมความหางไกลและทรกนดาร ไมไดมผลกระทบตอการด ารงชวตและมคณภาพชวตดานการสาธารณสขทด ขณะเดยวกนกลมผตอบแบบสมภาษณทมความเหนวาระบบบรการการแพทยฉกเฉนยง ไมมความ

91

ครอบคลม เทาเทยม ทวถง และมคณภาพซงอาจเกดจากขาดดานใดดานหนงหรอหลายดาน รอยละ 43.7

5. ขนตอนและกระบวนการใหการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล พบวาเจาหนาทหนวยปฏบตการแพทยฉกเฉนเลอกใชขนตอนการชวยเหลอผปวยตามบรบทของพนทมากทสด รอยละ 62.2 และมเพยงรอยละ 37.5 เลอกใชขนตอนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล ตามทสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตก าหนด

6. ขนตอนการดแลผปวย 4 ขนตอนหลก พบวา ด าเนนการการตรวจสอบผปวย รอยละ 100 จะประเมนทางเดนหายใจ การหายใจ การไหลเวยนเลอด ความพการและสงแวดลอมตางๆ ตลอดจนการประเมนตรวจรางกาย ส าหรบการตรวจสอบสถานการณและการตรวจสอบทรพยากร ด าเนนการเพยงรอยละ 68.7 ในขณะทการประเมนตรวจความผดปกตของรางกายและการซกประวต ด าเนนการเพยงรอยละ 62.5

7. การเคลอนยายล าเลยงผปวยเพอสงตอมลกษณะทตางกน มเพยงรอยละ 37.5 ทมการเคลอนยายและสงตอผปวยตามแนวทางทสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตก าหนด เนองจากผปวยฉกเฉนทอาศยบนพนทเกาะ เลอกมารบบรการ ณ.โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลกอนจะตดสนใจเขารบการรกษาจากโรงพยาบาล ท าใหการเคลอนยายล าเลยงและน าสง จงเปนไปตามบรบทของพนท มากทสดรอยละ 62.5

8. การประสานหนวยงานทเกยวของในการด าเนนการชวยเหลอ ดแลและน าสงผปวยฉกเฉนแตละกรณและแตละพนทมการประสานหนวยงานทเกยวของแตกตางกน จากการศกษาพบวาหนวยปฏบตการแพทยฉกเฉนมการประสาน 4 หนวยงานมากทสด รอยละ 43.8 รองลงมา มการประสาน 3 หนวยงานรอยละ 37.5 และมการประสาน 6 หนวยงาน รอยละ 12.5 9. ปญหา อปสรรค และขอเสนอแนะ ปญหา อปสรรค ในการด าเนนงานชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล พบวามผใหขอมล จ านวน 7 คน คดเปนรอยละ 43.7 ใหความคดเหนวามปญหาและอปสรรคในการบรหารจดการอปกรณทางการแพทยมไมเพยงพอ สถานพยาบาลไมเออตอการรบและใหบรการผปวยในพนทเกาะ ขาดองคความรดานการจดการโรคและภยทางทะเล ประกอบกบความไมเออตอวชาชพในการใชอปกรณตางๆเชนการ ใส tube อปสรรคในการเดนทาง เนองจากมระยะทางน าสงทไกลและปญหาดานความปลอดภยในชวตและทรพยสนขณะน าสง ผใหขอมล จ านวน 3 คน คดเปนรอยละ 18.7 ใหความคดเหนวามปญหาและอปสรรคในประเดนของเจาหนาทปฏบตการการแพทยฉกเฉนทผานการอบรมแลวมการโยกยายไปตามค าสงบอยครง และไมไดมการจดเวรยามเปนการเฉพาะส าหรบการบรการการแพทยฉกเฉน ท าใหเจาหนาททปฏบตงานในแตละวนมทงผทผานการอบรมและไมผานการอบรม อปกรณในการปฏบตงานมไมเพยงพอและไมเปนไปตามทสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตก าหนด ผใหขอมล จ านวน 6 คน คดเปนรอยละ 18.7 ใหความคดเหนวาปญหาและอปสรรคในประเดนไมมหนวยประจ าการทชดเจน การแจงเหตและสงการใชเบอรโทรศพทของตนเองในการรบ แจง และประสานหนวยงานตางๆ ปญหาดานอปกรณการด าเนนงานไมเพยงพอ มเจาหนาทหนวยปฏบตการไมเพยงพอ การบรหารจดการงบประมาณและคาตอบแทนไดรบจดสรรตามจ านวนการออกเหต ไมมการจางเหมาบรการ การไดรบคาตอบแทนหรอชดเชยลาชา อาจตองส ารองจายเปนเวลานานกวาจะมการ

