Seyahatname 8

8/4/2019 Seyahatname 8

1/100

SEYAHATNAMESI 66Tsahravi fer ahfeza gasul otile ro alam al olu b ~iikufesile lalezar olurHala iikufesinin ravihasmdan adernin dtm ajn muattar ol ur Badehu~eyh Isa kam ii yuz sene bu gasul otun tenaviiI id iib defi cu idiib viizsene dahi rnuamrner olur Mukddema yiiz bes sene dahi ruuamrnerolrnusdu Ciimle miidded orniir ler-i iki viiz bes sene olub SultanBarkuk He Trablusu Sanl fethinde bile olub badel fetih maskati re'siDIan bu Beledi Ruvhibde rnerhum olub iizer ine Sultan Barkuk birkubbei ali bir tekye minayi kalii irisa etrnisd ir Ha l a iki yiizden miite-caviz fukaralart va rd rr Ciimle bu gasul rn avirlevi teresi gihi vcr ler Vedemet demet kurudub el degirmenden cekii b uri idiib h arrur id iibekmek iderler Gayet leziz n an i hosgi olub hakir teberriiken rerravii]id iib defi cu Id iib Hakka hamdi sena etd im

Hassai sabiGasul tohmunun ekm ejii yiirekde r ivhr ve kant kat idiib zihtrmarazma gayet nafidir Arnrna ekrnejii k aradrr Ve kahve ta'rn mdadrr

Seyh isa hazretleri viiz sene karni] bu gasul otundan gavr i bir sevtenaviil etmem isdir Nice kesif kerarneti :a.hir ve bahir ol mus u lusulrarrdtr Ve bu ahaIii karyenin ~ogu zaruret m.ahallinde bu gasulotun yerler vesselam Hasrlr kelanl bu gasul otundan azirn giimriikhasrl olur Ruyi zeminde bir diyara mahsus degildir in s Buhayredeolur Bu beledde bu sevir ternasavi ibr et numavi gor iib vine tur'a ilecereyan iderek

Beledi Lukunve

Beledi BiirkeYiiz haneli ve bir camili ahadtin kurradrr Andan

Beledi CeryunAndan

Beledi MuallefiAndan

Beledi Akiriiil Bestelkoniil beyzaKababita asrmda ehri azim imis Haiti asart binalarr diller ile

tabir olunmaz Bundan dahi ubur idiib vine tu'ra He cerevan iderek


2/100

-668 EVL1V A CELEBtBeledi Cinan

Zernaru kadimde bag ve bag


3/100

[ .\I

L.

.. . . .


4/100

. . -


5/100

'J.

'"J .i>"

., . . . . . r . .-'" i'


6/100

l


7/100


8/100

(,70 EvLlYA CELEBlmukayyedlerdir Bikavli Yunaniyan Hazreti Muharnmedin hicrerin-den ii~yuz bes sene mukaddem divarr Rumda Selarrik ~ehri kurbindekal'e(i) azirni Kavalada hakim Filikos oglu iskenderi Ru mi padisaholub Rum Arab ve Acemi ve Hindi ve Sindi kabzai teshire alubAcem padi~ahlarindan Dara Sahr Bajidada karib Nusavbin kal'esikurbinde Karadere nam maha!de Daravr bu iskenderi Rumi miirrhe-dim idiib iran zemine dahi malik oldu Dar:) Sahin eh il iyallerinMente se sancagrnda Darahiyye yaylasmda iskan etdirdi HaM 01 ka-zavr fezaya Dad.hiyye derier Andan iskender 01 mall ganayimle ikibin pare gemi ile iskenderiyye(i) Kababrta meliki melik Surid el in-den alub divarr Misrra velveledar olub Misrr i dahi alub Kibti m el i-kin boy begleri idiib Urbani csirra Rum tavifesin e tabi olubKibt ilcrcien rugerdan oldular Badehu bu iskender Mism Kos-tantaniyyedeki Ayasofva deyrine vakf eyleyiib beher sene Mrsrr-dan on altr kerre viiz bin altun cern olub Avasofva ruhJ::-anlarmanezurat giderdi Ta Hazreti R isa1et penahrn zernaru basaadetlcrindenHazreti Orner hilafetine gelince Kudiis ve Trablus ve Sayda veBernt ve Akke ve Remle ve Gazze ve Tine ve Dimvat ve Resid veiskenderiyve ve Mrsir ve ciirnle lehi deryada olan kthl.lar kiiffar iEfrenc Rumu um elinde idi Badehu tarihi iskenderi Kubrarrm sene595 tarihinde Denkrldrvanos ku-al yani Takvanos kiral tahtr kadimiolan Anrakivvede ve Haleb ve Sam ve Misirda olan ciirule nesaradanmilleti Mesih iol an larr ki rub nice bin keniseleri harab ve ycbab idiibgayet cebbar krrah dal oIdu Ve RUIn kayserlerinden put perest olan-Iarrn ahirkisi bu Takyanosdur Badehu katl etdligi nas,lr,Hann maltfiravanlarile derva misal asker cem eyleyiib iskenderiyye iizre geliibkendii ademlerinden iskenderiyyede :lsi olan Acile nam vezirin katlev-leviib iskenderivye sahibi oIdu Badehu akalimi Mrsirr harab ve vebabetdi Andan divarr Accrue bir serdarr gidiib Sabur Sah He cengi az.irnidiib Sabur Sahl katl ve ciirnle asker-in dendanr tigden geciriibSaburun chil ival in veciimle hazinesin Takyanosa gonderiib 01 maltfiravan ile Takyanos iskenderiyye kal'esin imar idiib 5.hir Takvanosvir mi sene kirah bedfial olub nahak kan dokdi.HHi karrlarrn cezasmgoriib bedeninin ve disler in in etleri dokiiliib miird oldukda ver in eKostantin Ferrrival krral olub iki vrldan 01 dahi miird olub verineKostantini Kiibra krral oldu Ahiriilemir dini Muhammedi aikareHikrneti Huda Hazreti Risaletpenah niibiivvetin sene 17 tarihindeMekkci Miikerremi feth Idiib Halid ihni Velid hazretleri yirmi binsahabe(i} kiram ile Sam hakimi Kayser Herkil iizre gorider iib biem-r illah kabzai] teshire alub Risaletpenaha miijdeler gitdi Resulii Huda


9/100

SEYAHATNAMEst 671Muhammed Mustafa dahi tekrar on bin muhafazacl asker gorider iibiclerinde Ann ibniil As dahi cehaletde iken huddam mesabesindeasker ile Kudiise varub anda kaldi Kudii sii Serif hen iiz Rum elindeidi Asker Sama vasrl olub Amr ibniil As Kudiisde tiearet iderken birgun bir diraht sayesinde istirahat hemen bir vrlan zahir olub Amrinvanrnda bir adem habalfid iken su'ban hemen herifin iist iirre hii cumidince Amr dal tirii keman olub su'ban ile cenk iderken nayimherif habdan bi dar olub gor dik irn Amr bir huvvei kebiri kat! etdiZakid adem Gazan kutlu olsun Bu marl sehmi kaza He i'vi kat!etdin Desti bazuna kuvvet devu vaf ir hasend etdi Mar miird olubmurlara nafaka oldu 01 haballid olan adem Amrden siial idiib Buhayye ile bazkeain nice oldu didi Amr ibniil As itdi Vallahi busu'ban seni lrelfik etm.ek istedi Ben bidar dururdum Scn i habdanbidar etmiyiib derhal tiz karIrk idiib dest berkabza idlib mara birhadengi kaza urub katl etd irn Sen dahi h erriiz habdan hidar oldundidiikde hu adem Amrin elin avajim bus idub hal hatrr sii al erdik-densonra herH itdi Ya kii Sen ne yerdensin didi Amr itdi BenMekkavivirn Kudiise ticarete geldim Cemii evkanrnda bir devecijiimiki olm adr Halim budur didi Her-if etdi Ben Mrsrr diyannda isken-deriyye chrinde sakin Ciice Semmaslm kim Kudiise ziyarete geldimHarndi Huda sen beni bu vrlan belasmdan h alfis etdin Sana niceihsanlar idem kim berrim hal~slma ivaz ol a Gel benimle iskenderiyyeehrine Sana iki bin sikke(i) Kababtta altun ve nice mal menal vehayme hargah kul ve krravas viriib seni mali ganayimle Misrra an-dan Mekkiye gonderem deyu vadeler evlcdi Amr dahi caruma min-net Ku dtisden on giinde iskenderiyye(ye) geliib haee Semrnasrn h a-nesinde mihman oldu Haee vadine hulf etrneviib ahdinden maaziyadeAmre ihsanlar idub bir kat libacei fahire ihsan evli yiib Amr ilehace Semmas sehrin teferr iicgahr olan arzai Mel'abiye crkub sevirternasa iderken h ikrneti Hucla ciimle pir ve civan cukan tobu oynar ..Iardr Bir tob cukfirrdari cikub geliib Amr ibruil ASJn basr iizre kararevledi Ciimle hurzarr meclisIer tacciib idiib alenl.i hayretde kaldrlarMeger bu iskenderiyye kavmi mabevnler inde de'hi kadimleri bu Irnis-kim her kimin basi iizre tob berkarar olsa elbette 0 iskenderiyyepadisahi olurrnus Derhal ciimle hande idiib Bu Mekkevi ve EbtahiArab melik mi olsa gerek deyu tebessii m etdiler Derhal Senl.mas Amribniil ASI hanesine gotiiriib i1mi iisturlab He Amrin taliin yokhyubgordikim bu Arnr MISlr sultam oluyor Tekrar binihaye malt f iravanHe on katar deve meta ile Mrsrra andan Hicaza gonderdi Amr kat'rmenazil ve tavvi m erah il iderek Mekkiye varub ciim le ahibba He


10/100

672 EvLtY A CELEBtgori~iib Iskerrder-ivve metalarm Hazreti Risalet penaha hedavalar ga~tiiriib 01 an Resulullahl rniisahcde idince e1 kaldrrub cehaletden ha-las olub islam He miiserref oldugu dem Hazreti Risaletpenah ciirnlesahabei kiram huzurunda Ya Amr Sana miijde olsun Fatihi isken.derivve ve fatihi Misrr Amrii arnrevn olursuz deyu Iskenderivve fer-hin Amre tebsir etdi Arnr dahi iskenderiyyenin abl havasin ve maltfiravarnri eshabi giizirie medh errnege basl adr Hazreti Risalet dahiciim le sah abei kirama Kudiisii Serif i Iskerider ivve ve ~11Slr fethiiciin iirnm erin tergib Idiib nice hadisi erifler buyurdular Ahir Hie-reti Nebevivven in altrnci senesinde Hazreti Risalet penah Hudevbivegazasr fethindensonra serdarr muazzam olan Ebuzer ve Belika ogluHatrb ile Misir meliki olan Mukavkise nameler gonderiib dine davetetdiler Bir kavilde melik Mukavkis Hazretin mektubu diirerbarlannbagrtna basub islam ile m iiyerr ef olub Hazrete Di.ildiil narmrida birkatrr ve Ziilfikar nammda bir krlrc ve Marye adlu bir car ive ve iicdahi Kababrta bintanlan cevarilerinden mefhan mucidat [1] hazret-lerine Zinrrunu Misr ii elci idiib mezkur hedayalar ve nameler Hegoriderdi Zinnun Hazrete hedavalarr vir iib cemali bakemali Resuf ul-lahr miisahede idince islam He m iiserr ef olub Hazreti Risalete he-kim hasr oldu

Derbeyanl fethi kal'e(i) iskenderiyyeCiim.le miiverrihinin kavli sahihi iizre boyle tahrir ve terkim

olunrnusdur kim Hazreti Risalet periah m intikalinden on sekizsene sonra Hazreti Orner ~~~. . , I # > J hilafetinde bizzat kendiileri Kudii-sii Serifi kefere Rum ve Frengi bedrenk elinden zorbazu He fethidiib badehu dart bin bes vii s far isti llravl ve dort bin azab piyadesileAmr ibniil A S l Mrsir fethine serdar idiib kat'r menazil ve tavvr rne-rahil iderek Ar is He Refih ruabevn in e asked islam vasil oldukdaHazreri Omerden kasid geliib name tilavet olundukda mefhumu k.e-Him NalllelU vusul iinde eger Misir hakine kadar basmissan viir ii iinAllah asan ide Ve illa kadem basmarrnssan avdet idiib Haridler iizr eVmman kazasma gelesin deyu name tilfivet olundu Derhal Amribniil As ahalii vilavetdcn sii al idiib bu Ari arzr Mrsrrdrr didilerHal [2] Amr ve Hazreti Omere Mrsir hakindeyiiz deyu kasid ile n a-meIer goriderub kendiisi Misrr iizerine azimet evl iviib Mrsir etrafmdabirkac pare kal'eler feth idiib andan iskenderiyye kal'esin rnub asaraidiib dokuz ay Illuhasara idiih cengi arim oldu Ahir Hicretin Oll do-

[I I Yilrhz niish asr (rnevcudat][2 ] Y ild rz niisha si (buk k )


11/100

SEYAHATNAMESl 673kuzuncu salinde Kavseride Herkil nam krrali lain miird oldujiu der ..yadan iskenderiyyede mahsur alan kiiffan Ruma gelince iclerinevavevla dtisiib 01 an kal'enin mancmrkdan miinhedirn alan yerlerindeciivusu muvahhidin yiiriiyii idiib Hicretin yirminci senesinin mahrMuharreminde yevmi Cum'ada kal'e(i) Cerm etabadr iskenderivyeisen gin abad feth olub guzati miislirnin malt ganayimi deve yiikile alubciimle sahabei kiram pay alub her ademe kirkar bin altun gariim etdiiiib sayir ernval erzak esara h'isabrn FettahuIlah bifiir Bu fethifiituhun meserret haberin Medinei Miinevverede Hazr eti Omere nee ..cab ile Amr narne gonderiib anlar dahi yirmi bin asker imdad gon ..deriib Eski Misrrr muhasara etdikleri bIada mufassalan masturdurVe iskenderiyye fethi hakkrrida bu ebvat de(n)ilmidir (Bevit )

l : : : k . w \ c_~ ~ ~ JDer beyarn hazayini menam mer'kabr iskenderiy'yeBu Iskenderivve nice m ii lf ikfi self destlerine girrnisdir Lakin hu ..

