TAI (Typology of Aged with Illustration)

อ.นพตธร พฤกษาอนนตกาล(Naphatthorn Prueksaanantakal)

คณะพยาบาลศาสตรเกอการณย มหาวทยาลยนวมนทราธราช

วตถประสงคเฉพาะ

1. ผเขาอบรม สามารถอธบายความหมายของเครองมอ TAI ได

2. ผเขาอบรม สามารถอธบายถงการท างานของเครองมอ TAI ได

3. ผเขาอบรม สามารถอธบายถงเหตผลวาท าไม ถงใช TAI เปนเครองมอในการจ าแนกผสงอายได

TAI คออะไร

• TAI คอเครองมอทใชในการประเมนสภาวะของผสงอาย หรอ เปนเครองมอในการวดความสามารถในการท ากจกรรม (Function) ของผสงอาย

ผรเรมในการน า TAI มาใช คอ ศาสตราจารย Tai Takahashi ซงเปนผเชยวชาญระยะสนจาก

ประเทศญปน

• อางองจากงานวจยในสถานพยาบาลหลายแหงในประเทศญปน โดยมการส ารวจวา “บรการประเภทใดควรจะถกจดเตรยมใหกบผสงอายอยางไร และเปนเวลาเทาใดตอวน” ซงผลการประเมนท าใหเราระบการดแลทจ าเปนแกผสงอายได

• TAI เปนเครองมอส าหรบประเมนสภาวะของผสงอาย ทางดานรางกายและจตใจ ผานการระบ ระดบการท างานในดานตางๆ

• TAI เปนเครองมอทใชอาการทปรากฏของผสงอาย เปนตวตงในการจดบรการ (Evidence-based) ซงการประเมน TAI ท าใหเราระบการดแลทจ าเปนแกผสงอายได

TAI แบงความสามารถของผสงอายเพอการดแลเปน 4 ดาน

• 1. Mobility.

• 2. Mental Status.

• 3. Eating

• 4. Toiletแตละดาน แบง Scale เปน 6 ระดบ(Level) ตามความสามารถในการท า Function นน

โดย 0 เปนระดบทท า Function นนไดนอยทสด และ 5 เปนระดบทท า Function นนไดมากทสด

แลวน าขอมลทง 4 Function นนมาพจารณารวมกน เพอแบงผสงอายออกเปนกลม

Mobility

Key word Level 0 = ไมสามารถเคลอนไหวไดเองLevel 1 = Roll over Level 2 = นงขางเตยง, Level 3 = Move around ใชเครองชวยLevel 4 = เดนทางราบ Level 5 = ขนบนได

Mental Status

Key word Level 0=ไมมการตอบสนองตอสงเราLevel 1=มการตอบสนองตอสงเรา Level 2=ไมมพฤตกรรมทสรางปญหา Level 3= Orientation ด Level 4 = ไมมปญหาการตดสนใจจนสรางความร าคาญLevel 5= Cognitive Function ด

Eating

Key word Level 0=มการให IVFLevel 1=ไม IVF Level 2=ไม NG Level 3=ไมมปญหาการกลนLevel 4=ไมตองชวยเหลอ Level 5=กนไดเองไมหกเลอะเทอะ

Toilet

Key wordLevel 0= Retain foley’s cathLevel 1= no foley’s cathLevel 2=เปลยนผาออมคนเดยวได Level 3=ใชผาออมแคบางครงLevel 4 =ตองชวยเหลอLevel 5=ท าไดเอง และท าความสะอาดเองไดอยางนอย 2 สปดาหทผานมา

TAI ในการประเมนภาวะสขภาพผสงอาย

ท าการประเมนสภาวะรางกายและจตใจ (การเคลอนไหว การกน การใชหองน า การตดสนใจ) ตามแบบฟอรมความสามารถทง 4 ดาน แลวแบงแยกเปน 3 กลมใหญ

1.กลม B : Border group : กลมทเปนปกต/มภาวะเสยง (B3, B4, B5)2. กลม C : Confused group : กลมทมความสบสน (Dementia) (C2, C3, C4)3. กลม I : Immobile group : กลมทเคลอนไหวรางกายเองไมได (I1, I2, I3 )

