Seyahatname 6

8/4/2019 Seyahatname 6

1/100

SEYAHATNAMESl 467

Mevliidu asitane(i) ~eyh ibrahimi Giil!jeniYine malu Rabiiilevvelin on ikinci gice isneyn gecesi olur BaZI

alkan Sevh Bekri Mevludina giderler BaZI canlar ibrahinli Gulserrivegelirler Bazr yaran Seyh Bekr ivc andan ibrahimi Gii lscrrive gelirlerAmma bu Giilsen] Mevludu cuh cuhurrlu ve fellahin ve avanu nas

iciin degildir Havassulhas i~iindiir Ciimle Ervam ve asked taifesi veerbabi marifet ve tarikat ve nazif ve zarif ve air ve erbabr tasnifkimesneler gelirler Gayri enayi ve ecnebi ve ciirnle ve miihmel adem-ler gelemez Badelasa aaiz hazretlerinin merkadi amber haki oldugu kub-

bei miinevverenin omindeki m iicel la ve musavkal haremi azimi ruu-

sanna zikrvmet ibrisim haliceler He do~eniib ciimle ussakan giiriih

giiruh geliib cemaati kesire ile salati a


2/100

468 EVLIYA CELEBt

met ina bir kimesne kendiiden biat idiib ciham fakrr kabul etmis ola01 mahremi esrar olub tarikde old ugrvciiri yedi viimnasrrun keffinipus iderler Ve bu Celebi Efendi asIa hanesinden tasra crkub avarmnasdan bir merd He ve gavr i bir derdmerd ile asia iht'ilfit etrnezAncak senede bir gice Meludiinnebiye cikar Daima gufriigudan perhizi.izre gice kaim giirrdiiz saimdir Dairua taat ve ibadet idiib tilaveti

Kur'an ile mukavveddir Ve kendiiniin sebebi maiset l i] iciin lriisniihatti vardrr Bazr resavilatlar yazub teberriiken bazr yaran-a hedeyagorider ir Ve Mevlfid gicesi tasra crkrnalarrnrn ash bazr fukaralar biatidiib tarika girerler Bazr miistaid kimesneler asitanede kirk elli seneifnavi viicud idtib bir diyarda post sahibi olmaga istidad tahsil etrnisani irsad idiib sahibi seccade ider Ve bazr dost~n rnuhibban ile vrldabir kerre miiserref olub an lara havrr dua iderler Ve mihrabm sagtaraftnda seccaderrisin oIur Sukuri iizr e dururlar Badehu tevhid tez..kirden dahi farig olub kol edvar iizre bir iistadr karnil kiir sive


3/100

SEYAHATNAMESI 469

fukaralan bezliderler Andansonra bit siir ii fukaralar dahi gii labdarilarile mai giilab ve kadi ve rtrr ahi ve rnai buhur rnakulesi rayihaitayyibeli malarr ciimle huzz arr meclis iizre nisar idiib badehu bu hur-danlar He od ve amberi ihrak idiib ciimle a~lkanln drmaglarr muattarolur Bu mahallerde dahi Mevlfi du Nebi temam olub giden gider

Kalan canlar demler ider Yirce fukaralar tevhid tezkire baslarlarTevhidden sonra a~lkanl asrrh an {Aver] i.,.,) 4 . : .~1Jl ~, .,1:1\ . : r. .~ ' j~.J asrr se-rifin tilavet idiib badeddua aziz hazretlerin bazr alkan zivaret idiib

hanelerine revane olurlar Bazr canlar canan fukaralarrn hocreciklerine

varub mihman olurlar Elhasrl pak pakize tar iki asitanedir kim rned-

hinde lisan kasrrdrr vesselam Ve bu avda bu Mevlud giceleri Mevlfid

okutmak i~ii(n) sahibi havratlar giindiizden minarelcri mikrame ve

destar ve kumaslar ile rninareleri zeyn iderler Andan malumdur 01 gi-ce 01 carnide var dir. Cemii halk 01 carnide olurlar Ve 01 gece 01 rna-

hallenin ciimle sokaklann evden eve ipler geriib kanadiller ile kah-vehaneleri ve carsuv bazarr zeyn iderler Bir divara mahsus degildir

Hakka ki Mrsrr i nadirei asrr dir Ve bazr mevludu minarelerde okur-

lar Nekadar kimesne tilaveri Mevlud iderlerse minarelerd(e)ki harir

derstarlarr anlar alrr Ve bir minareye kirk eHi alrmis adem slgar

Zira her minare kulle misal tabaka tabaka bina o lurrmusdur Her tao

bakasi ell iser adem alur Ta sabahadak bir mikrama iciin krrk eHiArab feryad figan idiib sadalarr evce peyveste olur Bittemam Ve

Evsafr Mevliidu ~eyh Ahmediir Riifai

Tarfkr Burhanidir Mahr Receb'ii lrrriirecceb in evveli Cuma gicesiolur Asitaneleri Sultan Hasan Camii dibinde rruzrakcrlar icinde bir

tekivei azimdir Balada tekveler iere evsafi masturdur Bu Mcvlud dahiizdihamh degildir [1] sulehayi iimrnetden can [2] sahibleri mazanni

kirame kimesneler cern olurlar Acib sohbeti hassulhas olur kim diller

He tabir olunmaz

. .Evsafr Mevludu ~eyh Omeribniil Farrz

Mrsrrrn canibi cenubunda Cebeli Cusi dameninde bir asitaneiazirndir Ydda bir kerre Mevl ud olub iki viiz bin adem cern olur

Ulemayi Misrrm ciimlesi bu kavle miittefiklerdir kim 01 giin andaervahr Resulullah hazrr derler Zira 01 Mevlud mahallinde cami icindenur berk urur Gavri camilere mahsus degilclir ina Omeribniil Farrz

[J ] Y1JdlZ niishasi (Cumle)

IlJ -. (hal)


4/100

470 EVLtYA CELEBt

camiine mahsusdur Ve bu Mevluda mutaazzrm ve miitekebbirkimesne varamaz Varrrsa 01 asitanenin muhibbidir Ciimle fukara vegureba ve mesakin ve budala ve melamivvundan k imesrreler varrr

Ve olgiinde nice kimesnei kesif keramet izhar ider

Der beyanl kefi ~eyh Mehemmedi Lebbani

Hatta Defterdar Ahmed pasa imam(t) ile hakir muezzin mahf i-Hnde otururduk Hemen mecazibundan Mehemmed Lebbani ayak iizre

kalkub bu kadar ecnasi mahlUkat icinde imama hitab idiib J.))IJ..;;)I r \ . .1~r\..\ k ..~ ~ rJ)IJI (_J) _,-tIJI ~J~ J:':I J:;I deviib 01 mahalde vine cokiib oturdukim kirk vedi senedir 01 amud dilinde sakindir Bu kelfimr istima idenf_J)1 jl..\ ~ J:":I didi Aya imam olji r mii yahud imarnm orurdugu mahfilvikrhr rrn deyu gfmagfm hasiveler verdiler imam havfinden asagrendi Hakir asla yerimden hareket etmiyiib metanet etdim Ye-dirici giiride Defterdar Ahmed pasa ve imam In Aa~,h Misrra atdrrubguliiyyii am He mazul etdiler Meger Sevh Lebbaninin iareti bu imisYani 01 asitanei Orner ibniil Farrzda rrice mazannei kirame kimesnelervardrr Tarif ve tavsiflerinin midhatlerinde zeban bizebandir Zira 01makam ehli hal kusesi olmak He nice mesaivvun ve israkrvvun kav ..mi gibi bizeban kelimat ider ademler vardrr Ruyazat miicahede ile 01mertebiye varmrslardir kim haftada bir iftar ider miicerred pakademler vardrr Hudava malumdur Hakir nitekim Mrsirda idim HerCuma namazmdan sonra ayinleri olup nice bin adem cern olurlarHakir dahi elbette olgiin 01 cemiyyeti hassada h azrr oIurdum Nice

kerre bazr alayimatlar ve nice kesif ve kerametler zuhur iderdi HakirMisirda oldukca bir Cuma miinfek olrnazdrm Zira bir safa kesb ider-dim Ve gfmagfm ahva'latlara vaklft esrar olurdum Vu bu asitanede

her Cuma giinleri Orner ibniil Farrzrn taiyye kasidesi okundukda bazi:llkan asklarrndan vecde geliib baslarrn amudlara ururlar Biemr il'lahasla bir zarar isabet etrriez Ve nice ho~avaz kimesneler savti hazin Hebirbirlerine hasmanc arl erif ve kasayid na'ti erif tilavet iderlerNeticei kelam (b)aIada tekyeler evsafmda tahrir olunmusdur Bir dua

miistecab olacak asitanedir l:.i t'UI Bunda olan MevlUda MevlUdu fu ..

kara derler Ciirnle alkan sadikan cern olurlar Andan sonra

Evsafr Mevludunnebi Ebussuudul Carici [1]

Eski Misrr ile Yeni Misrr mabeyninde bir belidedir Her ciharsen-be giirrii MevlUdu olut Amma senede bit kerre bir azim orduv bazar

[1 J Yildrz niishasi (carihi)


5/100

SEY AHATNAMESt 471

kurulub nice kerre viiz bin kanadiller He tezvin olub ii~ gun ii~ gecesabahlaradak tevhid tezkir sadasmdan zemin ve asuman dir dir ditrer

Ve bu mahal Mrsirm cenubuna u~ bin adrm baid baska bir kasaba

olmak ile iki kerre viiz bin adem himarlara si.ivar olub 01 vadi hi-marlar ile mala mal olub beni Adem dahi mevc mevc olub adem

dervasi olub hac hacunu azim olur Zira Ebiissuudu Carer [1] hazret-leri kartbtilahd oimak ile nice kerametlerin bilub Mevludma itibariderier Bunlar Sultan Selim Han asrrnda hayatda olub _, . . . . J .~.:;..;i . _ , . . l ~1r~ ajdiyen bunlar idi

Menaklbl piri fani acib [2] garib

Ve hurrlar m seref i sohbetleri He miiserref olub muammer olrnusbir kimesnei Canpuladzade Hiisevin pasa hazretlerinin huzuru serif-

lerine 01 kimesnei geririib pasa desti serif in bus idiib duai havrrIarrnalub behremend oldrlar Aroma bu pir i fani Misrr icinden dejiildirMenuf ivve hakindendir Abl h avasr latif oldugundan muammer olrnusadem var.dir Hamdi Huda bu abdi hakir Evlivavi sahibi biriva Ebiis-siiudu Card hazretlerinin miirievver cemalin goriib ser if i sohbetilemi iser ref olrnus p'ir i fani viiz vermis vasrnda ademin desti erifin pusidiib duai hayirile behremend old uk Vlu sultan oldugundan Mevlliduazimi olur Andan mah

Evsafr mevlildunnebi hazreti Imamus ~afii

Her Cumartesi gecesi nice bin adem zivaretin e varub ta sabaha-

dak rrice yiiz hatmi erif idiib ih ya etmeg'i mezahibi ~afii ulernalari

sart etrnislerdir KIrk eHi seneden beru terk etmemis adem hadden

efzundur Amma bu Mevllidunnebi [3] iic gun u < ;gice orduybazar kurulub Imafm}; Saf ii kasabasi adem dervasi olub hazi sene

izdihamdan kubbei ali icirrde adem ~ehid olmak vaki olm usdu r Bu

mertebe izdiham olur Tatvili keIama hacet yokdur ihvanl h asafava

sefa ile sundan malum ola kim bizirn zamarnmrzdaki Mevlild gicesi

dord viiz virrni iic hatmi erif tilavet olundu Zira anda 01 gicelerdenice bin hafrzr kelamullah cem olur Defterdar ibrahim pasa senesinde

yedi viiz kirk hatrni serif tilavet olundu deyu rivayet iderler Ve 01gice anda cemii ervahi aktab ve evliva ruhaniyyetleri hazrrdrr derlerVe bu Mevlild giceleri iciin Misrrrn ayan esraf larr bes on gun mu-

(1 ] Yrldrz niishasi (Carihi)[2] II (ve )(3 ] , [senede]


6/100

4i2 EVLtYA CELEB!

kaddem imaml ~afii kasabasirida beser onar gurusa haneleri icare Hedutub ehli ivali ve rnek ulat mesr ubatlarr He geliib zevk iderler Venice viiz hayme ve hargah ile rnek ulat mesrubat fiiruht idici tiiccargeliib meks idiib aaim orduy bazar olur Ve nice yiiz zuvvar cadrrIarrgiceler kanadiller ile ve minareler ve her hanenin dam bamlarr nice

kerre viiz bin kanadiller He ciragan idiib sehri tezvin iderler Neticeikelfim midhatinde kilki durer nisar dilim dilimdir Ve bu imaml Saf iiMevludu temam olub bir ferd perisan olmadan alelumum Irnarru~afiiye karib Ebiilleys hazretleri Mevluduria giderler

Evsafr Mevliidunnebi be asitane(i) ~eyh Ebiilleys

Bu dahi h akeza krvasii remev gibidir Yani imaml Safii MevlGdugibidir Aroma musannifin ve roiiellifinden nice kimesneler telifatla-rrn Ebiilleys Mevludm a getiriib mezahibi selase eyhiilislamlart hundacern olub telif etdiigi kitabi ve risalei huzuru ulemaya koyub ciimlefuzala tilavet iderler Eger ciimlenin muteheri oldu ise memhurhyuhve sahifei kitaba irnz a idiib rilavet olunsun deyu izin verirler Ve 01telifatt -bir iki gice Ebiilleys hazretlerinin sed saadetleri ucundakisanduka iciride korIar Cok vaki olmusdur kim bir kac gunden evvelniishai sandukadan ~Ikarub ban veri hak olurrmus bulunur Ve bazi

yerleri tashih ol unrrrus bulunur Bir kerre bir kimesnenin akayiderniitealhk bir risale telifi sanduka iciride muhterik bulunub sabah

cildi kavrulmus bulunur Ebiirinur Mehemrned pasa asr mda olrnusdurYani hazreti Ebiilleys imaml hiimamdir Mevludunda ulema ve suleha

ve huffazt k elarnu llah cern olub ta sabahlaradek ii~ gun ii~ gice nicebin hatmi ser-if tilavet olunu r Boyle ulemayi kibar mevludu olur kimvasfmda Iisan kasirdrr Andan ciirnle ussak Sevh Ukbiye giderler.