Iefaiirrasldin ki emiriifmiinlinin carvarr giizindir Anlardan sonra A li(E)meviyyun tasarrufuna giriib gavetulgave mamur abadan oIdu Ciimlemilleti Mesihiyye kirallarr tamaa diisdirler Amrna debdebei Emevivvu nme habet salabet i ve ciiyuii miislimin kol ve Iud viriib taraf taraffiituhlar idiib Kostantaniyyeye asker cekiib ishimbolda Galataiipanyada Romai feth etdikleri ahir kiiffart hakisart duzahkaran sahibf ir ar hiliye salik olub A l i (E)meviyyundan Abdtilrnefik bin Mervanaipanya krralr elci gonderiib Sarnda nameleri Abd iilrneltkf e} viriibname krraat olundukda elcii lain sureti hakdan gor irriib Abdiilmelikhuzurunda el getiiriib sehadet parm ajim kaldrr ub islam He miiserrefoidu Ve Abdiilmelikin makb ul mcrgu hu olub bir an melikin varrmdarimiinfek olmazdr Bu uslub jizr e Abdiilmelikin urukuna giriib isken ..deriyyede azirn kenzler vardrr kim diller He tabir olunmaz HazretiAden"'lden ve Ademi sani Nuh nebiden beru nice viiz mirluk selarin ..ler ve nice bin ulUmu ettaya malik keheneler rrrutalsam ile kenzIerdefn etmislerdir Eger beriim ilmime amel idiib bana itimad idersenilmim kuvveti He 01 define1eri cikaravrm Kabzai tasarrufuna alub 01malt firavan ile havrar hasenatlar evleviib cemii cihan padisahlarriizre ceri cekiib ihtida hpanyamn ilin vilavetin harab badehu Koso'tantanii yebab ve hanelerin tiirab idiib andan dahi nice bin def irrivemalik olub ciimle cihan sahlarm gasiveberdus eyle kim ta ila yev ..

Evliya yelebi 10 - 43


12/100

674 EvLl\,A (ELEut

m ilkrvarn narm gamIn yad olub tevarihlerde dasitan olasin d idiikdeAbdiilmelik gayet tama'k ar adem idi Bilmezdi kim elcif i) lain isken~deriyye (i) harab idiib desti kiiffarlara vir e Abdiilmelik hile fcnnindesafdil idi Elcinin islfim a geldiigiine itimad idiib Saml Serifden islarmca'Ii elcive bukadar bin asker viriib kat'r menazil iderek Iskenderiv-yeye geliib bibak ve btperva Ayinei iskender olan menan ilim kuv-yeti He m iinhe d itu id iib Ayinei iskenderi aldi byle ayine idikimderyadan Iskerider ivve iizre bir diismen gelse ciimle gemiler ayinenioatesi tabmdan ihrak olurdu Ve cii m le deryada siriaver lik iden kest ilerniimayan olurdu Boyle trlsrrm azim idi Hal temeli aikare dururMaymuncuk Kavasi derler Kalvon Iirnarnrrm agz,]ndadu Bir muhalifvire vaki o lm ajim bazr gemiler limana girerken 01 rnavrnuricuga gemiisabet idiib pare olur Kal'eden alarga gitmek gerek Gavet ihtiraz la~zirndrr Badehu 01 mer kabt menardan krrk m ilvon mal cikardr Huhlsa(i)kelam kirk giinde nice yiiz define feth iciiib curnle malt hazaini ge-m ilere doldurub ehri iskenderiyye(i) cabeca harab idiib kendiiyetabi 'olan asker ile kest ilere siivar olub azmi canibi divan ipanyadeviib gitmede Beri tarafda amda Abdiilmelike bu haber rniinakisolub halife vaf ir teessiif cekub kendiiyi le vrn etdi Ve beynelhalkermsar olub siirur sadmarrdan beri oldu Amma ci faide Ahiriilmiriskendertyyenin miinhedim olan yerlerin tamir ve terrnirn ime fermanevledi Ve nice mali f iravan masruf idiib ala rajimiil a'da evvelkidendahi abadan ve diirrii beyzasa m iin evver krldrlar Amma dahmeiiskender yok Ve mutalsamatt Dcllike ve ala vi matr Surid kehene vekenzi Misravim yok Ve ayinci iskendcr de nurdan eser yok Bu haliizre iic sene miirur idiib ve dord iin cii esnede Ipanyaya malt defayinile firar iden elcii lain eiimle kiiffarrn ianetile 01 malt defayin Hehpanyada u~ kerre viiz bin asker cem idiib bila hisab kesriler ilebir gun Iimam Iskenderivvede lenger endaht idiib derhal tasra ciinu-du cinin dokiib alelgafle kal'e (i) iskenderiyyeye istila idi.ib kabzai ta-sarrufa alub kamil bir sene ikamet idiib m ukadderna baki kalank iirruzlarr feth icliib biHihisab m ali Karuna malik oldu Bed tarafdaAbdulmelik Sam dan dervarnisal askeri b ipavan ile hurue etdiigiinmel'un elci krrah lain tantanai muvahhidin geldigin istima idiib ciim lemalt dcfayin(i) kestilere lebberleb idub irebildiigi yerleredek ciivusurn iisr ik iri ile Mrsrri ve etraf kura ve kasabatlan nehbii gare t idiib is-kenderiyye iere ibret rrii m a muta lsarn atl arr ve acibe ve garibe asarlarthcdm idiib gemilerle ipanYlya firar etdi Hala Ispanva 01 malt fira-van He mamur olrnusdur kim bir sehri azimine Medinei Kiibr a vecanibi garbda bir schr ine Kurtuba ve bir ehrine Tanca derier Has-


13/100

SEYAHATNA,l\,lESl 675r-eriilmirluk sehir lerdir Bu ehirler marnur olub Iskeriderivve 01 rah-neden harab oIdu Amma vine ha.lfi nice bin ibret rriima vacibtissevralfiyim.at fisarlart za.hir ve bahird ir kim. bir sevadr muazzam kal'e(i)diirru beyz asadlr Badehu Abdiilmelik bihad bipavan askeri islamile iskenderiyyeye dahil olunca gorduler kim te latturnu deryadankenara diinlu kesti gibi tarmar m ekaru muru mar haneharab damve b:imlan tiirab ahalisi nan firak ile kebab olub haki meze lletdebitab yatarlar Hemen Abdiilmelik ferman idiib yedi sene iskende.riyye rab ts rudrr Diisrneridcn intikam alm ajia azimct eyledim deyiibbir senede deryamisal asker cern idiib iki bin pare yelken ketilerlere [1] Ispanva divarrnda Medinei Kiibravi ve Magrib Zemininden Kur-tuba ve trice n ice viiz pare ehirleri feth idiib icine asker kovub kab-zai teshire aldi Ve ganayimden iic bin sandrk altun sarf idu b isken.clerivve ve Saml Serifde Camii Umnliyye(i) Cermetdbad evledi Hal:ihpanya divarrnd a iimmeti Muhamm edden kalan Miibtecel taifesiAbdiilm.elik askerinden kalan ricalullahdtr Andan vine 01 asker ileKostantaniyye (i) feth idiib sulh ile beher sene beser kerre viiz binaltun haraca kcsiib ciirnle askeri islam salirnin ganirnin iskenderiyye(ye) dahil olub kamil yedi sene Abdiilmelik kiiffan hakisara gozacdrrrmvub i'lin vilaverin ve sair kiiffar krrallarrrun divarlarrn harabyebab rntisr ik in in cigerlerin kebab evleyiib ciirn le islam asker ve sairiimmeti Mub.a mrued rnalr gariavim ile bay oldular H:ila divan Arab ..cia darbrrnesel olrnusdur kim Sana bir i~ iderimki EmeviyyundanAbdiilmelik kafire ermernis oia deyu efvahi nasda giiftugudu r Badehubu Iskenderivve nice miilliklar destine girub ve Tahir Beybars hila.fetinde kiiffar vine istila idiih vine Bevbars isrib las idi.ib nice kerre(Ayet) .},:ill .).,..1),~ 1 " > . 1 $1.). Bu eski Tahtelkal'e kar han esin nice mii ..Iuklara hibe idi.ib bir alma ve bir verrne ve bir krr madrr kim akhkasrr bu k:ira havrandir ... . . . i : . l f J.~-(:I Faili muhtar Allahm iradcti eze-liyyesi bunun iistiine caridir kim !S~i. ...lIJ ~ 1 _ ' ; t' ~;u JI... (Beyit)

Bozulur nice bin isler diiziiliir nice ciimbiislerBu karl biilacebdir buna olmaz kdrger peyd( a)

mazmununca bazart di.inyada bu gline kar o'lrnadadrr Badehu sene562 tarihinde A l i Abbasiyandan Elmiittaki Bil lah Misrrdan yiiz binaskere Esediiddin Sirk Ghu serdar idiib Gazze iizre gitmede ve SarmSerifdeu Sir Kfihuri arnrni zadesi Sinayi ve Nureddini Sehidin bira ..d.erzadesi Salfihuddin Yusuf bin Evvubu Samdan krrk bin askerle is ..kenderiyye iizerine serdar idiib Misir ve Sam asked bir vire geliib

ll] lKe~tilerle) olacak.


14/100

676= EVLIYA CELEBlr:Askalon ve Yafa ve- Dimyat kal'elerin Frenk elinden halas idiib an ..dan Iskenderivvef i) Addud Devle elinden basulh feth idiib SarndaNureddine miijde gonclerdfler Badehu Salahucldin ibni Evvub isken~deriyyeye hfikim olub 01 sene Addud Devle Frenk kafirile yekdil~ .olub Salahuddirri Iskenderivve iere ruuhasara idiib ahir Salab.uddinsulh ile Addud Devle veziri Savere rniisavere ile viriib her sene an ..lar dahi Salahuddine el'liser bin altun viriib Salahuddin Iskenderiv ..ye(i) vine A l i FaU;;;i~den Aduda virdi Adud dahi kendiiye imdadagclen Frenge Iskender ivvenin nrsfm viriib 01 sene Frenk Misrrda istila-idiib M)SIr icre Frengin bir ha.kimi zabt iderdi Ta ki sene 564 tari ..hinde her tarafdan kiiffarr duaahk ararrn imdadi kiillisi eriib miilkiyyet"ii-;-reiklimi Mrsrra mutasarrrf olub iskenderivye (i) hod evla bittarikcavi menas idindiler Ahiriilemir sene 915 tarihinde bizerii sim vebifrddai nim virmeden Cerakese padisahlarrndan Sultan Gavrii bidogri bazari felekde Urnmii Diinya olan Misrrr Ziileyha ves YusufileMisrri istira idiib eemali kemali devletine magr ur olub akalimi seb'aehinahlarma destdirazltk etdiigiinden maada hadimulharemeynii ..erifeyn iken Sah ismail nam iran Turan ahile muamele idiib on ikibin alaca ahrec atli silahor ciindi ve on iki bin pivade tiifenk endazciindi imdad gonderiib Crldrr sahrasmda Sultan Selim Ham Evvelaskerile bizzat iki sah birbilerine mukabil olub vehle(i) ulada Aeemaskeri galib olub A li Osman miinhedim olmak sadedinde iken yeni ..ceri agasl Avas pasa taraftndan iic yiiz pare balvernez toplar zencirHe memh1 iken ciimlesine bir fitilden :he idiib Kizrlbasr bedmaas biayl evbas olub baslarrn piyade verricerivan dendam atet~bdan ge..cirrnejie bezli himmet idince vedi saat germagerm cengi iran Zeminve harbi ciivusu Kayser zemin olub bizzat Sah ismail yedi adem Hebazan arsai Crldirdan bir rnugevlfin crldrrmadan vila yeti Kazvine firaridiib ciimle orduyi bazarm ve aHitl nakli tarab hazinei din arm vag.ma ve tarac idiib ciivu su muvahhidin ve m iislim in malt havaric ilegedal ari bay oldu Hatta Sahm Tach Harum hatunu biseri desti as-keri islama giriib Selim Ham iskender zafere teslim idiib anlar dahiriayeten Nekadar ise haremi ~ahdlr deyu ii~ yiiz re's eevarilerHe Nisancipaja Tac zade Cafer Celebive emanet virdiler tS!lIl) . s ~ ' . . 1 .! Selim Hanternasa iciin cenk bazarr sahrasrna varub goedikirn ciindii miinhezimimaktuliin ~ogu Mrsrr askeri Hemen 01 demde etek dermevan idiibbisrrril lah ile .r,.,J.l o S ) , , & ' ~I_jl\.:;..; deyub Crldrr sahrasrndan mansur mu-raffer ve salim in ve ganimin avdet idiib Kayseriyye canibine tevec ..ciih etdiikde Saha t5bi olan ZLilkadir evladlartndan Mer'Is [1] haki

I I I Yildrz niishasi (Mer a~ )


15/100

SEYAHATNA.MESt 677mi Alaiiddevle devletine magru r olub avende ve revende asked neh ..bii garetden hali olmadujiu SeHm Hamn mesmuu hiimayunlan olubvermis bin asker He Ferhad pasavi Meras iizre irsal etdiikde Alaiiddevledahi yiiz bin Tiirkmam bidin ve bigiiman He Gokstin vavja strrd a ikiasker kemakan yedi saat cerigi azirn idiib hiernrf llah Alaiiddevlemiinhedim olub binefsihi vetrnis yedi begler iile kelleleri ber cida mallganayimleri He tahtr Kayseriyyede huzuru Selim Sah a getiirub sera-perde oniinde tobu ~ukan gibi kelleleri galtan olub Alfidd evlen in dortveled basr ve vermis aded bakrvver iisevf olan mirlivalan ile Alaiid-devlc ve gayri beglerin baslarm nameler ile Mrsrrda Sultan Gavriyekondiirler iizre gorrderifiib vasrl oldukda name krr aat oIunub mef-humu name birki islam askerinden olub miicahidi fisebilullah ikenzirihiikrnunde kutauttarrk Meras hakirni Alavi bidevle rehzenlik idiibvacibiilizale olrnagm 01 gfme esirramn haklarrnda (Ayet) ';")H r ",;ll J.b t!:'li~l.lI",:,,) . . li .. . lJ . I. ,l I _ , .. . ll i fermanrna imtisalen ciirnle esirras lle kat! olunub erle ..rinden ibadullah halfls oldu Senki hadimiilharemeyn olasrn Krzrlbasrevbasa imdad etmek la~lllo Muhammed! degHdir imdi mezahibi erba ..adan desrimizde hiiccet vardrr Burhanlar ve habli metin fetvalarvardrr Vaktine hazrr 01 Evvel bahari hucesteasarda seninle insaalla-hurrahman bazarr Mrsrrd a bir cenk bazart ideriz Vaktine h azrr 01deyiib sene 921 tarihinde Beldei Tavvibe yani Kostantaniyyedenderyamisal asker He Uskiidara crkub k at'r menazil ve tayyi merahiliderek Haleb kurbinde Merci Dabrk narn sahra ki Hazreti Davud alev-b isselam ile melik Calfit cenk idiib Calutun miinhedim olduguMerci Dabrk sahravi bipavandrr kim bu cenk hakkrnda aIatarikuI ..krsas Cenabr Bari habibine btl A),eti nazil etmi~dir ~'.&I ..~ \J . : . _ , l ~ :>Jb .r;Jn assr katn n iizul etmisdir Selim Han dahi bu vadide seksen bintniikemmel askeri cengaver He Sultan Gavrii iki tkerre yiiz binaskerile miinhedim idiib Gavri Sultan cenk gavrm a varub sultanlrgr01 mevdaru marekede brragub Halebe andan ISarna andan Misrrafirar etdi Sclim Han Mansur ve muzaffer Sarna gellib mesta fermanidiib evvel baharda MISIr iizre miitevekkilen ala llah deviib adaletiderek Arzi Hasan ki Kative ve Ummiilhasan c;oliidiir 01 hamunu SelimHan yiiz bin asker ile ubur idiib Bitlis [1] se.hri fezasma vardikdaAbbas daglar i kemingdhrndrr [2] Sultan Gavri yiiz bin kiiheyl siivarve yiizbin piyadei pasiivar tiifenk endaz varar ile alelgafle Ali Osmanaskeri iizre koyulub vakti seherden ta vakti gurubadek cengi sultanive neberdi hakani olub ahir Gavri askeri iizre ahsam olub dendarn tig

