Sembollerin_Masal_ve_Mitolojilere_Gecis_Nedeni.pdf

7/28/2019 Sembollerin_Masal_ve_Mitolojilere_Gecis_Nedeni.pdf

1/9

Sembol (Simge)Vikipedi, zgr ansiklopedi

Sembol ya da simge en genel anlamda, grnmez ya da alglanamaz bir eyi benzerlik,uygunluk, btnlk gibi eitli yollarla temsil etmek zere kullanlan bir maddi nesne yada alglanan bir aratr. Dolaysyla sembol bir resim, bir ekil, bir ses, bir say, bir renk,

bir olay, bir kii vs. olabilir. Semboller fikirleri, kavramlar ya da soyut eylerigstermeye yarayan iaretlerdir.En temel anlam ile bir simge, bir kavramn uzlamsal betimlemesidir; bir dncenin,nesnenin, niteliin, niceliin vb. ruhbilimsel ve dnbilimsel adan, tm kavramlardoalar itibari ile simgesel olup, betimlemeleri simgesel bir anlam tayan yapaybelirtilerdir.Dizgel (sistemik) grngeden, rnein haritalardaki kullanmlar ile, simgeler ayrcailetiim grevini de yerine getirmektedir: izgisel, yazl veya somut bir nesne olarak birdier, daha karmak, somut veya soyut nesneyi veya onun zelliinin betimlemesiolabilirler. Bunun dnda, ayrca mecazi kavraylarda da kullanlrlar.Simgelerin balca uygulama alanlar diller, matematik ve bilisel bilimlerdir. rneinkonuulan dil, simgesel kavramlar (szckleri) betimlemek iin kullanlan iitsel

belirtilerden oluur.

Szck KkeniSimgenin Latince karl olan "symbolum" szcnn Greke'deki kkeni, - (sin)yani "birlikte" ve (voli) yani "at" kklerinden tremi olup, anlam "birlikte atmak"anlamna gelen Yunanca (simvolon) szc ya da bir araya getirmek,birletirmek, birlikte tartmak, birlikte birletirmek, btn haline getirmek, bir aradatoparlayp balamak, birbiriyle karlatrmak, aklamak" anlamlarna gelen "syn" ve"ballein" szcklerinden oluan sumbalein (symballein) fiilinden tretilmi sumbolonszcdr. Sumbolon, bir nesnenin krk iki paras idi. Bu krk paralarn mkemmelenbir araya getirilmesi kkenlerinin ortak olduunun ispatlanmasn gsteriyordu ki, bu da

ok emin bir ekilde bilmenin iareti demekti. Yazl olarak ilk kullanmna Homeros'unHermes adna yazd ilahide rastlanmaktadr. Tam olarak, Hermes'in kaplumbaayarastladnda " " yani "bana bir sevin simgesi" dediinden sz eder.

Semboln Genel Aklanmas

Sembol sanatta, zellikle resim ve heykeltralkta ok kullanlr. rneinarslan kudretin semboldr. Heykeldeki kre dnyay temsil etmekte veheykelde imparatorluk gcnn tm dnya zerindeki uygulanmassimgelenmektedir.


2/9

Sembol, Antik Yunan kltrnde, asli ve zel anlamyla, kilden yaplma olup, iki para

halinde krlm bir kabn antlam iki kii arasnda pay edilen krk paralarn ifadeetmekteydi. Antlamann geerli klnmas iin, antlam ya da hak sahibi iki kiiden herbirinin iki krk paray birbirine mkemmelen oturtmas gerekiyordu. Mecazi anlamdasembole, ayn anlamn iki ayr temsilini birbiriyle irtibatlandran btn de denebilir.Buradan yola klarak, sembol kavram, ierdii gizli anlama bal olan iitsel ya dagrsel eye indirgenmi bulunmaktadr. Sembol, gstergebilimde (semiyoloji) anlamtayan bir temsildir, bir tasvirdir. Bu, yananlamn, benzerliin ifade edilmesini gsterenbir sistemdir. Ayrm, iliki veya birletirme ilemleri birey ya da bir topluluk iin bir anlamolutururlar. Sembol, bylece, be duyu ile alglanan grnr realiteden yola klarak,grnmez realitelerin kefini salar. Semboln simgelediklerinin (anlamlarnn) birliibirbiri iinde erime veya karm tarznda deil, st ste eklenme (sumbolh) tarzndadr.Grnr unsur ile grnmeyen unsur bir btn olutururlar ve biri olmadan dierianlalamaz. Georg Friedrich Creuzer sembol biim ve varlk arasnda ya da ifade ilefikir arasnda arac olarak grr.Giderek sembol, rtl benzeim yardmyla, artrd mevcut bulunmayanlarla, dahadorusu soyut olanlarla birlikte tm realiteyi belirtir hale gelmitir. Sembol bylece,mevcut bulunmayann ve ne alglanabilir ne kavranabilir olann bir temsili, bir tasviridurumuna gelmitir. Bylelikle, tm sembolik sistemler fikirleri, kavramlar ifade etmeyealrlar. Dzgnn (code) tekanlaml olmasnn aksine, bulunduu temsiller sisteminegre anlalabilen sembol, okanlamldr. Freud psikanalizde bu sistem, zellikleoidipus kompleksiyle yaplanm bireysel gemiteki eretileme kurallarnnuygulanmasndan ve bilindnn dzenlenmesinden hareketle iler. Carl Gustav Jungunkolektif bilind denilen evrensel bilin ya da ortak hafza varsaymna greyse, bireyselsemboller kolektif bilindnn varln gsterirler, kolektif bilind yoluyla evrensel olurve bu yolla arketipler haline gelebilirler.