92

จดสรรเงนอดหนน/ชดเชยการปฏบตการ การขนสงผปวยเปนไปดวยความยากล าบาก ไมมอปกรณหรอเครองมอทางการแพทยบนเรอ การเดนเรอยามค าคนมปญหาและอปสรรคในการเดนทางเนองจากไมมไฟสองทางหรอสญญาณไฟ การเดนทางตามเสนทางการเดนเรอจะตองลดเลาะไปตามรองน า เมอเกดเหตชวงเวลาน าลด ท าใหมความลาชาในการเดนทาง ยานพาหนะในการขนสงผปวยสทาเทยบเรอไมไดมาตรฐาน ทาเทยบเรอมความสงชน มความเสยงตอชวตและทรพยสนในขณะออกปฏบตงาน

ขอเสนอแนะในกำรพฒนำกระบวนกำรชวยเหลอผปวยฉกเฉนทำงน ำในพนททำงทะเล จ ำนวน 5 ดำน กลาวคอ

ดำนท 1 ดำนนโยบำยและกำรจดกำร สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตควรจดใหมการแขงขน EMS Rally ทางน าทกป,ใหมหลกสตรหรอรายวชาเฉพาะการแพทยฉกเฉน ในสถาบนการศกษา ตงแตระดบประถมศกษา เชน การอบรมนกเรยนดานการแพทยฉกเฉน การฟนคนชพ ใหสามารถมความร ความเขาใจและรบการฝกอบรมอาสาฉกเฉนชมชน(อฉช .)ทกคน, พฒนาเสนทางใหรองรบการบรการทางการแพทยฉกเฉนบนพนทเกาะ,ภาครฐควรรวมลงทนกบเอกชน ในการจดตงสถานบรการสาธารณสข เชน คลนก บนพนทเกาะและมแพทยประจ าการ, บนทกความรวมมอระหวางประเทศในการรกษาพยาบาลผปวยบาดเจบฉกเฉนขามประเทศ โดยองใกลทไหน ไปทนน และก าหนดใหมการบรรจอตราก าลงเจาหนาทหนวยปฏบตการแพทยฉกเฉนในแผนอตราก าลงขององคกรปกครองสวนทองถนและมคาตอบแทนทชดเจน และในอนาคตควรมนโยบายการจดสรรทนแพทยเวชศาสตรฉกเฉน (Emergency physician : EP) ส าหรบพนท เปราะบางหรอพนทเกาะ ตลอดทงสงเสรมใหองคกรปกครองสวนทองถนเขามามบทบาทหรอเหนความส าคญในการจดหา Telemedicine ในการรกษาผปวยเมอเกดเหตจ าเปนทางธรรมชาตทไมสามารถน าสงผปวยขนฝงได,ปรบปรงผงขนตอนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล

ดำนท 2 พฒนำบคลำกรหรอเจำหนำทหนวยปฏบตกำรแพทยฉกเฉน ใหมการพฒนาอบรม องคความรใหมแกเจาหนาทปฏบตการแพทยฉกเฉนทกระดบอยางตอเนอง โดยเฉพาะหลกสตรการกชพและชวยชวตทางน าและทะเล เบองตน (Basic Maritime and Aquatic Life Support (MALS) ) ,ขาราชการประจ าการ ณ โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลทเปนพนทเกาะควรมประสบการณในพนทเปราะบาง และใหมการซอมแผนอบตเหตหมทางทะเลเปนประจ าทกป และเปนการซอมในลกษณะของการมบคลากรและทรพยากรทมอยจรงมากกวาเตรยมการและประสานไวเปนการลวงหนา การแกไขปญหาขาดแคลนบคลากรอาจท าไดโดยใหมการฝกอบรมการแพทยฉกเฉนเบองตนแกพนกงานขบเรอและลกเรอ ของเอกชนทรวมขนทะเบยนเปนเรอปฏบตการฉกเฉนทางน า

