PËRMIRËSIMI I SHËRBIMEVE FARMACEUTIKE NË KOSOVË

PËRMIRËSIMI I SHËRBIMEVE FARMACEUTIKE NË KOSOVË

MENAXHIMI I PROJEKTEVE

punim seminarik


Prof.Dr. ENVER KUTLLOVCIProf.Dr. MUHAMET MUSTAFA

mr.sc.ph. Arijeta N.Stanovci

MENAXHIMI I PROJEKTEVE prof.dr. E.Kutllovci prof.dr. M.Mustafa

UNIVERSITETI I PRISHTINËSFAKULTETI EKONOMIK DHE FAKULTETI I MJEKSISË

STUDIMET POSTDIPLOMIKEMENAXHMENTI SHËNDETËSOR


HYRJE

Menaxhmenti (qeverisja) është procesi i orientimit të vetëdijshëm të aktiviteteve njerëzore kah realizimi i qëllimit-qëllimeve të caktuara përkatësisht tërësia e ndërlidhur e pesë funksioneve: planifikimit, organizimit, personelit, udhëheqjes dhe kontrollit. Pra, është procesi i planifikimit , organizimit, motivimit dhe kontrollit drejt arritjes së qëllimeve të një institucioni.

Projekti është koncept i përkufizuar i sendërtimit të një qëllimi apo detyre në të cilën janë të përcaktuara teknologjia, resurset dhe terminet kohore të kryerjes së aktiviteteve të ndërlidhura. Prandaj, mund të thuhet se projekti paraqet algoritmin e arritjes së qëllimeve të parashtruara nëpërmjet qeverisjes.

Karakteristikat që përkufizojnë projektin: qëllimi i cili sendërtohet përmes realizimit të detyrës së përcaktuar projekti nuk përsëritet paraqet një punë të njëkohshme koha e definuar e fillimit dhe përfundimit të projektit aktivitetet janë të lidhura në bazë të një logjike të teknologjisë së kryerjes sëtyre projekti ballafaqohet me një dozë rreziku lidhur me kryerjen e detyrave

projekti është definuar në bazë të këtyre karakteristikave:

kompleks i një numri aktivitetesh unik i përfundueshëm resurset dhe buxheti i përkufizuar numër i madh njerëzish të angazhuar nga fusha dhe funksione të ndryshme aktivitete të ndërlidhura dhe me rrjedhe të njëpasnjëshem i orientaur kah arritja e qëllimeve output: produkti/shërbimi

kompleks i një numri aktivitetesh unik i përfundeushëm resurset dhe buxheti i përkufizuar numër i madh i orientuar kah arritja

qeverisja e projektit përfshin tërë procesin e identifikimit, konceptimit, realizimit dhe zbatimit përkatësisht vënies së tij në punë.


2


Menaxhmenti i projekteve është mënyra më e mirë për të përmbushur synimet dhe qëllimet, është disciplinë e afirmuar e shkencës menaxheriale dhe instrument i rëndësishëm i rritjes së shkathtësive menaxheriale.

Në këtë punim seminarik kemi marrë si temë shërbimet farmaceutike në Kosovë gjegjësisht jemi munduar ta bëjmë një projekt mbi përmirësimin e këtyre shërbimeve duke i paraqitur pesë fazat e menaxhimit të projektit me të gjitha hapat të cilat ndihmojnë në planifikimin, organizimin dhe kontrollin e projektit.

İnstitucioni përgjegjës për këtë projekt : Ministria e Shëndetësisë

İnstitucionet në bashkpunim: Shoqata Farmaceutike e Kosovës, Asociacioni i Farmacistëve të Kosovës , Barnatoret publike të tipit të hapur dhe të mbyllur (spitalit) & AKPM (Agjencioni i Kosovës për Produkte Medicinale)

Afati kohor: qershor 2005 – janar- qershor 2006

Qëllimi (arsyetimi) i projektit

Duke mbështetur zhvillimin e ofertës private të shërbimeve farmaceutike, qeveria do të siguroj monitorimin me qëllim të zbatimit të standardeve , nivelit të shërbimeve dhe shëndetit të popullatës.Kështu, shërbimet shëndetësore do të ofrohen sipas principeve të përcaktuara nga politikat shëndetësore dhe ligji për shëndetësi.Pra, do të përmirësohet qasja në shërbimet shëndetësore për të gjithë qytetarët e Kosovës, do të rriten dhe zhvillohen kapacitetet njerëzore në lëminë e farmacisë në të


3


gjitha institucioent publike dhe cilësia e shërbimeve farmaceutike, përgjegjësia në punë dhe ofrimi i këtyre shërbimeve do të ngriten në nivelin më të lartë.Nga ana tjetër do të evitohen keqpërdorimet e barnave esenciale duke mundësuar shfrytëzimin racional të tyre dhe furnizimin e mjaftueshëm adekuat me këto barna të popullatës.

Dy hapat kryesore për menaxhimin e projektit: PLANIFIKIMI dhe IMPLEMENTIMI.

