Sindirim Fizyolojisicdn.istanbul.edu.tr/FileHandler2.ashx?f=sindirim... · Enterogastrik refleks...
Transcript of Sindirim Fizyolojisicdn.istanbul.edu.tr/FileHandler2.ashx?f=sindirim... · Enterogastrik refleks...
Sindirim Fizyolojisi
SindirimMekanik
Kimyasal
Fermantatif
EmilimAktif
Pasif
Sindirim kanalı (Gastrointestinal kanal)
Aksesuar organlar
Sindirim sistemi
Sindirim Kanalı
Ağız
Yutak
Özofagus
Mide
İnce bağırsaklar
Kalın bağırsaklar
duodenum
jejunum
ileum
sekum
kolon
rektum
Sindirim Siteminin Aksesuar Organları
Dişler
Dil
Tükürük bezleri
Pankreas
Karaciğer
Sindirilen yeme göre hayvanların
sınıflandırılması
Karnivor Herbivor
Omnivor
Sindirilen yeme göre hayvanların
sınıflandırılması
KarnivorKimyasal sindirim
Mikrobiyal sindirim %14
HerbivorKimyasal sindirim
Mikrobiyal sindirim %51-83
OmnivorKimyasal sindirim
Mikrobiyal sindirim İnsan %17
Domuz % 48
Sindirim Kanalına Göre Hayvanların
Sınıflandırılması
Monogastrikler
Poligastrikler
Basit mideliler
Bileşik mideliler
Pregastrik
fermantatorlar
Arka bağırsak
fermantatorları
0.0.3.3
3.1.3.33.1.4.2
3.1.4.3
2.1.2.3
2.1.2.3
Sindirimin Kanalının Kontrolü
• Sinirsel kontrol
• Hormonal kontrol
Motorik ve sekretorik aktiviteler
Nöroendokrin kontrol
Sindirimin Kanalının Kontrolü
• Sinirsel kontrol
İntramural (intrinsik, enterik) sinir sistemi
• Pleksüs miyenterikus
• Pleksüs submukoza
Otonom sinir sistemi
• Sempatik sistem
• Parasempatik sistem
Motorik ve sekretorik aktiviteler
Sindirim kanalının genel yapısı
İntramural sinir sistemi
Pleksüs MiyenterikusSubmukoza Pleksüsu
Sindirim kanalındaki
sekretorik aktiviteleri
kontrol eder.
Sindirim kanalındaki
motiliteyi (hareketleri)
kontrol eder.
İntramural sinir sisteminin fonksiyonları
Otonom sinir siteminin sindirim kanalına etkisi
Sempatik sistem
Parasempatik sistem
Sindirim kanalının motilite ve
sekresyonunu azaltır.
Sfinkterleri aktive eder.
Sindirim kanalının motilite
ve sekresyonunu arttırır.
Bağırsakların afferent duysal lifleri
1) Bağırsak mukozasının irritasyonu
2) Bağırsakların aşırı distansiyonu
3) Bağırsaklarda özel kimyasal maddelerin bulunmaları
Sindirimin Kanalının Sinirsel Kontrolü
Sindirim Kanalının Hormonal Kontrolü
• Gastrin
• Kolesistokinin pankreozimin (CCK-PZ)
• Sekretin
• Gastrik inhibe edici peptid (GİP)
• Vazoaktif intestinal peptid (VİP)
• Motilin
• Somatostatin
Ağız
• Dudaklar
• Dişler
• Dil
• Tükürük bezleri
• Yemlerin ağza alınması
• Mekanik parçalanma
• Islatma
• Yutma
Çiğneme
Yemlerin Ağza Alınması (Prehension)
• Köpek ve kediler
• Dudaklar
• Dişler
• Dil
Yemlerin Ağza Alınması (Prehension)
• Tek tırnaklılar
Yemlerin Ağza Alınması (Prehension)
• Sığır ve koyun ve keçiler
Çiğneme (Mastikasyon)
• Besinin ağızda mekaniksel parçalanması
• Sabit olan üst çeneye karşın alt çenenin uyumlu
hareketleri
ritmik çiğneme hareketleri
yemlerin daha küçük parçalara ayrılması
eriyebilirliklerin arttırılması
tükürükle ıslatılarak kayganlaştırılması
Çiğneme (Mastikasyon)
Ritmik Çiğneme Hareketleri
Kesme Hareketleri
Öğütme Hareketleri
Çiğneme (Mastikasyon)Çiğneme Refleksi
M. masseter
M. temporalis
M. pterigoides
N. facialis yanak, dudak
N. hypoglossus dil
N. trigeminus çiğneme kasları
