Sodyum Hipokrolit, Klorheksidin ve Propolis İçerikli Solüsyonların Potasyum Titanyum Fosfat...

8/7/2019 Sodyum Hipokrolit, Klorheksidin ve Propolis erikli Solsyonlarn Potasyum Titanyum Fosfat Lazer ile Birlikte Kullan

1/95

TC

CUMHURYET NVERSTESSALIK BLMLER ENSTTS

D HASTALIKLARI VE TEDAVS ANABLM DALI

SODYUM HPOKLORT, KLORHEKSDN VEPROPOLS ERKL SOLSYONLARIN POTASYUM

TTANYUM FOSFAT LAZER LE BRLKTE

KULLANIMLARININ DRT FARKLI MKROORGANZMA

ZERNE ETKNLKLERNN NCELENMES

DOKTORA TEZ

Dt. LK ZAN

Tez Danman

Yrd.Do.Dr. HSAN HUBBEZOLU

SVAS 2008


2/95

Bu tez Cumhuriyet niversitesi Senatosunun 05.01.1984 tarih ve 84/1 nolu karar

ile kabul edilen tez yazma ynergesine gre hazrlanmtr.


3/95

i

NDEKLER

RESMLER DZN..........................................................................................................ii

TABLOLAR DZN ......................................................................................................iii

GRAFKLER DZN..iv

GR...............................................................................................................................1

GENEL BLGLER .......................................................................................................4

Endodontik Enfeksiyonda Flora Kompozisyonu Ve Bakterilerin Lokalizasyonu....5

Kk Kanal Sisteminin rrigasyonu ...7

almada Kullanlan rrigasyon Solsyonlar 8

Propolis.9

Lazer13

Rotasyonel Hareketli Preparasyon..19

GERE VE YNTEM 21

Bakteri Sspansiyonlarnn Hazrlanmas...23

Propolis ztnn Hazrlanmas24

Deneyin Yapl..24

BULGULAR......29

TARTIMA ..42

SONULAR .58

ZET..59

SUMMARY...62

KAYNAKLAR...65

ZGEM...88

TEEKKR...89


4/95

ii

RESMLER DZN

Resim 1. Camieye yerletirilen di.....26

Resim 2. Ekim sonras besiyerleri...27

Resim 3. KTP lazer cihaz ..27

Resim 4. 200 m apl krmz balkl fiber u..28


5/95

iii

TABLOLAR DZN

Tablo 1. KTP lazerin fiber optik karakteristikleri..16

Tablo 2. KTP lazerin alma karakteristikleri..17

Tablo 3. almamzda kullanlan mikroorganizmalar..22

Tablo 4. almamzda kullanlan irrigasyon solsyonlar23

Tablo 5.Ekim sonularnn skorladrlmas..26

Tablo 6.rrigasyon solsyonlarnn ve KTP lazerin S.mutans zerine olan

etkileri....30

Tablo 7.rrigasyon solsyonlarnn ve KTP lazerin E.faecalis zerine olan

etkileri....33

Tablo 8. rrigasyon solsyonlarnn ve KTP lazerin E.coli zerine olan

etkileri36

Tablo 9.rrigasyon solsyonlarnn ve KTP lazerin C.albicans zerine olan

etkileri39


6/95


7/95

1

GR

Pulpa ve periapikal doku hastalklarnn etiyolojisinde mikroorganizmalar

temel rol oynamaktadrlar. Bu mikroorganizmalarn kontrol ve eliminasyonu

endodontik tedavinin baarsnda direkt etkilidir.161,85 Kk kanal sisteminin

temizlenmesi ve ekillendirilmesi kanaln sterilizasyonu iin gerekli en nemli

tedavi basamadr.

Endodontik tedavide mekanik preparasyondan elde edilmek istenen ama

kk kanalndaki tm nekrotik dokularla birlikte ideal kanal ekillendirmesi iin

gerekli olan miktarda sert dokunun da uzaklatrlmasdr. Mikrobiyolojik adan

preparasyon ve irrigasyon ilemi ile kk kanal sistemindeki mikroorganizmalar

yok edilir veya uzaklatrlr. Ayn zamanda mikroorganizmalarn antijenik

komponentleri kk kanalndan elimine edilir.

Kk kanal irrigasyonu; kk kanal sisteminin dezenfeksiyonunda ve

debrislerin uzaklatrlmasnda ok nemli role sahiptir. Ayn zamanda kk kanal

preparasyonunun ayrlmaz bir parasdr. deal irrigasyon solsyonu gl

antimikrobiyal etkinlie sahip olmal ve periapikal dokulara toksik

olmamaldr.147rrigasyon solsyonlarnn kullanm biyomekanik preparasyonun

nemli bir aamasdr. Kullanm amalar, bakterilerin eliminasyonunu, nekrotik

dokularn ve dentin artklarnn kk kanalndan uzaklatrlmasn

kolaylatrmaktr. Ayrca irrigasyon solsyonlarnn kullanmlarndaki dier bir

ama enfekte sert dokularn ve yumuak dokularn foramen apikale blgesinde

birikmesini ve periapikal blgeye yaylmasn engellemektir.


8/95

2

Apiterapi, ar rnlerinin bir ya da birden fazla hastaln nlenmesi ya da

iyiletirilmesi amacyla kullanlmas eklinde tanmlanmaktadr. Uzakdou

lkelerinde balayan ve dnyada hzla gelien ar rnleri ile tedavi yntemleri

hzla yaygnlamaktadr. Bata Japonya, Dou Asya lkeleri, Amerika ve Kanada

gibi lkelerde apiterapi merkezleri kurulmutur.

Propolis, ii arlarn bitkilerin filiz ve ieklerinden toplad reinemsi

maddeleri ve bitki salglarn balarnda bulunan bezler tarafndan salglanan

enzimlerle biyokimyasal deiiklie uratarak oluturduklar, kirli sardan koyu

kahverengine kadar deien renkte ve oda scaklnda yar kat halde olan bir

maddedir.6 Arlar kovan ierisindeki besinleri, yavruyu ve kendilerini eitli

mikroorganizmalardan (virsler, bakteriler ve mantarlar) korumak iin propolis

toplarlar ve kovann ierisini dezenfekte ederler.156

Propolisin tbbi alanda kullanm ok eski alara uzanr. Propolisin

vazelinle kartrlarak hazrlanan merhemlerinin Boer savalar srasnda

kullanld ve yaralar iyiletirdii belirtilmektedir.56 Propolis, Msr uygarlnda

da llerin mumyalanmas amacyla kullanlmtr.56 Anadolu'da ise geleneksel

olarak insanlarda ve iftlik hayvanlarnda ayak ve deri problemlerinde, yaralarn

iyiletirilmesinde ve banlarda kullanlmtr.

Lazer uygulamalar 1960l yllardan bu yana tp alannda

kullanlmaktadr. Yakn zamana kadar di hekimlii alannda sadece di

beyazlatma ve yumuak doku operasyonlarnda kullanlan lazer, gnmzde daha

geni alanlarda kullanlr hale getirilmitir. Bu uygulamalardan bazlar di

rklerinin temizlenmesi, kanal tedavileri, di dolgular, ene kemii ve estetik


9/95

3

di tedavileri, di hassasiyetinin giderilmesi, koyu renkli di etlerinin renginin

almas, uuk ve aft tedavileridir.

Lazerin eidi kullanlan kristalin cinsine gre isim alarak deimektedir.

Lazer cihaznda kullanlan bu kristaller lazere sadece ismini vermekle kalmaz ayn

zamanda lazerin etkinliini de belirler. Di hekimliinde arlkl olarak kullanlan

lazerler Neodymium: yttriumaluminumgarnet (Nd:YAG) lazer, Diode lazer,

Erbiyum: yttriumaluminumgarnet lazer (Er:YAG), Karbondioksit (CO2) lazer

ve Potasyum titanyum fosfat (KTP) lazer olarak sralanabilir. almamzda aslen

Nd:YAG lazer olan ve etki mekanizmas da Nd:YAG lazer ile benzer olan KTP

lazer kullanld.

almamzda eitli aratrmalarla gl antimikrobiyal etkinlii

kantlanm, doal bir antibiyotik olan propolisin, farkl konsantrasyonlarda

hazrlanm solsyonlarnn Candida albicans, Enterococcus faecalis,

Streptococcus mutans ve Escherichia coli zerine olan antimikrobiyal etkinliinin

sodyum hipoklorit (NaOCl) ve klorheksidin glukonat (KHG) ile karlatrlmas

amalanmtr. almamzda ayrca KTP lazerin, tek bana ve irrigasyon

solsyonlarndan sonra uygulanarak bu mikroorganizmalar zerine olan

antimikrobiyal etkinlii de aratrlmtr.


10/95

4

GENEL BLGLER

Endodontik tedaviyi gerekli klan en nemli nedenlerin banda di r

sonucu ortaya kan pulpann mikrobiyal enfeksiyonu gelmektedir.

Mikroorganizmalarn azaltlmas veya ortadan kaldrlmas endodontik tedavinin

baarsnda nemli bir rol oynamaktadr. Aksi takdirde endodontik tedavinin

baarszl kanlmaz olacaktr.

Bakteriler aerop, fakltatif anaerop ve anaerop olarak snflandrlabilirler.

Aerop bakteriler, remeleri iin oksijene ihtiya duyarlar. Bunlarn enerji

salayabilecekleri tek metabolik reaksiyon oksijene elektron transferidir.

Fakltatif anaerop bakteriler remelerini artrmak iin oksijen kullanrlar ancak

oksijen eksikliinde de reyebilirler. Zorunlu anaerop bakteriler ise sadece oksijen

yokluunda reyebilirler.

Anaerop kltr tekniklerinin ge gelimi olmasndan dolay, gemi

yllarda endodontik enfeksiyonlardan sadece aerop bakteriler sorumlu tutulmutur.

Yeni tekniklerin gelimesiyle endodontik enfeksiyonlarn, anaerop ve aerop

mikroorganizmalarn birlikte oluturduu bir enfeksiyon olduu anlalmtr.33,81

Az ortamna ak olan kk kanallarnda, aerop ve az floras ile uyumlu

ok sayda mikroorganizma izole edilirken, kapal kk kanallarndan ise daha az

sayda olmakla beraber, anaerop mikroorganizmalar izole edilmitir.33,81 Ayrca

kk kanalnn koronal ve apikal ksmnda bulunan bakteri cinslerinde farkllklar

olduu, apikal blgenin oksijen konsantrasyonu ve pH gibi evre artlarna bal

olarak, anaerop filament ve spiroketlerin bu blgede younlat bildirilmitir.81


11/95

5

Endodontik enfeksiyonda flora kompozisyonu ve bakterilerin lokalizasyonu

Bakteriyel enfeksiyonlarn balang safhasnda pulpa, iltihabi bir durum

olmasna ramen canlln korur. Ancak zamanla nekrotik hale gelen pulpaya

mikroorganizmalar hcum eder, kolonize olur, oalr ve kk kanal sistemini

enfekte eder.11 Nekrotik kk kanalndaki florann kompozisyonu ve

mikroorganizmalarn lokalizasyonu; kk kanal iindeki oksijen miktarna (redox

potansiyeli), besin maddelerinin varl ve ulalabilirliine, bakteriyel sinerjizme,

yar ve konak savunma sistemine baldr. Apikal periodontitisin balangcnda

kanal iinde hakim mikroorganizmalar anaerobik bakterilerdir.31,32

Enfeksiyonlarn ounda da anaerop bakterilere Actinomyces, Laktobasil ve

Streptokoktrleri gibi mikroaerofilik ve fakltatif bakteriler elik etmektedir.31,32

Kk kanal dolgusu yaplm apikal periodontitisli dite ekoloji olduka

farkl olabilir. ou vakada koullar anaerobik bakterilerin baskn olabilmesi iin

uygun deildir. Bu durumda en sk izole edien mikroorganizma E. faecalistir.