ดำนท 3 ดำนอำคำรสถำนทและจดรบ – สงผปวย ใหมการปรบปรงทาเทยบเรอส าหรบ รบ – สง ใหเปนลกษณะของทางลาด หลกเลยงการรบ-สงผปวยฉกเฉนขนลงทางบนไดทมความชน โดยเฉพาะกลมผปวยวกฤต และเรงดวน,เปดเสนทางล าเลยงผปวย ในการเดนเรอขนาดเลกประเภท ล าคลองทมสนทราย ขดลอกสนทราย ใหเปนรองน าเดนเรอ,จดทางเดนยน(โปะยาง)ออกไปในทะเลและใชส าหรบ

93

ขน - ลง หรอล าเลยงผปวยฉกเฉนเพอใหสอดคลองและมความเหมาะสมกบบรบทของพนท ,หนวยปฏบตการฉกเฉนบนพนทเกาะ ควรมฐานปฏบตการทชดเจนและมมาตรฐาน

ดำนท 4 ดำนทรพยำกรและอปกรณ ก าหนดใหเรอปฏบตการการแพทยฉกเฉนมอปกรณเวชภณฑทางการแพทยทจ าเปน เหมาะสมและเพยงพอ ตอการรองรบการใหบรการในพนทเปราะบาง เนองจากพนทเกาะมระยะทางไกลและมคา Operation time ทสง และอาจพฒนาเรอของหนวยปฏบตการแพทยฉกเฉนทขนทะเบยนใหมหองฉกเฉนเปนการเฉพาะ ส าหรบเรอของหนวยปฏบตการแพทยฉกเฉนทมไดมไวเพอการอนใดอาจปรบปรงตวเรอใหเหมาะสมกบการเคลอนยายผปวยขณะขนหรอลงเรอ ในขณะท พนทเกาะทเปนสถานททองเทยวตลอดปโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต าบลบนเกาะนน ควรมอปกรณเพยงพอและไดมาตรฐานหรอมศกยภาพเทยบเทาโรงพยาบาลชมชนขนาดเลกทมแพทย เวชปฏบตทวไปหรอแพทยเวชปฏบตครอบครว รวม 1-2 คน มหองผาตดเลก มหองคลอด มตกผปวยในใหการดแลผปวยไมซบซอนและไมจ าเปนตองจดบรการผปวยในเตมรปแบบ

ดำนท 5 ดำนกำรปองกนอบตเหตทำงน ำ การชวยเหลอเบองตนและการดแล ณ จดเกดเหต โดยการสงเสรมใหผประกอบการเรอน าเทยว โดยเฉพาะกลมเรอทรบ-สงนกด าน า ใหมความร ความเขาใจและมทกษะในการชวยเหลอผปวยจมน า ผปวย Decompression sickness (DCS) และสงเสรมการใหความรในการชวยฟนคนชพ (CPR) แกผเกยวของทกคน,กอนมการอนญาตใหประกอบกจการ รสอรท โรงแรมหรอทพก ควรก าหนดใหทกสถานประกอบการม Life Safeguard เปนเงอนไขในการประกอบกจการ, ทกพนทบนเกาะควรมอปกรณชวยฟนคนชพ (AED) อยางนอย 2 จดส าหรบสถานพยาบาลและจดทองเทยวทส าคญ หรอ สงเสรมใหมประชาชนมความร ความสามารถ และปฏบตการชวยฟนคนชพไดอยางนอยชมชนละ 3-5 คน, พฒนาอาสาสมครสาธารณสข สงกดกระทรวงสาธารณสขทกคนใหสามารถปฏบตการฉกเฉนไดและมการอบรมฟนฟอยเสมอ และก าหนดใหนกทองเทยวทงชาวไทยและตางชาต จะตองแจงโรคประจ าตวตอหวหนาคณะทวร หรอผประกอบการ รสอรทหรอโรงแรมหรอทพกและรายงานสถานพยาบาลในพนททราบเพอเปนการเฝาระวงและระงบการกระท ากจกรรมทมความเสยงตอภาวะเจบปวยฉกเฉนอกดวย