กลม Border

กลม Border (ตวยอ คอ B) คอ กลมทเคลอนไหวไดด หรอตองการชวยเหลอบาง และมอาการ Confuse นอย ผสงอาย รบร บคคล เวลา สถานท และไมมปญหาพฤตกรรมผดปกต อาจมเพยงการสญเสยความจ าหรอการตดสนใจบาง โดยแบงเปนกลมยอย 3 กลม คอ

1. กลม B3 คอ ผสงอายทมปญหาในเรองการกนและการขบถายมาก 2. กลม B4 คอ ผสงอายทมปญหาในเรองการกนและการขบถายปานกลาง 3. กลม B5 คอ ผสงอายทไมมปญหาหรอมปญหานอยในเรองการกนและการขบถาย

กลม Confuse

กลม Confuse (ตวยอ คอ C) หรอกลมผสงอายทมปญหา จากมากไปนอย ดงน ผสงอายทไมตอบสนองตอสงเรา หรอไมรบร บคคล เวลา สถานท (Dis Orientation หรอมปญหาพฤตกรรมซงสรางความร าคาญหรอความเดอดรอนตอผดแล หรอมปญหาในดานการตดสนใจหรอความจ า โดยแบงเปนกลมยอย 3 กลม คอ

1. กลม C2 คอ ผสงอายทมอาการConfuse มาก รวมกบมปญหาดานการกนอาหารและการขบถายมาก2. กลม C3 คอ ผสงอายทมอาการ Confuse มาก รวมกบมปญหาดานการกนอาหารและการขบถายปานกลาง 3. กลม C4 คอ ผสงอายทมอาการ Confuse มาก รวมกบมปญหาดานการกนอาหารและการขบถายนอย

กลม Immobilize

กลม Immobilize (ตวยอ คอ I) หรอกลมผสงอายทไมสามารถเคลอนทของรางกาย

โดยแบงเปนกลมยอย 3 กลม คอ

1.กลม I1 คอ ผสงอายทมการเคลอนทไดนอย(ตดเตยง) และมปญหาดานการกนอาหารมาก 2.กลม I2 คอ ผสงอายทเคลอนทไดนอย(ตดเตยง) และมปญหาดานการกนอาหารปานกลาง 3.กลม I3 คอ ผสงอายทเคลอนทไดนอย(ตดเตยง) และมปญหาดานการกนอาหารเลกนอย

ไดคาประเมน

ADL เทากบ5

ในทกดาน

(สขภาพจต,

ความสามารถ

ในการ

เคลอนไหว,

การรบประทาน

อาหาร,และ

การขบถาย)

ไดคาประเมน

ADL เทากบ4

หรอ5 ท งดาน

การรบประทาน

อาหารและการ

ขบถาย

ไดคาประเมน

ADL เทากบ3

หรอนอยกวา

ในดานการ

รบประทาน

อาหารหรอการ

ขบถาย

ไดคาประเมน

ADL มากกวา4

ท งดานการ

รบประทาน

อาหารและการ

ขบถาย

ไดคาประเมน

ADL >4ใน

ดานการ

รบประทาน

อาหารและ

<3ในดานการ

ขบถายหรอ>4

ในดานการ

ขบถายหรอ

และ<3ในดาน

การรบประทาน

อาหาร

ไดคาประเมน

ADLนอยกวา 3

ท งดานการ

รบประทาน

อาหาร

ไดคาประเมน

ADL เทากบ 4

หรอ5 ในดาน

การรบประทาน

อาหาร

ไดคาประเมน

ADL เทากบ 3

ในดานการ

รบประทาน

อาหาร

ไดคาประเมน

ADL เทากบ 2

หรอนอยกวา

ในดานการ

รบประทาน

อาหาร

B 5 B 3 C 4 I 2 I 1I 3C 2B 4 C 3

กลม Immobilizeกลม Confuseกลม Border

การแบงผสงอายทสญเสย Function เปน 3 กลมใหญ 9 กลมยอย เพอน าไปใชในการวางแผนการรกษาทแตกตางกนและการค านวณตนทนคาใชจายทแตกตางกน