Fakat bununla beraber birok fakltatif ve hatta anaerobik bakteriler de izole

edilebilmektedir.45,113,120,145 Gram negatif enterik ubuklar (koliformlar ve

psdomonas trleri) ve mantarlar kk kanal dolgusu yaplm apikal

periodontitisli dilerin kk kanallarnda bulunmaktadr.45,113,120,145

Her ne kadar elde kesin veriler olmasa da, bakterilerin ou kk kanalnda

lokalize olmaktadr. Bu mikroorganizmalarn bir ksm da dentin tbllerine ve

lateral kanallara yaylmaktadr. Kk kanal dolgusu yaplm apikal periodontitisli

dilerde bu durum yaplan kanal dolgusunun kalitesine ve ne zaman yapldna

bal olarak deiebilmektedir. Nekrotik pulpada fagositotik mekanizma ve


12/95

6

savunma sistemi mekanizmas gibi hcresel savunma sistemi almaz. Bu

nedenle kk iindeki redoks potansiyeli ve besin maddelerinin bulunmas gibi

etkenler mikroorganizmalarn konumunu belirleyen ana nedenlerdir.154

Doru bir tehisten sonra, pulpa boluunun tamamen temizlenip,

geniletilmesindeki ama, periapikal dokularda her hangi bir irritasyona sebep

olabilecek mevcut ya da potansiyel irritanlarn kk kanal sisteminden tamamen

uzaklatrlmasdr. Bu irritanlar arasnda bakteriler, bakteri ve ykm rnleri,

nekrotik dokular, organik artklar ve vital dokular saylabilir.168

Kk kanal sistemi; ana kk kanal, dentin kanallar, aksesuar kanallar,

kanal ramifikasyonlar, apikal deltalar ve transvers anastomozlar gibi

mikroorganizmalarn kolayca barnabilecekleri kompleks bir yapya sahiptir.11 Bu

kompleks morfolojik yap sebebiyle, tek bana kk kanal aletlerinin kullanm ile

artklar etkili bir ekilde uzaklatrlamamaktadr. Bu nedenle kanallarn

temizlenmesi, geniletilmesi ve ekillendirilmesi irrigasyon solsyonlarnn

kullanm ile desteklenmelidir.

Mekanik ve kimyasal preparasyonun beraber uygulanmasna biyomekanik

preparasyon denir.49 Biyomekanik preparasyon, endodontik tedavinin en nemli

safhalarndandr. Bu aama; kk kanallarndan enfekte materyal ve artklarn

uzaklatrlmasn, kanallarn geniletilip ekillendirilmesini ve

mikroorganizmalardan arndrlmasn salayarak, endodontik tedavinin

prognozunu olumlu ekilde etkiler. Kk kanallarnn mekanik olarak eelerle

temizlenmesi ve irrigasyon solsyonlar ile ykanmas kk kanalnda mevcut olan

bakteri saysn byk lde azaltr. Bundan dolay biyomekanik preparasyon


13/95

7

esnasnda kullanlan irrigasyon solsyonlarnn antimikrobiyal etkilerinin yksek

olmas arzu edilir. Organik artklarn kimyasal olarak temizlenmesi bakteri

geliiminin nlenmesi asndan nemlidir. Dokularn eritilmesinde; eritilecek

dokunun yzey alan, taze irrigann sk olarak kullanm, sistemin mekanik

ajitasyonu nem tamaktadr.50

Kk Kanal Sisteminin rrigasyonu:

Mikroorganizmalar kk kanallarndan uzaklatrlrken irrigasyon

solsyonlar, kk kanal aletleri ve kanal ii ilalarla birlikte kullanlmaktadr. Bu

yntemle kanal iinde aletlerin ulaamad alanlara ulalmak

hedeflenmektedir.42

rrigasyon solsyonlarnda bulunmas gereken zellikler u ekilde

sralanmtr:169

1.Doku- debris zcl,2.Biyolojik uyumluluk ve periapikal dokular tarafndan tolere

edilebilir dzeyde dk sitotoksik etki,

3.Allerjen olmamas,4.Ulalmas zor blgelere akn kolaylatran dk yzey gerilimi,5.Dentin duvarlarnn kesilmesini kolaylatran lubrikasyon etkisi,6.Geni spektrumlu antimikrobiyal etki,7.Kanal ierisinde ntralize olmayp etkinliini yitirmemesi,8.Kullanm ve saklama kolayl.


14/95

8

almada kullanlan irrigasyon solsyonlar

Sodyum Hipoklorit (NaOCl):NaOClin en iyi bilinen zellii

antibakteriyal etkinliidir. Dk konsantrasyonlarda bile bakterileri ok hzl

ldrebilmektedir. NaOCl, mekanik preparasyonda lubrikasyon salar, dentin

tbllerinin geirgenliini arttrr, bylece kanal iinde kullanlan medikamanlarn

difzyonunu kolaylatrr.2,50,135 Nekrotik dokular iin son derece etkili bir

eriticidir.138,159NaOClin doku zc etkisi ve antimikrobiyal zellii, hcre

proteinlerini hidrolize ve okside edebilmesine, solsyondan zengin klorin gazn

aa karak hipoklorid asit formasyonu sonucu germisidal aktivitesine, osmotik

olarak hcre dna sv ekme kabiliyetine balanmaktadr.111

NaOCl antibakteriyal etkisini hem direkt temas yoluyla hem de

buharlaarak gstermektedir.29 Antiseptik etkisinin yan sra toksik etkisi de

bulunmaktadr. %5,25lik NaOClin insan fibroblastlarna ve lenfositlere kar

toksik olduu, endotel hcrelerinde hasar oluturduu ve ntrofil migrasyonuna

engel olduu, submokuzal hemorajiler oluturduu ve kollajende bazofilik

dejenerasyonlar meydana getirdii belirtilmitir.135,38 Keratinize epitel hari tm

hcreler iin sitotoksik olduu bildirilmitir.110

Klorheksidin Glukonat (KHG):KHGher ne kadar bakterilere kar

olduka etkili bir ldrc ajan olsa da, maksillar sins gibi periapikal dokular

iine yanllkla karldnda vital dokular zerine kostik etki gstermektedir.57

Ayrca yapsnda bulunan ve gl aartc etkiye sahip olan aktif klorin iyonunun

phtlma zerine olumsuz etkileri vardr. Bu gibi sebeplerden tr NaOClin

yerini tutabilecek bir solsyon zerinde almalar devam etmitir.


15/95

9

KHG, antiseptik solsyonlar iinde yaygn kullanlan bir maddedir. Hcre

zarndan geebilir ve bakterinin sitoplazmik zarna, i zarna ve mantarlarn

plazma membranlarna hasar verebilir. Yksek younluktaki KHGin hcre ii

yaplar zerine koaglatif etkisi vardr.92KHG, dk toksik zelliinden ve

antimikrobiyal etkinliinden dolay di hekimliinde uzun sreden beri

kullanlmaktadr. Ayrca katyonik zelliklerinden dolay di minesinin hidroksil

apatitine, di yzeyindeki pellikla, tkrk proteinlerine, bakterilere ve bakteriyel

orijinli ekstraselller polisakkaritlere balanr. Ortamdaki konsantrasyonun

azalmasna bal olarak 24 saatlik sre iinde yeniden ortama salnr.34

Serum Fizyolojik (SF):Biyolojik adan baklrsa, steril SF solsyonu

dier irriganlardan daha az doku zararna yol aacandan iyi bir irrigan

saylabilir. Ancak antibakteriyel etkiye sahip deildir ve etkisi sadece mekanik

ykama gcne dayanmaktadr.135

Propolis

Propolis, arlar tarafndan kovanlarn tamirinde ve korunmasnda

kullanmak iin, eitli bitki kaynaklarndan toplanan reinemsi bir maddedir. Bu

doal rn, halk hekimliinde birok hastaln tedavisi iin ila olarak

kullanlmtr. Propolis antibakteriyel, antiviral, antifungal, antienflamatuar,

antihepatotoksik, antikanser, antioksidan, antilser, immnostimlasyon ve

anestezik zelliklere sahiptir.

Propolisin rengi reinemsi bir madde olarak sar yeilden kahverengiye

veya koyu krmzya deiir. Depolama esnasnda kararmakta, gne nlarnn

etkisiyle ise elastikiyetini kaybetmektedir. Scaklk 15Cnin altna dtnde ise


16/95

10

sertleir ve kolayca krlabilen gevrek bir kitle haline gelir. 65,5Cde yumuar,

dk oda scaklnda gevrekleir. Erime derecesi 80-105C arasnda deiir.60

Propolis suda ok az znr, genellikle alkolde (etanol, metanol)

znr, ok az miktarda hidrokarbonlarda znr. Eter ya da kloroformda

tamamen znr.131

Corafi ve botanik orijin farkllklarndan dolay ham propolis ekstraktlar

ok kark bir kompozisyondadr. Propolis 300den fazla farkl yap iermektedir.

erdii balca kimyasal bileikler unladr; flavonoitler, sinnamik asit ve

trevleri benzoik asit, sinaptik ve izoferulik asitler, eitli aldehitler, ketonlar ve

eser elementler, kleredon, diterpenler, seskiterpenler ve tripenler.83,88,131,164

Propolisin ierdii mineral maddeler unlardr: mangan, inko, barit, titan,

bakr, kurun, nikel, kobalt, wanadyum, krom, kalay (0 ile 110,60 mg/100g),

kalsiyum, fosfor, potasyum, kkrt, sodyum, klor, demir, magnezyum, molibden,

alminyum, silisyum, civa, selen, sirkonyum, flor, antimon.142 Mangan ve

inkonun miktarlarnn baka elementlerle mukayese edildiinde ok daha yksek

miktarlarda olduu ifade edilmitir.142

Propoliste vitaminlerin miktarlar dktr ve ok deikenlik gsterirler.

Propolis B1, B2, B6, C, E, nikotinik ve pantotenik asit vitaminlerini

iermektedir.142

Propolisin yapsnda bulunan ve buraya kadar gsterilen maddeler propolis

mekanik karmlardan ve balmumundan temizlendikten sonra tespit edilmitir.

Propolis, antienflamatuar etkisini hidrofolat redktaz inhibisyonu

salayarak ve prostaglandin sentezini inhibe ederek gsterir. Akut enflamasyonda


17/95

11

lipooksijenaz ve siklooksijenaz retimini basklar.95 Ayrca, trombosit

agregasyonunu ve eikosanoid sentezini inhibe ederek immn sistem dzenleyici

etki gsterir.48 Toksik olmayan dozlarda baz antibiyotiklerin antibakteriyel

etkisini artrr. Bakteriyel hcre blnmesini engeller, bakteriyel hcre duvar ve

sitoplazmasn bozar ve bakteriyel enfeksiyon srasnda fagositleri uyarr.48

Propolis, HIV-1 enfeksiyonunu anlaml bir ekilde inhibe eder. HIV-1 enfekte

hastalarn lenfositlerinin immn yantn gelitirir.91

Ayrca dermatitlere kar antibakteriyel krem olarak kullanldve doku

yenileme zelliine sahip olduu bildirilmitir.27,59

Propolisin bu faydal zelliklerinin yannda toksik ve alerjik zellikleri de

aratrlmtr. Propolis kullanan kiilerde zehirlenme belirtisine rastlanlmamtr.

Gnmzde kiilerin propolise mi, onu kontamine eden dier ar rnlerine mi

reaksiyon verdikleri tam olarak bilinmemektedir. Bu nedenle ar ve ar rnlerine

alerjisi olanlarda, astm, ekzema ve rtiker gibi alerjik reaksiyonlar olan kiilerde

dikkatli olunmas gerekmektedir.16,52,84

Yaplan almalara gre, propolisin ierdii kuersetin, luteolin

(flavonoitler), artepillin-C, kafeik asit ve kafeik asit fenetil ester gibi maddelerin

anti tmral etkinlie sahip olduu gsterilmitir.162,25

Propolis doku yenileyici, bakterisid ve fungisid zellii ile kozmetikte

eitli kremlerin yapmnda da kullanlmaktadr.77 Propolis kollajen sentezinde

nemli bir role sahip olan demir ve inko da ihtiva etmektedir.89,130

Propolisin etanolik solsyonlar, azdaki minr lserlerin, arl yaralarn,

ciltteki enfeksiyonlarn tedavisi iin sklkla satlan bir rndr. Dk dozlarda


18/95

12

propolis kullanlmas gvenlidir. Bununla beraber 15g/gn dozajdan fazla

kullanldnda yan etkilerinin grlmesi yaygndr. En yaygn karlalan yan

etkiler, ciltte ve mukoz membranlarda irritasyonlara neden olan alerjik

durumlardr. Astml hastalarda, egzemal ve srgan otuna hassas kiilerin

tedavisinde kullanlrken ok dikkatli olunmaldr.17

Propolis oral mikroorganizmalara kar olduka etkili bir antimikrobiyal

ajandr.35,71,108,123,141,149Snmez ve ark.149 uygun oranlarda hazrlanan propolis

solsyonlarnn mikroorganizmalara (P. gingivalis, P. intermedia, C. rectus, F.

nucleatum, C. albicans, C. parapsilosis ve C. krusei) kar olduka etkin

olduunu ve gingival fibroblastlara kar sitotoksik olmadklarn bildirmilerdir.