• Besinlerin yutak (farinks) ve ösafagus (yemek
borusu) yoluyla mideye gönderilmesi
• İstemli fazı (buccal faz)
• Yutak fazı (faringeal faz)
• Özofagus fazı
Yutma / Deglutasyon
1.İstemli fazı (buccal faz)
• Lokma dille damak arasına sıkıştırılır
• Farinkse doğru yuvarlanır
Yutma / Deglutasyon
2.Yutak fazı (faringeal faz)
• Yutma reseptör alanları yutma merkezi
• Yumuşak damak yukarı çekilir
• Larinks yukarı ve öne doğru çekilir
• Epiglotis geriye doğru sarkar, larinks açıklığını kapatır
• Üst ösafagus sfinkteri gevşer
• Farinksin muskuler duvarı kasılır
• Primer peristaltik dalga
Yutma / Deglutasyon
Yutma / Deglutasyon
• Yutak fazının sinirsel kontrolü
• Yutma reseptör alanları, tonsilla kıvrımları
• Trigeminal, glossofaringeal (v, ıx) sinirler
• Yutma merkezi medulla oblangata, pons
• Motor uyarımlar farinks, üst ösafagus
• N. Trigeminus (V)
• N. Glossopharyngeus (IX)
• N. Vagus (X)
• N. Hypoglossus (XII)
Yutma / Deglutasyon
3. Özofagus fazı
• Primer, sekonder, tersier peristalsis
» regürgitasyon
• Gastroösafagal sfinkterin gevşemesi
Yutma / Deglutasyon
Yutmanın patofizyolojisi
• Yutma felci
• Akalazya
• Reflü
Tükürük
• Çeşitli tükürük bezi salgılarının karışımı
• %99’ u su
• Organik bileşenler
Protein, glikoprotein, enzim
• İnorganik bileşenler
Sodyum, klorür, potasyum bikarbonat, kalsiyum
• pH 6,2- 7,4
Tükürük Bezleri
• Parotis
• Mandibularis
• Sublingualis
• Zygomaticus
• Molaris inferior
• Buccalis
• Labialis
Tükürük Bezleri
Tükürük Bezleri
• Seröz sekresyon
İnce,sulu salgı, pityalin içerir
Parotis bezi salgısı
• Müköz sekresyon
Müsin içerir, kayganlaştırıcı, koruyucu
Bukkal bezler
• Serömüköz sekresyon
Mandibular ve sublinguinal bezler
Tükürük Bezleri
Tükürüğün salgılanması
Tükürüğün fonksiyonu
• Yemlerin ıslatılması ve kayganlaştırılması
• Bolus oluşumu
• Evaporatif soğutma
• Kuru yemlerin çözündürülmesi
• Ağız hijyeninin sağlanması
• Mekanik yıkama
• Lizozim ve tiyosiyanat
• Sindirim enzimleri
• Pityalin
• İnsan, domuz, rat
Tükürüğün fonksiyonu
Ruminantlarda
• Tampon sistem oluşturur
• Protein sentezinde kullanılır
• Köpük söndürücüdür
• Rumen sıvısının oluşumuna katkı sağlar
Tükürük Üretimi
(Tükürük Miktarı)
At: 40 l/gün
İnek: 60 l/gün
Koyun: 10 l/gün
Domuz: 5-10 l/gün
Sefalik evreGöz
Burun
Kulak
Ağız EvresiTat, Temas, Isı,
Kimyasal maddeler
Mide Bağırsak
Evresi
Temas
Tükrük sekresyonunun düzenlenmesi
Tükrük sekresyonunun düzenlenmesi
Midenin Yapısı ve Bölümleri
Midede Sindirim
Basit mideliler Bileşik mideliler
Mide yüzeyi salgı bezleri ile kaplı
Glandular mukozaKutan mukoza ve glandular mukoza
Midede Glandular ve Non-Glandular Bölgeler
Midenin Fonksiyonları
• Besinlerin depolanması
• Karıştırılması ve öğütülmesi
• Kontrollü bir şekilde duodenuma verilmesi
• Protein ve lipit sindiriminin başlatılması
• Bazı türlerde mikrobiyel sindirim
Mideye lokmanın gelişi ve depolanması
Midenin Fonksiyonları
• Besinlerin depolanması
Kardia-fundus
Reseptif gevşeme
Vagovagal refleks
Basınç artışı olmaksızın genişleme
Besinlerin midedeki düzeni
Bazı monogastrik hayvanlarda miden hacminin
sindirim kanalına oranları
%62
%26 %15
%9
Besinlerin midede karıştırılması
• Midenin distal kısmında olur.