PLANIFIKIMI përfshin qëllimet e qarta dhe precize lidhur me aktivitetet që mundësojnë arritjen e synimit final. Këtu bëjnë pjesë: definimi dhe planifikimi i projektit.

Definimi dhe përkufizimi i proejktit

Kjo është faza e parë e projektit , një lloj pasqyre për vendimmarrje ku përfshihen:

definimi dhe përkufizimi i problemit identifikimi i synimeve të projektit – ku vihet synimi kryesor duke sendërtuar edhe disa

qëllime/objektiva që mbështesin këtë synim. Synimi është drejtimi rreth të cilit konvergjojnë të gjitha qëllimet dhe aktivitetet

specifikimi i qëllimeve – gjegjësisht konkretizimi i synimeve/objektivave që ndërlidhen në aktivitete; - komponente të projektit, të gjitha këto sipas metodës SMART.

Specific - specifike Measurable - të matshme Assignable - të transmetueshme Realistic - të realizueshme Time-related - të perkufizuar në pikëapmje kohore

përcaktimi i resurseve preliminare përkufizimi i resurseve humane, materialet dhe kapi-tali financiar.

identifikimi i gjasave dhe rreziqeve

Problemi:

Situata sa dramatike aq dhe e dhembshme e sektorit farmaceutik të Kosovës me të cilën po përballet e tërë popullata paraqet një problem të madh dhe mjaft serioz. Kjo vjen për shkak


4


të udhëheqjes nga joprofosionistët, keqpërdorimit e mosshërbbimit adekuat të popullatës me barna esenciale, konsumimit joracional e jo të sigurtë të barnave si dhe futjes së barnave të dyshimta-falco (counterfiet drugs) brenda në Kosovë, gjë e cila vë në rrezik dhe kërcënon në mënyrë mjaft drastike shëndetin e popullatës në përgjithësi. Synimi:

Zhvillimi i një sektori të mirëfilltë farmaceutik duke zbatuar standardet ndërkombëtare sipas politikave shëndetësore dhe ligjit për shëndetësi:-kjo pikërisht duke filluar nga kontrolli i cdo bari që futet në Kosovë, cdo barnatore, depo a qarkullues faramaceutik, duke siguruar cilësinë, efikasitetin, konveniencën e sigurinë e barnave, informuar në mënyrë permanente popullin, sensibilizuar farmacistët për etikë, humanitet e edukim profesional duke u larguar nga “afarizmi” dhe ngritur nga aspekti profesional e shkencor dhe duke mbajtur të dhënat (database) mbi konsumimin e barnave (sidomos të listës esenciale)

Objektivat:

1. rilicencimi i të gjitha barnatoreve sipas standardeve të njohura ndërkombëtare2. sigurimi i kontrollit cilësor të barnave 3. sigurimi i barnave esenciale sipas nevojave të popullatës4. futja e PMB-ve (praktika e mirë barnatoreve) dhe PF (përkujdesjes farmaceutike) në të

gjitha barnatoret pa përjashtim. Resurset:

1. humane:farmacist përgjegjës për farmaci në MSH, përgjegjësit e barnatoreve publike, barnatores qendrore të spitalit, drejtori i AKPM udhëheqës të shoqatës apo asociacionit dhe mjek për përpilimin e listës esenciale.

2. materiali dhe kapitali financiar e tëra e paraparë nga MSH si institucion përgjegjës për përpilimin e këtij projekti.

Gjasat dhe rreziqet:

Mundësitë për realizimin e projektit janë mjaft të mëdha po qe se ekziston dëshira dhe vullneti për të bërë diçka lidhur me këtë problem, ndërkaq rreziku i vetëm është se a do mund të zbatohet në kohë të paraparë , pra sa më shpejt sepse është një problem mjaft delikat që kërcënon dhe rrezikon mjaft shumë shëndetin e popullatës.

Planifikimi i projektitMENAXHIMI I PROJEKTEVE prof.dr. E.Kutllovci prof.dr. M.Mustafa

5


Kjo është fazë e dytë e menaxhimit të projektit ku definohen qartë aktivitetet e projektit. Secila objektivë duhet të ketë aktivitetet e veçanta dhe të identifikuara. Këto aktivitete definojnë punën e cila duhet për përmbushjen e qëllimeve. Kjo prezantohet me ËBS (ëork breakdoën structure) struktura hierarkike e projektit ku mund të identifikohen aktivitetet e projektit që mundësojnë fillimin dhe mbarimin e tij. Pastaj bëhet vlerësimi i kohës dhe shpenzimeve për çdo aktivitet si dhe me formimin e një rrjete të aktiviteteve definohet rruga kritike (aktivitete që nuk guxojnë të shtyhen ngase shtyhet realizimi i projektit). Në fund bëhet propozimi i projektit.