S. mutansrk oluumundaki en nemli bakteridir. Bu bakteriler mineyi

demineralize edecek organik asitleri retir ve di yzeyine dier karyojenik

bakterilerin de adhezyonunu salayan glukanlar sentezlerler. Bu nedenle, rk

oluumunu engellemede bakteriyel mcadele nemlidir. Yaplan almalarda di

rklerinin oluumunda etkin olan bakterilerin yok edilmesinde veya

etkinliklerinin azaltlmasnda propolisin ok etkili olduu tespit

edilmitir.72,74,26,108Koo ve ark.71 propolisin in vitro antibakteriyel etkinliini, oral

patojenlerden S. mutans, C. albicans, S. aureus, E. faecalis, S. sobrinus, S.

sanguis, S. cricetus, A. naeslundii, A. Viscosus, P. gingivalis, P. endodontalis ve

P. denticola sular zerinde agar difzyon metodu ile deerlendirmilerdir.

Propolis ekstresi, denenen tm mikroorganizmalar inhibe ederken, en geni

inhibitr etkiyi Actinomyces trlerine kar vermitir. Park ve ark.108 propolisin S.

mutansn oalmasna ve enzim aktivitelerine etkisini inceledii almasnda,


19/95

13

propolisin bakteri oalmasn ve glukoziltransferaz sentezini yksek oranda

inhibe ettiini gstermilerdir. Duarte ve ark.26 propolisin streptokoklarn asit

retimini ve asit toleransn etkilediini bildirmilerdir.

Kpeklerde yaplan bir almada, propolisin alkolde znm solsyonu

hasar grm dental pulpa zerine uygulandnda, pulpadaki dolam

bozukluunda, enflamatuar ve dejeneratif olaylarda azalma gzlenmitir.130 Bretz

ve ark.15direkt pulpa kuafaj tedavisinde pulpal yara iyilemesinde propolis ile

kalsiyum hidroksit arasnda bir fark bulamam; bununla beraber propolisin

iyileme ilemini stimle ettiini ve doku enflamasyonunu azalttn

belirtmilerdir. Yaplan dier almalardada propolisin dentin hassasiyeti ve

kuafaj tedavilerinde rahatlkla kullanlabilecei tavsiye edilmitir.58,158

Lazer

Di hekimliinde hzl gelien teknoloji ile birlikte stn nitelikli

malzemelerin kullanm da giderek artmaktadr. Gelimi teknolojinin son yllarda

di hekimliine kazandrd en nemli donanmlardan birisi de lazerdir.

Lazer szc ngilizcede radyasyonun uyarlm n kuvvetlendirilmesi

olarak tanmlanan Light Amplification by the Stimulated Emission of Radiation

kelimelerinin ba harflerinden olumaktadr.Lazer teknolojisinde, atomlarn

enerjiyi absorbe etmeleri sonucu daha yksek enerji dzeyine kma zelliinden

yararlanlmaktadr. Bu enerji transferinde oluan fotonlar, ayn enerji dzeyine ve

frekansa ulap ayn yne hareket ederler. Lazer n, konsantre enerjidir.115


20/95

14

Lazerin doku zerinde yapt etkiler

1.Fototermal etki,2.Fotokimyasal etki,3.Fotomekanik-Fotoelektrik etkiler.

1. Fototermal Etki:

Fototermal etkide salnan k enerjisi, dokuya etki eden s enerjisine

dnr. Ik enerjisinin bir ksm; salnan enerjinin dalga boyu, lazerin gc, n

ap, atm sresi, atm skl ve dokunun optik zellikleri gibi pekok faktre

bal olarak doku ierisinde absorbe edilir. Termal etki byk bir oranda dalga

boyuna baldr. nk meydana gelen s miktar, dalga boyu ve dokunun

zelliine bal olarak, absorbsiyon bykl ile saptanr.54,80,96

2. Fotokimyasal Etkiler:

a-Fotoradyasyon (Fotodinamik tedavi): Temel prensip, belirli dalga

boyundaki lazer nnn, doal kromoforlar ya da belirli dalga boyunu absorbe

eden yaplar tarafndan absorbe edilmesidir. Bu da hayvan ve insanlarda hcresel

seviyede biyokimyasal reaksiyonlar balatr. Hem tehis hem de tedavi amal,

dokulardaki biyolojik reaksiyonlar indklemek iin doal kromoforlar ya da

boyalar fotosensitayzr olarak kullanlr.23,97

b-Fluoresans etki: Doku fluoresans gibi lazerin indkledii reaksiyonlar,

tehis amal kullanlabilir. Belirli oral dokular, spesifik dalga boyu ile uyarld

zaman otofluoresans etki gsterir.

c-Biyostimlasyon: Lazerin biyostimlasyon etkisinden, yara

iyiletirilmesinde ve arnn giderilmesinde faydalanlr.


21/95

15

3. Fotomekanik ve Fotoelektrik Etkiler:

Ikla bozulma (photodisruption), souk kesme (photodissociation),

elektriksel arj ile doku karlmas (photoacoustic), yksek enerjili ok ksa (


22/95

16

dezenfeksiyonunda kullanldnda darbe tekrarl modun kullanlmas

nerilmektedir.

KTP lazer cihaz ve zellikleri

SMARTLITE D (Deka M.e.l.a. srl Calenzano, ITALY) sistemi grnr

yeil n yayn, frekans yarya indirilmi bir Nd:YAG lazer kayna ve grnr

krmz n yayan bir yardmc lazer kayna ile donatlmtr. Yardmc lazer

n, asl n ile e eksenlidir ve bu nedenle hedef n olarak kullanlmaktadr.

Dalga boyu 532 nm, k gc 5 W (Max)tr. KTP lazerin alma

karakteristikleri Tablo 2 de gsterilmitir. 200 m apnda fiber optik ile lazer

n uygulanarak dokuya iletilmektedir. KTP lazerin fiber optik karakteristikleri

Tablo 1 de gsterilmitir.

Tablo 1. KTP lazerin fiber optik karakteristikleri

Tip DeerKonektr SMA 905

Fiber uzunluu 3 m

Fiber i ap Sistem ile bir adet 200 m, bir adet 300 m fiber ve bir

adet de direkt beyazlatma el aletine 600 m fiber verilir

Fiber kndaki n

ayrlmas

140 (max gcn %10unda)


23/95

17

Tablo 2. KTP lazerinalma Karakteristikleri

Tip Deer

Hedef kayna Parlakl 0 ve %100 arasnda %10luk aralklarla

seilebilir.

G Srekli moda g seviyesi 0.2 W ile 4 W arasnda

seilebilir.

Atm modlar Srekli, tek darbe veya tekrarl darbeler.

On periyodu (Ton) Bu deer, tek darbe veya tekrarl yaylm modunda 10

ms ile 5 sn arasnda seilebilir.

On periyodu (Ton)

beyazlatma modu

Bu deer, tek darbe veya tekrarl yalm modunda 15 ms

ile 60 ms arasnda seilebilir.

Off periyodu (Toff) Bu deer, tekrarl yaylm modunda 50 ms ile 2 sn

arasnda seilebilir.

Lazer yaylm Ayak pedal ile kontrol edilir.

Yaylm gc kararll %20

Kk kanal tedavisinde lazer

Di hekimliinde kullanlan lazerin ncs Dr. Terry Myers olarak kabul

edilir. Lazeri di hekimliinde ilk defa rk lezyonlarnda, okluzaldeki

fissrlerde ve periodontal operasyonlarda kullanmtr. nce bir fiber optik kablo

yardm ile lazerin, kk kanallarn ekillendirmede ve kk kanallarnn

sterilizasyonunun salanmasnda kullanlabilecei fikrini de ortaya atmtr. Bu

konuda birok aratrmac, daha da ileri giderek periapikal lezyonlu dilerde

fiberoptik kablonun apeksten teye, apikal lezyonun iine ilerletilip, bu blgenin

sterilizasyonunun salanmasnda da bahsetmilerdir.66,93,94,105,106,143


24/95

18

Nd:YAG lazer endodontik tedavide kullanm asndan birok aratrmac

tarafndan incelenmitir.40,69,100 Lazer uygulanm enfekte dilerle yaplan klinik

almada 3. ve 6. aylarda yaplan kontrollerde lazer uygulanan gruptaki

hastalarda ilem sonras ar veya rahatszln dier gruba gre anlaml derecede

daha az olduu grlmtr.69 Nd:YAG lazerin ilem sonras kk ucunda oluan

eksudasyon zerine olan etkileri incelenmi ve lazer uygulanan hastalarn

%60nda orta dereceli enflamasyon veya hi enflamasyon grlmemi; te

yandan lazer uygulanmayan grupta %70 orannda ciddi enflamasyon tespit

edilmitir.51

Kk kanal tedavisinde teraptik hedef, enfekte kanaln salkl hale

getirilmesi ve periradikler dokunun iyilemesinin salanmasdr. Bu da ancak

kk kanalnn ve onun evre dokularnn sterilizasyonu ile

gerekletirilebilmektedir.

Geleneksel endodontide srekli sorunlarla karlalmasna neden olan ve

tam sterilizasyonun temin edilmesini engelleyen baz faktrler vardr. Bu faktrler

anatomik kk konfigirasyonu, bakteri florasnn zellikleri ve irrigasyon

solsyonlarnn bakterisit etkinlii olarak sralanabilir. Lazerin ise geleneksel

tedavi yntemleri ile ulalamayan kk dentininin tmne ulaabildii

bildirilmektedir. Lazerin 1000 m den daha fazla derinlie nfuz ederek spesifik

antibakteriyel etki gstermeleri ile derin tabakalardaki mikroorganizmalarn

tamamnn elimine edilebilmesinin mmkn olduu ileri srlmektedir.101


25/95

19

Nd:YAG ve KTP lazerlerin endodontide kullanm:

1.Kanal pulpasnn uzaklatrlmas,2.Kanal tabanlarnn dezenfeksiyonu,3.Kanaldan gelen kanamann durdurulmas,4.Kanallarn sterilizasyonu,5.Apikal lezyonlu dilerde apikal blgenin sterilizasyonu,6.Aa km dentin tbluslarnda pulpa uzantlarnn uzaklatrlmas7.rk kaviteleri iinde bym olan pulpa poliplerinin

uzaklatrlmas,

8.Eski kanal dolgularnn uzaklatrlmas.

Rotasyonel Hareketli Preparasyon

Son 10 yl boyunca kk kanal preparasyonu iin kullanlan rotary NiTi

enstrmanlardaki hzl gelimeden dolay tedavi ekli el aletlerinden rotary

aletlere doru kayma gstermitir. Her ne kadar kk kanallarnn

ekillendirilmesinde elle kullalan kanal aletleri ok popler olsa da, ou uzman

ve artan sayda pratisyen di hekimi rotary NiTi aletleri kullanmaya balamtr.

Rotary aletlerin asl kullanm amac kanallarnn ekillendirilmesinin daha ksa

srede yaplmas olsa dahi bu zelliinin yannda daha farkl avantajlar da vardr.

