1

T.C.

ANKARA ÜNİVERSİTESİ

BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJESİ

KESİN RAPORU

Oral epitel hücresi ve oral epitel hücre dizini–

Streptococcus pyogenes etkileşiminin immün

regülasyon üzerindeki etkisinin araştırılması

Proje Yürütücüsü

Prof. Dr. Hatice Özenci

Proje Numarası

2004.0809176

Başlangıç tarihi

22.03.2004

Bitiş tarihi

18.10.2005

Teslim tarihi

15.11.2005

Ankara Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri

Ankara - " 2005 "

2

I. Projenin Türkçe ve İngilizce Adı ve Özetleri

Oral epitel hücresi ve oral epitel hücre dizini – Streptococcus pyogenes etkileşiminin

immün regülasyon üzerindeki etkisinin araştırılması.

Mukozal immün sistemde epitel hücre, özgül olmayan immün yanıttan kazanılmış immün

yanıta geçişte ve immün homeostazın regülasyon veya tolerans yönünde belirlenmesinde bir

kavşak noktası oluşturmakta; antijene antijenin yapısı, miktarı ve sunum şekline göre nasıl bir

yanıt oluşturulacağını belirlemektedir. Çalışmamızda insan ağız epitel hücresi (AEH) ve insan

ağız epitel hücre dizininin (KB hücresi) farklı miktarlardaki Streptococcus pyogenes’e verdiği

yanıttaki değişimlerin incelenmesi; ağız epitel hücresi ve KB hücresinin S. pyogenes’in farklı

miktarları ile uyarımının bakterisidal etkide ve doğal immüniteye aracılık eden IL-8,

kazanılmış immüniteye aracılık eden IL-6 ve toleransa aracılık eden IL-10 gibi sitokinlerin

üretiminde değişikliğe neden olup olmadığının araştırılması amaçlanmıştır.

Çalışma öncesinde AEH ve KB hücreleri ve S. pyogenes ATCC 19613 suşu hazırlanmış; 1/1,

1/100, 1/1000 ve 1/10000 Efektör hücre/Hedef hücre oranlarında plaklarda karşılaştırılmıştır. 1

ve 6 saatlik inkübasyonların ardından her bir kuyucuktaki süpernatan üremenin engellenmesi

deneyi için kuyucuklardan toplanmış ve kanlı agara ekilmiştir. 37oC’de bir gecelik

inkübasyondan sonra plaklarda meydana gelen koloni oluşturan birimler sayılmış ve

bakterisidal etki yüzdesi hesaplanmıştır. 1, 6 ve 24 saatlik inkübasyonlardan sonra

kuyucuklardan süpernatan sitokin üretiminin ölçümü için toplanmış ve IL-6, IL-8 ve IL-10

seviyeleri ticari ELİSA kitleriyle değerlendirilmiştir. Çalışmaların istatistiksel değerlendirmesi

Kruskal-Wallis testi ve multipl comparison testi ile yapılmıştır.

Çalışmalar sonucunda S. pyogenes ile uyarılan AEH’nin 1. saatte ortalama % 38.7, 6. saatte

ortalama %54.5 ve doza bağlı baterisidal etki gösterdiği; KB hücresinin 1. saatte ortalama %

36.3 ve 6. saatte ortalama% 37.7 bakterisidal etki gösterdiği tespit edilmiştir. IL-6, IL-8 ve IL-

10’nun yapısal olarak AEH ve KB hücresinden salgılandığı saptanmış; farklı S. pyogenes

miktarları ile uyarıma bu sitokinlerin üretiminde doz ve zamana bağlı olarak değişikler olduğu

gösterilmiştir.

3

Evaluation of Oral epithelial cells and cell lines - Streptococcus pyogenes interaction

effects on immune regulation.

Epithelial cells take role of stimulating nonspecific immune response to adaptive one on

mucosal immune system. Epithelial cells have critical role at designate immune homeostasis

whether as immune regulation or tolerance and according to antigen structure, dose and form

of the presentation way response type will be determined. In this study it is aimed to evaluate

the alteration of human oral epithelial cells and oral epithelial cell lines (KB) to different doses

of Streptococcus pyogenes, at the same time the effect of the different doses of S. pyogenes on

oral epithelial cells and KB cell line for bactericidal effect and differences on the production of

cytokines that stimulate innate and adaptive immune response or tolerance such as IL-8, IL-6,

IL-10 respectively.

Before experiment, oral epithelial cells and KB cells and S. pyogenes ATCC 19613 strain were

prepared. The cells were stimulated with bacteria in plates with an effector / target cell ratio of

1/1, 1/100, 1/1000 and 1/10000. At the end of 1 and 6 hours incubation, supernatants were

collected from each wells for growth inhibition assay and were inoculated onto blood agar

plates. Following overnight incubation at 37oC, colony forming units were enumareted and

bactericidal effects were calculated. At the end of 1, 6 and 24 hours incubation, supernatants

were collected from each wells for measurment of cytokine production, and IL-6, IL-8, IL-10

levels were measured with commercial ELİSA kits. Kruskal-Wallis test and multiple

comparison test were used for statistical analysis.

Oral epithelial cells stimulated with S. pyogenes showed dose dependent bactericidal effect,

calculated mean value for bactericidal effects were 38.7% at the end of 1 hour incubation,

54.5% at the end of 6 hours incubation. Calculated mean value for bactericidal effects on KB

cells stimulated with S. pyogenes were 36.3% at the end of 1 hour incubation, 37.7 % at the

end of 6 hours incubation. It’s determined that IL-6, IL-8 and IL-10 were produced by each

oral epithelial cells and KB cells and induction of these cells with different doses of S.

pyogenes represent a dose and time dependent manner in cytokine production.

4

II. Amaç ve Kapsam

Mikroorganizmalar, insan ve hayvanlarda vücuda değişik yollardan girerek bozukluklara neden

olmakta ve çeşitli mekanizmalarla hastalık oluşturmaktadır. Mikroorganizma, organizmada ilk

önce epitel hücre (EH) fiziksel bariyeri ile karşılaşmakta, bu bariyer ile antijen immün

sistemden uzak tutulabilmektedir. Patojen konağa girdiğinde, EH tarafından oluşturulmuş olan

mukus gibi infeksiyondan önce var olan ve antimikrobiyal peptidler gibi infeksiyonun ilk

dakikaları içinde etkinleşen doğal savunma mekanizmaları ile karşılaşmakta, bu savunmayı

aşar veya bu savunmadan kaçabilirse kazanılmış immün yanıta ihtiyaç duyulmaktadır. EH;

profesyonel olmayan antijen sunumu, sitokin salınımı, kemokin oluşumu, adezyon

moleküllerinin ekspresyonu ile immün yanıtın yönünü ‘immün tolerans’ veya ‘immün

aktivasyon’ şeklinde belirlemektedir.