Bir sembol iki e arasnda bir ba kurar. Sembol, sembolik sistemin ve simgelenenlerinbenzeim unsurlarna sahip olabildikleri zihinsel temsil yoluyla iaret eden roln


3/9

oynar, Gne-Ay ikilisinin erkek-kadn, k-karanlk, doru-yalan, hakiki olan-sahte olanikilisini temsil etmesi rneinde olduu gibi.Sembol, gnmzde, iki enin arasndaki uygunluk bakmndan, kimi zaman, alegori(istiare), mecaz mrsel, amblem, iaret, ikon ve feti ile hemen hemen eanlaml olarakda kullanlmaya balanmtr. Gzleri bir kuma parasyla rtlm, terazi tayankiinin adalet anlamna iaret etmesindeki istiare buna rnek olarak gsterilebilir.

Sembol terimi 1380de ortaya kmtr. Sonradan, giderek, lisan ve mimik dili gibisoyutlama biimleri taahht, mukavele, antlama, vaat, kontrat, bar gibi bazlarmhrle yaplan temsil etme gibi ilevlerinde nesnelerin yerlerini aldlar (rnein, elskmann anlama anlamna gelmesi).u halde, bu anlamda bir sembol, soyut ya da doast bir realiteyi temsil etmeyeynelik olan alglanabilir bir nesnedir. Sembol grnr ve grnmez olan ifadelerinarasndaki kyaslamada grnr olan ifadedir.Geni bir kullanm alan olan semboller eitli ekillerde snflandrlrlar. Niteliklerinegre, biimsel semboller, saysal semboller, renklerle ilgili semboller, doadaki canlsembolleri, cansz nesnelerden oluan semboller, kii ve kiiliklerle ilgili semboller veolaylarla ilgili semboller olarak snflandrlr. Alanlarna gre snflandrlmalar halinde okgeni bir yelpaze olutururlar (din semboller, sanatsal semboller, siyasi semboller,

bilimsel semboller, ezoterik semboller, asker semboller, trafik iaretleri vb.).Bilimlerde kullanlan semboller genellikle ly ifade etmeye yararlar. Bir deeri, birvarl ifade etmeye alrlar. Dolaysyla tekanlaml olan bilimsel sembollerin alametkavramyla kartrlmamas gerekir. Bilimsel semboller tr ve say olarak deimezler veasla ksaltlamazlar. Fizikteki semboller zel bir isimden tretilmedikleri takdirde kkharfle yazlrlar.

Simgelerin Doas

Asa ve ta, iktidar sembolleri


4/9

Bir simgenin doas ve onun simgeleme sreci, sinir dizgemiz ile ileri derecede

bantldr. Bu dizgenin bilin, dnce ve znellik ile olan ba henz tam olarakanlalamam olmakla birlikte, blmsel aklamalar sunan kuramlar gelitirilmitir.rnein bir hkmdar asas, krallk simgesidir. Elle tutulan somut bir nesnedir, ancaksimgesel amacna ancak bir hkmdar tarafndan kullanldnda ular.Nesneler, doabilimsel ve kimyasal zelliklere sahiptirler. Bu durumda, bir asannzellikleri nedir? Uygulama asndan, sslemeli bir denektir; fakat asa olarak kabulgrm her hangi bir ey bu amala kullanlabilir.Leslie White'a gre; ekinsel bir nesnenin z, simgeleme srecinde olan bir belirtiolmasdr. Dolays ile, simgeleri, simgeleme srecinin rnleri olarak tanmlamtr. Budurumda, asann krallk simgesi olmas, simgeleme srecinin sonucudur; halbuki busre ncesinde bu anlamndan yoksundu.Simgeleme, asay bir nesne olarak, nceden sahip olmad bir "g" ile donatmaktadr.Allm bir denein olaan insanlara her hangi bir etkisi yokken, bir asa iin ayn eysylenemez. Ancak bu "g" sadece asada deil, onun konumunda, sz konusuhkmdarda, ve insanlarda olmak zere blnmtr.zetle, insanolu simgeleri ierisinde yaad dnyada yer alan gleri tanmlamak vekendi amac dorultusunda kullanmak iin yaratmaktadr.