Pra, në këtë fazë përfshihen:

identifikimi i aktiviteteve të projektit vlerësimi i kohës dhe shpenzimeve rrejdhja e aktiviteteve të projektit identifikimi i aktiviteteve kritike (rruga kritike) përpilimi i propozimit të projektit

HAPAT E NDËRTIMIT TË WBS PËR PËRMIRËSIMIN E SHËRBIMEVE FARMACEUTIKE

1. ndarja e projektit në qëllime:

1. rilicencimi i të gjitha barnatoreve sipas standardeve të njohura ndërkombëtare2. sigurimi i kontrollit cilësor të barnave 3. sigurimi i barnave esenciale sipas nevojave të popullatës4. hyrja dhe aplikimi i PMB-ve (praktika e mirë barnatoreve) dhe PF (përkujdesjes farma-

ceutike) në të gjitha barnatoret pa përjashtim. 2. ndarja e qëllimeve në aktivitete

1.1 rilicencimi i të gjitha barnatoreve sipas standardeve të njohura ndërkombëtare

1.1.1 hartimi i planit për mbikqyrje dhe kontroll të barnatoreve1.1.2 rritja e numrit të inspektorëve pranë AKPM 1.1.3 informimi dhe sensibilizimi i popullsisë për barnatoret e liçencaura

1.2 sigurimi i kontrollit cilësor të barnave

1.2.1 vendosja e bashkëpunimit të MSH me shërbimet doganore në Kosovë1.2.2 trajnimi i punonjësve në AKPM për kontroll dhe hulumtim të barnave1.2.3 vënia në jetë e IKHB (instituti për kontroll dhe hulumtim të barnave)1.2.4 analizat mbi garantimin e cilësisë dhe sigurisë së çdo bari


6


1.3 sigurimi i barnave esenciale sipas nevojave të popullatës

1.3.1 hartimi i listës së barnave esenciale1.3.2 sigurimi i përdorimit të drejtë, të sigurtë dhe në sasi adekuate 1.3.3 informimi i popullatës për barna esenciale

4. hyrja dhe aplikimi i PMB-ve (praktika e mirë barnatoreve) dhe PF (përkujdesjes farmaceutike) në të gjitha barnatoret pa përjashtim.

1.4.1 përshkrimi i punëve për çdo qëllim nga farmacisti1.4.2 aplikimi i përkujdesjes mbi pacientin1.4.3 aplikimi i menaxhimit me barnat dhe barnatoren nga vetëm farmacisti1.4.4 formimi i seksioneve për ZHEVP e Barnatore Komunitare1.4.5 rregullimi i orareve të kujdestarisë në të gjitha barnatoret

3. ndarja e aktiviteteve të ndërlidhura në nënaktivitete

1.1.1 hartimi i planit për mbikqyrje dhe kontroll të barnatoreve1.1.1.1 shpallje e konkursit për hartuesin e planit 1.1.1.2 intervistimi1.1.1.3 zgjedhja e hartuesit1.1.1.4 përpilimi i planit

1.1.2 rritja e numrit të inspektorëve1.1.2.1 shpallje konkursi në media nga MSH1.1.2.2 intervistimi1.1.2.3 seleksionimi i farmacistëve për inspektorë pranë AKPM

1.1.3 informimi dhe sensibilizimi1.1.3.1 informimi në media vizuele dhe të shkruar (barnatoret palicencë, barnat e falsi-

fikuara, barnatoret “kioskë”)1.1.3.2 publikimi i të gjitha barantoreve të licencuara dhe me faramcist

1.2.1 vendosja e bashkëpunimit të MSH me shërbimin doganor të Kosovës1.2.1.1 negociatat mes MSH me shërbimin doganor1.2.1.2 bashkëpunimi i inspektorëve të AKPM me inspektorët komunal1.2.1.3 bashkpunimi i ndërsjell i inspektorëve të AKPM, komunal dhe zyrtarëve të lartë të

MSH em punonjësit e shërbimit doagnor1.2.2 trajnimi i punonjësve në AKPM për kontroll dhe hulumtim të barnave

1.2.2.1 seleksionimi dhe zgjedhja e trajnuesve1.2.2.2 përcaktimi i datës dhe kohëzzgjatjes së trajnimit1.2.2.3 mbajtja e trajnimit në institutin për kontroll të baranve në Tiranë


7


1.2.3 vënia në jetë e Institutit për Kontroll dhe Hulumtim të barnave1.2.3.1 zgjedhja e menaxherit të Institutit (nga AKPM)1.2.3.2 seleksionimi i disa farmacistëve për specializim jashtë vendit (Turqi)1.2.3.3 punësimi i farmacisëtve të rinj dhe atyre të trajnuar jashtë vendit1.2.3.4 fillimi i punës së rregullt në Institut

1.2.4 analizat mbi garantimin e cilësisë dhe sigurisë së barnave1.2.4.1 sigurimi i listës së barnave të importuara të aprovuara nga MSH

1.2.4.2 kontrolli i serive të barnave në përputhje me certifikatat shoqëruese (sipas standardeve të GMP) 1.2.4.3 dokumentacimi kimiko- farmaecutik, për provat toksiko-farmakologjike dhe për provat klinike 1.2.4.4 analizat laboratorike pas inspektimit dhe regjistrimit të barnave në Institut