Mukozal immün sistemde (MİS) EH, özgül olmayan immün yanıttan kazanılmış immün yanıta

geçişte ve immün homeostazın regülasyon veya tolerans yönünde belirlenmesinde bir kavşak

noktası oluşturmakta, bu noktada antijene; antijenin yapısı, miktarı ve sunum şekline göre nasıl

bir yanıt oluşturulacağını belirlemektedir. Bu noktalardan hareketle çalışmamızda, insan ağız

epitel hücresinin (AEH) ve insan ağız epitel hücre dizininin (KB hücresi) S. pyogenes’in farklı

miktarları ile uyarımının bakterisidal etkide ve IL-6, IL-8 ve IL-10 gibi sitokinlerin üretiminde

değişikliğe neden olup olmadığının araştırılması amaçlanmıştır.

Çalışmamız kapsamında, farklı miktarlardaki mikroorganizma ile uyarılan AEH ve KB

hücresinin, bu hücrelerin bakterisidal etkileri ve kazanılmış immünite ile ilişkili IL-6, doğal

immünite ile ilişkili IL-8 ve tolerans ile ilişkili IL-10 sitokinlerininin üretimlerindeki

değişikliklerin incelenmesi bulunmaktadır.

EH; bariyer fonksiyonu, defensinler gibi doğal antibiyotik fonksiyonuna sahip peptid oluşumu

ve kompleman oluşumu, TLR ekspresyonu ile antijeni tanıma, MHC molekül ekspresyonu ile

antijeni alma ve sunma işlemi, profesyonel olmayan yollar ile mikroorganizmayı fagosite

etmesi, sitokin ve kemokinleri üretmesi, adezyon moleküllerini eksprese ederek diğer immün

hücreleri infeksiyon alanına çağırması ve antikor oluşumuna katkısı ile patojen

mikroorganizma ile baş etmeye çalışmaktadır. Bakteri ile EH mücadelesi, EH’nin bakteriye

göstermiş olduğu antibakteriyel etkilerin toplamının bir sonucu olarak bakteri veya konak

lehine sonuçlanmaktadır.

5

Sitokinler inflamatuar ve immün süreçte, hücreler arası sinyal oluşumunda görev alan salgısal

proteinlerdir ve uyarımları bakteri ve bakteri ürünleri ile olmaktadır. EH, immün yanıtta

görevli çeşitli sitokin ve kemokinler salgılamakta ve bu özellikleri mikroorganizmaya karşı

konak savunmasına yardımcı olmaktadır. EH’nin sitokin profili; mikroorganizma türü,

patojenitesi, dozu, EH ile karşılaşma süresi ve EH’nin bulunduğu mukozal alana göre

değişmektedir. Proinflamatuar ve antiinflamatuar sitokinler arasındaki dinamik denge;

sitokinlerin üretilme oranları, miktarları ve reseptörlerinin eksprese olma oranları oluşacak olan

uyarımın kontrolünü sağlamaktadır. Bakteri ile konağın etkileşimi bir veya daha fazla sitokinin

salgılanmasına neden olmakta, oluşan sitokin bakteri ve konak hücre doğasına göre

belirlenmektedir. Proinflamatuar sitokinler (IL-1, IL-6, IL-8 ve TNF gibi) inflamatuar

hücrelerin aktivasyonu ve görev alanına çağrılmasında ve efektörlerin uyarılması kaskadında

rol alan bileşenlerdir. Patojene karşı oluşan proinflamatuar yanıt (sitokinler, PG ve NO’dan

oluşan), mukozal patolojiye katkıda bulunmakta; konağın korunması için IL-10 ve TGF-β gibi

antiinflamatuar sitokinlere ihtiyaç duyulmaktadır.

IL-6; hem immün düzenleyici hem inflamatuar özellikleri olan çok fonksiyonlu bir sitokindir.

IgA üreten B hücre olgunlaşmasını arttırmaktadır. Lokal artımı, lokal lenfoid hiperplazi ve

lümende özellikle CD3 lenfositlerinin artışı ile sonuçlanmaktadır. IL-6’nın inflamatuar etkisi,

akut faz reaktanlarını (CRP; C-reactive ptrotein) uyarması ve ateştir.

IL-8; nötrofiller için güçlü kemoatraktan ve aktive edici etkiye sahiptir. EH’den

mikroorganizma girişine yanıt olarak oluşmakta, artışı o bölge lümenindeki nötrofil sayısı ile

ilişkili bulunmaktadır. IL-8 nötrofil yüzeylerindeki adezyon moleküllerinin ekspresyonunu

arttırmakta, nötrofillerin transepitelyal göçünü uyarmakta, oksidatif patlamayı ve lizozomal

enzimlerin salınmasını başlatmaktadır.

IL-10; makrofaj fonksiyonlarının güçlü baskılayıcısıdır ve T hücrelerinden Th1-tipi sitokin

üretiminin inhibisyonuna yol açmaktadır. Bu immün düzenleyici etkisi; MHC sınıf II

moleküllerinin ekspresyonunu engelleyerek, IL-1, IL-6 ve TNF-α gibi proinflamatuar

sitokinlerin üretimini azaltarak ve makrofajlardan B7-1, CD40 ve ICAM-1 gibi kostimülatör

moleküllerin ekspresyonunu düşürerek gerçekleştirmektedir. IL-10, primer mikst lenfosit

reaksiyonlar sonucu aktive edilen T hücresinin anerjisinin devam ettirilmesinde esas rolü

almaktadır. ASH’nin oluşturduğu IL-10, yine ASH’nin oluşturduğu ve MHC sınıf II

molekülünün ekspresyonunu arttıran IFN-γ’nın etkisini engellemekte ve bu etki ile T

6

hücresinin Th2 yönünde farklılaşmasına neden olmaktadır. IL-10 proinflamatuar sitokinlerin

oluşumunu azalttığı gibi, makrofaj/ monosit ve nötrofillerin aktivitesini de düşürmekte ve

otoregülatuar bir mekanizma sergilemektedir.