Bunlardan bir tanesi apikal preparasyonun kalitesidir. Bununla beraber

preparasyona daha farkl ynlerden bakldnda el aletlerinin bazen daha stn

olduu da belirtilmektedir.24


26/95

20

Ahlquist ve ark.1 ve Schafer ve Lohmann128 kk kanallarnn el aletleri ve

rotary aletleri ile preparasyonunu karlatrdklarnda elle yaplan preparasyon

sonunda kanallarn daha temiz olduunu gstermilerdir. te yandan dier

almalarda rotary NiTi aletleri ile yaplan preparasyonda kk kanallarnn

eimlerinin, paslanmaz elik el aletleri ile yaplan preparasyona nazaran, zellikle

de apikal blgede daha iyi korunduu bulunmutur.129 stelik alma boyutunun

rotary aletler ile belirgin biimde korunduu grlmtr. Alet krlmasna her iki

tipte de %1.3 orannda rastlanlmtr. Ayrca alma sresi de rotary aletler ile

belirgin biimde azalmaktadr.148

almamzda, sodyum hipoklorit, klorheksidin glukonat ve propolisin

%5, %10, %20lik konsantrasyonlarda hazrlanan solsyonlarnn, drt farkl

mikroorganizmazerine antimikrobiyal etkinliin aratrlmas amaland. Ayrca

almamzda KTP lazerin, tek bana veya irrigasyon solsyonlarndan sonra

uygulanmasnn bu mikroorganizmalar zerine olan antimikrobiyal etkinliinin

deerlendirilmesi hedeflendi.


27/95

21

GERE ve YNTEM

Bu alma, Cumhuriyet niversitesi Di Hekimlii Fakltesi Di

Hastalklar ve Tedavisi Anabilim Dal aratrma laboratuarnda, mikrobiyolojik

aamas ise; Tp Fakltesi Mikrobiyoloji Anabilim Dal aratrma laboratuarnda

gerekletirilmitir.

almamzda; 168 adet ekilmi, tek kkl daimi alt kk az dii

kullanld. Geni rk veya periodontal hastalk nedeni ile ekim endikasyonu

konulan diler, %2.5lik Sodyum Hipoklorit (NaOCI) solsyonunda 15 dak.

bekletilerek kk yzeyindeki organik artklar uzaklatrld. Bu ilemlerin

takibinde kk yzeyinde artk doku kalmsa, bunlar da bir periodontal kret

yardm ile uzaklatrld. Diler temizlendikten sonra alma zamanna kadar oda

scaklnda % 0.9luk serum fizyolojik solsyonunda sakland. Kk kanal

yapsn ve saysn belirleyebilmek iin tm dilerin bukkal ve aproksimal

dorultularda dijital radyografileri alnd.

Dilerin seiminde aadaki kriterler dikkate alnd;

1. Dilerin tek kk ve tek kanall olmasna,

2. Kk boylarnn mmkn olduunca ayn uzunlukta olmasna,

3. Kk yzeyinde krk, rk veya abrazyon kavitelerinin olmamasna,

4. Restorasyon ya da kk kanal tedavisi yaplmam olmasna,

5. Kanal asnn Schneidern132 snflandrmasna gre dz al olmasna,

6. Kanallarda kalsifikasyon veya rezorbsiyon olmamasna,

7. 15 nolu K-tipi kanal eesinin foramen apikaleye kadar ulamasna,

8. Kk oluumunu tamamlam olmasna.


28/95

22

Kk kanal boylar 14-16 mm olacak ekilde, standart kk uzunluu elde

edebilmek ve alma boyutunu rahat ayarlayabilmek iin kole seviyesinden

yksek devirli ve su soutmal steril bir elmas frezle ayrld. Kk yzeyinden

oluabilecek mikrobiyal sznty engellemek amac ile di kkleri kat trnak

cilas ile kapatld. alma kolayl ve standardizasyonu salamak amacyla

lastik kapakl cam ieler kullanld.157 Kapak zerine delik alarak dilerin

apikal ksm kapak kapatldnda ie iinde kalacak ekilde yerletirildi

(Resim1). rrigasyon solsyonlarnn antimikrobiyal etkinliklerinin

incelenmesinde kullanlan mikroorganizmalar Tablo 3de gsterilmitir.

Tablo 3: almamzda kullanlan mikroorganizmalar.

Mikroorganizma ad

Streptococcus mutans ATCC 25175

Enterococcus faecalis ATCC 29212

Escherichia coli ATCC 25922

Candida albicans ATCC 10231

Daimi di kk kanallar bu mikroorganizmalar kullanlarak kontamine

edildi. Her bir enfekte di grubu 6 alt gruba ayrld. almada etkinlikleri

deerlendirilecek irrigasyon solusyonlar Tablo 4de gsterilmitir.


29/95

23

Tablo 4: almamzda kullanlan irrigasyon solsyonlar.

rrigasyon solsyonu Solsyonun yzdesi

1. Sodyum hipoklorit (NaOCl) % 2,5

2. Klorheksidin glukonat (KHG) % 2

3. Propolis % 5

4. Propolis % 10

5. Propolis % 20

6. Serum Fizyolojik % 0.9

Bakteri Sspansiyonlarnn Hazrlanmas

Mikroorganizmalar beyin kalp infzyon agar, Eozin Metilen Blue (EMB)

ve Saboroud Dextroz agar (SDA) kullanlarak oaltld.

C. albicans suunun retiminde SDA, S. mutans ve E. faecalis suunun

retiminde kanl agar, E. coli suunun retiminde EMB kullanld. Stok

besiyerindeki sular besiyerlerinde canlandrldktan sonra almadan 24 saat

nce infzyona alnarak 37Cde 18 saat inkbe edildi. Her deneyden hemen nce

kristalspecTM McFarland (Becton Dickinson & Company Loventon Circle,

Sparks, MD 21152-0370, USA) cihaz ile 0.5 McFarland bulanklk ayar yapld.

Yaplan ekimler 37Cde 24 saat bekletildi. Daha sonra tek koloniden

rnekler beyin kalp infzyona alnp McFarland 0.5e gre ayarland (1.5x108

CFU ml). Hazrlanan solsyondan 10 l ekilerek diler enfekte edildi. Bakteri

reme kontrolleri steril paper point kullanlarak alnan rneklerden yaplan

ekimlerle belirlendi.


30/95

24

Propolis ztnn Hazrlanmas

40 gr propolis (S.S. Trabzon Merkez Tarmsal Kalknma Kooperatifi

rn) tartlarak 80 mL dimetil sulfoksit (DMSO) ile kartrlarak zld.

znmenin iyi sonu vermesi iin karm 24 saat sreyle 37Cde manyetik

kartrcda (Braun, Melsungen AG-Germany) brakld. %50 stok hazrlanan bu

zte, serum fizyolojik eklenerek %20lik, %10luk ve %5lik konsantrasyonlarda

propolis ekstrakt elde edildi.

Deneyin Yapl

Diler cam ielere yerletirilmeden nce kk boyutlar hesapland ve

alma boyutu bu lm sonularna gre belirlendi. Kk kanallarnda 15 nolu K

tipi ee ile apikalden 1 mm ksa olacakekilde ilerlendi. Daha sonra kanallar

ProTaper (Dentsply/Maillefer, Switzerland) serisi nikel titanyum rotasyonel

hareketli preparasyon sistemi ile crown-down teknii kullanlarak geniletildi.

Protaper kanal aletleri u sraya gre kullanld. S1-SX-S1-S2-F1-F2-F3. SX

yardmc ekillendirici alet olarak, dier ekillendirme yntemlerinde kullanlan

gates-glidden frezlere gerek duymadan koronal akln salanmas iin

kullanld. S1 ve S2 kesici kk kanal enstrumanlardr. S1 koronal 1 /3 blgenin

ekillendirilmesinde, S2 orta 1/3 blgenin eklillendirilmesinde kullanld. F1, F2

ve F3 (bitirici kanal enstrumanlar) ekillendirmede kullanlan son kanal

aletleridir. Kk kanallarnn apikal 1/3 ksmnn ekillendirilmesinde kullanld.

Diler her bir kanal eesinin kullanmndan sonra 1 ml hacminde serum fizyolojik

ile ykand. Son kanal aletinin kullanlmasndan sonra son kez irrigasyon yaplp

diler etilenoksitte steril edildi (Andersen Prod. Inc., Haw River, NC, USA).


31/95

25

Cam ielerdeki steril diler, d kaynakl bakteriyal kontaminasyonu

engellemek amac ile laminar airflowda bakterilerle kontamine edildi. Dilerin

kontamine olup olmadn anlamak iin kk kanallarna 0.1 ml steril salin

solusyonu damlatlarak 40 no lu steril paper pointler yerletirildi. Bir dak

beklendikten sonra ierisinde 5 ml besiyeri (S. mutans hari BHI kullanld, S.

mutans iin %5 skroz eklenmi BHI besiyeri kullanld) bulunan cam tpler

ierisine alnd. 37Cde 24 saat etvde bekletildikten sonra kristalspecTM

McFarland cihaz ile bulanklklarna baklarak kontaminasyon kontrolleri yapld

(Resim 2). Her di iin 2 ml irrigasyon solusyonu kullanld. 5 dak. bekledikten

sonra kanallar 1 ml serum fizyolojik ile ykand. 1 dak. sonra dilerden steril paper

pointler ile rnek alnarak cam tpler iindeki besiyerlerine ekim yapld. Son

aama olarak KTP lazer (Smartlite D; Deka M.E.L.A. Calenzano, Italy) uyguland

(Resim 3). KTP lazerin 200 m apnda krmz balkl fiber optik ucuna (Resim

4), her diin kanal boyundan 1 mm (foramen apikalenin 1 mm st) ieride olacak

ekilde birbirini takip eden rotasyonal hareket yapld. Ayn zamanda da kanaldan

yukar doru ekilirken lazer n verildi. Her kanalda yaklak 10 snlik srelerle

lazer n uyguland. Her dite 30 snlik aralar ile 4 kez ilem tekrarland. Lazer

uygulanrken (Ton 10 ms, Toff 50 ms) 100 mJI, 10hz, 1.0 W protokol kullanld.

lemler yapldktan sonra kanallara 0.1 ml salin solsyonu damlatld. Tekrar

rnekler alnarak ekim yapld ve ekimler aras fark olup olmad aratrld.

Ekim sonularnn skorlandrlmas tablo 5 de gsterildii ekilde yapld.


32/95

26

Tablo 5 . Ekim sonularnn skorlandrlmas

Resim 1. Cam ieye yerletirilen di

Skor Bulanklk derecesi

3 reme var (bulanklk var)

2 mikroorganizma saysnda azalma var (az miktarda bulanklk)

1 reme yok (bulanklk yok)


33/95

27

Resim 2. Ekim sonras besiyerleri

Resim 3. KTP lazer cihaz


34/95

28

Resim 4. 200m apl krmz balkl fiber u

almamzn verileri SPSS (Ver: 15.0) programna yklenerek

deerlendirilmitir. Veriler deerlendirilirken Kruskal Wallis testi, Mann

Whitney-U testi, Chi square, Friedmaan testi ve Wilcoxon testi uygulanmtr.

Verilerimiz tablolarda ortalama, standart sapma ve ortalama (medyan) deerler

eklinde belirtilmitir.


35/95

29

BULGULAR

almamzda elde edilen veriler deerlendirilerek aadaki bulgulara

ulalmtr;

Tablolarda grlen;

(1)nolusembol: dilere ekim yapldktan sonra dilerden rnek

alnarak ekimin tam yaplp yaplmadnn kontroln;

(2) nolu sembol: mikroorganizma ekimi yaplan dilere irrigasyon

solsyonlarnn kullanlmasndan sonra elde edilen sonularn;

(3) nolu sembol: irrigasyon solsyonu uygulanan dilere KTP lazer

uygulanmas sonrasnda elde edilen sonular belirtmektedir.

almada kullanlan irrigasyon solsyonlar grup olarak aada

gsterilen ekilde isimlendirildi;

Grup 1: NaOCl % 2.5

Grup 2: KHG % 2

Grup 3: Propolis % 5

Grup 4: Propolis %10

Grup 5: Propolis %20

Grup 6: Serum Fizyolojik (SF)


36/95

30

Tablo 6.rrigasyon solsyonlarnn ve KTP lazerin S. mutans zerine olan

etkileriGruplar S. mutans (1)

X S Med.

S. mutans (2)

X S Med.

S. mutans (3)

X S Med.