• Besinlerin öğütülmesi
• Kimusun sindirim enzimleriyle karıştırılması
Midenin Boşaltılması
Midenin Boşaltılması
• Süpürme hareketleri
Yemekler arası dönemde
• Plorik sfinkterin rolü
Mide doluluk oranı
Gastrin hormonu
Enterogastrik refleks
Midenin Boşaltılması
Enterogastrik refleks
Duodenum duvarının gerilimi
Duodenumda;
Düşük pH
Yüksek ozmolarite
Yağ miktarı artışı
Pilorik pompa inhibisyonu
Plorik sfinkter tonusu artışı
Midenin Boşaltılması
Enterogastrik refleks
1.Enterik sinir sistemi
2.Sempatik sinir sistemi aktivasyonu
3.Vagal uyarım inhibisyonu
Midenin Boşaltılması
Enterogastrik refleks
Midenin Boşaltılması
Enterogastrik refleks
Duodenum duvarının gerilimi
Düşük pH sekretin
Yağlar CCK, GIP
Midenin Yapısı ve Bölümleri
Mide Mukozası ve Bezleri
Mide Mukozası ve Bezleri
Mide Mukozası ve Bezleri
Mide Mukozası ve Bezleri
Sığ gastrik pit
Müköz, enteroendokrin hücreler
Parietal hücre yok
Derin gastrik pit
Tüm hücreler
Derin gastrik pit
Müköz, peptik,
enteroendokrin hücreler
Parietal hücre çok az
Mide Mukozası ve Bezleri
Midedeki Sekretorik Hücreler ve Ürünleri
Enterochromaffin H histamin
Mukus sekresyonu
Mukozal bariyeri oluşturur.
Yüzey mukus hücrelerinde üretilir Çözünmeyen mukus
Çözünen mukus Besinlerin kayganlaştırarak
mukozaya zarar vermesini
engeller.
Boyun mukus hücrelerinden
salgılanır.
Mukozal bariyeri oluşturan faktörler
4. Çözünen mukus
3. Epitel hücreler arasındaki sıkı bağlantı
2. Bazal alkali sıvı
Prostaglandin E
Prostasiklinler
Aspirin
Non-streoidal antiinflamatuar ilaçlar (NSAIDs)
1. Çözünmeyen mukus
Mukus
Bikarbonat
Bikarbonat
Sodyum
Klor
Pepsinojen Salgılanması
Peptik Hücre
Pepsinojen Pepsin
HCI Pepsin
Protein sindirimini başlatır.
Etteki kollojeni sindirir.
Protein
Polipeptit
Pepton
Rennin SalgılanmasıPeptik Hücre
Prorennin
(Kimozin)Rennin
HCI
Kazein Parakazein Parakaezin+Ca
Kalsiyum Parakazeinat
(Süt Pıhtısı)
Ruminant ve domuz
yavrularında
salgılanır
İntrinsik Faktör
İntrinsik faktör salgılanmasıParietal Hücre
HCI
Mide sindiriminde görevli değildir.
İnce bağırsaklarda B 12 vitamininin
emilmesini sağlar
CO2
CO2 + H2O H2CO3
K.A.
HCO3 + H
H
K
HCO3
HCO3CI
H
CI
CI
K
K
HCI
Parietal Hücrede
HCI salgılanması
Proton pompası
Hidroklorik asidin fonksiyonları
1. Proteinleri denatüre ederek yapısını bozar. Böylece
daha kolay sindirilmelerini sağlar.
2. İnaktif olarak salgılanan pepsinojen ve pro-rennini
aktif pepsin ve rennin haline getirir.
3. Pepsin ve renninin aktivite gösterebilmesi için
gerekli asitli ortamı sağlar.
4. Antiseptik özelliğinden dolayı mikroorganizmaların
yok edilmesini sağlar.
5. Demiri redükte ederek, kalsiyum tuzlarını çözerek
emilimini kolaylaştırır.
Hidroklorik asidin fonksiyonları
Mide Sekresyonunun uyarılması
Sefalik evre
Gastrik evre
İntestinal evre
Sinirsel ve hormonal yollarla stimüle edilir.