Oral tolerans (OT); ağız yolundan alınmış ve daha önceden maruz kalınmış olan antijene karşı

sistemik immün yanıtın aktif olarak baskılanmasıdır. Mukozal yoldan verilen antijenin

toleransı indüklemesi; mikroorganizma türü ve genetik yapısı, antijenin dozu, formu (solübl

veya partiküler olma) ve veriliş yolu ve süresine bağlıdır. OT, antijenin tek yüksek doz veya

tekrarlayan düşük doz uygulamasını takiben indüklenmektedir. Oral antijenin yüksek doz

uygulanması lenfosit anerjisi veya delesyonunu başlatmaktadır. Lenfosit anerjisi ile ilişkili

yüksek doz tolerans; kostimülatör molekül yokluğunda T hücre reseptörü (CD28) ile ASH

reseptörü (CD80 ve CD86)’nün bağlanması veya solübl IL-2 gibi sitokinlerin oluşumu ile

ortaya çıkmaktadır. Yüksek dozla indüklenen delesyon ise, proinflamatuar sitokin IL-12 ile

bloke edilen FAS ilişkili apoptozis ile meydana gelmektedir. Düşük doz tolerans regülatuar T

hücreleri (T reg) ile ilişkilidir. Oral antijene düşük dozda tekrarlayan karşılaşmalar T reg’i

aktive etmekte, T reg solübl veya hücre yüzeyi ile ilişkili IL-10 ve TGF-β gibi baskılayıcı

sitokinler yoluyla immün yanıtı baskılamaktadır.

7

III. Materyal ve Yöntem

Çalışma, Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim

Dalı İmmünoloji laboratuarında Helsinki Deklerasyonu prensiplerine uygun olarak Ankara

Üniversitesi Tıp Fakültesi Etik kurulundan onay ve katılımcılardan ‘Bilgilendirilmiş olur’

formu alınarak yürütülmüştür. Örnekler; sigara içmeyen ve son bir haftadır antibiyotik

kullanmayan sağlıklı gönüllülerden toplanmıştır.

Ağız epitel hücresinin hazırlanması

Gönüllülerin uyarılmamış tükürükleri, 10 ml % 1 Penisilin-Streptomisinli Hanks Balanced Salt

Solution (HBSS) içeren 50 ml’lik steril polipropilen santrifüj tüpüne alınmış, 1200 rpm’de 10

dakika santrifüj edilerek hücreler çökertilmiştir. Hücreler 3 kez HBSS ile yıkanmış ve santrifüj

işlemi ile tekrar çökertilmiştir. Çökelti besiyerinde sulandırılmış, Tripan mavisi ile boyanıp

Thoma lamında sayılmış ve ml’de 1x105 EH olacak şekilde besiyeri ile süspanse edilmiştir.

KB epitelyal hücre dizini kültürünün hazırlanması

KB hücre dizini, hücre kültürü şişesinde tek kat üretilmiş, çalışmada kullanılmadan önceki

pasajları antibiyotiksiz besiyeri ile yapılmış, 2-3 günde kaplayan yeni hücreler Versen Tripsin

ile kaldırılmış ve HBSS ile 3 kez yıkanarak çökertilmiştir. Besiyeri içinde sulandırılan hücreler

ml’de 1x105 canlı hücre olacak şekilde ayarlanmıştır. 24 kuyucuklu plaklara her bir kuyucuğa

500’er µl hücre süspansiyonu konmuş ve 2 saat 37oC’de %5 CO2’li etüvde hücrelerin

tutunması için inkübe edilmiştir.

Streptococcus pyogenes’in hazırlanması

S. pyogenes ATCC 19613 suşu, koyun kanlı agara ekilmiş, 37oC’de bir gecelik inkübasyona

bırakılmıştır. Ertesi gün kanlı agardan koloniler steril fosfat tampon solüsyonuna (PBS)

toplanmış ve 3 kez yıkanmış, santrifüj işlemi ile çöktürülen bakterilerin üzerine besiyeri ilave

edilmiş, Tripan mavisi ile boyanıp Thoma lamında sayılmış ve mililitrede 1x105, 1x107, 1x108

ve 1x109 bakteri olacak şekilde 10’ar ml’lik sulandırımları yapılmıştır.

8

Hücrelerin Streptococcus pyogenes ile uyarılması

24 kuyucuklu plaklara her bir oran ve kontroller için 3’er kuyucuk 500’er µl AEH ve KB

hücrelerinin üzerlerine 500’er µl 105/ml, 107/ml, 108/ml, 109/ml mikroorganizma içeren

süpernatanlardan ilave edilmiştir. Plaklar 37oC’de % 5 CO2’li etüvde inkübe edilmiştir. 1 ve 6

saatlik inkübasyonların ardından her bir kuyucuktaki süpernatan üremenin engellenmesi deneyi

için alınmış ve seri sulandırımı yapılıp uygun dilüsyondan kanlı agara çift ekim yapılmıştır.

Sitokin değerlendirmesi için 1, 6 ve 24 saatlik inkübasyonlardan sonra kuyucuklardan

süpernatan toplanmış ve sitokin seviyesi ölçümü yapılacağı zamana kadar -70oC’de derin

dondurucuda saklanmıştır.

Streptococcus pyogenes inhibisyonunun saptanması

1/1, 1/100, 1/1000, 1/10000 Efektör hücre/Hedef hücre oranlarında 1 ve 6 saat karşılaştırılmış

olan AEH ve KB hücrelerinin S.pyogenes’e karşı gösterdikleri bakterisidal etkiyi

değerlendirmek için her bir kuyucuktan sulandırım yapıldıktan sonra koyun kanlı agara

ekilmiştir. Kontrol olarak, uyarılmamış AEH ve KB hücresi ve mikroorganizma kuyucuğunun

uygun sulandırımının kanlı agar plaklarına ekimleri yapılmıştır. Plaklar bir gece 37oC’de

inkübe edilmiş, ertesi gün plaklarda meydana gelen koloni oluşturan birimler (KOB) sayılmış

ve bakterisidal etki yüzdesi şu formüle göre hesaplanmıştır:

Bakterisidal etki(%) = KOB (kontrol kuyucuğu) – KOB (deney kuyucuğu)x100

KOB (kontrol kuyucuğu)

Sitokin sekresyonunun saptanması

S. pyogenes ile uyarılmış AEH ve KB hücresi ve kontrol olarak mikroorganizma ile

uyarılmamış AEH ve KB hücresi süpernatanları 1, 6 ve 24. saatlerde toplanmış, 3000 rpm’de

santrifüj edilmiş ve süpernatan -70 oC’de saklanmıştır. ELISA ile ölçüm yapılacağı zaman -70

oC’den çıkarılmış ve oda ısısına getirilmiştir. IL-6, IL-8 ve IL-10 seviyeleri ticari ELISA

kitleriyle prospektüsünde yazdığı şekilde yapılarak ölçülmüş, absorbansları spektofotometrik

mikroplak okuyucusunda 450 nm’de değerlendirilmiş ve protein seviyeleri pikogram cinsinden

hesaplanmıştır.