ความแตกตางของ TAI กบ Barthel ADLs

Barthel Basic ADL TAI

Feeding Eating

Mobility

MobilityTransfer

Stair

Toiltet

ToiletBowel

Bladder

(No)Mental

Grooming

(No)Dressing

Bathing

ความแตกตางระหวาง TAI กบ Barthel ADLs

• TAI ม 4 Function แต Basic ADLs นนมทงหมด 10 หวขอ

• Function ของ Mobility และ Toilet ของ TAI ครอบคลมมากกวา 1 หวขอ ของ Basic ADL

• TAI ม Function Mental แต Basic ADL ไมม

• TAI ไมมหวขอเกยวกบ Grooming , Dressing ,Bathing แต ของ ADLs นนม

• ใน 4 Function ของ TAI การ Grouping เปน 4 Function ของ TAI จะท าใหงายตอการแบงเปน 3 กลมใหญ ท าใหสามารถวางแผนการรกษาตามกลมไดงายกวา จงนาจะ Practical มากกวาในการใหการดแลผสงอาย

การแบงกลมผสงอาย ดวย TAI

ปกต กลมตดบาน กลมตดเตยง

TAI: B4, B5 TAI: B3 TAI: C4,C3,C2 TAI: I3 TAI: I2, I1

เกณฑการประเมน ADL

ดชนบารเธลเอดแอล (Barthel ADL index) ซงมคะแนนเตม 20 คะแนนดงน

กลมท 1 กลมตดสงคม คอ ผสงอายทพงตนเองได ชวยเหลอผอน ชมชนและสงคมได มผลรวมคะแนน ADL ตงแต 12 คะแนนขนไป

กลมท 2 กลมตดบาน คอ ผสงอายทดแลตนเองไดบาง ชวยเหลอตนเองไดบาง มผลรวมคะแนน ADL อยในชวง 5 – 11 คะแน

กลมท 3 กลมตดเตยง คอ ผสงอายกลมทพงตนเองไมได ชวยเหลอตนเองไมได พการ หรอทพพลภาพ มผลรวมคะแนน ADL อยในชวง 0 -4 คะแนน

ตารางจ าแนกประเภทผสงอายพรอมภาพประกอบ

การจ าแนกประเภท TAI

ตามความสามารถในการเคลอนไหว

คะแนน ADL อยท 5,4,3=

เคลอนไหวรางกายไดเอง

คะแนน ADL อยท 2 , 1,0 =

เคลอนไหรางกายเองไมได

การจ าแนกประเภทTAI

ตามสขภาพจต

คะแนน ADL อยท 5,4=

สขภาพจตเปนปกต

คะแนน ADL อยท 3,2,1,0=

มความแปรปรวนทางจต

Border Group

(กลมทเปนปกต)Confused Group

(กลมทมความสบสน)

Immobile Group

(กลมทเคลอนไหวรางกายเองไมไมได)

การจ าแนกประเภทTAI ตาม

สขภาพจต,ความสามารถในการ

เคลอนไหว,การรบประทานอาหาร

,และการขบถายการจ าแนกประเภทTAI ตาม

ความสามารถในการรบประทานอาหาร

และการขบถาย

การจ าแนกประเภทTAI ตาม

ความสามารถในการ

รบประทานอาหาร

การจ าแนกประเภทผสงอาย

ค าจ ากดความของประเภท

ผสงอายตามการศกษารปแบบ

และสญลกษณพรอมภาพประกอบ

(TAI)

พงตนเองไดอยางสมบรณ

(ไดคาประเมนTAI เทากบ5

ในดานสขภาพจต,ความสามารถ

ในการเคลอนไหว,การรบประทาน

อาหาร,และการขบถาย)

พงตนเองไดไมสมบรณ

แตสามารถรบประทานอาหาร

และขบถายเองได

โดยไมตองมผดแล

พงตนเองไมได

และตองการดแล

ในดานการรบประทานอาหารและ/

หรอการขบถาย

ลกษณะเฉพาะของผสงอายแตละ

ประเภท

เคลอนไหวไมได

แตพ งตนเองไดดานการรบทานอาหาร

เคลอนไหวไมได

และตองการการดแล

ดานการรบประทานอาหารแตกลน

อาหารทปอนใหไดตามปกต

เคลอนไหวไมได

และตองการดแลดาน

การรบประทานอาหารมความผดปกตในการ

กลนอาหารทปอนให

การจ าแนกประเภทผสงอาย

การจ าแนกประเภทผสงอาย

มความสบสน

แตพงตนเองได

ท งดานการรบประทานอาหาร

และการขบถาย

มความสบสน

แตพงตนเองได

ในดานการรบประทานอาหาร

หรอการขบถาย

มความสบสน

และตองการการดแล

ท งดานการรบประทานอาหาร

และการขบถาย

B5

B

４

B

３

C４

C3

C2

I3

I2

I1

C:confused (＋)

