QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ...

24
ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TRẦN THỊ THÚY QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH Hà Nội - 2015

Transcript of QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ...

Page 1: QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ NỘIrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/6406/1/00050006266.pdf · ĐẠi hỌc quỐc gia hÀ nỘi trƯỜng

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

TRẦN THỊ THÚY

QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI

TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ NỘI

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ

CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

Hà Nội - 2015

Page 2: QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ NỘIrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/6406/1/00050006266.pdf · ĐẠi hỌc quỐc gia hÀ nỘi trƯỜng

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ

TRẦN THỊ THÚY

QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI

TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ NỘI

Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 60340410

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ KINH TẾ

CHƢƠNG TRÌNH ĐỊNH HƢỚNG THỰC HÀNH

Người hướng dẫn khoa học: PGS. TS. Lê Quân

XÁC NHẬN CỦA CTHĐ

PGS.TS Lê Danh Tốn

XÁC NHẬN CỦA GVHD

PGS. TS. Lê Quân

Hà Nội - 2015

Page 3: QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ NỘIrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/6406/1/00050006266.pdf · ĐẠi hỌc quỐc gia hÀ nỘi trƯỜng

CAM KẾT

Tôi cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi.

Các số liệu, kết quả nêu trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc ai

công bố trong bất kỳ công trình nào khác.

Hà Nội, ngày 19 tháng 10 năm 2015

Tác giả luận văn

Trần Thị Thúy

Page 4: QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ NỘIrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/6406/1/00050006266.pdf · ĐẠi hỌc quỐc gia hÀ nỘi trƯỜng

LỜI CẢM ƠN

Để hoàn thành chƣơng trình cao học và viết luận văn này , tôi đã nhận đƣợc

sự hƣớng dẫn, giúp đỡ và góp ý nhiệt tình của quý thầy cô Trƣờng Đại học Kinh tế -

Đai học Quốc gia Hà Nội.

Trƣớc hết, tôi xin chân thành cảm ơn đến quy thầy cô Trƣờng Đại học Kinh

tế, đã tận tình hƣơng dân, giúp đỡ cho tôi trong quá trình học tập.

Tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến PGS.TS. Lê Quân đã dành rất nhiều thời

gian và tâm huyết hƣớng dẫn nghiên cứu và giúp tôi hoàn thành luận văn tốt nghiệp.

Mặc dù tôi đã có nhiều cố gắng nỗ lực, tìm tòi, nghiên cứu để hoàn thiện luận

văn, tuy nhiên không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất mong nhận đƣợc những đóng

góp tận tình của quy thầy cô, các nhà khoa học và các bạn.

Hà Nội, ngày 19 tháng 10 năm 2015

Tác giả luận văn

Trần Thị Thúy

Page 5: QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ NỘIrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/6406/1/00050006266.pdf · ĐẠi hỌc quỐc gia hÀ nỘi trƯỜng

MỤC LỤC

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ..........................................................................i

DANH MỤC BẢNG .................................................................................................. ii

DANH MỤC HÌNH .................................................................................................. iii

MỞ ĐẦU ..................................................................................................................... 1

CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN ..... 5

1.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI ...... 5

1.2. KHÁI NIỆM, VAI TRÒ CỦA BẢO HIỂM XÃ HỘI ....................................... 9

1.2.1. Khái niệm bảo hiểm xã hội ........................................................................... 9

1.2.2. Các loại hình, các chế độ bảo hiểm xã hội ................................................. 10

1.2.3. Vai trò của bảo hiểm xã hội ........................ Error! Bookmark not defined.

1.3. THU BẢO HIỂM XÃ HỘI BẮT BUỘC ........ Error! Bookmark not defined.

1.3.1. Khái niệm, đặc điểm thu bảo hiểm xã hội bắt buộcError! Bookmark not defined.

1.3.2. Vai trò của thu bảo hiểm xã hội .................. Error! Bookmark not defined.

1.3.3. Phƣơng pháp thu bảo hiểm xã hội: ............. Error! Bookmark not defined.

1.4. CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘIError! Bookmark not defined.

1.4.1. Khái niệm quản lý thu bảo hiểm xã hội ...... Error! Bookmark not defined.

1.4.2. Mục tiêu quản lý thu bảo hiểm xã hội ........ Error! Bookmark not defined.

1.4.3. Các nguyên tắc quản lý thu bảo hiểm xã hộiError! Bookmark not defined.

1.4.4. Nội dung quản lý thu bảo hiểm xã hội ........ Error! Bookmark not defined.

1.4.5. Các yếu tố tác động đến quản lý thu bảo hiểm xã hộiError! Bookmark not defined.

1.5. KINH NGHIỆM QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI Ở MỘT SỐ

NƢỚC TRÊN THẾ GIỚI VÀ BÀI HỌC RÚT RA CHO BẢO HIỂM XÃ HỘI

THÀNH PHỐ HÀ NỘI. ......................................... Error! Bookmark not defined.

1.5.1. Kinh nghiệm thu bảo hiểm xã hội ở một số nƣớc trên thế giớiError! Bookmark not defined.

1.5.2. Một số bài học cho Bảo hiểm xã hội Thành phố Hà NộiError! Bookmark not defined.

1.6. HỆ THỐNG CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ QUẢN LÝ THU BHXH:Error! Bookmark not defined.

1.6.1. Các chỉ tiêu về số tiền thu BHXH và tỷ lệ tăng tiền thu BHXH hàng

năm. ....................................................................... Error! Bookmark not defined.

Page 6: QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ NỘIrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/6406/1/00050006266.pdf · ĐẠi hỌc quỐc gia hÀ nỘi trƯỜng

1.6.2. Các chỉ tiêu về số lƣợng và tỷ lệ tăng số đơn vị sử dụng lao động.Error! Bookmark not defined.

1.6.3. Số lƣợng và tỷ lệ tăng lao động trong các loại hình đơn vị SDLĐ.Error! Bookmark not defined.

1.6.4. Tiền nợ BHXH và tỷ lệ nợ BHXH theo loại hình đơn vị SDLĐ.Error! Bookmark not defined.

CHƢƠNG 2: PHƢƠNG PHÁP VÀ THIẾT KẾ NGHIÊN CỨUError! Bookmark

not defined.

2.1. NGUỒN TÀI LIỆU VÀ DỮ LIỆU ................. Error! Bookmark not defined.

2.2. CÁC PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU .......... Error! Bookmark not defined.

2.2.1.Cơ sở phƣơng pháp luận: ............................. Error! Bookmark not defined.