[I] Yl ld l 1 : niishasi (Belois)[2] (kemingah .d l r )


16/100

678 EVL1YA CEIEBiHe kelleleri galran olub Gavri dahi gururundan bu cengi aub iere birseccade iizre biser' cesedi bulunub dan gur urdan dariilbevara uburidiib Gavri eeel gavrma erdi didiler Neticei meram balada SelimHan in Mlslr fethinde alelihtisar tahrir olurrrnusdur Hulasaf i) kelarnSelim Han altrms adcd musaf cenginden sonra Misrri feth idiibsabik an Gavri veziri ve Kerna! pasa zade Ahmed Efendii kadraskerhakirn nasb idiib kendi.ileri yirmi asker ile bin pare gemiler He NiHMubarek He cereyan iderek Reside varub andan ber ve bahirdenasker ile iskenderiyye kal'esin muhasara idiib 01 an icinde mahsurolan asakiri Cerakesan hizan El'aman Ev giizide (i) Ali Osman deyiibmiftahlarl Selim Hana basulh virdiler Sene 923 tarihinde isken-deriyye kal'esi desti Cer akesi nakesden Selim Han fethidir ink)raziid~devran desti A l i Osmanda miiebbed ola .Amin bihiirmeti Sevvidtil-mirsel in Badehu Selim Han tahrir idiib Misir eyaletinde iki tujilusancak beg; tahtr idiib derya kapudanlarmdan Kara H'iisarn pasavasan cajii ihsan idiib ruvi dervada dort pare k adrrga ile Malta veyollarm ve eyaleti Misrrda olan lebi derya kal'elerin limanlarm m uha-faza etrnejie mernur idiib eyaletinde ciirule kuralar iltizamda tahrirolunub kuralari olmamagile tarafr padisah'iden hassi hiimayunu mahbemah birer Mrsir kise Misir divanmda olmak ferman olunub halikanunu kadimi SeHm Han uzre beher sene on iki kise alubiki pare kadrrga He kapudan pasa ile sefer ei_ib her sene isken ..der ivve Hmarnria lenger biragub hiikiim ider Ve Ebukrr Iirnaruve Iskenderivve Iimaru ve Eski iskenderiyye limanma lengerbrragan kestilerden hirer altrn liman hakkr alur Ve hac bazarve muhtesib ve tershane neferatlan ve yuva kackrn kale vebalrk dalvanlari ve sehir subasrlrjn ve ciirnle salb siyaset basmakasmak ve urmak ve tutmak anrn hiikmiindedir iki viiz levendatHe daima kaim makamii htikurnet idiib senevi badiheva vecurum cinayetden on rrnsr i kise dahi hasrl ider Ciirnle yirmibes ve cebri noksan otuz kise hasrl olur sancakdir Zir i destihiikllmetindeki kuralarda timar ve ziamet yokdur Ciirnle iltizambelideleridir Alay beiH ve ceribasr ve kethiida veri dahi yokdurAmma Asitane kapu kulu serdarr ve ycncerii Misrr serdarlan var drrVe Mrsir vezir i tarafrndan bir agaYI zl~an iskc1e basmda giimriikemanetinde miistakil kakimdir Amma salb siyasete karrsrnaz Ancakken diive miiteallik olan esvalara hiikumet idiib ayende ve revendegemilerden orii er'i giimriik alrr Beher sene pasasm a viiz eHi kisemuhasebe vir lib iki kise ehli vazaife ve eimme ve hutabaya ulufevirub ilt izarnrna mahsub olur Amma bazr viizera iltizarn ile bu gii m-


17/100

SEYAHATNAI\1ESi 679riigu virmeyiib ademlerinden muterneddnalevh ademine emanetenver ir Hikmeti Huda giimriik ziyade isler ve agaya hizmeti tah trrrd ayevmiyye onar gurus vazife ihsan olunur Ve pasa iizre bu giimri.ikmidden seksen kisive hisab olunub kula mevacib vcrir Zarru nef iciimle pasanrndrr Ve aganln konagi mahzenleri Sinan pasa evkafrdirBeher yevm ikiser gurus k irasr pasa iizerine mahsubdur Hakir Mr-srrda oldukda efendirniz agalartn muhasebesirie bu ahdi kemter igoriderdb iicreti kadem birer kise aldijirmrsda vaklft esrar oldujiurnuziizre tahrir olurirnusdur Ve giimr iik h uddarnlar r yehudi ve ru [1]miisl im harumalin ciirn le verrn is neferdir Bunlarrn dahi vazifelerigiirnr iik hasrlmdandir Aruma gayet miistak im adenl yeridir kim ve-zirine nafi ola Zira gayet hile goti.irur Ve agavatlna bir avayid dahikal'enin haricindeki varusun arzr h alive olan yerlerin pasa agasltemessiikatile bevi olunur Pasava bundan avid [2] ve faide yokdurVe bu giimriikden iskenderiyyenin hes aded kal'esi ve Ebuhur kal'e-si neferatlarr He ciim le bin nefer kuJdur Sen evi kirk kisei rrusr igiimr iikden u lufe ahrlar Bakisi pasarrm.drr Bazr mevsimde Frenkgern icr i ge liib iki yiiz kisc(i) mrsr i ha srl olur Ve bir hakimuerdahi iicviiz akce ser ife kazadrr Lll erna mabeynlerinde sitti evvelindetahta basr mansrbdir Senevi ber vech i adalet virrni bes kise h asrl olurAruma ancak lebi deryada Ebuhur namrnda bir kal'e nahiyesidirAndan gayri bir verde kura ve kasahatda alakasi vokdur Meger ta-raft padisah iden bir kaza dahi ilhak ideler Hernen bunun mahsuliiehri azim. benderi iskenderiyyedendir Beher sene ii~yiiz dort viizpare Frenk ve gayri gemiler badban m acub murgu derya gibi ucubIimam iskenderiyyede lengcr endaz olub meks iderler Daima davaniza eksik olrnrvub kadiva mahsul h asrl olur Ve yedi kir alrn balvoz-Iarr vrrdrr Biiviik kal'ede Sinan pasa hanlannda sakin olurlar

Evaafr ekiili cirmi kal'ei iskenderi KiibraBu kal'e(i) iskenderiyye(i) deyriyyenin limaru krbti iizre ismi

Secencil ( ~~~) idi Badehu iskenderi kiihra ve iskenderi Yunan bun-. . . - .da sakin olub taht Idiridijii iciin iskenderiyye didiler Arnrria Rumtaifesi Makdorrvai iskender dirler Lisaru Efrencde Galolniyye dirIerAkdeniz sahilind(e} Misrr ceziresinin inlalinde cezire var bir bur un-da vaki olrnus iki canibi birier pare barca kalvon ahr Iimam azirn-lerin ortastnda bir koe ucunda vaki olrnus sekl! ruuasser yani oriar

[l J Fazladn[2 1 Yildiz niishasi (ayide)


18/100

680 EVLtYA (:ELEBtkoe seddadi binayi azim ve seddi iskenderi metin k al'e ibahiYl mislin igrn hasm hasirrdir Sirnali vrldtz canibi garbi ve cenub caniblerici.imle Bahti Ebvazdrr Amma canibi ark1 ve krble tarafi ve inbatriizgarl tar aft ciirnle fezadrr Tur'ai 'Nastr-ivve kenarlan serapa giilgiilistan nahlistan bostan hadikai ravzai Cinan misilli gavranlardrr

Kal'ei Iskenderiyyenin dairen madar , cirminbeyan ider

Evvela Babi Resid kal'esinin canibi arkisinde bir riikne vakiolmus iki kat dernir Lkapuyi aUdir kim guya kfihu Demavend babr-dir Bu kapudan iceri girerken iki adem (ikiki adem) kaddi ba.lakal'enin sol canibinde beyaz I,;arkue mermeri ham uzre celi hattilebu tarih makbud olurirrrusdurU : : A 1 i)~ ~ p..)1 1 " ' " J


19/100

SEY AHATNAMESt 681a varmca tahrir olunrnusdur Bu rrassr katrdan a~aglda

tahrir olunrnusdur Ve Babi Sidreden tasra vine hendek kenarrncakal'enin rnetan et iizre b ina srn sevir temasa iderek vine inbat ruzgartcanibine bin bes viiz adim gidiib Bureu Kebir dimekle maruf birseddi kahkaha misal bir seddi iskender kullei bihemradrr Bir kosedevaki olmusdur Ant ubur idinee artik hendek kenarrnca eanibi garbaazimet olunur Ta lebi deryaya varrnca i~ kal'e burnudur Yedi viizadimda varrhr bir i~ kal'e kosesid'ir Lebi dcryada bit bureu azirnkal'edir kim ciimle iskenderiyye kal'esirrin ruhudur Sesh arie bina vakiolmusdur Ustad miihendis var kuvveti bazuya getiiriib oyle icrayimar ifet etrnis kim hala beni: Adem oyle bir sengi har ie ti~ urrn agaacizdirler Ve deryaya bir mil mikdan bir burun gibi giriib canibierbaasm muhafaza idiib kurudur Ciimle esasr derva iere kirrmzr so-maki siitunlar iizre mebnidir Ve kadirga Iimarun muhafaza etsiini~lin ciirnle kolomborna ve ~ayka ve balyernez toplar bu ic kal'edeciirBu kulle dibinde atlarrrmz vedege alub deryada yiizdiirerek biz kal'ekenarma ubur idiib icer i limana dahil olub vine piyade kal'ei sevirternasa iderek lebi derya He hendeksiz kenar ile kumsal iizre giderekNilden gelen Nasrr ivve tur'asrrun kal'e dibinde deryaya mah lut 01-dugu verde teferrucgah havzu azimler ve soffalar vardrr Bazr gurebahavuzlarda gusiil idiib carnesuvluk ider Bazr a~lkan rnasukrvle deryamaliki var siriaverlik idiih bilfivasita koe ve kueag alaeak bir cavisafadrr Bu havzlarr ubur idiib vine lebir derya ile kaduga Iimarukenarrnca ic kal'e burnundan bu havuzlara gelince karnil bes viizadrmdir Andan vine lebi derva ile kumsal i.izre karavel canibine be~viiz adrm gidiib zebi derya tar afr temam olub Sa'd Vakkas burnunagelir Bu dahi kal'enin bir kosesidir Bureu Ahzar dcrler Bundan orekarayel canibine kal'e yakdur Ci.imle varusdur Kadrrga lirnan rdrrBu iki Iimarun ortasrna varusu iskenderiyye vaki olm usclur Giirrderigune mamur abadan ol macladrr Amma kal'e ka dirn ici harab olubahalisi tasra varusda binayi cedid sar avt alHer ve suku sultanilerinetmededirler Ve kal'enin kadtrga limant kosesinde Bureu Ahzardidiklcri kullei azimclen yine ark canibine var us kenannca yahnkatserarned kal'e divarrdrr Varus ile kal'e divan mabeyninde vasialcak hendek vardrr Bu hendek icinde Nilden gelen Nasrr ivveturasinm bir kolu dahi ehr(i) sakvitdikden sonra kal'e Iskenderivvedivarmm temelinde demir kafeslerden tasra cikub hendeki azim iere


20/100

682 EVLlY A CELEB!cereyan iderek Burell Ahzar dibinde kadrrga [irnan ma mah lfrt olurCiimle var us ahalisi suyu bu halicden ahrlar Ve sehr i iskende.r ivverriri altr serapa sadr an c n aksr bdlrrie bolrne su vol larrdjrVe seh ir iere zernaru kadimde bu su yollan iizre yedi bin kuyudurHata ii~ bin adedi a~ikaredir kim her sene Buhayre kaifi ii~yiizaded slgularile gelub mezkfir k uvulnrdari dollablarr slglflar He deve-ran etdiriib viiz elli aded sarruclarr ciimle Nil suvu ile leb berlebidiib kadrva ve pasa agaslna ve beg kerhiidasma ve yedi boliik aga.larrn a ve altr aded kal'e dizdarlarma kilif avayidlerin veriib divamMrsira vardrkda iskenderiyye(i) rey etdigiy~iin mid maldan kirk kisemall muhasebe kesdirir Bu iskenderiyyeye NiIi Mubarek suvu iki ko-nak verde ta Rahmanivve karvesi yanmda Nasrr ivveden geliib ehriIskenderivveve tur'a He gemiler gelub gider Ve halic kenarmda birkasrr vardir Her sene 01 kasirda Nil kesimii olub cadrrlar ile ciirnl eahalii iskenderyye haymelerin kurub avsii isret idiib sehr i iskende-r ivveve NiH i.i~ verden akrdrrIar Azirn ternasagah drr ve azirn hayrat ..drr kim hilla bu havrati bir padisah etrnege kadir degildir vesselamVe bu mezk ur Bureu Ahzardan kamil yiiz adrm ark eanibine gidiibSa'd Vakkas kullcsi dibinde Babi Ah aarf m ) imal eanibine varusameksuf !ki kat hadid babt illilerdir Tasra kapu ornin de bir goz kargirbin a cisr ile uhur oIunur Zira hendek icrc Nil cereyan id iib kal'edivar m doger Ve bu Babi Ahzardan vine hendek ken armca urkeanibine karrril bin viiz adrm gid iib Babii! Bab irdir Kal von Iirnarucanibine nuzrr ik i kat :Ui demir k apu lar-drr kim bu kapu larm vasiligive aliliiH bir kal'e bablannda yokdur Gaver mehib vasi kapulardirHer kanatlarrn alessabah onar adem gii cile acar lar Kaddi virrni beserzirfidrr Ve tasra kapu kemeri iizre carkuse beyaz mermer iizre kuf ihatta karib hir hiisnii hat ile btl tarih merktlmdur" . . : u , i~~~_rl ~ .._~ \