อภปรำยผลกำรวจย ผลการวเคราะหขอมลทส าคญและน ามาอภปรายผล ดงน

1. ปจจยทมผลตอการด าเนนงานการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน า ในพนททางทะเล ซงเปนองคความรของเจาหนาทหนวยปฏบตการแตละระดบ หนวยปฏบตการฉกเฉนเบองตน , หนวยปฏบตการฉกเฉนเบองตนทผานการอบรมหลกสตรการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน า , และหนวยปฏบตการฉกเฉนระดบ BLS มความสมพนธอยางมนยส าคญทางสถตท 0.05 ตอผลการดแลผปวยบาดเจบฉกเฉนและผลของการดแลขณะน าสงของเจาหนาทหนวยปฏบตการในระดบตางๆ กมความสมพนธอยางมนยส าคญทางสถตท 0.01 ตอผลการรกษา ณ หองฉกเฉนของโรงพยาบาลทรบผปวย ซงสอใหเหนวาระดบความรนแรงของผลการดแล เปนปจจยตอผลการด าเนนงานการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล สอดคลองกบ ผลการศกษาของ อจฉรยะ แพงมา(2559)

94

ในการศกษาเรอง ผลลพธของผปวยฉกเฉนทไดรบการเคลอนยายโดยบรการอากาศยานพยาบาลสาธารณะของประเทศไทย พบวา ระดบความรนแรงเปนปจจยเกยวของกบผลลพธ 3 วนหลงการเคลอนยายทระดบสถต 0.05

2. ขนตอนการชวยเหลอ การดแล การเคลอนยายล าเลยงและการสงตอ ซงเปนบรบทหลกของการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล และขนตอนการด าเนนงานการแพทยฉกเฉนทกระดบ ตางกนทระบบการแพทยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเลกระบวนการทกขนตอน พบวา การปฏบตการเปนไปโดยองบรบทพนทเปนหลก ในขนตอนของการชวยเหลอ เจาหนาทหนวยปฏบตการแพทยฉกเฉนเลอกใชขนตอนการชวยเหลอผปวยตามบรบทของพนทมากทสด คดเปนรอยละ 62.2 ขณะทการเคลอนยายล าเลยงและการสงตอ เปนไปตามบรบทของพนทมากทสด รอยละ 62.5 มเพยงรอยละ 37.5 ทมการเคลอนยายและสงตอผปวยตามแนวทางทสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตก าหนด สอดคลองกบ สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต (2558) ท าการศกษา ทบทวนวรรณกรรมเพอถอดบทเรยนในการจดการภยพบตของประเทศตางๆพบวา ระบบการแพทยฉกเฉนในแคนาดาขนอยกบหนวยงานองคกรปกครองในพนท ทงน 13 เมองในแคนาดาตางกมระบบบรการดานการแพทยฉกเฉนทมมาตรฐานแตกตางกน ภายใตแนวคดวา “ไมมรปแบบใดทจะเหมาะสมกบทกพนท (There is no one size fits all)” และยงพบวาหลกการดานการแพทยฉกเฉนทแตกตางกนท าใหมความแตกตางกนในแตละประเทศ ยกตวอยาง เชน ประเทศสหรฐอเมรกาและแคนาดา ยดหลกการตามรปแบบของ The Anglo-American Model คอมงเนนการดแลผบาดเจบในหนวยฉกเฉนในโรงพยาบาล ในขณะทประเทศในกลมประเทศยโรป เชน ฝรงเศส เยอรมน จะยดหลกการตามรปแบบของ The Franco-German model ซงมงเนนการดแลผบาดเจบในสถานทเกดเหตและในขณะน าสงโรงพยาบาล 3.ปญหา อปสรรค ในการด าเนนงานชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล พบวา การบรหารจดการอปกรณทางการแพทยมไมเพยงพอ สถานพยาบาลไมเออตอการรบและใหบรการผปวยในพนทเกาะ ขาดองคความรดานการจดการโรคและภยทางทะเล เจาหนาทปฏบตการการแพทยฉกเฉนทผานการอบรมแลวมการโยกยายไปตามค าสงบอยครง และไมไดมการจดเวรยามเปนการเฉพาะส าหรบการบรการการแพทยฉกเฉน ท าใหเจาหนาททปฏบตงานในแตละวน มทงผทผานการอบรมและไมผานการอบรม อปกรณในการปฏบตงานมไมเพยงพอและไมเปนไปตามทสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตก าหนด การเดนเรอยามค าคนมปญหาและอปสรรคในการเดนทางเนองจากไมมไฟสองทางหรอสญญาณไฟ การเดนทางตามเสนทางการเดนเรอจะตองลดเลาะไปตามรองน า เมอเกดเหตชวงเวลาน าลด ท าใหมความลาชาในการเดนทาง ยานพาหนะในการขนสงผปวยส ทาเทยบเรอไมไดมาตรฐาน ทาเทยบเรอมความสงชน มความเสยงตอชวตและทรพยสนในขณะออกปฏบตงานจงควรแกปญหาดวยการจดการองคความร ใหมหลกสตรหรอรายวชา เฉพาะการแพทยฉกเฉน ในสถาบนการศกษาตงแตระดบประถมศกษา เชน การอบรมนกเรยนดานการแพทยฉกเฉน การฟนคนชพ ใหประชาชนและเยาวชนมความร ความสามารถดานการแพทยฉกเฉน มความเขาใจและรบการฝกอบรมอาสาฉกเฉนชมชน(อฉช)ทกคน สอดคลองกบ ทพวรรณ หนทอง (2555) ท าการศกษา บรการสงตอผปวยของหนวยบรการปฐมภมบนเกาะแหงหนงในจงหวดกระบ พบวา ปญหาของผใชบรการ คอการเดนทางออกจากเกาะ การเคลอนยายและขนสงผปวย ขาดเครองมอ บคลากรไมเพยงพอ โดยมแนวทางทผ ใชบรการเสนอคอ จดหาพาหนะน าสงผปวยตลอดเวลา เพมบคลากรทมความร