2.2.2. Phƣơng pháp nghiên cứu tài liệu ................ Error! Bookmark not defined.

2.2.3. Phƣơng pháp thu thập số liệu: .................... Error! Bookmark not defined.

2.2.4. Phƣơng pháp tổng hợp số liệu: ................... Error! Bookmark not defined.

2.2.5. Phƣơng pháp phân tích thông tin: ............... Error! Bookmark not defined.

2.2.6. Phƣơng pháp phân tích dãy số thời gian: .... Error! Bookmark not defined.

2.2.7. Phƣơng pháp so sánh: ................................. Error! Bookmark not defined.

CHƢƠNG 3: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO

HIỂM XÃ HỘI THÀNH PHỐ HÀ NỘI ................... Error! Bookmark not defined.

3.1. KHÁI QUÁT VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI THÀNH PHỐ HÀ NỘIError! Bookmark not defined.

3.1.1. Quá trình hình thành và phát triển .............. Error! Bookmark not defined.

3.1.2. Chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn của Bảo hiểm xã hội thành phố Hà NộiError! Bookmark not defined.

3.1.3. Cơ cấu tổ chức của Bảo hiểm xã hội thành phố Hà NộiError! Bookmark not defined.

3.1.4. Kết quả thu bảo hiểm xã hội trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn 2010 -

2014 ....................................................................... Error! Bookmark not defined.

3.2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM

XÃ HỘI THÀNH PHỐ HÀ NỘI GIAI ĐOẠN 2010-2014Error! Bookmark not defined.

3.2.1. Thực trạng quản lý đối tƣợng tham gia bảo hiểm xã hộiError! Bookmark not defined.

3.2.2. Thực trạng quản lý quỹ lƣơng làm căn cứ tính tiền đóng bảo hiểm xã hộiError! Bookmark not defined.

3.2.3. Thực trạng quản lý tiền thu bảo hiểm xã hộiError! Bookmark not defined.

3.2.4. Công tác thanh tra, kiểm tra đóng BHXH .. Error! Bookmark not defined.

Page 7: QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ NỘIrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/6406/1/00050006266.pdf · ĐẠi hỌc quỐc gia hÀ nỘi trƯỜng

3.3. ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO

HIỂM XÃ HỘI THÀNH PHỐ HÀ NỘI GIAI ĐOẠN 2010 - 2014Error! Bookmark not defined.

3.3.1. Những mặt tích cực ..................................... Error! Bookmark not defined.

3.3.2. Những mặt hạn chế và nguyên nhân ........... Error! Bookmark not defined.

3.3.3. Một số vấn đề đặt ra về thu bao hiêm xa hôi ơ thanh phô Ha NôiError! Bookmark not defined.

CHƢƠNG 4: PHƢƠNG HƢỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ

THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI THÀNH PHỐ HÀ NỘI

................................................................................... Error! Bookmark not defined.

4.1. PHƢƠNG HƢỚNG HOÀN THIỆN QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI

TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI THÀNH PHỐ HÀ NỘI GIAI ĐOẠN 2015 - 2020Error! Bookmark not defined.

4.1.1. Bối cảnh trong tình hình mới có ảnh hƣởng đến quản lý thu bảo hiểm xã

hội tại Bảo hiểm xã hội thành phố Hà Nội ........... Error! Bookmark not defined.

4.1.2. Phƣơng hƣớng chủ yếu hoàn thiện quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo

hiểm xã hội thành phố Hà Nội .............................. Error! Bookmark not defined.

4.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU HOÀN THIỆN QUẢN LÝ THU BẢO

HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI THÀNH PHỐ HÀ NỘIError! Bookmark not defined.

4.2.1. Nhóm giải pháp hoàn thiện quản lý đối tƣợng tham gia bảo hiểm xã hộiError! Bookmark not defined.

4.2.2. Nhóm giải pháp hoàn thiện quản lý quỹ lƣơng làm căn cứ tính tiền đóng

bảo hiểm xã hội. .................................................... Error! Bookmark not defined.

4.2.3. Nhóm giải pháp hoàn thiện quản lý tiền thu bảo hiểm xã hộiError! Bookmark not defined.

4.2.4. Nhóm giải pháp điều kiện ........................... Error! Bookmark not defined.

4.3. MỘT SỐ KIẾN NGHỊ ..................................... Error! Bookmark not defined.

4.3.1. Kiến nghị với Nhà nƣớc về chính sách Bảo hiểm xã hộiError! Bookmark not defined.

4.3.2. Kiến nghị với Bảo hiểm xã hội Việt Nam .. Error! Bookmark not defined.

4.3.3. Kiến nghị đối với Ủy ban nhân dân thành phố Hà NộiError! Bookmark not defined.

4.3.4. Kiến nghị đối với Bảo hiểm xã hội thành phố Hà Nội.Error! Bookmark not defined.

KẾT LUẬN ............................................................... Error! Bookmark not defined.

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................. 11

Page 8: QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ NỘIrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/6406/1/00050006266.pdf · ĐẠi hỌc quỐc gia hÀ nỘi trƯỜng
Page 9: QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ NỘIrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/6406/1/00050006266.pdf · ĐẠi hỌc quỐc gia hÀ nỘi trƯỜng

i

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

Stt Ký hiệu Nguyên nghĩa

1 BHTN Bảo hiểm thất nghiệp

2 BHXH Bảo hiểm xã hội

3 BHYT Bảo hiểm y tế

4 DNNN Doanh nghiệp nhà nƣớc

5 DNNQD Doanh nghiệp ngoài quốc doanh

6 HCSN Hành chính sự nghiệp

7 HĐND Hội đồng nhân dân

8 HTLĐ Hợp tác lao động

9 HTX Hợp tác xã

10 HKDCT Hộ kinh doanh cá thể

11 KH&ĐT Kế hoạch và đầu tƣ

12 LD, VPĐD Liên doanh, văn phòng đại diện

13 LĐTB&XH Lao động thƣơng binh và xã hội

14 NCL Ngoài công lập

15 NLĐ Ngƣời lao động

16 NSNN Ngân sách nhà nƣớc

17 SDLĐ Sử dụng lao động

18 SXKD Sản xuất - kinh doanh

19 TNLĐ - BNN Tai nạn lao động - bệnh nghề nghiệp

20 UBND Uỷ ban nhân dân

Page 10: QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ NỘIrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/6406/1/00050006266.pdf · ĐẠi hỌc quỐc gia hÀ nỘi trƯỜng