Mide sekresyonunun uyarılmasında sefalik evre
Yiyeceğin görülmesi, koklanması,
tadılması
Med Oblongatada
dorsal vagal nükleus
Mideyi yiyeceğin girişi için hazırlamak
Mukus, enzim ve asit üretiminin artışı
Merkezi sinir sistemi
Mide sekresyonunun uyarılmasında gastrik evre
1. Sefalik fazda başlayan sekresyonu artırmak
2. Kimusu asidifiye ve homojenize etmek
3. Protein sindirimini başlatmak
Lokal ve vagovagal refleksler
(Ach)
Asit, pepsinojen, motilite artışı
İntestinal
G hücresi
Gastrin HCI
Protein
Peptid
Paryetal
Hücre
Mide sekresyonun uyarılmasında duodenum evresi
Mide sekresyonunun inhibisyonu
Mide
pH < 3 pH < 2
Sinirsel
yollasomatostatin
Mide sekresyonunun inhibisyonu
Duodenuma kimüs geçiş hızının kontrolü
Asit ve pepsinojen üretiminin inhibisyonu
Gastrik motilitede azalma
Merkezi sinir sistemi
Mikrobiyel Sindirim
At ve Domuzda Laktik Asit Bakterileri
Kusma Retiküler formasyonda kusma merkezi
Medulla oblangatada (4. ventrikül tabanı) kemoreseptör
tetikleyici bölge kan yoluyla gelen ilaç ve toksinler
Sindirim sistemini zararlı etkilerden korumaya yönelik bir
reflekstir.
Reseptörler:
1. Farinkste
2. Mide ve duodenumda
3. Uterusta
4. Böbrek ve sidik kesesinde
5. Beyinde dördüncü ventrikülde
6. İç kulaktaki semisirküler kanallarda
Kusma
1. Gastrointestinal kanalın fiziksel yada kimyasal irritasyonu
2. Gastrointestinal kanalın dolgunluğu yada tıkanmalar
3. Kusmayı tetikleyen reseptörleri yada kusma merkezini
etkileyen ilaçlar
4. Seyahat sırasında iç kulaktaki reseptörlerin sürekli
uyarılması
5. Enfeksiyöz hastalıklar sırasında oluşan metabolitler/toksik
maddeler
6. Beyin kanaması yada başka sebeple intrakraniyal
basıncın artması
Kusma
1. Bulantı
2. Salivasyon
3. Derin inspirasyon, terleme
4. Ösafagus, kardiyak sfinkter ve midede gevşeme
5. Pilorik antrumda kasılma
6. Epiglottis kapalı inspirasyon, intra torasik basınç düşüşü
7. Karın kasları kasılır, intraabdominal basınç atar
8. Üst özofagus sfinkteri açılarak içerik dışarı fırlatılır
İnce Bağırsaklarda Sindirim
• Duodenum
• Jejunum
• İleum
• Pankreas
• Karaciğer / safra kesesi
• Plorik sfinkter
• İleosekal sfinkter
İnce Bağırsakların Yapısı
İnce Bağırsakların Yapısı
Villus ve Kript’in yapısı
1. Enterositler
2. Goblet H.
3. Enteroendokrin H.
4. Panet H.
5. Kök H
Mukozal Rejenerasyon
İntestinal epitel 2-5 günlük
periyotta yenilenir.
İntestinal epitel hücreleri
kendini en hızlı yenileyen
hücrelerdir.
Gastrin hormonu intestinal
hücrelerin gelişimini
stimüle eder.
2-5
gün
İnce bağırsaklardaki fizyolojik aktiviteler
Mukozal Sekresyon
Pankreatik Sekresyon
Karaciğer sekresyonu
(Safra Salgısı)
Luminal sindirim
Mukozal sindirim
Absorpsiyon
Sindirim aktiviteleri
İnce bağırsak hareketleri
Sekretorik aktiviteler
İnce bağırsaklardaki sekretorik aktiviteler
• İnce bağırsak mukozası sekresyonu
• Pankreas sekresyonu
• Safra sekresyonu
İnce bağırsak mukozasında sekrete edilenler
Enterokinaz
Peptidazlar
Su ve elektrolit
Disakkaridazlar
Enterosit
Sukraz
Maltaz
İzomaltaz
Laktaz
Goblet h.
Panet h.