9

3.3. İstatistiksel değerlendirme

KB hücreleri ve AEH’nin farklı miktarlardaki S. pyogenes’e karşı bakterisidal etkileri ve

sitokin yanıtları arasındaki fark Kruskal-Wallis testi ile, gruplar arasındaki farklılıkların

değerlendirilmesi çoklu karşılaştırma testi ile yapılmıştır. Değerlendirmelerin sonucunda

p<0.05 anlamlı olarak kabul edilmiştir.

10

IV. Analiz ve Bulgular

A. Ağız epitel hücre sonuçları

Gönüllülerin tükürüğünden toplanıp yıkanmış olan hücreler, besiyerinde süspanse edildikten

sonra 20 mikrolitre hücre süspansiyonu % 4’lük Tripan mavisi ile boyanıp Thoma lamında

sayılmıştır. Sayım sonuçlarında görülen hücrelerin dağılımları ortalama % 90 epitelyal hücre,

% 5 lökosit ve lenfosit ve % 5 makrofaj şeklinde olmuştur.

Ağız epitel hücresinin farklı miktarlardaki Streptococcus pyogenes’e karşı bakterisidal etkisi

AEH’nin 1/1, 1/100, 1/1000 ve 1/10000 Efektör hücre/Hedef hücre oranlarında S. pyogenes‘e

karşı 1. saatte ortalama % 38.7 ve 6. saatte ortalama % 54.5 bakterisidal etki gösterdiği

saptanmıştır (Tablo 1).

Tablo 1: AEH’nin 1/1, 1/100, 1/1000 ve 1/10000 Efektör hücre/Hedef hücre oranlarında

S. pyogenes’e karşı 1 ve 6. saatte gösterdikleri bakterisidal etki ortalamaları.

*ss; standart sapma

AEH’nin S. pyogenes’e karşı 1. saatte göstermiş olduğu bakterisidal etki yüzdeleri, farklı

mikroorganizma miktarlarına verdikleri antibakteriyel etkinlik açısından değerlendirildiğinde;

1x105/ml mikroorganizma ile uyarılan AEH’nin, 1x107 ve 1x108/ml bakteri ile uyarılan

hücrelere göre anlamlı olarak yüksek bakterisidal etki gösterdiği saptanmıştır (p<0.05). 6. saat

bakterisidal etki yüzdelerine bakıldığında ise; 1x105 ve 1x107/ml mikroorganizma ile uyarılan

AEH, diğer bakteri miktarları ile uyarılan hücrelerin meydana getirdiği bakterisidal etkiden

anlamlı olarak yüksek bakterisidal etki göstermiştir (p<0.01) (Grafik 1).

AEH 1/1 E/H X ± ss* Ortanca

AEH 1/100 E/H X ± ss Ortanca

AEH 1/1000 E/H X ± ss Ortanca

AEH 1/10000 E/H X ± ss Ortanca

S.pyogenes

1. saat 56.0 ± 17.2 60.0

27.4 ± 15.0 28.0

29.3 ± 16.2 17.0

38.7 ± 21.7 32.0

S.pyogenes

6. saat 85.8 ± 11.9

91 60.1 ± 21.2

70 32.2 ± 9.9

36 40.0 ± 24.0

36

11

0

20

40

60

80

100

5/5. 5/7. 5/8. 5/9.

Efektör/Hedef hücre oranı (log10)

Bakte

risid

al etk

i (%

)

1.saat

6.saat

Grafik 1: AEH’nin 1/1, 1/100, 1/1000 ve 1/10000 Efektör hücre/Hedef hücre oranlarında

S. pyogenes’e karşı 1 ve 6. saatte gösterdikleri bakterisidal etki ortalamaları.

Ağız epitel hücresinin farklı miktarlardaki Streptococcus pyogenes’e karşı sitokin yanıtı

1/1, 1/100, 1/1000 ve 1/10000 Efektör hücre/Hedef hücre oranlarında S. pyogenes ile

karşılaştırılan AEH’nin yapısal olarak ve S. pyogenes‘e karşı yanıtta 1, 6, 24. saatte ölçümler

sonucu IL-6, IL-8 ve IL-10 sitokinlerini oluşturduğu saptanmıştır (Tablo2).

Tablo 2: AEH’nin 1/1, 1/100, 1/1000 ve 1/10000 Efektör hücre/Hedef hücre oranlarında

S. pyogenes’e karşı 1, 6 ve 24. saatte oluşturdukları sitokin seviyeleri ortalamaları.

*pg; pikogram, **ss; standart sapma .

AEH Yapısal

X ± ss** Ortanca

AEH 1/1

E/H hücre X ± ss Ortanca

AEH 1/100

E/H hücre X ± ss Ortanca

AEH 1/1000

E/H hücre X ± ss Ortanca

AEH 1/10000

E/H hücre X ± ss Ortanca

IL-6 (pg)

10,09±0.7 9.68

13.6 ± 3.9 12.0

12.1 ± 1.4 12.0

12.3 ± 2.3 11.0

11.6 ± 1.6 11.0

IL-8 (pg)

5,82±0.22 5.76

5.9 ± 0.4 6.0

4.5 ± 1.1 4.6

2.7 ± 0.2 2.7

3.0 ± 0.8 3.7

S.pyogenes

1. saat IL10 (pg)

32,6±6.7 33.7

35.5 ± 1.3 35.0

37.7 ± 3.1 35.8

35.9 ± 2.5 34.8

36.4 ± 1.6 36.0

IL-6 (pg)

11,13±0.5 11.34

11.7 ± 1.9 11.0

11.1 ± 1.0 11.0

10.4 ± 0.7 11.0

11.2 ± 1.5 11.0

IL-8 (pg)

16,9±10.6 12.76

12.9 ± 10 7.7

5.6 ± 3.9 3.0

4.7 ± 3.4 2.5

5.1 ± 3.8 2.5

S.pyogenes

6. saat IL10 (pg)

28,7±6.6 25.7

35.8 ± 1.0 35.5

36.8 ± 0.8 37.2

36.9 ± 1.6 37.7

35.5 ± 0.1 35.5

IL-6 (pg)

12,82±0.7 12.6

13.2 ± 1.5 14.0

16.0 ± 4.3 14.0

13.3 ± 3.3 12.0

87.5 ± 46 103.0

IL-8 (pg)

20,6±14.6 12.4

10.2 ± 6.9 6.7

6.6 ± 3.2 6.1

7.9 ± 5.3 6.7

25.2 ± 18 24.6

S.pyogenes

24. saat IL10 (pg)