I:immobile

B:border(－) Mentallydeteriorating

course

Aged Category

5：perfect

４：eating○ toileting○

２：eating× toileting ×

３：eating○ toileting×

１：difficulty swallowing

Classifi-cation

B5

B

４

B

３

C４

C3

C2

I3

I2

I1

B:

C:

I:

Independent

Fragile

Care

needed

Death

Hospital

Move

กลมตดบาน มปญหาการกน หรอการขบถาย

กลมตดบาน สมองเสอม มปญหาการกนหรอการขบถาย

กลมตดเตยง อาจมหรอไมมปญหาการรบประทานอาหาร

กลมตดเตยง ระยะทายของชวต

การเคลอนไหว level 3 ชวยพยงเลกนอย

จตใจ level 4 ไมมปญหาการตดสนใจ

การกน level 4 ไมตองชวยเหลอ

การใชหองน า level 3 ใชผาออมบางคร ง

ชดการบรการ

การดแลตาม

ความตองการ

(ตวอยาง) การจดแบงประเภทประเภท : B3 ระบ

ไดคาประเมน ADL=3 หรอ <3 ในดานการรบประทานอาหารหรอการขบถาย

ชดการบรการ การดแลตามความตองการ

ประเภทบรการการดแล กลมตดบาน TAI : B3-เคลอนไหวไดบาง-มปญหาการกน-มปญหาการขบถาย-ไมมภาวะสบสน

TAI: C4,3,2-เคลอนไหวไดบาง-อาจมปญหาการกน-อาจมปญหาการขบถาย-มภาวะสบสน

กลมตดบาน TAI : B3 TAI: C4,3,2

1. การประเมน วางแผนการรกษา และดแล

-รวมประเมน วางแผนการดแล กบทมสหสาขาวชาชพ-ใหค าปรกษา

-รวมประเมน วางแผนการดแล กบทมสหสาขาวชาชพ-ใหค าปรกษา-เยยมดแลทบานตามความจ าเปน

2.การดแลดานการพยาบาล

-การดแลดานการพยาบาลตามมาตรฐานการใหการพยาบาลทบาน

-การดแลดานการพยาบาลตามมาตรฐานการใหการพยาบาลทบาน- ใหค าแนะน าในการจดสภาพแวดลอมทปลอดภยแกผสงอายสมองเสอม

3.การดแลดานเภสชกรรม

-แนะน าการใชยาตามภาวะโรค -แนะน าการใชยาตามภาวะโรค ใหความร แกผดแลและญาต

กลมตดบาน TAI : B3 TAI: C4,3,2

4. การฟนฟสมรรถภาพ หมายเหต : มงบบรการฟนฟสมรรถภาพดาน การแพทย

- ประเมนระดบความบกพรอง/ ความพรอมของรางกาย - วางแผน/ใหความรเพอเขาถง บรการตามชดสทธประโยชน - แนะน าและประสานการปรบ สภาพแวดลอมเพอการใชชวตอยางปกต - ประเมน/ปองกนการหกลม และอบตเหตอน - สนบสนน/จดหาอปกรณ เครองชวยเพอการฟนฟอยาง เตมศกยภาพ

- ประเมนระดบความบกพรอง/ ความพรอมของรางกาย - วางแผน/ใหความรเพอเขาถง บรการตามชดสทธประโยชน- แนะน าและประสานการปรบ สภาพแวดลอมเพอการใชชวต อยางปกตและปลอดภย- ประเมน/ปองกนการหกลม และอบตเหตอน- ใหค าแนะน าแกผดแล/ญาตตามความจ าเปนรายกรณ - สนบสนน/จดหาอปกรณเครองชวยเพอการฟนฟอยาง เตมศกยภาพ