Müsin
Lizozim
Elektrolitler (Na,K,Mg Ca)
Bikarbonat
Enzimler
Amilaz
Lipaz
Tripsinojen
Kimotripsinojen
Prokarboksipeptidaz A
Prokarboksipeptidaz B
Proelastaz
Pankreastan sekrete edilen ürünler
Pankreas Salgısının Kontrolü
• Sinirsel kontrol
• Sefalik
• Gastrik- gastropankreatik refleks
• İntestinal evreler
• Hormonal kontrol
• Sekretin
• Duodenumda asidite artışı
• CCK-PZ
• Duodenumda protein, yağ miktarında artış
N. Vagus
N. splanchinicus
Karaciğerden sekrete edilen ürünler
Safra sıvısı
Elektrolitler
Bilurubin
Kolesterol
Safra asitleri
BikarbonatTeknırnaklı
Deve
Fil
Karaca, geyik
Sıçan, fare
Güvercin, kumru
Papağan
Safra keseleri yok
Bağırsakta pankreatik enzimlerin aktive edilmesi
Enterokinaz
Tripsinojen Tripsin
Kimotiripsinojen
Prokarboksipeptidaz
Proelastaz
Kimotiripsin
Karboksipeptidaz
Elastaz
Karbonhidrat Sindirimi ve Emilimi
Sakkaritler
Glukoz
Galaktoz
Fruktoz
Sukroz Maltoz
MaltotitrozLaktoz
Glukoz
Fruktoz
Laktaz
Glukoz
Galaktoz
Maltaz
İzomaltaz
Glukoz
Sukraz
Alfa amilaz
Nişasta
Karbonhidrat Sindirimi ve Emilimi
Karbonhidrat Sindirimi ve Emilimi
Protein Sindirim ve Emilimi
Protein Sindirim ve Emilimi
Protein Sindirim ve Emilimi
Yağların Sindirim ve Emilimi
Yağların Sindirim ve Emilimi
Mide sindiriminin sefalik ve gastrik
evresinde
Pankreas ve Safra Sekresyonlarının Kontrolü
Sekretin
Kolesistokinin
Sinirsel
Hormonal
Sindirim
enzimleri
CCK
Safra kesesinde
kontraksiyon
oddi sfinkterinde
gevşeme
Lipit
Protein
Kolesistokininin Sindirim Faaliyetlerinin
Düzenlenmesindeki Rolü
Mide içeriğinin
duodenuma geçişinin
inhibisyonu
Safra sekresyonunun
stimüle edilmesi
Bikarbonat
Sekretin
Asidik içerik
pH <4-4.5
Sekretinin Sindirim Faaliyetlerinin
Düzenlenmesindeki Rolü
Gastrin
salgılanmasının (HCI)
inhibisyonu
Safra sekresyonunun
stimüle edilmesi
Bikarbonat
Duodenum and jejunum
Karbonhidratlar
Amino asitler
Lipitler
Demir
Ca++
Ileum
Safra tuzları
B12 vitamini
Elektrolitler
Su
İnce bağırsaklarda emilen ürünler
Monosakkarit
Aminoasit
Monogliserit
Yağ asidi
Su sekresyonu ve emilimi
Villus epiteli absorbe eder
Kript epiteli sekrete eder
Emilimi ozmoz ile gerçekleşir
Parasempatik uyarım
Bağırsağın gerilmesi
Hiperozmotik içerik
Toksinler
Villus epitelini tahrip eden
maddeler ve hastalık etkenleri
Sekresyon artar
Geri emilim azalır
Su emilimi
Na+
Glukoz
Galaktoz
Aminoasit
B vitaminleri
Cl-Na+
CO2 + H2O
HCO3-Na+
Na+
H+
HCO3-
Cl-
H+
Na+
Sodyumun hücre içine emilimi
H2O
H2CO3
Vitaminlerin emilimi
Suda Çözünenler daha kolay emilmektedir.
Yağda çözünenlerin emilimi yağların sindirimiyle ilişkilidir.
Folik asit duodenum ve jejunumda emilir.
B12 vitamini ileumda emilir.
Entero hepatik safra dolaşımı
Bağırsak hareketleri
• Besinlerin parçalanması, karıştırılması
• Salgılarla karıştırılması ve enzimlerin etkisinin artışı
• Absorptif yüzeyle temas
• İlerletilmeleri
• Segmentasyon
• Pendüler (sarkaç)
• Peristaltik- antiperistaltik
• Otonom sinirler; n.vagus, n. Splanchnicus
• Enterik sinirler; plexuslar
Bağırsak hareketleri
Segmentasyon haraketleri
Segmentasyon haraketleri
Peristaltik hareketler
Bağırsak hareketleri
Motilite bozuklukları
Bağırsak motilitesinin artması Bağırsak Motilitesinin azalması
İshal
Sıvı ve elektrolit kaybı
Besinlerin emilememesi
Konstipasyon
Bulantı, şişkinlik, ağrı, kramp
İnce bağırsaklarda aşırı bakteri
üremesi (SİBO)
Kalın Bağırsaklarda Sindirim
Bazı monogastrik hayvanlarda kalın
bağırsakların sindirim kanalına
oranları
Köpek % Domuz % Tavşan % At %
Mide oranı 62 26 15 9
Kalın bağırsak oranı 14 30 50 54
%14
%30
%54
%50
Kalın Bağırsakların Yapısı
Kalın Bağırsakların Yapısı
Mide, ince ve kalın bağırsak mukozalarının
yapısı
Kalın Bağırsaklarda Sekresyon
• Sindirim enzimleri salgılanmaz.