43,2±3.6 44.9

45.2 ± 7.1 42.3

42.6 ± 6.4 42.3

39.1 ± 0.9 39.6

36.9 ± 1.7 36.1

12

AEH’nin 1. saatte mikroorganizma ile uyarıma karşı oluşturduğu IL-6 ve IL-8 yanıtları, yapısal

olarak meydana getirdiğinden anlamlı olarak yüksek bulunmuşken (p<0.05, p<0.001), IL-10

yanıtında farklı mikroorganizma miktarları ile uyarımdan sonra değişim saptanmamıştır

(p>0.05). 6. saat IL-6 oluşumunda, yapısal üretimden farklı bir yanıt saptanmazken,

S. pyogenes ile uyarılan AEH’nin IL-8 yanıtı 1/100, 1/1000, 1/10000 Efektör hücre/Hedef

hücre oranlarında yapısal üretiminden anlamlı olarak düşük (p<0.05, p<0.01, p<0.01) ve IL-10

yanıtı 1/100, 1/1000 Efektör hücre/Hedef hücre oranlarında yapısal üretiminden anlamlı olarak

yüksek bulunmuştur (p<0.05, p<0.05). 24. saatte ise IL-6 üretimi 1/100 ve 1/10000 Efektör

hücre/Hedef hücre oranlarında anlamlı olarak yüksek (p<0.05, p<0.001); IL-8 1/100 ve

1/10000 Efektör hücre/Hedef hücre oranlarında, IL-10 1/10000 Efektör hücre/Hedef hücre

oranlarında yapısal üretiminden anlamlı olarak düşük bulunmuştur (p<0.05, p<0.01, p<0.01).

AEH’nin farklı S. pyogenes miktarları ile uyarıma vermiş oluğu IL-6, IL-8 ve IL-10 yanıtları

1,6 ve 24 saatlerde doza bağlı olarak değişmiştir. (Grafik 2).

AEH sitokin yanıtları

1

10

100

5 7 8 9 KontrolMikroorganizma miktarı (log10)

Sitokin

yanıtı (p

ikogra

m)

IL-6 1.saat

IL-8 1.saat

IL-10 1.saat

IL-6 6.saat

IL-8 6.saat

IL-10 6.saat

IL-6 24.saat

IL-8 24.saat

IL-10 24.saat

Grafik 2: AEH’nin 1/1, 1/100, 1/1000 ve 1/10000 Efektör hücre/Hedef hücre oranlarında

S. pyogenes’e karşı 1, 6 ve 24. saatte oluşturdukları sitokin seviyeleri ortalamaları.

13

B. KB hücresi sonuçları

KB hücrelerinin farklı miktarlardaki S. pyogenes’e karşı bakterisidal etkisi

KB hücresinin S. pyogenes ile 1 ve 6. saatlik inkübasyondan sonra, mikroorganizmaya karşı 1.

saatte ortalama % 36.3 ve 6. saatte ortalama % 37.7 antibakteriyel etki gösterdiği saptanmıştır.

KB hücresinin S. pyogenes’e karşı 1 ve 6. saatte göstermiş olduğu bakterisidal etki yüzdeleri,

farklı mikroorganizma miktarlarına verdikleri antibakteriyel etkinlik açısından

değerlendirildiğinde istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamıştır (p>0.05) (Tablo 3;

Grafik 3).

Tablo 3: KB hücrelerinin 1/1, 1/100, 1/1000 ve 1/10000 Efektör hücre/Hedef hücre

oranlarında S. pyogenes’e karşı 1 ve 6. saatte gösterdikleri bakterisidal etki ortalamaları.

*ss; standart sapma.

0

10

20

30

40

50

60

70

5/5. 5/7. 5/8. 5/9.

Efektör/Hedef hücre oranı (log10)

Bakte

risid

al etk

i (%

)

1.saat

6.saat

Grafik 3: KB hücrelerinin 1/1, 1/100, 1/1000 ve 1/10000 Efektör hücre/Hedef hücre

oranlarında S. pyogenes’e karşı 1 ve 6. saatte gösterdikleri bakterisidal etki ortalamaları.

KB 1/1 E/H X ± ss* Ortanca

KB 1/100 E/H X ± ss Ortanca

KB 1/1000 E/H X ± ss Ortanca

KB 1/10000 E/H X ± ss Ortanca

S.pyogenes

1. saat 43.8 ± 12.4 45.0

29.3 ± 17.2 22.0

30.0 ± 16.3 26.0

42.0 ± 33.2 23.0

S.pyogenes

6. saat 62.3 ± 30.3 81.0

23.1 ± 4.9 25.0

24.5 ± 7.1 22.0

40.9 ± 26.7 25.0

14

KB hücrelerinin farklı miktarlardaki S. pyogenes’e karşı sitokin yanıtı

KB hücresinin yapısal olarak ve 1/1, 1/100, 1/1000 ve 1/10000 Efektör hücre/Hedef hücre

oranlarında S. pyogenes ile uyarım sonucu IL-6, IL-8 ve IL-10 sitokinlerini oluşturduğu

saptanmıştır (Tablo 4).

Tablo 4: KB hücrelerinin 1/1, 1/100, 1/1000 ve 1/10000 Efektör hücre/Hedef hücre

oranlarında S. pyogenes’e karşı 1, 6 ve 24. saatte oluşturdukları sitokin seviyeleri

ortalamaları.

*pg; pikogram. **ss; standart sapma.

KB hücresinin 1. saatte farklı mikroorganizma miktarları ile uyarıma karşı oluşturduğu IL-6

yanıtında uyarımdan sonra anlamlı değişim saptanmamış (p>0.05); IL-8’in yapısal olarak

oluşumu 1/100, 1/1000, 1/10000 Efektör hücre/Hedef hücre oranlarında uyarılan hücrelerin

yanıtlarından anlamlı olarak yüksek bulunmuş (p<0.01, p<0.001, p<0.001) ve IL-10’un yapısal

üretimi 1/1 Efektör hücre/Hedef hücre oranından anlamlı olarak yüksek (p<0.05), 1/10000

Efektör hücre/Hedef hücre oranından anlamlı olarak düşük bulunmuştur (p<0.05). 6. saat IL-6

oluşumunda, yapısal üretimden 1/1000 Efektör hücre/Hedef hücre oranında anlamlı olarak

KB

yapısal

X ± ss** Ortanca

KB 1/1

E/H hücre X ± ss Ortanca

KB 1/100

E/H hücre X ± ss Ortanca

KB

1/1000 E/H hücre X ± ss Ortanca

KB

1/10000 E/H hücre X ± ss Ortanca

IL-6 (pg)

111,2±23 121.6

109.0 ± 24 120

111.6 ± 22 125

113.1 ± 21 125

107.8 ± 20 116

IL-8 (pg)

