Cover Story

ตดตอกองบรรณาธการโทรศพท 0 2564 7000 ตอ 71185-6 อเมล sarawit@nstda.or.th

ทปรกษา ทวศกด กออนนตกลบรรณาธการผพมพผโฆษณา กฤษฎชย สมสมาน บรรณาธการอำนวยการ นำชย ชวววรรธน บรรณาธการบรหาร จมพล เหมะครนทร กองบรรณาธการ ปรทศน เทยนทอง, วชราภรณ สนทนา, กรณา เทวอกษร, ศศธร เทศนอรรถภาคย, รกฉตร เวทวฒาจารย, กตตมา ไกรพรพรรณ บรรณาธการศลปกรรม ลญจนา นตยพฒน ศลปกรรม เกดศร ขนตกตตกล, ฉตรทพย สรยะ

ผผลตฝายสอวทยาศาสตร สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.)กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย111 อทยานวทยาศาสตรประเทศไทย ถนนพหลโยธน ต.คลองหนง อ.คลองหลวง จ.ปทมธาน 12120โทรศพท 0 2564 7000 ตอ 71185-6 โทรสาร 0 2564 7016 เวบไซต http://www.nstda.or.th/sci2pub/

ISSN 2286-9298

‹ÍÂâÅ¡¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�à¾×èͤسฉบบท 6, กนยายน 2556

โรคไขเลอดออกยงเปนโรคทนากลวเสมอ

แมจะไมไดเปนขาวใหญโตเกยวกบจำนวนผปวยทเปนโรค ไขเลอดออกในปจจบน แตจำนวนผทปวยทเปนโรคนกยงไมลดลงเลย สถต ผปวยในปนชวงแปดเดอนแรก (ม.ค.-ส.ค.56) มจำนวนกวาหนงแสนราย ถาเทยบกบชวงเวลาเดยวกนของปทแลว ยอดผปวยของปนเพมขนถงสาม เทาตว (ตามรายงานของสำนกโรคตดตอนำโดยแมลง กรมควบคมโรค กระทรวงสาธารณสข) ซงนบวาเปนสถานการณทรนแรงไมนอยเลย

โรคไขเลอดออก เปนปญหาสาธารณสขของประเทศตางๆ ทวโลก โดยเฉพาะประเทศในเขตรอนชนอยางประเทศไทย โรคนตดตอโดยม ยงลายตวเมย (หากนเวลากลางวน) เปนพาหะนำโรค โดยเมอมนไปกด ผปวยทเปนโรค เชอไวรสซงเปนสาเหตของโรคไขเลอดออกกจะเขาสตวยง ระยะฟกตวของเชอในยงประมาณ 8-12 วน เมอยงตวนไปกดคนอน กจะ ปลอยเชอไวรสไปยงผทถกกดระยะฟกของเชอในคนประมาณ 5-8 วน จงทำใหผปวยเกดอาการของโรคไขเลอดออก

อาการของโรคคอ เสนเลอดเปราะ แตกงายรวมกบมจดเลอดออก เลกๆ กระจายอยตามแขน ขา ลำตว รกแร และอาจมเลอดกำเดาหรอเลอด ออกตามไรฟนได ในรายทรนแรงอาจมอาการอาเจยน ถายอจจาระเปน เลอดซงมกจะเปนสดำ และอาจเกดอาการชอค ในรายทชอคใหสงเกต เมอไขลด ผปวยกลบมอาการแยลงคอ ซม มอเทาเยน เหงอออก หมดสต และอาจถงขนเสยชวตได

นอกเหนอจากโรคไขเลอดออกแลว โรคทมยงเปนพาหะอกโรคหนงทนากลวกคอ โรคมาลาเรย ทมยงกนปลองเปนพาหะ

ดงนน เรองจากปก (cover story) ของสาระวทยฉบบน เราจงได นำงานวจยรวมมตรเกยวกบผลตภณฑกำจดยง ซงเปนผลงานการวจยของ สวทช.มานำเสนอครบ

จมพล เหมะครรนทรบรรณาธการบรหาร

กตตมา ไกรพรพรรณ

ผลตภณฑกำจดยง

เรองเดนเรองจากปก :ผลตภณฑกำจดยง

บทความพเศษ :แอพบนมอถอเพอตรวจสอบสารอาหารในตนขาวกบโรคในกลวยไมสกลหวาย

หนาตางขาว วทย-เทคโนฯ โลก :คนหาความลบของสสนบนปลายปกผเสอ

ระเบยงขาว วทย-เทคโนฯ ไทย :นกวทยาศาสตรดเดน ป 2556

ความเชอกบวทยาศาสตร : มะพราวแตกใบคลายเศยรพญานาค

ในชวงฤดฝน โรคระบาดยอดฮตชนดหนงกคอโรคทมากบยง ไมวาจะเปน โรคไขเลอดออกหรอมาลาเรย สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.) จงไดคดคนงานวจย เพอควบคมและกำจดยง เพอเปนทางเลอก แกประชาชน

ผลตภณฑชวนทรยควบคมลกนำยงลาย

ปจจบนโรคไขเลอดออก ซงมยงลายเปนพาหะ ถกจดใหอยในกลม “โรค อบตซำ” ทเปนปญหาสำคญของโลก และเปนปญหาทางสาธารณสขทสำคญของ ประเทศไทยจากขอมลลาสดของ สำนกระบาดวทยา กรมควบคมโรคตดตอ กระทรวงสาธารณสขมผปวยไขเลอดออกตงแต 1 มกราคม - 27 สงหาคม 2556 จำนวนทงสน 109,468 ราย คดเปนอตราปวย 170.33 ตอประชากรแสนคน มผเสยชวต 102 รายคดเปนอตราปวยตาย รอยละ 0.09

ในชวงฤดฝน โรคระบาดยอดฮตชนดหนงกคอโรคทมากบยง ไมวาจะเปน โรคไขเลอดออกหรอมาลาเรย สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.) จงไดคดคนงานวจย เพอควบคมและกำจดยง เพอเปนทางเลอก แกประชาชน