• Goblet hücreleri müsin salgılar.
• Su ve elektrolitler sekrete edilir.
Sekumdaki fermentatif sindirim
Uçucu Yağ Asitleri
Karbondioksit
Proteinler
Vitaminler
Metan
Bakteri
Protozoa
Mantarlar Selülozu
Dekstrinleri
Pektinleri
Proteinleri
Karbonhidratları
Lipitleri
Sekumda Sindirim
• Atta oldukça gelişmiştir.
• Bakteri, protozoa ve mantarlar vardır.
• Fermentatif sindirim vardır.
• Mikrobiyel protein sentez edilir.
• Vitamin sentez edilir (K, B).
• Kaprofaji tavşan, sıçan
Fermentatif Sindirime Etkili Faktörler
• Yemlerin yumuşatılması
• Mide asidinin etkisi
• Yemlerin öğütülmesi
• İnce bağırsaklarda karbonhidratların
yeterince sindirilmesi
Kolonda Sindirim ve Emilim
• UYA emilimi
• Mineral maddelerin emilimi
• Suyun emilimi
• Dışkı oluşumu
Sekum ve Kolonla İlgili Sindirim Bozuklukları
• Mikrofloranın değişimi
• Kolik
Kalın Bağırsak Hareketleri
Sekum Hareketleri
Karıştırıcı hareketler
Peristaltik hareketler
Kolon Hareketleri
Segmentasyon
Peristaltik
Ters peristaltik
Dışkılama (Defakasyon)
• Dışkının rektum ve anüsten dışarı atıldığı
refleks
Gastrokolik refleks
Mekanik basınç artışı
Peristaltik artışı
Dışkılama (Defakasyon)
• Sfinkter ani eksternus
• Sfinkter ani internus
• Sentrum anospinale med. oblangata
• Sentrum anale serebral korteks
Dışkılama (Defakasyon)
Ruminantlarda
Sindirim
Ruminantlar
• Poligastrik hayvanlardır
• Ruminasyon yaparlar
• İki alt grubu vardır
• Ruminantia
Sığır, koyun, keçi, geyik
• Tylopoda
Deve, lama
Ruminant Midesi• Rumen
• Retikulum
• Omazum
• Abomazum
Ruminantlarda Midenin Yapısı
Sulkus (pila) longitudinalis
Sulkus (pila) koronariusRuminoretikular
Retikuloomazal
Omazoabomazal
Rumen
• Farklı büyüklük ve
şekillerde papillalar
Retikulum
Epitel kıvrımları
altıgen şekilde
dizayn oluşturmuş
Kıvrımlar üzerinde ve
içinde çok sayıda
küçük papilla
bulunur
Retikulo perikarditis traumatika
Omazum
Epitelde yaprak benzeri
kıvrımlar (lamina)
Ön mide yüzeyinin
yaklaşık 1/3’i
Yeni doğan ruminantlarda midenin gelişimi
Pre-ruminant Ruminant
Anatomik değişim
Sekretorik değişim
Mikrobiyel değişim
Rumen Papillalar
Anatomik Değişim ve Papillaların Gelişimi
Rumen % 25
Abomasum % 60
Rumen % 62
Abomasum % 22
4 ay
Erişkin
Papillaların gelişimi
Rumen papillaları
gelişmeye başlar.
Doğumdan sonraki 2-3 haftalık
dönemde yem yemeye başlar.