5,68±1.6 6.2

5.4 ± 1.4 6.1

3.8 ± 1.8 2.7

2.0 ± 0.1 2.0

2.1 ± 0.1 2.1

S.pyogenes

1. saat

IL10 (pg)

35,4±0.77 35.3

27.7 ± 5.8 24.0

32.4 ± 5.6 34.0

36.7 ± 1.7 37.0

38.2 ± 3.1 37.0

IL-6 (pg)

163±36.6 173

125.4 ± 58 120

227.0 ± 84 227

256.8 ± 91 267

125.0 ± 20 135

IL-8 (pg)

24,9±20.6 17.6

5.2 ± 3.5 3.8

2.0 ± 0.05 2.0

1.9 ± 0.06 1.9

1.9 ± 0.09 2.0

S.pyogenes

6. saat

IL10 (pg)

31,9±5.2 34.9

35.8 ± 1.0 35.5

36.8 ± 0.8 37.2

36.9 ± 1.6 37.7

35.5 ± 0.1 35.5

IL-6 (pg)

451±152 548

219 ± 108 208

263.6 ± 89 317

236 ± 103 205

135.8 ± 18 133

IL-8 (pg)

84.6±114 11.1

3.8 ± 2.6 2.1

5.8 ± 5.6 2.1

4.1 ± 3.1 2.2

4.0 ± 3.0 2.0

S.pyogenes

24. saat

IL10 (pg)

37,5±0.4 37.6

35.3 ± 0.8 35.0

37.5 ± 1.0 37.0

37.5 ± 0.5 38.0

33.3 ± 6.1 37.0

15

yüksek yanıt saptanırken (p<0.05), IL-8 yanıtı 1/1, 1/100, 1/1000 ve 1/10000 Efektör

hücre/Hedef hücre oranlarının hepsinde yapısal üretiminden anlamlı olarak düşük (p<0.01,

p<0.001, p<0.001, p<0.001) ve IL-10 yanıtı 1/100, 1/1000 ve 1/10000 Efektör hücre/Hedef

hücre oranlarında yapısal üretiminden anlamlı olarak yüksek bulunmuştur (p<0.001, p<0.001,

p<0.05). 24. saatte ise IL-6 ve IL-8’in yapısal üretimi mikroorganizma ile uyarılanlardan

yüksek (p<0.01, p<0.01); IL-10’un yapısal üretimi ise 1/1 ve 1/100 Efektör hücre/Hedef hücre

oranlarında uyarımdan anlamlı olarak yüksek (p<0.001, p<0.001), ancak 1/10000 Efektör

hücre/Hedef hücre oranında uyarımdan sonra anlamlı olarak düşük bulunmuştur (p<0.05). KB

hücresinin, farklı mikroorganizma miktarları ile uyarıma farklı zamanlarda IL-6, IL-8 ve IL-10

yanıtlarının değişken olduğu tespit edilmiştir (Grafik 4).

KB hücresi sitokin yanıtları

1

10

100

1000

5 7 8 9

Kon

trol

Mikroorganizma miktarı (log10)

Sitokin

yanıtı (p

ikogra

m)

IL-6 1.saat

IL-8 1.saat

IL-10 1.saat

IL-6 6.saat

IL-8 6.saat

IL-10 6.saat

IL-6 24.saat

IL-8 24.saat

IL-10 24.saat

Grafik 4: KB hücrelerinin 1/1, 1/100, 1/1000 ve 1/10000 Efektör hücre/Hedef hücre

oranlarında S. pyogenes’e karşı 1, 6 ve 24. saatte oluşturdukları sitokin seviyeleri

ortalamaları.

16

V. Sonuç ve Öneriler

1/1, 1/100, 1/1000 ve 1/10000 Efektör hücre/Hedef hücre oranlarında S. pyogenes ile

karşılaştırılan AEH ve KB hücresinin S. pyogenes‘e karşı 1 ve 6.saatte bakterisidal etki

gösterdiği saptanmıştır. AEH ve KB hücresinin S. pyogenes’e karşı 1 ve 6. saatte göstermiş

olduğu bakterisidal etki yüzdeleri, farklı mikroorganizma miktarlarına verdikleri antibakteriyel

etkinlik açısından değerlendirildiğinde; AEH’nin doza bağlı bakterisidal etki gösterdiği, ancak

KB hücresinin doza bağlı yanıt göstermediği saptanmıştır.

Deney koşullarında AEH ve KB hücresinin mikroorganizma ile uyarım olmadan 1, 6 ve 24.

saatlerde yapısal olarak IL-6, IL-8 ve IL-10 oluşturduğu gösterilmiştir. 1/1, 1/100, 1/1000 ve

1/10000 Efektör hücre/Hedef hücre oranlarında S. pyogenes ile karşılaştırılan AEH ve KB

hücresinin 1, 6 ve 24. saatlerde IL-6, IL-8 ve IL-10 sitokin seviyelerinde doza ve zamana bağlı

olarak değişiklikler oluşturduğu tespit edilmiştir.

Bulgularımız sonucunda S. pyogenes’in logaritmik artış gösteren miktarlarına karşı, AEH ve

KB hücresinin 1 ve 6 saatlik uyarıma bakterisidal etki ile 1, 6, 24 saatlik uyarıma IL-6, IL-8 ve

IL-10 salınımlarında değişen oranlarda artış veya azalma ile yanıt verdiği saptanmıştır.

Böylece AEH’nin doza ve zamana bağlı antibakteriyel etkinlik ve sitokin yanıtı oluşturduğu;

KB hücresinin de doza ve zamana bağlı sitokin profilinde değişiklikler olduğu tespit edilmiştir.

EH bakterisidal etkisindeki değişimler, birebir değerlendirdiğimiz sitokin yanıtları ile ilişkili

olmasa da, değerlendirdiğimiz ve değerlendirmeye almadığımız deney ortamında oluşmuş olan

diğer sitokin ve solübl faktörlerin ortak yansıması olarak karşımıza çıktığı varsayılmaktadır.

Farklı mukozal hücreler, farklı zamanlar, farklı mikroorganizmalar, farklı E/H hücre oranları,

hücrelerin mikroorganizma ile birlikte olmasındaki ve süresindeki değişiklikler; hücrelerin

farklı yanıt oluşturmasına, sitokin yanıtlarının nitelik ve niceliklerinin değişik olmasına neden

olacak; değişik yanıt oluşturan hücrelerin flora yerleşimleri ve flora ile ilişkileri de farklı

olacaktır. EH’nin mikroorganizmaya karşı yanıtının daha iyi anlaşılması için, hücresel ve

çözünür faktörlerin mikroorganizma üzerindeki tek başına ve diğer faktörler ile birlikte

etkilerinin daha ayrıntılı olarak araştırılmasına ihtiyaç vardır. Mukozal EH’nin zaman ve doza

bağlı değişen proinflamatuar ve antiinflamatuar yanıtının daha iyi anlaşılması mukozal aşı

çalışmalarına büyük katkılarda bulunacaktır.