21/100

SEL\HATNAMESI 683

deryadan miinhedim olrnus yerinden icer i gir iib kal'en in bure bar u-Ian iizr e ubur iderek sark eanibine kamil besviiz hatve gidiib 01 rna-halde islam_bolda Atmevdarundaki gibi carkfise bir d ik ilftas var drrNicesi dahi rniinhedim olub tUrab iizr e paymal amudu mi.intehalarvardrr Bu alavirnat arnu dl ara CarudiiI 1viii'tefiki derler Sii levrnan pev-gam.ber asnnda trlsrmat ol magrvctin bin a ol.u nrnu s ibret ni.ima a s a r -Iardrr Bazr alavimatlarr Ya'mir bin ~eddedi bina etrnisdir Bu dik ilrtaskurbinde Bi'riil Mubsrt nam bir u b i hayat kuyu var drr Mahr Tern-muzda guya vah pare dir Nu iden erbabi atsana hayat ver ir Ehli be-Iedin sahibi tab alan zurefalan ekser iva btl Bi'd Mu bsitden n us ider-ler Mutedil bir abt nabdir Netice(i} m eram bu dik ilitaslarr uburidiib krble canibine dart yiiz adim gid iib andan vine kal'e divan iizrecrkub krble eanibine kam il bin adim gidiib bedenlerden a~agt deryabir minare kaddidir Ntsfl karadir Badehu vine Babt Reside geli.ibkal'e(i) iskenderiyye(i) b itternarn piyade deveran eyledik Bu hisabiizr e kal'e(i) iskencleriY~ie daire madal" on bir bin ~;edi ynZ adlmdrrAmma gayet siirat iizr e saatde germe adrml anrmsdrr Ve tasr a katkal'esi serapa sagir ve kebir eiimle yiiz vetrn is bes kulledir Yet misbureu azirni birer kulle misaldir Zemam kadimde bu kulleler iizr evetruis bin adem n igchbarrlrk idiib nakusu geberge ve kusu hakan i-lerin ~alub muhafaza iderlerrnis Hala vermis bure iizre saravi al ilerve divanhaneler vardrr Ve bu vetm is burcu metinlerden maadakal'enin on kaesinde on aded seddi islender bureu azi.mler vardrrBala icinde beni Ademler sakinlerdir Ve bu zikrolunan tasra katkal'eden iceri kati dahi eiimle viiz vetrn is musan na seshane ve mu-karnezli ve bid bid kinde gfmagfm rnii devver m evz un scram edibretniima kullelerdir kim iistadi benna bir k ull.ive hare erdiijii ru ar i-feti bir kulliye etmemisdir Netiee(i) ke larn kal'ei iskenderiyyeninkara eanihini iki kat divan ve derva canibinin b ir kat divanndaciimle iicviiz altrms aln kulledir kim giin basina bir er burcu seram ed-lerdir kim ruvi zemin seyyahan ve miiverr iharu mabeyninde boylemeshuru afakdlr Ve hakka ki aynelyakin h asrl etdigilniz dahi boyle.dir Ve her kulle mabeyninde v ir m i beser bedendir Bu hisab iizreiskenderiyyenin iki kat kal'e divan bedenleri cii ml e bedendirHer bedende her seb birer dideban nigehbanhk iderrnis Ve bu kal'-enin deri divarlan olkadar di.irrii beyzasa hevaadrr kim gilya bir d iir-rii vektadrr Berren ve bahren viiz m il verden ve iki menzil verdensernsi ate~tabda sa'saa urur Hala bir eanibinde r engi ruvi divara gu-bar geliib rahendar olmamrsdrr Ancak Iebi deryada esas d ivara rah-ne geliib miinhedim olrnusdur 01 dahi el li :::irat m ekki kadar ver drr

,


22/100

684 EVLiYA CELEBtArnma seksen seneden beru kal'e icindeki hanedanlar harab errder-harab olub kal'cnin ~irnali canibinde iki liman mabeyninde bir cedidehri miizevven olmadadrr Ve bu kal'enin cir mi ekali ve esas binasipoyrazdan lodosa tu lan] vaki olrnusdur Mesela tuli Babr Re~~denIckaleve var'mca uzun vaz'r esas olunrnusdur Aruma Hazreti Ornerhilafetinde Arnr ibniil A s feth etdiigi mahalde ve A l i Abbasivandave A l i Evvubivanda ve Ali Emeviyyunda olkadar mamur abadanbiildan imi kim iki bin altrms mihrab ve vermis yedi bin hanegi(bi)minnet var imis Kal'eden tasra olaru [1] imaratt tarif ve tavsif-den rniiberra imis kim Iskeuder ivved en haLl Reside on iki saatyerdir Kat errderkat sara vi aliler ve hadika ve gavtanlar imis Velebi dervada bir karis arzt halive vok imis Ve canibi garbisi kezalikon ik i saat Iskenderivve (i) atika varrnca sutuhdan sutuha ve darnubamdan dama h urus pertab iderek dame girtftar ol ur-mus Ve ktblecanibi kezalik on iki saat Demenhura varrnca Nasirivve turasr sahi-Iiride kat enderkat saravl ar ve ravza i cinanlar irnis Ha.la asarlar(l) bi-nalan rriirnavarrdrr Ve derunu kal'ede virrni bin dekakin ve iki binsahnnc abl Nil He leb berlcb ve iic bin cahr r n a var imi Ve yiizvermis harnrnam ve iki viiz tekye ve yiiz ell i hane ve vedi verde be-zaeistam ve ii~ verde Mel'abe Mevdam ve yedi verde esvak mevdaruvar irnis kim Arnr ibniil As fethinde Hazrcti Omere bu min val uzrearz olunub mali gazadan bin u~tii['ii beyaz yiikii zerli haIis ve sairzikrvrnct akrnisef i) fahire h ed ava gorider ildi Amma

ilahazel'an kal'e derununda bakryyetfilimar olanasar l birralarr beyan iderBabi Residden iceri sekiz viiz hane ve Babr Sidre dahilinde ii~-

viiz hane ve derunu kal'edc ik i vii z hane ve Babr Balricden icer ivedi viiz hane ve iicviiz seksen diikkan ve yedi han ve bir bedestanve cabeca milkinden feragat etmeviib civartnda bir ferd kalmrvubeba an ceddin irs He ke n diive intikal iden hanedan sahiblerindenii~ viiz mikdar haneler dahi vardrr Ve

Kal'e i~inde mamur kalan imaretleri beyan iderEvvela Babr Residclen icer i Sevvid ibrahimi Dessuk i Camii tah-

tan idir Ve bir minarelidir Andan ote vine ulu vol iizre Camiiis Saf-van Sekiz kademe ta merdiiban ile ~lktltr bir irin camidir Yirmi

]1 ] Y lld lZ n iish asl {clan}


23/100

SEYAIiATNAMESt 685seramed mer mer siirun iizre bina olunrnus tavanh camidir Ve hare ..minin canibi erbaasmda on ii~ suturidur iki van ve bir krble kapu-su vardir Bu kapu ii:zre tardrr Amma hattl mahllit oImagile tahrirolurimadr Ve iki m ihr abr vardrr Amma minbere mutrasrl olan mih ..rab yek pare yeil somaki ibretniima mihra bdrr kim bir diyarda vok-dur Ve hareminde bir in cir dirahti ve nahIi hurmasi var Gayet m ii-sin olmak alarnetirri gfisterfr az im hurmadrr Bu camiden canibi gar ..ba vine ulu yol iizre Camii Attar bin Giirci Bu camii bina ideoAAli Abbasiyandan Elm ustan srr Billahm ve:ziri ern irfilcii vus EbiinnecmBedriil Cemali nam vezrr bin a etdi Amma vine Elrnu starisrrviizer alarm dan Hamdan OgIu Evhadiiddin nam bir veziri BedriilCemall(i) nahak katl idiib mazlu me n sehid oldugu Bedriil Cerna ..linin malurnu olub Evhadiiddinin ciirnle m al ile bu hoca Attarelite bu camii bina e td igin den CamiiiI Attar derIer Amma Evh adiid-din vezirfilciivus bu Camiiil A ttan ve Harnmamiizzehebi ve bin adeddekak in hanIar ciimle Evhadiiddin vezir havratrdir Tahtani ve bit"minarelidir Bir vacibiisseyr cam ii atiki ziba ve musanna ibretniimaimaretdir Ve derunu cami ciirrrle viiz ot uz iki merrner sii tu n iizretakr pakleri fevkanlsinde miizehheh naksr buk ale rrrun ibret niirnunmii nakk as tavarrdir Ve cami i


24/100

6S6 EVLtYA (:ELEBt

bir iremzatiilirnadvaranda hazrrdrr ibadetZira Camii Artar id irminin ortasrna vakiabdest havzu varrlrr

ravzasr var kim gunagun escar at ~iikufeleredenlerin drmagl arr rav ib asrrrd an muattar olurVe btl hadikanm sag tarafmda vine cami h are-olur bir kubbei ali altrnda vek pa re bir hanefiSivah levni m iicel'lfi somakidendir Bu havzun

canibi er baasmda iistadt merrner bir r essami sam sihri mubin merte-besinde icravi meharet idiib bar igfib i ha::::reti Siilevrnanft ) cemii husutuyur ins ve cin ve ecnas ve rnah lukatile tasvir etrnis kim bu ilimdenhaberdar olan iistad Evrenk ve Be hzadr Mani ve Sahkulu ve AgaRIta ve Velican gor dii kdc alc l l l_i hayret(de) kalub bican olur Bdvl esihri icaz divarn hazreti Sirlevrn an tasvir olurrmus bir hanefi havzdurZeminii asiimanda Cen abt Barinin nekadar rnahlukatlarr var ise vecemii gerrubiyan hamelei arsr kiirs ve hamelei zemin ve asi.iman vegay semek ve bir piselenk dahi divam Siileymanda timsal otunrnussuretlerdir kim

Gorenin akl: gider ozge temasadtr bumrsrat mazmununca ibret n iima aSclrI azimdir kim tarif ve tavsif indelisan kasrrdrr Zira kirk bir sene seyyahat erdijiirrriz diyarlarda naziringormedim Ve bu Camii Attar in yedi kapusu vardrr Zira zernanr ka-dimde cemaati kesiriye malik irnis Ve mihrab rarafi divan iisriirrdeserapa hath kufidir El hasrl miistecabiiddave kanl suleha carrrii ka-dimdir Amma hakir evkaf narne1erine ri azar etdim Banisi MrsrrdaCusi dagl iizre medfun sevh Cusi hazretleri biriasrdrr deyu vakifna-melerinde ve sicil latda masturdur kim ash fer'i1e balada tahrir olun ..rnu sdur vesselarn Andan vine ulu yol He canibi garba gidiib kal'eiRiikiin kurbinde

Evsafr Camiiil GarbBir ulu camidir Tulen ii~ viiz adrmdir Ve

adrrn sahra misal haremli bir kal'e (i) rnetinharem ile cami i~i ciirnle bin bir direkli devu

arzan ii~ vtiz seksencamii miibindir Vem eshu eu aEak olrnus

camidir Amma etrafi haremde ve derunu camide ciirnle altt yiiz kirkmermer siitunu rrriiritelradrr kim her bir (i) birer ~arkue mermerktirsi line vaz ol u n m us amudu bevaclardrr Tak'larr iizr e serapa yediviiz kargir ve mi.idevver kase (i) ser n igfm rnisal k.ubab lardrr Tavandegildir Lakin sutuhu k ur sum ortiili1 degildir Serapa beyaz k ir ecsivahdir Vc camiin sol canibinde bir alcacik mrnare si varclrr Veharemi azirnirrin ortasi ser apa bagl irem misal giil giHistan siirrhii ..listan nahlistanh bag bostamr Ve gunagfm hurma dirahtleri var kim


25/100

SEYAHATISAMESt 687

her bid birer kiban evl ivaul lab m n azar r taalluk ermis nahillerdirHikmeti Huda Bir hurma agaCl tas olrnu sdur Harern in krb le sagrn-daki tarafa vaki olmusdur Bu hacer alan hurma h akkrrrda ahaliivila yet 01 zuum iizr e dirler kim Hazreti Ali iskenderiyyeye geliib buhurmaya Diil diil iin baglrvub ?-J.\ ..~! .:, -.:..CI~ ~ ~ 0~ j j - ' : . j~L.