Dinsel Sembollere rnekler


5/9

eitli dinlerde eitli biimler, resimler, saylar ve objeler sembol olarak kullanlmtr.

Ayrca baz tarikatlarda ve ezoterik ekollerde sembollerle retimin yapldbilinmektedir. Yanda eitli dinlere ait baz biimsel semboller grnmektedir.

Bilimsel Sembollere rnekler , , - A v - Hacim, volt t - Zaman V- Hz m - Ktle, metre R - Diren I - Akm iddeti

Ezoterizm'de Sembol


6/9

Ezoterizm, okltizm, mistisizm ve teozofideki sembol kavram sembol szcnnmodern kullanmdaki anlamlarndan yalnzca birini ierir: Bir eklin grndnden dahafarkl bir anlam tamas, ezoterik bakmdan, bir sembol olarak nitelendirilmesi iin yeterlideildir; ezoterik gelenee gre, herhangi bir eyi ifade etmek zere kullanlan her

simgeye, her temsile, her iarete, her tasvire sembol denilmez.rnein bir bilgisayar irketi, reklam iin hazrlad bir brore, bir kartvizite bir beyinve bir klavye izimini amblem olarak koyabilir; fakat bu bir amblemdir, sembol deildir,bir ilhama dayal olarak oluturulmamtr ve ieriinde hibir evrensel bilgiyigizlememektedir. Evrensel hakikatlerin, evrendeki ilke ve yasalarn kefinde birer araolan ve kiiye doa-st denilen lemi anlama, kavrama olana sunan sembollerinhibiri keyfi olarak oluturulmam, keyfi olarak seilmemitir ve genellikle doaya, doalrneklere dayaldrlar. Sembollere daha ok, eski uygarlklara ait eserlerde izimler,kabartmalar, freskler ve heykeller olarak, mitolojilerde, masallarda, inisiyatik ve kutsalmetinlerde ise szck ve kavramlar olarak rastlanmaktadr. Sembol szcnnkkeninin eski Msr dilinden Greke'ye gemi symbolon szc olduu ileri srlr.Szck Latince'den Franszca'ya ve oradan da Trke'ye gemitir.

Sembollerin okanlamllSzckler bir semboln anlamn ya da anlamlarn ifade etmek iin gerekli olmakla


7/9

birlikte, semboln anlamn gerek deeriyle ifade edemezler ve yaplan szlaklamalar ve yorumlar semboln tmyle zld anlamna gelmeyebilir. Zatenezoterik ya da evrensel denilen "gerek semboller" genellikle tek anlam iermezler. Birsemboln ok anlamll bir szcn birbirine e dzeydeki birok anlama gelmesi gibideildir; ok anlaml bir semboln ierdii anlamlar aadan yukar doru ykselen birkademelenme, bir baka deyile gitgide derinleen bir derecelenme gsterirler.

Semboller objektif olmakla birlikte, ierikleri bakmndan byk bir sbjektiviteyesahiptir. nsanlar kavray, anlay, zihinsel yap, idrak, uur ve sezi bakmndan farklfarkl olduklarndan bir semboln anlamn idrak etme dereceleri de doal olarak farklfarkldr. Sembol ortadadr; fakat onu herkes o anki geliim dzeyi orannda anlar.Kukusuz varlk gelitike o semboln yksek anlamlarnn da farkna varacaktr.Balangta ilk anlamyla ya da en kaba anlamyla tand sembol, kendisi gelitike,kendisine daha yksek, daha derin srlarn aklayacak ve hakikate biraz dahaykselerek bakmasn salayacaktr. Zaten retilerdeki, kutsal denilen metinlerdekisembolizmin nedenlerinden biri de budur; yani kiiyi fazla yk altnda brakmadan, onunkaldramayaca derecede yksek, kavramas g karmak bilgilerle ezilmesine,yklmasna yol amadan, derece derece, yava yava, anlad oranda ykselmesinisalamaktr. Bu konudaki nl bir sz udur:

Alk olmayan gze k, altra altra verilir.