1.3.1 hartimi i listës së barnave esenciale 1.3.1.1 seleksionimi i mjekëve dhe farmacistëve për hartimin e listës nga MSH 1.3.1.2 përpilimi i listës së barnave esenciale 1.3.1.3 aprovimi nga MSH i kësaj liste 1.3.2 sigurimi i distribuimit e shërbimit të drejtë, sigurtë e në sasi adekuate i BE 1.3.2.1 plotësimi korrekt i kartelave të hyrje/daljes së barnave 1.3.2.2 përpilimi korrekt i defekturave të kërkesës sipas nevojave të popullsisë 1.3.2.3 furnizimi i vazhdueshëm dhe distribuimi në mënyrë, kohë dhe vend të duhur: - barnat e injektueshme në spitale (barnatore spitali) - barnat e painjektueshme në barnatore publike ( të qytetit) 1.3.3 informimi i popullatës për barna esenciale 1.3.3.1 vënia e afisheve të listës së BE në të gjitha barnatoret shtetërore, Qendrat e Mjekësisë Familjare dhe Punktet 1.3.3.2 vendosja e negociatave dhe bashkëpunimit mjek-farmacist dhe MSH për racionalizimin e përdorimit të barnave (shmangia e humbjeve)

1.4.1 përshkrimi i punëve për çdo qëllim nga farmacisti 1.4.1.1 çka farmacistët duan të arrijnë në nivel të barnatores 1.4.1.2 çka farmacistët duan të arrijnë në nivel të shtetit (MSH) 1.4.2 përkujdesja mbi pacientin 1.4.2.1 këshillimi adekuat obligativ i pacientit nga farmacisti 1.4.2.2 bashkëbisedimi dhe kësillat obligative 1.4.2.3 dosja e pacientitmarrja dhe analiza e informacioneve 1.4.2.4 vendosja e relacioneve të mirëbesimit me mjek dhe pacient

1.4.3 menaxhimi me barnat dhe barnatore nga vetëm farmacisti 1.4.3.1 furnizimi i brnatores qendrore për pacientët e spitalit 1.4.3.2 racionalizimi i konsumimit të barnave me mjekët 1.4.3.3 mbajtja e dokumentacionit më të ri farmaceutik (farmakope, STASH formular internacional)

1.4.4 zhvillimi i seksionit për Edukim te Vazhdueshem Profesional dhe MENAXHIMI I PROJEKTEVE prof.dr. E.Kutllovci prof.dr. M.Mustafa

8


Barnatore Komunitare 1.4.4.1 organizimi i konferencave shkencore-profesionale, sempoziumeve, uorkshopeve dhe seminareve mbi barnat 1.4.4.2 përgatitja dhe botimi i revistave, broshurave për informim farmaceutik 1.4.4.3. bashkpunimi,kordinimi i aktiviteteve profesionale me orgz &inst inter

për t’u njoh e praktikat bashkëkohore të farmacisë 1.4.5 rregullimi i orareve të kujdestarisë në të gjitha barnatoret 1.4.5.1 propozimi i orareve të kujdestarisë nga barnatoret dhe ShFarmK 1.4.5.2 kontaktimi me organet komunale për përpilimin e tyre 1.4.5.3 zbatimi i orareve në kontakt me komunitetin dhe qeverinë

A i kemi identifikuar në mënyrë të suksesshme aktivitetet për të realizuar qëllimet e projektit? Aktivitetet janë mirë të definuara po qe se përmbushin karakteristikat:

FAQJA WBS

PROJEKTI:“PËRMIRËSIMI I SHËRBIMEVE

FARMACEUTIKE”

MENAXHERI

nr.i aktivitetit përshkrimi i aktivitetit

karakteristikat:1 2 3 4

1.1.11.1.21.1.31.2.11.2.21.2.31.2.41.3.1.

hartimi i planit për mbik e kontroll të barnatoreverritja e numrit të inspektorëve pranë AKPM informimi dhe sensibilizimi i popullsisë barnatorvendosja e bashkëpunimit i MSH me shërb dog trajnimi i punonjësve në AKPM për kontr dhe hulvënia në jetë e IKHB(instituti për kon e hulumtimanalizat mbi garantimin e cilsisë e sigurisë së bar hartimi i listës së barnave esenciale

Y Y Y YY Y N YY Y Y YY Y Y YY Y N YY Y Y YY Y Y YY Y Y Y


9


1.3.21.3.31.4.11.4.21.4.31.4.41.4.5

Përgaditi: Aprovoi:

sigurimi i përd të drejtë, sig& në sasi adek i b - einformimi i popullatës për barna esencialepërshkrimi i punëve për çdo qëllim nga farmacistiaplikimi i përkujdesjes mbi pacientin sipas praktiaplikimi i menaxhimit me barnat e barnatorenformimi i seksioneve për ZHEVP e barnat komurregullimi i orareve të kujdestarisë në të gjitha barnatoret në kontakt me komunat

1. gjendja/kryerja e matshme 2. fillimi dhe përfundimi të definuara mirë 3. koha/shpenzimet lehtë të matshme 4. vlersim i menaxhuar, i matshëm i integrushëm e i pavarur