ผลตภณฑชวนทรยควบคมลกนำยงลาย

ปจจบนโรคไขเลอดออก ซงมยงลายเปนพาหะ ถกจดใหอยในกลม “โรค อบตซำ” ทเปนปญหาสำคญของโลก และเปนปญหาทางสาธารณสขทสำคญของ ประเทศไทยจากขอมลลาสดของ สำนกระบาดวทยา กรมควบคมโรคตดตอ กระทรวงสาธารณสขมผปวยไขเลอดออกตงแต 1 มกราคม - 27 สงหาคม 2556 จำนวนทงสน 109,468 ราย คดเปนอตราปวย 170.33 ตอประชากรแสนคน มผเสยชวต 102 รายคดเปนอตราปวยตาย รอยละ 0.09

2 สาระวทย สวทช. กนยายน 2556

จากกราฟจะเหนไดวา จำนวนผปวยไขเลอดออกนบตงแตตนปจนถงปลายเดอนสงหาคม ของปน (กราฟแทงสแดง) ยงคงมสถตสงอยางตอเนอง เพงมาลดลงในเดอนสงหาคม และ สำหรบปนจำนวนผปวยยงสงผดปกตเมอเทยบกบสถตหาปยอนหลงทผานมา (ป 2551-2555) และสงกวาประมาณสามเทา เมอเทยบในชวงเวลาเดยวกนของปทแลว (กราฟเสนสนำเงน) (http://www.thaivbd.org/uploads/dengue/2556/34/AAAyAnAAaAAO34AyA56.pdf)

รปแบบการเกดโรคไขเลอดออกของประเทศไทยยงคงไมเปลยนแปลง คอมผปวยมาก ในชวงฤดฝน ระหวางเดอนพฤษภาคม ถงกรกฎาคมของทกป กลมเสยงเปนกลมอาย 0 - 14 ป และในกลมอาย 15 - 24 ปขนไปมแนวโนมอตราปวยสงขน และพบผปวยไขเลอดออกกระจายทกจงหวดของประเทศไทย

การรณรงคปองกนโรคไขเลอดออกในแตละป โดยการลดแหลงการแพรพนธเพอควบคม จำนวนยงลาย ยงคงเปนวธเดยวทใชควบคมและปองกนโรคไขเลอดออกในปจจบน และใช งบประมาณทคอนขางสง จงมความจำเปนทตองหาวธการควบคมลกนำยงลายทมประสทธภาพ เหมาะสม สะดวกตอการใช และเปนทยอมรบของประชาชน ทางเลอกหนงในการปองกน ไดแก การควบคมแมลงพาหะนำโรคไขเลอดออกโดยใชชวนทรยหรอจลนทรยทเรยกวา บทไอ (Bacillus thuringiensis subsp. israelensis) ซงสรางโปรตนสารพษทฆาลกนำยงลายได อยางจำเพาะ ชวนทรยนมความปลอดภย ไมเปนอนตรายตอมนษยและสตวอนๆ ไมมพษตกคาง และไมทำลายสงแวดลอม

ศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต (ไบโอเทค) สนบสนน กลมนกวจย จากคณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยมหดล พฒนากระบวนการผลตผลตภณฑชวนทรย

บทไอ สายพนธทองคการอนามยโลก (WHO) แนะนำไดสำเรจ และไดถายทอดเทคโนโลยการผลตบทไอให

บรษท ทเอฟไอ กรนไบโอเทค จำกด ทำการผลตแบคทเรยบทไอใหนกวจย

นำไปผสมทำสตรสำเรจแบบ เปนเมด (แกรนล) ออกฤทธนาน โดยจะคอยๆ ปลดปลอยชวนทรย ออกมาจากเมดแกรนล

ชวนทรยควบคมลกนำยงลายชนดออกฤทธนานถก นำไปทดสอบประสทธภาพ ในพนทชมชนชนบทของอำเภอ แปลงยาว จงหวดฉะเชงเทรา และอำเภอคลองหลวง จงหวด

ปทมธาน จำนวน 200 หลงคาเรอน โดยใสผลตภณฑชวนทรย 20 กรม

ในนำ 200 ลตร ในนำใชทกภาชนะของบานททาการทดลอง และตดตามบนทกผล

การควบคมลกนำยงลาย พบวาชวนทรยบทไอ สามารถควบคมลกนำยงลายไดนานประมาณ 12

สปดาห โดยปรมาณลกนำยงลายคอยๆ ลดลงและหมดไปในสปดาหท 3 และพบลกนำยงลาย เลกนอยในสปดาหท 7 – 11 ประชาชนผใชชวนทรยควบคมลกนำยงลายมความพงพอใจดพอๆ กบการใชสารทมฟอสซงเปนสารเคมทใชกำจดลกนำยงลายเชนกน

ดวยผลสำเรจของการวจยและพฒนาดงกลาวขางตน ทำให บรษท ทเอฟไอ กรนไบโอเทค จำกด ไดตดตอขอรบการถายทอดเทคโนโลยการผลตผลตภณฑชวนทรยสตรออกฤทธนาน ควบคมลกนำยงลาย เพอนำไปผลตในระดบอตสาหกรรมและขนทะเบยนจำหนายตอไป

แบคทเรยฆาลกนำยง บาซลลส สเฟยรคส (Bacillus sphaericus) เรยกยอๆ วา “Bs” เปนแบคทเรยทมอยตามธรรมชาต บาซลลส บางสายพนธ สรางโปรตนออกฤทธฆาลกนำยงกนปลอง ยงราคาญ และลกนำยงลายได และบางสายพนธทสรางสปอรได ในระยะทเปลยนจากเซลลเปนสปอรจะ สรางผลกโปรตนทมประสทธภาพในการฆาลกนำยงไดสงสด

โปรตนฆาลกนำยงทสรางจาก บาซลลส สเฟยรคส ประกอบดวยโปรตนสองตวททางาน รวมกน เมอลกนำยงกนโปรตนนเขาไป ผลกโปรตนจะละลายในกระเพาะลกนำยงทมสภาวะ เปนดาง จากนนจะถกกระตนดวยเอนไซมยอยโปรตนในกระเพาะใหอยในรปททางานได โปรตน ทถกกระตนจะเขาไปจบอยางจาเพาะกบตวรบบนเยอหมเซลลลกนำยงแลวเคลอนเขาไปภายในเซลล และออกฤทธทาใหลกนำยงตาย