Doğumda rumen berrak, yapışkan bir sıvı ile dolu
Papillalar gelişmemiş
Ruminantlarda ön midenin gelişimi
Kuru gıda maddeleri ve su
Aneorobik ortam
Mikroorganizmalar
Uçucu yağ asitleri
Karbonhidrat içeren yemler propiyonik, bütirik asit
Lif içeren yemler asetik asit
Ruminantlarda ön midenin gelişimine etkili
faktörler
• Kaba yemlerin etkisi
Hacim artışı
• Konsantre yemlerin etkisi
Propiyonik asit
Bütirik asit
• Sütün etkisi
• Mikroorganizmaların etkisi
Papilla gelişimi
Ön mide gelişimine yemlerin etkisi
Sekretorik değişim
Sindirim enzimleri
HCI salgılanmaz
İlk 24 saatteDüşük düzeyde
pepsinojen,rennin
HCI salgılanır
Yavru doğduğunda
İlk bir kaç saatte
Kolostrumdan
İmmunoglobulunlerin
emilimi
Normal düzeyde
Sindirim enzimleri
ve HCI salgılanır
İmmunoglobulinlerin kolostrumdan emilimi
0 24. saat 14. gün
An
tiko
r d
üze
yi
Maternal
antikorlar
Kendi
antikorları
Yaş
Sulkus Özofagikus
Sulkus Özofagikus
• Refleks n. vagus
• Reseptörler ağız yutak ve özofagusun başlangıcında
• Emme isteği
• Sütteki sodyum ve bakır tuzları
• Erişkinlerde oluşmaz (bazen ADH etkisiyle)
Mikroorganizmaların Rumene Yerleşmesi
• Yavru doğduğunda sindirim kanalı steril
• Önce bakteriler abomazuma ve bağırsağa yerleşirler
• Laktobasiller, Koliformlar, Streptokoklar
• Yavru büyüdükçe mikroorganizmaların türü ve sayısı değişir
Rumenin Çevresel Şartları
Nemli ortam
İçeriğin akış hızı
Atıkların eliminasyonu
Sürekli substrat bulunması
Isı
pH
osmolarite
38-42 0C
5.5-7.2
260-340
Rumen Mikroorganizmaları
Bakteriler Rumen Florası
Protozoalar Rumen Faunası
Rumen Mantarları
Rumen florasına etkili faktörler
• Rasyon
Karbonhidrat pH
Lif pH
• Diğer hayvanlarla temas
• Lokal çevresel etkenler
• İlaçlar
• Diğer Mikroorganizmalar
mo’ lar arasında işbirliği ve etkileşim
• Birbirlerinin sentezlediği ürünleri yada atıkları kullanırlar
• Birbirleriyle rekabet ederler
Rumen Florası
• Sellulolitikler
• Hemisellulolitik
• Pektinolitikler
• Proteolitikler
• Amilolitikler
• Ürolitikler
• Glikolitikler
• Lipolitikler
• Metan üretenler
• Amonyak üretenler
• Asit kullananlar
( 1 x 10 10-11 Mo./ml )
Rumen bakterilerinin başlıca fonksiyonları
• Selüloz, hemiselüloz, ve pektin sindirimi
• Amonyak, UYA, CO2 ve metan oluşumu
• Protein sentezi
• Vitamin sentezi
• Detoksifikasyon
Rumen Faunası
( 1 x 10 5-6 Mo./ml )
Protozoa türleri
• Ciliatalar
• Flagellatalar
Oligotrich
Holotrich
• Rumendeki sindirime yardım
• Rasyona adaptasyon
• Nişasta depolama
• Detoksifikasyon
• Aşırı mo üremesini engelleme
Rumendeki protozoaların fonksiyonları
1. Selülozun sindirilmesi
UYA, karbondioksit, metan, amonyak
2. Protein sentezi
Üre
3. Vitamin sentezi
Rumen mikroorganizmaları
Ruminantlarda azotlu maddelerin sindirimi
Üre, aa, amonyak, nitrat, nitrit, nükleik asitProteinNon-protein Nitrojen (NPN)
Amonyak
Ruminohepatik
azot dolaşımı
Protein
rejenerasyon
siklusu
Peptid
Proteinaz
Peptidaz
Aminoasit
UYA
CO2
MO proteini ve
yapı taşı
Deaminaz
AmonyakAmonyak
ÜRE ÜRE
İdrar
Ruminohepatik azot dolaşımı
Protein rejenerasyon siklusu
Amonyak
Amino asit
MikrobiyalProtein
Amino asit
Amino asit
Abomazum
Amonyak
Üre
Doku ve
plazma
proteinleri
yapımında
kullanılır
Dışkı
İnce bağırsak
Amino asit
Karbonhidratlar
Yapısal Karbonhidratlar
Sellüloz
Hemiselüloz
Lignin
Pektin
Yapısal olmayan
Karbonhidratlar
Nişasta
şekerler
Pektin
B glukan
Uçucu yağ asitleri
Karbonhidratlar
• Lifli karbonditratlar ruminasyonu uyarır
• Rumene tükürük sekresyonu artışı
• Sodyum bikarbonat ve fosfat pH
• Nişasta ve basit şekerler çabuk fermente olurlar