Y Y Y YY Y Y YY Y Y YY Y Y YY Y Y YY Y Y YY Y Y Y


10


PREZANTIMI HIERARKIK I PROJEKTI (WORK BREAKDOWN STRUCTURE ) WBS

___________________________________________________________________________________________

____________________ __________________________ ___________________________

__________________

- bashkpunim i MSH me doga - inspekt e AKPM me komumal

- seleksionimi - përcakt i trajn - mbajtja e traj -kartelat - afishimi i listës në barnatore( në QMF, Punkte) -lista e b të imp -defekturat - negoc MSH, mjek per racionalizim te konsumimit te bar -zgjedhja e menaxherit -kontrolli i serive -distribuimi korrekt -seleksionimi i farm -dokumentacioni - fillimi i punës -analizat laboratorike

-seleksionimi i mj e far -përpilimi i listës -aprovimi nga MSH


përmirësimi i shërbimeve farmaceutike

rilicencimi i të gjitha barnatoreve sipas

standardeve të njohura

sigurimi i kontrollit cilësor te barnave

sigurimi i barnave esenciale sipas

nevojave te popullate

hyrja e aplikimi i PMB dhe PF siaps standardeve ndërkombtare

hartimi i planit për mbikqyrj

e

rritja e nr të

inspektorëve

informimi dhe sensibilizimi

bashk i MSH me shër dog

trajnimi i pun të AKPM

vënia në jete e IKHB

analizat për cilësi e siguri

hartimi i listës së bar esen

përd dr adekuat i b esen

informimi i pop

përshkrimi i punve për cdo

aplikimi ipërkujdesjes për pacientin

menaxhimi i farm me barna

formimi iseksioneve per ZH

rregullimiorarekujdestakujdese

shpallje konkursikokointervistimizgjedhja hart

konkurs

intervistim

informimipublikim

zgjedhja AAAAAKPM përpilim

izgjedhj hartpunësim konkursikoko

11


- kohëzgjatja e aktiviteteve-

se sa kohë është e nevojshme për të kompletuar projektin në tërësi, për secilin aktivitet do të tregojmë kohën optimistike, më reale, pesimistike dhe kohën e pritur.Koha e pritur llogaritet si mesatare e ponderuar e kohës optimistike, reale dhe pesimistike të kryerjes së aktiviteteve. Koha optimistike dhe pesimistike kanë peshën specifike 1, koha më reale 4.Koha e pritur llogaritet me formulën: E = O + 4M + P/6Nese e marrim në mënyrë të përgjithësuar duke u bazuar në objektiva (jo në secilin aktivitet). Kështu, për 3 objektivat e para koha optimistike është 6 muaj, ajo e matshme 7 muaj, ndërkaq pesimistike 8 muaj – nga kjo del se E=6+4x7+8/6=6+28+8/6=42/6=7, pra koha e pritur është 7 muaj. Për objektivën e 4- të koha optimistike 11 muaj, e matshme 12 muaj ajo pesimistike 13 muaj- nga del se E=11+4x12+13/6=11+48+13/6=72/6=12, pra koha e pritur për objektivën e fundit është 12 muaj.

-rrjedha e aktiviteteve të projektit-

bëhet përcaktimi për secilin aktivitet se cilin duhet përfunduar para fillimit të ndonjë aktiviteti tjetër, pastaj në bazë të ndërvartësisë së aktiviteteve, rrjedhës së tyre logjike bëhet diagrami rrjetor.

aktiviteti përshkrimi i aktivitetit aktivieti paraprak

A.B.C.D.E.F.G.H.I.J. KL.M.N.O.

hartimi i planit për mbik e kontroll të barnatoreverritja e numrit të inspektorëve pranë AKPM informimi dhe sensibilizimi i popullsisë barnatorvendosja e bashkëpunimit i MSH me shërb dog trajnimi i punonjësve në AKPM për kontr dhe hulvënia në jetë e IKHB(instituti për kon e hulumtimanalizat mbi garantimin e cilsisë e sigurisë së bar hartimi i listës së barnave esencialesigurimi i përd të drejtë, sig& në sasi adek i b - einformimi i popullatës për barna esencialepërshkrimi i punëve për çdo qëllim nga farmacistiaplikimi i përkujdesjes mbi pacientin sipas praktiaplikimi i menaxhimit me barnat e barnatorenformimi i seksioneve për ZHEVP e barnat komurregullimi i orareve të kujdestarisë në të gjitha barnatoret në kontakt me komunat