บาซลลส สเฟยรคส ลกนำยง

โดยปรกต บาซลลส สเฟยรคส สรางโปรตนฆาลกนำยงทงสองชนดในปรมาณตำ จงม การศกษาเพอเพมระดบการสรางโปรตนกาจดลกนำยงใหมความเปนพษมากขน และเนองจาก โปรตนทงสองมลกษณะการทางานแบบรวมกน การทโปรตนทงสองชนดจะทางานอยางม ประสทธภาพไดตองมปรมาณเทากน ดร.บญเฮยง พรมดอนกอย และคณะนกวจย จาก หองปฏบตการวจยวศวกรรมจลนทรย ศนยพนธวศวกรรมและเทคโนโลยชวภาพแหงชาต (ไบโอเทค) ไดพฒนาการสรางโปรตนฆาลกนำยงใหมปรมาณสงและมความเปนพษมากขน โดยการเชอมตอยนททำหนาทสรางโปรตนแตละชนดเขาดวยกนดวยวธการทางพนธวศวกรรม นำยนทเชอมตอกนนใสเขาไปในจลชพทเปนเซลลเจาบาน เพอใหจลชพทสรางขนใหมผลตโปรตน กาจดลกนำยงในปรมาณสง และมความเปนพษมากกวาโปรตนทไดจากเชอตามธรรมชาต

3กนยายน 2556 สาระวทย สวทช.

เนองจากโปรตนทไดใหมเปนโปรตนชนเดยวทไดจากการเชอมตอโปรตนเดมทงสองชนด โดยตรง ทำใหลกนำยงไดรบโปรตนทงสองตวในอตราทเหมาะสม จลชพหรอโปรตนทผลต ไดใหมนสามารถนาไปใชในการกาจดลกนำยงไดโดยตรงหรอนาไปผสมกบสารอนๆ เพอใหอย ในรปทเหมาะสม สาหรบการเกบรกษาและการใชงานกทำไดสะดวก

ปจจบน สวทช. ไดยนจดสทธบตรงานวจยชนนกบกรมทรพยสนทางปญญาแลว

มงนาโน-มงฆายง อปกรณงายทสดทชวยใหเราหางไกลโรคทมากบยงไดกคอ “มง”

ดร.วรล อนทะสนตา นกวจยจากหนวยวจยนาโนเทคโนโลย หองปฏบตการสงทอนาโน ศนยนาโนเทคโนโลยแหงชาต (นาโนเทค) สวทช. ไดวจยและพฒนามงนาโนฆายง ซงม คณสมบตในการฆายง โดยเคลอบมง หรอผสมสาร “เดลตาเมทธรน” ลงในเมดพลาสตกเพอ ขนรปเปนเสนใย ซงมผลตอระบบประสาทของยง เมอสารซมผานตวรบสญญาณทขายง เดลตาเมทธรนจะเขาไปยบยงการสงกระแสประสาททำใหยงเปนอมพาตและตายในทสด

สำหรบสารเดลตาเมทธรนนน เปนสารสงเคราะหเลยนแบบสารในกลม “ไพเรธรอยด” (Pyretroid) ซงเปนสารสกดธรรมชาตจากดอกดาวเรองและเกกฮวย และไดรบรองจาก องคการอนามยโลก (WHO) แลว

มงฆายงนสามารถใชและซกไดไมตำกวา 30 ครง ผลงานวจยนไดถายทอดสภาค อตสาหกรรมการผลตมงแลว นอกจากนยงสามารถนำไปประยกตกบอตสาหกรรมสงทออนๆ เชน การผลตผามานกนยง เสอกนยง รวมทงตดชดเครองแบบทหาร ตำรวจชายแดน เพอ ปองกนโรคจากยงในขณะปฏบตงานในพนทเสยงไดอกดวย

ผลตภณฑนาโนอมลชนไลยง เปนผลงานวจยอกชนหนงเพอปองกนยงพาหะนำโรคราย ซง ดร.อรชา รกษตานนทชย นกวจยจากหนวยวจยนาโนเทคโนโลย หองปฏบตการระบบนำสง นาโนเทค สวทช. ไดใช สารสกดทมฤทธไลยงจากสมนไพรแทนการใชสารเคมในผลตภณฑกนยง เพอเปนเทคโนโลย ทางเลอกของการผลตผลตภณฑกนยง

ผลตภณฑนาโนอมลชนไลยงใชนำมนจากสารสกดสมนไพร 3 ชนดคอ นำมนตะไครหอม นำมนแมงลก และนำมนหญาแฝก ซงมจดเดนคอ เปนสารสกดสมนไพร มฤทธปองกนยง ไดนานถง 4.7 ชวโมง มระยะเวลาออกฤทธนานกวาผลตภณฑกนยงชนดอมลชน ทสำคญยง สามารถใชกบทารกไดโดยไมมผลขางเคยงอกดวย

หนาตางขาว วทย-เทคโนฯ โลก

มผคนมากมายทหลงใหลในสสนอนสวยงามของปกผเสอ บางกใช ปกผเสอเปนแรงบนดาลใจในการสรางสรรคงานศลปะ และผลตเปนสงของ หลากหลายชนด ไมเวนแมแตนกวทยาศาสตรทกพยายามศกษาเพอคนหา ความลบทางโครงสรางของปกผเสอเชนกน

เมอไมนานมาน นกฟสกสจาก Hong Kong Baptist University ไดศกษาผเสอหางตงตวผ 3 ชนด ไดแก Papilio ulysses ซงปกมลายสเขยว อมฟา ผเสอหางตง Papilio peranthus ปกมลายสเขยวอมเหลอง และ ผเสอหางตง Papilio blumei ปกมลายสเขยวเขม ซงโดยปกตถาเรามองจาก ทางดานบนกจะเหนปกของผเสอเปนสดงทกลาวมา แตตอนขยบปก เรากลบ เหนปกของผเสอทงสามเปลยนเปนสฟา (ตามรปขางบน)