ii

DANH MỤC BẢNG

Stt Bảng Nội dung Trang

1 Bảng 3.1 Tốc độ tăng hàng năm thu BHXH giai đoạn 2010-

2014 60

2 Bảng 3.2 Cơ cấu thu BHXH theo loại hình đơn vị sử dụng lao động 61

3 Bảng 3.3 Số tiền nợ BHXH giai đoạn 2010 - 2014 63

4 Bảng 3.4 Tình hình nợ BHXH theo loại hình đơn vị sử dụng

lao động 63

5 Bảng 3.5 Đơn vị đăng ký tham gia BHXH theo loại hình đơn

vị sử dụng lao động 67

6 Bảng 3.6 Số đơn vị sử dụng lao động tăng mới hàng năm 68

7 Bảng 3.7 Doanh nghiệp đăng ký kinh doanh tăng mới hàng năm 68

8 Bảng 3.8 Số lao động tham gia BHXH bắt buộc theo loại hình

đơn vị sử dụng lao động (2010 - 2014) 70

9 Bảng 3.9 Cấp sổ BHXH bắt buộc từ năm 2010 đến 2014 72

10 Bảng 3.10 Quỹ tiền lƣơng, tiền công tham gia BHXH bắt buộc

theo loại hình đơn vị sử dụng lao động (2010 - 2014) 73

Page 11: QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ NỘIrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/6406/1/00050006266.pdf · ĐẠi hỌc quỐc gia hÀ nỘi trƯỜng

iii

DANH MỤC HÌNH

Stt Hình Nội dung Trang

1 Hình 3.1 Cơ cấu tổ chức của BHXH thành phố Hà Nội 56

2 Hình 3.2 Kết quả thu BHXH tại BHXH Hà Nội giai đoạn

2010-2014 59

3 Hình 3.3 Cơ cấu thu BHXH năm 2014 theo loại hình đơn

vị SDLĐ 61

4 Hình 3.4 Tình hình nợ BHXH giai đoạn 2010-2014 64

5 Hình 3.5 Cơ cấu nợ BHXH theo loại hình đơn vị SDLĐ

năm 2014 65

6 Hình 3.6

Tỷ lệ doanh nghiệp tăng mới tham gia đóng

BHXH trên tổng số doanh nghiệp mới thành lập

từ năm 2010 đến 2014

69

7 Hình 3.7 Cơ cấu lao động theo loại hình đơn vị SDLĐ năm

2014 71

8 Hình 3.8 Quỹ tiền lƣơng thu BHXH giai đoạn 2010-2014 74

9 Hình 3.9 Cơ cấu quỹ tiền lƣơng thu BHXH năm 2014 75

10 Hình 3.10 Sơ đồ tổ chức thu BHXH của BHXH Thành phố

Hà Nội 79

Page 12: QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ NỘIrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/6406/1/00050006266.pdf · ĐẠi hỌc quỐc gia hÀ nỘi trƯỜng

1

MỞ ĐẦU

1. Tính cấp thiết của đề tài

Ở nƣớc ta, chính sách BHXH là chính sách lớn, là bộ phận quan trọng trong

hệ thống chính sách an sinh xã hội, đã đƣợc Đảng và Nhà nƣớc quan tâm thực hiện.

BHXH gắn liền với sự phát triển kinh tế và xã hội, nên việc xác định đúng vai trò

của BHXH trong cuộc sống, sự tác động của BHXH đối với đời sống của NLĐ, với

xã hội là một vấn đề đặt ra. Cùng với công cuộc đổi mới đang diễn ra trên khắp các

lĩnh vực, chính sách bảo hiểm xã hội cũng từng bƣớc đƣợc sửa đổi để phù hợp với

sự phát triển chung của nền kinh tế - xã hội. Vì vậy, nghiên cứu cơ sở lý luận và

thực tiễn về bảo hiểm xã hội là một vấn đề cấp bách và cơ bản không những của các

nhà nghiên cứu, các nhà quản lý, mà còn cả những ngƣời lao động với tƣ cách vừa

là đối tƣợng, vừa là chủ thể của chính sách bảo hiểm xã hội.

Chính sách bảo hiểm xã hội đang là một vấn đề bức thiêt trong điêu kiên phat

triên nên kinh tế thị trƣờng hiện nay . Trong xã hội, sự phân hoa giàu nghèo đang co

sƣ chênh lêch kha lơn , do đó, ngƣời lao động cần có sự tƣ ơng trợ của cộng đồng ,

phát huy vai trò của cộng đồng để giảm bớt những khó khăn trong cuộc sống do các

rủi ro mang lại. Với nhu cầu này, chính sách bảo hiểm xã hội hƣớng tới mục tiêu vì

cuộc sống tốt đẹp của con ngƣời và văn minh của toàn xã hội.

Xác định đúng vị trí và vai trò của chính sách bảo hiểm xã hội trong công cuộc

đổi mới, ngày 29/6/2006 Quốc hội đã ban hành Luật Bảo hiểm xã hội (có hiệu lực thi

hành từ 01/01/2007) nhằm thực hiện thống nhất chính sách bảo hiểm xã hội trong

phạm vi cả nƣớc, ở mọi thành phần kinh tế. Tuy nhiên, trong thời gian vừa qua việc

thực hiện chính sách BHXH còn bộc lộ nhiều hạn chế, đặc biệt là công tác thu BHXH,

cụ thể: số đơn vị, số lao động tham gia BHXH còn ít, tình trạng đơn vị nợ đọng BHXH

còn nhiều, gây ảnh hƣởng không nhỏ tới quyền lợi của ngƣời lao động. Việc tăng

nguồn thu BHXH còn thấp chƣa tƣơng xứng với tiềm năng. Công tác thu BHXH ở

thành phố Hà Nội cũng không tránh khỏi những hạn chế trên. Có rất nhiều nguyên

nhân dẫn đến tình trạng trên, một trong những nguyên nhân đó là công tác quản lý chƣa

Page 13: QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ NỘIrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/6406/1/00050006266.pdf · ĐẠi hỌc quỐc gia hÀ nỘi trƯỜng

2

phù hợp, sự phối hợp giữa các đơn vị liên quan thiếu chặt chẽ, nhịp nhàng và đồng bộ.

Hoạt động quản lý công tác thu BHXH bắt buộc ảnh hƣởng trực tiếp đến

công tác chi và quá trình thực hiện chính sách BHXH trong tƣơng lai. Do BHXH

cũng nhƣ các loại hình bảo hiểm khác đều dựa trên nguyên tắc “có đóng, có

hƣởng”, công tác thu nộp BHXH bắt buộc đã đặt ra yêu cầu thu đúng, đủ, kịp thời.

Nếu không thu đƣợc BHXH bắt buộc thì quỹ BHXH không có nguồn để chi trả cho

các chế độ BHXH cho NLĐ. Do đó, thực hiện công tác thu BHXH bắt buộc đóng

một vai trò quyết định, then chốt trong quá trình đảm bảo ổn định cho cuộc sống

của NLĐ cũng nhƣ các đơn vị sử dụng lao động đƣợc hoạt động bình thƣờng.