95

ความสามารถในการรกษา และผใหบรการเสนอ คอการจดหาหนวยงานทสนบสนนเครองมอ มเรอน าสงผปวย พฒนาศกยภาพเจาหนาท สนบสนนความรแกประชาชน อบรมเจาหนาททไมใชพยาบาลและการแพทยทางไกล ขอเสนอแนะในกำรน ำวจยไปประยกตใช กระบวนการพฒนาแนวทางการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล เปนการด าเนนงานบรการการแพทยฉกเฉนส าหรบประชาชนทอาศยอยบนพนทเกาะและนกทองเทยว ทงชาวไทยและตางประเทศ เหตแหงความเจบปวยฉกเฉนอาจมท งเกดจากอบต เหตฉกเฉนและการรกษาพยาบาลของผปวยฉกเฉนทเกดขนบนพนทเกาะ ในสถานบรการสาธารณสขท จดตงขน การจะพฒนากระบวนการหรอแนวทางการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน า สามารถแบงออกไดดงน

1.สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตและส านกงานสาธารณสขทกจงหวดรวมพฒนาบคลากรประจ าหนวยปฏบตการทกระดบทงภาครฐ เอกชน ใหมองคความรเกยวกบโรคและภยทางทะเล ตลอดจนการเขาชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล และใหบคลากรทกระดบผานการฝกอบรมหลกสตรการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน า(MALS) การฝกซอมแผนเหตทางทะเล การเคลอนยายและล าเลยงผปวยทไมสามารถน าระบบการชวยเหลอ การดแล การเคลอนยายทางบกมาใชกบพนททางน า จ าเปนตองคนหาวธการทเหมาะสมโดยองบรบทของพนท ทงน อาจปฏบตงานและยดหลกการตามรปแบบของ The Franco-German model ซงมงเนนการดแลผบาดเจบในสถานทเกดเหตและในขณะน าสงโรงพยาบาล เพราะระยะทางทยาวไกล การดแล ณ จดเกดเหตและขณะน าสงจงมความส าคญตอผปวยบาดเจบฉกเฉน

2. กระทรวงสาธารณสข องคกรปกครองสวนทองถนและสภาอตสาหกรรมการทองเทยวรวมพฒนาสถานท โดยเฉพาะสถานบรการสาธารณสขในพนทเกาะใหไดมาตรฐาน และการพฒนาเสนทางล าเลยงเดนเรอ พฒนาชองทางเคลอนยาย รบ-สงผปวยฉกเฉนใหมความปลอดภยมากทสด ตลอดจนการรองรบผปวยตางชาตในลกษณะของการเขารวมสถานพยาบาลทปรากฏใน Insurance ของบรษทน าเทยว ซงจะสามารถเพมความมนใจและรสกปลอดภยตอนกทองเทยวและการทองเทยวของประเทศไทย

3. ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตและกระทรวงสาธารณสขศกษาความเปนไปได ในการพฒนาความรวมมอระหวางประเทศในการปรบรปแบบบรการรกษาภาวะเจบปวยฉกเฉน ใกลทไหน ไปทนน แมนจะเปนพนทระหวางประเทศกตาม ในเชงปฏบตอาจเปนไปไดยากและเบองตนอาจศกษาตนทนทางการบรการและปจจยทเกยวของ