นกวทยาศาสตรพยายามคนหาความลบดงกลาว และกพบวา โครงสราง ของปกผเสอมลกษณะพเศษทชวยสะทอนคลนแสง ทำใหผเสอมสสนสวยงาม บางชนดกมสเหลอบระยบวบวาว และเมอยามขยบปก เรากจะเหนสสนท เปลยนไปดวย

ปกตแลวปกของผเสอจะมลกษณะเปนเกลดเลกจวจำนวนมาก คลาย กระเบองมงหลงคาเรยงซอนกน โดยสสนทเราเหนนนเกดจากเมดสในเกลดปก หากเคยจบปกผเสอ จะสงเกตเหนผงละเอยดสๆ ตดตามมอเรา ผงนนคอเกลด ปกผเสอ ซงเมอหลดแลว ผเสอจะไมสามารถสรางเกลดใหมขนมาได

เพอยนยนวาโครงสรางเลกจวระดบนาโนบนปกผเสอเปนกลไกสำคญททำใหปกผเสอเปลยนสไปตามการเคลอนไหว ทมวจยจงไดวดคาการสะทอนแสงสเปกตรมของปกผเสอทงสามชนดในองศาตางๆ ซงพบวา เมอปกผเสออยในแนวระนาบจะเหนสโทนเขยว แตเมอเพมองศาในการมองขนเรอยๆ ปกของผเสอหางตงทงสามชนดจะคอนไปทางสฟามากขน

ผลจากการศกษาน นาจะนำไปประยกตใชในวงการแฟชนได โดยการ ประดษฐผาหรอวสดเคลอบพนผวชนดใหมๆ ทใหสสนสวยงาม และสามารถ เปลยนโทนของสไดดวย

รกฉ ตร เวท ว ฒาจารย

ทมา

http://www.sciencedaily.com/releases/2013/07/130717105936.htm

คนหาความลบของสสนบนปลายปกผเสอ

4 สาระวทย สวทช. กนยายน 2556

บทความพเศษกตตมา ไกรพรพรรณ

โมบายแอพสำหรบเกษตรกร ในยคของ Social Network หรอเครอขายสงคมออนไลนเฟองฟ เราปฏเสธไมไดวาซอฟตแวรตางๆ เขามามบทบาทตอการดำรงชวตของคนไทยอยางมาก ซงคณะนกวจยจาก ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต หรอ เนคเทค สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.) จงไดวจยและพฒนาโมบายแอพพลเคชน (Mobile Application) สำหรบใชกบโทรศพทมอถอสมารทโฟน ทเปนประโยชนสำหรบคนไทยในดานตางๆ จำนวนมาก และตวอยางหนงในนนกคอประโยชนในดานการเกษตร ซงสาระวทยฉบบน จะกลาวถงแอพฯ ทเปนประโยชนตอเกษตรกรสองแอพฯ ดวยกน นนกคอ ใบขาวเอนเค กบแอพ คณหมอสกลหวาย

ใบขาวเอนเค (BaiKhaoNK)…..ใสปยเทาไร ใหพอด

คณยทธนา อนทรวนณดร.ศรณย สมฤทธเดชขจร

ใบขาวเอนเคเปนเแอพพลเคชนประมาณความตองการธาตไนโตรเจน-โพแทสเซยม ของตนขาวในนา โดยใชโทรศพทมอถอสมารทโฟนททำงานบนระบบปฏบตการแอนดรอยด มทงภาษาไทยและองกฤษ พฒนาขนโดย ดร.ศรณย สมฤทธเดชขจร นกวจย และ คณยทธนา อนทรวนณ ผชวยวจย จาก หนวยวจยอปกรณและระบบอจฉรยะ หอง ปฏบตการวจยเทคโนโลยโฟโทนกส เนคเทค โดยความรวมมอระหวางกรมการขาว และ สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (สวทช.) เพอชวยเหลอชาวนาใหใชปย ไนโตรเจนในนาขาวไดอยางมประสทธภาพ คมคากบราคา และไมกอใหเกดปญหาสงแวดลอม โดยนำแผนเทยบส (Leaf Color Chart เรยกยอๆ วา LCC) ซงพฒนาโดยสถาบนวจยขาว นานาชาตทฟลปปนสมาตอยอดเปนแอพพลเคชน ใบขาวเอนเค (BaiKhaoNK) ซงสามารถ ตรวจวดสของใบขาว แลวประเมนไดวาตนขาวในนาขาดธาตไนโตรเจนมากนอยแคไหน พรอมกบ แสดงปรมาณปยไนโตรเจนทเหมาะสมทชาวนาควรใสใหกบตนขาวในนาในแตละชวงของการ เจรญเตบโต เพอเปนการลดตนทนในการเพาะปลก

วธการใชงานกไมยงยาก เพยงนำใบขาวในนามาวางบนกระดาษสขาว แลวใชแอพพลเคชน ใบขาวถายภาพ โปรแกรมจะตรวจสอบระดบสและคำนวณเปรยบเทยบกบแผนเทยบสใบขาว มาตรฐาน หลงจากนนโปรแกรมจะบอกปรมาณปยทชาวนาจำเปนตองใช ซงชวยใหชาวนาใส ปยไนโตรเจนใหกบตนขาวไดอยางมประสทธภาพและลดตนทนทตองสญเสยไปกบการใสปย มากเกนความจำเปน ผสนใจสามารถดาวนโหลดโปรแกรมนไดท คนหาคำวา BaiKhaoNK

5กนยายน 2556 สาระวทย สวทช.