Do vậy, công tác quản lý thu BHXH bắt buộc là nhiệm vụ quan trọng và khó

khăn của ngành BHXH. Để công tác thu BHXH bắt buộc đạt hiệu quả cao thì đòi

hỏi phải có quy trình quản lý thu chặt chẽ, hợp lý, khoa học.

Để khắc phục những hạn chế trên, nhằm mở rộng và tăng trƣởng nguồn thu

BHXH bắt buộc, phát triển bền vững quỹ BHXH, rất cần có những giải pháp thiết

thực, hiệu quả trong thời gian tới.

Từ nhận thức những vấn đề nêu trên, Học viên đã chọn đề tài “Quản lý thu

bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội Hà Nội” làm đề tài cho luận văn của mình,

nhằm góp phần giải quyết những vấn đề còn hạn chế nêu trên.

Câu hỏi nghiên cứu của đề tài

Với mức độ nghiên cứu mang tính định hƣớng thực hành, bản thân công tác

tại cơ quan BHXH Thành phố với nhiệm vụ chính là tổ chức thực hiện, không có

nhiệm vụ trực tiếp xây dựng, ban hành chế độ chính sách về BHXH. Do đó luận văn

xin đƣợc giới hạn ở câu hỏi nghiên cứu nhƣ sau:

- Câu hỏi : BHXH Thành phố Hà Nội cần làm gì để quản lý tốt công tác thu

BHXH tại BHXH Thành phố Hà Nội trong thời gian tới.

2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

Mục đích nghiên cứu: Trên cơ sở phân tích, đánh giá thực trạng quản lý công

tác thu BHXH bắt buộc giai đoạn 2010 - 2014 trên địa bàn thành phố Hà Nội, từ đó

đề xuất những giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác thu BHXH bắt buộc trên

địa bàn Thành phố Hà Nội.

Page 14: QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ NỘIrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/6406/1/00050006266.pdf · ĐẠi hỌc quỐc gia hÀ nỘi trƯỜng

3

Nhiệm vụ nghiên cứu: Để thực hiện mục đích nghiên cứu nói trên, luận văn

tập trung giải quyết các nhiệm vụ chủ yếu sau:

- Hệ thống hoá những vấn đề lý luận và thực tiễn về BHXH và công tác thu BHXH

bắt buộc.

- Phân tích và đánh giá thực trạng về quản lý thu BHXH bắt buộc tại Bảo

hiểm xã hội thành phố Hà Nội, chỉ ra những kết quả đạt đƣợc, những hạn chế, thiếu

sót, nguyên nhân và những vấn đề đang đặt ra hiện nay.

- Đề xuất phƣơng hƣớng và giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện quản lý thu

BHXH bắt buộc trên địa bàn thành phố Hà Nội giai đoạn 2015 - 2020.

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu: Đối tƣợng nghiên cứu của luận văn là quản lý thu

BHXH bắt buộc (sau đây viết là quản lý thu BHXH ) trên địa bàn thành phố Hà Nội.

Phạm vi nghiên cứu:

- Phạm vi về không gian: Luận văn tập trung nghiên cứu quản lý thu BHXH

bắt buộc tại cơ quan Bảo hiểm xã hội thành phố Hà Nội.

- Phạm vi về thời gian: Các tài liệu và số liệu nghiên cứu đƣợc thu thập từ các

nguồn trong giai đoạn từ năm 2010 đến 2014, tập trung vào giai đoạn 2012 - 2014.

- Phạm vi về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu về: (1) Quản lý đối

tƣợng tham gia BHXH, (2) Quản lý quỹ lƣơng làm căn cứ tính tiền đóng BHXH, (3)

Quản lý tiền thu BHXH và (4) Thanh tra, kiểm tra đóng BHXH.

4. Dự kiến những đóng góp mới của luận văn

Các đề tài nghiên cứu, đề án, luận án, luận văn, bài viết nghiên cứu về

BHXH đã đề cập đến nhiều khía cạnh khác nhau của quản lý chính sách BHXH nói

chung và quản lý thu BHXH nói riêng. Tuy nhiên, học viên cũng kỳ vọng với kiến

thức thu đƣợc trong quá trình học tập, kế thừa những kết quả nghiên cứu khoa học

trƣớc đó và với kinh nghiệm công tác của bản thân sẽ tham gia nghiên cứu một cách

cơ bản, hệ thống về quản lý thu BHXH tại BHXH Hà Nội, từ đó có những đóng góp

mới mang tính khoa học, thực tiễn về hoàn thiện quản lý thu BHXH bắt buộc góp

Page 15: QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ NỘIrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/6406/1/00050006266.pdf · ĐẠi hỌc quỐc gia hÀ nỘi trƯỜng

4

phần giúp lãnh đạo BHXH thành phố Hà Nội hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ thu

BHXH của đơn vị, cụ thể nhƣ sau:

- Luận văn nghiên cứu có hệ thống các vấn đề lý luận và thực tiễn cơ bản về

quản lý thu BHXH trên địa bàn thành phố Hà Nội trong điều kiện kinh tế xã hội

hiện nay.

- Luận văn phân tích, đánh giá đúng những nhân tố ảnh hƣởng đến việc tham

gia BHXH của NLĐ và NSDLĐ khi mà Luật BHXH năm 2006 đã đƣợc Quốc hội

thông qua Luật BHXH sửa đổi bổ sung năm 2014 sẽ có hiệu lực thi hành từ ngày 01

tháng 01 năm 2016.

- Luận văn nghiên cứu thực trạng công tác quản lý thu BHXH tại cơ quan

BHXH thành phố Hà Nội, làm rõ những mặt tích cực, hạn chế yếu kém, nguyên

nhân và bài học từ công tác quản lý thu BHXH.

- Từ chủ trƣơng, định hƣớng của Thành phố Hà Nội, đề xuất phƣơng hƣớng

và một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện quản lý thu BHXH tại cơ quan Bảo

hiểm xã hội thành phố Hà Nội nhằm góp phần phát triển bền vững quỹ BHXH cũng

nhƣ góp phần đảm bảo ổn định chính trị, xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội

trên địa bàn Thủ đô.

5. Kết cấu của luận văn

Ngoài phần danh mục chữ viết tắt, danh mục bảng, danh mục hình, mở đầu,

kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, luận văn đƣợc kết cấu thành 4 chƣơng.