-A.A,BA,B,C.DEE,FFHIJKK,LM.O


12


- vlerësimi i kohës së aktiviteteve-

i gjithë projekti me të tëra aktivitetet duhet të realizohet e të përfundoj ashtu siq e kemi paraparë për një vit (koha më pesimistike , pra maksimumi i përfundimit të projektit është15 muaj)- nga 15 qershor 2005 deri më 15 qershor 2006

përmirësimi i shërbimeve farmaceutike koha në ditë

aktivit përshkrimi i aktivitetit

O M P E

ABCDEF.GHI.J. KL.MNO

hartimi i planit për mbikqyrje e kontroll të barnatoreverritja e numrit të inspektorëve pranë AKPM informimi dhe sensibilizimi i popullsisë per barnatorevendosja e bashkëpunimit i MSH me shërb doganore trajnimi i punonjësve në AKPM për kontroll dhe hulumvënia në jetë e IKHB(instituti për kontroll e hulumtim)analizat mbi garantimin e cilsisë e sigurisë së barnave hartimi i listës së barnave esencialesigurimi i përd të drejtë, sig& në sasi adek i barnave esinformimi i popullatës për barna esencialepërshkrimi i punëve për çdo qëllim nga farmacistiaplikimi i përkujdesjes mbi pacientin sipas prakt nderkaplikimi i menaxhimit me barnat e barnatorenformimi i seksioneve për ZHEVP e barnat komurregullimi i orareve të kujdestarisë në të gjitha barnatoret në kontakt me komunat

306030157590901545459090151515

4575453O90120120306060120120303030

60906045105150150457575150150454545

4575453090120120306060120120303030

Legjenda:

O Koha Optimale M Kohamë reale P Koha PesimisteE Koha e Matur (e pritur)

- vlerësimi i shpenzimeve të aktiviteteve-


13


shpenzimet e parapara që do bëhen për aktivitetet e projektit duke përfshirë qoftë shpenzimet e punës qoftë materiale dhe të gjitha shpenzimet direkte e indirekte janë si vijon:

ak përshkrimi i aktivitetit shpenzimet

ABCDEF.GHI.J. KL.MNO

hartimi i planit për mbikqyrje e kontroll të barnatoreverritja e numrit të inspektorëve pranë AKPM informimi dhe sensibilizimi i popullsisë per barnatorevendosja e bashkëpunimit i MSH me shërb doganore trajnimi i punonjësve në AKPM për kontroll dhe hulumvënia në jetë e IKHB(instituti për kontroll e hulumtim)analizat mbi garantimin e cilsisë e sigurisë së barnave hartimi i listës së barnave esencialesigurimi i përd të drejtë, sig& në sasi adek i barnave esinformimi i popullatës për barna esencialepërshkrimi i punëve për çdo qëllim nga farmacistiaplikimi i përkujdesjes mbi pacientin sipas prakt nderkaplikimi i menaxhimit me barnat e barnatorenformimi i seksioneve për ZHEVP e barnat komurregullimi i orareve të kujdestarisë në të gjitha barnatoret në kontakt me komunat

5,000.00 € 75,000.00 € 10,000.00 € 50,000.00 €100,000.00 €150,000.00 €200,000.00 € 15,000.00 €280,000.00 € 35,000.00 € 50,000.00 €100,000.00 €100,000.00 €200,000.00 € 30,000.00 €


14


PREZANTIMI HIERARKIK I SHPENZIMEVE PËR PROJEKTIN

1 350 000 .00 € ___________________________________________________________________________________________

90,000.00 € 500,000.00 € 280,000.00€ 480,000.00 €

____________________ __________________________ ___________________________

50,000,00 100,000.00 150,000.00 200,000.005,000.00 75,000.00 10,000.00 50,000.0 100,000.0 100,000.0 200,000,0 30,000.0

- bashkpunim i MSH me doga - inspekt e AKPM me komumal

- seleksionimi 15,000.00 230,000.00 35,000.00 - përcakt i trajn - mbajtja e traj -kartelat - afishimi i listës në barnatore( në QMF, Punkte) -lista e b të imp -defekturat -neg MSH,mjek pr racional te kons te barnave -zgjedhja e menaxherit -kontrolli i serive -distribuimi korrekt -seleksionimi -dokumentacioni - fillimi i punës -analizat laboratorike

-seleksionimi i mj e far -përpilimi i listës -aprovimi nga MSH


përmirësimi i shërbimeve farmaceutike

rilicencimi i të gjitha barnatoreve sipas standardeve të

sigurimi i kontrollit cilësor te barnave

sigurimi i barnave esenciale sipas

nevojave te

hyrja e aplikimi i PMB dhe PF siaps standardeve

hartimi i planit për mbikqyrje

rritja e nr të

inspektorëve

informimi dhe sensibilizimi

bashk i MSH me shër dog

trajnimi i pun të AKPM

vënia në jete e IKHB

analizat për cilësi e siguri

hartimi i listës së bar esen

përd dr adekuat i b esen

informimi i pop

përshkrimi i punve për cdo

përkujdesja për pacientin

menaxhimi i farm me barna

edukimi i vazhd profesion

rregullimi oraret e kujdese

shpallje konkursikokointervistimizgjedhja hart

konkurs

intervistim

informimipublikim

zgjedhja hartpërpilim

izgjedhj hartpunësim konkursikoko

15


- identifikimi i aktiviteteve kritike-

metoda e rrugës kritike bën të mundur ekonomizimin e kohës si një faktorë shumë i rëndësishëm për realizimin e projektit. Ajo mundëson identifikimin e aktiviteteve kritike (aktiviteteve të cilat nuk kanë rezervë kohore në aspektin e afatit të kryerjes së tyre, nuk kanë tolerancë për shtyrjen e tyre), pra në të cilat nuk guxojmë të vonohemi ngase do të shtyhet realizimi i tërë projektit.-resurset dhe koha më e hershme e fillimit & përfundimit të aktiviteteve;-resurset dhe koha më e vonshme e fillimit & përfundimit të aktivitetevepër identifikimin e aktiviteteve kritike matet rezerva kohore në mes të aktiviteteve, ndërmjet përfundimit më të hershëm dhe përfundimit më të vonshëm. Ato aktivitete që nuk kanë rezervë kohore janë aktivitete kritike në të cilat nuk guxojmë të vonohemi sepse do të shtyhet tërë projekti