17

VI. Kaynaklar

Abbas, A.K., Lichtman, A.H. (2002). Innate Immunity. In Cellular and Molecular

Immunology (ed. J. Malley), pp. 275-298. Saunders: Philadelphia.

Acheson, D.W.K, Luccioli, S. (2004). Mucosal Immune Responses. Best Practice and

Research Clinical Gastroenterology. 18: 387-404.

Albayrak, N., Biriken, D., Özenci, H. (2005). İnsan ağız ve üriner sistem epitel hücrelerinin

farklı Eschericha coli suşlarına karşı bakterisidal etkisinin araştırılması. Mikrobiyoloji Bülteni.

39: 161-167.

Berin, C.M., Mckay, D.M., Perdue, M.H. (1999). Immune-epithelial interactions in host

defense. The American Journal of Tropical Medicine and Hygiene. 60: 16-25.

Bodet, C., Chandad, F., Grenier, D. (2005). Modulation of cytokine production by

Porphyromonas gingivalis in a macrophage and epithelial cell co-culture model. Microbes and

Infection. 7: 448-456.

Boyaka, P.N., Marinaro, M., Fujihashi, K., McGhee, J.R. (2001). Host defenses at mucosal

surfaces. In Clinical Immunology Principles and Practice (ed. R.R. Rich, T.A. Fleischer, W.T.

Shearer, B.L. Kölzin,H.W. Schroeder), pp. 20.1-20.18.

Bu, P., Kesharvarzian, A., Stone, D.D., Liu, J., Le, P.T., Fisher, S., Qiao, L. (2001).

Apoptosis: one of the mechanisms that maintains unresponsiveness of the intestinal mucosal

immune system. The Journal of Immunology. 166: 6399-6403.

Chehade, M., Mayer, L. (2005). Oral tolerance and its relation to food hypersensitivities.

Journal of Allergy and Clinical Immunology. 115: 3-12.

Chung, W.O., Dale, B.A. (2004). Innate immune response of oral and foreskin keratinocytes:

utilization of different signaling pathways by various bacterial species. Infection and

Immunity. 72: 352-358.

Dolapci, I., Albayrak, N., Boyvat, A., Ozenci, H. (2003). Antibacterial capacity of oral

(epithelial) cells from healthy donors and patients with Behçet’s disease. Archives of

Dermatological Research. 295: 124-126.

Dommett, R., Zilbauer, M., George, J.T., Bajaj-Elliott, M. (2005) Innate immune defence

in the human gastrointestinal tract. Molecular Immunology. 42: 903-912.

Eckmann, L., Kagnoff, M.F., Fierer, J. (1993). Epithelial cells secrete the chemokine

interleukin-8 in response to bacterial entry. Infection and Immunity. 61: 4569-4574.

Ellmerich, S., Djouder, N., Schöller, M., Klein, J.P. (2000). Production of cytokines by

18

monocytes, epithelial and endothelial cells activated by Streptococcus bovis. Cytokine. 12: 26-

31.

Ernst, P.B., Song, F., Klimpel, G.R., Haeberle, H., Crowe, S.E., Ye, G., Reyes, V.E.

(1999). Regulation of the mucosal immune response. The American Journal of Medicine and

Hygiene. 60: 2-9.

Fünfstück, R., Franke, S., Hellberg, M., Ott, U., Knöfel, B., Straube, E., Sommer, M.,

Hacker, J. (2001). Secretion of cytokines by uroepithelial cells stimulated by Eschericha coli

and Citrobacter spp.. International Journal of Antimicrobial agents. 17: 253-258.

Ganz, T. (2002). Epithelia: Not just physical barriers. Proceedings of the National Academy

of Sciences of the United States of America. 99: 3357-3358.

Gewirtz, A.T., Siber, A.M., Madara, J.L., McCormick, B.A. (1999). Orchestration of

neutrophil movement by intestinal epithelial cells in response to Salmonella typhimurium can

be uncoupled from bacterial internaization. Infection and Immunity. 67: 608-617.

Hamzaquı, N., Pringault, E. (1998). Interaction of microorganisms, epithelium, and lymphoid

cells of the mucosa-associated lymphoid tissue. Annals of New York Academy of Sciences.

859: 65-74.

Hayday, A. Viney, J. (2000). The ins and outs of body surface immunology. Science. 290: 97-

100.

Hedges, S.R., Agace, W., Svanborg, C. (1995). Epithelial cytokine response and mucosal

cytokine networks. Trends Microbiology. 3: 266-270.

Hunstad, D.A., Justice, S.S., Hung, C.S., Lauer, S.R., Hultgren, S.J. (2005). Suppression of

bladder epithelial cytokine responses by uropathogenic Escherichia coli. Infection and

Immunity. 73: 3999–4006.

Hurley, B.P., McCormick, B.A. (2004). Intestinal epithelial defense systems protect against

bacterial threats. Current Gastroenterology Reports. 6: 355-361.

Huttner, K.M., Bevins, C.L. (1999). Antimicrobial peptides as mediators of epithelial host

defence. Pediatric Research. 45: 785-794.

Janeway, C.A., Travers, P., Walport, M., Shlomchik, M. (2001). Innate Immunity: In

Immunobiology (ed Penelope Austin), pp 33-79. Garland Publishing, New York and London.

Kagnoff, M.F. (1996). Mucosal immunology: new fronties. Immunology Today. 17: 57-59.

Kelly, D., Conway, S. (2005). Bacterial modulation of mucosal innate immunity. Molecular

Immunology. 42: 895-901.

Kilian, M. (1998). Streptococcus and Lactobacillus. In Topley Wilson’s Microbiology and

19

Microbial Infections (ed. A. Balows and B.I. Duerden), pp. 633-655.

Kunzelmann, K. (2004). First encounter: how pathogens compromise epithelial transport.

Physiology. 19: 240-244.

Lamm, M.E. (1997). Interaction of antigens and antibodies at mucosal surfaces. Annual

Review of Immunology. 51: 311-340.

Lee, H.Y., Andalibi, A., Webster, P., Moon, S.K., Teufert, K., Kang, S.H., Li J.D.,

Nagura, M., Ganz, T., Lim, D.J. (2004). Antimicrobial activity of innate immune molecules

against Streptococcus pneumoniae, Moraxella catarrhalis and nontypeable Haemophilus

influenzae. BMC Infectious Disease. 4: 12-17.