Sembolizmdeki benzeim ilkesiSembolleri zmede bilgi ve akl, gz ard edilemeyecek etkenlerse de, asl etken

sezmedir. Sezmede sezginin rol varsa da sezme sezgi deildir. Her sembol birbtnn, byk bir iaretin bir parasn ierir.Her ne kadar bir sembolde grnendenyola klyorsa da, her sembol, grneni deil, grnmeyen bir hakikati ierir.Okltizmdeki terimlerle, grnr lemin ilkelerinin kefi grnmez lemin ilkelerininkefine yardmc olur. Evrensel denilen semboller byk lde grnr lem ilegrnmez lem arasndaki benzerlik, paralellik, daha dorusu uygunluk zerine

kurulmutur. Grnr-lemde grnmez-lemi gsterebilmek iin doa-st(grnmez-lem), kanlmaz olarak doann (grnr-lemin) aralar ve olanaklarylasembolletirilmitir. Grnr lem ile grnmez lem arasndaki benzeme okltizmdekinl Yukars aaya, aadaki Yukardakine benzer szyle ifade edilmitir. Grnrlemi grnmez lemin tezahr olarak kabul eden ve grnmez lem ile evrendekibirtakm ilke ve yasalar grnen lemden yola karak anlamaya alan okltizme gre,insann evresi ve doa da sembollerle doludur. Grnr lem grnmez lemin birtezahr, bir yansmas olduuna gre, insann be duyusu ile algladklar, grnmezlemin sembolleri durumundadr. Ama bu benzeme prensibinde bir realite, bir plan,bir lem kendisinden bir alt realite, plan, lem ile simgelenebilmekle birlikte, bununtersi olamaz. Alt, st simgeler,st alt simgelemez. Bir baka deyile d, iisimgeler; i, d deil. Okltizme gre bir sembol daima, en azndan bir st ifadeetmek iin vardr ve varlk nedeni de budur.

Sembollerin Masal ve Mitolojilere Gei Nedeni

Pamuk prenses ve yedi cceler masal kimi yazarlara gre ezoterik ieriklimasallardan biridir.


8/9

Bir sembol aklayc niteliinin yansra gizleyici nitelie de sahiptir. Eski alardainisiyeler ezoterik bilgileri inisiyasyon topluluu dnda kalanlardan tmylegizlemezlerdi. Ezoterik topluluklar, avam- beer denilen dardakilere hakikatlerisembolik klklara sokarak, birtakm benzetmelerle vermeye alrlard. rnein eskiYunanistandaki inisiyasyonlarda, zaman zaman halka ak olan inisiyatik trenler yaplrve bu trenler srasnda ezoterik bilgiler, yer yer mzik eliinde, bir tiyatro eserinicanlandrr tarzda sunulurdu. Bavurulan yntemlerden biri de sembolik hikyeleranlatmakt. Avama hakikatlerin gereken kadar, onlarn anlayabilecei dzeyeindirgenerek hikyelerle anlatlrd. nisiye bu anlatm srasnda, kulland szck veiaretlerde, hitap ettii zmrenin anlay dzeyine gre deiiklikler yapard. Buhikyeler, bu szl aktarmlar ksmen deiikliklere uramsa da gnmze kadarulamtr; halk masallar ve mitolojilerdeki efsanelerin hatr saylr bir ksm, inisiyatikserveni anlatr. Sembolizmin inisiyasyonlar, dinler ve rya'lardaki nedenleri farkldr.Sembolizmin inisiyasyonlardaki temel nedenleri yle aklanr:

1. Kimi hakikatlerin o hakikatleri renme liyakatine ulamam kiilerdengizlenilmesi gerei. Bunun temel nedeni unlardr:

1. Geliim dzeyi geri, dogmatik insanlarn hakikatlere ait bilgileri aklayanhikmet sahiplerine kar her devirde tehlikeli, tutucu tepkiler gstermiolmalar.

2. Hakikatlere ait bilgilerin o bilgilere gereksinimi olmayanlardan, yanigeliim dzeyleri gerei, geliim gereksinimleri henz bu yoldaolmayanlardan ve o bilgilerin tad enerjiyi kaldramayacak olanlardansakl tutulmas. nk hakikatlere ait bilgiler bir tr enerji gibidir ki,kapasiteleri uygun olmayanlar bu enerji ykn kaldramazlar ve bu ykonlara yarar deil, zarar getirir. Dolaysyla hakikatlere ait bilgiler bu

enerji yklerini henz kaldrabilecek kapasitede olmayanlardan,sembollere brndrlerek gizlenir.


9/9

3. Hakikatlere ait bilgilerin ehil olmayan ellere gemesi tehlikesi:Hakikatlere ait kimi bilgiler bir tr silah gibidir, ehil ve iyi niyetliolmayanlarn ellerine gememesi gerekmektedir.

2. Hakikatlere ait bilgilerin avam- beer tarafndan bilinmesi gereken ksmnn,onlarn anlayabilmesi iin, daha sade, daha basit kalplara indirgenmesi.

Sembollerin_Masal_ve_Mitolojilere_Gecis_Nedeni.pdf

Documents

Transcript of Sembollerin_Masal_ve_Mitolojilere_Gecis_Nedeni.pdf