26/100

688 EVLIYA . : i - L ~ ~ J ~ iul-l~- - .tahrir olunmusdur Amma bu camiin ciimle evkafi kal'e icindeharab olmak He cam.i dahi cemaatsiz kalub haraba miieddi oluyorHudavi Miireal tamir ide Amin Ve bu camiin sol canibinde viizadrm baid kal'e misal dort viiz ad im cirmi Tekyei eyh Musa birazim asitanedir Ciimle fukarasr ve mesavib iSeyyid Ahmediil Bede-vidir Mamur tekvei Ahmedidir Ayende ve revendeye rrirneti meb-mebzuldiir Ve eski divanhane orriinde yol asrrr Camii Hazreti Ornerhini fetihde bin a olunmajim bundan kadim cami yokdur Fevkanibir kiictik camidir Ve bir miif id ve muhtasar minaresi var Mihrabr-run soIunda vesil somakiden yekpare bir miicelIa k.iiciik Mi hrabrdahi vardrr Amma bu camiin asia cirmi [1] vokdur Hemen birkiiciik camidir Ve bunun imaline yol asrrr tahtani Sinan pa~a camiiharemsiz bir minareli rniiriakk aj tavanh miizeyyen kiiciik camidir Veerbabi (2] Sidrenin ic yiiziindeki cami dahi haremsiz bir kiiciik ca-midir Lakin mektebi ve sakrvesi ve cemaati vardrr Ve Camii Gum-dekke ve CamB Burhanivve ve tasra vat-usda carsu icinde cernaati

[1] Yrldiz niishasi (ha remi)[2] (Bab l )


27/100

SEYAHA1NAMEst 689kesiriye malik Mustafa Efendi Cam.ii ve Abdiillatif Efendi Camiivar Nassr Camii ve Ternraz Bey Camii ve Seyyidi AbdullahiiLMegaveri Camii ve lim an kullesinde Sultan Kayttbay Camii ve ickal'ede dahi birer cami vardrr Bu hisab iizre ciimle Iske nderfvvecamileri virrni yedi hutbe kalmrsdrr Maada vetrnis bese varrnca me-sacidlerdir Amma bazr cevam.iIer Currr'a gun acilub ibadet olunurGayri zeman mesdud durur Zira harabistan icirrde cemaatsiz kal-mrslardir Bu zikrolunan cevamilerin evkaf larr harab olmajiilch'uddarnlaran m vazifei muayyeneleri ciim le gumr iikde n sadakaolunub pasa mahsuliine mahsub olur Bu camilerden gavr i ciimleviiz altmrs mihrab mesacidlerdir Ve bu kal'e icre eiimle altrhammamdrr Tasra varusda harnrnam yokdur Evvela Nebi ham-manu ve Altun hammanu ve Bey hammamr ve Eski hammamAmma ciimleden Sinan pasa harnrrra m i miiferrih ve iibl h avast latifbinavi azirn hammanu ruinadu Ve bu kal'e iciude ciimle viiz otuzsu sarrnclarr vardrr Her sene Buhayre kaifi ii~yLiz slgIrlan ile geliibkarnil bir ayda ciimle sarruclarr Nasrr ivve tur'asile leb berleb idiibmall padisab iden otuz kise(i) rnrsr imasruf idiib muhasebesine mah-sub olur Bu sarm clar pur oIdukdan sonra Iskerid er ivve chri tazecan bulur Zira iskenderiyyede bundan gayri avn r carive yokdurAmma kal'e iciude Dik il'itas kurbinde bir abl hayat kuyucuk vardrrGayet beziz .lbl nabdir Lakin boyle bir sevadi muazaa m bender ehirekifayet etmez Ve Buhayre kaifi Iskerid er ivve (i) rev etdikden sonraciimle serik.lrda olan Iskendcrivvcn in on iki aded agalarlOa iki kisehaliye hizmet verir Anlar dahi kaif Aga iskenderiyye (i) rey etdideyu pasava iikran iizre arz iderler Eger haliyelerin kai2if vermesederhal ciimle .lyanl vi lavet kaifi Misrr vezirine hilafl inha arz iderlerHalen ki eiimle ayanl vilaver vevm ivve nice bin deve viikii su satar-lar Ka~ife gavet zuliimdiir Ve kal'e iere Sinan ivve carsusu ah rahiizre ell'i diikkandir Ve bezazisteni var Sinan pasa ve Ali pasa han-larrnda Venedik ve Fransive ve ingilis ve Cineviz balvozlarr sakindirVe Davudiyye hantnda Ihrarncr Magdbiler sakin olur Ve Babr Resi-din i~ viiciinde viiz diik kan ve Babt Sidrede eHi diikkan Bunlardangavri mamur .lb.ldan ciimle tasra varusdadrr Ve bu varus iki Iirna-nm ta ortasma vaki alan burunda mamur abadan bir sehr! ce-diddir Bina ohrnrnaga m ubaser et oIunah seksen vrldrr derlerHeniiz saravi Miler ve han ve camiler bina ohrnrnadadrr Ciimle ii~ binvetmis bes sagir ve kebir hanelerdir Lakin ~ogu tahtani biivutlardirVe bu var ustrn Kadirga Iimarn can ihi kamil bin yedi viiz adrrnvarusdur Ve ters hane dibinden Kalyon Iimam orriine varrnca ikibin

Ev.iya C;debi 10 - 44


28/100

690 EvLtYA CELEBtadrm varusdur Bu hisab iizre bu varus ii~ bin yedi viiz adrmdrrVe bu var usda lebi deryada giimriik ve mahzenler ve Mendil zadeMustafa Aga ham ve Sinan pasa ham ve Mustafa pas ham ve Hiise~yin pasa ham ve (E)nis pasa ham ve Hoca Mehemmed haru vardrrGayet mamur ve m etin hanlardrr Ve yedi tekye var dir CiimledenKara Kadrrga sahibi Kasrm pasamn hazreti Abdiilkadiriil Cevlan itek vesi u lu asitanedir Yetrnis aded fukara hocresi ve sima'hane mev-dan I ve mathalu kevkdvii sil var Ciimle avende ve revendeye rrirnetimebzuldiir Zira evkafi metindir Ve bir asitanei. saadet dahi KalyonIim aru sahibinde hazreti eyh ibrahimii Gi.ileni asitanei kanl er babimaarifandrr Hind Yemen ve Arab ve Aeemin sevvaharn anda hane(i)biminnetdir devu sakin olurlar Nice hezarfen de rvisi dilrtsaru vardrrVe bu tekveve dahi mahkeme kurbinde tekvei srd d iki derlcr Ammatekvei hacegan demekdir Lisaru Arabda Tar ikr siddrk idir Bir ulunaz argfrhdrr Bunlardan gayri tckyeler ka'Ie icin dedir Amma bu zikro-Iunanlar varusdadir Bir kac tekvcler dah i zivaretgah mahaHindetahrir olur Ve bu varus iere ciirnle yedi yuz diikkandlr Ve u~ viizrnahzen lerd'ir Zira derbend iskele olmagile cemii d ive rrn gemilerigeldiikde riiccarlar metalarrn mahzenlere korlar Anmiciin mahazinlergayet cokdur Ve on iki miikellef kahve h anesi va r kim her bidbeser v iiz adem al ir Hanende ve sazerrdegfin rnitr iban cbruzfasli Hiisevin Bavkara iderler Ve ekseriva suku sultanisi serapa task aldirrm doelidir Gavri ah rahrahlan kumsal arzt sure olmagmk aldrrrrru yokdur H.Ha mamur olmada hir varusdur Arumabagslz ve susuz ve hamrnamsrs bir varusdur Suvu deve VI!katrrlar He kal'edeki sarrnriclar-dun gelmege muhracdrr Ve buvar us iki liman dervasr ortasmda bir alcak verde vak iolmak ile yerleri tuzludur AsIa agae bitmez Ban zeman yagmurdanve derya temevviiclinden derya var usa gir iib batak olur Lakin verituzlu olmak He ciiz.i kesbi havadan kurur Amma bu varusun canibigar brrid a incir Lirnaru hurnu narn mahal lebi d er vadrr Ve havlrm iirtefi yerdir San toprajii vardrr 01 tarafda serapa in cir bajilarrvardrr Gayet latif ve n azif irrcirl olur Ve bu var ugu n carrib i erbaasrn-."da asla kal'e divan yokdur Hemen herkes arzullahr vasia deyiibhaneler ihdas etrrrislerd ir Arnma gayet muhalifdir Kiiffar alelgaflekest iler He ebhun etse cii ml e ahalisin esir ider Amrn a ovle degif dirCeriabi Bad bu se hire bir ihsan etrnisdir kim dervasrrun her eanibihurde ddk iirrd irlii raslardir Bir vech He diismen derkenar olub vanas-mak miimkin degildir kim bu sehire zafer bula


29/100

SEYAHATNA"ESl. , 691

Evsafr Galyon LimamVe bu varusda vrldrz canibine miiteveccih olan sag taraftndaki

limana Galyon Iimanr derler Cernii savka ve karamiirsel ve galvonve penek ve sevrive ve potae ve burton ve cerim bunda lenger bragirBu Iirnarrm a~Zl vrld rz ve povraz limanma acrkdrr Ve timan agzlnlniki eanibinde azim vezni iizre metin kal'eler vardrr Kal'eden kal'eyebu liman karn il on bin adrmdir Ve bu liman bin pare gemi alurIirnarn kebirdir Agzl povr aza acrk olmak ile gayet frrtrn asr olur Cu mlegemiler dorder beser dernir kuvveti He yatarlar Amma savkalar bii viikkal'e alrmda mahfuz yatarlar Firtm a tesir etrnez Ve gayri yerleri alademir dutar taslr gemi varagt Iiman drr Kumsal dejiild ir Ve buHmana. girerken vc cikarken Iim anrn sol eanibinde biivuk kal'edibinde Maymuncuk kazasi demek He maruf deryaya beraber bir alcakk avadir Ispanva elcisi A li Emeviyyuna geliib islarna gelmekbehanesi ile bu kava uzr e olan mutalsam Avinei isk~nderolan markabi minan iskender olan kavadrr kim 01 zemandan beruharab olub nice bin pare kcst ier bu kayaya varub helak olur imdirne ll ah i derya olan iskenderiyyenin Ka lvort liman ma gir iib crkarkcnkal'eden alarka giriib l_;lkmak gerekdir kim Mavrmrncuk kavasr rah-nesinden halas ala Gayri ilac yokdur

Evsafr Kal'ei GarbiVe bu Iimarun agzmdaki kal'eler kiiffar zernan mda m iif id rnu h-

tasar burclar imis Zira 01 asrrda Avine i iskender kal'e iizr e gelencliismen gemilerin atcs ile he lak iderrnis 01 ecilden met in kal'eyeTIluhtac deiHI irnis Badehu sene 877 tarihinde miiceddeden SultanKavitbav b inasrdir Ve ic kal'e bureu dahi arun insasidrr Bu kal'elerinb ~er eamii ve su sarruclarr vc krrkar ell iser neferat haneleri ve mii-kellef ve miikemmel eebehanesi ve kirk ar elliser pare balvernez top ..Iarr vardrr Ve bu kal'enin ta it; kal'esinin zirvei alaslnda Sultan Ka-vitbavm bir kasrr alisi var kim guya kasri havernakdir Vacibiissevrbir kihdlr Bir tarafmda bir k iiciik kullernisal bir fanus var dir Canibier baast carnlardrr Her gice didcbanlar bu fanus icre oturub alev be..ralev balrk yaih yakarlar zira gice kalan gem iler bu fanusu gor iibIsken der-ivvci uzlarIar Yiiz mil verden gice rriirnavandrr Badehu Sel imHan iskenderiyyei feth idiib bu kal'enin tasrasmdan bir kad dahibureu barulu bir seddi metin kal'e insa etmisdir kim derya gogsiin


30/100

692 EVLtYA CELEBtveriib durur Ciim le serarued toplar bu rrbatdadir Hakka ki seddiSelirn Handrr Ve dairen madar bu kaI'enin cirmi sekiz viiz elli ad rm-dir Sagir ve kebir viiz pare toplarr vardrr Her topu gub endaht olun-dukda ejderi heftser gibi gljglrub limanm canihi erbaasm muhafazaider Amma on aded toplarr val" kim misli mcger Kanije kal'esindeve Egr ede ve Budinde ve Rosdos kal'esinde oia Bu ciimlesi ktrkarvakrvve demir giil le atar ve on pare ~avka toplarr icinde adem otururTas gol le at ar Bir kerre diismen gemisine isabet etse k ifavet ider Butoplar havfinden limana giren kiiffar kalvorrlari mutt olub giimriikverir Bu toplar olmasa boyle acrk limana kiiffar gir iib giirnriik ver-meden crk ardr .. I . !. l ! :' a . . .. metin kal'elerdir Bazr toplarrn iistiinde tarihleriSiileyman Han tahrir olunmusdur Ve bu kal'e u I ! ; kat kal'e ol rrrusdur-Ve ii~ kat demir kapulart val"Tasra kapusu lodosa riaarr drr Ve bu kal'ebir burun iizre vaki olmusdur iki canibi dervadir Ancak bir dil gibideryaya cikrmsdrr Karrril be~yiiz: adrm bir yoldur iki tarafi kal'e di-varrdrr Beden bedendir Bazi verde mazgal delikleri varchr Ve on ikikulledir Her kullede her giee bir bol iik basi neferatile nobet beklerlerCi.imle bu kal'e rieferarlarf i) kuldur Kal'e dizdarr Mrsir miiteferri ..kalarrndan ibrahim Aga hanedan sahibi seci ve yarar ademdit Vebu kal'iye giden dilin iki canihi kal'e divan olan mahallin baska ikikat demit kapulan ve bask a didebanlan val" Ve kal'e neferatrndangavri miisafir adem komak ihtimalleri yokdur vesselarn Bu kal'edenlebi derya He var usa dogru gelirken besviiz adirnda Krzk ullesi narnm-da bir bureu aaimdir Ciimle derva icindedir Dizdarr neferatlart var-dir Kalvon Iirnarn n muhafaza etsin iciin bina olurimusdur CiimleAsitane(ye) gidecek barudu sivahr Misrr dan getir iib bunda pinhaniderler Mustahftzlart vardrr Ve lodosa n azrr bir demir kapusu vardrri~inde ncfcrat haneleri ve gayri irnaret yokdur Daviren rnadar cirmiucvuz adrrndrr Kapusu iizre tarihi Sultan Cakrnak b inasidrr

Evsafi Kal'ei ~arkiVe bu kalyon Iimarurun burcu sarkisi dahi Sultan Kavrtbavirrdrr

Baska dizdan neferatlari ve cehehanesi ve yarar balvernez top Ianvard rr Bu dahi Iirnarun agzmda bir burunda vaki olmus metin kal'e ..dir Cirmi iki yiiz adim ve iki kat kal'edir Icinde bir kiiciik camiive ycdi hanesi var drr Bu kal'enin dahi canibi erbaasr dervadir Ve budahi bir burunda dil gibi deryaya cikrrus bir valcm kayah buruniizre dart viiz adrm gidiib iki canibi kal'e divan ve nobet hane kul ..