- projekt propozimi -

përfshin hapin e fundit në fazën e planifikimit të projektit që paraqet ndryshimet ndryshimet (kalimet) prej planifikimit (definimi dhe plani) deri te implementimi (organizimi, kontrolli dhe mbyllja). Është bazë mbi të cilin mbështetet projekti dhe ku përfshihen:- emri i projektit- emri i menaxherit- përshkrimi i aktiviteteve- orari (programi)- buxheti i projektit- shpenzimet e nenvlerësuara të projektit- shpenzimet e mbivlerësaura të projrktit- të hyrat dhe shpenzimet e llogaritura


16


PARAQITJA GRAFIKE E RRJEDHËS SË AKTIVITETEVE

_ ___NN ___ _____________

___________

_ ___ __ __________ _ _ __ _ __ ___ ___________

_ ____ __________________

rruga kritike (rruga më e gjatë nëpër rrjet)-rrjedha e aktiviteteve nëpër të; koha më e hershme e fillimit dhe përfundimit dhe koha më e vonshme e fillimit dhe përfundimit të aktiviteteve

D+E+F+G+M+ O = 30+90+60+120+30+30= 360 dite (12 muaj) rruga kritike


120 165 C 45225 270

180 300 G 120180 300

120 180 F 60120 180

0 30 D 300 30

30 120 E 9030 120

0 30 H 300 30

30 90 I 6090 150

30 150 J 60210 270

start

0 120 K 1200 120

120 240 L 120150 270

300 330 M 30300 330

300 330 N 30270 330

330 360 O 30330 360 end

0 450 45 A 45A 45

0 450 45

45 120 B 7595 170

17


IMPLEMENTIMI i projektit është pjesa e dytë e menaxhimit të projekteve që fillon me formimin e ekipit të projektit e vazhdon me caktimin e kohës dhe pakove të punës (dhënien e detyrave).

İmplementimi i projektiti fillon si rregull vetëm nëse aprovohet propzimi i projektit. ⌠në këtë rast ekipi (bordi) i zgjedhur profesional nga MSH, ShFarmK, AKPM dhe Barnatoret Publike⌡në këtë fazë përfshihen:organizimi, kontrolli dhe përfundimi i projektit.

organizimi i projektit

suksesi i zbatimit dhe përfundimit të projektit varet nga ajo se sa do të jenë të suksesshëm menaxheri i projektit dhe ekipi apo stafi profesional që do t’a implementojnë atë, kështu krijimi i një ekipi efektiv do ishte më me rëndësi.⌠në këtë rast ekipi (bordi) i zgjedhur profesional nga MSH, ShFarmK, AKPM dhe Barnatoret Publike⌡ determinimi i nevojave për personel

- zgjedhja e menaxherit të projektit – menaxheri i projektit zgjedhet nga rradhët e Minsistrisë së Shëndetësisë- gjegjësisht nga AKPM i cili doemos do të ketë, kualifikim të lartë në fushën e farmacisë, përvojë në udhëheqje dhe aftësi te verifikuara menaxheriale - zgjedhja e ekipit të projektit - ...sipas qëllimeve dhe aktiviteteve të projektit ...sipas detyrave që kërkohen në secilën fazëmenaxheri i projektit do të zgjedh përveq farmacistëve me përvojë edhe mjek që do ndihmojnë në përpilimin e listës esenciale të barnave, por i gjithë ekipi duhet të jetë nga stafi udhëheqës i Divizionit farmaceutik-MSH apo i AKPM dhe barnatoreve publike, drejtues të Shoqatës e Asociacionit farmaceutik që njohin mirë situatën e farmacisë dhe kanë eksperiencë; përveq aftësive profesionale e menaxheriale të personelit në institucionin ku zhvillohet projekti (MSH), vlejnë edhe aftësia komunikuese, fleksibiliteti, kompetenca, roli kritik e harmonia mes tyre në punën ekipore organizimi dhe vendosja e projektitselia e projektit – interaksion i ekipit dhe ndërlidhje funksionale me institucionin organizimi i ekipit të projektitbëhet pasi që zgjedhet menaxheri i projektit i cili pastaj organizon ekipin e projektit në punë dhe detyra të parapara sipas aktiviteteve të projektit- farmacist të kualifikuar pranë AKPM- farmacist të specializuar për KHB- menaxher të barnatoreve publike dhe barnatore qendrore në QKU- përfaqësues ët Shoqatës dhe Asociacionit- mësimdhënës të fakultetit përcaktimi i detyrave menaxheri i projektit bën pakot e detyrimeve, përcakton dhe jep përgjegjësi për secilin për përmbushje të detyrave dhe obligimeve për realizimin e qëllimeve të projektit.