4. ส านกงานเจาทาและสภาอตสาหกรรมการทองเทยว จดท าแนวทางปองกนการเกดเหตและการเขาถงผปวยทรวดเรว โดยพฒนาความรวมมอระหวางผประกอบการในพนทเกาะ องคกรปกครองสวนทองถน ในการออกก าหนดเงอนไข ใหทกสถานประกอบการม เจาหนาทรกษาความปลอดภยชายฝง หรอ Life safeguard ตลอดจนการเพมความปลอดภยอบตเหตทางน า เชน การก าหนดใหนกทองเทยว แจงประวตหรอโรคประจ าตวแกผประกอบการทวรและสงขอมลตอไปยงสถานททองเทยวและสถานพยาบาลในพนทในการตดตามเฝาระวง

96

5. ศนยรบแจงเหตและสงการจงหวด ปรบปรงรปแบบการประสานหนวยงานทเกยวของในกลมของหนวยปฏบตการการแพทยฉกเฉนทไมมเรอปฏบตการเปนของตนเอง โดยใหสทธเลอกบรการเรอจากหนวยปฏบตการการแพทยฉกเฉนในพนท เนองจากมความสะดวกรวดเรวกวา

6. ส านกงานสาธารณสขจงหวด สงเสรมใหทกหนวยปฏบตการการแพทยฉกเฉนทางน า ในพนททางทะเล Key ขอมล รายงานผลการด าเนนงานดวยตนเอง ผานระบบออนไลน เพอความสะดวกและรวดเรวในเบกจายคาตอบแทนหรอเงนชดเชย/เงนอดหนนการปฏบตการ

7. สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต รวมกบศนยประสานงานรกษาผลประโยชนของชาตทางทะเล(ศรชล) พฒนาและน าแผนการด าเนนการ “ศนยอาภากร” ของหนวยงานฐาน ประยกตใชรวมกนกบสถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต ศนยรบแจงเหตและสงการและส านกงานสาธารณสขทกจงหวดทมพนทตดทะเล

8. สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาตจะตองเปนหนวยงานหลกในการประสานใหกรมสงเสรมการปกครองทองถน มการก าหนดต าแหนง เจาหนาทกชพ เปนต าแหนง ทองคกรปกครองสวนทองถนทกระดบมในแผนอตราก าลง และเจาหนาทเดมซงปฏบตงานภายใตสงกดองคกรปกครองสวนทองถน ควรมการจดจางและมสวสดการครอบคลม

9. สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต จะตองเสนอใหมการพฒนาการแพทยฉกเฉนส าหรบผสงอายในพนทเกาะ โดยเฉพาะ การพฒนาเรอปฏบตการแพทยฉกเฉนใหมพนทรองรบ เชน ฟกลม เบาะ ทรองรบการกระแทกของคลนทอาจมผลตอความเจบปวยในผสงอาย การปรบปรง ทาเทยบเรอ ทางขนลงบนได หรอชองทางส าหรบผสงอาย ใหมความเหมาะสมและสะดวกในการเคลอนยายผปวยตลอดจนปองกนการเจบปวยเพมหรออนตรายจากการเคลอนยายผปวย

10. สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต ควรมการทบทวนเพอปรบปรงผงขนตอนการชวยเหลอผปวยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล ในผงเดมไมมการประสานเรอปฏบตการฉกเฉนทางน าหนวยงานรฐ หรอเอกชน หรอมลนธ และไมมการประสานหนวยปฏบตการฉกเฉนทางบกรบผปวยน าสงโรงพยาบาล จงไดมการก าหนดเพมเตมดงน

97

ภาพท 6 ผงขนตอนการปฏบตงานปฏบตการฉกเฉนทางน าในพนททางทะเล(เสนอแนะ)