กลมตดบาน TAI : B3 TAI: C4,3,2

5. การดแลดานสขภาพจต - ประเมนดานสขภาพจต - ใหค าแนะน า/วางแผนการ ดแลตามอาการ - ปองกน/ชะลอภาวะสมอง เสอม - ปองกนภาวะซมเศรา

- ประเมนดานสขภาพจต - ใหค าแนะน า/วางแผนการ ดแลตามอาการ - ใหค าแนะน าการดแลแกผดแล และญาต - ปองกนพฤตกรรมทเปนปญหา ชะลอภาวะสมองเสอม - ปองกนภาวะซมเศรา

6.การดแลดานสขภาพ ชองปาก

- ใหบรการดานทนตกรรมตาม ชดสทธประโยชน

- ใหบรการดานทนตกรรมตาม ชดสทธประโยชน - ใหค าแนะน าแกผดแล/ญาต สามารถดแลสขภาพชองปาก ผสงอายได - ประสานการสงตอตามความ จ าเปน

กลมตดบาน TAI : B3 TAI: C4,3,2

7. การดแลดาน โภชนาการ

- ประเมนความสามารถในการกลน การบดเคยวและอนๆ - ประเมนและใหความรดานโภชนาการ

- ประเมนความสามารถในการ กลน การบดเคยวและอนๆ

- ประเมนและใหความรดานโภชนาการ- เฝาระวง วางแผนดาน โภชนาการรายบคคล - แนะน าและประสานเพอแกไข ภาวะขาดอาหาร

8. การดแลดานการแพทย แผนไทย/ทางเลอก หมายเหต : มงบบรการ แพทยแผนไทย

- ประเมน/ใหความรดานการใช สมนไพรเพอการพงตนเองแก ผสงอายและผดแล - แนะน าการเขาถงบรการ แพทยแผนไทยตามชดสทธ ประโยชน - จดบรการทบานเพอสงเสรม สขภาพและฟนฟสมรรถภาพ

- ประเมน/ใหความรและการใช สมนไพรเพอการพงตนเองแก ผสงอายและผดแล - แนะน าการเขาถงบรการ แพทยแผนไทยตามชดสทธ ประโยชน - จดบรการทบานเพอสงเสรม สขภาพและฟนฟสมรรถภาพ

กลมตดเตยง TAI : I3กลมทเคลอนไหวเองไมได ไมมปญหาการกน หรอเจบปวย รนแรง

TAI: I2,1กลมทเคลอนไหวเองไมไดเจบปวยรนแรงหรออยในระยะทาย ของชวต หมายเหต : มงบบรการ ประคบประคองฯ

กลมตดเตยง TAI : I3 TAI: I2,1

1. การประเมน วางแผนการรกษา และดแล

- รวมประเมน วางแผนการดแล กบทมสหสาขาวชาชพ และใหค าปรกษา - น าทมท าcase conference - เยยมดแลทบานอยางนอย 1 ครง

- รวมประเมน วางแผนการดแลกบ ทมสหสาขาวชาชพ และใหค าปรกษา - น าทมท าcase conference เยยมดแลทบานรวมกบทมฯอยาง นอย 1 ครง และเยยมตามความจ าเปน

2.การดแลดานการพยาบาล

- การดแลดานการพยาบาล ; ตามมาตรฐานการใหบรการ พยาบาลทบาน- ใหคาแนะน าในการจดสภาพ แวดลอมทปลอดภยแกผดแล - การปองกนและดแลแผล กดทบ

- การดแลดานการพยาบาล ; ตาม มาตรฐานการใหบรการพยาบาลท บาน- ใหคาแนะน าในการจด สภาพแวดลอมทปลอดภยแกผดแล- การปองกนและดแลแผล กดทบ - สนบสนน/จดหาวสด-อปกรณ การแพทยทจ าเปน (medical device) -เนนการใหบรการแบบองครวม -ประเมนความปวดและคณภาพชวต ของผสงอาย

กลมตดเตยง TAI : I3 TAI: I2,1

3.การดแลดานเภสชกรรม

- แนะน าการใชยาตามภาวะโรค ใหความร/ค าแนะน าการใชยา แกผดแลและญาต (การใช การเกบรกษาผลขางเคยง)