- Chƣơng 1: Tổng quan tài liệu nghiên cứu và cơ sở lý luận;

- Chƣơng 2: Phƣơng pháp nghiên cứu và thiết kế luận văn;

- Chƣơng 3: Thực trạng quản lý thu BHXH tại cơ quan BHXH thành phố Hà Nội;

- Chƣơng 4: Phƣơng hƣớng và giải pháp hoàn thiện quản lý thu BHXH tại cơ quan

BHXH thành phố Hà Nội

Page 16: QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ NỘIrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/6406/1/00050006266.pdf · ĐẠi hỌc quỐc gia hÀ nỘi trƯỜng

5

CHƯƠNG 1

TỔNG QUAN TÀI LIỆU NGHIÊN CỨU VÀ CƠ SỞ LÝ LUẬN

1.1. TỔNG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI

Trong những năm gần đây, lĩnh vực BHXH nói chung và thu BHXH nói riêng

đã và đang đƣợc nhiều ngƣời quan tâm nghiên cứu. Đã có một số công trình nghiên

cứu về BHXH với những cách tiếp cận khác nhau, đƣợc đề cập và thể hiện trong một

số đề tài cấp Nhà nƣớc, cấp Bộ và nhiều luận văn Tiến sĩ, Thạc sĩ khác. Cụ thể nhƣ:

- Đề tài nghiên cứu cấp Bộ, 1996. Thực trạng quản lý thu BHXH hiện nay và

một số biện pháp nâng cao hiệu quả công tác thu. Chủ nhiệm đề tài Nguyễn Văn

Châu, BHXH Việt Nam. Đây là một trong những đề tài đƣợc thực hiện sớm nhất kể

từ khi ngành BHXH Việt Nam đƣợc thành lập (1995). Đối tƣợng nghiên cứu của đề

tài là quản lý thu BHXH của BHXH Việt Nam với vai trò là cơ quan cấp Trung

ƣơng quản lý về BHXH, trong công cuộc đổi mới về kinh tế của Đảng và Nhà nƣớc

đề ra. Phạm vi nghiên cứu trên toàn quốc. Đề tài đã đánh giá kết quả công tác thu

BHXH thời kỳ kế hoạch hóa tập trung, bao cấp là nguyên nhân kìm hãm sự phát

triển chính sách BHXH, phân tích thực trạng tình hình, những vấn đề đặt ra đối với

BHXH Việt Nam đối với quản lý thu BHXH của BHXH Việt Nam khi mà Nhà

nƣớc đang mở ra một nền kinh tế vận hành theo cơ chế thị trƣờng, với nhiều thành

phần kinh tế, thu hút đầu tƣ nƣớc ngoài đòi hỏi phải đổi mới chính sách pháp luật

quy định về thu BHXH nhằm đảm bảo mở rộng đối tƣợng NLĐ và NSDLĐ thuộc

các thành phần kinh tế tham gia đóng BHXH đầy đủ. Đáp ứng thực tiễn phong phú,

đa dạng về các mức tiền lƣơng, tiền công làm căn cứ đóng BHXH, hình thức đóng

BHXH đồng thời có cơ chế quản lý số tiền thu BHXH từ cấp địa phƣơng đến trung

ƣơng. Đề tài đã đóng góp những nghiên cứu khoa học, có ý nghĩa thực tiễn về xây

dựng hệ thống biểu mẫu thu BHXH, phƣơng thức thực hiện thu BHXH từ địa

phƣơng đến trung ƣơng, quản lý quỹ BHXH cũng nhƣ hình thức, phạm vi đầu tƣ

tăng trƣởng một phần quỹ BHXH góp phần tạo lập bền vững và cân đối quỹ BHXH

về lâu dài.

Page 17: QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ NỘIrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/6406/1/00050006266.pdf · ĐẠi hỌc quỐc gia hÀ nỘi trƯỜng

6

- Đề tài cấp Bộ, 2007. Các giải pháp đảm bảo cân đối quỹ BHXH bắt buộc

khi thực hiện Luật BHXH”. Chủ nhiệm đề tài Phạm Đỗ Nhật Tân, Bộ Lao động

thƣơng binh và Xã hội. Nguy cơ mất cân đối quỹ BHXH đã đƣợc các nhà nghiên

cứu khoa học xã hội và tổ chức lao động quốc tế (ILO) khuyến nghị tới Chính phủ

Việt Nam từ khi xây dựng Luật BHXH. Khi mà nguồn hình thành và quản lý các

quỹ thành phần nhƣ là quỹ BHXH, quỹ BHYT, quỹ BHTN, trong đó quỹ BHXH

chia thành các quỹ thành phần nhƣ là: quỹ chi trả chế độ hƣu trí, tử tuất (dài hạn);

quỹ chi trả chế độ ốm đau, thai sản, dƣỡng sức phục hồi sức khỏe, tai nạn lao động

và bệnh nghề nghiệp (ngắn hạn). Việc hình thành nên các quỹ này là từ nguồn thu

BHXH bắt buộc. Chính vì thế mà đề tài đã hệ thống các quy định của Nhà nƣớc về

đối tƣợng thu, mức thu, cách thức vận hành và quản lý các quỹ BHXH, phân tích

đánh giá thực trạng tình hình thu - chi của quỹ BHXH bắt buộc của Việt Nam, từ đó

đề tài đã đƣa ra các dẫn chứng về những ƣu điểm và những mặt hạn chế về việc duy

trì và mở rộng nguồn thu BHXH, sử dụng quỹ BHXH, điều kiện để hƣởng các chế

độ chính sách BHXH nhằm đảm bảo sự an toàn của quỹ BHXH, cân đối quỹ BHXH

trong tƣơng lai.

- Đỗ Văn Sinh, 2005. Hoàn thiện quản lý quỹ BHXH ở Việt Nam. Luận án

Tiến sĩ kinh tế, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh. Tác giả đã góp phần làm

rõ thêm cơ sở khoa học và thực tiễn của quản lý quỹ BHXH ở Việt Nam; tổng kết

mô hình và phƣơng thức quản lý quỹ BHXH của một số nƣớc trên thế giới để rút ra

một số bài học kinh nghiệm có thể vận dụng trong quản lý quỹ BHXH ở Việt Nam;

đề xuất quan điểm và giải pháp nhằm hoàn thiện quản lý quỹ BHXH ở Việt Nam.