Evsafr Mevliidu ~eyh Ukbei Ciih(ey)ni ~ :U l : u . -J

Matekaddem harabe olrnajrile MevlUdu rnuattal idi Badehu sene1063 tarihinde Ebiirmur Mehemmed pasa yani Haseki Mehmed pasavakrasrnd a goriib miiceddeden bir camii ali ve bir tekve ve bir sebilve iki sakrve ve bir matbah ve Seyh hazretlert iizre bir mahbatr

piircnvar bina idiib iki yiiz rmsri kise masruf idiib bir havran azimerdi Ve her sene MevlUdu erifi masarrfma bin gurus vakf id iib iize-rine verriceri ocajrm nazrr etdi Ve bu Mevlud dahi kesayiriittahrirMevlfidu sultani olur kim Sevh Ukbei Cii hevrrivviil Amirinin ruh(u)sad olur Zira evkaft tarafmdan mcku lat mesrubatlarr firavan olmagileulema ve suleha ve fukaraya rrimeti mebz uldtir Bundan scnra CebeliCusi dameninde


7/100

SEY AHATNA.MESt 473

Evsafi Mevliidu Seyh ~ahin

Bir teferr iicgah zivaretg ah cihan rriirna yerdir Bunda dahi bir gunbir gice MevlUd olur Amma valcrn kayalar iizre vaki olmagile daryerdir Olkadar izdiham olmaz Amma acavib MevlUdu sultani olur

Andan Evsafi Mevhidu ~eyh Cui

Bu asitane dahi CebeIi Mukattam iizre ta zirvei ablsmda h avrue-ler kunlub MevlUdu azim olur Bu cami ve hazreti sahibi A li Abba-siyandan Elmustansir Billah veziri ernir iilciivus Ebiirmecm BedriilCemalivan veziri al itebar bina etdig inden Cusi dag! derier Ammadaglnln isrni Cebeli Mukattarndir Andan

Evaafr Mevludu Kademiin Nebi

Azirn asitanedir Camii kebiri ve resmi kademi ~erif iizre birkubbei ali ve tekvei tir endaz tekvesi Defterdar ibrahim pasan mdrrBajada tavsif olunrnusdur Bunda dahi bir giin bir gice Mevludu

azim olub sahibiilhayr Defterdar ibrahirn pasava havir dua iderlerAndan

Evaafr Mevludu sadat hazretleri

Kurafei kiibrada rna hi Sabaniilmuazzamtn msfmda narn mahaldeecdadi izamlart rnedfun oldujiu rnahalde asitanede ii~ giin ii~ gicenice hayme ve har egah ile orduyi bazar k urrlu b baar Misrr iimera-

lanndan muhabbet (i) olanlar otaklarm getiriib camiin minaresin veasitanenin deri divann ve ciimle haymelerin

nadiller He tezyin iderler Ve adem dervasirevendeye nimet mebzul olub bir mevludu

nice kerre yiiz bin k a-geliib cemii ayende ve

aeim olur kim vahidikefdir Ve nice kerre yiiz bin srgar ve kibar ve rnerdi zenan cem olubdesti sahray hadden birun ve krvasdan efzun beni adem cern olub

taraf taraf ziyaretlere giderler Zira bu rnahalde n ice bin sahabei k.i-ram ve kibarr evliyaullahlar medfundur Ve peygamber zadelerdenibni Yarnen ibni Hazreti Yakub ve Efrayim ibni Hazreti Yusuf Fay-yumda tevelliid idiip bu rnahalde medfu ndur Ve burrlarrn emsaliniccler dahi rnedfundur Zivarergah mahallinde tahrir olunur

Derbeyarn merralcrbr siidiit Ebiil Tahassiis

Ve sadat hazretlerinin ulucasi Sevh Ebiil tahassis hazretleri bir mu-taazzrm bir Cencenab olrnagile huzuruna


8/100

474 EVLtYA CELEBt

vihr kiram ile geliib seriri h ilafetde karar idiib tiirbei piirenvar icin-de nice viiz hin kanadiller ve em'i kafur i ile nuru miinevver olubik i bin beni Adem agZlndan evradr sadatl tilavet etdiiklerinde vallahilazjrn aden"le bir vecd hast! olub ciim le masevadan gcciib kalb goziipur envar olub ve mahalde ~eyh hazretlerinin desti sertfin bus idiibibtida kimesnenin ismin siial idiib ana bir kiinye vani lakab koyupgerdenine iki u ( _ ;zira diilbendi rida sarub fukaralarrndan olrnagamezun olur Her Mevludda ii~ bin dort bir ademin bazuuna rrdasarub hir lakab buyururlar Acib hikmetdir Bir aderne buvurduklarikiinye(i) bir ademe dahi komazlar Ve mudded ornriinde hilafetleriasrrnda bir l akabr ik i ademe dememilerdir Acib surullahdrr kim.l-l'~ Jj1 .~.':I\ i'lh arm rabbanl ile lakab korlar Hakire Ebussafa deyukiinye verdiler Hamdi Huda nefesi mubareklerinin sebebile zevk vesafadaviz Ve hakirin gerdenine bir kism ir i al sardrl ar Ve bazr esrafa

dahi gfmagun ~ah lab ur i ve geylani verub duai havrr ider Ve birkerre kiinye kodujiu ademi on senedensonra gorse kiinyesile Jl.JI-,: ' ~ve \;h.' ~ deyu namm sayler Ne kuvveti kudst mertebesi kuvveti ha-fizrva malikdir Ve bir kerre rrda verdigi aden"le elhette sene gelse vineverir Bu dahi az im mal hezl etrnekdir Hu lasai kelfim bir vech ileahvallerine vakrf olunmus [1] Ve bu sadatlarln her bid birer seneiicviiz kadar deve ile ve bes yiiz aln viiz huddam He kabei serifegidiib az irn mal sarf iderler ve selamet gelirler Elhasrl miieddeb veanka ocakdir Hengame ve haccr cehuna mavil degilderdir Ammabizzaruri vrlda bir kerre bu Mevludu azime geliib ciimle ahbab ilerniiserr ef olurIar ve bundan sonra

Evsafr Mevliidiinnebi ~eyh Bakri HazretleriMahr Temmuzda hamasin giiniinde imaml ~afii Kubbesi dibinde

Sevh Bekri hazretlerinin ecdadlarr asitanesindc sad5tlartn Mevlfidunakarsrlik bir Mevliidu serif iderler kim nimet ile ve ihsan ve in'amve esvab He ciirnle Misir halki ve bay gedalan ihtiyacdan miistagniiderler Bunda dahi nice hayme ve hargah orduyi bazar olub camiVe minareleri ve kaalarr nice kerre yiiz bin kanadiller iJe ciragan

olub ruzu rusen olur Sabahadek ihva olub u < ; fasrl Mevludunnebitilavet oIunur Bu dahi bir Mevl udu azimdir Andan

Evsafr Mevludu UmmiilklyasBalada evsafi tahrir olunmusdur kim veniceri oca~h Mikvas ha-

vuzm tathir etdiiklerinde yedi gun yedi gice adman olub sekiz inci[I] Yrldiz niishasi (olunrnaz]


9/100

SEYAHATNAMESt 475

gice asked taifesi gidiip Cuma gicesi Mevludu azim olub alessabah

bascavus dahi ziyafetlerden halas olur Andan sonra Nile nokota gicesi

Evsafr Mevlildu sani der OmmiilklyasBu Mevlud Umrmilkrvasda Nil taacagl gice olur Cemii iilernay

sulehay ve siirefavi MlSIr cern olur O~ nober pasamn vekil harcipasa kisesinden srmrnati mu hammediler ~ekiib Mevludu erif olur

Ve cemii ulema Nilin zivade olrnasma murrtazrr olurlar Ve bu Mev-

lud terceman basnun diregidir 'Allima masrufu pasadandir Bu dahiba.lada mufassal tahrir olunmusdur Andan sonra Sultan Hasan

kurbinde

Mevhidu Mahmudiyyeve ana karib

Meyludu Emirahuriyye

ve Camii Ezher icinde vine

Mevliidu saditve ehir haricinde

Mevludu Sultan KayrtbuyBtl dahi Mevludu azimdir imaretinden n imeti biirnrin aru bay

ve yedaya ve zuafa ve fukaraya rnebzuldiir Yilda bir kerre azimcemiyyeti kiibra olur Ve

Mevliidu ibrahimi Giileni der tekyei Bulaki

Insaallah rnahallinde tahrir olunur Ve diger

Mevlildu ~eyh Bekri Eeyh Tastust 0 .r-: J"'..GBabi sultan! Sa'ravi kurbinde Mevludu azim olur Ve

Mevhidu ~eyh ~a'raviBu dahi ciimle ulemavi kibar MevlUdudur Zira Camii kiiciik

olmagile kesretiinnas olmaz Amma Mevludu erifinde acih ruhaniyyetvardrr Ve

Mevlildu ~eyh Hanefi

Bunda dahi cemivveti kiibra olur Ve Kantartus Sunkur kurbinde

Mevlildu ~eyh Halveti

81 , . 1dahi mesavih Mevlududur Gayri izdiham o lma z Ve


10/100

EVL1YA CELEBt

Mevliidunnebi der asitanei Hazreti imam Hiiseyn

Mukaddema vermis seneden beru Mevludu serif miinkirtn ilkave igvasile muattal olrnusdu Badehu sene 1089 tarihinde iirefalarAbdurrahman pasa -huzu ru na crkub bu senei mubarekede ceddi iza-mrmiz Imam H'iisevn irzr e MevlUdu serif olu nrnasm reca ideriz dedik-lerinde olan re calarr hayyizi kabulde vaki olub subasiva ve muhtesibeve kadrasker e hitaben buvurdrlar tahrir olunur Mahr Muharreminon ikinci asu ra gice si cemii minarelerde kat enderkat kanadilleryana ve cemii carsuv bazar gice ve gi.indiiz donanub kandiller Heciragan ola devu dellallar nida idi [1] Meshedi imam Hiisevn icreMevlfid iciin alti bin pare ve bir vesi] destar ve bir vakrvve ad vebir kantar em'i aseli kafur i veri.ib ilahazelan imam HiiseyndeMevlfid olmak Ahdurrahman pasa havratrdrr Hcilci cemii iirefa veehli M1Slr dua iderler ... \ ~.l_

Kaidei haseriatr MlSlribu rnah r Mu harr ernii lh ara mm on ikind giiniine varrrica imanl

Hii sevn Mevlfrdu gicesinin ehri Misrr icre nice bin Yahudiler iid2]iicer bir srra geliib ellerinde biiviik zen biller iere gunagfin trrivvat

buhurlan satarken u


11/100

SEYAHA'INAMEst 477

Elfaslur Rabi ve hamsinMlslr kavminin bu Mevludlarlndan sonra zevk ve safaidnenk has ve am i~iin mesiregdhlarm beyan ider

Evvela MlSIrIn cenub canibinde iki saat baid

Beledi teferriicgahl Besatin

Bir mamur karvedir Ciimle nakibiilesraflarrn ziri htikfirnerleriri.dedir Bu beled iere sahili Nile karib bir azim baih iren .. in ta vasatrn-da bir kasrr havernak ort asrrrda bir havuzu latif He ara.sre bir mesi-gahl aramgahdIr Ve eabeca fevkani mi.iteaddid hocreler ve matbahve sakrvcler ile mamur bir d ilktisa verdir Ve

Tefezrticgahr Kademiin Nebi

Defterdar Ibrahim pasarun hayrat hasenatrndarrdrr kim azimasatl Iatifdir Gunagun kasir lar ve kaa ve eami ve matbahi Kevkaviisve tekve tirendazan tekyesi ve zavive ve sakiveler ve hocreler ci.imleIbrahim pasa havratrdrr kim balada tarihatlan ile mufassal tavsifolunrnusdur Andan

Mesiregahr Anbari Yusufnebi

Acib ve garib temasagahdir Ve

Aramgahl Ummiilklyas

Bu dahi mufassal mevsufdur Andan vine bu cezir Ie ) de

Safagahl bagl Ravza

Nice miililk eline girmi~ bir lanedir Sahibleri aiyanln terk idiibelden ele intikal etmis bir h ivaban ve kovah ic;inde i"..: ..9 I.r;'':' birhavzu azirnin ortasmda bir kasrr ali hauz iere mebni olunrnus cisirile ubur olunur bir temasagah su iere bir kasn larifdir Ve katenderkat miiteaddid hocreler ile araste vacibirssevir bit' teferrticgahdrrAndan

Temasngfihi ikargahl Cebeleyni Herremeyn

Efvahr nasda Ehram Dagl der ler Avam mabeyninde Firavn Dag ..Ian derler Lisaru krbtide Berabi derler Bikavli Tarihi ibni Celal


12/100

478 EVLtYA CELEBt

ibtida bu Hiremler dajilarm bina iden Kavin ogiu Hunuh ogiuMahvil oiUu Derrnsil ogiu Berab bina etdigivciin bu dajilara HerminiBcrabi derler Amma Nilin canibi garbisindc vaki olmus iki biiviikve bir kiicuk daglardrr Canibi erbaasr ciran ve kavi beyabani: vekurd ve hargu makulesi ikarlar bulunur Insaallah aaglda mahallilebanisi ve ne i~on bina olunub mutalsam olundu aru beyan iderizvesselam Ve

Mesiregahl ~eragahl emirahorBu Cebire [1] hakinde in Baba hududlarrna gelinee safi cavir ve

cemen zar bir vadidir Kim eii mle ahalii Mrsrrrn ve Misir vezirininciimle atlarr and a cavn-Iar bir ferah feyyaz ahzaristandrr Amma Hudavidegildir Amelidir Bersim derier bir otdur AnI tohumdan ekdiikIerigice biemr+llah sabahbdak iki parmak biter i\;iineii gun hayvanatotlamak miimkindir Misrrm ciimIc atlarr amrrla cavirlar Bununyonea tabir eidiikleri m isj ll i bir ki vahdrr Ciinlle Mrsrrrn asked tai-fesi ve pasa emirahoru anda havme ve hargahlarl ile kamil iic ayatlarr cavrrIadub sevir ve safa avsii isret iderler Bir l;ilezar ve cemen-zar sahradrr Bunda pasa emirahor(n) mutlak bu vurd isi!e rniistakilhakirndir kim aki ve haramilere asla eman vermiyiib katl ider VeHabir Ogiunun hududu olmak ile her gice bin kiihevlan ath havvalUrban geIiib pasanrn ve gayri askeri taifesinin atlarrn muhafaza et-mejie meruur-larclrr Ve emirahor aganln pasava bir ziyafeti az imiolub pasava ii~ kise ve tit; tavasi ve iic kiih evlan at hiri miikellef

besatlr ki miicevher rahth atdrr Pasa dahi ana bir sammur hil'atihsan eder Ve pasa kerhiidasma ve hazinedarma birer at kesideider Sayir agavatlara dahi hedayalan mebzuIdiir Zira Misirm em ira-horlugu kethiida He avayid fevayid beraherdir Misrr em irahorfujiun-dan beglerbegis olmak kanundur Sen evi iki viiz kise cavir satar Veiki viiz kise savir tayyaratdan olur Pasava senevi iki bin at hedayalargelir Akalli mavekun her at basrna birer cuka ve birer kum as erni-rahora virilmesi mukarrerdir Bundan kivas oluna kim Misrr ernira-hurunun m ahsu lfit larr ne mertebededir Eger efendisinin katinde vaka

vakarr dahi ziyade ise kethiida He beraber kar ider Andan

Teferrticgabr Kasrr Billaym Tahir Beybars

Sahili Nilde asitanei bektasivandir Abl havasi latif bir sevran-gahdlr Ba.lada tekyeler evsafrnda tahrir olunmusdur Lakin Kethiida