Sonular

1. NaOCl %2.5 3,000,00 3,00 1,290,76 1,00 1,290,76 1,00 X2=14,00 p=0,000 p< 0,05

2. KHG %2 3,000,00 3,00 1,000,00 1,00 1,000,00 1,00 X2=21,00 p=0,001 p< 0,05

3. Propolis %5 3,000,00 3,00 3,000,00 3,00 3,000,00 3,00 -

4. Propolis %10 3,000,00 3,00 3,000,00 3,00 3,000,00 3,00 -

5. Propolis %20 3,000,00 3,00 3,000,00 3,00 3,000,00 3,00 -6. SF (Kontrol) 3,000,00 3,00 3,000,00 3,00 3,000,00 3,00 -

KW=37,08p=0,000 p< 0,05

KW=37,08p=0,000 p


37/95

31

rrigasyon solsyonlarnn ve KTP lazerin S.mutanszerine olan etkileri

tablo 6da verilmitir. Ayrca gruplara ait ortalama sonular grafik 1de

gsterilmitir. Bu sonulara gre istatistiksel deerlendirme yaplarak gruplara ait;

S.mutans(1) deerleri karlatrldnda gruplar aras farkllk

istatistiksel olarak anlamsz bulunmutur (p>0,05).

S.mutans(2) deerleri karlatrldnda gruplar aras farkllk istatistiksel

olarak nemli bulunmutur (p


38/95

32

Sonu olarak; NaOCl %2.5 ve KHG %2 tek balarna kullanldklarnda

S.mutansa kar etkin bulunurken; Propolis %20, Propolis %10 ve Propolis

%5lik solsyonlarn antibakteriyeletki gstermedii saptand.

KTP lazer S.mutans ile enfekte edilmi kk kanallarna uygulandnda

antibakteriyeletkisinin olmad tespit edildi.

Ayrca KTP lazerin 5 farkl irrigasyon solsyonu ile beraber

kullanlmasnn antimikrobiyal etkinlii arttrmad gsterildi.

.


39/95

33

Tablo 7.rrigasyon solsyonlarnn ve KTP lazerin E. faecalis zerine olan

etkileriGruplar E. faecalis (1)

X S Med.

E. faecalis (2)

X S Med.

E. faecalis (3)

X S Med.

Sonular

1. NaOCl %2.5 3,000,0 3,00 1,290,76 1,00 1,290,76 1,00 X2=14,00p=0,001 p< 0,05

2. KHG %2 3,000,00 3,00 1,000,00 1,00 1,000,00 1,00 X2=21,00p=0,000 p< 0,05

3. Propolis %5 3,000,00 3,00 3,000,00 3,00 3,000,00 3,00 -

4. Propolis %10 3,000,00 3,00 3,000,00 3,00 3,000,00 3,00 -

5. Propolis %20 3,000,00 3,00 3,000,00 3,00 3,000,00 3,00 -

6. SF (Kontrol)

3,000,00 3,00 3,000,00 3,00 3,000,00 3,00 -

KW=37,08p=0,000 p< 0,05

KW=37,08p=0,000 p< 0,05

Grafik 2.rrigasyon solsyonlarn ve KTP lazerin E. faecalis zerine olan

etkilerine ait karlatrmal ortalama sonular

Gruplar

E.feacalis (3)E.faecalis (2)E.faecalis (1)

E.fa

ecalisOrtalama

3,5

3,0

2,5

2,0

1,5

1,0

,5

Grup 1

NaOCl %2.5

Grup 2

KHG %2

Grup 3

Propolis %5

Grup 4

Propolis %10

Grup 5

Propolis %20

Grup 6

SF (Kontrol)


40/95

34

rrigasyon solsyonlarnn ve KTP lazerin E.faecaliszerine olan etkileri

Tablo 7de verilmitir. Ayrca gruplara ait ortalama sonular grafik 2de

gsterilmitir. Bu sonulara gre istatistiksel deerlendirme yaplarak gruplara ait;

E.faecalis(1) deerleri karlatrldnda gruplar aras farkllk


E.faecalis(2) deerleri karlatrldnda gruplar aras farkllk

istatistiksel olarak nemli bulunmutur (p


41/95

35

Sonu olarak, NaOCl %2.5 ve KHG %2 solsyonlarnn E.faecalis zerine

etkili olduu tespit edilirken, propolis solusyonlarnn mikrooganizma zerine

etkisiz olduu grld.

KTP lazer tek bana kullanldnda, E.faecaliszerine antimikrobiyal

etkisinin olmad tespit edildi.

Ayrca almada kullanlan irrigasyon solsyonlarnn ardndan KTP

lazer uygulanmas ile antimikrobiyal etkinlikte bir art salanmad tespit edildi.


42/95

36

Tablo 8.rrigasyon solsyonlarnn ve KTP lazerin E. coli zerine olan etkileri

Gruplar E. coli (1)

X S Med.

E. coli (2)

X S Med.

E. coli (3)

X S Med.

Sonular

1.NaOCl %2.5 3,000,00 3,00 1,000,00 1,00 1,000,00 1,00 X2=21,00p=0,000 p< 0,05

2. KHG %2 3,00 0,00 3,00 1,000,00 1,00 1,000,00 1,00 X2=21,00p=0,000 p< 0,05

3.Propolis %5 3,000,00 3,00 2,141.07 3,00 2,141,07 3,00 X2=4,20p=0,122 p> 0,05

4.Propolis%10 3,000,00 3,00 1,861,07 1,00 1,861,07 1,00 X2=6,46p=0,04 p< 0,05

5.Propolis%20 3,000,00 3,00 1,000,00 1,00 1,000,00 1,00 X2=21,00p=0,000 p< 0,05

6.SF (Kontrol) 3,000,00 3,00 3,000,00 3,00 2,290,95 3,00 X2=4,21p=0,11 p> 0,05

KW=25,93p=0,000 p< 0,05

KW=17,32p=0,04 p< 0,05

Grafik 3.rrigasyon solsyonlarnn ve KTP lazerin E. coli zerine olan

etkilerine ait karlatrmal ortalama sonular

Gruplar

E.coli (3)E.coli (2)E.coli (1)

E.coliOrtalama

3,5

3,0

2,5

2,0

1,5

1,0

,5

Grup 1

NaOCl %2.5

Grup 2

KHG %2

Grup3

Propolis %5

Grup 4

Propolis %10

Grup 5

Propolis %20

Grup 6

SF (Kontrol)


43/95

37

rrigasyon solsyonlarnn ve KTP lazerin E.colizerine olan etkileri

Tablo 8de verilmitir. Ayrca gruplara ait ortalama sonular grafik 3de

gsterilmitir. Bu sonulara gre istatistiksel deerlendirme yaplarak;

E.coli(1) deerleri karlatrldnda gruplar aras farkllk istatistiksel

olarak anlamsz bulunmutur (p>0,05).

E.coli(2) deerleri karlatrldnda gruplar aras farkllk istatistiksel

olarak nemli bulunmutur (p


44/95

38

Propolis %5 ve SF solsyonlarnda elde edilen veriler grup ilerinde

karlatrldnda elde edilen 3 farkl E.coli deeri arasndaki farkllk istatistiksel

olarak nemsiz bulunmutur (p>0,05).

Sonu olarak, NaOCl %2.5, KHG %2, Propolis %20 ve Propolis %10luk

solsyonlarn E.coli zerine antibakeriyel etkinlii gsterildi. SF ve Propolis %5

solsyonlar bu mikroorganizma zerine ldrc etki gstermedi.

KTP lazer tek bana kullanldnda,E.coli zerine antimikrobiyal etkisi

tespit edildi.

rrigasyon solusyonlarndan sonra KTP lazer kullanldnda ise

antimikrobiyal etkinlii artrc her hangi bir etki tespit edilmedi.


45/95

39

Tablo 9.rrigasyon solsyonlarnn ve KTP lazerin C. albicans zerine olan

etkileri

Gruplar C. albicans(1)

X S Med.

C. albicans (2)

X S Med.

C. albicans(3)

X S Med.

Sonular

1.NaOCl %2.5 3,000,00 3,00 1,290,76 1,00 1,290,76 1,00 X2=14,00p=0,001 p< 0,05

2. KHG %2 3,000,00 3,00 1,290,76 1,00 1,000,00 1,00 X2=17,37p=0,000 p< 0,05

3.Propolis %5 3,000,00 3,00 1,430,53 1,00 1,290,49 1,00 X2=21,47p=0,000 p< 0,05

4. Propolis %10 3,000,00 3,00 1,860,38 2,00 1,570,53 2,00 X2=23,10p=0,000 p< 0,05

5. Propolis %20 3,000,00 3,00 2,000,58 2,00 1,710,76 2,00 X2=23,10p=0,000 p< 0,05

6.SF (Kontrol) 3,000,00 3,00 3,000,00 3,00 2,000,00 2,00 X2=16,25p=0,003 p< 0,05

KW=27,83p=0,00 p< 0,05

KW=18,67p=0,002 p


46/95

40

rrigasyon solsyonlarnn ve KTP lazerin C.albicanszerine olan

etkileri Tablo 9da verilmitir. Ayrca gruplara ait ortalama sonular grafik 4de

gsterilmitir. Bu sonulara gre istatistiksel deerlendirme yaplarak;

C.albicans(1) deerleri karlatrldnda gruplar aras farkllk


C.albicans(2) deerleri karlatrldnda gruplar aras farkllk

istatistiksel olarak nemli bulunmutur (p


47/95

41

Propolis %10 ve Propolis %20 solsyonlar kullanlarak yaplan deneyden

elde edilen veriler grup ilerinde karlatrldnda; C.albicans(1) ile

C.albicans(2) ve C.albicans(2) ile C.albicans(3) arasndaki farkllk nemli

bulunurken (p0,05).

Propolis %5 solsyonu, C.albicans(1) ile C.albicans(2) ve C.albicans(1)

ile C.albicans(3) arasndaki farkllk nemli bulunurken (p0,05).

SF solsyonu, C.albicans(1) ile C.albicans(3) ve C.albicans(2) ile

C.albicans(3) arasndaki farkllk nemli bulunurken (p0,05).

Sonu olarak; SF hari tm solsyonlarn antimikotik etkinlie sahip

olduu tespit edildi. almamzda %5lik propolis solsyonunun %20lik

propolis solsyonundan daha etkili olduu da grld.

KTP lazerin tek bana kullanldnda C.albicans zerine antimikotik

etkinlie sahip olduu gsterildi.

Propolis %20 ve Propolis %10luk solsyonlardan sonra KTP lazer

uygulamasnn antimikotik etkinlii artrd gsterildi. KTP lazer NaOCl %2.5,

KHG %2 ve Propolis %5lik solsyonlarndan sonra kullanldnda antimikotik

etkinlii arttrc bir etkisi tespit edilemedi.


