Ezofagu (ESOPHAGUS)

Projekt KurrikularLenda: Biologji. Klasa XI-D

Truri(brain)

Z pjesn m t madhe t koksPeshon mesatarisht 1300 gr Truri i madh - cerebrumPjesa m e madhe e truritDy hemisfera: e majta dhe e djathtaKatr lobe: frontal, parietal, temporal dhe okcipitalSulkuset dhe girusetStruktura t njjtaQendra e t folurit (Brocas)Truri i madh n prerje trthoreDallojm kto pjes:Koren trunoreMasn e bardhKapsuln e brendshme (internal capsula)Funksionet e trurit t madhT menduaritT foluritNdjeshmriaT shikuaritSistemi i emocioneveRregullimi hormonal i organizmitKoordinimi i lvizjeve t ekstremiteteveTruri i vogl - cerebellumI vendosur n pjesn e pasme t poshtme t kafksNn trurin e madh (lobin okcipital) dhe prpara ponsit

Goja - MOUTH (ORAL CAVITY)1/3 e poshtme e fytyrsDhmbt, harqet palatinale, pjesn gojore t faringut, tonsillat, muskujt prtyps, dyshemeja, qiellza e fort dhe ajo e butN t sht e vendosur gjuha qe eshte Organ muskulorKa receptort e shijes n siprfaqe.

Hunda NOSE

1/3 e mesme t fytyrs. Qime, receptore t nuhatjes dhe en gjaku (locus Hasselbach).Keto bejne te mundur nuhatjen dhe pastrimin e ajrit qe futet brenda ne mushkeri.

Syt - EYES

Jan t vendosur n gropzat e syve1/3 e siprme e fytyrs, nn ashtin ballor dhe mbi maksille.Bejne te mundur shikimin.

Vesht EARS

Pjesn ansore t koks, 1/3 e mesme e fytyrsLapra e veshit, kanali i jashtm i veshit, membrana timpanike, veshi i mesm dhe veshi i brendshm. Ka per funksion te prcjell dridhjet e zrit n kockat e veshit t mesm Te veshi i brendshm krijohet ndjesia e dgjimit .

Lekura.

a)Lkura mbron organet nga goditjet, nga frkimi dhe pengon hyrjen e mikrobeve n to. Lkura nuk prshkohet nga uji. Ajo pengon deprtimin e rrezeve t ndryshme t drits s diellit n trup, prej t cilave disa jan t dmshme pr organizmin e Njeriut (rrezet ultravjollc).b)Lkura sht nj nga organet e shqisave. N t ndodhen disa truptha me funde nervore (receptort). N kt lind nxitja , q jep ndijimin e t nxehtit, t ftohtit dhe t dhembjes. N kt mnyr lkura e lidh organizmin ton me mjedisin e jashtm.c)Lkura luen rol jashtqits, duke nzjerr jasht me ann e djerss disa produkte t dmshme. Ajo ndihmon pak edhe n frymmarrje.d)Me ann e lkurs ne nxjerrim jasht edhe tepricn e nxehtsis q lirohet gjat shkmbimit t lndve; kjo nxehtsi nxirret jasht gjat avullimit t djerss ose gjat zgjerimit t enve t gjakut.e)N lkur formohet vitamina D.

Gjndrra tiroide - THYROID GLANDGjendra e tiroides ndodhet e vendosur n pjesn e prparme t qafs, forma e secils ngjason me kraht e nj fluture. Kjo gjendr sht prgjegjse pr prodhimin e hormoneve t tiroides, t cilat kan ndikim t rndsishm n t gjith indet e trupit duke ndihmuar rritjen e aktivitetit qelizor. Metabolizmi i mir i trupit i referohet funksionimit normal t tiroides

Faringu PHARYNX

Shtrihet nga koka e deri te pjesa e mesme e qafsOrgan gypor, me gjatsi 13 - 15cmKufijt:Baza e kafks - lartEzofagu - poshtZgavra e hunds, zgavra e gojs dhe hyrja n laring prpara6 unazat e para t qafs - prapaEnt e gjakut dhe nervi vagus anash.Funksioni i faringutTonsilla e tretUnaza aldeyerKryqzimi i rrugve t frymmarrjes dhe t tretjes

Laringu (LARYNX)

Kufijt:Ashti nngjuhor (hyoid) - lartTrakea - poshtFaringu (fyti) - prapaGjendrra mburojore (tireoide) - prparaTufa e enve t gjakut dhe nervi vagus anash. Laringu n prerje trthoreI hapur gjithmonOrgan i frymmarrjes dhe i formimit t zritTelat e zrit - vocal cords

Ezofagu (ESOPHAGUS)Organ gyporShtrihet nga fundi i faringut e deri te hyrja n lukthPrfshin regjionin e qafs dhe kafazin e kraharoritPrfundon n zgavrn e barkut - n lukthsht organ i butAnatomikisht i vendosur prapa trasesPrapa tij ndodhet aorta torakale dhe boshti kurrizorBn pjes n organet e tretjes