(1] Yildiz uiishasi {Cise]


13/100

SEYAIIATNAMEst 479

ibrahim pasa bagl ireminin kosesine bir kasrr ali in sa eylediikdehakirin bu ebvan ana (tarihdir )

Dua idiib didim e)' Evliya bu kasra tarihinZemin dllrdukca dursltn bu mekclm asiiman clra

Sene 1083

Ve bu kasira muttasrl Abdurrahman pasa bir kasrr mahbubdahi zarn evleviib Zeki Halil Efendi bu tarihi etrnisdir

Cayi mi#errih dilkii:jaSene 1088

Ve Nil kenannda krrk elJi verde dirahti miinteha cemrniz draht-led sayesine mastabalar yani sofflar var kim her biri

Zeki dar didi anm tarihin

Buna Kasrr Cennet denilmek sezuSene 1088

Tarihi Bekri

Dud seyr etdi didi bu kasfl c1 l i tarihinRibedel rana zehi

Ve [1] r uhefza sayedar yerlerdir [2]

Mesircgahl Tobatan bag~csi vc Acem bagecsi

ve Frenk bag~esiVe Bulak yolunda

Ramazan Bey bag~esi vc sahibi ayar Muhammed~elebi bag~esi

Ve bunlann emsali avarn ve h assrva kapulan meftuh viiz vermisbagc;eler vardrr kim he biri irernzatiilirnad misilll gay tan ve mesire-

gahlardlr Ve

Teferriicgahl Cemmiyiil Abd

Sehir icinden cereyan iden halicin tasra imal taraftnda halicin

iki canibinde azim cemrnis agaclarldlr kim her. birinin sayesinde

(1 ] Yildiz niishasi (Cayi miiffersh dilkiisa sene 1088)[2] (Nil kenannda kirk elli yerde dirah ti rniint eha cemmiz dirhtleri

sayesinde mastabaha yani soffalar varkim l.er biri)


14/100

480 EVLtYA ';ELEBt

biner kovu n saveleniir birer ferahfeza yerdir Ve her bid Nil lizre

ahalar salu b kovah golge olrnusdur kim asIa afitabm tesiri yokdurVe her dirahtin dairesinde ihvam safa ve ahibbam bavefa ile saz sozfashn idiib Hiisevin Bavka (ra) zevkrn iderler Ve Bulakda

Mesircgahl Kasrr Sittiyye [1]

Sah ill Nilde kat enderkat kaalar ve sahuisler ve miiteaddid hoc-reler He araste pasalara ve bazr ayanlara mahsus ara,mgahdu Pasalar

Asitaneden Misira dervadan gelse ve Ummulkuyasa Nil kesimi alaymetse bu Sebtiyye kasr mclan alay iderler Sultan tavarurunetrafmda banisinin tarihi budur

..:....J.\j:~'~~ ..\:- i)-)I fll_JJ l:i:1Y .! .j I ~)~11 J.f . . \_ - .11J\. .JI {__rc.i1 .l I )

()~I~ iA V

Andan

Teferriicgahl Ridvan Bey bag~esiAna Rrdvanivve derIer Bir baagl cinan ravazai Rrdvaridrr Mrsrr da

manendi yokdur Andan Kantarriil Liman haricinde halici SeyhBekri kenar rnda

Mesiregahl Turunciyyeandan

Seyrangahl TobhaneSultan Kavrtbav hacca g idiib gelince veziri bina etmisdir Naziri

Misrrda ve Medayinde yokdur Evci asiimana sercekm is bir kub bei(mii)nakka bu kalemun zaviyedir Ve iki ta~ kademe zeminden ali~

dir Ve bu kubbenin icinde olan deri divarda surr'u Huda rubamla-

rt ve ziktvmet ely [2] elvan somaki ve vesim ve harkani ve burkanive arakani ve sengi ferah ve balgami ve ebri taslarr meger Kudiisu

Serifin Sahratulfah mdan ola Amma bunda olan harn kufi ve rnu-sanna Fahr i ovmasma rniisabih gtmagun mermerIer iizre olan :iiku ..

feler ve Mrsir baglamalan ile miizevven cihan ara bir aramgahdlrVe kubbei alii sernigflnu i~inde asIa bir hali yer olmrvb sihri icazmiinakkasdrr kim Mani ve Hassan ve Behzadr Erjenk ve Frengi sa-hib renk kalemin cekmede acizlerdir Hakka ki evayili a'sarda acavib

ll) Yrldiz aiishasi (Sebtiyye), l21Y1 J d l Z niishasi (an)


15/100

SEY AHATNAMESI 481

iistadl kam ill er var irnis Ve bu kubbei alinin sol rarafi bir ok men-

ziti bagl iremdir Ve sag canibi ayende ve revende iciin kaalar ve

mihman hanc1erdir Hasrli kelam ibrerniirna referr iicgahdrr . _ t ' .L l12 . . .. . .Andan

Mesiregahl BebekiyyeCii m le ciindlIerin Atrn evdaru ve Ok mevdan idtr Miiteaddid kaalar

ve matbah ve h avuzlarr var teferr iicgahdrr Andan anrn eanibi cen u-bunda daglar iere bir saat baid

~ikargahl Aym IVIusaYani Ccbeli Becamin Bir sengisran icinde Bazreti Musanrn n a-

zargah (1) bir avndrr Amma sehl ~urcadlr Nil gibi Ieziz degildir Cii m-

Ie Urbanm a:ra_mgahldLf Arm a sil ah m a dayanan ban MISlf ci.indilerianda varub gazalleri ve harami Arabi Urban ve ur vam savd iderlerMuhalif yerdir Andan

Mesiregahl Aym Sernsiyye

Ve ba:Jada tahrir olurimusdur Amma bu A vru Sems sehr ine mur-tasrl sehr i Ferna haia tiirab ile mebni i.i~kat kai'alan ta Hazreti isa . .nrn kazdI!h Matarivve k uvusurra varrr Ferna seb ri -Irn is Anda bircarkuse amudu mii nak kasdan gayri Im ar kalrnarmsd ir Ciirule harab-

dir Miiverr iharu Arab sebebi harabisin ovle tahrir etrn is kim kacanHazreti Yakub oglu Yusufu ziyarete giderken bu Avn i Sems ile Fernachrine ciimle vctruis nefer e1adl~ zeviJihtiram ile konub asIa izaz

ikram etmedi.ikieri ciin Yakub nebi bu ~ehiriere beddua idiib ahir

harab ol mu sdur Ahir Hazreti Yakub Favvu mda Hazreti Yusuf ile onalti sene gozieri acrlub Yusuf ile goriiiib Favvu rn da badelvefat vasrv-yetleri i.izre na'sr erifin Hazreti Yusuf Halifiirrahruand a Cebeli Ci-

runda defn etdiler Andan

Teferriicgahl Kaarr Ga vriyyeSultan Gavri b in asrdrr Nilden baiddir Arnrna Nil tugyanlnda

kasrr Nil kinde kahr Evcc sercek rnis bir tan! k ad im k asrr alidir Bukasr aItmda bir kaai azirni var Ve bir kac ho creleri var Aruma gavr iasarlarl yokdur Lakin bu kasre kar ib bagl irern ler icinde hemen Tob-

hane k ubbesi gibi fevkani musanna vc rnii n akk as kubbei alidir La-

kin camidir Hem en Tobhane kubbesinin trbk idir AndanEvliya Cetebi 10 - 31


16/100

432 EvLiYA CELEBl

l'desiregahl ziyaretgah. Bi'ri Matariyye

Misrrn ~im.alinde iki saat baid bag ve bag~eler icinde uazargfihrHazretil sa alevhisselamdir MISIr Yunaniler destinde iken azim bi-nalar var irnis HaM ancak kir kaa ve bir zavive kalrms Ve anda bir

havuz vardrr Ciimle mariz andan giriib sifa bulurlar Cemii tevarih-lerde ve Tevarihi Yunanilerde masturdur kim Hazreti lsa validesiMervem Ana He Nablus sehr'inden hicret idiib bunda sakin olrnus-Iardir Ve nesara zurnu nca bu Matariyye kuyusun Hazreti lsa He vafi-desi ilej L] kazub gusul etrnis ola Ve bu havuz anlarrn binasidir derlerVe sahihdir Zira Misirm cemii kuvu larr acrdrr Arnrna bu Matariyyekuyusu mucizei Resulullah He olrnajiil e fibl lezizdir Dollablar ile nlfiinazifin sll:hrlar cekiib canibi erbaasmdaki bagi irernler i rev ider Vematekaddem bu bagda belsim ve belisan agacIarl var irnis Hazreti Isamubarek desti ~erifleri ile dikmis Misrrdan gayri diyarda olm az imi~Yagln cikarub teberriiken padisahlar hazinesinde I 11 f ziderlerdi Ve ademzehir vise and an bir krr at te n avii l etse halas olur Ve bir ademi akrebvrl an ve crvan ve bir rsirsa sokdugu vir] 2] bel'isam diirtseler ve vedir-seler h alas olur Ve srzrva siirseler sifa bulur Hususan kiiffar krallarrmabevnirrde gayet muteberdir Olurunde bir ki.iffa(r) belisan yaibndanbir pare siir iinrnese ve yemese diir iist hn-istiyan yani dur iist kafir 01 -maz Ve bu Matariyye(ye) ycdi iklim ve carkuseden kiiffarlar geliibziyaret idlib havuzunda gusiil id er ler Ve bu bag-da hasrl olan sarsanagacl vaprak larrn deste deste karup birbirlerine vihiyet vila yet hecla-

va gorrdiirur ler Ve yaprakiann bazr kitablar icin e koyub h ifz iderlerAmma belisan ve balsam agaclann hakir anda grirrneviib hud darn-laruna siial etdim Misrr Osmanlt eijpe gire1i kurudu deyu cevab er-diler Amma kabe vollarmda halfl belisan agaci gavet cokdur Ahaliivila yet Yli:bn Yl~itn cikarub huccaca cerre cerre satarlar

Menafii [3] abl Matariyye

Ve Misrr pasalarrmn sahibi tab olarrlarr Nil tujivarrmda vesil ce-reyan ider Badehu hurnret iizre olur 01 mahalde pasalar ve sahibi

tab olanlar NiH icmezler Sebebi oldur kim Mrsrrm tur'alan ve ha-lideri iere senei sabkdan k alrnrs SClTIm.i he1ahilden rrisan verir yeilsulari kalmrsdrr Yeni Nil gelinee 01 ye~il suIart haliclerden siiriibcereyan iderek MlSlrdan ubur ider 01 vesil sudan her kiln nus

[J ] Fazladlr.

[2] Y rldrz niishasi (yire)[3] ~ )) (b'iri)


17/100

SEYAHATNAMEst 483

iderse elbetde bir marize rmibrelfi olur 01 ecilden pasalar ve sahibi

'tab olan ayanlar bir ay bu NilJcn icm eviib Bi'ri Metariyyeden nu.iderler Gayet abl hosgiivardrr Ve bir m iiferr ih havadar yerdir ve

Mesiregahl Bi'ri Muazzama

Muhallak katinde Hazreti Musa bin asrdrr Ban hukema Matariyyekuyusundan lezizdir ve nafidir deyu tarif ve tavsif iderler Amma.hakir icemernisdir Ve

Teferriicgahl Kal'ai Biirketiilhac

'Ciirnle huccac Mrsirdan cik ub bunda ii~ gun ii~ gice meks Idiib nice

'kerr e yiiz bin tulum Nil suyu doldurub ve gorurur ler Acib hayrattazimdir Nilden bir burke vaprmsl ardrr Guya bir buhayrei azimdir'Mrsira dord saat karibdir Bazr vezira [1] ve avant Mrsrrdan 0 tarikile.gidub vine Mrsrra gelirler

Mesiregahl Kal' ai Sebili Allam

Avda bir kerre bir MISIr iimerasr bes yiiz adenlile nobet kolu

bekliyiib ayende ve revendei bir hos hlft hiraset iizr e olur Cirid m ev--dam hir ikargah yerdir Amma Urban dahi kahice ademi ikar idiib.Mabmud Pir varr VeIi ko


18/100

48~ EVLty A CELEnt

Miri ekrem Hasan Begin esertEcrini vire rafiiidderecatBoyle nu (r) ani camie tariliLiimiiiinnu r camisilhasenai

Sene 1063

Fevkan i bir tarzr cedid alti siitun iizre bir camii rniizevven dir Lakinharemi Ve Sebili Allamdan Mrsrra gelirken Misrra iki saat karib

Mesiregahl Adiliyye

Zemaru kadimde bu vadide kabayili Adili: sakin oldugi vciin ve Tu ..

man Bay Sultan bu mahalde adalet kiiskii insa idiib divaru adalete.tdiigivciin Adiliyye derler Havasi gayet h1tifdir Bir ferah feza yerdir

Hasta varsa ifa bulur Sultan Selirn ile Tuman Bavin ba.lada bir kacverde arhedeleri tahrir o lunrnusdur Amrna n ice cenk cidalden sonra