Dendrobium Doctor.....คณหมอสกลหวาย

Hydroponics Manager for Mobile TangmoChecker

กลวยไมสกลหวายเปนพชเศรษฐกจทสำคญชนดหนงของไทย มมลคาการสงออกปละ นบพนลานบาท แตเกษตรกรผปลกกลวยไมมกพบปญหาเรองโรคซงทำใหผลผลตลดลงและ คณภาพดอกไมไดมาตรฐาน โดยโรคกลวยไมสกลหวายทพบมากทสดม 3 โรค ไดแก โรคปนเหลอง (Yellow leaf spot) โรคใบจด (Leaf spot) และโรคแอนแทรคโนส (Anthracnose) ซงทง 3 โรคนจะพบรองรอยของโรคไดจากใบ เนองจากใบเปนสวนทมการ ซอนทบกนหนาแนนและสามารถเกบความชนไวไดมาก ดงนน ใบจงมกเปนสวนทแสดงอาการของโรคไดมากกวาสวนอนๆ ของกลวยไม

คณศรนทร วชรบศราคำ นกวจยจากหองปฏบตการวจยเทคโนโลยภาพ หนวยวจย วทยาการสารสนเทศ เนคเทค จงพฒนาแอพพลเคชน Dendrobium Doctor ซงเปน โปรแกรมการจำแนกโรคทเกดกบกลวยไมสกลหวาย โดยการวเคราะหโรคจากภาพถายใบ กลวยไม ซงสามารถระบไดวาเปนโรคปนเหลอง โรคใบจด โรคแอนแทรคโนส หรอไมเปนโรค จากการวเคราะหสและลกษณะของใบทผดปกต

แอพพลเคชนนมวธการใชงานทสะดวกรวดเรวดวยการถายภาพใบกลวยไมบนพนสขาวซงชวยใหเกษตรกรสามารถตรวจดการระบาดของโรคกลวยไมสกลหวายไดอยางรวดเรว ผสนใจสามารถดาวนโหลดโปรแกรมไดท https:play.google.com/store คนหา

คำวา Dendrobium Doctor

นอกจากนยงมแอพพลเคชนทใชสำหรบการปลกพชไรดน หรอ Hydroponics Manager for Mobile และ Hydroponics Manager for Tablet ทเปนผชวยเราใน การปลกพชไรดนทบาน โดยสามารถบนทกเวลา pH, EC, ธาตอาหาร และนำทใหในแตละวน รวมทงบนทกการเจรญเตบโตของพช เชน ความสง และจำนวนใบ ไดอกดวย รวมทงยงม แอพพลเคชนสนกๆ เชน TangmoChecker เพอชวยเราเลอกซอลกแตงโม แอพพลเคชนนใชในการตรวจสอบคณภาพแตงโมวาสกเตมทหรอยง เนอแนนกรอบหรอไม โดยจะวเคราะหจาก เสยงทเกดขนเมอเคาะลกแตงโม มโปรแกรมนแลวกเสมอนมผชวยมอหนงชวยเลอกแตงโมได เหมาะสมสำหรบการรบประทานโดยไมถกแมคาหลอกขายแตงโมอกแลว

สำหรบแอพพลเคชน Hydroponics Manager for Tablet และ TangmoChecker สามารถดาวนโหลดไดผานทางโทรศพทมอถอใน google play

คณศรนทร วชรบศราคำ

6 สาระวทย สวทช. กนยายน 2556

ความเชอกบ

วทยาศาสตร

กองบรรณาธการ

เรองราวหรอเหตการณทเกยวกบการพบพชแปลก สตวแปลก วตถประหลาด หรอปรากฏการณอนนาพศวงทงหลาย แลวผคนพากนไปกราบไหวเพอขอ โชคลาภ มกจะปรากฏเปนขาวอยเนองๆ อยางตอเนองในสงคมไทย และมโอกาสทจะเกดขนไดอกในอนาคต ดงนน เพอใหคลายความสงสยของปมปรศนา ในเรองแปลกดงกลาว อกทงยงเปนการใหขอมล ความรทถกตอง และวธคดทเปน วทยาศาสตรแกประชาชน....คอลมน ความเชอกบวทยาศาสตร จงได รวบรวมเรองราวแปลกทเคยเปนขาว พรอมทงคำอธบายจากนกวทยาศาสตร นกวจย หรอผเชยวชาญในสาขาทเกยวของมานำเสนอผอานทกทาน

ประเดนขาวเกยวกบมะพราวแตกใบหรอกงออกมาคลายเศยรพญานาคมมาเปนระยะๆ และหลายจงหวด ทำใหชาวบานพากนไปกราบไหวขอหวย ตอประเดนน ดร.ศภจตรา ชชวาลย จาก ภาควชาพฤกษศาสตร

คณะวทยาศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ไดใหขอคดเหนในเรองนวา

กรณนเปนเรองของตวโครงสรางในสวนของใบประกอบของมะพราว คอถามนยนไปไมสด หรอม อะไรไปกดทบ ไปขดขวางการเจรญของมน ใบมะพราวซงมลกษณะเปนพบๆ อยแลว เมอเกดการบดงอไปเพยงเลกนอย กจะเออใหเกดเปนรปรางทดคลายกบพญานาคได

ทจรงพชอนกมโอกาสเกดขนไดเชนเดยวกน แตรปทรงอาจไมเอออำนวยเทากบมะพราว สวน พญานาคกถอเปนของสง เมอมะพราวออกกงกานหรอใบทดคลายกบพญานาคเชนน กเลยตนเตนกนเปน ธรรมดา

โดยสรปแลว กรณตนมะพราวคลายพญานาคน เกดจากความผดปกตชวงการพฒนา ของใบ ชวงทกำลงจะแตกยอดใบใหม พชอนกมโอกาสเกดขนไดเชนเดยวกน ขนอยกบวาจะมรปรางหรอรปทรงเปนอยางไร แตโอกาสจะเกดเปนรปพญานาคนนอาจจะยากสกหนอยเมอ เทยบกบมะพราว ทมโอกาสเออใหเกดไดมากกวา

มะพราวแตกใบคลายเศยรพญานาค

ดร.ศ ภจ ตรา ช ชวาลย

7กนยายน 2556 สาระวทย สวทช.