Mahida, Y.R. (2004). Epithelial cell responses. Best Practice and Research of Clinical

Gastroenterology. 18: 241-253.

Mavris, M., Sansonetti, P. (2004). Epithelial cell responses. Best Practice and Research of

Clinical Gastroenterology. 18: 373-386.

Mayer, L. (2003). Mucosal Immunity. Pediatrics. 111: 1595-1600.

Mestecky, J., Moldoveanu, Z., Elson, C.O. (2005). Immune response versus mucosal

tolerance to mucosally administered antigens. Vaccine. 23: 1800-1803.

Mostefaoui, Y., Bart, C., Frenette, M., Rouabhia, M. (2004). Candida albicans and

Streptococcus salivarius modulate IL-6, IL-8, and TNF-alpha expression and secretion by

engineered human oral mucosa cells. Cellular Microbiology. 6:1085-96.

Mulvey M.A., Schilling, J.D., Hultgren, S.J. (2001). Establishment of a persistent

Escherichia coli reservoir during the acute phase of a bladder infection. Infection and

Immunity. 69: 4572-4579.

Özenci, H., Çelik, H.İ., Tekeli, F.A., Aksoy A.M. (2001). Comparison of Growth Inhibition

Effect of CaCo2 Human epithelial cells and polymorphonuclear neutrophils on various

Candida species. Turkish Journal of Infection. 15: 527-532.

Pettersen, C.A., Adler, K.B. (2002). Epithelial-neutrophil interactions. Chest. 121: 142S-

150S.

Philpott, D.J., Girardin, S.E., Sansonetti, P.J. (2001). Innate immune responses of epithelial

cells following infection with bacterial pathogens. Current Opinion in Immunolgy. 13: 410-

416.

Quayle, A.J. (2002). The innate and early immune response to pathogen challenge in the

female genital tract and the pivotal role of epithelial cells. Journal of Reproductive

Immunology. 57 : 61-79.

Ratner, A.J., Lysenko, E.S., Paul, M.N., Weiser, J.N. (2005). Synergistic proinflammatory

20

resposes induced by polimicrobial colonization of epithelial surfaces. Proceedings of the

National Academy of Sciences of the United States of America. 102: 3429-3434.

Riedemann, N.C., Guo, R.F., Sarma, V.J., Laudes, I.J., Huber-Lang, M., Warner, R.L.,

Albrecht, E.A., Speyer, C.L., Ward, P.A. (2002). Expression and function of tha C5a

receptor in rat alveolar epithelial cells. The Journal of Immunology. 168: 1919-1925.

Ruoff K.R., Whiley, A., Beihgton, D. (2003). Steptococcus. In Manual of Clinical

Microbiology (ed E.J. Baron, J.H. Jorgensen, M.A. Pfaller and R.H. Yolken), pp. 405-421.

Schilling, J.D., Mulvey, M.A., Vincent, C.D., Lorenz, R.G., Hultgren, S.J. (2001). Bacterial

invasion augments epithelial cytokine response to Escherichia coli through a

lipopolisaccharide-dependent mechanism. The Journal of Immunology. 166: 1148-1155.

Schmid, Y., Grassi, G.A., Bühler, O.T., Skurnik, M., Autenrith, I.B., Bohn, E. (2004).

Yersinia enterocolitica adhesin A induces production of interleukin-8 in epithelial cells.

Infection and Immunity. 72: 6780-6789.

Shao, L., Serrano, D., Mayer, L. (2001). The role of epithelial cells in immune regulation in

the gut. Semin Immunology. 13: 163-176.

Shimizu, T., Yokota, S., Takahashi, S., Kunishima, Y., Takeyama, K., Masumori, N.,

Takahashi, A., Matsukawa, M., Itoh, N., Tsukamoto, T., Fujii, N. (2004). Membrane-

anchored CD14 is important for induction of interleukin-8 by lipopolsaccharide and

peptidoglycan in uroepithelial cells. Clinical and Diagnostic Laboratory Immunology. 11: 969-

976.

Steele, C., Fidel P.L. (2002). Cytokine and Chemokine Production by Human Oral and

Vaginal Epithelial Cells in Response to Candida albicans. Infection and Immunity. 70: 577–

583.

Svanborg, C., Godaly, G., Hedlund, M. (1996). Cytokine responses during mucosal

infections: role in disease pathogenesis and host defence. Current Opinion in Immunolgy. 2:

99-105.

Wilson, M., Seymour, R., Henderson B. (1998). Bacterial perturbation of cytokine Networks.

Infection and Immunity. 66: 2401-2409.

Wu, Q., Lu, Z., Verghese, M.W., Randell, S.H. (2005). Airway epithelial cell tolerance to

Pseudomonas aeruginosa. Respiratuar Research. 6: 26-32.

21

VII. Ekler

a) Mali Bilanço ve Açıklamaları

Tüketime yönelik mal ve hizmet alımı, toplam; 13.443.800 Türk Lirası

b) Makine ve Teçhizatın Konumu ve İlerideki Kullanımına Dair Açıklamalar

Proje ile teçhizat alımı yapılmamıştır.

c) Teknik ve Bilimsel Ayrıntılar

Yok

d) Sunumlar (bildiriler ve teknik raporlar)

Poster sunumu;

Albayrak N, Biriken D, Özenci H. “Investigation of Bactericidal effect of human oral and

uroepithelial cells”. 4th Balkan Congress of Immunology, İstanbul, Turkey, 2004.

Sözlü sunum;

Albayrak N, Biriken D, Özenci H. Üretral hücrelerin farklı miktarlardaki E.coli’ye karşı

bakterisidal etkisinin araştırılması. I. Ulusal Cinsel Yolla Bulaşan Hastalıklar Sempozyumu,

Kuşadası-Aydın, Türkiye, 2004.

e) Yayınlar (hakemli bilimsel dergiler) ve tezler

Albayrak N, Biriken D, Özenci H. İnsan ağız ve Üriner sistem epitel hücrelerinin farklı E.coli

suşlarına karşı bakterisidal etkisinin araştırılması. Mikrobiyoloji Bülteni 2005, 39: 161-167.

“İnsan ağız epitel hücresi ve insan ağız epitel hücre dizininin (KB) farklı miktarlardaki

Streptococcus pyogenes’e karşı bakterisidal etkisinin ve sitokin yanıtının araştırılması” AÜTF

Mikrobiyoloji ve Klinik Mikrobiyoloji ABD Dr. Nurhan Albayrak Uzmanlık Tezi.