Selim han Turnan Bavi de gctiriib Babr Zuvevlede salb idiib Misrr

icirrdcn fitne fesad m unk atr olub Selirn Han yine Turnan Bay (I)endiriib ccnazcsi n ernaz.rn bile krl ub hu Adiliyyedc merkadinde defnetdi Ve sulehayi i.immetden hafrzr kelarrrullah bir p adisahdrr deyuevkaflartna vazrved etmeyiib tiirhei piirenvarrn miizcyyen k rlub her

bar SeHm Han geliib ziyaret iderdi Hala evci semaya sercekrnis bir

kubbei rriih takm ortasmda bir mer mer sanduka icin de medfundur-

Sandukantn canibi erbaasmda cc li hat He merme ... iizerine Ayetiil-

kiirsi kazrlrmsdrr ve bu tarih vazrlrmsdrr

tahrir olurrrnusdur A li Cerakeze bunda irikrraz buldu Sahibi hayratpadisah irnis Han ve cami ve tekve ve imaret ve sebilin ve sakrve

ve matbah ve zavive ve rniiteaddid hocrelcr ve kaalar ve pasalara

rnahsus kaalar ve kasir lar vc kal'a misal havliler ve etrafrnda nicemiisafirhaneler ciimle Tuman Bay Sulran m hasen arlar m dankhr .0,.1., ... ~qn

Mahallinde teferr iicgfih lar var drr Arnma iImelyekin dcgil avnelvak inh asrl idiib zevk safa erd ijii ru iz bu tahrir olunan teferr iicgfih lar-dre __

Tavsifine ciirct olundu ~lL~_U . ~ l L _ ,Amma ciirnl eden Iatif teferr iicgah.

zivarergfi h asitanci Kadern rin Nebidir


19/100

SEYAHATNAMESI 485

Elfasliil Hamis ve Hamsin

MISlrin agreb ve garayibatlarlD ve ibret numafrlsarrraf ve acayibatlarln ve haflcmrn kar

kisiblerin beyan ider

Isbu UnImii Diinya Misrrm ah valatrna akh kasirrrmz erdiigi iizre'halkmm rengi ruylerin ve kar kisiblerine ilrnirniz Iah ik oidugu mer-

tebe tahrir idelim Evve la bu balada tahrir ve tavsif erdijiim iz Misrrkadim eyyamda marnur ve abadan olan seh ri Fu stat ki Eski Mrsrrdirhella bu Yeni Misrr anrn bir mahallesi detWdir Zira rniivcrr ib i alemve alhn ve amiller o vle tahrir ve tastir iderler lcirn Mrsrr m haddiResid ve Dimyat ve iskenderiyyeden ta ibrim ve Say kal'asi hududuna

varlnca ii~ avlrk vol Nil kenannca ovle m arnur abadan imisk imResideden hir mektub bajiban elinden bag-ban el ile Saidi Ali ve Min-yeden ve Esne vel Asvan sch irler ine vasrl olur im is Ve 1\1ISIrl Atikovle mamur veomiizeyyen irniskim Nil kenarmda olan saravi alilerin

-dam lar t iizre horos damdan darna pertab iderek BuIakdan Eski Misrr-dan Makdenya sehr i ki Kadem iin Nebi olan mahaldir horos 01 mahaldevartr irnis Boyle marnur abadan imis] Misir sehr in in bir tarafi ima1.can ib in e alti saat ta Ayni Semse murtasrl inli Nehri Nilin tarafeyniovle ;l(.iadan imis Bir tarafr iki konak yer ta Fayyuma var m ca 01

mabevrrirrde [1] gill giilistan ve bag bostan imiskim maheyninde birzira arzr h alive yok imis Hala vine nazar cihetinde ahsen iklimdirV c havir yi.iziinden evsai ve kura cihetinden ekseridir Ve bu araz i i)Mrsrrda kiinuzu azirndir Ve defayini cesime ve habavavi kesire vemetalibi azize vardrr Bikavli mi.iverrihi aIen) 5eyh Misrrrsi [2] buvu-rurIar kim Mrsir zemininde bir ziral mekki arzr haliye yokdur kimanda bir giincinei kehene o lrm ya der ler Hala virie her sene bir iki

US define bulu nrnadadrr Ta bu mertebe Nil kenarlart mamur irnis

Nitek im Cen abi izzet Kur'aru aziminde ve Furkaru mecidinde Misrrh akkrnda Hab ibirre alararikulkisas Firavn hakkrnda bu Aveti ser if inazil etmisdir kim r.f ('l.1. J U); J (j>~~ J ":'L~ ,).1-,(," Ayetin miifessuin bu arzrMisir ve nehri Nil He tefsir etrn islerd ir k irn badehu salifi.izzikir Frrav-

nun kabih ser a'mali ve er ef'ali sebebi ile ehri Mrsir ve Iralk rHazreti Musarun bedduasma mazhar diisiib imaran harab ve bag vebostam tiiraba tebdil olrnusdur Nirekim Kuraru azitninde (Ayet)

1 1 JYddlz niishasi (mabeynde)[21 Yrldiz niishasi {Makrisi )


20/100

486 EVLiYA CELEBt

0.J.!.;A! . , i '6 'L . .J . .. _ ,; .J ~)i!-) ~~ 0~L: ~~ J MISlr Firavndan sonra harab oldujiundarr

maada ehli hikmet Misrr iciin yedi kerre harab ve yedi kerre imar-olsa gerek derIer Amma Muhviddirri Arabi hazretleri Futuhat k ita-bmda Misrr bin vii: tarihinden sonra ovle m amur ve 5.badan ola kirrrsiinbiilistan [1] ve gornisran iizre bir zira arz bin alt uria beyi olunubA li Osman p adisah lar irrdari ibni Ka'b geliib safa idiib taht id in e derV e m ilkrn tesiri sebebile cer hi felek devir iderek Misrrrn ciimle ~olcolistam ta Mekke ve Mediri ive var rn ca beni adem ehirler bina idiibbag ve bag~e ve besatin idiib imar ola Ve abl hayat nehirler zuh uridiib eereyan idiib Akdenize munsab olub Gazzeden eezirei Kibrrsabir ah rah acrlub at ve katir ve deve ilc karban giJiib gele VeMrsrrda CUl dagl iizre bir pad isa ht cern cenabrn himmerile NiHMubarek san 'at He eereyan ide Ve ehri MISlr iere ii


21/100

SEY AHATNAMES i 487

rna h lfik at ve vetrnis iki millet ve yiiz krrk lisan kelirnat iden halk vemezahibi erbaa kavmi bu Misirda mevcud olu b Mrsir sebebile bu kadarmahIUk (u ) Hudavi Ce nabi Rab besler Arurrciiri Ummii Diinva der-

ler Ve Misrrm her kangi sehr ine varub irn'aru nazar ile nazar evl ese nadem dervasrudan omuz omuzu sok meviib tar ikr amlar ieee "!'C:~J .!J~,ij..!lJLu ~~:.I:.J ~..!.~J ve tarik [1] sadasmdan gecmezler Ve carsuv hazar icreat ve katrr ve deve ve hrrnar ve sakayiin irdibarrundan rahat ii zreubur olurrmaz Zira h alkr gayet fellahdir yani rencberdir Ferhad gibicahsub MlSlr(l) ganimet idiib bu ciirnl e devabat mahlUkat beslcrrclijiivc iiri

Ummii Diinva derler Ve cernii diirivavi ana gibi hesl iviib cii mlern etat akalinli seb'rva rnebzuldur u' e r'~ Cii mle dii nva kaht olsa Mtsrrmader gibi dirnvavi besler Amma Huda hrfzide Eger Misir kaht olsa

cemii diinya .M151r(I) beslivemez Zira cemii diinvada nekadar hay.vanat var ise hemen Mrstr divarrn da andan ziyade gtlnagun bihad ve

bihesab dcvabat ve rn ah luk at vard ir Ve beni Adelll dahi kezalik CiyIe

bihad ve hipavaridrr Aroma askeri ravifesi zulmiinden reavast kavmiFiravni olub Ya Kahhar ismine mazhar olduk lariridan fakir ve hor

ve zelil olrnu slard rr Ciirn le tahs ilatl arrn askeriis Sultan alub fellah

zelil kalrr Bu MISlr h akkrrida ve reavasi hakkrrida Ka'b iil Ahbar haz-retleri bu rmsrarrrda MISIr agzrrrdan Iisaru hal He buyururlar kim

Buyururlar Hakikatiilhal bu mariavi celile iizre Misrrn za if vezuafasi ve zelil fukarasi hadden efzundur Hatta sene tarihinde Ab-

durrahman pasa m iitevel Iii Mrsir iken glifil hu bubat ganim et iizreiken h iikumarda sui tedbir oldugundan miisebbibler habsi glIal idiib

Misrr icirrde bir kaht miistevli oldukirn bazr fukara meyyit tenaviiletdi Ve hazr kimesneler ehli ile bir gonllege malik olub giindiiz ehli

giyiib k efafr nefse ~altlrdl Gice kamis He setr olunub virrniser bakla

ile kafaflarnr lardr Nit;e viiz bin adem miifl isi meridebur olur Ve bu

mezk ur hazineler ciirn le vermis gune mahsulden hasrl olur HaSlit ke..

Lim hemen keciden ve kazdan ve odundan bac ve giimriik ahnrnazYohsa gokde trca n verde gezen ve deryada yiizenden giinutik ahnub

hazine hasrl olur Ciimle esva mukataadrr Bir fakiriilhal bitiivan

bal [2] fii lu s ii ahmere muhtac purruelal anlar dahi rnir i mal verirlerMuk araadrr Amma

(1] Y ildrz nu shasi (tarik)[2] '" (bineva zebbal]


22/100

188 EVLtVA CELEBt

Ve minelgarayib

M1SIr icin de bazr fellahin siir ii siiru sernin kazlar gezdiriib 01 Iz -dihamda ~aruyi bazarlarda 01 adem dervasi icre fakir kazlar payimalirimal olub r ernm a remma gezdiriib fiir uht iderler Aneak bunlardangiimr iik almrnaz Yohsa eernii meveudatdan bac ve oru Sultan alrnur

Ve minelacayib

Giimriik hasil olan mudhikenin bid dahi budur kim deryada vehalicler sahilinde nice fellahlar yatub sakin olur Bir adem bir kazyahud bir ordek almak murad idinse 01 kiilbe icin de alan Araba va-rub Ya had Bize bir viz yani kaz yahud bir ordek disen derhalArabrn yanmda bir k.vbak par'casr var Arab 01 kabagl basrna giviibk irk elli kulac kirmabi eline alub derhal Arab deryaya dalub ordejietalib kenarda kalub Arab inaverlik iderek kaz ve ordeklerin varuna

varub bu kadar hUl~ve tuyurun mabeynine gir iib elinde olan iblerirast gelen ordekler in pavlecin e pavberid idiib fakir murglarm ruh larr-rrm haberi olrnaz Zira yanlarmda gezen bir kabakclrr Amma Arabkahak deliiHnden kuslarr ternasa iderek kavid bend badehu kendiisibed kenara geliib dinde rescnin ueun ordek talibine verir 01 dahihabli merin i elden kormvub ke san berkesan cekiib kenara vakrn ge#Iince fakir ku slar ne hale ugradtldarln bi liib piirputur ol m aga baylnrSen dahi muradm iizre bickac dane seminler inden alub birer pare ve-rirsin Maada zaiflerin azad idersin Mezkfir Arabm 01 murglar ilriza-mrrrdadrr Malt pad isa hi ver ir Gayri aden1 01 rnurglardan sayd ileselertecrim Vc her kacan olsa azild idilen kaz ve ordekler vine 01 fella-hrndrr kim guva bu tuyura bir rnekr evlerrrisd ir MISIr fellahl bu gli.

ne acib ve garib sevranata malik

Ve minelacayibiil garayib

Ueubei dehrden hid dahi budur kim on bir yumurta (i) ve atfrskisr icine gomiiliib virrni giinde on bir tavuk yavrusu cikub civ civdiyerck 01 an gezrn ejie baslar Aklt ins an peri san olur Acib ibret rrii-

rna tem asadtr Amrna bu karl her kes idernez Abtyar kazasmda MISIrilmeralarrndan [1] Siileyman beledlerinden Berme narn kovdiir Andabir asil ncsil nesle vardrr Frskrda tavuk crkarmak anlara mahsusdurPili\,; crkarrnak murad idinen kimesne anlardan bir adem alub kangikazava gotiirmek murad idersen gidiib anda ibtida bir furun insa

[11 Yildiz niishasi (serdar)


23/100

SEYAHATNAMESI 439

ider kim p ilic cikm ak iciin mahsus furundur Guva etrnek furunugibi iisrii kubbe ve aln bos biiviik bir furundur i


24/100

490 EVLlYA CELE131

bilmez Ve hakikatiilhal akrl ihata etmez bir srrrr acaibdir (Ayet)

' ' ': 1 "1 J .: J_ l .rG:., ";j,.li .~!l. . ,t l, jl ;' ;' \ .. \Ayeti delili kat'idir

ibretniimaYI sun'u Huda

Balada evsafr tahrir olunan Sebili Allfim nam mahalde b ir gfin e

elvan hurde taslar olur Mrsirda Sebili Allam tasr meshurdur 01 sah-rade viiz gurusa ve bes viiz gurusa lail yakut ve elmasdan m iicel la

guriagfm taslar bulunur Ve beser onar guru sluk Aynulhiir ve Avriiis-

semek ve Ayniilhir makulesi taslar firavandrr Bazi zeman siddeti r uzi-garl aurgar ciirnle rimali per isan idiib bi la had ve la.gayet taslar bulu-

nur Amma h akkak bu ham taslarr hakkidiib perdaht idince her bid

bir surete girii b hikrvmet ikcn zikl ymet fiiriiht olunur L a'Ii Beclahsan-dan abdar ve elmasdan fertur taslar bulunur Am ma MISlr miiverr ih-

leri ve ulernalarr bu zu'm iizrclerdir kiln iremzatiilimad binayi Seddad

ibniil Ad bu Sebili Allam da bina etrn isdir deyu miirtefakunalevlrdir-let Hakikatiilhal bu Sebili Allama vadisinde cabeca binavi az irn te-rneHed zahir ve bahirdir Ve Kethiida ibrahim pasa hini azilde bu

Sebili Allam sahrasmda vetm is yedi gun meks idiib avare hu ddam-lar minkale ovuarnak i~ijn bu Sebili Allam taslarmdan cerni idiib

minkale ovnar lardr Bazrsr hakkake verub yiiziik tast iddiriib ciiru le

huddaman sahibi hatem oldular Yani bu mertebe zilcrvmct taslar bu-

lunur Acib temasadrr

Ve minettesiriil haceriil acibeYine bu Sebili Allam sahrasrnda piir n iir asferiillevn bir sengin

tas bulunur Dayima Frcnk hukemalan 01 ~iddeti harda geliib ararlarHassasi oldur kim bir adem m ezkfir tasr iki elile dutsa derakab rn ii..

