Erik Laan/ IKV Pax Christi

Veiligheid en Ontwikkeling in Fragiele staten

USBO juni 2010

Koude OorlogOntwikkeling: modernisering via lineair proces economische groeiVeiligheid: statelijk perspectief op dreiging en veiligheidOntwikkelingshulp is instrument invloedsferenpolitiek

Weinig samenhang beleid V & O

Relatie Veiligheid en Ontwikkeling

Na Val van de Muuro 1977: 85 autoritaire staten; 2008: 25 autoritaire stateno Aandacht & erkenning zelfstandige rol civil societyo Kritiek op moderniseringstheorie: Human developmento Kritiek op veiligheidsbeleid: Human Security

V&O na 1989

Human security:o Burgers en gemeenschappen als uitgangspunto Veiligheid van burgers: voorwaarde vrede, veiligheido Staatsveiligheid ten dienste veiligheid van burgerso Ook niet-militaire bedreigingen van veiligheid

Smalle definitie: ‘Freedom from Fear’Responsibility to Protect (R2P): Begrenzing staatssoevereiniteit

Brede definitie: ‘Freedom from Want’Right to development: MDG’s

“Human Security”

Veiligheid en Ontwikkeling elkaar nodigo “Quick (military fix)” werkt niet (Irak, Afghanistan) o Homeland security verdringt human securityo Ontwikkeling: ondergeschikt aan veiligheido Idealisme en eigenbelang: diffuse strategieo Inspanningen V&O gericht op fragiele staten

V&O na 11/9

Democratie, Veiligheid en Ontwikkeling:o Conflictlanden: Veiligheid voorwaarde ontwikkeling, democratieo Wederopbouw: Veiligheid, ontwikkeling, democratie versterken elkaaro Arme landen: Eerst ontwikkeling, dan democratie: Geen conflicto Middeninkomenslanden: Democratie: Geen conflicto Autocratieen: Economische groei: Geen democratie

o Nodig: Contextspecifieke aanpak!!

Relatie V&O niet eenduidig

1998 – 2002 Minister Herfkens ◦ Minder bilaterale partners ‘17 + 3’ ◦ Geselecteerd op o.a. goed bestuur en goed beleid

2002 – 2007 Minister Van Ardenne◦ Invoering regionaal beleid◦ Meer aandacht voor Veiligheid en Ontwikkeling

2007 - heden Minister Koenders◦ ‘Een Zaak van Iedereen’: Drie landenprofielen◦ Profiel 2: fragiele staten

Nederlands beleid

MDGs en reactie op Good Governance doctrine◦ WB: Fragiele staten: 14% bevolking, 30% armen◦ 41% van kindersterfte in fragiele staat◦ 3,5 x zoveel kans op extreme armoede◦ 40% Low Income Countries: 14% van de hulp

Na 9/11 Bedreiging internationale veiligheid:◦ Terrorisme, ◦ Georganiseerde (drugs) criminaliteit, piraterij, ◦ Vluchtelingen; ◦ Proliferatie wapens; ◦ Milieudegradatie, ◦ Regionale instabiliteit, ◦ Hapering toevoer grondstoffen, ◦ Epidemieen.

Waaromprioriteit?

Fragiele staten

OESO: “staat is fragiel als de politieke wil of capaciteit ontbreekt om basisfuncties als armoedebestrijding, ontwikkeling, mensenrechten en veiligheid te vervullen”.

Kenmerken:◦ Geen geweldsmonopolie;◦ Geen rechtsorde;◦ Geen vitale publieke diensten;◦ Veel fragiele staten: Gewapend conflict, veel burgerslachtoffers◦ 40 landen: 900 miljoen mensen◦ 40% opgeloste conflicten begint na 10 jaar weer

Kernprobleem:◦ Vertrouwensbreuk tussen bevolking en staat◦ Sociaal contract is verbroken of niet aanwezig

Verschillende Concepteno 3D: Defence, Diplomacy, Development (NL)o Integrale benadering (Verhagen)o Samenhangende aanpak (AIV)o Whole of Government Approach (OECD/NL)o Whole of Actors Approacho Comprehensive Approach

Essentie: o Gelijktijdige, coherente inzet politieke, militaire, ontwikkelings- en

diplomatieke instrumenten

Antwoord op fragiele staten

Gordel van instabiliteit

Lijst Koenders Profiel 2 Profiel 2:Veiligheid en Ontwikkeling

Failed States Index 2009 Categorie

Soedan 3 Alert

DRC 5 Alert

Afghanistan 7 Alert

Pakistan 10 Alert

Burundi 24 Alert

Colombia 41 Warning

Guatemala 76 Warning

Kosovo - -

Palestijnse gebieden - -

Profiel 1:Versnelde MDG bereiking

Ethiopie 16 Alert

Bangladesh 18 Alert

Yemen 19 Alert

Uganda 21 Alert

Meer hulp naar fragiele staten

Maar met duidelijke voorkeurHelft ODA (ex schuldenkwijtschelding) naar 5 van de 38 fragiele staten

Overheid zonder capaciteit◦ Steun aan overheid o.a. DDR, SSR ◦ en steun aan community based security

Overheid zonder legitimiteit◦ Geen overheidsteun ◦ Wel steun voor vergroten van politieke rechten en

democratische ruimte voor collectieve actie

Geen one-size-fits-all

Contextspecifieke uitdagingen1. De wapens moeten zwijgen

Diplomatieke druk, bemiddeling, interventie, crisisbeheersing, humanitaire hulp, civic diplomacy, CIMIC (Afghanistan, Palestijnse Gebieden)

2. Herstel monopolie legitiem gebruik geweldDDR, SSR, Community Based Security, Voluntary Principles, Early Warning, politieke dialoog, early warning, monitoring. (DRC, Burundi)

3. Herstel sociaal contractGrondwet, verkiezingen, worteling instituties, maatschappelijke dialoog en consultatie; sociale cohesie (Sudan, Pakistan)

4. Versterking rechtsorde, democratieImplementatie afspraken, capaciteitsversterking instituties, politieke pressie, politieke wil, sociale cohesie (Colombia, Guatemala, Kosovo)

Strategische spanningen Statelijke top down – Civiele bottom up aanpak Endogeen – Exogeen proces Effectiviteit v.d. staat – Legitimiteit v.d. staat Ownership van de staat – Legitimiteit van de staat Militaire of diplomatieke middelen Burgerbescherming, R2P – Vermomd imperialisme

Kritiek Political economy versus ‘Parijs Agenda’ Tekort aan politiek/diplomatiek vermogen Tekort aan preventie Tekort aan civiele participatie Wat doen we met autoritaire staten?

Belangrijke vraag: wiens veiligheid: ◦ Homeland security?◦ State security?◦ Human security?

Eigenbelang om in fragiele staten te werken Kernprobleem fragiele staat: sociaal contract Sociaal contract veronderstelt civil society Human security moet veiligheidsconcept zijn One-size-fits-all aanpak is een groot risico Contextspecifieke strategie is een must Onderscheid capaciteit of legitimiteit is nodig

Stellingen

Wiens veiligheid?

Hamvraag:

http://www.ikvpaxchristi.nl/default.htm