48/95

42

TARTIMA

Her ne kadar kimyasal ve fiziksel etkenler pulpada irritasyona ve hatta

nekroza neden olsa da, pulpitisin en sk karlalan nedeni pulpaya eitli

yollardan ulaan bakteriler ve/veya bakterilerin yan rnleridir.13,61,109 rk

lezyonu pulpaya girmedii srece oluan pulpal enflamasyon geri dnml

olacaktr. Bununla beraber sert doku bariyeri yklp rk lezyonu pulpaya

ulatnda bakteri pulpaya yaylabilmektedir. Bakteriyel kontaminasyonun

balang safhasnda enfeksiyon yzeyseldir, pulpa dokusu ounlukla vitaldir ve

pulpa bakteri ile kontamine olmamtr. Bundan dolay pulpitisin endodontik

tedavisinde, enflamasyonun ortadan kaldrlmas ve enfeksiyonun nlenmesi

amalanr.43

nsan vcudunda meydana gelen frsat enfeksiyonlarn ortadan

kaldrlmasnda kii ya kendi savunma sistemini kullanr ya da savunma sistemine

ek olarak ila tedavisine balanlr. Bu adan bakldnda endodontik

enfeksiyonlarn tedavisi olduka farkllk arz etmektedir. Konak savunma

mekanizmas, kk kanalnn sahip olduu zel anatomik ve fizyolojik

zelliklerden dolay endodontik enfeksiyonlar tamamen ortadan kaldramamak-

tadr. Bundan dolay endodontik enfeksiyonlarn kontrolnde eitli tedavi

faktrleri gz nnde bulundurulur. Endodontik enfeksiyonlarn kontrolnde

gerekli etmenler yle sralanabilir: konak savunma sistemi, antibiyotik tedavisi

(endikasyonu olduu zaman), enstrmantasyon ve irrigasyon, kanal ii ilalar, kk

kanal dolgusu ve koronal restorasyonlar.43


49/95

43

Kk kanal sistemi, ana kk kanal, dentin kanallar, aksesuar kanallar,

apikal deltalar ve transvers anastomozlar gibi mikroorganizmalarn kolayca

barnabilecekleri kompleks bir yapya sahiptir.11 Kk kanal sisteminin

temizlenebilmesi, mekanik preparasyon ve irrigasyonun birlikte yapld

biyomekanik preparasyon ile mmkn olabilmektedir.50 Biyomekanik

preparasyon srasnda irrigasyon solsyonlarnn kullanlma nedenleri,

preparasyon srasnda kanal duvarlarn slatarak kanal duvarlarnn kesilmesini

kolaylatrmak, dentin talalarnn kanal tkamasn nlemek, kanal ierisindeki

doku artklarn zmek, kk kanal ierisindeki mevcut mikroorganizmalar yok

etmek, kanaldaki debrisi ykayarak uzaklatrmak ve mekanik temizleme

yntemleri ile ulalamayan blgelerin temizlenmesine yardmc olmaktr.11,12,136

rrigasyon solsyonlarnn debrisi ve smear tabakasn uzaklatrabilmeleri, doku

zc etkilerinin bulunmas, geni spektrumdaki mikroorganizmalar zerinde

antibakteriyel etkiye sahip olmalar, periapikal dokular ile temas ettikleri takdirde

alerjen etki yapmamalar ve dokular iin toksik olmamalar istenilen

zellikleridir.11

Reddy ve Hicks118 yaptklar almada tek kk ve tek kanall alt premolar

dileri, Myers ve Montgomery104 st lateral - alt premolar dilerini, Ferraz ve

ark.36 alt - st santral ve lateral keserleri, Lambrianidis ve ark.82 st keser dilerini

kullanmlardr. Alt premolar dilerin doal anatomik kk yaplarndan dolay

bukko-lingual ynde geni kk kanallarna sahip olmalar, tm dilerin kk kanal

preparasyonunun standardize edilmesini kolaylatrmaktadr. Bu bilgiler

altnda biz de almamzda tek kkl alt premolar dilerini kullandk.


50/95

44

almamzda Tnaz ve arkadalarnn157 sv - debris tamas iin

tanmladklar lastik kapakl cam ie metodunu modifiye ederek kullandk. Bu

metotta i ve d basnc ayarlamak amacyla kullanlan enjektr inesi

almamzda kullanlmad.

Gram pozitif bakteriler kk kanal tedavisi esnasnda az florasndan kk

kanallarna tanabilmektedir. Bu zelliklerinden dolay eitli almalarda bu

bakterilerin kk kanal tedavisinin klinik baars zerine etkisi aratrma konusu

olmutur.153 Normal artlar altnda her hangi bir etkinlie sahip olamayan

mikroorganizmalar, eitli stres faktrleri ile karlatklarnda oluturduklar

mikro-topluluk ile bulunduklar ortama kolayca adapte olabilmektedirler. Ayrca

oluturduklar mikro biyofilm tabakas ile etkinliklerini arttrabilmektedirler.63

Oluturulan biyofilm tabakas ile normalde ilalara kar ok hassas olan

mikroorganizmalar uzun sre kendilerini koruyabilmekte ve kk kanal tedavisinin

baarszlna da nclk edebilmektedirler.20 Bu zelliklerinden dolay

almamzda gram pozitif bakteriler (E. faecalis ve S. mutans) kullanld.

Streptokoklarn hem tek balarna hem de dier mikroorganizmalar ile

birlikte olmak zere, dentin tbllerine ok iyi penetre olabilme kabiliyetleri

vardr.87 Bununla beraber oral streptokoklarn kk kanalnda rahatlkla

yaayabilmelerini salayan bir zellikleri de salgladklar ekstraselller proteinler

vastasyla sra d evre koullarna rahatlkla adapte olabilme yetenekleridir.20

Kk kanal tedavisi esnasnda ve tedavi bitiminden sonra alnan rneklerden

streptokoklar sklkla izole edilmektedir. Bu mikroorganizmalarn apikal


51/95

45

periodontitisin patogenezinde oynadklar rol yeniden gndeme tamtr.19 Bu

gibi zellikler gz nnde bulundurularak, rklerde ve di planda ok sayda

bulunan S. mutansn almamzda kullanlmas uygun bulundu.

E. faecalis direnli bir mikroorganizma trdr. Bulunduu ortamda

kolayca oalabilmekte ve hayatta kalabilmektedir. Bu tr, sklkla primer kk

kanal enfeksiyonu florasnda dk bir dzeyde bulunur; fakat kk kanal

tedavisinden sonra da yaayabilmektedir.30

Her ne kadar bu bakteri nekrotik pulpal tedavi edilmemi enfekte

kanallarda dk sayda bulunsa da,151 ekolojik parametreler deiirse saylar

artabilmekte ve yaylabilmektedirler. Molander ve ark.98 kk kanallar

doldurulmu apikal periodontitisli dilerin mikrobiyolojik durumunu aratrmlar

ve fakltatif anaeroblarn baskn olduunu bunlarn iinde de en fazla enterekok

olduunu tespit etmileridir. Enterokoklar, tedavinin baarsz olduu dilerin

%47sinde izole edilmitir.113 Gemite yaplan bu almalardan elde edilen

bilgiler dorultusunda bu almada E. faecalis test mikroorganizmas olarak

kullanld.

Gram negatif bakteri olan E. coli az florasnda ok sk bulunmaktadr.

Kk kanal tedavisi esnasnda kk kanallar bu mikroorganizma ile rahatlkla

kontamine olabileceinden E. coli de test mikroorganizmas olarak seildi.

C. albicans birden fazla virlans faktre sahiptir. Bunlardan en nemlisi

periapikal alanda yaayabilme yeteneidir. Her ne kadar hif oluturmas C.

albicans iin patojenik faktr olarak gsterilmese de kandidial enfeksiyonlardan

yaplan biyopsilerde bu mikroorganizmann hifleri ile evre dokulara tutunduu ve


52/95

46

epitelyal doku iine doru penetre olduu gsterilmitir. Ayrca bu zellii

sayesinde periapikal blgede yaayabilme kabiliyeti artmaktadr.155C. albicans

uzun sreli kk kanal enfeksiyonlarnda bulunur, invaze olabilir ve virlans

etkinlie sahiptir. Bu zelliklerinden dolay periapikal blgede yaayabilme ve bu

blgeyi enfekte edebilme kabiliyeti nem arz etmektedir.165

Mantarlarn pulpaya dentin tbllerinden, derin rklerden veya kk

kanal tedavisi esnasnda az florasnn blgeye kontamine edilmesi ile bulat

belirtilmektedir.137,167 Hem iatrojenik faktrler hem de enfekte kk kanalndaki

ekolojik deiiklikler sonucunda dier mikroorganizmalar elimine edilirken,

mantarlar kk kanal enfeksiyonunda baskn kmaktadr. Tm Candida trleri

arasnda en ok rastlanlan cins C. Albicanstr.167 Bu zelliklerinden dolay

almamzda kullanlmtr.

NaOCl daha nceki almalarda %0.5 ile 5.25 arasnda olmak zere farkl

konsantrasyonlarda kullanlmtr.39,116,163,166 Pashley ve ark.110 NaOClin orta ve

yksek etkili solsyonlarnn biyolojik etkilerini karlatrmlardr. %5.25lik

solsyonun %0.5 ve %1lik solsyonlara nazaran ok fazla sitotoksik ve kostik

etkilerinin olduu rapor edilmitir. Chang ve ark.18 da artan konsantrasyona bal

olarak sitotoksik etkinin daha fazla arttn ifade etmilerdir. Bundan dolay

%0.5-1lik NaOClin kk kanal irrigasyonunda %5.25lik solsyon yerine

kullanlmas daha uygun grlmektedir. Fakat dk konsantrasyonlardaki

solsyonlarn antimikrobik etkinliinin daha dk olaca da dikkate alnmaldr.

Bu almada gemi almalardan elde edilen veriler dorultusunda %2.5lik

NaOCl kullanlmas uygun bulunmutur.


53/95

47

KHGn avantajlarnn yannda aktivitesinin pHya bal olmas ve organik

maddelerin varlnda etkinliinde belirgin azalma olmas gibi istenmeyen

zellikleri vardr.121 Antimikrobiyal etkinlii olduka geni spektrumludur. Hem

gram pozitif hem de gram negatif bakterilere, ayn zamanda mantarlara kar

etkilidir. Fakat bununla beraber mikobakteriler ve bakteriyel sporlarn KHGa

kar direnleri vardr.122,140

KHG in vitro ortamda gl antifungal etkinlie sahiptir.10,44,55 KHGn

kanal iinde gl etkinlik gsterememesinin nedeni olarak ortamda organik

maddelerin bulunmas olabileceini ifade edilmektedir.121 Haapasalo ve ark.41

yaptklar in vitro almada KHGn etkinliinin dentin artklarnn varlnda

azaldn; bununla beraber tamamen ortadan kalkmadn gstermilerdir.

Portenier ve ark.114 KHGn etkinliinin sr serum albumini varlnda tamamen

ortadan kalktn gstermilerdir. Bu bilgiler altnda plazma proteinlerinden

zengin enflamatuar eksuda kk kanal iine difz olduunda KHGn

antibakteriyel etkinlii zayflar denebilir. Ayrca KHGn doku eritme zellii

yoktur. Fakat doku eritme zellii NaOClin en belirgin zelliklerinden birisidir.

KHG ile ilgili almalarda bu irrigasyon solsyonunun %0.2, %1 ve

%2lik konsantrasyonlar kullanlmtr.39,78,171,172 Bu bilgiler nda KHGnin

%2lik solusyonu seilen mikroorganizmalar zerinde etkinliini deerlendirmek

zere bu almada kullanld.

Yaplan almalarla propolisin antikaryojenik etkinlii

gsterilmitir.71,72,74,75,108In vivo almalarla, propolisin di plann birikimini ve

rk oluum insidansn azaltt belirtilmitir.73,75

Propolisin karyojenik


54/95

48

bakterilere kar antimikrobiyal aktivite gsterme ve glukozil transferaz enzimini

inhibe edebilme yetenekleri vardr. Bu zellikleri anti-karyojenik ve anti-plak

etkinlikleri ile ilikilendirilmektedir.72

Garedewa ve ark.37 yaptklar almada farkl propolis ztnn

antibakteriyal etkinliini aratrm: bunlar su ekstrakt, buhar eklinde propolis ve

etanol ekstraktdr. Sulu ztn antibakteriyal ve antifungal etkinlii en dk

bulunurken, dier iki ztn etkinlikleri birbirlerine yakn bulmulardr. Test

edilen bakterinin trne ve propolisin konsantrasyonuna bal olarak propolis

bakteriyostatik veya bakterisidal etkinlik gstermektedir.37

Birok almada propolisin etanoll ekstraktlar elde edilmi ve bu

zeltide elde edilen formlar kullanlmtr. Etanoln toksik zelliinden dolay

bizim almamzda daha az toksik olduu belirtilen3,4 ve bu zelliinden dolay

hcre kltr almalarnda zc olarak tercih edilen Dimetil sulfoksit

(DMSO) kullanld. almamzda Trabzon yresine ait propolis rneklerinin

antibakteriyal etkinlii aratrld. DMSO ile hazrlanan %5, %10, %20lik

propolis solsyonlar; antimikrobiyal etkinlii deerlendirilmek zere seildi.

Lazerin di hekimliinde esas kullanm alanlar cerrahi, periodontal

ilemler ve operatif ilemlerdir. Bununla beraber endodonti alannda da lazerin

byk bir potansiyeli vardr.

Koba ve ark.70kpek dilerinin enfekte kk kanallarnda Nd:YAG lazer

kullanmnn bakterisid etkisini histopatolojik olarak aratrmlar ve sonuta

uygun parametrelerde kullanmak art ile Nd:YAG lazerin bakterisid etkinlie

sahip olduunu bildirmilerdir.