ระเบยงขาว วทย-เทคโนฯ ไทย

รางวลนกวทยาศาสตรดเดนเนองในวนวทยาศาสตรแหงชาต 18 สงหาคม ของทกป จะมการประกาศผไดรบรางวลนกวทยาศาสตรดเดน และรางวลนกวทยาศาสตรรนใหม เพอเปน การยกยองและประกาศเกยรตคณแกผทมผลงานวจยทางดานวทยาศาสตรดเดน โดยมลนธสงเสรมวทยาศาสตรและเทคโนโลยในพระบรมราชปถมภ ซงในป พ.ศ. 2556 น ผทไดรบรางวลนกวทยาศาสตรดเดน ไดแก ศาสตราจารย ดร.โสพศ วงศคำ และ รองศาสตราจารย ดร.บรรจบ ศรภา

ปรท ศน เท ยนทอง

ผชวยศาสตราจารย ดร.วทยา เงนแท อาจารยประจำภาควชาเคม คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน งานวจยในปจจบน สนใจการสรางเซนเซอรทางเคม โดยเนนในการสรางเซนเซอรเชงแสงและเชงไฟฟาเคม ใหมความจำเพาะเจาะจงกบการตรวจวด สารเปาหมาย ไมวาจะเปนสารทมประโยชนหรอสารพษ เพอประยกตใชงานทางดานสขภาพ อาหาร การเกษตร และสงแวดลอม ในป พ.ศ. 2552 ไดรบรางวลผลงานวจยดเดน กองทนรชดาภเษกสมโภช จากจฬาลงกรณมหาวทยาลย และ พ.ศ. 2556 ไดรบ โลประกาศเกยรตคณอาจารยทปรกษารางวลวทยานพนธ ระดบด จากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน

ศาสตราจารย ดร.โสพศ วงศคำ ภาควชาชวเคม คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน มผลงานวจยดเดนในดานชวเคม โดยไดทำการวจยวทยาศาสตรพนฐานดานชววทยาและชววทยาโมเลกลของมะเรงทอนำด กอใหเกดองคความรใหมเกยวกบยนท เกยวของกบการกอมะเรงและการแพรกระจายของมะเรงทอนำด จนสามารถนำไปประยกตใชในการหาตวบงชมะเรงทอนำดใน ซรมผปวยไดเปนรายแรกของโลก ชวยเสรมการวนจฉย การพยากรณโรค และพฒนาแนวทางการรกษาผปวยไดดยงขน

รองศาสตราจารย ดร.บรรจบ ศรภา ภาควชาพยาธวทยา คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน มผลงานดเดนในดานวจย โรคทเปนปญหาในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ โดยเฉพาะโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอนำดอยางตอเนองมานานกวา 30 ป เปนผคนพบกลไกทางอมมโนพยาธวทยาในการเกดการอกเสบรอบทอนำดในโรคตดเชอพยาธใบไมตบทสดทายนำไปสการเกดมะเรง ทอนำดในทสด รองศาสตราจารย ดร.บรรจบ ศรภา ยงเปนผนำเสนอ “ละวาโมเดล” โครงการควบคมโรคพยาธใบไมตบแบบ บรณาการวถนเวศสขภาพ (EcoHealth) อนเปนแนวทางหนงทกระทรวงสาธารณสขจะนำไปประยกตใช นอกจากนยงเปน วทยากรรณรงคปองกนโรคพยาธใบไมตบและมะเรงทอนำดสำหรบเจาหนาทกระทรวงสาธารณสข ประชาชนตามหมบานตางๆ

รางวลนกวทยาศาสตรรนใหมรางวลนกวทยาศาสตรรนใหม มผไดรบรางวลจำนวน 4 ทาน

ผชวยศาสตราจารย นพ.ดร.ฉตรชย เหมอนประสาท คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล มผลงานวจย 3 เรอง คอ

1. การวจยเพอพฒนาคารโบไฮเดรตพอลเมอรทเตรยมจากเปลอกกง แกนหมก เพอนำมาเปนโภชนเภสชภณฑ บำบดรกษาโรคทเกดจากการอกเสบของลำไส

2. การวจยเพอพฒนาเภสชภณฑรกษาโรคทองรวงอหวาตกโรค งานวจยนนำไปสการจดสทธบตรยาในประเทศสหรฐอเมรกา เมอ พ.ศ. 2547

3. การวจยเพอพฒนาวธการรกษาโรคธาลสซเมย

ผชวยศาสตราจารย ดร.ดวงกมล เบาวน ภาควชาคณตศาสตร คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยมหดล งานวจยในปจจบน และทผานมาเปนการสรางแบบจำลองทางคณตศาสตรเพออธบายพลงงาน และแรงระหวางโมเลกลสำหรบวตถขนาดนาโนเมตร โดยมจดมงหมายหลกในการหาสมการทสามารถใชอธบายปรากฏการทเกดขนในระดบโมเลกลได และชวยใหการคำนวณดวย คอมพวเตอรทำไดรวดเรวยงขน ตวอยางของแบบจำลองทางคณตศาสตรทศกษาคอ

1. การใชทอทมเสนผานศนยกลางขนาดนาโนเมตรแยกโปรตน เอนไซม หรอแกส

2. การหาขนาดของแคปซลจวทเหมาะสมทจะสามารถบรรจโมเลกลของยาหรอโปรตน เพอเปนตนแบบในการนำยาเขาสรางกาย

3. ศกษาพฤตกรรมพลงงานระหวางอนภาคนาโนเมตรกบเยอหมเซลล

ผชวยศาสตราจารย ดร.ประสทธ ทองใบ อาจารยประจำภาควชาฟสกส คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน วจยเรอง สมบตไดอเลกตรกของนาโนคอมโพสต ไดรบรางวลการศกษายอดเยยมอนดบท 1 ขนวทยาศาสตรดษฎบณฑต สาขาฟสกส จากมลนธศาสตราจารย ดร.แถบ นละนธ และรางวล Outstanding Student Award 2008 จากสำนกงานวทยาศาสตรและ เทคโนโลยแหงชาต (สวทช.) ซงเปนรางวลทมอบใหนกศกษาในโครงการทนสถาบนบณฑตวทยาศาสตรและเทคโนโลยไทย (TGIST) ทมผลงานทางวชาการยอดเยยมประจำปการศกษา 2551