desi bulanub istifrag idiib ta 01 tasr elinden birakrmvmca 01 adenlgaseyandan fcragat etrnive Amma cemii alrlardan safra ve sevdadan

h alas olur Ve miidesinde bir ~ey kalrnrvub pak m iid e olur

Ve minelhavassiH hacerat

Yine Sebili Allam fezasmda bulunur boncuk misal bir alaca

tasdrr Kanki hatun ant cima mahallinde beline baglasa her kez hamilekalmrva Hatta bu tas MISlr Babiil Lugurida olan fevah isel erde ~ok

bulunur Hatta bu hakirin vaa'r ham il iderken re'si kebirimiz val ide-

mizin masdarmdan usret iizre crkdujruridan ferci na~iikiifte dan tar-mar olub kabih olduih ecilden hamile kalmadan ihriraz etdiijiinderi


25/100

SEYAHATi'lAMESl '191

bu Sebili Allam tasmdan dairna tasrvub peder ile haleti maluzda be..

line baglardl 01 tasi namubarek validemizde dahi bulunurdu

ibret rriirna'yr arZI Mllr

BiIadl Mrsn-da Arablar srcan yer der ler Hakikat im is Amma ne

gune fare idiigin aru beyan ider Misrr arzrnd a hast! olan bir nevi

srcandir Ana farelgayb derler bir mudhik heyet mahl ukdur Kacan

Nili Mubarek tasdujiu mahal cemii arzr Misrrr gark ider 01 zern an

veri kalmryub tasar crkarlar 01 m ah alde ciirnl e srbvan ve nisvan sah ..ralara 1 Ayeti deliI burhan yeter Mutezili mezhehlne nazar etrni viib

ebli ser'In mezhebine nazar idiih murekid olan k imesn e .1 . .1 .;" ' \ .S :- !.:f J~ .. I ~ I .

deviib h amusb as olur

Hikmeti Huda Nahli hurrnamn ve cevzi kiiliserinbeni Adem He ak rabahjjm beyan ider

Her sene divan Misrrda disi h urrnarnn kalbi yani beynisi iizre

erkek hurmanln bir dalm sokup cima etdirirler 01 sene 01 dii hur ma.

[1] YddlZ niishasi (etmez)


26/100

492 EvLlYA CELEut

on bes yirmi salkrm hurma verir Eger boyle cima iddirmeseler hur ..

rna vermez Ve hurma agaci avda bir haviz gorlir Adem gibi bevn isivardrr Ani kat etsen hurma kurur Amma gayri dallarrn kess en dahiseramed olur Ve hurma beynisine kalbfilbelh der ler Gayet leziz vernukavvidir Misrrda cirnadan kalrms ademler istirnal idiib 01 giceehlini havlr miistamel idiib hizar ider Bir gfm e bevaz kati peynir gibisiid lezzetinde bir gu ne Ieziz sevdir Nahli hurrnanrn beni Adem Hekarabeti var drr derier Kacan Cen abr Bari viicudu Ademi bir kabza

toprakdan halk etdi Bakrvvei toprakdan Cenabullah nahli b urrnavt

ve giilser agacln yani kara Hindistan cevizi agacln ve secer iilvakvak

agacm halk etdi Ve verde olan hakinde Yebruhussanem yani Abdiis ..selam derier Yerde h asrl olur adem gibi sach ve sakalh ve dis+li veerkekli biter Hemen adem srfatrrida bir otclur 01 dahi beni Adem

topragmdan hasrl oldu derIer .~1... ..UIJ..l;,

\1 e minelacayibMrsrr da bir kavirn vardrr Did vrlaru verier Ve bir evde vII an olsa

bu ademlerden biri 01 haniye varub bir gfma diidiik calub ciimlevrlanlar basrna iiii~iib cenk ide ide cii mle vrlan larr dutub torbasrna

koyub gotiiriic 01 ev vrlan ~errinden halas oluc Ve bu herifler baziademin vanrna geliib 01 ademin haberi agahr yok iken cebinden vekoynundan vrlan ve akreb ve ~lvan crkarir Ve bazr ademin cebindenelma ve emrud ve cftalU ve iiz iirn crkarrr Halen ki 01 meyvelerinmcvsimi dejiilclir Ve bazr adcmin koynundan ares yahud su cikarrr

Ve bazr aucme isaret idiib sarrjim goster ir Herif basmdan sarr gIn ci-karrnca sarijhn dan su cercyan etmcjie baslar Yahud bir vrlan ve ak ..

reb crk ub hemen herif Sartgln ver e urub serbiirehne bidestar firarider Merhum ibrahim pasa bu gune salcalara mail idi Aroma hakka

ki sihri icaz merrebesi bir marifetdir Ve Mrsrrrn Asvan diyarmdafellalrlar timsah ile cima etdiikleri balada Nil rnah lukatr evsafrridatahrir olu nrnusdur

Ve minelacayib

Misrrda cemmiz ai1acl der ler bir dirahti miinteha agacdlt Misirdiyartnda andan biiyiik secer ei azim olrnazdrr Guya Rumun crrrarr

miintehalanna rniisabeheti vat bit savesi lroshavav d ilk iisa dirahti

rrriirrteb al ardrr Meyvei bu kevf iyvet He ver ir j'Trlsrm a t boyle bulun ..

rnusrlur Her kimin bag ve bag~csinde 01 diraht h asrl ol drvsa 01 bag ..~e sahibi bir kac adem ilc ittifak idiib bag sahibi mukaddem bir


27/100

SEY AHATi\AMESt

balta He baga giriib mezkur cemmiz agaclna crkub bir kat; yiiz baltaurub cemmizi zahimdar iderken mi.ittefik olan kirnesneler geli.ih Bireadem Bu Allah mah lfiku taze agaCl ne kesersiri derler Herif ider

Kendii malimdir keser im ki bajiimda olur AsIa mahsul vermez Sayesidii~diigi yerde cem en bitrnez Kesiib atese vakar im der A~agldan he-

rifler Lutf e vle kesrne Dahi taze agacdlr Ah Ne giizel dallarr ve bu-da klarr ve va pralclarr var Kesme Mevve versin deyu reca etdiikce

her it balta ile agacl delik delik etdi.igi yerlerden krrrmzr kan misalvaslar cereyan ider Aagldan vine her if ler reca idiib Yrlde yedi kerrernevve versin Biz mi.itekeff il deyu yemin idiib 01 herifler diraht sa-hibinin elinden balrasm alub bir canibe atub ciimle agacln vucudu-

na eUerin kusadu b kucak lariar Ve hir kat; ademier dahi hazrr olubahid olurlar Badehu 01 balta deliklerinden ve gayri yerlerden vrldayedi sekiz kerre oyle mevve ve rir kim tabiri [1] olunrnaz Ve meyvesi

guyaincir gibidir Amma iciride in cir

gibidarrsi yok L:;i bosdur Her

bid virrniser otuzar dirhem. gelir harrmu lifr at leziz m evved ir Levniah mer ve san ve beyaz olur Ve garayib bu kiln savir meyve iricedallarda hasrl olur Amma bu iki lit; adem kalrnrjii govde aga~lann.da olur Ve ovle verir kiln agacln govdesiride hal i veri olmaz Gayetmahsuldar agacdu iImi nb litre tabiati iridal i.izredir Bes altr dane-sin tenavi.il idiib iizer ine su icsen iki arnel idi.ib kuvve ti basar i ziva-

de ider Ve bir ademin lineti elsa vcs il vapragrn dogi.ib suyun n usetse kabz ider Ve aiiacmm viicudu sebz gundur Nece h assasr vardrrAmrna hukema tnezhebinde olanlar dahi ala biliir Bir ternasa agac.

drr

Hassai a rzr MISlr

Misirda keciriin boynuzun vir e gornerler ve sulavub timar iderlcrBir k ac gi.inden sonra vesi] vesi! filizler ser arned karruslar hasrl olur

Ve ameli niadlr

Misrrda adem necasetinden rrisadrr h asrl iderler ibret rriirna kar~hanei acibelerdir kim balada evsafi mufassal tahrir ol un musclur

Ve san'all ameli iiziim

Uzi.inl dahi koruk 'iken MISlr fe lla hlarr kibrit vnkub kor ujia ba-hur yakub bir av evvel iiziim olur Acib sevtanatdrr

[ I] ytldlz n iisrias r (td tJir)


28/100

494 EVLt YA CELEB1

Ve san'atl ameli kavun ve karpuz

Mrsrrda giivercin n ecasetirte re'siilmal derler Misir fellfihlarr gu--vercin tcrsin kavun ve karpuz kok iinc dokiib bir av mukaddem abo.dar Iatif kavun hasil olur

Havassr hayvam acibeMisrrda seker karrusi oldujiu verde geliricejie miisabeheti var bir

h avvarn munisdir Bir turfa sakrakoz ve mahrakoz rnudhik bir hay-/-

vandrr Hatta bazi evlerde besler ler Adem ile gayet iilfet ider havvan-drr Hatta Favvum sehr i bagl arrn da gavet colcdur 01 oldujiu verdearun ravihasmdan vrlan ve ~lVan kacar Asia durrnaz Zira rayihasmdanhemen vrlan hclak olur Amma ins ana ravihasrmn n ef i var drr Acibhikmetdir

Zikri maadini zehebMisrrm canibi krhlesirie iki saat baid Cebeli Cusi ardrnda Avni

Musa dajilarrna Cebeli Bicarnim der ler Anda bir 1 . .1Z I I renk kire~roprajn hasil olur 01 turabi atesde vaksalar altun cikar Amrna odunkaht ol dujiurrdan crk an altunun h arcr h asrlrrrd an rna h su l olmaz H a -kim Biernr il lah halife iken yedi sene cikardu b badehu tnesdud et-mis Hala asarian zahir ve bahirdir MISlrIn canibi garbisinde CebeliHaf utda ..:..}~. :- gi.imi_i~ madcni vardrr Ve canibi sar kisindc CebeliMukattam ki Cus! dajndrr anda altun madeni vardrr Said vilayetinde

- z . i imr iid madeni var Ve Buhavre hakinde nazrun [1] maderri vardrrV c her k ur alarrnd a giih ercil e madeni hasrl olur Ve cemii b uhavre le-rinde tuz hasil olur

Ve ibret niimayi ehri Aym ~ems

Misrrrn canibi simalisinde iki saat baid Matarivve kurbinde bir~ehri az im im is Hala harabedir Zemam kad imde darfilrnii lk imiH ala a sa nbinalan ile amaIi ravilden ve a'Iarnr havilden ve ebnayiaz irn e ve etvari acibeden nice sevler zahir ve bah ird'ir Evvel a islam-

boida Atmcvdarurrda ki gibi


29/100

~EYAHATNllUESi 495

-adem sureti var Selim Han Misrr a gel e deyu isar etd ir Canibi erbaasi

Atrnevdarrrnd ak irrin naksr gibi miinakkasdir Ve hali bunda alanmesdud nlsrmau garibe bir diyarda yokdur Hala meftuh olmamisdirCiimle ravegarrdrr Feth etmejie ciddii cehd idenler ciirn le anda med ..

fundurlar Ve m iiverr i haru Mrsrr bu Avru Sems evsafrnda bir kasrr

rn ed h etrrrisler kim viiz seksen periceresi var im is Her gun scms birpencereden giriib kasnn icin taban etdiigi~iin Avru Sems derl er Ve

bir rivayetde Avru Serns namrnda bir melike bina etdi derler Vebu kasrra viiz seksen menzilde enlS ternam olub evvelki mcnz.ilegelince avdet ider Hal&. eser i binalart dhirdir Ve zern an r kadimdekal'ai az im itni Esas divarlan bah irdir

Ve minelacayibiil garayibden Cebeli Heraman

Nilin canibi garbisinde Cize kasabasrndan bir saat baid CebeliHeraman 0\. . \ , . ,>-- derler ii~ dagdlr Ruvi arzda bunlardan cok evvelbina yokdur Ve bunlardan ali bina yokdur Gil.ya iicii dahi Cebelikafdir Az im binah daglardtr Herbiri birer sanem her em an.lar idrr

Biiviik heremana Cebeli Belbehis ';'rl~~ ortadakine Cebeli Miilheviyye~~~l~ J.,. ve edrrasrna Cebeli Ebiilhevl J~,l . r. ' J~~ derier Bu ameli dag~Iarrn hakkrnda nice bin giifrii krvlu kal vard rr Bazr miiverrihlerTufandan evvel Ad ibni Seddad b in asidrr derler Ve baztlar Tufandanevvel Sur id melik kehenelerinin ilkasile kendiiye medfen bina etdi

derler Ve itrnamrndan sonra bu ii~ ehramlarr m al i hazayin ile piir

idiib alatl silah vc Hazreti idrisin cemii ulfi m l arrnrri kitablann kovubtilsrmatlar He miiekkiller nasb idiib heremeynlerin iizerlerin dibace

He puside krlub kenz etdi Ve sahili Nilde bir sehri muazzam binaidiib heremeynlerin mu hafrz.larr 01 seh irde sakin olur Ve her senevakti rebide cernii diinva ha lkr geliib Ka'b e misal tavaf iderlerdi Vehala imal rarafmdaki ehramm vine ima1 canibine nazrr bir kapusu

vardir Andan iced sag tarafdaki taslar iizr e iber i Iisaru iizr e kazrlrm shatlarda Ben ki banii h er ern an rm Altr senede ternam etdim Sonragelenler alti y iiz vrlda temelinden vrkrnajia kadir olsunlar Yrkm ak

hod yapmadan ehvendir Ve ben dihace He setr krldim Gclen rnii luk larburya ile puside krlmaga kadir olsun devu vazmrs Hatta Mem unhalife Bagdaddan "Misrra geli..ip heremeynde medfun genci f iravaru

feth etrnege bel bagltyu b yedi ay karuil ihtirnam himrnetiniz [1] Hebezl i himmet idi.ib odunlar YIgdlrub atesler yak up iizerlerine sirrklardokerek ve manciruklar ile sengi azimler atarak yirmi arsm m ikdarr