Pleura (PLEURA)

Pleur quhet cipa mbshtjellse e mushkrivePrbhet prej dy pjesve (fletave):Pleura parietalePleura visceraleMes tyre gjendet lngu pleuralPjest e pleursVarsisht nga regjioni t cilin e mbulon, dallojm disa pjes t pleurs:Brinjore (costal)Diafragmale (diaphragmatic)Mediastinale (mediastinal)Cervikale (cervical, cupula)Hapsira mes dy pleurave (t majt dhe t djatht) quhet mediastinum

Trakea (TRACHEA)

Organ gyporNga pjesa e poshtme e laringut e deri n nivel t unazs s IV torakaleE vendosur prpara ezofagut, pas harkut t aorts dhe brenda arterieve carotide. Pjesa e brendshme e mbuluar me mukozMukoza ka qeliza me fije (cilie) q mundsojn nxjerrjen e sekretit (glbazs) nga rrugt e frymmarrjes

Bronket (BRONCHI)

Organe gypore, ifte, shtrihen n t dy ant e mushkriveFillojn nga bifurkacioni i trakesDegzohen nga bronket kryesore e deri te alveolat .Jan t mveshura me mukoz t holl e t ndjeshme, si dhe jan t pasura me qeliza me cilie (fije)Sekreti bronkial sht produkt i gjendrrave bronkiale dhe krijohet me qllim t lagies s rrugve t frymmarrjesBronket kan fije muskulore t cilat i ngushtojn ato dhe kto fije reagojn n barna t ndryshme, pluhur, substanca alergjike, etj

Mushkrit (LUNGS)

Jan organe ifte t vendosura n t dy ant e kafazit t kraharorit.Ne mushkeri behet shkembimi I gazeve oksigjenit dhe dyoksidit te karbonit.

Perikardi (PERICARDIUM)

Cip mbshtjellse e zemrsDy fletza:Perikardi visceral dhePerikardi parietalN mes tyre sht hapsira perikardiale e mbushur me nj sasi t vogl lnguGrumbullimi i sasive t mdha t lngut (apo gjakut) n kt qesk shkakton tamponadn e zemrs

Zemra (HEART)

Organ muskulor i vendosur n kafazin e kraharoritAnatomikisht lokalizohet n pjesn e poshtme t mediastinumit t perparm.Ka forme konike dhe madhsin e grushtit t nj t rrituri.Luan rolin e pompes n organizm.

Stomaku (STOMACH)Organ zgavrorI vendosur n ann e majt t abdomenit, menjher nn diafragmKa formn e dardhs s kthyer poshtFunksioni i StomakutOrgan i tretjesProdhon acid (thartir)

Zorra e holl (SMALL INTESTINES)

Tretja konkretisht behet nepermjet veprimit tedisa enezimave, te cilat nepermjet nje seredisa enezimave, te cilat nepermjet nje serereaksionesh i zberthejne ushqimet nereaksionesh i zberthejne ushqimet nemolekula me madhesi te tille sa qe mund temolekula me madhesi te tille sa qe mund tethithen dhe te kalojne ne rrymen e gjakut osethithen dhe te kalojne ne rrymen e gjakut osete limfes.

Zorra e trash (LARGE INTESTINE - COLON)Pjesa prfundimtare e organeve t tretjes. Ashtu si zorra e holle ka per funksion tretjen dhe perthithjen e ushqimeve.

Mlia (LIVER)

Organi m i madh n organizmPjesa m e madhe e saj ndodhet n ann e djatht, menjher nn diafragm Funksioni i mlisPrpunimi i lndve t ndryshme t organizmitProdhimi i faktorve t koagulimitDetoksikimi i helmeveProdhimi i vrerit

Fshikza e tmthit (GALLBLADDER)sht organ i voglI vendosur n faqen viscerale t mlis.Ka per funksion prodhimin e Vrerit te tmthit.Prodhohet n mli dhe fshikz t tmthit.

Shpretka (SPLEEN)

E vendosur n ann e majt t abdomenitShtrihet nga brinja e IX e deri te brinja e XIBie n kontakt me lukthin, veshkn e majt dhe zorrn e trash

Pankreasi (PANCREAS)

Organ tek i vendosur n zgavrn e barkutAnatomikisht lokalizohet nn lakesn e madhe t lukthit, anash shpretks dhe mbi duodenum. Insulina sht nj hormon q prodhohet nga gjndra e pankreasit. Ajo luan rol ky n prpunimin e sheqerit nga organizmi yn, duke br t mundur futjen e tij n qelizat indore. N t njjtn koh, insulina njihet prej t gjithve si preparat medikamentoz, q prdoret pr mjekimin e smundjes s diabetit t sheqerit. N kt rast insulina sht e sintetizuar artificialisht, me an t modifikimeve gjenetike t kryera mbi organizma m t ult. Ajo luan rol ky n prpunimin e sheqerit nga organizmi yn, duke br t mundur futjen e tij n qelizat e trupit.