." leleri H e mebni krbli ve nazrr bir demir kapulu bir kiiciik kal'edir


31/100

SEYAHATNAMEst 693Velh asrl bu Arabistan taraflannda ta Sebte bogaZlna varrnca boyleIimam azim yokdur Meger Akke kal'esi ola vesselam

Evsafr Kadirga IimamVe bu limandan gayri vaurstrri sol canibinde Kadrrga Iimam azi-

ruidir Liman agzlndaki Ali pasa bureundan ta i < ; kal'e kosesine gelincebu liman !ebi derva He karnil on dort bin adrm ihata ider bir lima ..TIl azimdir kim sekiz ruzigan zor kardan em in bir Iimaru vasidir Arn-rna bu timan agztndan tasra sekiz r uzgfir kertesinden mahfuz yerleriile virrni bin adim limani kebirdir Ve agzl sehl lodos eanibine nazrr-dir Ve ciimle kadirga ve firkate ve ceklove ve zarrmar ve belkrrm atave filita makulisi[ 1] gemiler birer yedek ip He bajilivub bihavfu has-yet yatarlar Ala varakdrr Eski iskenderiyye tarafmdan bu limanagirmek iktiza etse alamcti oldur kim krzrl kizrl toprakh varlar vardrrDahi bes mil alarkasrnda alcak alcak kayalar vardrr KJYl ile Umanagitrneviib bir mil alark a limana girrn ek gerekdir Ve lirnarnn agZlndalodos canibinde mukaddema tavsif olunan i


32/100

694 EvLlYA (:ELEBtjhtimaml iemamtna deyyaKtld: liasru hasin mii'rninlerDan harb iciin 01 emin me'oaSittiya [J J bu burc iciin tarihZehi mermer kal'ei ziba

Sene 667Hakkaki kavi bina (vi ) metindir Ve serarned sahane toplari var Kal'eorriinde kal'eden haric beg degirmenleri vardrr ;;eb ruz de veran etmededirler Ve bu bina'rnn bir taraft kumsal ver oIrnak ile ve sahtl-leri kayahk yer olrnak He kirk eUi gfin e rnahileri olur kimveminelacavibdir iki ii~ vakryve gelir Lailgun tek ir bahk larr ve virrniser va-krvve levrek bahgl ve Iiifer bah(b ve bir vakrvve gelincik bahgl olurkim bir lim ana mahsus degildir Ve sirri kadar kap lrbaga olur Arilarrmagr ib] tavlfesi savd idiib hora gecir ir l er Ve bu kadrrga Iiman ile Kal-yon Iirnarn mabevninde vi ldrz ruzgarl iizre iki catala bir burun der-yaya gir rrrisd ir ki indr limanlan bin pare gemi avlur[2] Amma tashk-dir Zaruretde bunda gemiler yatar Latif yatakh timan degildir Vebu limanda bir kiiciik adacik vardir Dibinde a l a varakdrr Zira ta~lI~yokdur Ve bu Incir Iirnanrnrn kara [3] serapa incir bagl~rldlr Dahitasrasi sati rnezar istan drr Ve Kadrrga Iimaru keriarrnda ters hane-ler vardrr Ciirnle Arabsitan odalari ve neferat ve agalan vecorbaci ve odabasrlarr bu mahalde sakinlerdir Ciimle yirmiboliik ve virrni aded ode lardrr Ters hane mahzenleri de ciirn le alatmiihimmatt kesti He rnalamaldir Her sene barudu siyah ve Ici-larl amire ve hazine asker iciin on ikiser pare kadrrga deldikdebu ters hane orriinde lenger endaht olub vatarlar Ve derva baglerineteferriic icii n aramgah bir kasrr ali vardrr Sahili bahirdedir Ve birters hane divanhanesi dahi vardrr Ciimle levendat gurebava mihmanhanei birninnetdir Ve bu ikenderiyye halkr ekseriya sikrna Magribliesvabi giyerler Zira kisa esvab hakkrnda hadis vardlr Memduhdur~ ...; ,,:,~.~ll~;" buvurrnuslardrr Mrsrelr gibi bol sabsab esvab givmealer Veayinleri ciim le Cezayirli ve Tunus ve Trablusiu ayinleridir Ve ablhavasr Rum havasr oldujnmdan mahbub ve rnahbusei memduhdurVe masnuat ve menbutanrun mernduh atrrnn [4] gomleklik nazif ke-ten bezi ve penbeden rakik krzdernisi ve beyaz kuskusu havlt nazikihramlarl ve klrmtZl saht ivaru bir d ivarda oImaz Meger Edirrie kif"

[Ij Yd\.t.z niisnasr (Sebblya)[2 1 (A lu r) o la ca k .PI Yrldiz niishasi (Karasl)[4] (memduhahndan)


33/100

SEYAHATl\AMESI 695mrzrsr ola Ve has beyaz ekmegi ve gfmagfin balIgl ve Bostan adasikavunu ve gfmagun indri olur Ve kebbade yani gebre tursusu venabikasi ve Ciibeyri Ensari sahralarmda nece bin gune elvan s iik ufe-le~inin . rayihai tayyibesi ademin drmagrn muattar ider Ve leziz vebeyaz tuzu olur Ve Bostan adasmda nice elvan saat kumu olur kimmisli mejier Azakda ola Ve derya icre olan ibret niirna asatl binalarvar kim akrllar hayran ol ur Ve havasirun letafeti mesb uru afakdlrMrsrrdan ban hastai getirirler Kesbi hava idiib biernrillah iie; giinde~ifa bulur Gerc;i bag ve bagc;elerinde hurma ve Inc iri ve limonu veturune ve rumman ve gayri sevahil mevvcler i hasrl olur Amma gayetsovujiu olur Ve yagmuru cok yagar ibrahinl pasa asrm da hakir andaiken kar yagdl Amma tiz mahvoldu Zira iklimi salisin evveJidir M1-SIr iklimi salisin a(n)band1r Ve bu iskenderiyyenin arzt beledi

ve ttlli neh arr Ve ciim le halkr iki frrkadrr Bir bol ii-gu asked tavifesidir Bir srrufr serapa tiiccardrr Misrrm bas iskelesidirVe ei.imle kafir istan ve Tiirkistan gernilerinin ad.rn gahldlr Ve buchrin canibi erbaasi derya olrnak ile ekin rna h strla tr olmaz Ci.imlehububat gtialau Buhayre hakinden gelir Ve bag ve bagfcleri ciimleNasirivve tu r'nsrnrn yemin vesarrnda serapa meyvedar hadikalar va r-drr Ve bu ~ehir gave t iilgave derbendi calerrderdir ~ark canibi ve i-mal ve vrldiz ve lodos eanibleri ciirnle Akdenizdir Ve cenubu vekiblesi Buhayre vilavetin in gol ler id ir Ancak ~ark canibinde Resid veRemle baiHanna gidecek bir kumsal yoldur Bes saatde ta Ebuhurkal'esine varrrrca Rernle bajilarrdrr Biirule i.skenderiyyelinin mahsulliibaglarr andadir Ve hakir bu Iskerider ivve kal'esinin heyeti rnecrrrua-srm vazt esasr iizre deri divarr ve bure barusile ckalin tahrir etdi-gimiz bu suretdedir vesselam

BiHidl kadimi sehrf iskenderiyyede asude olan Icibarrkiimmelin evliyaullahlarl ve seHitini selefleri

ve sair sulehayi iimmetden ayan kibarlnmerakidi piirenvarlarln beyan ider

Evvela lebi deryada mahremi esrar ve mukacldemi ebrar mende-vii[ 1) nas hazreti Ebiil Abbas zivaretga hr azimdir Ve Mustafa pasa bur-eu kurbinde miiftii esrarr ilahi m iicahfdi envarr namiitenahi Eeyhhazreti Sey)id Yusufiil Aceml' ._rd"; ve tel'S hane kurbinde kutbu

[I] (Miinzevi) olacak.


34/100

696 EVLtYA CELEBlalemi ruhani ve madeni hikmeti r abbarri sakini kulbei semani [1]E~~e)'h hazreti yakulW [2] Ka'ri bir asitanei alide medfundur 1ek ..yesinde fukaralan fakru faka erenleridir Camii ve huddarnlarr vardrrGayet mamur asitanedir Ve iskenderiyyenin biiyiik kaPesi Babi A~~zarm m ic viiziiride dervavr menas ve bahri gavvas Hazred ibni ebiVakkas ibtida Hazreti Risalete niibiivvet geldikde Hazreri EbabekrusSrddik ile islam ile m iiserr ef olanlardan Sa'd ibni Vakkas ve Zeydbin Har is ve Abdullah bin Mes'ud ve Osman ve Abdurrah-man ibniiI Avf ve Ziibeyri ibrriil Avam ve BilaH Habesi veSuhevbi Rumi bunlar imana gelrrrislerclir Amma Sa'd ilmi ebiVakkasa Cermet tebsir olub aserei rrnibessereden olrnusdur Bazrmiiverr ih kavlince Amr ibrnil A s iskenderiyye(i) feth etdiikde Sa'dibni ebi Vakkas maan fetihde hazrr olub ishalden btl ishenderfv-venin Babl Ahzarrndaki kubbe icinde medfundurlar Bir kii~iikasitanedir Ancak turbedari vardrr Amma merkadi piir envarr iizreve canibi erbaada deri divarlan irzre nice bin kern ank es -ve tiren-d azm guriagun musannaatI darblar ve zekirler ve ok lari ve valarr veher peh livau m birer pesendide darplari var kim akrl valih olurAmma bu Sa'd Vakkas iciin Edirneli Mehemmed Celebi tevarihindegord iim Hazreti Osman sehadetinden sonra Sa'd terki diinva id iib55 senesinde seksen vasm da Medinei Miin evverede Bakie gorur dulerdeyu mufassal vazrrtrs Ve hakikatiilhal hakir Baki'de hazreti Abbascenbinde ziyaret ctdigimizden maada Cisri Yakub kurbinde ve Sa'saakurbinde ve Kiir distanda Hasrn Kevfada ve bu iskenderiyyede binayiazirn asitanelerinde zivar erler in etruisim Malumu sahihim degildirkim kande medfundur Himmeti h azrr ola Ve Yakutu Ari hazretleritekvesine Tekvei Selam Selam derler Anda gavsi bahri diirrii yakinHaZleti, Selam Seltim Nasriiddin Anda mefundur Kiimmelinden emriaz im ulu sultandrr J : i . l , . . . - ! . . . t v I.f-'; Ve Sey)'idi Abdul'ahiH Meg .I veri1tazretleri Camiinde medfundur Ziyaretgahr hassr amdlr Ve Re'suttinkurbinde Essevh hazreti Seyyid Abdullahiil Berki A~itanesi Mustafapasa kullesi ardmda indr burnunda medfundur Nice bin meriakrbrvardrr Climleden bid bir miisliiman esir olur Meger bu AbdulahiilBerldnin ainasl irnis Hemen batm gozile Abdullahiil Berki: gorurkim 01 dostu esir oldu Derakab himmet idiib 01 kimesne pabendiHe berki hanf gibi iskend~riyyeye getir digivcun ciimle Misirvalileri ana Abdullahiil Berk(i) deyu kiinye didiler Hala asita~nesinde nice dutsaklar ve nice yensebe ve pranka esir zincirleri

[1 ] YJldlZ nus....si (si . ibnant)[2] (yaku t i i l )


35/100

SEYAHATNAMESt 697vardir iia hazel' an bir kac senede bir bazr adem bu sultanrnruhanivverl sebebile halas olub esir olan kimesne demirlerin busultarnn asitanesine salb ider Ve lebi dervava karib SeyyidAbdllllahiil Haeeari ve Camii Attarrn arklnda Eeyh SeyyidAbdiirrezzak ve vine Camiiil Attar kurbinde Hazreti Daniyal",..>l-J " ' : 1 . : .u1 ' : ' I _ , l . . . o hazretieri bir kubbei ~ilide havh tekell iifii bir asi ..tanei azirnde medfundur Mihrabl Kudiis canibine dogr-udur Vebir alcacik minaresi var Ve Ziyareti eHeyh Se)'yidi Hakavk bikurbiSeyyidi Abdiirrezzak zivaretgfib r azirndir Ve Ziyareti Seyyidi DavudiiSazeli Ve kabri bir gomii YIglnl dibinde bir cukur yire vaki olmus-dur Ters hane ardrnda kasrr kurafe kurbinde medfundur Ve ZivaretiEsseyyidi Ebubekiriit Tartusi vel degirmenler (i) kurbinde Amma buhakir seksen iki tarihinde Softa Mahmud pasa zade pasava Tartuskal'esine vardtjirmrada bir ulu asitanei azim icirrde ve bir miinevverkubbei ~llide medfun hazreti Daniyali zivaret etdik Meyh ur'u af.ik zi-vareti kii bradrr Elbette iskenderiyyedeki veya Tartusdaki m akamrolmak ihtimali vardir Zira hunu Yahya iciin Kiirdistandan Bu hru n-riasrr hurue idiib ~aml ve Kudiisii harab" idi.ib Safed ehrine ge1iibhazreri Daniyali anda bulub esir etdiigii rrrusarr ah drr Badehu nice se-ne bilesince gezdiri.ib azad etdi Bu schirlerrn birinde m.edfun oimakvar Ve Iskenderivvede timan burucuna varacak mahalde Iebi dervavakarib Eeyh Cernaliiddin ebu Orner bin Osman bin Orner bin EbuBekir bin Yunus ibni Hacib dimekle marufdur Sene 646 tarihindeYusuf Salahuddin Necrniiddiri Evvub zernanrnda Iskenderlvvcde med-fun olub bu mahalde medfun etrnisterdir Omrii azizleri 27 sene murammer olmu slard rr Validi em.ir izzeddin Musek Essalah ul Kiirdininhacibi yani kapucisi olrnagi le ibni Hacib derler Maskati re'sleri MISl-rrn Saidi A li vilavetiride isne nam kasabada rahmi maderden rniis-tak olmuslardir Hala asitanesinde ciim le telif ~tdi.igi kitablar ve r isa-lel er isim resmile hocresirrde masturdur ~eb ruz elliser verak kitabmiisvvedde idiib telif iderler Miisin ulumu settava malik m iitebahht-r inden uiu sultaridrr Ciim le telifatlndan bid ilmi nahvde Kafiveanlarm telifatlanndandlr kim cemii aklt Aristo kimesneler tildverindeacizlerdir Ta bu mertebe demir Ieblebidir Hala zivare tgatn iiriasdirBir ademe nisyan artz olsa bir kac gice savmaasmda mihman olubdevat kalemile teberri.iken bir kac satrr kit abet Idub rniisveddat-Iarmdan tilavet etse akh Fisagors olur ,::1.: Jil~) Hele bu hakir Kafi-yesin kiraar iderken iistadmuz Evliya Efendiden b avlr gu~maller~ekdik ;'.;.1 1 ..1"'" V'''''; Kabri scriflerinde tekelliiflii kubbe ve binavrazirnler yokdur Hemen ~arkue bir divar savmaasmda medfunlardir


36/100

698 EVLtYA CELEBtHuddamlari vardrr Ciimle evraklarmdibiriklik cevahirlerin anlarhrfz iderler Huddamlarl Safiidir Ve kendiiler dahi ulemayi SafiidirlerVe ibni Hacib h.azretleririe karib Eeyh hazreti AddUl[ I} t evval.Bir kubbei alide asudedir Ve Babr Sidreden icer iGumiid dikke nammahalle karib iki h isar divan mabeyninde bir hurmahk icinde baglirem misal bir hadikai zibah bir asitanede kal'e kullesi icinde saki-nus sur Seyyid Mehemmcd hazretleri ulu sulrandrr N'ice viiz kerametizahir olmu~dur Ve Babr Sidreden tasra cenub tarafrna nim saatgidiib Bub avre halici ve Nasuiiddin rur'asr kurbinde afitabl nihanive karuer i zindegdn i Hazreti cssevh Kasrrrriil kebbari Carkuse kal'emisal bir asitanedir Bir kiiciik carnii vardrr Asia kubbesi yokdurSayft ~itada asla sinek olmaz Ekseriya ~ol Urbanmdan Behice veHm ad! Urbanlari ziyaret iderler Viu sultandir Canibi erbaasmdaasia imaret yokdur Hemen bir ~ol verde medfundur Hervevrni erbaada ellml e Isken der ivve sulehalarr gidii b ziyaret iderlerVeB urcus Sagir kurhinde Hazreti eHeyh $anbi Bir kiiciik tekvedemedfundur kim halo1Ci\vdi kullesi kurbinde lebi deryada bir miirtefibavir iizre bir asitanei harabda asudedirler Zernam kadimde tekvesi veirnareti ve cami ve su sarruclar abo1dan imis Hlen ancak cam unrnkubablari kalub bir tiirbedardan gayri cemaati yokdur Hala kendilercarkfise divar iere bir parmakhk ic~e yatarlar Sed saadetinin sengiruezarr uzre celi hat He miidevver merrner ta~ lizre boyle tahrirof un musdu c