[1] Y rld iz niishasi (hirnrnetl er}


30/100

496 EvLlYA CELEBt

yerin miinhedim idiib zeberced murassa kiib bulur i~inde bin altun

bulunur kim her altun bir vakrvve idi Ve bir haeer iizr e vazrl mrsbir hat kim Ey bu dahmeden defaviri fethi i~iin temenni iden Her

nekadar cid ve cehd idfib mal sarf idersen olkadar mal cikarrrsm

Ziyade tam a idersen bu diirivavr faniden gidersin deyu mastur tasr

gorun ce ci.imle asked Memun valihi hamun olub yedi avdan berucekdik ler-i renci ina He bu kadar masruf larr mukabclcsin de 01 zikro ..Iunan bin altun bulundu Ve mukadderna zikri sebkat iden ~imal

taraftnda kapudan iceri tas iizre tahrir ol un an hatda gelen miihrk

hasir He puside krlsrn d idiijiiiriden bu r umuz (u ) fehm idiib derhalMemun ferman evl evii b 01 ehrarnr rusfma dek Misrr hasrri le mesturetdiikleri mahalde bir riyhi asrf zahir olub hasirr ve huddarnlarmhevaya dojianci piifterisi misal per ran idiib hasrrlarr caki cak idiibherifler bican olurlar Ahiriilemir Mernun halifenin veziri Hiisevn bin

Sehlin r evi hasen(i)le fer agat idiib riicu iderler BaHi 01 ehramanrnMemun halife asrmda miinhedim etd iijii yerler niimayanlar AmmaYusuf Sahlhuddin Misrr ku l'n srn milceddeden bina etdiikde Beremeynce bellerinden tasl ar crk arub Mrsrr rn ic ; kal'asin ve a~agl kal'asin bin aerm isdir Ve badehu Sultan Miieyyed dahi heremeynler kurbinde on

bir kantarai etrn isd ir Ciirnle Heremeyn daglanndan cikan raslar He

bina etrn isd ir Hala yerleri aikaredir Bu hakir e+dirn Heremeyni bina

iden Sur id Alti vrlda bina etdim Bi-nden sonra gelen rniilfik alttvrld a miinhedim idebilsin deyu davayi murad etm is Bu hakir anayiiz kanrar barudu sivah He altr hazineli bir Kan dive kal'asi Iaglml

atsam Ehram dajilarrn ihram gibi hevaya miinkalib idiib aru saatdek a'm zeminde Nile asan binadan terneli bile kalrnazdr Amma h aki-k atii lh al vechi arzda boyle bir binayi acirn gormedim Hamdi Hudaibrah irn pasa asrmda ehramlar tarafmda altarrrmz cavirda ikcn bes

on giin anda zevk ve safa iderken 01 takrib He bir kac kerre va rubsevir tc masa idiip havran durduk Bir kerre dahi vartsda Emirahur

aganln ve Be hlu l agamn l ve gavr i agavatlarln bazi tevabiatlarmdankrr be s adem olub mes'a ll cr vc musarnrnalr fanuslar ve em'i riyhler

gct ir ii b hcrerni kebirin sim al canibindeki babm rimal ve har ve

h asak in tath ir id iib neuzii besmclc il e girdikde hakir krblerriimav vesaate .nazar idiib ce n u b canibine kamil vcd i viiz adnn yiiriyiib bitsahr ah yoldnr Ustii toloz kcrncr-lerd ir kim yirmi zira alidir Ve rarikrnviisati on zid. enlidir iki canibinde m iite add id majiaralar ve mebnikaal ar var Ve ku lrbeler i kesrue kavadan mutalla ve Iniizehheb vemurrak kas kim guya heniiz u stad Behzad elinden crkrnrsdrr Ve her

hocr esi bcni Adem iisti.ihanile mal arnal idi Ve her bir kelle viiz k ile-


31/100

SEYAHATNAMEst 497

kendiim alur Sagir ve kebir kellei guriagfrn uri h isab m Cen abr Badbifiir Ve vol iizre derisine sarrlrnrs bir incik k ern igi var idi Hakirinkarrsi He vermis bir karrs idi Ve bunun emsali nice iistuhanlar firavanidi Ve bir gan azimde malarnal hurrna lifi kefenli beni Ademlervatu-larch Ve nice yiiz kadidler var idi Her bidnin kadleri vermis veseksen er adrm idi Amma gurab kadar yarasa kuslar mm n ecaseti ravi-hasmdan adem helak olur Cemii kayalarda minkarlarrudan herbiriasrlub dururlardt Ve bazrsi fanuslara ve m esa ller e kendiilerin urubperu balleri ihrak olurdu Ve baz rsi ceb rernize ururdu Bu mahaldebir kac refikledmiz bir iki fanusu ile havflerinden rii cu evlernislerAmnia biz vine otuz bes adem He kalub curet iderek sehl enis [1]Amma bikavli miiverrih i ni Celal bu Ehram dajilarrna Iisaru krbtideBerabi ~I-,: derlerdi Zira ibtida bu heremeynleri bina iden Kavrn ogluHunuh oglu Nahvil ogludur Nesid oglu Berabdrr An mciin bu d aji-lara Ber abi derier Bazrlar d(e)rler ki avret firavndan evvel melikeiken 01 avret vapdi Zira 01 feraanelerden idi Arunciin Firavn daglar(l)derler Zira miiruru eyyam ile diler ki kart neslinden gelen meliklerValidei kadimimiz binasidir deyu imar iderlerdi Andan anlanir kimdiler ki avret b inasi oia Ve bazrlar Tedre Cadu -'> ~ ...)~ bj nasrdrrderler Ve Esmun ~".._\ ve Esrib .,..~;\ve Sa \.... keheneler idi Tarihlerileehramlarda vatrrlar Amma bikavli Tarihi Sehabi Tufandan evvel abu chrarnl ari bina iden evvela Surike bin Sehluk bin Sir vak binTumidun bin Tedresan bin Husal melikler vaprmsdir

ehramlari bina idiib (2) Krble niimarmz muktezasmca kiblecanibine kamil bir saat dahi gidiib Takr Kesradan nisan verir kaalarve her birinde kadid adem eesedleri var Kimi oturur ve kimi vararlaridi Bunlar ciirnleden kaddi kametde kivamet ademler idi Yanlanndaciiriirniis burvalar ve hurrna lif inden bezler pavm ali rimal idiBundan ileri eUi adrm mikdari vokus aagl gidiib bir havzuarim abl safi He memlu idi Amma can ibi erbaasmda ikab misalkuslar ve kaz kadar mahuf kuslar havuzun kenarmda otur-muslar Hemen bizi gor iince ciimle kanatlarm kakub bir ra'd var

gi.i(rii )ldii zahir oldr kim beyinlerimiz guya kulaklarrrmzdan akdr Vesebpere yani yarasa kuslarr bizi ve esbablarrrruzr risva y evledi Vemes'alciler crra az kaldi didiler Neticei kelam ciimlemize bu ikabkuslarm kanad guriildi.isindcn bir vehm tad olub 01 havuzdan ileribir kadem atmaga iktidarrmiz olrruvub alelittifak avdet idelim derkenkuslar tarafmdan bir riyhi akim kopdu kim siddeti itastndan helakmertebelerine varub mes'aller ve fanuslar sonerse halimiz niye varrr

[1] Buradan (2) i~aTetli yere kadar yildrz ndshasmda yok.Evliya C;elebi 10 - 32


32/100

498 EVLtYA CELERI

devu geru avdet iderken ebperelerin her hid kebuter kadar ke rul ii-ler in peravanevar arese ura ura ve viizler im ize kcndiileri kan adlarr He

carpa carpa bizleri bizar etdiler H'ulasaf i] k elfirn her nehal ise rueu

idiib giderken bakdijnrmz taslar alametleri He curnlerniz srhh at iletasr a "'lkub 01 firar iden yarenlerimiz bize r ishand idub Ne bu mii-

levvesa ne ce hre ve ne bu ekaH ucube devu sakagune kelimatlariderlerdi Arnrna Huda alimdir bitab ve birnecal selarnere crkdrkAmma az irn sevr ve ternasalar etdik Havuzdan ilerisin Huda billir

ite bu hakir hir ernin birin boyle gorduk Ne hazine ve ne define

gordiik ilia mcdfun ademler gorduk Amma mutalsam oldujiuriasiibhe vokdur Zira mezkur havuza vardrkd a ciirnlerniz mebh ut old ukTasra crkrrica bican cik.ub kesbi hevadan vin e . can bulduk \:,'.: r,UI

Bir dahi girme m iivessr olrmva Badehu tasrada cadrrIar icre futurlar

ve kahveler icil iib ehramlann canibi erbaasrm ternasa etdiik iki

ehramlar tulen ve arzan car ku seleri ikier viiz adrmdir .Bu hisab

iizre her biri dairen madar sekize viiz adimdrr Ve her tasmm ciissesi

tulen ve arza n virrn iser otuzar arsmdir Ve kaddi b51asl ta zirvei

alasma varrnca iki viiz arsmdir Biiviik ehramm irrial canibindegirdij;inliz kapu dar Amrua abur ehramlann kapulan aikare

degildir Arnrna Ebiilhevl ehr arm gayet k iic iik.dur Amma ikisi ef lak e

sercekrnis car kfise sivri daglardrr Hak ir girclijiirniz ehrarnm iizerine

crk drm Ta zirvesinde on hazineli bir tenk etir cadir kurmak olur birm evdan drr Ve bazr ta deliklerinde ahin ve dogan giindeleri ve

cilkrlarr ve giiverc in kiipeleri ve halhallan buldum Ciimle Misrr

ziri pada niimavan idi Ta bu mertebe ali ciballerdir Ve bu ehram-Iarm canibi erbaasmda kara tas He mebni muralsam binalar vardrr

kim evsaf Ian tahrir olunsa bir miidevven olur

Tetiimmei Cebeli Hermin oldurkim

Mel ik Mukavkisdcn Hazreti Risalete elcil ik ile gidiib paymane

gelen Zinnunu MISr! Saidi Alide Sark i Ahmen nahiyesinde -miistevli

olrnus fcridiiddehr bir fusahavi biiIega kimesne ki~i idi BadelferihArnr ibnul ASln iznile bu Zinnun Ehram daglanna giriib anda olan

ibretniima hatlart okivub lisaru ar abive tercernc ider (01 hadarbudur)

":'~A.11 . \ . . . J1 ) .. \; .. 1

0_(:11 4\) "::"b>1 'i J..: , 'V > .....=-.11-.hJIJ

. . . . ." ..


33/100

SEYAHATNA~IESt 499

Tiifk~e manasi Sen azad ol rn us kullardan ve vetisrnislerden veibadet idici askerden ve yabandan geli.ib harb icin de kalmrs N abttayifesinden korkun dimekdir (Diger hattl ahar)

(Yani] Bir nesnei Adem o~Hu tedbir ider Ana Hak Taalarunkazasr gUler (Amma) Kiiciik ehram ki Kalimon hakimin kablettufanbiriasidrr ki anda tahrir oIunan bevitdir

{Yani ) Sen vrldrza bakarsan bir i~ islersin Bundan habrin yok kiYlldlZI~fl yaradan istediigin i~ler

Zikri ucubei Iisam iberiyyei Belmihdir HaJaEbiilhevldir

Ekali talsmratr Ebiilehevl

Bu dahi iiciiricii Kiiciik ehrarrun ~arki taraftndan hammam kub-besi kadar bir sengi beyazdan bir kellei kebirdir Ancak gerdenindenvukarusi vardir Maada viicudu e~kali yokdur Hernen unkunedek birkelledir Ve YU Z l l canibi sarka nazrrdtr Kasi ve basi ve gozli ve dis ive kulaklarr ve gerdam var Bir kellei aairndir kim bast uzr e yuzadem otursa miimkindir Ve usta [1] selef buna Ferdad var bir riseurrnuskim guya zuruh bir kelledir kiln tebessirm idiib durur Veamili mermerber bu kelliye boyle bir gune keysuler gosterrnis kimcim ender


34/100

500 EVLtYA CELEBt

gayet [1] haberlerin verdiiiH haberi vasrl olunca Hazred Musa Ehii l-hevl karine geliib bir havli kelimatdan sonra Hazreti Musa buvurur-lar kim Ciimle kelimata lcadir siri Allah r Hak peygamberine imangetir buvurrnuslar Ebiilhevl idris pevgaruberi bilirim Gavri bilmemdevince Hazred Musa gazub bir padisah idi Elindeki asa He EbiilhevL

tasrn bir kac verden yarub agzln burnun krr ub oJ).I .. ~ . ;s :- . . .I deyiib giderHala Hazreti Musadan beri diinva kelfimr ctmeviib hal:i asa darbrndan bast gozii krrrk drr Amma acavib musanna karl Insandrr Ve birrivayetde vine sehereler sihir He sovlerlir Aroma nisvan taifesile

r

kelimat ederrn is Bir avretin bir havh malt zavi olub 01 nisvam sahibisvan Ya Ebiilhevl Benim esvalarrm kim aldi Filfin adem ald. derDerhal avret h:ikime varub herifin hanesin basub ciimle esvalarrmbikiisur bulur Mezkfir sarik herif dag! dilinden Ebiilhevlin basiiisriine crk ub edebde vestehi bara.nzede ider 01 zemandan beru trlsrrmbozrlub kelimat etmez oldu derler Hazr eti Musf hikaveti kavli sah ih-dir Zira iiliilazimdir Arn n rrru cize darbile siimmi.in biikmiin kalrrusdrrHala remasagahi ibret niima bir kelledir . Ve buna karib bir ternasa-gah dahi vardrr Bir devr kapusi var Rimal ve hasak He mesdudolmusdur Lakin kapunun atehei ulvasmrn kemerinde bir gfmehatlar vardir k irn mermer iizre tahrir o lun musdu r Hakir gfrnagfinhatlar krraat etmede maharetim vardrr Amma bu hatlara manendbir hat gormedim Bir hur ufu kiraat olunmak muhaldir Amma butrlsrrnr kellemi [2] yani kelle (i) Ebiilhevl bikavli tarihi ibni Celfi]sene 781 tarihinde Hankahi Salahide sakin Mehemmed SoH nam bir

mutaassib Hayvan suret{i) hararndir dcyu bir giin hakimden iains izEbi.ilhevlin agzlll ve burnun Hazreti Musa krrdrgmd an zivade krrarkenhikmeti Huda olgirn bir r ivhi akim esiib Cize ehri mezruatlarmkuma gark idiib bersim ve glhll gehnez olub derhal Mehemmed Sofiihfik im huzurunda pare pare idiib Ebiilhevl van mda defn iderlerHala Ebiilhevlin temasasma gelen bu sofi (i) nadiiriistiin kabrine tasatar lar

ihsanl Huda berayr MlSlr _,."'.. .