• Fazla nişasta laktat
Lipidler
• Diyetteki miktarı %2-4
• Trigliserid, glikolipid, fosfolipid
Lipidler
Uçucu yağ asitleri (UYA)
• Asetik asit %60-70
• Propiyonik asit % 10-15
• Butirik asit %10
V. Porta
Asetik asit
Karaciğer
Propiyonik asitButirik asitK
an d
ola
şım
ı
Süt şekeri
Süt proteinleri
Rumen papillalarının
gelişimi
Glikoz sentezi
Kalp ve iskelet kasında
enerji kaynağı
Süt yağının sentezi
Retikulo-Rumen Hareketleri
• Eski- yeni içeriğin karıştırılması
• Ruminasyon
• Eruktasyon
• Omazuma iletim
• Primer ya da karıştırma hareketleri
• Sekonder ya da eruktasyon hareketleri
Retikulo-Rumen Hareketleri
Retikulo-Rumen hareketleri
• Dakikada 1-3 kez
• Yem yeme sırasında daha sık
• Uykuda oluşmaz
• Kontraksiyonların hızı ve gücü yem ile
ilişkilidir
Eruktasyon
Timpani
Primer baklagiller
Sekonder obstrüksiyon
motilite
Ruminasyon
• Regurgitasyon
• Remastikasyon
• Reinsalivasyon
• Redeglutition
Regurgitasyon
• Yem alındıktan 30-90 dakika sonra
• Midedeki mekano reseptörlerin uyarılması
• Retikulumda güçlü kontraksiyonlar
• İnspirasyonla intrabdominal negatif basınç
• Kardiyanın gevşemesi
• Özofagusta ters peristaltik oluşur
Retikulo rumen hareketlerinin kontrolü
• Beyin kökünde dorsal vagal çekirdek
• Gerim reseptörleri
• İçeriğin basıncı, yoğunluğu
• Kemoreseptörler
• pH, UYA konsantrasyonu
Karaciğer
Karaciğer• Fonksiyonel ünitesi lobül
Karaciğer
• Safra (ekskresyon, lipit sindirimi)
• Metabolizma
• Depolama
• Kanın filtrasyonu ve depolanması
Karaciğer
• Ekskresyon
– Lipofilik maddeler
• Metabolizma sonucu oluşanlar
– Bilirubin, steroid hormonlar
• İntestinal kanaldan gelen maddeler
– Antibiyotikler
Karaciğer
• Ekskresyon
Lipofilik maddeler
• Suda çözünür hale getirilir
• Konjugasyon
– Glukorinik asit, asetat, glutatyon, glisin, sülfatlar…vb.
• Böbreklerden idrarla
• Safra-bağırsaklar- dışkı
Karaciğer
Metabolizma
Karbonhidrat metabolizması
• Fruktoz ve galaktozun glikoza çevrilmesi
• Glikojenezis
• Glikoz, laktik asit, gliserol, pirüvik asit, aa’ lerden
glikokojen sentezi
• Glikojenolizis
Karaciğer
Metabolizma
Karbonhidrat metabolizması
• Glikozun glikojen ya da yağ olarak depo
edilmesi
• Glikoneojenezis
– aa ve gliserolden glikoz sentezi
• Kan glikoz düzeyinin dengede tutulması
KaraciğerMetabolizma
Lipit metabolizması
• Şilomikronlar
– Trigliserid
– Fosfolipid
– Kolesterol
• Lenf dolaşımından jugular- subklavikular
vena birleşiminde kan dolaşımına
Karaciğer
Metabolizma
Lipit metabolizması
• Lipoprotein lipaz- karaciğer ve yağ doku
kapillar endotelyumunda
• Trigliseritler- yağ asitleri ve gliserol
• Karaciğer ve yağ hücrelerinde
• Yağ asitleri- trigliseritler
Karaciğer
Metabolizma
Lipit metabolizması
• Lipoprotein, trigliserit, kolesterol, fosfolipit sentezi
• Yağ asitlerininin enerji için kullanılması
• Karbonhidrat ve proteinlerden trigliserit sentezi
• Yağ asitlerinin doymamış hale getirilmesi
Karaciğer
Metabolizma
Protein metabolizması
• Plazmadaki aa lerden hücrelerde protein sentezi
ve depolanması
• Proteinlerin aa lere dönüştürülüp kana verilmesi
• Plazma proteinlerinin sentezi
• Albumin, globülin, fibrinojen
KaraciğerMetabolizma
Protein metabolizması
• aa’ lerin deaminasyonu
• Enerji kaynağı olarak kullanılmaları
• Glikoz ve glikojene dönüştürülmeleri
(glikoneojenezis)
• Yağ asitleri ve keto asitlere dönüştürülmeleri
(ketojenezis)
• Amonyaktan üre sentezi
Karaciğer
Diğer metabolik fonksiyonları
• Vitaminleri depolamak- A, D, B12
• Demiri depolamak- ferritin
• Pıhtılaşma faktörleri sentezi