55/95

49

Kreisler ve ark.76 kpek dilerinin enfekte kk kanallarnn bakterilerden

arndrlmas ileminde geleneksel yntemler olan NaOCl / H2O2 irrigasyonlarna

ek olarak diyot lazer uygulamasnn olumlu sonular verdiini bildirmilerdir.

Nd:YAG lazer iin retilen ince fiber-optik kablo ile bu lazerin kk

kanallarnda kullanmnda kolaylk salanmtr. Nd:YAG lazerin kk kanal

preparasyonunda kullanlmas ile ilgili birok alma sunulmutur.86,90,97,127 Lazer

cihaz uygun parametrelerde kullanldnda debris ve smear tabakasn

kaldrabilmekte46,68,100 ve dentinin geirgenliini de azaltmaktadr.5,97 Nd:YAG

lazerin karanlk ortamda irradyasyon etkinlii artmaktadr. Bu da lazerin kk

kanallarnda kullanlabilirliini olumlu etkilemektedir.173 almamzda, dalga

boyu yarya indirilmi Nd:YAG lazer sisteme sahip olan KTP lazer, irrigasyon

solsyonlar ile kk kanallar ykandktan sonra anti-bakteriyal etkinlii

deerlendirilmek amacyla uyguland. Ayrca KTP lazer herhangi bir irrigasyon

solsyonu kullanmadan, kk kanallarna tek bana uyguland.

S. mutans ile yaplan almalarda %2.5lik NaOClin bu mikroorganizma

zerine etkinlii tespit edilmitir.21,53,170Ayrca %2lik KHGn S.mutans zerine

antimikrobiyal etkinlik gsterdii birok almada rapor edilmitir.21,119,124,170

Yukarda belirtilen aratrmalarn sonular ilealmamzda elde ettiimiz veriler

paralellik gstermektedir.

Park ve ark.108 di rklerinin oluum sebebi olarak S. mutansa ait

glikoziltransferaz ve sukrozdan sentezlenen ekstraselller polisakkaritler ile oral

mikroorganizmalarn birikimi ve kolonizasyonu olduunu belirtmilerdir. Nitekim

en ok glikoziltransferaz enzimi reten mikroorganizma grubunun S. mutans


56/95

50

olduu belirtilmitir. Aratrmada propolisin etanolik ekstraktnn bakteri geliimi

ile enzimleri inhibe edip etmediini incelenmiler ve sonu olarak Brezilyann

deiik blgelerinden elde edilen propolisin etanolik ekstraktlarnn hepsinin hem

S. mutansn geliimini hem de glikoziltransferaz aktivitesini inhibe ettii

belirtilmitir.

Bu almada elde ettiimiz veriler sonucunda Propolisin %5, %10 ve

%20lik zeltilerinin S.mutans zerine antibakteriyel etkinliinin olmad tespit

edildi. Bu veriler daha nceki aratrma sonularyla tezat tekil etmektedir.

Bunun nedeni, propolisin kk kanallarna uygulanmas olabilir. Dier almalarda

propolis ve bakterilerin direkt temasn salayan disk difzyon ve agar dilsyon

yntemleri kullanlmtr. almamzda ise kanallara uygulanan propolis direkt

temas ettii yzeylerdeki ve belli derinlikteki bakteriler zerine etki gsterirken

daha derin tabakalardaki bakteriler zerine ayn etkiyi gsterememi olabilir.

Ayrca dentinin tamponlama etkisi de propolisin antibakteriyel etkisi zerinde

negatif etki yapm olabilir.

Lazerin patojen mikroorganizmalarn etkisiz hale getirilmesinde kullanm

tartmal bir konudur. Nd:YAG lazerin foto termal dezenfeksiyon etkinlii

aratrlm, gvenli ve etkili olduu bulunmutur.67,102,117,133 Ne yazk ki Nd:YAG

lazer her bakteri zerine etkili olamamaktadr. NaOCl solsyonu ile

karlatrldnda da, baz durumlarda NaOClin daha etkili olduunu rapor

etmilerdir.47,103,

Nd:YAG lazerlerin antibakteriyel etkinlii ile ilgili birok alma

yapld grlmektedir. Bu almalardan elde edilen bilgilere gre Nd:YAG


57/95

51

lazerlerin antibakteriyel etkinlii NaOCl ile karlatrldnda etkinliinin

benzer veya daha az olduu grlmektedir.14,42,47,103 Lazerin kk kanallarnn

eimli olduu blgelerde etkinliinin olduka zayflamas ve ayn zamanda

anatomik engeller nedeniyle ulalmas zor olan alanlarda bulunan smear

tabakasna da etki edememesi sebep olarak gsterilmitir.42

almamzda S.mutansa KTP lazer tek bana veya bir irrigasyon

solsyonu ile beraber uygulandnda herhangi bir antimikrobiyal etkinlie

rastlanmad.

E. faecalis olduka direnli bir mikroorganizmadr. Kk kanalndaki dier

mikroorganizmalara kar toksik olabilen baz antibiyotikler, E. faecalise kar

etkisiz kalabilmektedir.116 Endodontik tedavide, inat enfeksiyonlara sebep

olmasnn nedenlerinden birisi de NaOCle kar direnli olmalarna

balanmaktadr.39E. faecalis kalc periapikal hastal olan kk-kanal tedavisi

yaplm dilerde en ok izole edilen mikroorganizmadr. Bununla beraber pulpa

kaynakl enfeksiyonun balang safhasnda bu mikroorganizmaya nadiren

rastlanmaktadr.98,146,152

Gomes ve ark.39yaptklar almada enterekoklar zerine ldrc etkinlik

asndan KHG ve NaOCl arasnda belirgin fark tespit etmilerdir. %5.25lik

NaOCl konsantrasyonu E. faecalisi 30 snde ldrrken dk

konsantrasyonlardaki NaOCl (%4- 0.25) 5- 30 dak.da ldrmektedir. te yandan

KHGn %2-0.2lik konsantrasyonlar E. faecalisi 30sn veya daha ksa srede

ldrmektedir. Daha sonra bu sonular Oncag ve ark.107, Vianna ve

ark.163

tarafndan da dorulanmtr.


58/95

52

almamzn sonucunda elde ettiimiz verilere gre %2.5lik NaOCl ve

%2lik KHG solusyonlarnnE. faecalis zerine antibakteriyel etkinlie sahip

olduu tespit edildi. Bu sonular, NaOCl7,28 ve KHG ile yaplan nceki

almalarla paralellik gstermektedir.7,8,28

Silici ve ark.144Bursa propolisi ile yaptklar antibakteriyel almada gram

pozitif bakteri olan S. aureus ve E. faecalise, gram negatif bakterilerden E.

coliye kar propolisin antibakteriyel etkinlie sahip olduunu bulmulardr. Bu

almada S. aureus iin %1lik, E. coli ve E. faecalis iin de %3.5lik propolis

ztnn antibakteriyel etkinlik gsterdii bulunmu, ayn zamanda propolisin

gram negatif bakterilere nazaran gram pozitif bakterilere kar daha etkin olduu

gsterilmitir.

almamzda, propolis solusyonlarnn E. Faecalis ile enfekte edilmi kk

kanallarnda kullanm sonucunda herhangi bir antibakteriyal etkinlik saptanmad.

Elde ettiimiz veriler Kartal ve arkadalarnn62 alma sonular ile paralellik

gsterirken, yaplan dier almalarla tezat tekil etmektedir.99,144,160

Moshonov ve ark.103 kk kanallarn E. faecalis ile enfekte edip Nd:YAG

lazerin kk kanal sistemini dezenfekte etme zelliini aratrmlardr. alma

sonunda lazerin kk kanaln dezenfekte ettii fakat bu etkinin NaOClin

etkisinden daha zayf olduunu belirtmilerdir.

Moritz ve ark.101 Nd:YAG lazer nlarnn kanaldan uzakta dentinde

bulunan Gram pozitif ve gram negatif mikroorganizmalar zerine, yksek

antimikrobiyal etki gsterdiini bildirmilerdir. Ayrca E. faecalis gibi soruna

neden olan mikroorganizmalarn lazer nna kar ileri derecede hassasiyet


59/95

53

gsterdiini vurgulamlardr. Daha nce yaplan almalarda101,103 Nd:YAG

lazerin E. faecalis zerine antibakteriyel etkiye sahip olduu gsterilmitir.

Schoop ve ark.134 KTP lazeri E. faecalis zerine 1 W uyguladklarnda

mikroorganizma saysnda nemli bir azalma olurken, 1,5 W uyguladklarnda

etkinliinin daha fazla olduunu gstermilerdir. Bizim almamzda bu

sonularn aksine, KTP lazer E. faecalis zerine 1 W uygulandnda

antibakteriyel etkinlii tespit edilmedi. Bunun nedeni KTP lazerin dalga boyunun

Nd:YAG lazerin dalga boyuna gre daha dk olmas ve penetrasyon

derinliinin daha az olmas olarak gsterilebilir. Ayrca 24 saatlik inkbasyon

sresi bakterilerin dentin kanallarnda daha derinlere ilerlemesine ve KTP lazerin

etkinliinin azalmasna neden olmu olabilir.

Yaptmz almadan elde edilen veriler dorultusunda %2.5lik NaOCl

ve %2lik KHGnin E. coli zerine antibakteriyel etkinlii tespit edildi. Daha nce

yaplan almalarn sonular dikkate alndnda, NaOCl7,22,125,126 ve

KHG7,22,125,126 solusyonlar ile benzer bulgulara ulalmtr.

Kujumgiev ve ark.79 farkl corafik orijinli propolis rneklerinin

antibakteriyel ve antiviral aktivitelerini incelemilerdir. rneklerin tmnn gram

pozitif bakteriyel hatlara ve funguslara kar aktif olduu ve ounun da antiviral

aktivite gsterdii belirtilmitir. Gram negatifE. coliye kar propolis

rneklerinin hibirinin antibakteriyel aktivite gstermedii belirtilmitir.

Bankova ark.9 Gney Amerikann inesiz arlarndan elde ettikleri

esansiyel yaplar modifiye edilmi propolisi difzyon metodu ile S. aures ve E.

coliye kar antibakteriyel aktiviteleri asndan incelemiler ve bunun sonucunda


60/95

54

test edilen esansiyel yalar S. aureusa kar zayf aktivite gsterirken, E. coliye

kar aktif olmadklarn bildirmilerdir.

Erzurum propolis rnei ile yaplan bir almada S. aureus %0.4

konsantrasyonda inhibe olurken, E. faecalis %7 propolis konsantrasyonunda

inhibe olmu, bununla beraber E. coli en yksek propolis konsantrasyonuna %14

ile direnli bulunmutur.144

Farkl lkelerden alnan propolis rneklerinin E. coliye kar zayf

antibakteriyel aktivite gsterdii bulunmutur.99,139 Kartal ve ark.62E. coliye kar

propolis ztlerinin etkisiz olduunu bulmulardr.

Birok aratrmacnn aksine,almamzda kullandmz farkl

konsantrasyonlardaki Propolis ztlerinden %20 ve %10luk ztler E. coliye

etkili bulundu. Bu sonu daha nce yaplan almalarla tezat tekil

etmektedir.9,62,79,99,150 Bunun nedeni olarak Trabzon yresinin kendine zg bitki

rts ve buna balantl olarak da bal arsnn konak bitki tercihindeki

farkllklar gsterilebilir.

Schoop ve ark.134 KTP lazeri E.coli zerine 1 W ve 1,5 W glerinde

uygulamlar ve her ikisinde de E.coli miktarnda nemli miktarda azalma

saptamlardr. Bu sonulara paralel olarak, almamzda 1 W uygulanan KTP

lazerin E. coli zerine antibakteriyel etkisinin olduu tespit edildi. Fakat %2.5lik

NaOCl, %2lik KHG, Propolis %10 ve %20lik solsyonlarndan sonra KTP lazer

uygulamasnn, irrigasyon solsyonlarnn E. coli zerine olan antimikrobiyal

etkinliklerini arttrmad grld.