Divar i Misrrda asia ~ekirge olmaz Sayir divardan gelse muammerolrmvub ciirnle h elak olu~ ~lat~a. Haz~eti Risaler asrtrida Mekke veMediniye cekirge istila evleviib sahabei kiram Hazreti Risalete hal'le-rin Ham idiib ceradm defi iciin reca etdiler Hazret el acub dua etdi-

L l) Yl l d l Z nilshasi (gayib)[2 ] (hemii)


35/100

SEYAHA1NAMESi 501

kim Ya Rabbi Bu ceradi senin kenanm olan Mrsrr a def evle didile(r)

Sahabei kiram etdiler Ya Resulullah Mekke ve Mediriei ganimetiden Mrsirdrr Cekirge Misrr a varrr sa mab sulatr tenaviil idLib kahtgala olur didilcr Hazret buyurdu kim. Misrr All ahrn h rfzr emaru n da-

dir Her kim Misrra ve ahalisine hakareti n azar idi.ib zulm idcr se vezivankarlrk iderse ruuarnmer olmaz imdi bu cer adr Misrr dir Misu-avarrnca hclak olur buyurdular Hakikat vine oviedir HaU Mrsu da

cekirge olmaz Ve Camii Ezhere gi.ivercin ve sinck ve vrlan ve crvanve gavri husu tu vur girmez Trlsrmatlar r var drr Hali arnel etrnede-dirler

Ve mfne lttlarmat

Hala Misir iciride Kal'atUl Keps derler Anda bir atik kal'a var-dir Ana karib Sultan Caveli zavivesi vardrr 01 asitanenin nerdiibaru

altmda bir ye~il yek pare mermer havuz vardrr Gemi gibi tulanibin a olrriusdur Zernaru kadimde bu tas gemiye dor der adem biniib

nehri Nili ore ve bed ubur iderlerdi Bq adem siivar olsa gark o lur-

du Kehenei kadimler ovle trlsrmat erm isler di Ve halk geminin m u-tadrn biliib dcird ademden ziyade bin mejie h avf iderlerdi Binenlerberkr hauf gibi giderlerdi Ta Kafuru Ahsidi zernaru na gelince 01 ge-mi Nil iizre tarfetii lavn icre varub geliib sin aver lik iderdi Bit gi.in

melik Kafuru Ahsidi ider Bire can im Bu tasm anl suva batrnakclrrYa bu tas gemi ise bu kadar viiz vrldan beru dord adenl ile Nil iizr e

gerni gibi varub gelmededir Aya ash ne ola Ve bu tas gemi kesimdordfi ola devu Ferman idiib gemii Nilden karaya cevir di ler Cordi-

ler kim tas geminin altrnda bir satrr h atti iber i ve bir bahk tasvirivar Bahk eskal] iizre kazrhms bir vefk var Bunlardan gavri bir sevvok Kafuru Ahsidi cemii ulemavi Misrrr cern idiib ne gune hat idi.i~gin istihrac etrnede aciz oldular Badehu vine tas gemii Nil kcnarmakoyub vine kelevvel dor Id ) adelll siivar olub gemiyi Nile ativer diler

Gemi ve adernler Nile gark oldular Meger nazari insan taalluk idinceyahud karaya crkrnca ameli batrl olub gark oldu 01 tas tekne hala

mezkur Sultan Caveli zavivesirrin merdiibam altrn da mai zillal He~ebruz rnernhf dur Ayende ve revende hayvanatlan suvm nu~ iderler

Yine lebberlebdir Suy(u) ne canibden geldiigi malum degildir Bulakrahr iizr e olrnak ile ayende ve revendenin nazarrnda bir ternasagahr

alemdir Ve 01 tekne geminin canibi erbaasrnda Hazreti Siileymanlndivam tertibi vazrlrrusdrr kim cem ii ziruh meveudattn ins dnninhus ve tuvurlarrn envai ekalleri 01 tas gemide saf saf alay alayvazrlmrsdrr Amma guya kalemi Behzad Sah kulu hattrdir Bir vacibiis-


36/100

:;'02 EvLtYA (:ELERt

sevrr di vam Si.ilevrnarrdrr Goren divanc olub v iiz divane dutar Zirabu ins cin ve husu tuyura hiikiim ideo Sulevmana kalmadi diinyadeyi.ib terki maseva ider ...-1 ("~\

Ve minel havassul haeer

Misir divarrnda Cebeliil Ahzarda bir gfme alaca tas olur 01 talher kan ki etmek furununa kosalar ekmek hamuru tasub firrndantasra crkarrms Amma hakir gorrnedim Lakin Magrrb huceaclannhakir ibrahim pasa ferman ile tahrire gitdH,iimde Husu lsa ehrindeBehee "'~t: [1] ve Cimadi I.pL~ Urbanlarr nakletdf Ve hala bizimizzeddinede vardrr deyu nakl etdiler

Ve trlsrmatr Ummiilklyas

Mikvas havuzunun canibi erbaasmda bir hatti garibe vardtr Aruntesirile her sene elbette Krbti Tutu geldi.ikde 01 gun NiH Muharekenokta diisiib tugyan ider

Ve diger blslmah Mikyas

(Mi) kvasm havz (u) icinde Sevh Batarrri hazretleri bir timsahtimsali insa idiib 01 suretin sadrrn a bir vefkr azam kazmrsdrr 01.zemandan beru Nil ile timsah Umrniilkrvasdan aagl cereyan etrnezEger Nilin tugyanlndan ubur iderse batru yukaru geli.ib miird olur

01 mahallerde timsah havfinden azim taslari vudub aglr olur Ta Niltujivam zemaru giizer idi.ib Nil berrak olunca ii.; av Nilin dibindetimsah yahud trvn riir ab He kefaflenir Andan Ummiilklvasdan geriidoniip timsah Mikyas ulsrmrndan halas olur

Ve minelistihracatiln Nileum

Misrrda Babiil Kasirda bir deyri azim vardrr H:ila medresedirKadim zeman keheneleri anda tucdan bir sureti miinevver etrnislerYiiziinde mutall:i ve miizehheb bir nikabi vardrr Ahir zeman pev-gamberi bu suretde olub iirnrnerler i Misrra malik olalar ve adaletideler ve feth idecek ademler badel Muhammed sene 18 tarihindeHattab oglu Gmerlil Faruk ve vezir Amr ibniil As ola deyu binbeyaz deve iizr e san hirkah sureti beyaz mer mer iizre kazmrslar vermiriakk as yazml~lar Ve hazreti tue sureti iizre beyaz mermere Ayetiil

[1] YlldlZ niiahasi (Behice]


37/100

SEYAHATNAMEst 503

incil Avetin Bu adem An Rivun Azer agullandlr Yerfenutun pey-gamberdir Tunuminin Anrn ismi Mevanis Muharnmcddir Bistubis ikidiinya sahibidir deyu lis ant vun anca hadar var Arnrna Arnr ibniilAg MIsra m uh asara iderken kcferei feeereler Hazreti Omerin m errneriizre suretin bozrn uslar

Ve bislmail i~ kal' a

Krlavan divan hanesinde kirk sek:iz amu du miintehalarrmn herbirinde bir ervef kr az i m oldujiu balada i~ kal'a evsaftnda tahrir o lun-rnusclur

(On ild sater a(lk b[rakdml~)

Arnrna Huda alinldir Evaleri Mrsrrda nice kerre vuz bin garavibatve acavibat vardrr Ve n ice yiiziinii gormiiuzdiir kim her birindeadenl valih hayran olur

Elfaslus sadis ve hamsin

Mlslrda Irasrl olub Rumda olrmya n mekiilatmesrubat ve nebatat ve mttsmirntfarr

beyan ider

Evvelf divan Mrsrrda on yedi gfm e hurma olur kim Bagdad veBasra ve Lehsede ohnaz Mrsrr a mahsus leziz hurmalardrr Evvela

beyaz hurma iic; nevi Bagdadm hastavi hurrnasr gibi mevzundurBiemrtllfih di d is olub g uva sukkerdir Ve gayet terdir Ademin dr-nlagmda mahv olur Ve bir nevi dahi andan krsadir Amma cek irdejiiarpa kdar olur Bu dahi nebau hamevi gibi terdir Ve briri dahibayagt bevazdrr Misk ravihasr miisah ede olunur Amrna bu ii~ nevihurma siddcri hardan kuruyub bir divardan bir diyara gitrnegetahammiil etmez Zira gayet terdir Hemen ratbiken beyi olunur Vekesret iizr e degildir Andan san hurma Bunun dahi e nvaf r} var dirGayet leziz h ur tnaclrr Bu dahi kemaH nezafetinden kur urmvub taze

iken fiiruht olunur Ve kirrmzr hurma bes nevidir Bir nevi beledidirkim Mrsir sehri iere nehri Nil ile perver is olmus bir cesim latif h ur-madrr Birine hurmavi selvari i birine m eden i birine haruevi birinesahrni ve birine bosrani derler Ratrblar Gayet leziz ve mukavvidirVe bundan maada bir gfme mor hurma olur Nahlinde kernalinbulub siikker [1] gibi olur Gaver lezizdir Ve siyah hurrnasi dahi ii~

[1] YddlZ niishasi (sakrz]


38/100

50-1 EVLtVA (:ELEBt

gtme olur Bid uzun olur Bid miidevver olur Bid hurde olur Ammabunlar dahi kemalin bulunca gayet Ieziz olur Ve hurm avr elvahi yedinevi olur Bir gline kuru hurmasr olur Deve derilerine koyub Misirave gavri divara gider Cakrl tal gibi cakrl cakrr otu Bir verde on senedursa asla zarar ermez Ve aru fare dahi vivem ez Ve gayri divarlardasuda rsladu b verler Gayet [1] hurf majdrr Ve bir nevi dahi SaididirBelki on nevi olur Ve hurmayi Asvani Bu dahi Ieziz hurmadu VeAsvan ve ~ellalede asi hurma dahi olur Ciirnle hurmanrn seramednahiler(i) olur Bu asi hurma ~atal catafl) olur Berkleri vassi vassiolur Hurrnasr viizer dirhem ve vetmiser dirhem mikdari olub ciissesivu rrrruk kadar olur Cekirdejiinin i~i bo olub icine biber korlarMeyvesi leziz dejiildir Fellfih'lar verier Ve hurmayi trvn Zenbilleremalamal idiib vilavet vilavet rasrr lar Ve hurrnavi kaderi. Bu dahibir gfirre akikr Yemeni gibi hurde hurmadir Aruma gayet lezizdirZenbiller ile islambola ve Selanige ve gayri diyarlara cok getirirler

Ve bir gone hurma dahi Burullusl derler ir i ve krrrmzr hurrnadir Vemiidevver ekillidir Bu ratb iken olkadar yenilmez Bunu cerreler iletursu yaparlar Gayet latif olur Ve eksisi ciger tazeler Ve bu hurmadandahi sirke olur Amma bundan latH olur Ve bu Mrsrrda Sogan turJ.tsJ.tRavih asi ademi h elak ider Amma fellahlara gayet nafidir Balgarmdef ider derler Ve Cibni haltlm turusu yani peynir tursusu Tuzlusuva koyup bes alti avdan sonra kiipler in agztn actrklarm da Rumademleri ravihasm itimarn etdiikde helak mertebesine varub firariderler Amma Arablar cerreler basmda karar idiib kurdlu peynir su-yuna hosab gibi etmek dograr Ve icinde kanadlanrms kurrlarrn ataraktenaviil iderler Ve birbirlerine arurrla ziyafet iderler Ve Limonu katlUssemmum Bir gfm e kiiciik ve miidevver sari limondur Aroma safipurabdtr Mevsiminde viiz' danesini bir par ive verirler Amma birpariye ademe can otu olub ademe havan cavidan vercligivcdn katius-semrnurn derler Ve Hummas limon(u) Bu dahi vefret iizre Misrrdaolur Asitanei devIetden helvahanei hassa halifelerinden bir muallimgelub cendereler He bu hummas rubun crkarub padisah iciin rriceviiz kavanoz rniirnessek erbetler biir{ir)ler Ve burunc olur Ammaeksi olur Ve tatli Iimonu cok olur jncid ve narr ve yedi gfine engiirii

ve seftalisi ve zerdatGsi olur Amma kaYISI olmaz Ve erigi ve zeytunuolur Aruma az olur Ve arrnudu ve avvasr Fayyumdan cok gelir VeTuru Sinadan gemilerle Siivevse andan develer He elm a ve cmrud veayva gelir Zira Mrsrr da elma az olur Ve rnuz gayet cokdur Ve cern-miz dahi gayer


39/100

~EYAHATNAl \1ESl 50:)

Ia rrn d a o lrru v u b ecerin kahn govdel e r- in d e olur Turfa m es i r e d isa h td rr

incir gibi bir meyvesi olur Bevazr ve sar rsr ve kUlDIO::ISIgayet leaiz dir

Suretde incir gibidir Amm a i~i bosdur Tohumu yokdur Ve iki v iiziiiic viizii bir verde tob tab olub biter Yiiz ii hir par ive bevi olu nurAmma mesakkat il e tasil olunur Ham iken trrban lar i e adernler

agaclna crkub her birinin gobegin bir gu ne igri bleak ile kesiib sii n-net iderlerse gayer leziz: olur Kesilmese lezzetli olmaz V c m ii nessekravrhah bir seriulhazm ve mukavvi semerdir Bu meyvei serce ve f lor iric

ve saka kuslarr tenaviil edcmesin it;i..in rneyvc ol an dallara ciirn lebalrk aglarl cekub h usu tuyurdan emin olur Ve dirahtin savesi gayethevadar kovahdir AsIa gii n es tesir etmez Ve zil liride istir ah at idenhafif kalkar Guva uvu marn tsdrr Ve ]vfe),l'ei nainka Bu dahi Rumdaalrc tabir etdiikleri meyve krtasmda ve lezzetindedir Arnrna an in icin det;ekirdegi altrdrr Bu rnezk ur n abrkamn birdir Krs gurrleri hasil olur