~(.:_."U ~ \~ 1~ ~ I..J~ f. :;> - ) \ Ct2 - ) 1 '\.~ I~ )

Andan aagl...;b )I\ ~""...4 - t . s . J~ IS _ ;- \I 1..;1.)J l_\_J I \)t:u I ~.))~ 1.;b


37/100

SEYAHATNAMESi 699lunub senei atiyede kapudanlar geliib ciimle makbul taslar i bu asi~tanede gor diik ler in de kabri Satlbi iizre imana geliib her bid eeeli'mii semrnalar-mca hizmet idiib merhum olduklarm ca su cca [1] va-nmda nice viiz aded kimesneler ile rrredfu n lar drr ...1~"'U';'Z-) ilmi tee-vidde manzum kitabr ~atlbi telif(i> sahibidir Bizzat kendiileri ma-der zade a'rna irnisler Endiiliis divarrnda cok seyyahat idiib iskende~riyyede ~.) JI 1 3' .) \ emrine imtisalen vataru aslilerine r iicu etrnislerd irVe Gu m u I'\'asur dibinde Eeyh Seyd! Aruz hazretleri Lugati ar uzsahibidir derler Ve Gumiid dikke dibinde E~:jeyh $ehabiiddini Rem.levi ve buna karib Eeyh $ilca iiddir: hazretlel i Ve Gunliil Es'ad ku r-binde alemdarr Resulullah Eeyh $adiiddin Sahabei kir amdan drrVe vine Gfirmil Es'ad iizre Mokaml hazreti Hrzrr Ve Satrbi h azret-led civarrnda Eeyh Mehemmedi Deylimi tefsir sahibidir Ve bunakarib Eeyh Alii Merankqz Ve iiikenderiyyeden arka Remle yoluiizre' giderken Iskenderivveden iki bin adrrn baid tar ikr amln sol ca-nibinde bir hurmahk iciude Cabis iil Ensari ltazretleri Bir kumsalverde berrii beyabanda camiinin civarrnda bir kubbei alide m ed ..fundur Sahabei kir am m ulul arrndandrr Kacan Isk en der ivve h alkrRemle bajilar ma nakl ctdiiklerinde bu Cabiriil Ensari camiinde cerna-ati kesire olub civar eti azim olur Ve Abbasi Mursi hazretleri civa-rrnda bir asitanei kiibrada Ali Abbasiyandan Bagdad halifelerindenEssultan Miistain billiih medfundur Ve vanrnda vine bir mermer san ..duka iciride sandukanrn canibi erbaasmda celi hat tarihleri masturvine A li Abbasiyandan Essultan Ka)im biemrillcih Hamze ibniilMiitevekkil alallah Mehemmed Bunlar Elmiistain billah iskenderiyye~de merh um oheak bu Kaim biernr illalu Misrrcla Sultan inal balifeidiib biat etdiler Bunlar dahi tazelik basebile ban evza' etvar idiibSultan inahn hi.ikiim b iik umatrn a zabtx r abtrna karrsrnaga basladiSultan iuaia bu evza hos gelrneviib hattrmande oldujiundan besseneden sonra bu Kaim biemr illah r Misrr da Kalet iil Kebsden ediriibiskenderiyye kal'esine nefvidiib anda melik Mukavkis saravmda sa-kin olub Sultan inal tarafrndan cemi i kiilfesi tayin olunub' ibadetemesgul oldu Ahir sene 863 tarihinde fevt olub Iskendcr ivvede bir a-deri Elmiistain billah cenbinde medfundur Amma aivaretgah degil~dir Ve bu asitaniye karib tar ikr am iizr-e ulernavi Rumdan ElmelliiHaydar Efendi Misrrdan mazul iskenderiyyeye geliib mer hum olrnus ..dur Bin pare kitabrn Cami i Ezhere vasrvvet idiib hala kiitiibii mute ..hereleri tilavet olunur Ve bunlara karfb essevh Seyyid Aruz cenbindeRum miivvt llilerinden ve faztl ve karoil aJim ve amil Elmevlii Muh;

[1 ] YlldlZ niishast (~eyhin)


38/100

700 EvLlYA CELEBIte~em Efendi Sultan Muradi Salis ufemalarrndan irnis Hakka kirnu hrese m ldmesne im is kim kabri serifinde olan binalar mu htesern-olduklarma ahid(d)ir ismi erifleri Rrdvan imis Bir hadikai ravzai.rrdvan da medfunlar Selanik kuebirrde kasaba 0) Toyrandan olub is ..kenderiyyede halcti za'fmda ac ve zac muhtac ahirete intikal etmis-lerdir Fusa havr biilegavr Rurndur Hattd pakize es'ar lari vardir VeHazreti Risaletpenahrn zernaru saadetlerinde MISIr meliki olan MelikMukavkis Krbri meliki idi Hazrete iman getiir iib Amr ibrriil AsMrsrrr Rum elinden feth iderken vine bu melik Mukavkis Rumun-ziri hiikmiinde bir Novi begi mesabesinde idi Hazreti Amre hinigazada cabeca ianetlet etrnisdir iskenderiyyede Babr Sidre haricindeevce sercekmis bir amudu miinteha vardrr 01 siitun kurbinde birdevr ikohne vardir Devr .I._i.~ derler Anda medfundur ciirnle Mrsrrrni.iverrihleri bu melik Mukavkis in imana geldiiiHine zahib olmus ..lardir Ve Krbtiler dahi Muhammedi pek seviib herbar Mediniyehedaya gonderirdi deyu tahrir ermislerdir Ve bu iskenderiyye sehrin--de nice bin k ibarr evliyaullah ve nice viiz sahabei kiram medfundurArnrna bu hakirin ziyaret idiib herbirine birer yasin ve yahud biterfatiha (i) erif t ila vet idiib ainaltk kesb etdi~Hmiz bu tahrir olunan.sultanlardir Himmetleei hazrr ve nazrr ola .:..;-.:\r.1~..I


39/100

SEYAHATNAMESI 701med kestilertn daima aldlglndan Rodosdan Mrsrra gemiler gitmedenkalrr Ahiriilemir Misrr valisi Tavasi Macar Siileyman pasa SultanS ii levma n H ana arz id iib fer ma ru ehriyari He bir Misir haein es i malmasruf olunub sene 934 tarihinde bedesti Hadrm Siilevman pasamiiceddeden bu kal'e(i) Ebukirr insa etrnisdir 01 Sii levrnan pasadrrkim Mrsrrda i~ kaI'ede ~eyh Sari riirbesin de islambal tarzr camiivardir Oyle bir veziri miidebbir im is kim Siiveysde ii~ yi..iz parekadrrga bina idLib virmi bin asker ile ve MISIr bejii Ozdemir be~Hatlarr He kadrrgrva koyubSiiveysden mi.itevekkilen alillah deyiibHindistanda Ahmedabad1 ve Divabadl ve benderi Huvdarfi badrkuyveti bazu Ile cengi cidal ve harbi krtal iderek PortakaL k iiffarrelin de n feth idiib bukadar mall ganayimi ile k abz ai teshire alub yediavdan sonra mezkur benderleri Hind padisah ma hibe evleviib m uk a-belesinde Hind padisahrndan bu k adar mah hazavin alub donanmayiislarn He Hiridistandan avdet idiib Yemen divari na geliib anda dahiMoha ve San'a ve Aden namrnda bir k ac bender feth idiib Ciddivegelir Andan Mekkei Miikerrcmiye geliib hac idi..ib andan Ilgar ileMedinei Miinevverede Hazreti Risaleti ziyaret idince ciim le don anmasrCiddeden Yenboa geldiijii mesrnulari olu b Hazreti Resu lii zivarcti vedaidiib vine 1 1gar ile Yenbo'dan gemilere siivar club Mrsrr Ia ) gclrnislerBoyle bir re'vi tedbir sa h ib'i Asaf Ber h ivavi Su levrnan Han drr Maca,riyiil asrl bir ~eci nefsin de ba hadrr giirbiiz er im is l'Jice ferih fi i tii-h atma ve hayrat h ase n atrna haddi hasrr yakdur Bundan sanra buEbukir kal'esin bina etrnij dir Isken de rivveve otuz mil karib hir rashsivri burun iizre cirmi altrviiz adim ekli m iidevver bir k iicii k kal'edirAmma seddi Ebuhurdur Canibi erbaas.n Ak de n iz doger bir alcak vevalcin kava iizr edir Lodosa n azrr bir kat demir kapusu var dir Gnukesme valcm kava hendek iicr e asma cisirdir Her gice cisri kaldrr ubkaI'e kapusma siper idi.ib kapu vi sed iderler Ve bu kapu kcmeri iizrebeyaz mermerde hiisnii h attr celi ile bu tarih tahr ir ol un rnu sd ur

C)b. .)IV-- c ,: I ~I;' J:f- U : \ ..)b. _I.J . )~~ c ,: I ..)b. t:Ldeyu ta A li Osmana varrnca tahrir ermis Badehu Sene devu tahrir

erm is Bu kal'e den icer i Sultan Siileyman. Camii sekiz stirun iizre birkargir bina kiiciik camidir Ve tahtani ve bir alcak minaresi varclrr-Ve vermis aded havlisiz evleri ve bugdav anbarlarr su sarruclarr vebir i < ; kal'e kullesinde miikelief cebhanesi ve ic kullede dizdar banesivardir Ve dizdarr h ak im dir Gayri ferdin alakasr yokdur Ciimle ii~


40/100

702 EvLlYA CELEBtv iiz neferatr var dtr Vazifei muayyenelerin iskenderiyye giimriigiindensair Iskender ivve kullarile maan ahrlar Bu kal'e iere bes diikkan varGayri han vc hammam ve imaret yokdur Ve hazreti cssevh Abdiil-kadiriil Cevlfin i halifelerinden bit sevh kal'e icirrde medfundur Onkademe tas nerdi.iban He rriizu l olunur bir gar icin de medfundurismi ser ifleri Ebuklr HamdulIahdlr Anrn i~i.in bu kal'e [1] Ebulnrkal'esi der ler Ve bu kal'enin ciirn le vetrn is pare ve saharie toplanvar Yirrnis i virrniser karrs bal vem ez Siileyman Han roblarrdrr Aslakiiffar kalyonlan Umana girmege kadir de~Hllerdir Ve i~ kal' e ku lle-srnrn ta zir vei alasluda her giee bir fanusu azirn yanub yiiz milverden mimavan olub gemiler Umana girerler Acib havratdir Ve bukal'enin deri divan deryadan el'li arsrn filidir Kal'e haricinin lodosaj Z]canibinde iki viiz han eli varusu ve virrni diikkanl ve ik ikahvehanesive u < ; at degirrnen i ve bir han I ve bazr b ekar odalarr vardrr Ammahamrnarm yokdur Bu varusun eanibi erbaasmda kal'e divan yokdurAmma kesme valcm kayalar iizre mebni bit var usu mamurdur Vesulan eiimle fibl hayat kuvulardir Ve kal'enin krble ve cenubunavak i olrnus bir limaru az irn ivar Bin pare gemi alur Jatif demir dutarIirnan drr Garbdan ve lodosdan krb lede n ve giindogusundan eminaramgahdtr Amma sehl poyraz ve vrldiz ve karavel tesir ider Ammavrldrz riizgan iizre limandan bir mit baid ufak ufak kaval ar ve doki.in-diler vardrr Riizgar tesir etmez Sekiz r iizgarclan erniri bir Iirnarn azirn-dir Amma gemiler lenger endaht ol dugu zcm an demir i vrldiz ruzgarriizr brragub yatarlar Amma bu Iirnarnri simal iridc bir mil baid der ..yada bir cezire vardrr Ibrahim pasa ferrnanile hakir varub 01 cezirei.izre Iirnaru muhafaza i~iin bir mendirek kal'esi insa olu nrnasrvciiriahalii Resid ve ayanl iskenderiyye ve kad ilarr ile mezkur ceziriyehak ir varub kc~f etdik Dervadan yirmi arsrn m iirtefi bir valcm kava-dir Cirmi altrviiz adrrndrr Ve Ebu hur kal'esine bir mil karib m abev-rieh iim alarr ddkirndu ve slghk yerlerdir Miiluk murad idinse bu cez i-rede bir kal'e bina olunub Ebuhura varmca dervanrn 51g yerlcrindoldurmak kabildir Oyle metin kal'e olub ki.iffar limana karib gel-mejie kadir olmazdi Zira Iirnani azimdir Bazi zeman kiiffar geliibEbuhur topundan alark a geli.ib vatar Bu minval iizr e hakir bu cezireitahrir idiib ciimle aVant vilfivctin arzrvle Mi srrda Kethi.ida Ibr ah impasava gelub kal'e yapmak sadedinde iken azli haberi geliib feragat-olun du Amma kal'e irisa olunsa bin pare gemi bibak vatarlardrBalta bu hakir iskenderiyyeden bu Ebuhura geliib ii~ gice mihman

1 1 ] Y u d rz niishasr (Y II (Iodos)


41/100

SEYAHATNA.MESl 703oldugumuzda v b l r gun alessabah gord iik kim kal'enin top alttndanbaidiki kiiffar kalvoriu iki islam .~aykasln kova kova kal'iye vakmgelince bir savka limana giriib can k urtardr Birinin oriiin alub cenkide ide. sarub ald i Meger bu ~ayka sabikan Ebuhur d izdarr OrnerAganln aykasl irnis Orner Aga iki ellerin birbirine urub varurruzdaferyad idiib dogiiniir DerhaI kiiffar bu aldu gu aykavi yedekliyerekadeti sabrkasi iizre vire virrnck icirn beyaz bayraklar d ikiib kal'{vevakrn geliib demir hiragub gemii ve esirlcri fiiru ht etmek il_;un der-yaya bir filika brragub bes on kafirle be vaz bayrak kaldrrub ge1irkenhemen hakir Vallahi dizdar seni pasava arz id iib hak kmdan geldir i-rim Elbette bu kafir gemilerin topla d ivirice al in an savka sahibiOrner Aga Arnan su lrarurn Adetinlizdir ve kanundur 1< 0 geIsin 'Ucuzbeha ile gemim alub bukadar iimmeri Muhammed halas olsun deyureca etdi Bazrlar rrza virrneviib Bundan herbar kiiffar bu mahaidevatub ayende ve revende gemileri alur Bu ne i~dir diyince hakir da-hi ziyade ciirete geliib Ben Mrsira efendime giderim Tiz Atlar i cekindiyince h erneri dizdar havfinden kal' e erlerine haber idiib tarfetiilaynicre ii