61/95

55

Waltimo ve ark.166 direnli bir mikroorganizma olan C. albicansn 30

snde hem %5 hem de %0.5lik NaOCl solsyonu ile ldrldn, buna karlk

%0.05 ve %0.005 NaOCl solsyonunun mantarlar ldrmek iin olduka zayf

olduklarn ifade etmektedirler. C. albicansn NaOCle olan hassasiyeti Radcliffe

ve ark. tarafndan da dorulanmtr.116 Bununla beraber Vianna ve ark.163 bu

bulgularla ters den sonular ortaya koymulardr. %0.5 NaOClin C. albicans

ldrmek iin 30 dak. gerektiini, buna karlk %5.25 solsyonunun mantarlar

15 sn.de ldrd ifade edilmitir. almamzda kullanlan %2.5lik NaOCl

solsyonunun C. albicans zerine antifungal etkisitespit edilmitir.

Ayrca C. albicans ile elde ettiimiz sonulara gre, %2lik KHG

solsyonunun antifungal etkinlie sahip olduu saptand. Yaplan literatr

taramasnda da benzer bulgularn elde edildii grlmtr.8,22,28

Kartal ve ark.62 propolisin antimikrobiyal etkinliini inceledikleri

almalarnda propolis ztlerinin C. albicansa etkin olduklarn gstermilerdir.

Uzel ve ark.160 yaptklar almada Anadolunun drt farkl blgesinden

toplanan propolis rneklerinin antimikrobiyal etkinliini ve propolis rneklerinin

kimyasal ieriini aratrmlardr. Elde edilen ztlerin, mayalar ve gram pozitif

bakteriler zerine etkili olduklarn bulmulardr. S. Mutans, S. Sobrinux ve C.

albicans gibi azda bolca reyen mikroorganizmalar zerine gl etkinlik

gsteren propolis, bu zelliinden dolay rk oluumunu nleyicidir

denebilmektedir.160 Stepanovic ve ark.150 sunduklar almalarnda Srbistann

13 farkl blgesinden toplanm propolisten elde edilen etanolik ztn

antimikrobiyal etkinliini aratrmlardr. 39 mikroorganizmaya kar (14


62/95

56

antibiyotiklere direnli olmak zere) propolisin antibiyotiklerle beraber

kullanlmalar sonucu oluan sinerjistik etki incelenmitir. Propolis ztlerinin

antimikrobiyal etkinlikleri agar difzyon ve agar dilsyon metodu ile

deerlendirilmitir. Antimikrobiyal ilalarla olan sinerjistik etkinlik disk difzyon

metodu ile deerlendirilmitir. Elde edilen sonulara gre, antibiyotiklere olan

direnlere bal olmakszn propolisin etanolik zt, gram pozitif bakterilere,

mayalara ve Gram negatif bakterilere (bunlara kar biraz daha az etkili) etkili

bulunmutur. Propolis ztleri, antifungal ve antibiyotik ilalarla sinerjistik etki

gstermitir. Propolis tek bana veya ilalarla kombine olarak kullanlabilecek

olduka etkili bir ila olduu belirtilmitir.150

almamzdan elde ettiimiz sonulara gre farkl konsantrasyonlardaki

(%5, %10 ve %20) propolis solsyonlarC. albicansa kar etkili bulundu. Bu

sonular daha nce yaplan almalarla paralellik gstermektedir.150,160 Burada

ilgi eken sonu %5lik solsyonun %20lik solsyondan daha etkili olmasyd.

Bunun nedeninin, yksek konsantrasyonda propolise maruz kalan mantarn hcre

eperindeki porlarn ozmotik basn sonucu daralmas ve daha dk

konsantrasyondaki propolisin ise hcre iine daha rahat girebilmesi ile ilgili

olduu dnlebilir.

almamzda KTP lazerin C. albicans zerine antifungal etkinlii

gsterildi. rrigasyon solsyonlarndan sonra KTP lazer kullanldnda ise

antifungal etkinlikte artn sadece Propolis %20lik ve Propolis %10luk

solsyonlarda oduu tespit edildi.


63/95

57

Kullandmz konsantrasyonlardaki propolis solusyonlarnn

antibakteriyel etkinlii kk kanal floras iin yeterli olmad tespit edildi. Ancak

propolisin antienflamatuar etkinlii, biyolojik uyumluluu, doku yenileyici

etkinlii gibi zellikleri dikkat ekici bulunmutur. Yksek konsantrasyonlarda

hazrlanan solsyonlarn kk kanallarnda kullanlabileceini dnmekteyiz.

Propolis solsyonunun klinik etkinlii ile ilgili in vivo aratrmalara ihtiya vardr.

KTP lazerin antimikrobiyal etkinliinin zayf bulunmas ile ilgili birka

faktr saylabilir. Lazer n sadece odakland blgeye enerji vermektedir. Bu

yzden de kanal ierisinde sadece temas ettii yzeylere etkili olmaktadr. Ayrca

KTP lazerin dalga boyunun dk olmas, penetrasyon derinliinin daha az olmas

ve endodontik patojenlerin ok tabakal olarak reyebilmeleri64,65 baarszlk

nedeni olarak gsterilebilir.

Yksek maliyetinden dolay lazerlerin tek bana veya tedaviye destek

olarak kullanlmas ile ilgili ayrntl ve ak bir gr sunulmaldr. Lazer nnn

klasik tedaviden farkl olarak bakterisidal etkiye sahip olmasndan dolay

endodontik tedavide bir alternatif olarak deil de biyomekanik preparasyona

destek olarak kullanlmas dnlmelidir.


64/95

58

SONULAR

almamzdan elde ettiimiz bulgulara gre aadaki sonulara

ulalmtr:

1.%2.5 NaOCl ve %2 KHG solsyonlarnn almamzda kullanlanmikroorganizmalar zerine antimikrobiyal etkinlie sahip olduu tespit

edildi,

2.%10luk ve %20lik Propolis solsyonlarnn C. albicans ve E. colizerine antimikrobiyal etkinlie sahip olduu, ancak E. faecalis ve S.

mutans zerine etkin olmad tespit edildi,

3.%5lik Propolis solsyonunun C. albicans zerine antimikrobiyal etkinliesahip olduu, bununla beraber E. Coli, S. Mutans ve E. faecalis zerine

etkin olmad tespit edildi,

4.KTP lazer tek bana kk kanallarna uygulandnda C. albicans ve E. colizerine antimikrobiyal etkinlie sahip olduu, ancak S. mutans ve E.

faecalis zerine etkin olmad tespit edildi,

5.%10 ve %20lik propolis solusyonlarndan sonra KTP lazeruygulandnda; solusyonlarn C. albicans zerine olan antifungal

etkinliklerinde art tespit edildi. %2.5 NaOCl, %2 KHG, %5 Propolis ve

SF solusyonlarndan sonra KTP lazer uygulandnda ise solusyonlarn C.

albicans zerine olan antifungal etkinliklerinde art olmad tespit edildi.


65/95

59

ZET

SODYUM HPOKLORT, KLORHEKSDN VE PROPOLS

ERKL SOLSYONLARIN POTASYUM TTANYUM FOSFAT

LAZER LE BRLKTE KULLANIMLARININ DRT FARKLI

MKROORGANZMA ZERNE ETKNLKLERNN

NCELENMES

almamzn amac, sodyum hipoklorit (NaOCl), klorheksidin

glukonat (KHG) ve farkl konsantrasyonlarda hazrlanm propolis

solsyonlarnn 4 farkl mikroorganizma (Streptococcus mutans,Escherichia coli,

Candida albicans veEnterococcus faecalis) zerine olan antimikrobiyal

etkinliklerinin karlatrlmasdr. Ayrca almamzda KTP lazerin, tek bana

veya irrigasyon solsyonlarndan sonra uygulanmasnn bu mikroorganizmalar

zerine olan antimikrobiyal etkinliinin deerlendirilmesi amaland.

168 adet yeni ekilmi tek kkl insan dii, her biri 7 diten oluan alt

gruplara ayrld. Gruplar kullanlan irrigasyon solsyonuna gre belirlendi. Bu

gruplar;

Grup 1. %2,5lik sodyum hipoklorit (NaOCl),

Grup 2. %2lik klorheksidin glukonat (KHG),

Grup 3. %5lik propolis solsyonu,

Grup 4. %10luk propolis solsyonu,

Grup 5. %20lik propolis solsyonu,

Grup 6. Serum fizyolojik (kontrol grubu)


66/95

60

alma boyutlar hesaplanan diler lastik kapakl cam ielere

yerletirildi. Daha sonra rotasyonel hareketli preparasyon sistemlerinden olan

ProTaper kk kanal aletleri ile crown-down teknii kullanlarak prepare edildi.

Kk kanallar, her bir kanal eesinin kullanmndan sonra 1 ml hacminde steril SF

ile ykand. Son kanal aletinin kullanlmasndan sonra irrigasyon yaplp

etilenoksitte steril edildi.

Cam ielerdeki steril diler laminar airflowda seilen bakterilerle

kontamine edildi. Test mikroorganizmalar ile kontamine edilen diler 37 Cde

24 saat etvde bekletildi. Her di iin 2 ml irrigasyon solusyonu kullanld. 5

dakika bekledikten sonra kanallar 1 ml SF ile ykand. Steril paper pointler kk

kanallarna yerletirilerek 1 dak. beklendikten sonra ierisinde besiyeri bulunan

cam tplere yerletirildi. 24 saat sonra bulanklklarna baklarak sonular

deerlendirildi.

Son aama olarak kk kanallarna KTP lazer uyguland. lemler

yapldktan sonra kanallara 0.1 ml steril SF damlatld. Steril paper pointler ile

rnekler alnarak ekim yapld ve mikrobiyal reme olup olmad belirlendi.

almadan elde edilen veriler dorultusunda %2.5lik NaOCl ve

%2lik KHG solsyonlarnn tm test edilen mikroorganizmalara kar etkili

olduu tespit edildi. Propolis solsyonlar E. faecalise veS. mutansa kar

etkisiz bulundu. Tm propolis solsyonlar C. albicansa etkili bulunurken,

%10luk ve %20lik Propolis solsyonlar E. coliye etkili bulundu. almamzn

sonucunda KTP lazerin tek bana kullanldnda etkin olduu

mikroorganizmalar E. coli ve C. albicans olarak tespit edildi. rrigasyon


67/95

61

solsyonlar ile birlikte kullanldnda solsyonlarn antimikrobiyal etkinliinin

sadece C. albicansta artt saptand.

Sonu olarak % 2.5lik NaOCl ve %2lik KHG dier solsyonlar ve

KTP lazer ile karlatrldnda;ok gl antimikrobiyal etkinlie sahip

olduklar bulundu. Propolis ile elde edilen sonular yz gldrc olsa da

istenilen yeterlilikte olmad; fakat kullanlacak yksek konsantrasyonlar ile daha

gl etki elde edilebilecei dnlmektedir.

Anahtar kelimeler: propolis, irrigasyon, lazer, mikroorganizma


68/95

62

SUMMARY

INVESTIGATION OF EFFECTS ON FOUR DFFERENT

MICROORGANISM OF SOLUTIONS CONTAINING

SODIUM HYPOCHLORITE, CHLORHEXIDINE GLUCONATE

AND PROPOLIS ASSOCIATED WITH POTASSIUM TITANIUM

PHOSPHATE LASER

The aim of our study is to compare antimicrobial effects of sodium

hypochlorite, chlorhexidine gluconate and propolis solutions against four

microorganism (Streptococcus mutans, Escherichia coli, Candida albicans, and

Enterococcus faecalis). In addition antimicrobial effect of KTP laser is also

investigated , even alone or after application of irrigation solutions.

A number of one hundred sixty eight single rooted new extracted human

teeth divided subgroups that each of them contains seven teeth. Groups were

determined according to be used irrigation solutions as follows:

Group 1. 2.5% sodium hypochlorite (NaOCl)

Group 2. 2% chlorhexidine glucona

Sodyum Hipokrolit, Klorheksidin ve Propolis İçerikli Solüsyonların Potasyum Titanyum Fosfat...

Documents

Transcript of Sodyum Hipokrolit, Klorheksidin ve Propolis İçerikli Solüsyonların Potasyum Titanyum Fosfat...