Veshkat (KIDNEYS)

Jan organe ifteT vendosura n retroperitoneum, n dy ant e zgavrs s barkut Veshka, organ me disa funksione, luan rol themelor rregullues n shumicn e kafshve, duke prfshir vertebrort dhe disa jovertebror. Veshkat jan t domosdoshme pr funksionimin e sistemit urinar dhe kryejn edhe funksionehomeostatiket tilla si rregullimin eelektroliteve, dhe rregullimin epresionit t gjakut(prmes ruajtjes s ekuilibrit krip-uj). Ato i shrbejn trupit si nj filtr natyror i gjakut, dhe heqjen e mbeturinave t cilat devijohen n fshikzn e urins. N prodhimin e urins, veshkat nxjerrin mbeturina t tilla si ure dhe amoniak. Veshkat gjithashtu jan prgjegjse pr rithithjen e ujit, glukozs, dhe aminoacideve. Ato gjithashtu prodhojnhormone, duke prfshir kalitriol,renin, dhe eritropoetin.

Ureteret (URETERS)

Jan po ashtu organe ifte, gyporeShtrihen nga hyrja n veshka e deri te hyrja n fshikzn e urinsAto anatomikisht jan t vendosura n pjest ansore t trupit dhe n fund dalin prparaKan mure t holla dhe elastike, shrbejn pr prcjelljen e urins deri n fshikz

Gjndrrat mbiveshkore (ADRENALS - GLANDULA SUPRARENALIS)Jan organe ifteT vendosura mbi veshka, n t dyja antJan t vogla dhe kan ngjyr portokalliKane form afrsisht trekndshe. Palca e gjndrs si gjndr me sekrecion t brenshm. Qembiveshkorefunksionon lizat e palcs kan ndertim t ngjashm si disa qeliza t indit nervor. Palca i sekreton dy hormone:adrenalina(epinefrina) dhenoradrenalina(simpatina). Kto dy hormone sekretohen nga qelizat e njjta t palcs s gjndrave mbiveshkore. Kto hormone sekretohen edhe n vende t tjera n organizm si hormone indore dhe midiator kimik t impulseve nervore. Pasi t krijohen edhe n vende t tjera (si n glomus aorticus, glomus coccigeus etj.) deri m sot nuk jan t njohura pasojat e insuficiencs s palcs. Adrenalina dhe noradrenalina fitohen prej aminoacideve- fenialanins dhe tirozins.

Fshikza urinare (URINARY BLADDER)

Nj qesk muskuloreI ngjan nj trekndshiKa trupin, bazn dhe majn. Dy hyrjet e ureterve.Nj dalje pr ureter.Ka per funksion grumbullimin e urines.

Uretra (URETHRA)

Organ gyporShtrihet prej fshikzs urinare deri te hapja e jashtmeZbraz urinn prej fshikzsUretra mashkullore sht m e gjat se ajo femrore.Ben te mundur nxjerrjen e urines jashte trupit.

Palca kurrizore - MEDULLA SPINALIS (SPINAL CORD)Prgjat pjess s pasme t trupit; brenda kanalit t shtylls kurrizoreFillon n rrz t qafs dhe shtrihet deri te unaza e dyt lumbale (e belit).Ka fije nervore qe hyjne dhe dalin ne te gjith trupin. Fijet nervore shkojn n tru dhe prpunojn informacionet.

Organet seksuale mashkullore

Vendosen ne pjesen fundore barkore. Bejne pjese:Qeskat skrotale (scrotum)Testiset (testes)Penisi (penis)Qeskat farore (seminal vesicles)EpididimisiDuctus deferensKanalet ejakulatore (ejaculatory ducts)Prostata (prostatic gland)Uretra mashkulloreSkrotumi dhe testiset.Kane per funksion prodhimin e hormoneve mashkullore (testosteronin) dhe gameteve mashkullore(spermatozoidet).

Organet seksuale femrore

Organet seksuale femerore vendosen ne pjesen barkore dhe ate fundore. T gjitha organet q marrin pjes n shumimin e femrsNdahen n:Organe t jashtme seksuale - bregu i turpit (mons pubis), klitorisi, buzt e mdha dhe t vogla, gjendrrat e BartolinitOrgane t brendshme seksuale - vagina, mitra, tubat uterine dhe vezoret.Ato kane per funksion prodhimin e hormoneve femerore dhe gameteve femerore(vezet).

Punoi ne kompjuter:Denis LezoBashkepunuan ne kete projekt:Ardit meshau, altea laze, Johan lacka, erilda laze, xhensila doko, denis liko, kentila liko.Ndarja e punes.Informacioni u be i mundur nga:Altea Laze,Johan Lacka, Erilda Laze, Xhensila Doko. Me gjetjen e fotove u mor:Denis Liko, Kentila Liko, Ardit Meshau.Perfundoi dhe redaktoi:Denis Lezo.