8 สาระวทย สวทช. กนยายน 2556

หองภาพวทย Sci-Galleryปรท ศน เท ยนทอง

ภาพและขอมล : หนงสอ “รากอโรคในแมลง

ของประเทศไทย” ของศนยพนธวศวกรรม

และเทคโฟนโลยชวภาพแหงชาต

ตวอยางราชนดนพบตามขอนไมทลมอยตามผนปา ซงมหนอนดวงอาศย อยสำหรบการเขาดกแด และเปลยน เปนตวเตมวยตามวงจรชวต บางครง ราชนดนถกจำแนกผดโดยคดวาเปน ราททำหนาทยอยสลายไม เนองจากมสวนของกานราทสรางออกมาจากไม

ราชนดนสรางกานราออกมา 2-3 กาน และมโครงสรางทใชใน การสบพนธอยทปลายกาน มสสมสด พบเฉพาะทอทยานแหงชาตดอย อนทนนท จงหวดเชยงใหม

NSTDA Channelพบกบเรองราวสาระความร และวาไรตทางวทยาศาสตรและเทคโนโลย ในรปแบบของทวอนเทอรเนต โดยทมงานสอวทยาศาสตร สวทช. ไดทาง

www.nstdachannel.tv สถานแหงความร ประตสความคด

ภาพ Cordyceps sp. บนหนอนดวงCordyceps sp. on coleoptera larva

9กนยายน 2556 สาระวทย สวทช.

Sci Info graphicกองบรรณาธการ

10 สาระวทย สวทช. กนยายน 2556

บานน กค ด

Quiz

ฉบบท 4 เหมยวใหคณผอานชวยเตมกระบวนการทหายไปในภาพวฏจกรนำ ตามภาพขางลาง โดยคำตอบคอ “condensation” หรอ การควบแนน ซงเปนกระบวนการททำใหไอนำในกอนเมฆรวมตวและกลนออกมาเปนหยาด นำฟา สวนจะตกลงมาเปนฝน ลกเหบ หรอหมะ กขนอยกบอณภมและความชน ในอากาศ

evaporat ion

transp i rat ion

prec ip i tat ion

condensat ion

รางวลท 1 สมดโนต สวทช. 1 ชด (3 เลม) ไดแก คณกลวด สวรรณไตรยรางวลท 2 ถงผาสปนบอนดสสดจด จำนวน 1 รางวล ไดแก คณครภรณ เมองแกวรางวลท 3 ดนสอ สวทช. 1 ชด (5 แทง) จำนวน 1 รางวล ไดแก คณทศพร ดอกคำ

ผทไดรบรางวลไดแกรางวลท 1 ชดหนงสอนทานสงเสรมการเรยนรดานวทยาศาสตร “อาณาจกรมด” และ “เรองเลาจากปลาทหนางอ” จำนวน 1 รางวล ไดแก คณนรศรา เคาฉมรางวลท 2 สมดโนต สวทช. 1 ชด (3 เลม) จำนวน 1 รางวล ไดแก คณชาลน เคาฉม

สวนคำถามในฉบบท 6 น เผอญเหมยวมโอกาสไปอานโคลงโลกนตบทขางลางน“ปลาราพนหอดวย ใบคาใบกเหมนคาวปลา คละคลง คอคนหมไปหา คบเพอน พาลนาไดแตรายรายฟง เฟองใหเสยพงศ” อานแลวกพลนเกดอาการหว แตกอนกนกอยากจะเชคใหแนใจวาอาหารนนไดแตใดมา คณผอานชวยเหมยวหาคำตอบหนอยวา “ปลารา” เปนอาหารทไดจากกระบวนการใด มคำตอบใหเลอกไดแก

1. dehydration 2. saltation 3. fermentation

ถาไดคำตอบแลวสงมาบอกเหมยวท กองบรรณาธการสาระวทย ฝายสอวทยาศาสตร สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต 111 อทยานวทยาศาสตรประเทศไทย ถ.พหลโยธน ต.คลองหนง อ.คลองหลวง จ.ปทมธาน 12120 หรอสงทางโทรสารหมายเลข 0 2564 7016 หรอทาง e-mail ท sarawit@nstda.or.th อยาลมเขยนชอ ทอย มาดวยนะฮะ

หมดเขตสงคำตอบ วนท 25 กนยายน 2556 คำตอบจะเฉลยพรอมประกาศรายชอผไดรบรางวลใน สาระวทย ฉบบท 7 สำหรบของรางวล ทางเราจะจดสงไปใหทางไปรษณย

สำหรบในฉบบท 5 น เหมยวมคำถามเกยวกบ “การเลยนแบบธรรมชาต” มาใหคณผอานชวยจบควา สงมชวตใด เปนตนแบบของสงของใด คำตอบ กคอ

สวสดฮะคณผอาน ในฉบบน เหมยวจะขอรวบเฉลยคำถาม ฉบบท 4 กบท 5 ไปพรอมกนเลยนะฮะ

คำถามนมผตอบถกเยอะมาก เหมยวจบสลากไดผโชคด 3 ทาน ดงตอไปน

ไดจากการเลยนแบบขนสปาตเลทอยบนตนตกแก ซงชวยใหตกแกเกาะบนผนงหรอเพดานไดเหนยวหนบ มาสงเคราะหเปนวสดใหมทมลกษณะเปนขนขนาด นาโนเพอนำไปผลตแถบยดตกแก (gecko tape) ทปราศจากการใชกาว สามารถแปะแลวลอกไปแปะท ใหมไดอก

ใชหลกการของนำกลงบนใบบว (lotuseffect) มาประยกตเปนสทาบานทไมเปยกนำ และสามารถทาความสะอาดตวเองได

ใชคณสมบตของใยแมงมมทเหนยวและแขงแรงมาก มาเปนตนแบบในการผลตเสอเกราะกนกระสนทแขงแรง แตมนำหนกเบา โดยเสนใยทสรางขนนมความแขงแรง กวาเหลกถงหาเทา

ไดจากการเลยนแบบผวหนงของฉลามทมรพรนเลกๆ มาทำเปนชดวายนำ ชวยใหนำไหลเวยนไดด จงวาย ไดคลองและเรวขน

11กนยายน 2556 สาระวทย สวทช.