- Phạm Trƣờng Giang, 2010. Hoàn thiện cơ chế thu BHXH ở Việt Nam. Luận

án Tiến sĩ, Trƣờng ĐH Lao động xã hội. Đóng góp nghiên cứu khoa học của luận án

đó là tác giả đã nghiên cứu về cơ chế chính sách thu BHXH ở Việt Nam, việc phân

cấp quản lý thu BHXH, các chế tài về đóng BHXH và xử lý vi phạm về đóng

BHXH. Trên cơ sở phân tích cơ chế chính sách thu BHXH ở Việt Nam, đề cập vấn

đề chế tài xử phạt vi phạm pháp luật BHXH còn thấp, chƣa đủ sức răn đe, tác giả

có tham khảo một số mô hình thu BHXH ở một số nƣớc phát triển, từ đó tác giả có

Page 18: QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ NỘIrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/6406/1/00050006266.pdf · ĐẠi hỌc quỐc gia hÀ nỘi trƯỜng

7

khuyến nghị một số giải pháp có ý nghĩa thực tiễn hoàn thiện cơ chế chính sách thu

BHXH ở Việt Nam.

- Nguyễn Hữu Vinh, 2010. Giải pháp nhằm hạn chế tình trạng nợ đọng và

trốn đóng BHXH ở Hà Nội”. Luận văn Thạc sỹ kinh tế, Trƣờng ĐH kinh tế quốc

dân. ; Nguyễn Dƣơng, 2010. Giải pháp nâng cao chất lượng quản lý thu BHXH tại

Bảo hiểm xã hội Thành phố Hà Nội. Luận văn thạc sĩ kinh tế, Trƣờng đại học Kinh

doanh và Công nghệ Hà Nội. Hai đề tài của hai tác giả đƣợc thực hiện trong cùng

một thời gian, trên cùng một địa bàn, nghiên cứu hai nội dung khác nhau nhƣng lại

có những vấn đề liên quan tới nhau. Tác giả Nguyễn Hữu Vinh đi sâu lý giải

nguyên nhân làm giảm nguồn thu là do tình trạng nợ đọng tiền đóng BHXH kéo dài,

trốn đóng BHXH dƣới nhiều hình thức của các doanh nghiệp, từ đó tác giả kiến

nghị các giải pháp làm giảm tình trạng nợ đọng, truy thu, tính lãi thậm chí là khoanh

nợ để đảm bảo thu đúng, đủ, kịp thời không làm ảnh hƣởng đến việc thụ hƣởng các

chế độ BHXH của NLĐ. Còn tác giả Nguyễn Dƣơng đã làm rõ một số vấn đề lý

luận và thực tiễn về chất lƣợng quản lý thu BHXH, từ đó tác giả đã có nhận định về

quản lý thu BHXH còn yếu kém do nguyên nhân cả chủ quan lẫn khách quan, tác

giả đã có những kiến nghị về giải pháp tăng cƣờng chất lƣợng quản lý thu, khắc

phục tình trạng nợ đọng, trốn đóng tiền BXHH trên địa bàn Thành phố Hà Nội.

- Đề án khoa học: “Xây dựng quy định quản lý thu nợ BHXH, BHYT,

BHTN”, chủ nhiệm đề án, Thạc sĩ Trần Đình Liệu, Trƣởng Ban Thu BHXH Việt

Nam.

Đề án đã nghiên cứu và đánh giá tình hình nợ BHXH, BHYT của các đơn vị

sử dụng lao động tại 63 tỉnh, thành phố trên cả nƣớc và công tác quản lý thu nợ

BHXH, BHYT trong thời gian 03 năm 2010-2012. Xác định những nguyên nhân

khách quan, chủ quan đồng thời đề xuất các giải pháp quản lý có hiệu quả nhằm

chống thất thu, ngăn ngừa tình trạng chiếm dụng tiền đóng và giảm nợ đọng BHXH,

BHYT nhƣ:

+ Hoàn thiện Luật BHXH và các văn bản hƣớng dẫn có liên quan, giao thẩm

quyền thanh tra về thu BHXH, BHYT cho cơ quan BHXH.

Page 19: QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ NỘIrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/6406/1/00050006266.pdf · ĐẠi hỌc quỐc gia hÀ nỘi trƯỜng

8

+ Tăng cƣờng sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp uỷ Đảng và chính quyền địa

phƣơng, sự phối hợp của các cơ quan quản lý Nhà nƣớc ở địa phƣơng trong công

tác thu hồi nợ đọng BHXH, BHYT.

+ Đẩy mạnh công tác cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông

tin trong công tác thu BHXH, BHYT...

- Đề án nghiên cứu khoa học, 2011. Hoàn thiện quy trình quản lý thu, quy trình

cấp và quản lý sổ BXHH, thẻ BHYT.Chủ nhiệm đề án: Dƣơng Xuân Triệu, Viện nghiên

cứu khoa học - BHXH Việt Nam. Đề án đã hệ thống hóa các văn bản của Nhà nƣớc,

của Ngành về thực hiện về thu BHXH, cấp sổ BXHH, thẻ BHYT, phân tích đánh giá

thực trạng thực hiện thu BHXH, cấp sổ BHXH, thẻ BHYT trong mối tƣơng quan hỗ

trợ nhau. Đề án đã phân tích đƣợc những mặt còn chƣa hợp lý, hạn chế nhƣ: văn bản

quy định chồng chéo, thủ tục hành chính còn nhiều, biểu mẫu chƣa khoa học, ứng dụng

công nghệ thông tin còn thấp, việc thực hiện ở các địa phƣơng còn chƣa đồng nhất do

nhận thức chƣa đúng quy định của Nhà nƣớc, của Ngành. Từ đó Đề án đƣa ra các giải

pháp về xây dựng thống nhất các chỉ tiêu, biểu mẫu, quy trình về thu BHXH, cấp và

quản lý sổ BHXH, thẻ BHYT phù hợp với tình hình mới.

- Ngoài ra học viên còn tham khảo giáo trình giảng dạy môn Kinh tế Bảo hiểm

của Trƣờng ĐH Kinh tế quốc dân; tài liệu giảng dạy của Trƣờng đào tạo nghiệp vụ

BHXH của ngành, tài liệu nghiên cứu của Viện nghiên cứu khoa học BHXH.

Qua nắm bắt tổng quan tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài, học viên

nhận thấy các đề tài nghiên cứu trƣớc đây liên quan đến quản lý thu BHXH đều

xuất phát từ thực trạng và hƣớng tới các giải pháp hoàn thiện quản lý thu BHXH ở

mỗi địa phƣơng, mỗi thời kỳ nhằm nuôi dƣỡng và phát triển nguồn thu BHXH một

cách bền vững. Tuy nhiên trong thời gian gần đây, khi mà Nhà nƣớc ban hành nhiều

sửa đổi bổ sung chế độ chính sách BHXH, chính sách kinh tế xã hội thì chƣa có

công trình nghiên cứu, đề tài nghiên cứu nào về quản lý thu BHXH bắt buộc sau khi

Luật BHXH số 71/2006/QH11 ngày 29/6/2006, Luật BHXH sửa đổi bổ sung số

58/2014/QH13, ngày 20/11/2014 và Luật BHYT sửa đổi bổ sung số 46/2014/QH13,

ngày 13/6/2014 đƣợc Quốc hội khóa XIII thông qua với nhiều quy định mới, trong

Page 20: QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ NỘIrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/6406/1/00050006266.pdf · ĐẠi hỌc quỐc gia hÀ nỘi trƯỜng

9

bối cảnh tình hình nợ đọng BHXH, trốn đóng BHXH của chủ sử dụng lao động tăng

cao đáng báo động làm ảnh hƣởng đến việc giải quyết quyền lợi cho ngƣời lao

động, tiềm tàng nguy cơ vỡ quỹ BHXH.