การแจงเหตเพอประสานการปฏบตการฉกเฉนทางน าและทะเล

กรณประชาชนพบเหตแจงผานหมายเลข 1669 หรอ 1646 หรอ วทย

สอสาร

กรณชดปฏบตการพบเหตโดยตรงแจงผานหมายเลข 1669 หรอ 1646 หรอ วทย

สอสาร

ศนยรบแจงเหตและสงการจงหวด หรอศนยสงการนเรนธร หรอ ศนยอาภากร

สพฉ.ประสานสงการ

ประสานเรอปฏบตการฉกเฉนทางน า หนวยงานรฐ หรอเอกชน หรอ

มลนธ

ชดปฏบตการฉกเฉนทางน าออกปฏบตการ น าสงผปวยขนฝง และ

รายงานขอมลปฏบตการ

ชดปฏบตการฉกเฉนทางบก รบผปวยน าสง รพ.และรายงานขอมล

ปฏบตการ

โรงพยาบาลรบรกษา

ส านกงานสาธารณสขจงหวดหรอหนวยปฏบตการท สพฉ.ก าหนดบนทกขอมลปฏบตการโปรแกรม

ITEMSเพอเบกจายคาชดเชย

ศนยรบแจงเหตและสงการจงหวดรวบรวมเอกสารแบบบนทกการ

ปฏบตงาน สง สสจ.เพอการเบกจาย

สพฉ.(ศนยบรหารจดการกองทนการแพทยฉกเฉน)ตรวจสอบขอมล/เอกสาร และพจารณาเบกจายคาชดเชยปฏบตการ

ฉกเฉนทางน าตามอตราท กพฉ.ก าหนด

98

ขอเสนอแนะในกำรวจยครงตอไป 1. ควรมการศกษาแนวทางปองกนอบตเหตและการเจบปวยฉกเฉนทางน าส าหรบการ

ทองเทยว เพอน าไปใชในการลดตนทนทางการพยาบาลและการรกษาของประเทศไทย 2. ควรมการวจยเกยวกบผลกระทบและความคมคาในการขดลอกชองทางเดนเรอส าหรบ

พนทรองน าตนวเคราะหเปรยบเทยบการน า Telemedicine มาใชแทนการสงตอผปวยในพนทหางไกล 3. ในอนาคตควรมการวจยเกยวกบความคมคาในหนวยงานทน าไฮเปอรแบรค (HBO)

มาใชกบผปวยฉกเฉนทางน าและพจารณาถงความเหมาะสมในการก าหนดมและใช ไฮเปอรแบรค (HBO)ในโรงพยาบาลประจ าจงหวดเปนการเฉพาะส าหรบจงหวดทองเทยวทางทะเล 4. ด าเนนการมาตรการตาง ๆ ในการ ธ ารงก าลงคนระบบการแพทยฉกเฉนไวในระบบ ทงแรงจงใจทเปนตวเงน และนอกเหนอจากตวเงน 5. ควรจดใหมการตรวจสอบความแมนย าของการปฏบตหนาท เพอใหการบรการไดคณภาพและมมาตรฐานของการปฏบตหนาท จดหาเครอขายเพมมากขนใหครอบคลมกบจ านวนความตองการของประชากรพรอมท าบนทกขอตกลง MOU รวมกบหนวยงานทเกยวของ 6. ควรมการวจยทน าไปใชเปนขอมลจดท าดชนชวดมาตรฐานการใหบรการของศนยรบแจงเหตและสงการกบหนวยงานเครอขาย เพอเพมศกยภาพและประสทธภาพในการด าเนนงานบรการการแพทยฉกเฉนทางน าในพนททางทะเลตอไป

99

เอกสารอางอง

ทรปไทยแลนด.(2559).ตารางนาขน นาลง ป 2559 ฝงอนดามน.คนเมอ 3 เมษายน 2560, จาก : http://tripth.com/นาขนนาลงป59 อนดามน/.

ทพวรรณ หนทอง. (2555) .บรการสงตอผปวยของหนวยบรการปฐมภมบนเกาะแหงหนงในจงหวดกระบ.

วณดา มงคลสนธ :แนวคดเกยวกบการพยาบาลอบตเหตและฉกเฉน. คนเมอ 20 มกราคม 2560, จาก : https://www.google.co.th/

สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต.(2558).รายงานฉบบสมบรณ โครงการทบทวนวรรณกรรมเพอถอดบทเรยนในการจดการภยพบต.กรงเทพฯ: บจก.ปญญามตร การพมพ.

สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต.(2554).การดาเนนงานระบบการแพทยฉกเฉนในองคกรปกครองสวนทองถน.กรงเทพฯ: บรษท.นวธรรมดาการพมพ จากด.

สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต.(2557).คมอแนวทางการปฏบตการฉกเฉนทางนาและทะเล.กรงเทพฯ:บรษท อลทเมท พรนตง จากด.

สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต.(2556).คมอแนวทางการปฏบตตามหลกเกณฑ เกณฑและวธการปฏบตการคดแยกผปวยฉกเฉนและจดลาดบการบรบาล ณ หองฉกเฉนตามหลกเกณฑท กพฉ.กาหนด .พมพครงท 1 กรงเทพฯ: สถาบนการแพทยฉกเฉนแหงชาต.

สนต หตถรตน.(2555).คมอกชพสาหรบแพทย พยาบาลและเวชกรฉกเฉนทกระดบ.พมพครงท 3.กรงเทพฯ:บรษท พมพด จากด.

สมคร ใจแสน.(2557).เอกสารประกอบการอบรมหลกสตรกชพและชวยชวตทางนาสาหรบอาสาฉกเฉนทางการแพทย.สงขลา: กองเวชศาสตรใตนาและการบน กรมแพทยทหารเรอ.

สทธนนท มานตกล.(2557).การจดตงองคกรรกษาผลประโยชนทางทะเล.รายงานการศกษาสวนบคคล สถาบนการตางประเทศเทวะวงศวโรปการ กระทรวงการตางประเทศ

อจฉรยะ แพงมา.(2559).ผลลพธของผปวยฉกเฉนทไดรบการเคลอนยายโดยบรการอากาศยานพยาบาลสาธารณะของประเทศไทย.วทยานพนธ ปรญญาสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาสาธารณสขศาสตรวทยาลยวทยาศาสตรสาธารณสข จฬาลงกรณมหาวทยาลย

AHA.(2010).Guideline for CPR in special Situations.

Curtis M. Scaparrrotti.(2013). Command and Control for Joint Maritime Operations.

100

International Beach Lifeguard Instructor Manual, International Drowning Research Centre. Version 1; for new and developing lifeguard services.2012

National Highway Traffic Safety Administration.[NHTSA].(2006).GUIDE FOR INTERFACILITY PATIENT TRANSFER.Retrieved July 30,2017,From https://www.google.co.th

ภาคผนวก

101

ภาพแสดงพนทเกาะททาการศกษาระบบบรการการแพทยฉกเฉนทางนาในพนททางทะเล

ภาพจาก https://www.google.co.th วนท 15 พฤษภาคม 2560

ภาพแสดงทางขน-ลงเรอ ของทาเทยบเรอทมความสงชน

102

ภาพแสดงทางขน-ลงเรอ ของทาเทยบเรอทมความสงชน

103

ภาพแสดงทางลาดขน ลง สาหรบเคลอนยาย รบ สงผปวย

ภาพแสดงทางเดนยนทควรนามาใชสาหรบเคลอนยายผปวย

104

ภาพแสดงทางเดนยนทควรนามาใชสาหรบเคลอนยายผปวย

ภาพแสดงเสนทางเดนเรอและการเดนเรอขณะอากาศปด

105

ภาพเรอขามฝาก ทควรนามาประยกตใชในการเคลอนยายผปวย

ภาพแสดงเรอปฏบตการฉกเฉนของหนวยงานตางๆ

106

107

108

ภาพยานพาหนะในการลาเลยงผปวยจากเกาะลงเรอ

109

ภาพแสดงเสนทางบนพนทเกาะสาหรบลาเลยงผปวยบาดเจบฉกเฉน

110

111

ภาพแสดงจตอาสาทเปนหมอนอยและอาคารททาการ

112

สภาพภายนอกอาคาร

สภาพภายในอาคาร

113

นวตกรรมของชาวบานเกยวกบนาขน นาลง(นาใหญ นาตาย) นามาใชสาหรบการประมงและการรบ สงผปวยของโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตาบล

สขศาลา หรอททาการสาธารณสข(หมอนอย)เขตเกาะบโหลนเล

114

รองสนทรายโผล เวลานาลด ซงเปนปญหาในการเดนเรอขณะนาสงผปวย

ชานบานมประโยชนสาหรบการนาเรอมารบผปวยเมอนาขนถงชานบานสามารถนาผปวยลงเรอไดอยางสะดวก

115

ภาพการประชมคณะผเชยวชาญลงพนทเกบขอมลงานวจย

116

ภาพการลงพนทเกบขอมลงานวจย

117

118

119

120

ตารางนาขน นาลง ประจาป 2559 ทมผลตอระยะเวลาในการเดนทาง