- วางแผน/ก ากบ/รายงานการใชยา ลดปวดและอนๆ ทจ าเปน โดย บคลากรสาธารณสข - การใหยาลดปวดและอนๆ ท จ าเปน โดยบคลากรสาธารณสข - ใหความร/ค าแนะน าการใชยาแกผดแลและญาต (การใช การเกบรกษาผลขางเคยง)

4. การฟนฟสมรรถภาพ หมายเหต : มงบบรการ ฟนฟสมรรถภาพดาน การแพทย

-ประเมความบกพรอง/ ความพรอมของรางกาย -วางแผน/ใหความร บรการตามชดสทธประโยชน - แนะน าการปรบ สภาพแวดลอมเพอการใชชวต อยางปกตและปลอดภย - ประเมน/ปองกนอบตเหตเชน ตกเตยง - ใหค าแนะน าแกผดแลและญาตตามความจ าเปน - สนบสนน/จดหาอปกรณ เครองชวยเพอการฟนฟอยาง เตมศกยภาพ - ปองกนกลมอาการอวยวะ ไมไดใชงาน

-วางแผน/ใหความรเพอเขาถง บรการตามชดสทธประโยชน -แนะน าการปรบสภาพแวดลอมเพอ การใชชวตใหสขสบาย - ประเมน/ปองกนอบตเหต - ใหค าแนะน าแกผดแลและญาต ตามความจ าเปนรายกรณ - ปองกนกลมอาการอวยวะไมไดใช งาน

กลมตดเตยง TAI : I3 TAI: I2,1

5. การดแลดานสขภาพจต

- ประเมนดานสขภาพจต- ใหค าแนะน า/วางแผนการ ดแลตามอาการ- ใหค าแนะน าการดแลแกผดแล และญาต- ปองกนพฤตกรรมทเปนปญหา

- ปองกนภาวะซมเศรา

- ประเมนดานสขภาพจต- ใหค าแนะน า/วางแผนการดแลตาม อาการ

- ใหค าแนะน าการดแลแกผดแลและ ญาต- ปองกนพฤตกรรมทเปนปญหา - บรการดานจตสงคมผสงอายและ ผดแล/ครอบครว - เนนการใหบรการแบบองครวม พรอมเผชญการตายอยางมศกดศรในมตของแตละความเชอ/ศาสนา- ปองกนภาวะซมเศรา

6.การดแลดานสขภาพชองปาก

- ใหบรการดานทนตกรรมตาม ชดสทธประโยชน - ใหค าแนะน าแกผดแล/ญาต สามารถดแลสขภาพชองปาก ผสงอายได - ประเมนสขภาพชองปาก- จดบรการทบานตามความ จ าเปน

- ใหบรการดานทนตกรรมตามชด สทธประโยชน - ใหค าแนะน าแกผดแล/ญาต สามารถดแลสขภาพชองปาก ผสงอายได- ประเมนสขภาพชองปากโดย บคลากรสาธารณสข

- จดบรการทบานตามความจ าเปน

กลมตดเตยง TAI : I3 TAI: I2,1

7. การดแลดาน โภชนาการ

- ประเมนความสามารถในการ กลน การบดเคยวและอนๆ - ประเมนและใหความรดานโภชนาการ - เฝาระวง วางแผนดาน โภชนาการรายบคคล- ใหความรและสอนเตรยม อาหารทเหมาะสมรายบคคล

- ประเมนและดแลความสามารถใน การกลน การบดเคยวและอนๆ - ประเมนและใหความรดานโภชนาการ

- เฝาระวง วางแผนดานโภชนาการ รายบคคล - ใหความรและสอนเตรยมอาหารท เหมาะสมแกผปวยรายบคคล

8. การดแลดานการแพทยแผนไทย/ทางเลอก หมายเหต : มงบบรการ แพทยแผนไทย

ประเมนและวางแผนการ ใหบรการตามความจ าเปน- ใหความรและการใชสมนไพร เพอการพงตนเองแกผสงอาย และผดแล - แนะน า/สอนผดแลหรอญาต ใหบรการพนฐานได -จดบรการทบานเพอสงเสรม สขภาพและฟนฟสมรรถภาพ

- ประเมนและวางแผนการใหบรการ ตามความจ าเปน - แนะน า/สอนผดแลหรอญาต ใหบรการพนฐานได- จดบรการทบานโดยเนนการดแล เพอความสขสบายของผสงอาย

2005