1.2. KHÁI NIỆM, VAI TRÒ CỦA BẢO HIỂM XÃ HỘI

1.2.1. Khái niệm bảo hiểm xã hội

Trong cuộc sống, để thỏa mãn những nhu cầu tối thiểu, con ngƣời phải lao

động sản xuất để có thu nhập. Tuy nhiên, không phải NLĐ nào cũng có đủ điều kiện về

sức khỏe, khả năng lao động hoặc những may mắn khác để hoàn thành nhiệm vụ lao

động, công tác hoặc tạo nên cho mình và gia đình một cuộc sống ấm no hạnh phúc.

Ngƣợc lại, ngƣời nào cũng có thể gặp phải những rủi ro, bất hạnh nhƣ ốm đau, tai nạn,

hay già yếu, chết hoặc thiếu công việc làm do những ảnh hƣởng của tự nhiên, của

những điều kiện sống và sinh hoạt cũng nhƣ các tác nhân xã hội khác…Khi rơi vào

trƣờng hợp bị giảm hoặc mất khả năng lao động nói trên, các nhu cầu cần thiết của

cuộc sống không vì thế mà mất đi, trái lại có những điều kiện cần thiết còn tăng lên,

thậm chí có thể xuất hiện thêm nhu cầu mới nhƣ khi ốm đau cần đƣợc khám chữa

bệnh. BHXH ra đời giải là pháp hữu hiệu giúp con ngƣời vƣợt qua những khó khăn

nêu trên. BHXH trở thành nền tảng cơ bản của hệ thống an sinh xã hội của mỗi quốc

gia, đƣợc thực hiện ở hầu hết các nƣớc trên thế giới và ngày càng phát triển.

- Từ giác độ Pháp luật: BHXH là một chế độ pháp định bảo vệ NLĐ, sử dụng

tiền đóng góp của NSDLĐ, NLĐ và đƣợc sự tài trợ, bảo hộ của Nhà nƣớc, nhằm trợ

cấp vật chất cho ngƣời đƣợc bảo hiểm và gia đình họ trong trƣờng hợp bị giảm hoặc

mất thu nhập bình thƣờng do ốm đau, tai nạn lao động, thai sản, hết tuổi lao động

theo quy định của Pháp luật (nghỉ hƣu) hoặc chết.

- Từ giác độ tài chính: BHXH là thuật (kỹ thuật) chia sẻ rủi ro và tài chính

giữa những ngƣời tham gia bảo hiểm theo quy định của Pháp luật.

- Từ giác độ chính sách xã hội: BHXH là một chính sách xã hội nhằm đảm

bảo đời sống vật chất cho NLĐ khi họ không may gặp phải các “rủi ro xã hội”,

nhằm góp phần đảm bảo an toàn xã hội…

Page 21: QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ NỘIrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/6406/1/00050006266.pdf · ĐẠi hỌc quỐc gia hÀ nỘi trƯỜng

10

- Theo Bộ Luật Lao động: BHXH là sự đảm bảo thay thế hoặc bù đắp một

phần thu nhập cho NLĐ khi họ bị mất hoặc giảm khoản thu nhập từ nghề nghiệp do

bị mất hoặc giảm khả năng lao động hoặc mất việc làm do những rủi ro xã hội

thông qua việc hình thành, sử dụng một quỹ tài chính do sự đóng góp của các bên

tham gia BHXH, nhằm góp phần đảm bảo an toàn đời sống của NLĐ và gia đình

họ, đồng thời góp phần bảo đảm an toàn xã hội.

Khái niệm về BHXH đƣợc khái quát một cách đầy đủ nhất khi có Luật

BHXH, đó là: BHXH là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của

NLĐ khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh

nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng góp quỹ bảo

hiểm xã hội.

BHXH bắt buộc là loại hình bảo hiểm xã hội mà ngƣời lao động và ngƣời sử

dụng lao động bắt buộc phải tham gia.

Nhƣ vậy bản chất của BHXH là sản phẩm tất yếu của nền kinh tế hàng hóa.

Khi trình độ phát triển kinh tế của một quốc gia đạt đến một mức độ nào đó thì hệ

thống BHXH có điều kiện ra đời phát triển. Thực chất BHXH là sự tổ chức bù đắp

hậu quả của những rủi ro hoặc các sự kiện bảo hiểm.

BHXH là quá trình tổ chức sử dụng thu nhập cá nhân và tổng sản phẩm trong

nƣớc để thỏa mãn nhu cầu an toàn kinh tế của NLĐ và an toàn xã hội.

Mối quan hệ giữa các bên trong BHXH phát sinh trên cơ sở nền tảng là quan

hệ lao động giữa ba bên: Ngƣời sử dụng lao động, ngƣời lao động và cơ quan

BHXH thông thƣờng là các cơ quan chuyên trách do Nhà nƣớc lập ra và đƣợc Nhà

nƣớc bảo trợ. Về mặt xã hội, do có sự chia sẻ rủi ro của xã hội, NLĐ chỉ phải đóng

góp một khoản nhỏ trong thu nhập của mình cho quỹ BHXH, nhƣng xã hội sẽ có

một lƣợng vật chất đủ lớn trang trải những rủi ro xảy ra. Ở đây, BHXH đã thực hiện

nguyên tắc “lấy của số đông bù cho số ít”.

1.2.2. Các loại hình, các chế độ bảo hiểm xã hội

Hiện nay, có hai loại hình BHXH cơ bản: BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện.

+ BHXH bắt buộc là loại hình BHXH mà NLĐ và ngƣời SDLĐ phải tham gia.

Page 22: QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ NỘIrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/6406/1/00050006266.pdf · ĐẠi hỌc quỐc gia hÀ nỘi trƯỜng

11

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Bảo hiểm xã hội Hà Nội, 2011. Hướng dẫn thu BHXH bắt buộc, Quyết định số

1947/QĐ-BHXH. Hà Nội, tháng 12 năm 2011.