42/100

EvLlYA CELEBthavrr du a etd'iler kim bu fiituhata sen sebeb olub tob atdirdm didi-ler Ve 01 kafirden firar idub Iimana giren ~ayka sehl rahnedar 01.m us Derakab ciirnle kest ilerfn sandallarr ve kavrk lar ve avk1ya cernolub iciride olan ibadullahi tasrava crkarub gemi hiffet bulub hal asoldu Derakab kiiffarm gark olan gemisin dizdar ile pasava an: idiibalrmcr giinde pasa agalarmdan bir aga u ' l a k hk He geliib dizdara birhila'ti fahire ve topeu basiva ve kcthii davr kal'Ive kezalik birer hiI'atile mesrur idiib dizdara rrrukarrer ihsan olunub gark olan ki.iffar ge-misinin aletlcrin crkarrnaga dalgiclar ile rnukayyed oIdular Dizdarhakire yuz guru~ ve yiiz hamele odun hizmet etdi Elhastl EbuhurIimaru hitif Iimaru azirndir KIrk elli gurie nazif mahilcri olur Bahu-sus bir vakivve gelir tekir bah~b gfrva lailpare bir sun'u Huda maid.(e)dir Bir diyara mabsus degildir Zira abl havasi latifdir Ve hurrna-sr memduhdur Ve bir gune lailgun n abrkasr olur Rum cevz i kadarvardrr Gayet lezizdir MISlr ayanlna Ebuhurhdan dairna hedaya gelirVe Ebuhur kal'esl Iskeriderivve sancajii hiikrniinde vavvodalrkdu- Diz-dar lriik iim idiib beg muse llirnine muhasebesin verir Ve kazasr isken-der ivve nahiyesidir Navib zabt ider Beher sene biner pare hasrl oIurnahiyedir Bu kal'ede

Ve minelacayibBunda bir rnecnuna sek il bir hatun var dir Miistecabiiddave bir

hurmedir Alti ay kI giirileri derva icirrde yatub basm kenara koyubeiimle viicudu der vava miisrajirak vatar Derya boceklcei esbabi iciride3iyan vapub bazr haseratlar etiri ver Ier Viicudun delik delik idiibkrz rl kanl.ar cercvan ider Bazr kimesneler anrn harrrvciin Iebi derva [1]deveran seyran iderek 01 hatunu bulub bir nanpare verirler Alubdefi eu' ider Amma yaz giinleri deryadan crkub verde rsicak rimaliere varub keysulano rarrnar krlup firile fidle saclarrn dokiip bir aci-be Iik adrr kim bir adem bilbedahe gorse cadu deyu akh perisanolur Gayet ciissedar Iahrru ahm sahibi hatundur Altrms senedir buhal iizre dir deyu oak! etdiler Kirnse ile kelimat etmeviib daima sum-m iin biikmiin durur Ham.di Huda hakir duasma yahud bir hiisniin azar m a mazhar olalrrn deyu vardrk da hakire gebesi icinde bir beyazekrnek crkaru b icindcn on hurma ve lie; altun crkub hakire nazar etdiAcib te m asa hatundur Andan hakir dizdardan on tiifenkli refikleralup lebi derya ile savvadi mahiler remasalarrn iderek krble carribi-ne Icbi deryada Kethiida ibrahim pasarrrn Buhayre evaletin act der-

[I] Y ild rz niis ba si (rleryaYI)


43/100

SEYAHATNAMESI 705va gark etmesin l


44/100

706 EVLly A CELEBlider Gayet act goldiir Bunun i~iin Buhayre vilaveti derier Yiiz yet-rnis pare kuravi seksen senedir gark idiib Buhayre olrnus olur Halavine Buhayre kaifine bu golden on misr i kise h asrl olur Bin pareb al rkcr kavik larr va rd ir Gunagun mahiler i cikar iskenderiyyiye gelenNil suyu btl act buhayrenin ta ortasmdan gelir iki canibine daglargib i sed etrrrislcr dir Andan cer evan idiib iskenderiyyeden bu tur'aicre nice bin pare gemiler gidiib Fova kasabasrn dan biiyiik Nile ~I"karlar Kam il iki rner ha le yerdir Hikmeti Huda gecit hald rn ezk urask iva Urbanlarm ard rn a di.iub ru sfu ll evlde Buhayre lcerrararrda birkurada iihedalartn esvabla m taksim iderken basub sek izin dahi bizsakin o ldujiurnuz hana get iir iib birin 01 sabah han papusu oniindekazlga caldr Yedisin kavd bend He Buhayre h:'lkimi Celeb Me hernrnedA gaya gorrde rd i Hakir vine gecit agasmdan refikler alub ark can ibi-ne lebi derva He dort saat kumsal verler ile giderken lebi deryadan sagcanibinde hurma baglarl iere vine kumlu ver ler ile bir saat dahi gidiib

Evsafr kasabai EtkuLisam Arabda dimekdir Benderi Resid hakinde em in-

likdir Ve Resid nahiyesidir Yiiz eHi akce ile ihsan olunur baska ka-zadrr Sen evi iit; kise pistahra m ahsulu olur Buhayre dervasi ken arm-da bir miirtefi verde dort bin marnur ve m iizevve n kat enderkathavadar k ire c sutuhlu kargir binah haneleri vardrr Baska kov sahibimiiltezimi vardrr Ciim le on yedi mahalle ve yirmi m ihr abdrr Ve ikisihutbedir Maada mesacidlerdir Ve ii


45/100

SEYAHATNAMESI 707

Bu sehirde medfun olan kibarl evliyalarl beyan ederEvveIa. sehrin garb m da haljc kenannda Eeyh Selame ve karrn-

daslari eHeyh Sun'ullah ve essevh Abdurreuf ve essevh Abdi.ilhalik birkubbei ebvaz iciride ruedfun larchr Ve vine bunlara karib halie kerra-rrnda durru beyz asa bir kubbei alide E~eyh Abdullahiil Magribi vebun a karib vine halic kenarrnda bes aded kubbei bevz iere EeyhSelame ibni eeyh Milcibiiddin Bu ciirnl e bes kubbede evladr zevilih-tiramlari ile medfundur Ve simal tarafrnda essevh Celef [1] ve essevhMeh emmed Hamidi ve ~ark tarafmda E}e),h Seyyid Meh emmed Cele-bi Halifei sultan Ahmediil Bedevidir Ve garb tarafmda Esse vh Mah-mud Celebi ve Essevh Man suru Ziirerka ve Caroii Kurd Bey civarm daEssevh Seyyid ibrahim bir Cami Seyyidi Ali Ceberti Yine Camiindernedfundur Ve Carrriiis Saek] sahasmda Eeyh Heraveni Nehavi Bun-Iarr ciirnle z.ivaret idiib ruhu ser-ifler ivciin birer yasin ve bazrsma bi-rer fatiha tilavet idiib ruhaniyyetlerinden istirndad taleb etdik~"f\ (,r}t:. . . _ t , 4 . ~ . J Yine bu ehirden ark eanibine h urrna bajilari icre k urn-sal yerleri ubur iderek Akdeniz sahiline gelii b kumluk icr e on ikitu~tla bina miller ki Resid yolu alfimet idir Hibif gidihnesin icunbina olunrnu sdur Adem kaddi ve hala m illerd ir Anlarr uhur idi.ibkasabai Etkudan Reside dort saat geliib

Evsafr ehri miizeyyen benderi ReidBu ehre Reid namile rnii sernma olmasrrrrn sebebi tesm ivesi 01~

dur ki Tufandan sonra Misrra malik olan ibtida Bayzar ibni Ha mdrrkim biraderi mihteri Samdir Nuh Nebi gavr i evlacllarrridart rugerdanolub bu nebiresi olan Bayzara h avrr dua evleviib Misrra gorrderd.iMisirda tenasiil bulub otuz aded evl adr olub buna m iiverr-ib ler Ebiil ..kababit didiler Her evl adr Misrr ikIiminde mtinregir olub birerehir bina etdiler Bir oglu dahi Resid idi Bu ehri Residi 01 binaIrdigivciin sehri Resid didiler Nehri NiH Mubarek Akdenize munsabolmazdan bir saat evvel Nilin Iskerider ivve canibindeki hakinde birbenderi azim ve miizeyyendir ki Arabistanda MISlr vilaverirrin arusu ..dur Misrr eyaletinde derya begleri hi.ikmiinde sancakdrr Begi tarafipadisahiden serievi on iki kise( i) rmsr iMisrr divan mdan alrr Ve oniki kise dahi badiheva ciirtim cinayetinden hasrl olub pasasi her seneikiser pare kadlrga ile kapudan pasa her kande sefer etse bile sefer

[1 J YI!dJZ nUShaSI (Ha l e f )


46/100

708 EvLlYA CELEBlider Resid'i ik i yuz yigit ile kavim makami zabt ider SuballJgl vemuhtesib ve bac hazar. ve limana vanasan gemiden bir gurus ternki-ni ve ci.imle gemi kalafatcrlarr ve sevval hammallan ka irn mekamhiikmiindedir Bir hakim dahi Misrr vezir(i) tarafmdan bir munsib[ L]aga giimriigli zabt idiib senevi p asava viiz elli kise muhasebe viriibkendiiye vevmivve onar guru u lfife alrr Ziri destinde viiz eHi giirn-r iik hu ddarrrlar{i] He hizmet ider Eger pasa bu giimriiiHii} emanetenvirrneviib iltizam ile verirse Iskerider ivve ile bu iki bender vevrnivvebirer kise(ye) verf lir Yiiz kise dahi miiltezim havir ider Ve bir hakimdahi hak imiisserdir Misrrrn bas sittelerinin ikincisidir Beher seneotuz kise hasrl olur erif kazadrr Nice kerre besviia payesile ihsanol unrnusd'ur Amma iic viiz akce ile sadaka olunur mcnasibr iilidirD~nahiyesi vat Ba nevahiyesi Etlcu anJan

Ve ciimle vetm is altr pare nahiyc k uralar i vardir Ve mezahibierbaaden sevhii lislarm ve nak ihiilesratr ve ayan esrafi ve Misrr ku-lunun vedi boluk serdarlan ve Asitane kapu kulu serdari vardrrAruma sipah kethiida yeri ve tirnar ve ziarn et ve alay bcgi ve cer i-bal yokdur Zira cernrr kuralan iltizam ile zabt olur Ve ehiricre ik i binden miitecaviz samur kiirklii anka bazirgarrlarr vardrr Vesehr-i sahili Nile kibleden imale Tuli ii~ bin adrm ehirdir Arzi ark-dan garba ban veri bin adrm bazr canihi iki bin adrm kat enderkatbamlt m iin akk as tugla binalt dorder ve bescr ve alrisar kat evlerdirVe currrl e evlerin aldan mahzenlerdir Ka pularr tasradan ta nerdiibanlarile crkrlrr ikinci katda kapulardlr Bir k atr aaglda zikrolunan m ahz errlerdir-Mahzenler iistii alessevivve bu ehrin miisafirhaneleridir Dahi favk a-nileri kat enderkat haremleridir Ciimle Byte insa oIunmu bir ehir.dir Ciimle dokuz bin dokuz viiz miisliiman hanesidir Ve kirk mahalleve cimle iki viiz m ihr ahdrr Ve ciimle yedi mahalle kefere ve i i


47/100

SEYAIIATNAMESI 709yaz mermer siiturrlar iki viiz altrms seramed arnudu r-riiriteh alar iizretak tak taklar iizre ciirn le iki yiiz atlrms kubbelerdir Ve harem etr a-fmda yiiz eHi toloz kargir bina hurde kubbelerdir Cami iere m iiez-zinler mahfili ve iki aded k iiciik haremi var Sag tarafmdakr haremerrafmda bir sebili ve eamiin altr kapusu var Ve iki minareli dahid iirder tabaka rninare(i) alilerdir Cami icinde bir kafes iere mezahibierbaa miifti ler i ve eami sahibi Mehemmed Zaglul medfundur Bucamii iki sahibiilhayrat bina etmek ile vasi olrn uadur ibtidasl giiC;iikcami imis Tarih(i) Harem kapusu tizre

tahrir olunrnusc, ur Ve Attarlar ic;inde bes kademe tas nerdiiban ile~lklhr Camii Tak Nehime (....~,..."ij Sek iz merrner siitiin iizre bina olun-mu~ bir kii!;iik camidir Ancak iki yiiz adem alur bir k iiciik eamidirD~ kapulu ve bir minareli eemaati kesirive malik eamidir Ve Keten-ciler i~inde dort ayak nerdiiban ile cikrhr Camii Abdullah Ancak'viiz adem alur bir alcak minareIi ve bir kapulu gayet kiiciik camidirVe ulu Cami kurbinde Camiiil hace Fevkanidir Aln ciimle mahzen-lerdir Ve bir minarelidir iskele basi oImak ile carnaati kesireye rna,likdir Ve vine iskele basrnd (a) yirmi ayak ta~ nerdiiban ile crk rlrrEmir Ahmed Aga Camii Nil keriarrnda fevkani bir camii cediddirAlti serapa mah:enlerdir Ve bir kac diikkanlar vardrr iki tarafr tarikrarndrr iki tarafdan virm iser kademe tas nerdiiban Ile crkrlrr Nil ke-nannda bir camii ruserrdir Cami iciride ciimle on aded beyaz rnermersiitundur Krble kapusu iizre tarihi budur

Bir minarei mevzunu ve ho~avaz miiezzinleri ve imam ve hatibivar drr Ve gayet cernaati


48/100

710 EVLiv A CELEBt

JL ~ \ J . ; . L:j\ t _ h )L " . . : - .G\ .. r""J l i: "~ ~ \_~U~kUI~ ~~

[1] \ -vi < \ . : . . . . . . .Bu cami tenk mahalde vaki ol mak ile haremi yokdur Lakin eb ruzcemaati cokdur Ve bir alcak minaresi vardrr Camiin tasr a soffasi vebaar yerleri kaii Magrib Zemindir Bu sahibi.ilhayrat Me lek Ahmedpasa efendimizin k apu ct basrlar-mclan bir maldar aga idi Maskatire'si olan bu Reside ge liib hasbeterrliflah bu camii in sa evledi VeCamiiizzemin Tahtani bir cemaati kesireye ma

Seyahatname 8

Documents

Transcript of Seyahatname 8