รางวลประจำฉบบท 6 รางวลท 1 หนงสอ “ผจญภยไปกบโลกใบเลก ตอน มหศจรรยจลนทรยจเอม” จำนวน 1 รางวล

รางวลท 2 หนงสอ “ตะลยแดนอากาศยาน สนกคดกบวทยาศาสตร อากาศยาน” จำนวน 1 รางวล

รางวลท 3 ถงผาสปนบอนดสสดจด จำนวน 2 รางวล

แนะนำหนงสอใหม

หนงสอภาพเลมแรกของประเทศไทยทใหความรเกยวกบการกอสราง รถไฟใตดน โดยอธบายขนตอนพรอมภาพประกอบอยางละเอยด ชวยใหเขาใจชดเจน เหมาะสำหรบเยาวชนและประชาชนทวไปทสนใจทางดานนผลตโดยโครงการจดตงสถาบนพฒนาเทคโนโลยระบบขนสงทางรางแหงชาต สวทช.

กวาจะเปนรถไฟใตดนผเขยนซาโตชคะโขะ

ผแปลรศ.ดร.วโรจนศรสรภานนทและวภาวรศรสรภานนทราคาเลมละ262บาทจำนวน32หนาพมพสสทงเลม

สนใจตดตอสอบถามและสงซอไดทศนยหนงสอสวทช.โทรศพท 0 2564 7000 ตอ 1179-80

Email: cyberbookstore@nstda.or.thเวบไซต:http://www.nstda.or.th/cyberbookstore/Facebook:https://www.facebook.com/NSTDAbookstore

พเศษ!! สมาชกสาระวทยส

งซอลด20%

เหลอราคาเลมละ210บาท

12 สาระวทย สวทช. กนยายน 2556

ชอ/สกล..............................................................................................................

ทอยปจจบนจงหวด............................................................................................

E-mail ...............................................................................................................

วฒการศกษา (โปรดระบสาขาทจบ)...................................................................

อาชพปจจบน คร/อาจารย นกเรยน (ชน...................)

นสต/นกศกษา (ป.......คณะ..................................................)

รบราชการ/พนง.รฐวสาหกจ พนง.บรษทเอกชน

ธรกจสวนตว อนๆ.................................

วนท ......................................................................................

ใบสมครสมาชก

สทธพเศษสำหรบสมาชก

ไดรบนตยสารอเลกทรอนกส สาระวทย อยางตอเนองทางอเมล ตามททานไดแจงไวในใบสมครสมาชกโดยไมเสยคาใชจายใดๆ

ไดรบสทธซอหนงสอของ สวทช. ลด 20% คาจดสงฟร! (เฉพาะในประเทศ) โดยแจงชอสกล ทอยและอเมลของทานในการสงซอทกครง

หมายเหต 1. ทานสามารถสงไฟลหรอถายเอกสารแบบฟอรมนเพอใหทานอนทสนใจ

สมครเปนสมาชกได

2. โปรดสงใบสมครกลบมายงกอง บ.ก. ตามทอยขางลาง หรอทางโทรสาร

หรอทางอเมล

กองบรรณาธการ สาระวทย

ฝายสอวทยาศาสตร สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต

111 อทยานวทยาศาสตรประเทศไทย

ถ.พหลโยธน ต.คลองหนง อ.คลองหลวง

จ.ปทมธาน 12120

โทรสาร 0 2564 7016

e-mail: sarawit@nstda.or.th

สาระวทย เปนนตยสารอเลกทรอนกส (e-magazine) รายเดอน มจดประสงคเพอเผยแพรขอมลขาวสารและความรดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยทงของไทยและตางประเทศ โดยจะยอยและยอขอมลใหอานงาย และเนอหาไมยาวมาก ใหแกกลมผอานทเปนเยาวชน และประชาชนทวไปทสนใจในเรองดงกลาว โดยสามารถดาวนโหลดไดฟรท www.nstda.or.th/sci2pub/ หรอ บอกรบเปนสมาชกไดโดยไมเสยคาใชจายใดๆ จดทำโดย ฝายสอวทยาศาสตร สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต (National Science and Technology Development Agency, NSTDA) หรอ สวทช.

© สงวนลขสทธในประเทศไทยตาม พ.ร.บ. ลขสทธ โดย สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต หามลอกเลยนไมวาสวนหนงสวนใดของหนงสอเลมนนอกจากจะไดรบอนญาต

ขอความตางๆ ทปรากฏในนตยสารอเลกทรอนกสฉบบน เปนความเหนโดยอสระของผเขยน สำนกงานพฒนาวทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงชาต ไมจำเปนตองเหนพองดวย

‹ÍÂâÅ¡¢ŒÍÁÙÅ¢‹ÒÇÊÒÃÇÔ·ÂÒÈÒʵÃ�à¾×èͤس

คำคม นกวทยดร.นำช ย ช วว วรรธน

Don’t let life randomly kick you into the adult that you don’t want to become.

- Chris Hadfield

อยาปลอยใหชวตเปะปะเตะเธอใหกลายเปนผใหญอยางทเธอไมอยากเปน

- ครส แฮดฟลด

นาวาอากาศเอก ครส แฮดฟลด(เกด ค.ศ.1959-) นกบนอวกาศชาวแคนาดา ปจจบนประจำการอยบนสถานอวกาศนานาชาต เขาเปนชาวแคนาดาคนแรกทขนถงตำแหนงผบงคบการเทยวบนได เขาโดงดงเปนทรจกจากการโพสตรป และขอความการปฏบตงานทนาสนใจกลบลงมายงโลก คำพดนเปนคำตอบทเขาใหกบพวกหนมสาวทถามเขาวา เขามคำแนะนำใดสำหรบพวกเขา ภาพและคำพดมาจากเวบ http://zenpencils.com/comic/106-chris-hadfield-an-astronauts-advice/

http://www.680news.com/files/2010/09/d043e98f467dad2539d0bfa7737b.jpeg