2. Bảo hiểm xã hội thành phố Hà Nội, 2010-2014. Báo cáo quản lý thu BHXH các

năm 2010-2014. Hà Nội, tháng 3 năm 2010.

3. Bảo hiểm xã hội thành phố Hà Nội, 2010-2014. Báo cáo tổng kết công tác cuối

năm từ 2010-2014. Hà Nội, tháng 9 năm 2010.

4. Bảo hiểm xã hội Việt Nam, 2011. Hướng dẫn thu BHXH bắt buộc, Quyết định

số 902/QĐ- BHXH ngày 26/6/2007; số 1333/QĐ-BHXH ngày 21/2/2008 và

Quyết định số 1111/QĐ-BHXH ngày 25/10/2011. Hà Nội, tháng 10 năm 2011.

5. Bộ Chính trị, 2012. Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác BHXH,

BHYT giai đoạn 2012 - 2020. Hà Nội, tháng 11 năm 2012.

6. Bộ Lao động & thƣơng binh và xã hội, 2007. Thông tư số 03/2007/TT-

BLĐTBXH . Hà Nội, tháng 01 năm 2007.

7. Bộ Lao động, thƣơng binh và xã hội, 2008. Thông tư số 19/2008/TT-

BLĐTBXH . Hà Nội, tháng 9 năm 2008.

8. Nguyễn Văn Châu, 1996. Thực trạng quản lý thu BHXH hiện nay và một số biện

pháp nâng cao hiệu quả công tác thu. Đề tài nghiên cứu cấp Bộ, BHXH Việt Nam.

9. Chính phủ nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, 1995. Nghị định số

19/NĐ-CP . Hà Nội, tháng 2 năm 1995.

10. Chính phủ nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, 2006. Nghị định

152/2006/NĐ-CP . Hà Nội, tháng 12 năm 2006.

11. Chính phủ nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, 2013. Nghị định số

95/2013/NĐ-CP. Hà Nội, tháng 8 năm 2013.

12. Chính phủ nƣớc Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, 2014. Nghị định số

94/2008/NĐ-CP ngày 22/08/2008, Nghị định số 05/2014/NĐ-CP ngày

17/01/2014. Hà Nội, tháng 1 năm 2014.

13. Nguyễn Dƣơng, 2010. Giải pháp nâng cao chất lượng quản lý thu BHXH tại

Bảo hiểm xã hội Thành phố Hà Nội. Luận văn thạc sĩ kinh tế. Trƣờng đại học

Kinh doanh và Công nghệ Hà Nội.

Page 23: QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ NỘIrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/6406/1/00050006266.pdf · ĐẠi hỌc quỐc gia hÀ nỘi trƯỜng

12

14. Đảng Cộng sản Việt Nam, 2011. Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ

XI. Hà Nội: Nxb Chính trị quốc gia.

15. Nguyễn Văn Định, 2008. Giáo trình Kinh tế Bảo hiểm. Hà Nội: Nxb ĐH Kinh

tế Quốc dân.

16. Phạm Trƣờng Giang, 2010. Hoàn thiện cơ chế thu BHXH ở Việt Nam. Luận án

Tiến sĩ. Trƣờng ĐH Lao động xã hội

17. Nguyễn Thị Mai , 2010. Bảo hiểm xã hội Thành phố Hà Nội kỷ niệm 15 năm

ngày thành lập và đón nhận Huân chƣơng lao động hạng nhất. Tạp chí BHXH

Việt Nam, Số chuyên đề tháng 6.

18. Cao Thị Lan Mây, 2014. Hoàn thiện công tác thu BHXH khối ngoài quốc doanh

trên địa bàn thành phố Bắc Ninh, tỉnh Bắc Ninh. Luận văn thạc sĩ Quản lý kinh

tế. Trƣờng Đại học Kinh tế - Đại học Quốc gia Hà Nội.

19. Đỗ Văn Sinh, 2005. Hoàn thiện quản lý quỹ BHXH ở Việt Nam. Luận án Tiến sĩ

kinh tế. Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh.

20. Sở kế hoạch và đầu tƣ Hà Nội, 2013. Biểu luỹ kế doanh nghiệp đăng ký kinh

doanh từ 2001 đến 2014. Hà Nội, tháng 4 năm 2013.

21. Sở LĐTB&XH Hà Nội, 2014. Báo cáo tổng kết năm 2014. Hà Nội, tháng 9 năm

2014.

22. Phạm Đỗ Nhật Tân, 2007. Các giải pháp đảm bảo cân đối quỹ BHXH bắt buộc khi

thực hiện Luật BHXH”. Đề tài cấp Bộ, Bộ Lao động thƣơng binh và Xã hội

23. Thủ tƣớng Chính phủ, 2013. Chiến lược phát triển ngành bảo hiểm xã hội đến

năm 2020, Quyết định số 1215/QĐ-TTg. Hà Nội, tháng 07 năm 2013

24. Thủ tƣớng Chính phủ , 2011. Về phê duyệt quy hoạch tổng thể phát triển kinh

tế - xã hội thành phố Hà Nội đến năm 2020, định hướng đến năm 2030. Quyết

định số 1081/QĐ-TTg . Hà Nội, tháng 7 năm 2011.

25. Tổng cục dân số - kế hoạch hóa gia đình, 1999. Báo cáo kết quả sơ bộ tổng điều

tra dân số và nhà ở ngày 01/4/1999. Hà Nội.

26. Tổng cục thống kê, 2012. Báo cáo kết quả điều tra lao động và việc làm năm

2012. Hà Nội, tháng 7 năm 2012.

Page 24: QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI HÀ NỘIrepository.vnu.edu.vn/bitstream/VNU_123/6406/1/00050006266.pdf · ĐẠi hỌc quỐc gia hÀ nỘi trƯỜng

13

27. Trần Quốc Túy, 2000. Hoàn thiện quản lý thu BHXH khu vực Doanh nghiệp

ngoài quốc doanh ở Việt Nam. Luận văn thạc sĩ. Trƣờng ĐH Kinh tế Quốc dân.

28. UBND Thành phố Hà Nội, 2006. Đề án phát triển thị trường lao động Hà Nội

giai đoạn 2006 - 2010, định hướng đến năm 2015, Quyết định số 1463/QĐ-UB

ngày 24/03/2006. Hà Nội, tháng 4 năm 2006.

29. Viện ngôn ngữ học, 2010. Từ điển tiếng Việt. Hà Nội: Nxb Từ điển Bách khoa.

30. Nguyễn Hữu Vinh, 2010. Giải pháp nhằm hạn chế tình trạng nợ đọng và trốn đóng

BHXH ở Hà Nội”. Luận văn Thạc sỹ kinh tế. Trƣờng ĐH kinh tế quốc dân.