përgjegjësi e përkufizuar ; afati, buxheti e resurset për çdo pako

kontrolli i projektit

kjo pjesë e fazës së implementimit të projektit përcakton dhe korrigjon diferencën ndërmjet rezultateve të arritura dhe atyre të planifikuara. Stili i menaxhimit – për udhëheqje efektive, sinergji motivim dhe kurajo për arritjen e objektivave/qël-

limeve drejt përmirësimit të shërbimeve farmaceutike.- kur të fillosh të mendosh për përfundimin

Arijeta N.STANOVCI

18


- vënia e gjërave prioritare në vend të parë- të mendohet si fitues dhe të kërkohet sinergjimenaxheri i këtij projekti duhet në rradhë të parë t’a njohi mirë dhe për së afërmi lëminë e farmaceutikës, situatën në të cilën gjendet sot farmacia në Kosovë, t’i përcaktoj mirë qëllimet prioritare të projektit si dhe të ketë aftësi menaxheriale të verifikuara. Duhet të zbatoj sistemin e caktuar të informimit për të ndjek progresin aktual dhe për të krajhasuar atë me progresin e planifikuar në aspektin e kohës, buxhetit dhe specifikave të parapara të projektit dhe ndërmarjen eventuale të hapave korrigjues.Puna e menaxherit të projektit do të mbikqyret nga Divizioni Farmaceutik dhe AKPM , pra do të kontrollohet në mënyrë permanente nga Ministria e Shëndetësisë. Menaxheri i projektit do të raportoj vazhdimisht MSH por edhe do të ketë njëkohësisht:

raportime të ndërsjella mes institucioneve për aktivitetet dhe detyrat e tyre; - raportimi nga Instituti e doganat në MSH dhe anasjelltas , i barnatoreve në MSH, i AKPM si dhe Asociacionit e Shoqatës në Divizionin Farmaceutik gjegjësisht në MSH por gjithnjë këto duke ruajt kohezionin, evituar kriticizmin e tepruar dhe kërcënimet.

shqyrtime në ndryshimet eventuale në planifikim dhe resurse raportime mbi gjendjen dhe progresin e projektit, variancën nga plani, dhe ndërrmarja e aksioneve ko-

rrigjuese revizioni – plani i projektit do vlerësohet e rishikohet secilën 15 ditësh apo muaj nga menaxheri i pro-

jektit dhe bordi mbikqyrës i MSH dhe në bazë të raporteve mbi realizimin e planit, pakove të detyrave dhe të afateve të realizimit do të mund të rishikohet plani mbi projektin

ndryshimet - të gjitha ndryshimet eventuale në ecurinë, buxhetin dhe karakteristikat e projektit të cilat do t’i kërkojë menaxheri, duhet të aprovohen paraprakisht nga ana e MSH e cila është institucion përgjegjës i projektit

╣ në bazë të afateve të parapara dhe sipas kritereve të caktuara menaxheri do të bëjë kontrollin e kryerjes së punëve ku secili që është përgjegjës për punën e caktuar qoftë në Ministri, Barnatore, Shoqatë apo Asociacion japin raporte periodike për çdo muaj. Këto raporte do analizohen dhe do propozohen masat e nevojshme nëse paraqitet nevoja, pra në rast devijimesh ╠

përfundimi i projektit

aprovimi i projektit dokumentimi i përfundimit të projektit pranimi i projektit dhe shpërndarja e saj nga MSH përgatitja e raportit final ku matet performanca e projektit

(sa mund të jetë rezultati i pritur ndaj 4 objektivave që janë paraparë dhe a janë arritur qëllimet brenda afatit kohor dhe buxhetit të paraparë dhe të përcaktuar nga MSH)

revizioni – rishikimi global i projektit për ndryshime apo përmirësime eventuale.

Realizimi i objektivave/qëllimeve të këtij projekti padyshim do të çoi drejt një sistemi farmaceutik me standarde ndërkombëtare.

Arijeta N.STANOVCI

19


Suksesi i përmirësimit dhe zhvillimit të shërbimeve farmaceutike dhe farmacisë në përgjithësi fillon dhe

mbaron me çdo farmacist që punon me ndërgjegje dhe humanitet.

referencat:

1. Mustafa, M prof.dr. : “Menaxhmenti i projekteve investive”, Prishtinë, 1997

2. Weiss, Joseph W. & Wyssocki, Robert K.: “ 5 – Phase Project Management A practical planning & Implementation Guide”, CEU, Budapest

Arijeta N.STANOVCI

20

PËRMIRËSIMI I SHËRBIMEVE FARMACEUTIKE NË KOSOVË

Documents

Transcript of PËRMIRËSIMI I SHËRBIMEVE FARMACEUTIKE NË KOSOVË