Ceviz kadar Ve dahi hurde al ve san ve krr mrz i el van olur Hem en gt'1yaalrcdan azirn dirahti miintehalarr olur Ve gayet muammer olur [1] senemuammer ol mu s Eski Mrsirda Man sur u Ensari asitanlndaki dirahtirniintehalarr Ve herdem taze ruevve ver ir Cekirdejii kiraz cek irdejii g ibi-dir Anrmciin Mrsrrlr Bizim kir azrrmz n abtkadrr derler Amma tabiattkabz i.izredir Ve MeY1.'ei F umda Trabuzan hurmasin m tazesilezzetinden bir turfa cydir Ademin agzlna dutkal gibi vaprsir Arnrna

lezizdir ve mukavvidir Ve dirahti mtintehalan olur Ve IVfeyt'ei

hlyarenbe Ceviz agaclart gibi secereler i olur Berkleri dahi anakaribdir Ve san ciceklcri olur Mevvesi birer zid. ik iser zid u:un fl(;1

gibi mevvesi olur Bir tarafdan baharid ir Bir tarafdan mevves idirYrl an gibi uzun uzun ternasa meyvedir ibtidasl yesildir Kemaliride

sivah siyah olur i~inde vine bogunl bogum. sivah bah olur Hukemalarmaacinlcrc korlar Gayet m iish ilclir Ve latif receli olur Miishil giilbe

seker kadar nefi vardir Gayet makbul ve muteber edviyedir San

~i~egin dahi hamire ve recel iderlcr Gayet makbulii hassi arndlr Amma

ciimle agaclan miridir Sahibi bir hrvarserrbe kop armajia kadir degildirBaska emanetdir Midden (sa)hiblerine on yedi vii k akce viriliib m evve-leri zabt olunub miiluk iciiri Asitaniye gider Ve miriden fiiruht iderlcrMeyvesi her agacda taze iken birer birer ad idiib deftere k avd iderlerBid n ak is olsa bag sahibin tecr irn idiib h akkrn dan gelirler Ve servagaCl firavaridrr Ve Dirahti $am fzs(hgt vardrr N akibirlesraf nicesinde [2]vardrr Ve Cam agaCl Bu dahi n ak ibu le sruf hanesinde bir aga~dIrGayri yokdur Ve Ce


40/100

:lO() EVLt \',\ eEI,EBI

nmda bir aga~dlr Gavri yokdur Aruma Fayyumda cokdur Ve Tesbihdirahti Bu dahi ceviz agacma benzer bir aga


41/100

SEYAHATi\AMEst 507

servi gibi agacl surahi dejiil dir Bunun dahi mevvesi ol maz Ancak

hasebin kereste yaparlar ve hatabm arese yakarlar Ve T emir hind iagaCl Cabeca bah celerde bulunub meyve verir Amma mashara vap-ragl olur Ve Ceviz agan Balada masrurclur Ve Sekseban a~aCl Mu~ammer olrnaz bir gu ne kii~iik aga~dlr Seker k armsr bajilari etrafina [1]

olub anrn iikiifesi ravihasmdan 01 baga srcan ve gdincik haser atlarigiriib seker kasabrn yeme:ler Ve agacIl11n k orruir iirrii parladakorlarVe nice secerler dahi var drr Arnrna tatvili kelaln olub sayir tahr ira-

trrn iza mani olrnasm icun bu hadar dirahtlerin evsafile iktifa oIundu

Elfaslussabi ve hamsin

MlSlrlD haki pakinde hasIl olan nebatat makulesimekfrlarlarm beyan ider

Evve la muz bir turfa sevdir Agac desen degildir Aruma kadJi

aga


42/100

508 EVLtv A CELEBt

olur Harta mid male baghdlt Bask a agasl vardir Ve Misrrda ve Dim-

vat schr incle dahi zivade olur Ve HL)'ar Gayet cok olur Amma tohmuher sene Samdan gelmege muhracdir Zira Misrrda hasil olan hrvarrn

tohmu send mazide acur olur 01 ecilden her sene hrvar tohmunSarudan geriir iirler Ve AClLr Bu dahi hrvar gibidir Lakin zrh zrh ve

i~ri biH~ru olu r Ve KaHa Bu dahi hrvarrn bit nevidir Tabiati bii ru-

det iizredir Kuranda (1f;\.!..iJ) Ayeti var drr Ve Batihul asfer yani kavunMisrr da yedi sene kavun olub iic kerre kavun ekerler Bir vrldaiic [1] kavun hasIl olur ibtida diimeyri (~~'J) derler bir giine mii-devver dilim dilim ye~il kavun olur Gayet lezizdir Andan sellave

( ~)I.!) hastl olur Hanke hakinde hasrl olan gayet leziz ve "abdar olurVe Karpuz Her sehr inde ziyade olur Amma givsek olur Lakin Burlurkarpuzu hiiyiik olur Ve k ab'ugu ince olur i~i ekser iva burun karugibi lail glln olub abdar olur Ve Mavi karpuz Bu dahi bir gfme

karpuzdur Am m a ici crlkdir Rumda yahana ararlar Amma Mistrdabazi m ahalde birer altuna satarlar Zira Misirm ahl havasma gore

ademe havat verir j,;i safi ~iill;lbdtr Ve akik misal kutrdur Bir hasta

siddeti hardan hel ak mertehesine varsa bu mavi karpuzun suyundan

bir iki filcan nu etse viicudu buz paresi olup harareti def olur Acib

hikmetdir Hakim Davud Miifredatt telfinde 01 kadar nef''In tahrire tm isk im Ta biri [2] olunmaz Ve bu batih gcyri divarda bulunmazbaska bir sovdur V e Abdiillcivi Bu dahi kavun ta'rmrida abdiillaviderIer bir turfa ~eydir Ortasi yumru iki baIan ik iser ircer karrs sivr'ive h~ri ve biigri.i ve bir zarft biigri.i vrlan alacasi misal alacadrr Veic;i vine kavun ce kirdejri gibi cek irdejii var Amma lezetde sehl hurnu-

zeti var V c hikmet i.izre tabiati hi.irudet iizredir Amma mesane mec-

r asrna gayet miidrirdir Aroma vrlan ekalinde oImak He tenaviil 0-

1unmada ademe ikrah gelir Amma nb kitablannda bu abdirllavi

Hazreti peygambcrin mucizesile halk olurimusdur derler Sehebi

oldur kim Hika:yet kavmi Kurevs kafirfer i Hazreti Risaletin tulfi zu-hurundan muztarib olub Hazrete nice bin ihanetler itdiler Ahiriilemir

intikam almada aciz oIu b hile ve eytanata salik oldular Dasitam [3]

Acemden bir kutu akrebi kaiyani getirdiler kim l . ,1 ,e ( '.~ \rrister i sengi

haradan giizer ider kim hala Kaiyan akrebi rub'u meskurida meshuruafakdtr Kutu He ve bir gayri hcdayalar He Kurevs melun larr huzur

Resulullaha alarar ikul h edava goturdiler kim Hazret acdukda sokubh elak ide Hazret bu vurdrlar kiln Bu h edavanrz nedir d idi le r Anlar

[I] YddlZ niishasi [k err e )[2J Yddlz niishasi (tabir)[3] (Kaiyalll)


43/100

SEYAHATNAMESI

dahi Ya Muhammed Nevzuhur ismi na malu m bir kavundur didiler

Hazret buyurdtlar kim Biz bu rrrah l uka Abdi.illavi d ivel irn didiler

Zira Hazreti Risalct kavunu pek severdi Hem en ciirnl e Kurevsiler

muvacehesinde Bismiflah deyi.ib kutunun kap ajim acrnca biemrilHihitaalfi ciimle akrebler bu Misrrda olan Abdiillavi olrnus Hazret Bis-

m ill dh He tenaviil idi.ib ciirnle huzzarr meclis olan sahabei kiramlarataksim eyliyiib teriaviil etdiler Kur evs miinkirleri bu hali gorub 01 saatvetrrris nefer kimesne imana geliib maadasi Hakkaki Ya Muhammedsihri efsuna maliksin deyu gidiib daHlletde ka ldrlar (Ayet) _"j . . t l . . \ . - :",'J..>;.:.iL dir Ve haI:i Abdiilhivi Hazreti Risaletin mucizesidir Ve vrlanakreb gibi olmasmm ash oldur Mrsrra mahsusdur Ve Acur uru] ah~arBu dahi Abdirllavi gibidir Lakin yeildir Ve alacasi dahi vesi ld ir Veeskalde h em en Abd iil lavi gibi igri biigriidiir Ve icinde ~ekirdegi var-dir Ve tabiati sovukdur Ve ta'rm bir nimete mirsahebeti yokdur Ve

Rumda Misrr kabagi derler bir miidevver kabakdrr k im fakir rmiceb-zebinde kalrrus kabakdrr Gayet ~okdur Ve surahi dolma kabagi ve sukabagr ve Frenk kabagl ve Elvah kabajii Bunlar gavet cokclur VeHabbitlleziz Nil kenarlannda biter nohud gibi ol ur Sarrrntrak birsevdir Gayet leziz ve rnukavvi nuk uldur Ve KasabHssiikker yani ekerkarrusi Her kuralarrnda bihisab olur Azim mahsuldiir ve KurkasBursa turpu gibi bir siyah nimetdir Vukarlar [1] istirnal iderler Kes-

tane Iezzetindedir Ve Karnebit Lava [2] misal bir nimetdir Lakinsan sarr ~i~ei!i var Frenk inciri Ve iki adenl kaddi vesi] agact olurLakin agacI gu va babuc gibi ves il yeil bid biri iizre vavmis agacd(lr)Ve vaprak lari dahi papuc gibi kahn vaprak.lar m kenarlannda beseronar incir biterAmma incid surah ice ve san ve al g{tnedir Ve inci-

rinin canibi erbaasi dikenlidir Ve icin de incir gibi darusu vardrrAroma ta'rru bir mevveve benzemea Aroma gayet mukavvidir Ve

levziin nebi verde alcak k iictik ruugevlandir Her birinde ikiser iicerbadem biter Hemeri badern lezzetindedir Hazret Sarm Ser ife geliib

ticaret iderken 01 yollarda Ceriabr Bari Habibi i~iin halk etrn is MISlrhakinde dahi cokdur Mukavvi ve lezizdir Ve 11ulii.hi)'Je Bazr zurefa-lar muhabbetinde rniil ukivve derIer Bazr pad isah lar ta arm odur [3]Nane misal bir vesil otdur Ispanak gibi bur ani iderler Seriiilhaznuve rrurlca vvi ve kara Ara blar taarnrdrr Ve t evas iler e gayet nafidir Ve

Banyc [4] Yesil vesil ehane prlacrn inde bir taamdrr Ustii keler derisi

[I] Y lldlz niishasi (fukaralar)

[2 J (Iahana)(3] ~ (ola)[4] (bamya)


44/100

,")10 EV L1YA C EL EB l

gihi dikerrlicedir Amma tabh oldukda dike ni mahv olur Llhmt~ahm ile bis in ce ve icin e limon suyu koyunca gayet nafi taam olurVe icinde mercimekden kii~i.ik krr rmzr mercimekleri var drr Bazrlarsar rmsag ve yogurd He hi~iri.ib burani iderIer Acib n im eti lez iz olurVe Sartll[sak OIur Aruma fena oIur Ve semmi h eldh il kadar adenli

hclak ider semumiyyeti vard ir An m iciin makbu l dejiildir CiimleRum sarmrsajir istimal iderler Ve sojiarn ve tuzundan gayri ucuz ~eyyokdur Ve Ketan Gayet cok d ur Amma ciimleden Nehariyye ve F~y.yum keteni gavct kuvvetli ve nazif olur Bir tob keten bezi on bespareyedir Arn ma cok dayanmaz Ancak bir kamis iki ay givil ir Ve


45/100

SEYAHATNAMESI 511

beyaz ider Aruma inee di.ilbend ve IDee gorrrlckler gasil etrnejie

yaramaz Acib srrd rr kim ash otu lu kdur Atcsde yanub srrca olur

Otlujiu toprak He m ahl ut olub sa bun olur gasuldi.ir Bir tcmasadrr

.I.!..!\.. .J,\ J.~ ve Hiilbe 01 . . 1 . . .Bu dahi mereimek gibi bir hububdur Surresurre bezler He su icinde rslad ub Arab saci gibi birbirine b akrsub

biter Beyaz bevaz filis ver ir Ani srbvanlar teriavul iderler ve corba-sin dahi p isir'ir ler Gaver Ieziz taam olur Ve Misrrda bujidav ve sairve bakla ve nohud ve mercimek ve pembe ve pir inc ve susamcemii diyarlardan cokclur Van ve Gev lan ve Hindistan pirincinden

pirinci lezizdir ve da nedardrr Husu sa Menzile ve Fereskiir pirinci

gibi veehi arzda pir in c olrriaadir Ve icin de tast yokdur Ve sultani

pir inc cilmleden ala bcvazdrr Ve Natrun tuz gibi sevdir Mrsrr da

odun kaht oldujiun dan bu natrunu taama koyub tarferulavn icreeti ve gayri taarni maharri ider Amrna ayini devletde ist imal

etmezler Gerci taarru tiz tabh ider Aroma ani istimal idenin edebde, havasrru debe ider Ve devletli gibi sa lrmr Arun iciin M1Slr halkrrun


46/100

512 EVLtYA CELEBt

Bu dahi bengilik ile Haliliirrahman bekmezin bir yire halt idiibiki gun eel lab su iciride yatub berrak olub ciirule har haki aaih

~oki.ib Rum iIi Mevdanrid esrar harlara kase kase beyi idiib n usidenin esrarr d i ' l i ayan ve beyan olur Ve r\bl lrkl SHS vani beyan ko-k ii su yu Rumdan gelir Dibeklerde sahk idiib bir gece su i(_;inde va-

tur Bedehu ccd id at tobralarr icinde siiziib bir krrrnrzr abl n abi katrakatra akub nus i er ler Ve kevfivvet ve gerrnivveti yokdur Amma Ha-kim Davud vermis aded nef'in tahrir evle misler Ciimleden hassa(i)k iibrasi rnesan ei gaver pak id iib idrar ider Ve ciirnle fazalatt balgamiyerinden kal idi.ib crkarrr Zira 111s1r1O Nili balgam idir Ve viicudu

iusanda olan harareti refider deyu menafii kesiresin vazmrs Ve Misrrh alkr bu rr kr susu nus etmeseler siddeti haradan ciiznrn olurlardeyu vaz m rs Hakikatiilhal J\... 11~"'.l..I~cemii Mrsir kavmi abt rrkr sus icer-

ler Hakikat gayet nafidir Ve Mcii temir hindi Bu dahi Misrra mah-susdur Kevfivvcti yokdur Lakin ciger tazeler Ve safra ve sevda pare-ler bir h urruz ivverl ice serb etdir Ve nice rnesrubat makulesi esr ibe

Seyahatname 6

Documents

Transcript of Seyahatname 6